Integraal plan Merode. prinsheerlijk platteland CONTACT

de

Merode prinsheerlijk platteland

CONTACT Het projectsecretariaat van het plattelandsproject de Merode wordt waargenomen door de Vlaamse Landmaatschappij. Voor meer informatie kan je terecht bij VLM regio Oost, Cardijnlaan 1, 2200 Herentals 014/25.83.00 [email protected] www.demerodeonline.be www.facebook.com/demerodeonline

Integraal plan 2012 - 2017

de Merode

PRINSHEERLIJK PLATTELAND

Waar abdijen en kastelen het landschap kleuren, Waar de natuur stilte en rust uitademt, Waar de Witte en dwaallichten rondzwerven, Waar de Kempen kriebelen aan de Hagelandse heuvels, Waar prinsen, witheren en boeren schrijvers inspireren.

de Merode

VOORWOORD

Het prinsheerlijk platteland de Merode is een grote meerwaarde

beheer van het erfgoed, de stilte en de rust. We bundelen daarvoor

voor het erfgoed in Vlaanderen. Het integraal plan toont aan dat

de krachten over de bestuursniveaus heen.

de lokale en provinciale besturen en de Vlaamse regering, ambitieus zijn voor deze regio. In de komende vijf jaar gaan we de uitdaging aan om de kwaliteit van het erfgoed de Merode verder op te waarderen en het plan slagkrachtig uit te voeren op het terrein. Het overleg met de partners en de samenwerking met de lokale bevolking staan daarbij centraal. Als minister-president, tevens bevoegd voor Plattelandsbeleid, wil ik de positieve dynamiek die de verenigingen en de ondernemers van het gebied aan de dag

prinsheerlijk platteland 2012 - 2017

leggen, blijven stimuleren en ondersteunen. Zo kan de Merode zijn pioniersfunctie in het Vlaams en provinciaal Plattelandsbeleid verder vervullen, en een voorbeeld zijn voor andere gebiedsgeri-

De drie betrokken provinciebesturen zullen in de komende vijf jaar een essentiële rol spelen. Eind 2017 zal de Vlaamse Landmaatschappij de coördinatierol overdragen aan de provincie Antwerpen, die in naam van de drie provinciebesturen het beheer van het prinsheerlijk platteland verder zal coördineren. Ik ben ervan overtuigd dat de investeringen die wij vanuit Vlaanderen gerealiseerd hebben, en nog verder plannen in de toekomst, op die manier duurzaam in stand kunnen gehouden worden. De provincies nemen in de komende vijf jaar daarvoor een belangrijk initiatief door een permanente gebiedswerking in de Merode uit te tekenen.

chte projecten in Vlaanderen. In de Merode is het vandaag al prinsheerlijk genieten dankzij de inspanningen van de laatste vijf jaar. Toch verdient het gebied nog bijkomende investeringen, meer specifiek voor het behoud en het

Kris Peeters Minister-president van de Vlaamse regering

integraal plan

INHOUDSOPGAVE Inleiding

6

Gebiedsomschrijving

8

Vijf jaar plattelandsproject de Merode

10

Partners

14

Projectmissie

16

DE MERODE, PRINSHEERLIJK PLATTELAND Pijler

1 de Merode, platteland met klasse

20

Speerpunt 1.1.: We koesteren ons waardevol landschappelijk, onroerend en cultureel erfgoed

22

Speerpunt 1.2.: We koesteren ons waardevol natuurlijk erfgoed

32

Speerpunt 1.3.: We koesteren onze stilte, rust en ruimte als belangrijke erfgoedwaarde

40

Pijler

2 de Merode, innoverend en gastvrij platteland

46

Speerpunt 2.1.: We versterken onze lokale plattelandseconomie

48

Speerpunt 2.2.: We versterken onze duurzame landbouw

54

Speerpunt 2.3.: We versterken onze toegankelijkheid en gastvrijheid

60

Pijler

3 de Merode, zelfbewust platteland

70

Speerpunt 3.1.: We onderscheiden ons door onze herkenbaarheid

72

Speerpunt 3.2.: We onderscheiden ons door onze communicatie en educatie

76

Speerpunt 3.3.: We onderscheiden ons door onze gemeenschap van inwoners

82

Pijler

4 de Merode, zelfstandig platteland Speerpunt 4.1.: We verankeren de Merode voor toekomstige generaties

88 90

5

INLEIDING

INLEIDING CHARTER de Merode Ondergetekenden, partners rond het domein de Merode engageren zich ten persoonlijke titel om:

De Merode vormt een aaneengesloten gebied dat rijk is aan

Meer dan een jaar later besliste de Vlaamse Regering om de

participatief proces met de actoren van de Merode via

historisch en cultureel erfgoed. Het is er prinsheerlijk ge-

bossen door te verkopen aan de partners. Het Agentschap

doordenkdagen, bilaterale gesprekken en workshops.

nieten in een decor van waardevolle historische gebouwen

voor Natuur en Bos, de Provincie Antwerpen, Kempens Landschap vzw, Natuurpunt, de Stad Scherpenheuvel-Zi-

Het plan bevat de projectmissie, vier pijlers en 10 speer-

Dit schept talrijke opportuniteiten voor de lokale economie,

chem, de Gemeente Tessenderlo, de Gemeente Westerlo en

punten met bijbehorende doelstellingen. Dit geactuali-

de duurzame landbouw, het toerisme en de recreatie. Het

de Norbertijnenabdij van Averbode grepen toen die kans

seerd plan biedt een perspectief voor een periode van vijf

gebied straalt een identiteit uit, waar de bewoners en de

en investeerden door hun aankoop sterk in de Merode.

jaar (2012-2017).

verenigingen trots op zijn.

In 2006 gaf de Vlaams minister bevoegd voor plattelands-

De wortels van het plattelandsproject liggen in de aankoop

Merode, prinsheerlijk platteland. Een eerste integraal plan

van 1.500 ha bossen en landerijen van de adellijke fami-

werd opgemaakt in 2007.

- het domein te beheren en in te richten vanuit deze gezamelijke visie - elk volgens zijn eigen mogelijkheden deze beheer- en inrichtingsvisie te realiseren door het in eigendom en/of beheer nemen van delen van het domein - de verschillende deelgebieden open te stellen voor het grote publiek met bescherming van de meest waardevolle natuur- en landschapswaarden - de aanwezige landbouw optimale ontwikkellingskansen te bieden - de verschillende partners blijvend te betrekken bij het beheer en de in richting van het ganse domein De partners zien de aankoop van het domein de Merode als een grote op-

lie de Merode. De Vlaamse overheid kocht in 2004 via de

6

- in samenspraak met alle partners een gezamelijke visie te ontwikkelen voor de inrichting en het beheer van het domein

(abdijen, kastelen, …), kunst, cultuur, natuur en landschap.

beleid het startschot voor het piloot plattelandsproject de

- het domein de Merode als één geheel te bewaren

portuniteit voor de start van een regionaal project van gebiedsgericht, geïn-

Vlaamse Landmaatschappij dit gebied aan in naam van een

Het integraal plan dat hier voorligt is een actualisatie van

groep van partners. Meteen na de aankoop ondertekenden

het plan uit 2007, waarbij de accentverschuivingen geba-

recreatieve ontwikkeling van de ganse regio tussen Demer en Nete. Land-

de partners het charter de Merode, waarin ze het engage-

seerd zijn op de ervaringen van vijf jaar plattelandsproject

bouw, natuur- en landschapsontwikkeling zijn hierbij de motor voor belang-

ment aangingen om het gebied als één geheel te bewaren,

(bv. samenwerkingsmodel tussen de partners verfijnen,

te beheren en te ontwikkelen. Dit was meteen de start voor

lange termijn visie bepalen, toeristische positionering uit-

schetst aan de hand van een toekomstvisie de te ondernemen acties. De part-

een ambitieus regionaal gebiedsontwikkelingsproject.

klaren, …). Deze actualisatie kwam tot stand via een breed

ners engageren zich om zich in te zetten voor de realisatie van dit totaalplan.

7

tegreerd plattelandsbeleid voor de verdere cultuurhistorische, toeristische en

rijke impulsen voor de regionale economische ontwikkeling. De partners engageren zich om hiertoe samen een ‘totaalplan’ op te maken. Dit ‘totaalplan’

7

GEBIEDSOMSCHRIJVING

GEBIEDSOMSCHRIJVING

Het projectgebied de Merode is gelegen op het snijvlak en Tongerlo, de refugiehuizen van de abdijen in Diest, de

Perimeter plattelandsproject:

van drie toeristische regio’s de Antwerpse Kempen, het Witherenpastoriewoningen, de kastelen van de prinselijke

Het projectgebied de Merode is begrensd door uitgespro-

familie de Merode in Westerlo, de kerkjes in Demergotiek

ken stedelijke en economische structuren, zoals de E 313

van Zichem, Langdorp en Testelt, de Kempische langge-

in het noorden, de omgeving van de oude baan Diest-Aar-

Het is een gaaf gebleven, authentiek landschap met uit- velboerderijen en de historische kern van Scherpenheuvel

schot en de N2 Diest-Hasselt tot aan de E314 in het zuiden

gestrekte bos- en natuurgebieden. Door de ligging op de met zijn basiliek. Maar ook kleinschalige erfgoedelemen-

en de N29 Diest-Beringen in het zuid-oosten. In het wes-

overgang van de Zuiderkempen naar het Hageland en de ten zoals de kapelletjes verspreid in het gebied dragen bij

ten zijn de gemeentegrenzen van de gemeenten Westerlo,

daarbij horende verscheidenheid aan bodemsamenstelling tot een bijzonder geheel. Dit waardevol onroerend erfgoed

Hulshout, Herselt, Langdorp en Rillaar de grens van het

en reliëf is er een grote diversiteit aan soorten, habitats en werd ook verzameld in enkele musea in deze regio, zoals

projectgebied.

Hageland en de Limburgse Kempen.

landschap. Door de historische landbouwactiviteit in de ‘huize Ernest Claes’, Historisch Streekmuseum van de ZuiMerode is het ook een cultuurlandschap. De riviervalleien derkempen in Oevel, … .

Uitbreidingsperimeter cultuurhistorisch erfgoed:

Demer en de Grote Nete met de tussenliggende interfluvia

Het aanwezige roerend en onroerend erfgoed dat in relatie

en parallelle duinenruggen bepalen mee het landschap.

staat tot de prinsen, de Witheren van Averbode en Tongerlo én de volksfiguren zorgen voor een inhoudelijke afbake-

Dit gevarieerd landschap kan bogen op een opvallend on-

ning die ruimer kan zijn dan de perimeter van het platte-

roerend erfgoed waarin een rijke geschiedenis zit verscho-

landsproject. In de communicatie en productontwikkeling

len: de abdijen van de Norbertijnen - Witheren in Averbode

kan dit meegenomen worden. We spreken daarom van een

WESTERLO

GEEL

LAAKDAL

HULSHOUT HERSELT

AARSCHOT

TESSENDERLO

DIEST SCHERPENHEUVELZICHEM

uitbreidingsperimeter voor het cultuurhistorisch erfgoed

8

van de Merode.

9

5 JAAR PLATTELANDSPROJECT DE MERODE

5 JAAR PLATTELANDSPROJECT DE MERODE

In 2011 en begin 2012 namen we de tijd om samen met alle

Nieuwe accenten en uitdagingen in de toekomst.

partners de toekomstvisie van de Merode scherp te stel-

met een expliciete klemtoon op de belevingseconomie. Zo zal het

len. Aan de hand van doordenkdagen, workshops en bi-

Het partnerschap schuift één verhaal ‘de Merode, prins-

partnerschap samenwerken met een netwerk van ondernemers

laterale gespreksrondes, formuleerden we aanbevelingen.

heerlijk platteland’ naar voren om de communicatie en de

en erkennen we de landbouwers van de Merode in hun rol als

Deze staan gebundeld in dit geactualiseerd integraal plan

productontwikkeling aan te koppelen. De perimeter van

landschapsbouwer. De ontwikkeling van een kwaliteitsmerk de

(2012-2017).

het plattelandsproject is definitief vastgesteld en de uit-

Merode start op en is een verdieping van de bestaande regionale

breidingsperimeter voorziet de mogelijkheid om cultuur-

merken. Op de toeristische promotie van de Merode wordt sterk

Het meest opvallende van het plattelandsproject de Mero-

historische elementen mee te nemen die in verband staan

ingezet, ingepast in de werking van de drie toeristische regio’s.

de is dat er op een relatief korte periode heel wat acties, ini-

met het verhaal van de Merode.

De ontwikkeling van de onthaalpoorten tot de Merode is daarbij een hoofddoelstelling.

tiatieven en deelprojecten werden uitgevoerd. Het sterke

10

De lokale economie blijft een belangrijke prioriteit in de Merode,

samenwerkingsverband over de bestuursniveaus heen ligt

Het partnerschap legt in de komende vijf jaar expliciet de

aan de basis van deze resultaten waarbij het consequent

klemtoon op het investeren in het onroerend erfgoed van

Het partnerschap definieert de groep van lokale inwoners als pri-

toepassen van een gezamenlijke projectvisie doorslagge-

de Merode. De natuurontwikkeling situeert zich hoofdza-

oritaire doelgroep voor de komende vijf jaar. We werpen ook een

vend was.

kelijk in de Demer- en de Netevallei waar ingezet wordt op

blik op lange termijn. Zo zullen de provincies op het einde van

een synergie tussen de verschillende projectinitiatieven.

deze planperiode de coördinatierol overnemen van de Vlaamse

Op pagina 12 presenteren we een overzicht van de pro-

Het koesteren van de stilte en de rust is een prioriteit die

Landmaatschappij en bouwen zij, in samenspraak met de part-

jectresultaten van de afgelopen vijf jaar.

inspeelt op een belangrijke maatschappelijke behoefte.

ners, een nieuwe structuur uit voor de Merode.

11

12 MB Poort Averbode 19 oktober 2012

MB Poort Gerhagen 13 september 2012

Principiële goedkeuring Integraal Plan 2012-2017 10 september 2012

Merodehappening Westerlo 27 mei 2012

openluchtspektakel Westerlo 16 - 28 mei 2012

opening mountainebikenetwerk 15 oktober 2011

wandelkaart de Merode (betalend)

Merodehappening Herselt 25 september 2011

aankoop Beddermolen

Plattelandsverhalen de Merode 23 september 2011

ontwerp IP Poort Gerhagen en Averbode PBG 27 juni 2011

opening Sprookjesbos 1 mei 2011

doordenkdagen de Merode

2010

opening Klompenbelevingspad 27 maart 2011

MB Hertberg 16 maart 2011

Merodehappening Geel 26 september 2010

fotobrochure

2009

Merodebox

proefdruk wandelkaart

ondernemersbrochure

opening Klompenmuseum december 2009

MB Beeltjens - Kwarekken 30 oktober 2009

MB wandelnetwerk 26 juni 2009

MB mountainebikenetwerk 18 juni 2009

Merodehappening Tessenderlo 10 mei 2009

2008

goedkeuring bosbeheerplan 4 juni 2009

Ontvangst prijs wandelnetwerk fase 1 - 13 mei 2009

start kapwerken - commotie NI Averbode Bos en Heide eind 2008 - 2009

goedkeuring maatregelen NI Averbode Bos en Heide 26 juni 2008

Merodehappening LaakdalAverbode - 10 mei 2008

realisatie wandelnetwerk (fase 1) 2008

huisstijl de Merode

2007

fotowedstrijd

opening Den Eik maart 2008

BVR planprogramma de Merode 14 december 2007

instelling NI Averbode Bos en Heide 27 juni 2007

bekendmaking budget Landinrichting

2006

Merodehappening Herselt 20 april 2007

Merodehappening Westerlo 25 juni 2006

goedkeuring Integraal Plan 12 maart 2007

Naam: de Merode, prinsheerlijk platteland logo + website

quick wins

officiële lancering Plattelandsproject de Merode 19 juni 2006

doorverkoop domeinen 20 november 2005

Merodehappening Scherpenheuvel openstelling domeinen 16 mei 2004

ondertekening Charter de Merode 29 maart 2004

aankoop Merodedomeinen 20 januari 2004

TIJDSLIJN TIJDSLIJN

2011

Europese samenwerking Life

Lifescape your Landscape Collabor8 Grenzeloos Wandelen Sociale innovatie Rural Alliances

PARTNERS

GEMEENTE WESTERLO

PARTNERS

Gemeente Laakdal

Gemeente Hulshout

Toerisme Provincie Antwerpen

Onroerend Erfgoed

Een dorp om van te genieten

Dorp aan de Nete

De Antwerpse Kempen, da’s boenk erop!

Omkijken mag

Gemeente Westerlo

Stad Diest

Toerisme Provincie Limburg

Agentschap voor Natuur en Bos

Parel van de Kempen

Diest, mijn stad

Beleef de stilte in de Limburgse Kempen

Parel van de Kempen

Meer, Beter, Samen Agentschap voor

Natuur en Bos

14

Stad Geel

Stad Aarschot

Toerisme Provincie Vlaams-Brabant

Natuurpunt vzw

Je komt er, je blijft er ...

Kloppend hart aan de Demer

Proef het Hageland

Een pluspunt voor de natuur

Gemeente Tessenderlo

Provincie Antwerpen

Kempens Landschap vzw

Vlaamse Landmaatschappij

Sterk in verscheidenheid

Bij ons zit U goed

Samen investeren in de open ruimte

Stad Scherpenheuvel-Zichem

Provincie Limburg

Boerenbond

Waar de Witte thuis is

Gastvrij met een open geest

Trouw aan land- en tuinbouw

Gemeente Herselt

Provincie Vlaams-Brabant

Abdij van de Norbertijnen van Averbode

Gastvrij en groen

Bouwen aan Vlaams-Brabant

Norbertijnenabdij Averbode

Open Poort

15

PROJECTMISSIE

PROJECTMISSIE

De Merode is een pilootplattelandsproject dat uitvoering Het Vlaamse Plattelandsbeleid werkt op drie sporen. Het geeft aan het Vlaams Plattelandsbeleid en het provinciaal eerste spoor is een beleidsmatig spoor. Het tweede en dergebiedsgericht beleid.

de spoor zijn projectmatig, waarbij het tweede spoor focust op het opzetten van initiatieven op Vlaams niveau en het

Het plattelandsproject is een partnerschap dat de om- derde spoor op het ondersteunen en uitvoeren van gebiedsgevingskwaliteit van het projectgebied de Merode op gerichte werking op lokaal of regionaal niveau. Het platteeen duurzame, gebiedsgerichte en samenhangende ma- landsproject de Merode past vooral in dat derde spoor. nier ontwikkelt. Dat betekent dat het partnerschap de Onderstaande projectmissie en integraal plan resulteren

Het integraal plan definieert vier pijlers die uitvoering geven aan de projectmissie de Merode: Pijler 1: de Merode, platteland met klasse Pijler 2: de Merode, innovatief en gastvrij platteland Pijler 3: de Merode, zelfbewust platteland Pijler 4: de Merode, zelfstandig platteland

kernkwaliteiten van de Merode wil koesteren, de regi- via een partnerschap in een gebundelde inzet en uitvoeonale economie wil versterken, zich wil onderscheiden ring van Europese, Vlaamse, provinciale en lokale instrudoor een samenwerking met de inwoners en de werking menten en beleidsplannen.

Het integraal plan omvat de ambities van het partnerschap

ervan duurzaam wil verankeren voor de toekomst.

voor het projectgebied de Merode. Het bundelt de inzet van de Europese, de Vlaamse, de provinciale en de lokale instrumenten en beleidsplannen. Via een goed overleg is het mogelijk om acties op terrein uit te voeren en geïntegreerde oplossingen aan te bieden. In de komende vijf jaar zal er extra aandacht besteed worden aan het uitvoeren van

16

het provinciaal gebiedsgericht beleid.

17

WIST JE DAT?

WIST JE DAT?

5500

ha ankerplaatsen in de Merode

1500

14

134

B&B’s in de Merode

ha oppervlakte aankoop domeinen familie de Merode

1060

122

km mountainbikenetwerk in de Merode

Norbertijnen in Averbode en Tongerlo

landbouwers in de Merode

125000 inwoners in de Merode

11000 12000

bezoekers bosmuseum Gerhagen per jaar

bezoekers openluchtspektakel de Merodes in 2012

24

18

800000

producenten van hoeve- en streekproducten

pelgrims per jaar in Scherpenheuvel

500

km wandelnetwerk in de Merode

1 een verhaal

de Merode,

platteland met klasse

‘Reeds schraapt de ochtend dauw van daken, pelt een rode gloed schaduwen van gevels. Lichtschuw verschuilen mensen zich nog in huizen, maar dieren zijn al op pad. Windstil komt de dageraad. Ik adem diep en weet: nooit wil ik hier weg’

uit ‘Tessenderlo, mijn dorp’ van Cyriel Gladines

20

21

1

Speerpunt 1.1

We

koesteren ons waardevol landschappelijk, onroerend en cultureel erfgoed

Project in de kijker: Afspanning den Eik (Kempisch Landschap vzw, Provincie Antwerpen en Laakdal)

23

1

SPEERPUNT 1.1 - DOELSTELLING 1.1.1


ANKERPLAATSEN, ERFGOEDLANDSCHAPPEN, RELICTEN EN DORPSGEZICHTEN BESCHERMEN, HERWAARDEREN EN BEHEREN

ONROEREND ERFGOED EN ARCHEOLOGISCHE SITES BEHOUDEN, BEHEREN EN RENOVEREN

We maken gebruik van het wettelijk instrumentarium om

We streven ernaar om het bouwkundig erfgoed en de ar-

het onroerend erfgoed in de Merode ruimtelijk te veran-

cheologische sites in de Merode te behouden, te renoveren

keren. We stimuleren het aanduiden van ankerplaatsen en

en te beheren. We ondersteunen nieuwe mogelijkheden

we faciliteren de afbakening van de RUP’s om de anker-

van medegebruik of herbestemming van het onroerend erf-

plaatsen om te zetten naar erfgoedlandschappen met oog

goed en maken de archeologische sites opnieuw zichtbaar.

voor de actieve landbouw in het gebied. We herwaarderen

We ondersteunen het onderzoek naar de haalbaarheid van

de beschermde landschappen, de dorpsgezichten en de re-

de lokale ontginning van ijzerzandsteen i.f.v. de restauratie

licten en we zetten in op het beheer ervan. Op basis van

van de gebouwen. Op basis van de beschikbare inventaris-

het juridisch kader en informatie van de erfgoedinventaris-

sen, de kennis en de data, maken we een totaaloverzicht

sen maken we een duidelijk overzicht van het waardevol

van het erfgoed op schaal van de Merode (landschap, ar-

erfgoed van de Merode. We besteden hier voldoende aan-

cheologie, natuur, cultuur, geschiedenis).

dacht aan in onze communicatie en planning.

24

25

1


RUIMTELIJKE KWALITEIT IN DE OMGEVING VAN BOUWKUNDIG EN NATUURLIJK ERFGOED VERSTERKEN

We versterken de visuele en de ruimtelijke kwaliteit in de omgeving van het bouwkundig en het natuurlijk erfgoed van de Merode. Om dit waar te maken zijn versterkende elementen nodig die de verrommeling van het landschap tegengaan. Sensibiliseringsacties, beeldkwaliteitsplannen, inrichtingsmaatregelen, ruimtelijke adviesverlening … zijn voorbeelden van maatregelen (bv. actie zwerfvuil, actie ‘over-bebording’, lichtvervuiling, ruimtelijke orde/chaos, PRUP weekendverblijven Hertberg …).

26

27

1



CULTUREEL ERFGOED IN DE KIJKER ZETTEN

ACTIEGERICHT NETWERK VAN ERFGOEDHOUDERS ONDERSTEUNEN

We zetten het cultureel erfgoed in de Merode in de kijker.

Zowel de musea, de landbouwverenigingen, de heemkrin-

Door een rijke geschiedenis van o.a. de abdijen, de Kempi-

gen als de natuurverenigingen vertellen de geschiedenis

sche boeren, de familie de Merode en de belangrijke schrij-

van het gebied. We brengen daarom deze erfgoedhou-

vers is er een kenmerkende traditie van verhalen, kunst,

ders samen in een actiegericht netwerk om kennis te de-

literatuur, volksspelen, levend erfgoed, dialecten, ambach-

len, acties op te zetten en onderling samen te werken om

ten … We zetten sterk in op het vertellen van de platte-

die geschiedenis levend te maken bij de lokale bevolking.

landsverhalen van de Merode. De kunst in de kastelen, de

We vestigen de aandacht op de noodzaak tot samenwer-

abdijen en de kerken verdient bovendien specifieke aan-

king met de lokale middenveldorganisaties, de stuurgroep

dacht. We zorgen ervoor dat deze rijkdom op een frisse en

de Merode, de gidsen, de scholen, de ondernemers en de

moderne wijze bekend wordt gemaakt bij de inwoners en

landbouwers.

de bezoekers van de Merode.

28

29

1


PARTNERSCHAPPEN STIMULEREN EN GESCHIKT INSTRUMENTARIUM INZETTEN MET BIJZONDERE AANDACHT VOOR HET BEHEER

We duiden specifieke objecten (landschappen/gebouwen/

Mogelijke sites: Molensite Molenlaak (Geel), Oud Vre-

heermaatregelen en natuurbeheermaatregelen, erfgoed-

sites/cultuur) aan waarmee we in het plattelandsproject de

degerecht (Westerlo), Beddermolen (Kempens Landschap

convenant, decreet landinrichting, één gebiedsgerichte

Merode projectmatig aan de slag gaan. Zo beschermen en

vzw), Hof ter Borght (Kempens Landschap vzw), pastorie-

beheerplanning, erfgoedveiling, landschapsanimator, be-

beheren we het landschappelijk, het onroerend en het cul-

woning Blauberg (provincie Antwerpen), pastoriewoning

heerovereenkomsten, …

tureel erfgoed. We zetten innovatieve samenwerkingsver-

Herselt (Herselt), bierhoeve (Natuurpunt vzw), oudste

banden op en zetten een geschikt instrumentarium in. We

schooltje Vorst (Laakdal), Mariapark (Provincie Vlaams-

duiden trekkers aan voor het organiseren van een samen-

Brabant, Kempens Landschap vzw), Maagdentoren (Scher-

werkingsverband voor een snelle en efficiënte uitvoering

penheuvel-Zichem), Fort Leopold (ANB) …

op het terrein. Instrumentarium: Landschapsbeheerplan voor beschermde landschappen, herwaarderingsplan voor beschermde dorpsgezichten, onderhoudspremie voor beschermde landschappen en beschermde monumenten, een restauratiepremie voor beschermde monumenten, landschapspremie voor beschermde landschappen, integratie van erfgoedbe-

30

31

1

Speerpunt 1.2

We

koesteren ons waardevol natuurlijk erfgoed

Project in de kijker: Averbode Bos en Heide (Natuurpunt, VLM, ANB, Scherpenheuvel-Zichem, Tessenderlo, Laakdal)

33

1



BOS-EN NATUURGEBIEDEN BESCHERMEN, HERWAARDEREN, BEHEREN EN UITBREIDEN

ECOLOGISCHE EN LANDSCHAPPELIJKE VERBINDINGEN ONTWIKKELEN

We beschermen, herwaarderen en beheren de bos- en

In het projectgebied streven we naar een gedragen en

natuurgebieden van de Merode. We koesteren het bos- en

onderbouwde visie waarbij aan de hand van doelsoorten/

natuurgebied op basis van een geïntegreerde visie. We her-

landschapstypen belangrijke ecologische en landschappe-

stellen (door natuurinrichting), beschermen en beheren

lijke verbindingen worden gerealiseerd (openlandschaps

o.a. de natuurlijke (alluviale) bossen, de vennen, de heide,

verbinding, bosverbinding, natuurverbinding, natte ver-

de duinen, de (laaggelegen) heischrale graslanden. We

binding) binnen de randvoorwaarden die gesteld zijn in

breiden waar mogelijk bos- en natuurgebied uit ter onder-

AGNAS en andere relevante planningsprocessen. De land-

steuning van het AGNAS proces (afbakening agrarische en

schapsbeelden en de biodiversiteit vormen een inspira-

natuurlijke structuur). We geven bovendien maximaal uit-

tiebron. We grijpen kansen die geboden worden door het

voering aan de instandhoudingsdoelstellingen voor de ha-

gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) zodat de land-

bitatrichtlijngebieden in de Merode. We stemmen daarom

bouw in de Merode ook bijdraagt aan biodiversiteitsdoel-

prioritair af met de clustergebieden ‘Demervallei’ en ‘Bo-

stellingen. We vertalen die visie naar een actie- en finan-

venloop van de Grote Nete met Zammelsbroek, Langdon-

cieringsprogramma.

ken en Goor’.

34

35

1



BELEVINGSWAARDE EN DE RELATIE MET DE RIVIERVALLEIEN VAN DEMER EN GROTE NETE VERSTERKEN

INTEGRAAL WATERBEHEER STIMULEREN EN LOKALE WATERHUISHOUDING DAAROP AFSTEMMEN

We versterken de samenhang tussen het projectgebied de

We verbeteren het integraal waterbeheer door samenwer-

Merode en de valleien van de Demer en de Grote Nete.

king tussen alle belanghebbenden te stimuleren. Samen

Beide riviervalleien zijn landschapsbepalende structuren

met de verschillende waterbeheerders, maar ook met de

in het projectgebied de Merode. We stemmen maximaal af

landbouwers en de natuurbeheerders, worden alle knel-

met de Sigma-projecten Grote Nete-vallei en Demervallei

punten in verband met het waterbeheer opgelijst. Binnen

(bv. natuurverbinding, recreatie, context, …). We verster-

de betrokken waterschappen worden op een geïntegreerde

ken elkaar waar mogelijk door onder andere op de kruis-

wijze de knelpunten en de oplossingen afgetoetst aan de

punten van de projectgrenzen een verwijzing of connectie

andere doelstellingen van het integraal plan de Merode

mogelijk te maken. De Merode kan als overgangsgebied

en met de doelstellingen van het integraal waterbeleid.

beschouwd worden tussen beide Sigma-afbakeningen. We

Afstemming op de lopende watergebonden projecten zo-

nemen initiatieven om de belevingswaarde van de rivieren

als onder meer de Sigmaprojecten langs de Demer en de

te versterken (vb. themawandeling rivieren/water) en kun-

Grote Nete is noodzakelijk. Voor die afstemming maken we

nen het ‘landschapsbeeld biodiversiteit middenloop Grote

gebruik van de bestaande overlegfora zoals het ambtelijk

Nete’ als inspiratiebron gebruiken voor groene corridors.

bekkenoverleg, de bekkenraad of het bekkenbestuur. We maken ten slotte een actie- en financieringsprogramma op.

36

37

1


PARTNERSCHAPPEN STIMULEREN EN GESCHIKT INSTRUMENTARIUM INZETTEN MET BIJZONDERE AANDACHT VOOR HET BEHEER EN TOEZICHT

We duiden specifieke bos- en natuurgebieden/locaties aan

Overzicht van bos- en natuurgebieden in de Merode:

(ANB, provincie Limburg), Schoterse bossen-Achterheide

waarmee we in het plattelandsproject de Merode project-

Teunenberg (ANB), Sterschot (ANB), Zammels Broek

(Natuurpunt vzw), Catselt (Natuurpunt vzw), Dassenaarde

matig aan de slag gaan. Zo beschermen en beheren we het

(Natuurpunt

vzw),

(Natuurpunt vzw), Vallei van de Drie Beken (ANB), Web-

natuurlijk erfgoed. We zetten innovatieve samenwerkings-

Trichelbroek-Varendonk

Werft

bekoms Broek (ANB)

verbanden op en zetten een geschikt instrumentarium in.

(ANB),

We duiden trekkers aan voor de uitvoering van bijvoorbeeld

vzw), Kalvarieberg (Kempens Landschap vzw), Beeltjens-

Instrumentarium:

inrichtingsmaatregelen en/of beheermaatregelen op het

Kwarekken (Kempens Landschap vzw, ANB, Natuurpunt

haalbaarheid nieuw natuurinrichtingsproject), decreet

terrein.

vzw), Varenbroek (ANB), Hertberg (provincie Antwerpen,

landinrichting, landschapsveiling, lokale grondenbank,

ANB), Helschot (ANB), Witput (Kempens Landschap vzw),

beheerovereenkomsten, vergoedingen, integraal water-

Raambroekse bossen (ANB), Kattebos (ANB), Herenbos-

beheer, Bekken- en Stroomgebiedbeheerplannen, beheer-

sen (ANB), Goor-Asbroek (Natuurpunt vzw), Langdon-

plan voor erkende en Vlaamse reservaten, beheerplan voor

ken (Natuurpunt vzw), Molenheide-De Meren- Bosberg

de private bossen, Vlaamse, provinciale en gemeentelijke

(Natuurpunt vzw), Demerbroeken (Natuurpunt vzw, ANB),

subsidiekanalen.

vzw),

Laakvalleien

(Natuurpunt

(Natuurpunt

vzw),

Netevallei-Rothoek-Schaapwees

de

(Natuurpunt natuurinrichting

(onderzoek

naar

Voortberg (Natuurpunt vzw), Averbode Bos en Heide (Natuurpunt,

38

Kempens

Landschap

vzw),

Gerhagen

39

1

Speerpunt 1.3

We

koesteren onze stilte, rust en ruimte als belangrijke erfgoedwaarde

Project in de kijker: Stiltegebied Gerhagen (Tessenderlo, ANB, Provincie Limburg, Regionaal Lanschap Lage Kempen, VLM, Bosmuseum)

41

1



RUSTGEVENDE PLEKKEN AANDUIDEN EN STILTEGEBIEDEN VALORISEREN

STILTE ALS INSPIRATIEBRON VOOR CULTUUR EN WELZIJN

We duiden rustgevende plekken aan, die belangrijk zijn

Het thema stilte, rust en ruimte heeft een geïntegreerde

omwille van hun akoestische, ecologische, landschappe-

aanpak nodig om tot een collectieve waarde voor bewo-

lijke, cultuurhistorische of verzorgende kwaliteiten. We

ners en organisaties uit te groeien. Daarom ondersteunen

gaan actief aan de slag om de beleving van ‘stilte en rust’

we ook acties die in de domeinen van cultuur en welzijn

mogelijk te maken, te bewaren en te versterken vanuit een

worden genomen en die zorgen voor een betere beleving

lokale aanpak. We onderzoeken de mogelijkheden om het

van het thema’stilte, rust en ruimte’. Voorbeelden kunnen

stiltegebied in Gerhagen te versterken en te verbeteren (bv.

zijn: kunst integreren in het landschap, gedichtenavond,

fluisterasfalt, negatieve evolutie tegengaan) en eventueel

tentoonstellingen, samenwerking met gezondheidsinstel-

bijkomende stiltegebieden aan te duiden (bv. Averbode Bos

lingen, …

en Heide).

42

43

1


SENSIBILISATIE EN PARTICIPATIE ROND STILTE, RUST EN RUIMTE STIMULEREN EN ONDERSTEUNEN

Om de bewoners en de beleidsmakers te doordringen van het unieke rustgevende karakter van het gebied waarin ze leven en werken, zetten we in op het informeren en het sensibiliseren. Sensibilisatie in scholen verdient bijzondere aandacht. We richten innovatieve partnerschappen op waarin mensen samen op zoek gaan naar kansen voor het gebruik en de beleving van de stiltegebieden en de rustgevende plekken in hun omgeving. We richten bijvoorbeeld een stilteplatform op.

44

45

2 een merk

de Merode,

innoverend en gastvrij platteland

‘Streekproducten zorgen voor vertier Flierefluiter, Paternosterbier Pareltjes en Kempense koffie ’t maakt me vrolijk als ik ze zie Het Merodewoud verdient dit lied ‘t is historisch authentiek gebied Hier kan je genieten van cultuur Aangetrokken door zijn natuur Rustig fietsend door ‘t Hageland Zalig stappend door ‘t Kempisch zand ‘k hou van dit land‘

Uit ‘het Merodelied’, geschreven voor het openluchtspektakel de Merodes, auteur Luc Stevens en componist Leo Ouderits

46

47

2

Speerpunt 2.1

versterken

We onze lokale plattelandseconomie

Project in de kijker: Merode box (ondernemers- en erfgoedhoudersnetwerk, SPK, VLM)

49

2



INNOVATIEVE PLATTELANDSECONOMIE IN RELATIE TOT HET ERFGOED VAN DE MERODE ONDERSTEUNEN

KANSEN BIEDEN VOOR HET GEBRUIK VAN LOKALE EN AUTHENTIEKE PRODUCTEN

We versterken de lokale plattelandseconomie door de sa-

We vestigen de aandacht op de authentieke en lokale pro-

menwerking te stimuleren tussen de ondernemers, de erf-

ducten in het projectgebied de Merode omdat er een toe-

goedhouders, de verenigingen, de scholen … met respect

nemende maatschappelijke behoefte is om producten van

voor de draagkracht van het gebied. Op die manier kan er

eigen bodem te gebruiken. Zo ontstaat er een direct contact

een samenhang ontstaan tussen het erfgoed, de recreatie

tussen de producent en de consument. Naast het lokaal ge-

en het toerisme wat de vitaliteit van het platteland ten goe-

produceerd voedsel verstaan we daaronder ook de lokale en

de komt. Ook nieuwe economische dragers (bv. belevings-

de hedendaagse ambachten (bv. klompenmaken, kaarsen-

economie, lokale energieproductie, sociale economie) ver-

maken). We werken onder andere samen met de hoeve- en

dienen ruime aandacht.

streekproducenten onder de provinciale labels ‘Puur Limburg’, ‘Lekkers met Streken’, ‘Straffe Streek’.

50

51

2



ONDERSTEUNEN VAN EEN NETWERK VAN ONDERNEMERS

ONTWIKKELEN VAN EEN MERK DE MERODE

We versterken de lokale economie door de samenwerkings-

We ontwikkelen in samenspraak met de betrokken actoren

initiatieven tussen de lokale ondernemers te ondersteu-

het ‘merk de Merode’ waaronder de diverse relevante pro-

nen. De lokale ondernemers nemen hiertoe zelf initiatief

ducten op de markt kunnen gebracht worden. Het ‘merk

en kunnen zo kennis en producten delen en verdelen, er-

de Merode’ is een kwaliteitslabel met duidelijke criteria

varing uitwisselen, bijdragen tot de doelstellingen van het

en niet louter een herkomstlabel. Het merk moet inhoud,

plattelandsproject en de rol van gastheer opnemen voor de

waarden en een onderscheidend vermogen hebben. Het

bezoekers en de inwoners van de Merode. We ondersteu-

merk ‘de Merode’ is een verdieping van de bestaande mer-

nen de oprichting van een zelfstandige structuur van on-

ken (Pure Kempen, Hageland, Puur Limburg). De kern-

dernemers. We vestigen de aandacht op de noodzaak tot

waarden de Merode zoals omschreven in het integraal

afstemming met de actoren van de Merode en de kwali-

plan zijn geschikt als uitgangspunt. Voor de certificering

teitsmerken ‘Pure Kempen’, ‘Lekkers met Streken’, ‘Puur

dient er een certificeringsgroep samengesteld te worden,

Limburg’ en ‘Straffe Streek’ én met andere ondernemers-

bestaande uit verschillende betrokken actoren.

verenigingen.

52

53

2

Speerpunt 2.2

versterken

We onze duurzame landbouw

Project in de kijker: Melkautomaat Verbruggen (Boerenbond, landbouwer)

55

2



LANDBOUWERS ERKENNEN ALS LANDSCHAPSBOUWER

We erkennen de landbouwers als landschapsbouwer in de De ‘landschapsbeelden biodiversiteit’ kunnen daarbij richting

We ondersteunen via communicatie en kennisdeling initia-

Merode. Naast het produceren van het voedsel beheert en geven wat betreft de groene corridors waaraan samen met de

tieven die ervoor zorgen dat plaatselijk geteelde producten

onderhoudt de landbouwer het landschap. Van generatie landbouwers gewerkt wordt.

lokaal worden verkocht én dat bij de inwoners een bewust-

op generatie bewerken zij het landschap en dragen zij bij

zijn groeit over de diversiteit aan producten in eigen omge-

tot de visuele en de ruimtelijke kwaliteit (bv. koeien in de Via het integraal waterbeheer en afstemming met de lokale wa-

ving. Deze ondersteuning gebeurt op basis van de kennis

wei, hagen en heggen, graslandbeheer, behoud van een terhuishouding onderzoeken we de mogelijkheden en bieden

en de middelen waarover de provincies beschikken en op

open landschap). Om hen te ondersteunen in het beheren we oplossingen om de landbouwgronden te optimaliseren.

basis van de noden van in het projectgebied. Voorbeelden

van het landschap en de bescherming van de natuur en het

daarvan zijn korte-keten-initiatieven zoals voedselteams,

landschappelijk erfgoed - naast hun economische activitei-

boerenmarkt, buurtwinkels. Zo creëren we een relatie tus-

ten - kunnen landbouwers beroep doen op verschillende

sen het landschap en gezonde, kwaliteitsvolle voeding.

instrumenten zoals

Met deze doelstelling geven we onder andere uitvoering

(beheer)overeenkomsten, erfbeplan-

ting, landinrichting, vergoedingen.

56

VOEDSELPRODUCTIE LOKAAL VERMARKTEN

aan het ‘Vlaams strategisch plan korte keten’.

57

2



VERBREDE LANDBOUW ONDERSTEUNEN EN STIMULEREN

ACTIEGERICHT NETWERK VAN LANDBOUWERS ONDERSTEUNEN

We versterken de landbouw met verbrede doelstellingen.

We zetten een samenwerking op met de agrobeheergroep

Het Europees landbouwbeleid stuurt aan op een landbouw

(Westerlo en omgeving) én we versterken de lokale eco-

met verbrede doelstellingen waarbij duurzame plattelands-

nomie door een actiegericht netwerk van landbouwers te

ontwikkeling een belangrijke uitdaging is. De landbouwers

ondersteunen. Zo kunnen de landbouwers kennis en pro-

zijn daarom belangrijke partners voor de realisatie van de

ducten delen en distribueren, ervaring uitwisselen en, bij-

doelstellingen van het plattelandsproject. Door het recrea-

dragen tot de doelstellingen van het plattelandsproject. We

tief en het toeristisch medegebruik zijn er heel wat kansen

zorgen voor de nodige wisselwerking met de stuurgroep de

voor de rechtstreekse verkoop, het hoevetoerisme, het hoeve

Merode en vestigen de aandacht op samenwerking met de

kamperen … In het projectgebied zijn er ook mogelijk-

lokale middenveldorganisaties, de gidsen, de scholen, de

heden voor de energieproductie, de kringloop sluiten, de

ondernemers.

zorgboerderijen, de educatie.

58

59

2

Speerpunt 2.3

versterken

We onze toegankelijkheid en gastvrijheid

Project in de kijker: Wandelknooppuntennetwerk (partnerschap de Merode)

61

2



TOEGANGSPOORTEN EN ONTHAALVOORZIENINGEN ONTWIKKELEN, EXPLOITEREN, PROMOTEN EN BEHEREN

DUURZAME MOBILITEIT IN DE MERODE VERSTERKEN

WESTERLO – HERSELT – AVERBODE – SCHERPENHEUVEL – GERHAGEN – OOSTERLO - AARSCHOT - DIEST

We ontwikkelen en promoten de toegangspoorten tot het

We versterken verschillende vormen van duurzame mobi-

gebied de Merode volgens een samenhangende visie en

liteit in het projectgebied de Merode met als prioriteit de

we zorgen voor een kwaliteitsvolle exploitatie en beheer

recreatieve verplaatsingen. De verschillende attractieve

ervan. De samenhang tussen de poorten komt tot stand

plaatsen in de Merode zijn nog niet voldoende met elkaar

door een gerichte communicatiestrategie, de verbinding

verbonden. We ontwikkelen daarom een totaalplan/visie

met de routegebonden netwerken, de verbinding met de

dat gericht is op een betaalbaar, ecologisch en veilig mo-

attractieve punten … Initiatieven die de mobiliteit door het

biliteitssysteem. We werken samen met de openbare ver-

gebied vereenvoudigen, verdienen extra aandacht. Het in-

voersmaatschappijen (bv. groene haltes De Lijn, NMBS) en

formatieaanbod in de verschillende poorten wordt versterkt

onderzoeken o.a. de mogelijkheden van fietsverhuur.

en beter op elkaar afgestemd (bv. via coördinatie, distribu-

Extra aandacht gaat in de komende jaren naar de veilig-

tiesysteem folders).

heid voor zachte weggebruikers in de omgeving van de

We versterken bovendien de relatie met de toeristische re-

verschillende deelgebieden door het aanleggen van ge-

giokantoren (Westerlo, Geel, Beringen, Diest, Scherpen-

scheiden fietspaden en goed ingerichte oversteekplaatsen.

heuvel, Aarschot).

Het Agentschap Wegen en Verkeer en de lokale besturen zijn hierin de prioritaire partners en de initiatiefnemers.

62

63

2



EEN KWALITEITSVOL RECREATIEF NETWERK MET ROUTEGEBONDEN VOORZIENINGEN ONTWIKKELEN EN PROMOTEN

DE OPMAAK VAN THEMATISCHE LUSSEN GEËNT OP HET ROUTENETWERK ONDERSTEUNEN

We maken een ruiter- en menroutenetwerk voor het gebied

We stimuleren en ondersteunen de opmaak van themati-

de Merode met duidelijke afspraken over de promotie en

sche lussen die gekoppeld zijn aan de kernkwaliteiten van

het beheer. Bestaande ruiternetwerken worden mee opge-

het gebied de Merode (bv. stiltewandeling, religieus erf-

nomen in het geheel. Routegebonden voorzieningen zoals

goedwandeling, de Witte wandeling). Thematische lussen

parkings, uitgeruste startplaatsen en attractieve elementen

zorgen voor een hogere toegankelijkheid en aantrekkelijk-

worden voorzien langsheen het toekomstig netwerk. Op

heid van de knooppuntennetwerken. Thematische lussen

die manier versterken we de kwaliteit van de ruiterroutes

worden niet aangeduid met extra bewegwijzering op het

en dus ook de aantrekkingskracht van het hele gebied. Het

terrein, wel via de brochures, de applicaties of de startbor-

respecteren van de ecologische draagkracht van de deelge-

den.

bieden van de Merode verdient permanent aandacht. Het wandel-, fiets- en mountainbikeknooppuntennetwerk werd eerder al gerealiseerd. We zetten verder in op de kwaliteitsopschaling, de promotie en het onderhoud ervan als belangrijke toeristisch-recreatieve producten.

64

65

2



ONTSLUITING VAN HET ONROEREND ERFGOED VERSTERKEN

66

GEDIVERSIFIEERD AANBOD AAN TOERISTISCH-RECREATIEVE ACTIVITEITEN IN RELATIE TOT ERFGOED STIMULEREN EN PROMOTEN

We stimuleren en verbeteren de ontsluiting en de toegan-

We stimuleren en promoten toeristisch-recreatieve acti-

kelijkheid van de cultuurhistorische gebouwen voor de in-

viteiten die verband houden met de kernkwaliteiten van

woners en de bezoekers. Het ontsluiten van de abdijen, de

het erfgoed in de Merode (familie de Merode, abdijen, na-

kastelen, de hoeves, de schuren ... zorgt voor een hogere

tuur en landschap, rust, stilte, verhalen). We zorgen voor

belevingswaarde van het erfgoed van de Merode. We moe-

afstemming in de programmatie en we stimuleren de di-

digen de herbestemming en het medegebruik van cultuur-

versiteit in aanbod voor de verschillende doelgroepen (bv.

historische gebouwen aan, waarbij ruimte voor de jonge-

jongeren, ouderen). De Abdijenjogging, de Schelmentocht,

ren, de eigen inwoners, de lokale ondernemers, de eigen

het openluchtspektakel en Prominant zijn enkele van de

verenigingen… een rode draad vormt.

vele voorbeelden.

67

2



VERBLIJFSMOGELIJKHEDEN ONDERSTEUNEN EN STIMULEREN

68

PARTNERSCHAPPEN STIMULEREN EN GESCHIKT INSTRUMENTARIUM INZETTEN

Door de inzet van onder andere de logieconsulenten on-

We versterken de relatie tussen de drie provinciale toeris-

dersteunen we kleinschalige verblijfslogies in hun marke-

tische organisaties, de lokale toeristische diensten en Toe-

ting. In de uitgestrekte bossen en de natuur is het ideaal

risme Vlaanderen in partnerschap met het plattelandspro-

vertoeven voor de kampeerders en de jeugdgroepen. In

ject de Merode en de stuurgroep. De toeristische regio’s

het verleden heerste er lange tijd een traditie van jeugd-

Antwerpse Kempen, Hageland en Limburgse Kempen en

kampen (chiro, scouts, …). We herwaarderen daarom de

de daarbij horende strategische plannen voor toerisme fun-

kampeerterreinen en voorzien ruimte waar jongeren acti-

geren als beleidsinhoudelijk referentiekader. Bovendien is

viteiten kunnen organiseren. Bovendien stimuleren we de

er een afsprakennota ‘toerisme in de Merode’ waarin de

kleinschalige, natuurgerichte kampeerinitiatieven zoals

visie, de rol en de taakverdeling staan omschreven. De

bijvoorbeeld de minicampings, het hoevekamperen, het

verenigingen en de groepen van recreanten (wandelaars,

paalkamperen. De Merode biedt ook kansen voor het ori-

fietsers, mountainbikers, ruiters) zijn de belangrijkste ge-

gineel overnachten zoals in een hoeve, kasteel of abdij.

sprekspartners.

69

3 een identiteit

de Merode,

zelfbewust platteland

‘Daar woonde een ander volk. De grond van de Kempen begon daar, en ook de Kempische mens. Maar ge moest hem niet vergelijken met de Kempenaar van verder in Limburg of Antwerpen, hij leefde er te ver van af, hij was grensbewoner, tegen de rand van het open Demerland.‘

Uit ‘Jeugd’ van Ernest Claes

70

71

3

Speerpunt 3.1

onderscheiden

We ons door onze herkenbaarheid

Project in de kijker: Sprookjesbos (Westerlo, VLM)

73

3


DE GEMEENSCHAPPELIJKE HUISSTIJL CONSEQUENT TOEPASSEN

We passen de gemeenschappelijke huisstijl consequent toe in de onthaalpoorten, de deelgebieden, het bouwkundig erfgoed, de routegebonden infrastructuur en de verschillende communicatiedragers. Het gebruik van de gemeenschappelijke huisstijl en het logo de Merode onderscheidt ons als kwaliteitsvol gebied en zorgt voor herkenbaarheid. Het gebruik van het logo de Merode wordt afgestemd met het merk de Merode. Er worden extra elementen (zoals bv. verlichting) uitgewerkt om de huisstijl te vervolledigen. Zo ontstaat er een eenheid in verscheidenheid. Ook de zichtbaarheid van de individuele partners is belangrijk. De operationele uitwerking daarvan wordt bepaald in nauw overleg met de partners.

74

75

3

Speerpunt 3.2

onderscheiden

We ons door onze communicatie, evenementen en educatie

Project in de kijker: Merodehappening 2010 (Geel, VLM i.s.m. het partnerschap de Merode)

77

3



COMMUNICATIEDRAGERS ONTWIKKELEN

SPRAAKMAKENDE EVENEMENTEN ORGANISEREN OF ONDERSTEUNEN

Op basis van een communicatieplan ontwikkelen we in

We organiseren of ondersteunen spraakmakende evene-

de huisstijl tal van communicatiedragers voor de inwoners

menten waar de inwoners van de Merode elkaar ontmoeten

en de bezoekers van het projectgebied de Merode. Zo ver-

en genieten van het prinsheerlijk platteland. Jaarlijks orga-

spreiden we de kennis en de informatie over het project en

niseren we in één van de gemeenten van het projectgebied

het gebied. We zetten in op efficiënt gebruik van de ver-

de Merode een Merodehappening op een aantrekkelijke,

schillende communicatiekanalen (bv. website, infoborden,

laagdrempelige en toegankelijke manier. We ondersteunen

sociale media, nieuwsbrief). Wat betreft het plaatsen van de

ook actief de lokale erfgoedhouders en de verenigingen bij

infoborden zorgen we voor een gezond evenwicht waarbij

de organisatie van de erfgoedevenementen die gericht zijn

het risico tot ‘overbebording’ wordt tegengegaan. We ma-

op het bereiken van de lokale bevolking. Zo bouwen we

ken een innovatieve publicatie en een applicatie om het

aan een gemeenschap van inwoners in de Merode die in

erfgoed van het projectgebied de Merode op een toegan-

relatie staat met het eigen lokale erfgoed.

kelijke wijze onder de aandacht te brengen.

78

79

3


EDUCATIEVE INITIATIEVEN ONTWIKKELEN, ONDERSTEUNEN EN PROMOTEN

We ontwikkelen, ondersteunen en promoten educatieve initiatieven om de bezoekers, de inwoners en in het bijzonder de kinderen kennis te laten maken met het erfgoed van de Merode waarbij de relatie tussen de mens, de natuur, het landschap, de cultuur en de geschiedenis als uitgangspunt wordt gebruikt (bv. fluisterpad, bosleerpad, landbouwleerpad). De lokale erfgoedhouders, de verenigingen, de terreineigenaars, … nemen daarin initiatief en bieden dit aan de verantwoordelijke instanties aan. We stimuleren de lokale gidsen en de scholen om een Merode-pakket samen te stellen (bv. stiltegidsen, de Merode klassen, …) dat bruikbaar is binnen de verschillende gidsenwerkingen, de opleidingen en de scholen.

80

81

3

Speerpunt 3.3

onderscheiden

We ons door onze gemeenschap van inwoners

Project in de kijker: Quick-win het Trammeke (Herselt, Westelfolk, Heemkring Ansfried, VLM)

83

3



INWONERS EN LOKALE ACTOREN EEN ACTIEVE ROL GEVEN IN PLANNINGSPROCESSEN

INWONERS EN LOKALE ACTOREN EEN ACTIEVE ROL GEVEN IN BEHEER EN ONDERHOUD

We geven de lokale inwoners en de middenveldorganisa-

We betrekken de verenigingen (o.a. vrouwenorganisaties,

ties een stem bij onze planningsprocessen (renovatie, her-

senioren verenigingen), de scholen, de vrijwilligers en de

bestemming, inrichting). Op die manier detecteren we de

ondernemers actief in de zorg en het beheer van het gebied.

lokale behoeften en valoriseren we de lokale kennis. Door

Het beheer van de waardevolle plekken, de permanentie in

deze participatieve opstelling ontstaat een directe relatie

de musea/onthaalpoorten en het meter- en peterschap zijn

tussen de lokale gemeenschap en het ruimtelijk ontwerp

enkele van de vele mogelijkheden. Via diverse methodes

wat zal leiden tot een breder maatschappelijk draagvlak.

zoals koesterburen (initiatieven tot samenwerking in eigen

Diverse procesbegeleidingstechnieken worden aangewend

buurt/wijk) of landschapsveilingen (particulieren ‘verwer-

waarin de luisterbereidheid en de dialoog centraal staan.

ven’ stukje landschap), mobiliseren we de lokale inwoners en de ondernemers. We geven hen opnieuw verantwoordelijkheid in het bouwen aan hun eigen landschap.

84

85

3


LOKALE INITIATIEVEN VOOR HET VORMEN VAN NETWERKEN, DENKTANKEN EN OVERLEGPLATFORMEN ONDERSTEUNEN EN STIMULEREN

We ondersteunen en stimuleren informele en lokale initiatieven voor het samenwerken met de inwoners, de verenigingen en de middenveldorganisaties wanneer die actief bijdragen aan het plattelandsverhaal de Merode. Het vormen van netwerken, denktanken of platformen zijn initiatieven die we daarom aanmoedigen als er afstemming is met het integraal plan de Merode.

86

87

4 duurzaam

de Merode,

zelfstandig platteland

‘Hier woon ik Hier kom ik vandaan Ik had het nooit gedacht Maar ik ben niet meer weggegaan Nochtans: ik heb je vervloekt en ik heb je gehaat Maar ik heb mij verzoend Ik ga hier nooit meer vandaan’

Uit ‘Hier woon ik’, een nummer uit de ‘Soundtrack van de Demerbroeken’, tekst Lennaert Maes

88

89

4

Speerpunt 4.1

We

verankeren de Merode voor toekomstige generaties

Project in de kijker: Heraanleg abdijplein Abdij van Averbode (Abdij van de Norbertijnen van Averbode, Provincie Vlaams Brabant)

91

4



PERMANENT STATUUT VOOR HET PROJECTGEBIED DE MERODE BEPALEN

SYSTEEM VAN ALTERNATIEVE FINANCIERING ONDERZOEKEN EN ONTWIKKELEN

We voeren een gezamenlijk besluitvormingsproces voor We maken een businessplan op waarin de uitgaven, de

We starten een onderzoek naar de haalbaarheid van al-

het bepalen van het permanent statuut voor het projectge- inkomsten, de diensten, de capaciteiten, de prognoses …

ternatieve financiering (o.a. gebiedsfonds, gebiedsrech-

bied de Merode om zo de erfgoedwaarden, de identiteit en overzichtelijk worden begroot met een bijzondere aandacht

ten. Alternatieve financiering betekent het aanreiken van

het merk van de Merode te verankeren. De bijbehorende voor de draagkracht (ecologisch, economisch) van het ge-

financieringsmogelijkheden waarbij de middelen voor de

structuur en de structurele financiering bepalen we gelijk- bied.

maatregelen volledig of gedeeltelijk afkomstig zijn uit an-

tijdig. Conform de kaderbeslissing (10 september 2012),

dere bronnen dan de middelen vanuit de overheid (publiek

zullen de provincies hiertoe een aanzet geven tegen eind

naar privaat). Op basis van een studie en een weloverwo-

2017. Samen met de terreineigenaars, de betrokken part-

gen debat in afstemming met de andere gebiedsgerichte

ners en een aantal friskijkers voeren we een weloverwogen

initiatieven worden de alternatieve scenario’s voorgesteld

debat (bv. via beleidsgroep, creatieve denktank). Relevante

aan de stuurgroep de Merode en wordt een voorstel tot im-

studies, beleidsontwikkelingen, parallel lopende processen

plementatie uitgewerkt.

(o.a. Sigma, regionaal park Noorderkempen, IHD) dienen als insteek.

92

93

4



GEZAMENLIJKE AANPAK UITWERKEN VOOR HET BEHEER, ONDERHOUD EN TOEZICHT

SAMENHANG VERZEKEREN TUSSEN DE VERSCHILLENDE NETWERKEN ONDERLING

We starten een ‘beheerplatform de Merode’ op waarin de

We zorgen er voor dat er voldoende samenhang is tussen

terreineigenaars en -beheerders, vertegenwoordigers van

de verschillende formele en informele netwerken van de

de landbouw, de erfgoedeigenaars en -beheerders en de lo-

Merode (stuurgroep, beheerplatform, stilteplatform, on-

kale besturen gezamenlijke afspraken maken voor het be-

dernemersnetwerk, netwerk van landbouwers, netwerk

heer, de toegankelijkheid en het toezicht van de verschil-

van erfgoedhouders, …). Zo versterken we de samenhang

lende erfgoedkernen van de Merode. Ook het beheer van

tussen de ondernemers, de partners, de belanghebbenden,

de uitgevoerde projecten verdient extra aandacht. In het

de middenveldorganisaties, … De onderlinge contacten

charter de Merode is het een uitgangspunt om het gebied

worden actief gestimuleerd door bijvoorbeeld de ‘netwerk-

als één geheel te bewaren, te beheren en te ontwikkelen.

cafés de Merode’ waarin kennis- en ervaringsuitwisseling

Binnen het beheerplatform richten we twee technische

centraal staan. Ook de - mede onder impuls van de drie

werkgroepen op: 1) natuurlijk erfgoed en 2) onroerend erf-

provincies - opgemaakte afsprakennota’s over de thema’s

goed. Het beheerplatform wordt op lange termijn in de toe-

ondernemersnetwerk, merk de Merode, toerisme, hoeve-

komstige structuur ingepast.

en streekproducten, zijn in dit kader een belangrijk referentiepunt. De verschillende netwerken worden op lange termijn in de toekomstige structuur ingepast.

94

95

COLOFON Deze publicatie werd betoelaagd door het Interregproject ‘Rural Alliances’. In ‘Rural Alliances’ werken partners uit verschillende lidstaten van de Europese Unie samen aan thema’s die het leven van elke EU– burger raken. Het project draagt op die manier bij aan een betere samenhang binnen de EU – gemeenschap.

Dit integraal plan (februari 2013) is in een oplage van 1000 exemplaren gedrukt op milieuvriendelijk papier door drukkerij de Press, Laakdal. Eindredactie en grafische vormgeving: VLM regio Oost, zetel Herentals Foto’s: Marc Slootmaekers, Theo Meulemans, SintSebastiaansgilde, Marcel Aerts, Irène Deswert, Kempens Landschap, Heemkring Ansfried, VLM fotoarchief, Vic Van Dyck, ANB, Vorming Plus Kempen, Krista Smets, de Vlaspit, het Ollemanshoekje, Kristel Mariën, Leen Beunens, Bolhuis, Jef Cools. V.U. Toon Denys, gedelegeerd bestuurder, VLM, Guldenvlieslaan 72, 1060 Brussel

96

Integraal plan Merode. prinsheerlijk platteland CONTACT

Recommend Documents