Quick wins uit het plattelandsproject de Merode Herstel ijzerzandsteengroeve Weefberg, Scherpenheuvel-Zichem, deelgemeente Averbode, ingediend door Natuurpunt beheer vzw De Weefberg vormt het landschapsbaken van Averbode. Recent werd het gebied grotendeels door Natuurpunt aangekocht. In het westen van het gebied komt een oude kleinschalige ijzersteengroeve voor. Mensen op zoek naar een hard gesteente om onder andere hun kerken mee te bouwen hebben ijzerzandsteen ontgonnen. Deze oude ijzerzandsteengroeve is hier een overblijfsel van. Doorheen de jaren werd de groeve gekoloniseerd door struiken en bomen. Twee jaar terug werden de eerste stappen gezet tot het herstel van dit geologisch, cultuurhistorisch en ecologisch waardevol element door ANB. De bomen werden gekapt en afgevoerd. Het terrein reageerde zeer positief. Vele warmteminnende soorten verschenen opnieuw of breidden uit. Maar de stronken gaven opnieuw scheuten. Daarom wordt voorgesteld het gebied grondig te herstellen. Er wordt dus gestreefd naar een open groeve die schraal en quasi humusloos is, waar de zon vrij spel heeft en struiken en bomen nauwelijks of niet in voorkomen. In de groeve zijn de wanden redelijk steil en is het bodemprofiel mooi te zien. De eerste stap was het herstellen van de groeve zelf. Hiertoe werd de opslag afgezet, de stronken gefreesd en het organisch materiaal afgevoerd. De tweede stap was het plaatsen van een infobord. Als laatste werd een dunning van het omgevende bos uitgevoerd, zodat de groeve ook veel meer zonbeschenen werd. De groeve is opnieuw open en schraal. Optimaliseren van het fietsonthaal Een fietsenstalling werd gerealiseerd aan Afspanning Den Eik, de onthaalpoort tot domein de Merode. Hier passeren het drukbezochte fietsroutenetwerk en wandelnetwerk. Naast horecafaciliteiten herbergt Afspanning Den Eik dan ook een informatiepunt en een klompenmuseum. Door het bieden van een degelijke fietsinfrastructuur wordt de fietsende recreant aangemoedigd zijn fiets te stallen in de voorziene stalling en niet langs de wandel- of fietspaden, tegen bomen, of tegen de aanwezige gebouwen. De fietsenstalling zal op deze manier zorgen voor een geleiding van de recreatieve belasting en bijgevolg voor een ontlasting van het omliggende bosgebied en de recreatieve infrastructuur. Verwacht wordt dat de fietsenstalling een einde zal maken aan de vroegere fietsenchaos in de onmiddellijke omgeving van de taverne op drukke dagen. De fietsenstalling zal dan ook bijdragen tot een beter onthaal en verhoogde veiligheid van de fietsende recreant, maar ook van de wandelende recreant en personen met kinderwagens of rolstoelgebruikers. De fietsenstalling werd uitgevoerd conform de huisstijl van de Merode, om aldus de functie van Afspanning Den Eik als onthaalpoort tot domein de Merode te benadrukken.
Infopunt Willem Elsschot, gerealiseerd door een inwoner van Herselt
Begin dit jaar kocht ik een gebouw met historische waarde in Blauberg, pal naast de kerk. Dit hoekhuis werd ooit bewoond door familie van Alfons de Ridder (Willem Elschot). Hier bracht hij zijn vakanties door. Het was een uitvalsbasis voor vele wandelingen in de Merodebossen. Het “Elschot” inspireerde hem bij het schrijven van zijn boeken. Het boek “de verlossing” gaat over dit huis en zijn bewoners. Mijn vraag naar de Vlaamse Landmaatschappij is om samen een instappunt en/of rustpunt te creëren voor wandelaars en fietsers die de Merodestreek willen ontdekken in de voetsporen van Willem Elsschot. Dit infopunt wil ik maken aan de zijkant van de brasserie en is vrij toegankelijk (ook tijdens de sluitingsdagen). Mijn idee was hier een zitbank en infobord te maken i.v.m. wandelingen, fietsknooppunten en Willem Elschot. Bij de inrichting van dit instappunt willen we in de mate van het mogelijke de huisstijl van de Merode volgen. Voor de exacte inhoud van de infoborden wensen we samen te werken met het projectsecretariaat van de Merode.
De herbergen en cafés van Tessenderlo, VVV-Tessenderlo De VVV van Tessenderlo wenst een boek samen te stellen over de cafés van Tessenderlo met medewerking van de eigen bevolking. De herberg en het volkscafé waren vroeger het centrum van het sociaal en cultureel leven in een dorp. Er werden oproepen gedaan naar informanten die de cafés van eertijds in hun straat en gehucht nog kennen, wie de uitbaters waren en wat er te beleven viel. Daarnaast gaven het gemeentearchief, de politieregelementen, het Loois Archief- en documentatiecentrum en het Cafémuseum hun informatie prijs. Het project is er in geslaagd een groot aantal mensen samen te brengen. Er werden 89 interviews gedaan met Looienaars en 40 ervan zijn opgenomen in het boek en blijven bewaard. Het resultaat is een boek over de 200 cafés die er ooit in Tessenderlo waren.
Ondersteuning van het fietstoerisme in de Merode, Scherpenheuvel,vzw De Vlaspit De Vlaspit is een sociaal tewerkstellingsinitiatief in het centrum van Scherpenheuvel. Het biedt werk aan een 80-tal personen. Het helpt zijn medewerkers naar een vlotte doorstroming van een job in een sociale tewerkstelling naar een job op de reguliere arbeidsmarkt. Naast het kaarsenatelier is er een groenploeg, een renovatieteam en een poetsploeg. Gezien zijn ligging is de Vlaspit de aangewezen partner om fietsverhuur in het gebied De Merode te promoten en startten zij een proefproject rond fietsenverhuur. De Vlaspit levert de verhuurfietsen aan andere initiatieven in de regio en aan bezoekers en haalt de fietsen terug op de door de klant gewenste tijdstippen. Met behulp van het de Merodeproject werd een aanhangwagen aangekocht die gebruikt wordt voor het transport van huurfietsen.
Stilte en rust als hefboom voor streekontwikkeling, Vorming Plus In september 2010 ging de inspiratiedag Stilte, rust en ruimte als hefboom voor de Merode door in de Abdij van Averbode. 100 deelnemers schreven zich in. Tijdens het dialoogcafé bespraken de deelnemers de volgende vragen: Wat gebeurt er met mij, wat gebeurt er in mijn omgeving als ik stilte, ruime en rust toelaat in mijn leven? Hoe kunnen stilte, rust en ruimte als kernkwaliteiten van het gebied de Merode bijdragen tot de ontwikkeling van de streek? De projectpartners zijn het Strategische Projectenorganisatie Kempen, Norbertijnenabdij Averbode, Vormingplus OostBrabant, Vormingplus Limburg. Het centrum Waerbeke, een inspiratiecentrum rond stilte, rust en leefkwaliteit, gaf zijn medewerking. De resultaten van dit dialoogcafé werden besproken met de projectpartners in oktober 2010. Hier werd afgesproken welke opvolging het thema Stilte, rust en ruimte in de Merode kan hebben. De wondere wereld van de bijen André Aerts uit Laakdal is al meer dan twintig jaar gefascineerd door de wondere wereld van de bijen. Interesse werd hobby, hobby werd passie en acht jaar geleden werd André imker. Met het duwtje in de rug van het plattelandsproject kan André de komende maanden extra investeren in voedselveiligheid en educatie. “Voor mij gaat het niet zozeer om de honing. Ik heb een bestuivingsimkerij, mijn bijenkolonies worden vooral ingezet voor bestuiving in de fruitteelt, bijvoorbeeld in Hoogstraten voor de aardbeienteelt. Maar dat is voor de bijen hard werken, ze halen uit die bloemen niet genoeg voedsel om te kunnen overleven. Een bijenvolk heeft per jaar ongeveer 50 kilogram nektar en 50 kilogram stuifmeel nodig om te overleven . Hetgeen ze teveel halen kan de imker oogsten en als honing uit de raten “slingeren“. Stuifmeel daarentegen blijft in het volk omdat dit in het voorjaar onmisbaar is voor de voeding van de nieuwe larfjes. Daarom zet ik mijn bijeenkasten hier in de vrije natuur, in de omgeving van de valleien van Laak en Nete. Daar vinden ze voldoende bloeiende planten om van het vroege voorjaar tot de late zomer stuifmeel en nectar te halen. Het is voor de bijen dus ook een goeie zaak dat de dennenbossen in de Merode hier en daar plaats moeten maken voor heide. Een imker werkt met honing, honing is voedsel en de hygiënenormen worden strikter en strikter. Dat vraagt een professioneler aanpak en extra investeringen, zoals een voedselveilig slingerlokaal. Niet elke imker kan of wil die investeringen dragen en dat maakt dat onze rangen nogal uitgedund raken. Toen ik begon, zat ik vol vragen en
kon ik gelukkig rekenen op een ervaren ʻpeterʼ. Ik wil nu op mijn beurt graag mee helpen om een jonge generatie imkers aan te trekken en op weg te helpen.”
Het trammetje De cultuurraad van de gemeente Herselt, de gemeentebesturen van Herselt en Westerlo, ondersteund door de heemkring en Westelfolk willen het industrieel erfgoed van ʻhet trammetjeʼ in de oude glorie herstellen én beter bekend maken in de regio. Lut Willems van de cultuurraad Herselt vertelt: “Je kan ʻhet trammetjeʼ het best omschrijven als een mobiele dam die dient als sluisof stuwsysteem in de Nete. Het werd in 1874 geconstrueerd, hoorde toen bij het kasteeldomein van Prins de Mérode. Met dat systeem, dat bediend werd door de plaatselijke bevolking, kon het waterpeil in de rivier gecontroleerd worden. Dat maakte het mogelijk dat er twee maal per jaar kon gehooid worden, dat de kasteelvijver kon gereinigd worden en dat het transport van de ijzerertswinning langs de Nete kon blijven gebeuren. In 1996 werden de gemeentebesturen van Herselt en Westerlo eigenaar van de brug, de sluis en het rollend materieel. In 1999 werd het trammetje geclasseerd. Vanuit Herselt en Westerlo gaan we nu samen de schouders zetten onder de renovatie van dit boeiend stukje erfgoed. De komende maanden maken we alvast werk van het plaatsen van een infobord in de huisstijl van de Merode. Dat bord moet de bezoekers een kijk geven op de werking van dit industriële werktuig en de manier waarop voorbije generaties dit vernuftig systeem gebruiken om de natuur naar hun hand te zetten.” Op ontdekkingstocht met de gps De Heilig Hartschool van Tessenderlo stuurt haar leerlingen van de derde graad op ontdekkingstocht in het domein van de Merode. Ze doen dat niet zomaar met een routekaartje in de hand, maar met een GPS als gids voor een verrassende wandeling. We laten meester Eddy zelf aan het woord:
“De leerlingen die in verschillende groepjes op pad gaan – we werken dit uit met de leerlingen van het vijfde en zesde jaar – krijgen aan het vertrekpunt van de wandeling geen routekaartje of wegbeschrijving. De gps toont hen de weg aan de hand van oriëntatiepunten, zogenaamde ʻway-pointsʼ. Op die plaatsen geeft de gps een signaal, kunnen ze aflezen waar ze zich bevinden, welke vraag ze moeten oplossen of opdracht ze moeten uitvoeren. De GPS maakt de gids of begeleider natuurlijk niet overbodig, het is een middel om de wandeling boeiend en verrassend te houden. Ikzelf ben opgegroeid in Gerhagen, was van jongsaf aan geïnteresseerd in de natuur. Maar voor de meeste leerlingen ligt dat anders, is het domein de Merode een onbekend begrip. Nu het meer en meer toegankelijk wordt en er allerhande plannen zijn voor herinrichting mogen we de kans niet laten liggen om hen meer vertrouwd te maken met hun eigen leefomgeving. We vertellen dus ook over de geschiedenis, over het erfgoed van de streek, over de planten en de dieren, de veranderingen in het landschap. In de krant was er bijvoorbeeld de laatste tijd nogal wat te doen over het kappen van bomen in Averbode Bos en Heide. We geven de leerlingen daar meer achtergrondinfo over zodat ze zelf hun mening kunnen vormen. Op die manier leren de kinderen respect opbrengen voor hun leefomgeving en de natuur. Want uiteindelijk zijn zij onze toekomst, zullen zij de zorg dragen voor wat waardevol is.”
Gemeente Laakdal, deelgemeente Groot-Vorst: plaatsen van een meiboom De identiteit van een plattelandsdorp als Vorst staat onder druk. Een gewijzigde ruimtelijke ordening, verandering van economische oriëntatie, inwijking vanuit de steden, wegvallen van parochiale structuren, gewijzigde engagementen en tijdsbesteding van de bewoners spelen hierbij een rol.
Een belangrijk aspect van die identiteit is de verscheidenheid van het verenigingsleven. Die verscheidenheid dreigt te verdwijnen. Verenigingen met jarenlange tradities en gebruiken hebben het moeilijk om hun werking verder te zetten. Dit is een stuk van ons levend cultureel erfgoed dat we niet teloor willen laten gaan. Die verscheidenheid van verenigingen willen we nu het nog kan zichtbaar maken in ons dorp. We willen een meiboom oprichten met alle logoʼs van de verschillende verenigingen in ons dorp. Op die manier en door de zeer centrale opstelling zal deze meiboom alle inwoners en de vele recreatieve fietsers en wandelaars wijzen op de rijkdom van het verenigingsleven. Daarnaast is het ook een uitgesproken gezamenlijk project van de verenigingen. Meer dan twintig verenigingen zullen samenwerken, over het muurtje kijken, mekaar ontmoeten. Die ontmoeting en samenwerking kan ruimte geven voor nieuwe werkvormen en nieuwe initiatieven in de verschillende verenigingen. Het hoogtepunt was het rechtzetten van de meiboom. Alle inwoners van Groot-Vorst en zeker alle leden van de verenigingen worden uitgenodigd om dit moment zelf mee te maken. Een muziekoptreden en een dorpsreceptie zorgden voor het feestelijk tintje.
