gemeente Schiedam cluster Maatschappelijke Ontwikkeling afdeling Educatie & Welzijn Postbus 1501 3100 EA Schiedam Stadskantoor Stadserf 1 3112 DZ Schiedam T 010 219 11 11 W www.schiedam.nl
Integraal actieplan alcohol Schiedam 2009-2012
Integraal actieplan versie 19 augustus 2009
Inhoudsopgave: 1. 2.
Aanleiding Bestuurlijke verantwoordelijkheden 2.1. Landelijk beleid 2.2. De WMO 2.3. Regionaal beleid 2.4. Lokaal beleid 2.5. Integrale, samenhangende en sluitende aanpak
p. p p. p p. p. p.
2 2 2 2 3 3 4
Deel I De verkenning van de contouren 3 De verkenning van de contouren 3.1. Landelijke definities voor drankgebruik en -misbruik 3.2. De cijfers afgezet tegen de ernst van de situatie 3.3. De uitgangspunten van de Schiedamse aanpak 3.4. De Schiedamse ambitie
p. p. p. p. p.
5 5 6 7 8
Deel II Beschrijving van de aanpak en de doelgroepen 4 De aanpak van de verschillende doelgroepen 4.1. Het creëren van publiek draagvlak 4.2. Vroegsignalering 4.3. De Regelgeving 4.4. De Handhaving 4.5. De doelgroepen 4.5.1. Het ongeboren leven 4.5.2. Jongeren onder de 16 jaar 4.5.3. Uitgaanders van 16-23 4.5.4. Probleemdrinkers
p. 9 p. 9 p. 9 p. 9 p. 10 p. 10 p. 10 p. 11 p. 11 p. 11
Deel III De aanpak 5. Enkele noties over de sturing 6. Voorstellen voor beleid 6.1 Het beleid omgezet in actie 7. Financiële paragraaf
p. 12 p. 13 p. 13 p. 13
Bijlage I: de huidige inzet op de vier pijlers Bijlage II: De nieuwe maatregelen en interventies Bijlage III: Financiële consequenties
p. 15 p. 20 p. 23
1
1. Aanleiding Alcoholmatiging mag zich momenteel verheugen in een grote bestuurlijke belangstelling, van zowel rijk, regio als gemeenten. De reden is dat steeds meer duidelijk wordt dat overmatig alcoholgebruik grote schade kan aanrichten: zowel gezondheidsschade als maatschappelijke schade. Ook Schiedam onderkent de problemen en formuleert beleid om de schadelijke gevolgen van alcoholgebruik tegen te gaan. Op 22 april 2008 heeft het college besloten de gemeenteraad een integraal actieplan alcohol voor te leggen, waarbij wordt ingezet op een samenhangend pakket aan maatregelen om tot een sluitende aanpak te komen. Het integraal actieplan alcohol - voor 2009 t/m 2012 - treft u hieronder aan. Dit actieplan fungeert als kader. In de verschillende jaarschijven: - krijgt de gemeentelijke aanpak verder vorm; - zullen concrete maatregelen worden beschreven en; - worden aanpak, maatregelen en prestatieafspraken met de betrokken instellingen geëvalueerd. Het "vierjarenplan" wordt de gemeenteraad voorgelegd. De jaarplannen worden door het college vastgesteld en vervolgens ter kennisneming aan de gemeenteraad gezonden. 2. Bestuurlijke verantwoordelijkheden De verschillende overheden hebben ieder hun eigen verantwoordelijkheid als het gaat om de aanpak van alcoholmisbruik. 2.1. Landelijk beleid Het landelijke beleid is erop gericht dat: - kinderen niet voor hun 16e jaar beginnen met drinken; - jongeren minder gaan drinken; - minder mensen lichamelijk of geestelijk afhankelijk worden van alcohol; - de schadelijke gevolgen van alcoholgebruik in bijzondere situaties worden verminderd (gezin, werk, verkeer, uitgaan). Voor 2011 zijn concrete streefcijfers geformuleerd voor twee doelstellingen - het percentage kinderen van 12 t/m 15 jaar dat alcohol gebruikt moet in 2011 teruggebracht zijn tot 62% (in 2003 was dit 82%) Meting hiervan vindt plaats door de Jeugdmonitor Schiedam en landelijk via het Trimbos instituut - het percentage volwassen probleemdrinkers moet in 2011 teruggebracht zijn naar 8% (in 2004 was dit landelijk 9,3%; in Schiedam 13%).Meting hiervan vindt plaats via de gezondheidsmonitor van de GGD en de OGGz monitor. 2.2. De WMO De Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) is in 2007 ingevoerd. Het doel van de WMO is onder andere meer samenhang aan te brengen in de zorg. Binnen de WMO worden negen prestatievelden onderscheiden waarop de gemeente beleid moet formuleren. De laatste drie prestatievelden hebben betrekking op verslavingszorg: - Prestatieveld 7 betreft Maatschappelijke opvang. Dit prestatieveld omvat onder andere het bieden van (tijdelijk) onderdak aan personen die, al dan niet gedwongen, hun eigen huis hebben verlaten en niet in staat zijn zich op eigen kracht te handhaven in de samenleving. - Prestatieveld 8 betreft de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ). Deze is gericht op kwetsbare personen en risicogroepen. De gemeente heeft een afstemmingstaak ten aanzien van de verschillende hulpverlenende organisaties. - Prestatieveld 9 betreft de Verslavingszorg waarbij de gemeente ambulante verslavingszorg moet bieden. Deze is gericht op preventie en de aanpak van verslavingsproblemen.
2
Voor de vormgeving van deze drie prestatievelden zijn centrumgemeenten aangewezen. In de regio Schiedam, Vlaardingen en Maassluis, is Vlaardingen de centrumgemeente. Dat betekent dat het rijksbudget voor de drie gemeenten bij Vlaardingen is ondergebracht. In 2008 is met de Brede Doeluitkering een bedrag van € 692.000 voor verslavingszorg gemoeid. Het beleid op de drie genoemde prestatievelden wordt regionaal geformuleerd. Bij het formuleren van de kadernota’s neemt Vlaardingen als centrumgemeente het initiatief, waarbij de Maassluise en Schiedamse inbreng gewaarborgd is. Schematisch ziet het er als volgt uit: Regionaal beleid:
Prestatieveld 7
╒►
Maatschappelijke opvang
► Visie Maatschappelijke opvang
Prestatieveld 8 WMO
╘►
Regionaal beleid: ►
► OGGZ
OGGZ-visie
Prestatieveld 9
Regionaal beleid: ►
Verslavingszorg
Lokaal beleid: ►
Verslavingsvisie
Integraal actieplan alcohol
2.3. Regionaal beleid Alcoholbeleid is onderdeel van de verslavingszorg en kent daarmee een sterke regionale component. Eind 2008, begin 2009 zullen nieuwe kadernota’s verschijnen op het gebied van OGGZ en verslavingszorg. Voor de afgelopen periode zijn ook dergelijke kadernota’s opgesteld en als uitwerking hiervan zijn in 2007 twee actieplannen verschenen, te weten het ‘Integraal actieplan alcohol jeugd 2008’1 en de ‘Regionale aanpak alcoholgerelateerde vernielingen’. De maatregelen uit deze laatste nota zijn nog niet geïmplementeerd. Ze zijn in de bijlage van deze nota opgenomen, waarin de voorstellen voor nieuw beleid worden benoemd. 2.4. Lokaal beleid Zoals in bovenstaand schema is te zien, kunnen de afzonderlijke gemeenten een lokale uitwerking geven aan het regionale beleid. Schiedam neemt de landelijke doelstellingen over en formuleert daarenboven een beleid dat is toegesneden op de lokale problematiek. Waarbij het beleid zich richt op de meest kwetsbare groepen in de stad. Afstemming en samenwerking op regionaal niveau is hierbij onontbeerlijk. Gemeenten dragen de verantwoordelijkheid voor de gezondheid van haar burgers. In de nota lokaal gezondheidsbeleid 2009-2012, die eind 2008 wordt verwacht, wordt alcoholmisbruik als een serieus gezondheidsprobleem onderkend. 1
Het Integraal actieplan alcoholmatiging jeugd is onder de naam L.A.M. ( Lokaal Alcohol Matiging) in november 2008 in Vlaardingen officieel van start gegaan
3
2.5. Integrale, samenhangende en sluitende aanpak Integraal De afstemming met de verschillende partners, zowel lokaal als regionaal, moet leiden tot de inzet van een effectieve mix van beleidsinstrumenten. De integrale aanpak wordt gekenmerkt doordat het systematisch en samenhangend is, waarbij sprake is van intensieve samenwerking tussen verschillende disciplines. De gemeente heeft een sturende rol in dit proces door te agenderen, te faciliteren en regie te voeren. Samenhangend Voor de bestrijding van alcoholmisbruik heeft de Voedsel- en Warenautoriteit (VWA) samen met vier landelijk opererende kennisinstituten, een format voor gemeentelijke aanpak opgesteld. Dit format moet leiden tot een samenhangend pakket aan maatregelen. De aanpak bestaat uit vier pijlers: 1. het creëren van publiek draagvlak; 2. vroegsignalering; 3. regelgeving; 4. handhaving. Sluitende aanpak Zowel in de WMO-nota ‘Verbinden is de kunst’ als in de kadernota jeugd ‘Ieders zorg’, formuleert de gemeente Schiedam het belang van de sluitende aanpak. Bij zorgwekkend of zorgmijdend gedrag, neemt de gemeente de verantwoordelijkheid om haar inwoners de helpende hand te bieden. Een sluitende persoonlijke aanpak is hierbij het uitgangspunt.
4
Deel I. De verkenning van de contouren 3.Inleiding Alcoholbeleid is een ingewikkeld beleidsterrein. Overmatig alcoholgebruik leidt tot gezondheids - en maatschappelijke schade. Wat overmatig is, verschilt sterk per leeftijdscategorie: voor een ongeboren kind ligt de grens veel lager dan een voor een gezonde volwassene, waarbij het mannelijk lichaam beter in staat is alcohol af te breken dan het vrouwelijk. De maatschappelijke kosten van overmatig alcoholgebruik zijn aanzienlijk. Door accountantskantoor KPMG is in 2001 becijferd dat de jaarlijkse maatschappelijke kosten € 2.58 miljard bedragen. Dit zijn de kosten van agressie tijdens het uitgaan, agressie thuis en in het verkeer en het alcoholgerelateerde ziekteverzuim. (Overmatig) alcoholgebruik is diep geworteld in de haarvaten van onze stedelijke samenleving. De bewustwording bij gebruikers over de gevaren van alcohol, vraagt een langjarig traject dat de scope van dit vierjarenplan overstijgt Wanneer gekeken wordt naar de inzet van middelen voor de aanpak van alcoholmisbruik, dan valt op dat de meeste middelen ingezet worden om de vernielingen onder invloed van drank te herstellen. Investeren in preventie levert het nodige op: maatschappelijk en op het terrein van volksgezondheid. Schiedam kiest ervoor in te zetten op preventie, vroegsignalering en voortijdig bijsturen. Om deze omslag te bewerkstellingen zal er vooral geïnvesteerd worden in maatregelen die de preventie bevorderen. In dit geval gaan de kosten voor de baat. 3.1. Landelijke definities voor drankgebruik en –misbruik Deze landelijke definities die door het Trimbos-instituut worden gehanteerd zijn: - verantwoord alcoholgebruik: Voor mannen: maximaal vijf dagen per week 2 à 3 glazen per dag en bij bijzondere gelegenheden maximaal 5 glazen. Voor vrouwen ligt de grens lager: maximaal vijf dagen per week 1 à 2 glazen en bij bijzondere gelegenheden maximaal 3 glazen. Vrouwen wordt daarnaast aanbevolen om te stoppen met drinken in de periode dat ze zwanger willen worden, tijdens de zwangerschap en gedurende de borstvoedingsperiode. - zwaar drinken: minstens 1x per week 6 glazen of meer. Doordat de lever prioriteit geeft aan het afbreken van alcohol, worden andere stoffen niet afgebroken. Zwaar drinken leidt daarom dikwijls tot overgewicht: naast de lege calorieën die in alcohol zitten, wordt het vet vertraagd afgebroken. Verder kunnen er geheugenproblemen ontstaan en kunnen maagklachten optreden. Een maagzweer kan het gevolg zijn van overmatig drinken. Ook nemen de kans op hart- en vaatziekten toe. - excessief drinken: minstens 20 dagen per maand minimaal 4-5 glazen per dag. Bij deze hoeveelheden ontstaat hersenschade: het geheugen neemt blijvend af. De hersencapaciteit kan wel blijvend met 15% afnemen. Ook neemt met de loop der jaren de kans op een levercirrose toe. - zeer excessief drinken: meer dan 6 glazen per dag gedurende meer dan 20 dagen per maand. Het ontwikkelen van chronische ziekten als het syndroom van Korsakov (alcoholdementie) komt bij deze groep veel voor. - De probleemdrinker is een zware drinker met minimaal 2 alcoholgerelateerde problemen, zoals problemen thuis, heimelijk drinken, dronkenschap, zichzelf niet meer in de hand hebben enzovoorts. De normen voor verantwoord alcoholgebruik en zwaar drinken blijken in de praktijk op veel weerstanden te stuiten. De maatschappelijke tolerantie ten aanzien van alcoholgebruik is
5
hoger, dan de gezondheidsnorm. Mensen voelen zich ook persoonlijk aangesproken wanneer de norm voor verantwoord alcoholgebruik naast de dagelijkse praktijk wordt gelegd. Bij het opstellen van een integraal actieplan alcohol moet met deze weerstand rekening worden gehouden; interventies en maatregelen worden er op afgestemd. Weerstanden kunnen ook bestaan bij ondernemers die in hun portemonnee geraakt voelen. Maatschappelijke tolerantie ten aanzien van alcohol maken beperkende maatregelen vaak impopulair. 3.2. De cijfers afgezet tegen de ernst van de situatie2 In deze paragraaf wordt ingegaan op de schade die overmatig alcoholgebruik veroorzaakt en de mate waarin dit voorkomt. De cijfers die worden gegeven zijn landelijk, tenzij anders vermeld. Uit de analyse van de cijfers blijkt dat de Schiedamse bevolking qua drankgebruik niet sterk afwijkt van het landelijke gemiddelde. Echter, de landelijke cijfers geven op meerdere fronten reden tot zorg. Voor het ongeboren leven In Nederland drinkt 35% tot 50% van de vrouwen gedurende de zwangerschap of tijdens de borstvoedingsperiode. De placenta blijkt de alcohol niet te filteren, wat betekent dat het alcoholpercentage dat de ongeboren vrucht binnenkrijgt vergelijkbaar is met dat van de moeder. Aangezien de foetus een veel lager lichaamsgewicht heeft èn extra kwetsbaar is, kan dit grote gevolgen hebben. Er kunnen afwijkingen ontstaan aan de organen die nog in ontwikkeling zijn. Vooral het centraal zenuwstelsel is hiervoor gevoelig. Ook kan hersenschade een gevolg zijn van drinken tijdens de zwangerschap. Tot slot zijn kinderen van drinkende moeders gemiddeld kleiner en hebben een gemiddeld lager geboortegewicht. Voor de jeugd tot 16 jaar Een op de vijf Nederlandse jongeren tussen de 13 en 16 jaar is regelmatig dronken. De gevolgen kunnen groot zijn. Tot 23 jaar ontwikkelen de hersenen zich nog. Drankgebruik bij onvolgroeide hersenen kan een onomkeerbare stagnatie van de hersenontwikkeling betekenen. Bij ernstig drankmisbruik kunnen zelfs bestaande hersencellen verdwijnen. Experimenteren met seksualiteit is een normaal onderdeel van de adolescentiefase. Echter, onder invloed van alcohol blijken jongeren sneller hun eigen grenzen over te gaan. Zo vindt deze vaker onbeschermd plaats. In Nederland beginnen jongeren gemiddeld met drinken als ze 12,2 jaar oud zijn. Jong beginnen met alcohol verhoogt het risico op een alcoholverslaving: 40% van de jongeren die voor hun dertiende begint met drinken, ontwikkelt een alcoholverslaving. Uit diverse regionale onderzoeken blijkt dat ongeveer tweederde van de veertien- en vijftienjarigen in de vier voorliggende weken alcohol heeft gedronken. Zo’n 8% van deze groep jonge tieners drinkt dan vijf glazen of meer, wat bijna gelijk staat aan de norm voor volwassenen die zwaar drinken. Dit percentage is een verdubbeling van zeven jaar geleden: de jeugd drinkt dus steeds vaker en steeds meer. Bij het zogenaamde ‘indrinken’ voorafgaand aan het uitgaan, lijkt een snelle dronkenschap zelfs het doel te zijn.
2
Over het gebruik van alcohol zijn veel en verschillende soms elkaar tegensprekende cijfers verzameld. Landelijke cijfers zijn onder meer terug te vinden in de het onderzoek van het Trimbosinstituut ‘Jeugd en Riskant gedrag 2007: kerngegevens uit het peilstationonderzoek scholieren’, de nota Integraal alcoholbeleid van de Voedsel en Waren Autoriteit en via het Informatiepunt Lokale Veiligheid van de VNG.
6
Voor uitgaanders tussen de 16 en 24 jaar Het is niet moeilijk om aan alcohol te komen, ondanks de leeftijdsrestricties: 85% van de jeugdigen tot 16 jaar slaagt er in om aan zwak alcoholische drank te komen en eenzelfde hoge percentage geldt voor de jongeren tussen de 16 en 18 jaar als het gaat om sterke drank. Drank is dan ook op veel verschillende plaatsen verkrijgbaar, ook op plaatsen waar gezondheid voorop zou moeten staan: bij 82% van de sportverenigingen is de kantineomzet uit alcoholverkoop een substantieel deel van de begroting. * Vrijwel alle Nederlandse jongeren (94,4%) onder de achttien jaar hebben ooit wel eens gedronken. Van hen drinkt 60% regelmatig en 40% van de mannen tussen de 18 en 24 jaar is een zware drinker. Naast de gezondheidsschade, richten aangeschoten adolescenten ook overlast aan door luidruchtig gedrag en vernielingen in de buitenruimte. De probleemdrinker Ongeveer 11 % van de Nederlandse bevolking is te categoriseren als zware drinker; bijna 10% is een excessieve drinker en ruim 3% een zeer excessieve drinker.3 Deze groepen van alcoholafhankelijken en – verslaafden kampen met een veelheid aan problemen. Ze hebben gezondheidsproblemen zoals al toegelicht in §2.1 Ook vereenzaming en vervuiling kunnen het gevolg zijn. Ongeveer 10% van de Nederlanders paart het drankgebruik aan twee of meer problemen en is daarmee als probleemdrinker te bestempelen. Afhankelijk van alcohol is 6% van de mannen en 1% van de vrouwen. Alcoholgerelateerde problemen Alcoholgebruik neemt remmingen weg, ook als het gaat om grensoverschrijdend gedrag. Geweld onder invloed van drank is een groot maatschappelijk probleem. Bij huiselijk geweld speelt in eenderde tot de helft van de gevallen, drank een rol. Bij het geweld tegen vrouwen komt in 44% alcohol in beeld. Behalve dat ouders hun kinderen onder invloed van drank mishandelen, meldt het regionale Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld ook kinderen die hun ouders te lijf gaan. Bij openbare geweldpleging is in 86% van de gevallen drank in het spel. Het is dan ook niet verwonderlijk dat 30% van de Schiedammers aangeeft overlast te ervaren door dronken personen op straat. Driekwart van de Nederlanders voelt zich onveilig door alcoholmisbruik. Tot slot: 22% van de politie-inzet is alcoholgerelateerd. 3.3. De uitgangspunten voor de Schiedamse aanpak 1. Het gemeentebestuur wil niet in de eigen verantwoordelijkheid van de Schiedammer treden, daar waar het gaat om verantwoord alcoholgebruik. De meeste Schiedammers gaan verstandig met deze verantwoordelijkheid om, maar sommigen gaan verder dan goed voor hen is, met als gevolg dat alcohol een steeds grotere rol in hun leven gaat spelen. 2. In het collegewerkprogramma wordt gesteld dat geen jongere tussen de 0 en 23 jaar uit de boot mag vallen. Daarom voelen wij een extra verantwoordelijkheid om ongeboren kinderen en jongeren onder de 23 jaar te beschermen tegen de risico’s van overmatig alcoholgebruik. Ons beleid, dat reeds geformuleerd is in het collegewerkprogramma, zal gericht zijn op ondersteuning en disciplinering. 3. In de nota Jeugdbeleid ‘Ieders zorg’ is het de ambitie geformuleerd dat maximale kansen worden geboden aan kinderen en jongeren op een gezonde ontwikkeling. Alle
3
Het gaat hierbij om elkaar insluitende groepen: de 3% excessieve drinkers maken deel uit van de groep van 11% zware drinkers.
7
Schiedamse jongeren moeten de mogelijkheid hebben zich optimaal te ontwikkelen, extra aandacht wordt gegeven aan kwetsbare groepen. 4. Om een integrale, samenhangende en een sluitende aanpak te realiseren zal het gemeentebestuur zich vooral inspannen voor de uitbouw van de persoonsgerichte aanpak; 5. In de Schiedamse aanpak ligt de nadruk op het creëren van publiek draagvlak en vroegsignalering om zo preventief mogelijk te kunnen werken. Ook de maatregelen vanuit de regelgeving en de handhaving staan in het teken van de versterking van de preventie. 3.4. De Schiedamse ambitie Op grond van de analyse van de problematiek rond alcohol formuleert Schiedam de volgende ambitie bij de bestrijding van alcoholmisbruik:
De gemeente Schiedam wil dat schade als gevolg van alcoholgebruik wordt voorkomen. Het gaat hierbij om gezondheidsschade en maatschappelijke schade. De gemeente richt zich hierbij op de meest kwetsbare inwoners: vanaf de foetusfase tot en met 23 jaar. Schiedam stelt de duidelijke norm: geen drank onder de 16 jaar. Bij het uitwerken van onze aanpak laten we ons leiden door de uitgangspunten die de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling in haar rapportage ‘Tussen flaneren en schofferen’ heeft geformuleerd. In deze rapportage worden handreikingen gedaan hoe om te gaan met hangjongeren. Ook bij hangjongeren geldt dat er een maatschappelijk aanvaarbare kant is èn een grensoverschrijdende. Gekozen wordt voor het duidelijk stellen van kaders tussen wat wel en niet aanvaardbaar is. Er zijn vier uitgangspunten die we vertalen naar alcoholpreventie: 1. Geef jongeren de ruimte én stel grenzen aan onacceptabel gedrag. Dat betekent dat wij duidelijke keuzes maken wat wel en niet aanvaardbaar is op het gebied van alcoholgebruik in de openbare ruimte. Openbare dronkenschap, geluidsoverlast, vernielingen, mishandelingen en andere vormen van geweld zijn niet acceptabel. Wel acceptabel is het om recreatief met elkaar te genieten van alcohol, wanneer je boven de 16 bent. Een aandachtspunt hierbij is dat voorkomen moet worden dat jongeren direct na hun 16de overmatig gaan drinken. 2. Toon wellevendheid naar de andere actor én kom op voor het eigen belang Bij de aanpak van alcoholmatiging is er voldoende oog voor het sociale aspect. Daar waar sprake is van overlast zal duidelijk worden opgetreden. Ook worden bewoners – indien zij overlast ervaren - ondersteund en beschermd. 3. Zorg dat jongeren participeren én vergroot hun vrijheden Het gemeentebestuur biedt alternatieven voor alcoholgebruik als vrijetijdsbesteding, waarbij gedacht kan worden aan jongerenwerk, sport, georganiseerd jeugdwerk zoals Scouting en dergelijke. Bij de aanpak van alcoholgebruik worden jongeren geconsulteerd en ingezet (peereducation). 4. Straf jongeren die zich misdragen én geef hen steun zich te verbeteren Overlastgevende groepen – zowel jongeren als ouderen – worden aangesproken op hun gedrag. Dat betekent de aanpak van gedrag waarbij de grenzen worden overschreden die onder punt 1 zijn benoemd. De repressie zal daarbij gepaard gaan met maatregelen om het bewustzijn te verhogen. Hierbij worden nadrukkelijk ook de ouders aangesproken (indien mogelijk ook financieel), zij zijn en blijven verantwoordelijk voor hun (minderjarige) kinderen.
8
Deel II. Beschrijving van de aanpak en de doelgroepen 4. De aanpak van de verschillende doelgroepen Zoals al in de inleiding aangeven zijn door de Voedsel- en warenautoriteit (VWA) zijn vier pijlers geformuleerd. Bij de aanpak van de alcoholmatiging in Schiedam wil de gemeente deze pijlers als uitgangspunt nemen, waarbij een evenwichtige verdeling over de pijlers noodzakelijk is. 4.1. Het creëren van publiek draagvlak Hierbij gaat het niet alleen om het verkrijgen van brede steun voor de Schiedamse doelstellingen maar ook wordt bevorderd dat de inwoners van Schiedam het beleid naleven. Dit kan door het vergroten van de kennis en het op gang brengen van de bewustwording van de risico's. Ook zal de Schiedamse ambitie duidelijk bekend moeten worden gemaakt en zal actief gecommuniceerd moeten worden over de resultaten van het gevoerde beleid. Partners bij het creëren van dit draagvlak zijn onder andere de verloskundigen en huisartsen, het jeugd- en jongerenwerk, het onderwijs, de sportverenigingen, de bibliotheek, de GGD en de Bouman GGZ. Hiernaast zal samenwerking worden gezocht met het jenevermuseum om de communicatie omtrent het gebruik en misbruik van alcohol vanuit verschillende invalshoeken te benaderen. 4.2. Vroegsignalering Het ontdekken van alcoholproblemen in een vroeg stadium biedt de meeste kans op herstel en voorkomt ernstige gezondheidsschade. Vroegtijdig ingrijpen voorkomt hoge maatschappelijke kosten. Voor groepen met een hoog risico op alcoholproblemen zijn effectieve, kortdurende interventies ontwikkeld. Deze worden uitgevoerd door professionals in de eerstelijnsgezondheidszorg, de gespecialiseerde verslavingszorg, door schoolartsen en verpleegkundigen, ziekenhuizen enzovoorts. De gemeente heeft een taak in het opsporen van inwoners met een hoog risico en deze toe te leiden naar effectieve interventies of zorg. Ook draagt de gemeente zorg voor afstemming tussen het collectieve preventiebeleid en de uitvoering van interventies in de eerste en tweede lijn. Samenwerking met de ketenpartners en professionele instellingen zoals Bouman GGZ is hierbij onontbeerlijk. Het lokaal Zorgnetwerk, waar signalen binnen komen en waarin het veld van de hulpverlening is vertegenwoordigd is hierbij een effectief instrument. Het is hierbij belangrijk dat zoveel mogelijk intermediairs in staat zijn de problematiek te herkennen. Ingezet zal worden op deskundigheidsbevordering bij o.a. huisartsen, consultatiebureaus,jongerenwerkers. 4.3. De regelgeving Regelgeving is een belangrijk instrument in de aanpak van alcoholmisbruik. In de Drank- en Horecawet, het Wetboek van Strafrecht, de Wegenverkeerswet 1994, de Wet op de accijns en de verordeningen van publiekrechtelijke bedrijfsorganisaties (PBO) zijn de landelijk geldende regels opgenomen. Gemeentelijke regels zijn terug te vinden in de Algemene Plaatselijke Verordening en het Drank en Horecabeleid. In de Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan zijn afspraken met de horeca gemaakt. Regels sorteren pas effect als ze ook daadwerkelijk gehandhaafd worden. Bij de invoering van nieuwe regels dient altijd de vraag aan de orde te komen hoe de handhaving vorm krijgt. Een deel van de voorschriften en maatregelen is gebaseerd op de genoemde wetgeving; het resterende deel volgt uit de taken die aan de handhavende instanties zijn toegekend.
9
4.4. De handhaving Het handhaven van de regels behoort tot de meest effectieve preventiemaatregelen die de overheid kan nemen. De verkoop aan jongeren onder de leeftijdsgrens kan al met 35% tot 40% afnemen door een kleine intensivering van de handhaving. Temeer als deze gepaard gaat met extra handhavingcommunicatie: als iemand het gevoel heeft betrapt te kunnen worden, neemt het strafbare gedrag al af. Voor handhaving van de Drank en Horecawet geldt het volgende regime: 1. De Voedsel en Warenautoriteit (VWA) treedt vanuit het staatstoezicht op de volksgezondheid autonoom handhavend op, conform een eigen handhavings- en maatregelenbeleid. Voor wat betreft de opsporing delen zij de bevoegdheid met de politie. Noch de gemeente (Licht Blauwe Brigade), noch de politie beschikt over toezichthoudende bevoegdheden. De VWA stuurt haar afschriften van controlebevindingen naar het college van burgemeester en wethouders met het verzoek of sommering, bestuurlijk op te treden. 2. Landelijk beleid is dat de politie niet autonoom en op eigen initiatief de Drank- en Horecawet handhaaft. Opsporingstaken en het verbaliserend optreden is een taak van de VWA. De politie treedt op verzoek op, bijvoorbeeld bij gezamenlijke controleacties, of indien de sterke arm nodig is. 3. Het college treedt op na rapportage van de formele toezichthouder of de opsporingsinstantie. 4. Aan de Licht Blauwe Brigade (LBB) is noch een toezichthoudende, noch een opsporingsbevoegdheid toegekend. Anticiperend op toekomstige ontwikkelingen geven medewerkers van de LBB - zo veel als mogelijk - een signalerende functie richting de politie vorm. Ontwikkelingen op het terrein van regelgeving en handhaving. Voor de pijlers regelgeving en handhaving wordt in de hoofdlijnenbrief alcoholbeleid ingezet op een tweetal maatregelen, te weten: 1. Het reguleren (beperken) van de aanbodzijde van de markt (o.m. leeftijdsgrenzen, slijterijverkoop, minder verkooppunten, openingstijden, verhoging van de accijns); 2. meer toezicht. Tevens wordt geconstateerd dat de toezichthoudende taken van de VWA op termijn overgaan naar de gemeenten. Uit de praktijk blijkt dat de VWA - door gebrek aan formatieve capaciteit – onvoldoende toekomt aan een deel van haar taken (bijvoorbeeld het toezicht op verenigingen en jongerencentra). Momenteel vindt er in 15 gemeenten een pilot plaats met gemeentelijk toezicht. Het is de verwachting dat de gemeentelijke organisatie in 2010 deze taken zal overnemen. 4.5. De doelgroepen Schiedam kiest nadrukkelijk voor het beschermen van de meest kwetsbare groepen: het ongeboren leven en jongeren tot 16 jaar. Dit zijn de groepen waarbij overmatig alcoholgebruik de meeste – onomkeerbare – gezondheidsschade kan veroorzaken. 4.5.1. Het ongeboren leven Bij de wens het drankgebruik van zwangere vrouwen en jonge moeders te beperken kan de gemeente alleen inzetten op de pijlers 1 en 2, waarbij ook aandacht is voor de partners van zwangere vrouwen. De Nederlandse wetgeving kent geen wettelijke beletselen die het zwangere vrouwen onmogelijk maakt alcoholhoudende dranken te drinken. Ook van jurisprudentie, waarbij kinderen op latere leeftijd moeders aanklagen vanwege hun “drinkgedrag” tijdens de zwangerschap, is nog geen sprake.
10
4.5.2.Jongeren onder de 16 jaar De Schiedamse norm is: ‘geen alcohol onder de 16 jaar’. Deze norm kan op 65% steun van de Nederlandse, volwassen bevolking rekenen. In 2012 willen wij bereikt hebben dat 75% van alle volwassen Schiedammers deze norm kent en onderschrijft. Uit de recente literatuur komt duidelijk naar voren dat jongeren die van huis uit de boodschap meekrijgen dat alcohol niet gewoon is onder de 16, minder de behoefte hebben om buitenshuis te experimenteren. In tegenstelling tot wat de gangbare opvatting is, nemen ook puberjongeren de normen en waarden van thuis mee naar buiten. In onze aanpak van het terugdringen van alcoholgebruik onder jongeren, richten we ons dus zowel op de ouders, als op de jongeren. Dat het betrekken van de ouders belangrijk is blijkt uit de gegevens uit de Jeugdmonitor Schiedam: - 52 % van de ouders van kinderen in de leeftijd 12 tot en met 15 jaar geeft aan geen problemen te hebben met alcohol - 19% raadt het af - slechts 6 % verbiedt het gebruik van alcohol daadwerkelijk. Vermoedelijke reden hiervan is dat de meeste ouders niet op de hoogte zijn van de schadelijke gevolgen van overmatig alcohol gebruik op o.a. de groei van de hersenen. 4.5.3. Uitgaanders van 16 – 23 jaar Wij willen dat het schadelijk alcoholgebruik in commerciële en paracommerciële horeca afneemt. In het verlengde daarvan willen we een afname van het schadelijke alcoholgebruik op straat en bij evenementen en een afname van alcoholgerelateerde overlast op straat. Ook bij deze groep is de aanpak van ‘Tussen flaneren en schofferen’ het uitgangspunt. 4.5.4.Probleemdrinkers Bij deze groep zal de inzet er vooral op gericht moeten zijn, de (maatschappelijke) schade zoveel mogelijk te beperken. Dat betekent dat we inzetten op het voorkomen van vereenzaming, vervuiling en gewelddadig gedrag. Binnen de groep probleemdrinkers zien we ook nieuwe ontwikkelingen. Zo is een niet te verwaarloosbaar aantal van de werknemers uit de Midden- en Oost-Europese landen die steeds vaker in Schiedam huisvesting zoeken, te categoriseren als probleemdrinkers. Een andere specifieke groep zijn de volwassen Antilliaanse mannen die rondhangen op de Burgemeester Nolenslaan.
11
Deel III De aanpak 5. Enkele noties over de sturing. Aan de pijlers publiek draagvlak en vroegsignalering wordt zowel regionaal, gemeentelijk als door betrokken instellingen, een bijdrage geleverd. Hierdoor is een lappendeken van instrumenten ontstaan, waarop geen (sterke) sturing plaats vindt. Ten aanzien van de pijlers regelgeving en handhaving heeft met name het gemeentebestuur een sturende rol. Zoals al opgemerkt in par. 2, redeneren de verschillende overheden ieder vanuit hun eigen verantwoordelijkheid. Dat leidt er toe dat de conclusie kan worden getrokken dat het momenteel - zowel regionaal als gemeentelijk - ontbreekt aan een integrale, samenhangende en sluitende aanpak. Om deze ambitie te verwezenlijkheden dienen - voor het verbeteren van het sturingsvraagstuk - de volgende randvoorwaarden te worden vervuld: 1. Een integrale samenhangende en sluitende aanpak dient ook op regionaal niveau vorm te krijgen. a. Hiertoe dienen beleidsintensiveringen zoveel mogelijk regionaal gestalte te krijgen, waarbij afspraken gemaakt worden, wie wanneer wat uitvoert; b. Worden er met de instellingen die regionaal worden aangestuurd, afspraken gemaakt over resultaatverplichtingen; c. Sluiten afspraken over te realiseren ambities en doelstellingen op elkaar aan; d. En krijgt regionaal een projectorganisatie vorm, waarin de verantwoordelijke medewerkers van de drie betrokken gemeenten participeren. Deze projectorganisatie bereidt in regionaal verband de bestuurlijke activiteiten voor en voert ze uit. 2. Op termijn dient er een herallocatie van middelen plaats te vinden. 3. De gemeentelijke organisatie komt tot een sluitende aanpak, door krachtig in te zetten op de persoonlijke aanpak Middelen worden nu vooral ingezet om vernielingen te herstellen. Om alcoholmisbruik te voorkomen is het wenselijk deze middelen zo snel en zo veel mogelijk in te zetten voor de sluitende persoonlijke aanpak, waarin het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) een coördinerende taak bij de jeugdigen tot 23 jaar heeft. Vanuit het CJG kan worden opgeschaald naar zwaardere vormen van interventie door de GOSA-regisseur. Voor de groep boven de 23 jaar voert het Lokaal Zorgnetwerk (LZN) de regie op de hulpverlening. De gemeente is direct aan zet door de inzet van de WMO-manager en andere gemeentelijke functionarissen die in de wijken een grote rol spelen. 4.
Er dient één informatiesysteem voor alle betrokken instanties te komen. Hulpverlening kan pas dan gegeven worden wanneer de problematiek in beeld is. In Schiedam wordt in 2009 Multisignaal/SISA (registratiesysteem risicojeugd) ingevoerd. Dit is een registratiesysteem dat in de gehele Stadsregio wordt gebruikt. Hierbij krijgen hulpverleners een signaal wanneer iemand al bij een andere hulpverlener bekend is. Deze kunnen vervolgens met elkaar in contact treden en de zorg afstemmen. Vervolgens wordt een van de hulpverleners aangewezen als hoofdverantwoordelijke. Hiernaast vervult het Lokale zorgnetwerk als centraal meldpunt voor de zorgsignalen voor volwassenen. Tussen deze twee groepen vindt afstemming plaats om te voorkomen dat iemand “buiten de boot valt”. 5. De gemeentelijke rol is er één van agendering, faciliteren en regievoering. Concreet vult het gemeentebestuur deze rol als volgt in: a. Uitvoering van het integraal actieplan alcohol Schiedam 2009-2012;
12
b. Opstellen van de jaarplannen; c. Vormgeven van de samenwerking met de partners in de stad (o.a. door afspraken te maken over resultaatverplichtingen); d. Inrichting van een sluitende persoonlijke aanpak voor alle doelgroepen; e. Het uitvoeren van activiteiten die de samenwerkende instellingen overstijgen; f. Middelen ter beschikking stellen om de gemaakte afspraken en acties te bekostigen; g. Het alcoholbeleid binnen de diverse gemeentelijke beleidsterreinen verankeren; h. Een optimale communicatie tussen de verschillende partners bewerkstelligen; i. Aanvullende eisen stellen bij subsidieverlening. Zo kan aan de subsidie van het jeugdwerk de eis worden gesteld dat er tijdens de activiteiten geen alcohol zal worden geschonken. 6. Voorstellen voor beleid De aanpak van alcoholmisbruik bouwt verder op reeds ingezet beleid. Op dit moment zijn reeds 34 beleidsmaatregelen – verdeeld over de 4 pijlers - bekend. Aandachtspunt daarbij is de samenhang tussen de verschillende beleidsinterventies. Analyse leert dat er witte vlekken zijn. Zo zijn er nog geen maatregelen ingevoerd ten behoeve van het ongeboren kind. Ook op het gebied van handhaving en repressie ontbreken maatregelen. Hierdoor vallen er groepen tussen wal en schip en kan er niet adequaat worden opgetreden. In dit integraal actieplan alcohol Schiedam worden 18 nieuwe “voorstellen” gedaan om alcoholmisbruik te voorkomen dan wel aan te pakken. Dit lijkt veel, echter over een groot deel van deze “voorstellen” zijn in het verleden al afspraken gemaakt. Deze waren tot op heden echter nog niet geïmplementeerd. Zo zijn de maatregelen uit de eerder genoemde ‘Integraal actieplan alcohol jeugd 2008’ en de ‘Regionale aanpak alcoholgerelateerde vernielingen’ opgenomen in het overzicht van het nieuwe beleid. Tot de nieuwe maatregelen behoort ook het communiceren over dit plan van aanpak en de daarin vervatte doelstellingen. Ook is er in het pakket aan nieuwe maatregelen aandacht voor het ongeboren leven. De gemeente zal daarnaast nadrukkelijk beschikbare beleidsinstrumenten inzetten om alcoholmisbruik te voorkomen. Denk hierbij onder meer aan het verbinden van voorwaarden aan subsidies voor jeugdwerk. 6.1 Het beleid omgezet in actie Dit actieplan fungeert als kader, van waaruit jaarlijks de gemeentelijk aanpak verder vorm zal krijgen. Om de samenhang in de verschillende beleidsmaatregelen te waarborgen wordt voorgesteld een projectgroep alcoholmatiging in te stellen. Deze projectgroep draagt zorg voor : - de jaarplannen, inclusief begroting en dekkingsvoorstel - de afstemming met de betrokken partners/instellingen - een jaarlijkse evaluatie 7.. Financiële paragraaf De rijksoverheid heeft aangekondigd dat de taken en bevoegdheden van de Voedsel en Waren autoriteit in 2010 worden overgedragen aan gemeenten. De verwachting is – gelet op de geringe formatie van de VWA - dat er onvoldoende tot geen formatieve capaciteit ruimte aan gemeenten wordt overgedragen. En dat terwijl deze activiteiten in het kader van alcoholpreventie juist bijzonder effectief zijn. Verwacht wordt dat voor de gemeentelijke overname van deze wettelijke taken in 2010 een bedrag van € 90.800 benodigd is en voor de daarop volgende jaren € 84.800 Deze bedragen zijn verwerkt in het voorstel voor de Programmabegroting 2010. Aan het ministerie van VWS zal deze financiële consequentie
13
bij de verschuiving van taken onder de aandacht worden gebracht en zal worden verzocht of zij bereid zijn extra middelen beschikbaar te stellen aan de gemeenten. Bij collegebesluit van 1 mei 2007 is een GSB budget van € 50.000,-- toegekend aan het project politiekeurmerk veilige woonomgeving, extra investering en bewonersparticipatie. De bekostiging van dit project – ten behoeve van de herinrichting Mgr. Nolenslaan - heeft anderszins plaatsgevonden. Voorgesteld wordt (met goedkeuring van de coördinator Grote Stedenbeleid) de voorstellen uit de pijlers regelgeving en handhaving voor 2009 ten laste van dit GSB ISV budget te brengen; 8.820.3.304 “gebiedsgerichte aanpak” Dit betreft een bedrag van €50.000,- . In de bijlage treft u een totaaloverzicht van interventies/maatregelen aan met de bijbehorende financiële consequenties.
14
De vier pijlers Publiek draagvlak Vroegsignalering Regelgeving Handhaving
Bijlage I. huidige maatregelen en interventies
Interventie
Doelstelling
Instrument
Partners
inzet
dekking
Algemeen
1
Toets op het bestuursreglement bij aanvraag van de vergunning De mogelijkheid tot instellen van Non alcoholzone gerelateerd aan overlast Het vervroegen van sluitingstijdstippen of maximale toelatingstijden Aanscherpen vergunningsvoorschriften voor alcoholverkopende ondernemers en verenigingen Ontheffing verstrekking alcoholhoudende drank tijdens bijzondere gelegenheden van tijdelijke aard; Handelen in strijd met aan de ontheffing verbonden voorwaarden Intrekken exploitatievergunning; Intrekken Drank- en Horecavergunning Gerichte surveillance op vernielingen in relatie tot alcoholgebruik bij jongeren Gerichte surveillance op hotspots / slooproutes, onder andere het biketeam
2
3
4
5
6
7
8
15
Voorkomen van overlastsituaties Beperking overlast
Vergunning van sportvereniging e.a. APV
Lokaal Politie
lokaal
n.v.t.
Voorkomen van overlast in de nacht
Regelgeving
Politie / LBB
Lokaal
n.v.t.
Beperking overlast openbaar gebied
Regelgeving
Politie, Voedsel en Lokaal Warenautoriteit (VWA)
n.v.t.
Voorkomen van overlastsituaties
Regelgeving
LBB, VWA
Landelijk Lokaal
n.v.t.
Bestrijden overlastgevende situaties
Regelgeving
Geen ( gemeente)
Landelijk Lokaal
n.v.t.
Voorkomen van overlast
wetgeving
Politie en LBB
lokaal
Gericht inzetten op overlastlocaties
Wetgeving/ APV
Politie
lokaal
9
10
11 12 13
Interventie Controle op vergunningen van horeca, bedrijven, buurthuizen, sportkantines, jongerencentra Direct strafmaatregel opleggen bij gewelddelicten in het weekend
Doelstelling Voorkomen van overlast en handhaving van de norm onder de 16 geen alcohol Lik op stuk beleid Alcoholgerelateerde overlast
Instrument Projectgerichte acties
Partners VWA /LBB
inzet lokaal
Weekend arrangement
Politie/justitie
regionaal
toezicht op de exploitatie vergunning Handhaven rust in het uitgaansgebied Camaratoezicht horecagebied
Voorkomen overlastgevende situaties Contact en rust houden bij uitgaanders Registreren van overlast (tevens preventieve werking)
Inzet gemeentelijke BOA’s
LBB
Lokaal
Uitdelen chocolade en water aan na het uitgaan Plaatsen camera’s in horecapanden en horecagebied
Politie
lokaal
Horeca. Gemeente en politie
lokaal
dekking
Het ongeboren leven
Jongeren < 16 jaar 14
15
16
Het aanbieden van voorlichting op belangrijke vindplaatsen voor ouders en jongeren zoals o.a. school, sportvereniging, jongerenwerk.
Het aanbieden van specifieke voorlichting en training gericht op assertiviteit en weerbaarheid (zowel fysiek als mentaal)
Zowel ouders als jongeren informeren en bewust maken over de risico’s van alcoholgebruik.
Plan van aanpak alcoholmatiging Jeugd regio NWN: L.A.M project (zie bijlage) - Gezonde school en genotsmiddelen
Jongeren weerbaar maken en bewust maken van houdingsaspecten zoals ‘nee’ leren zeggen. en omgaan met
‘Take Care’ weerbaarheidtraining groep 7
Bouman GGZ, GGD, Consultatiebureau, huisartspraktijken, sportverenigingen (kantines), Jeugd/Jongerenwerk, basis en voortgezet onderwijs, Centrum voor Jeugd en Gezin Partners : GGD RR, basisonderwijs
regionaal lokaal
lokaal
centrum middelen plusprodu ct GGD begroting Schiedam afdeling Educatie & Welzijn. Gemeente begroting
Interventie
Doelstelling groepsdruk. Om het bereik van voorlichting en bewustmaking voor zowel de jongeren en hun ouders als de professionals/vrijwilligers bij de instellingen zo groot mogelijk te maken worden de betrokken instellingen gestimuleerd tot het afnemen van de producten rond de gezonde school, weerbaarheidtrainingen en producten uit het plan van aanpak Alcoholmatiging. Ouders/opvoeders adviseren en ondersteuning in hun rol als opvoeder m.b.t. het alcoholgebruik van hun kind
16
Stimuleren tot deelname aan projecten.
17
Opvoedingsondersteuning
18
Schending en signalering van overmatig alcoholgebruik.
Het vroegtijdig interveniëren bij dreiging tot alcoholgerelateerde overlast en/ of gezondheidsschade
19
Signalering trends en ontwikkelingen
20
Verbod op verkoop alcohol aan jongeren onder de 16 jaar Toezicht op naleving van vergunningsvoorschriften t.a.v.
Door tweejaarlijks onderzoek zowel trends, ontwikkelingen en resultaat van het ingezette beleid worden monitoren. Voorkomen drankgebruik bij jongeren Voorkomen drankgebruik bij jongeren
21
17
Instrument
Partners
inzet
Relatiebeheer, financiële ondersteuning en communicatie
Onderwijsinstellingen, lokaal sportverenigingen, deels jeugdverenigingen bestaand, deels nieuw
Pm
Plan van aanpak alcoholmatiging jeugd: voorlichtingsbijeenkomsten, homeparty’s, ouderavonden, cursus alcohol en opvoeden Campagne “Alcohol en Opvoeding” GOSA Groepen pellen.
Bouman GGZ, GGD
Regionaal/ lokaal
Centrum middelen
lokaal
Jeugdmonitor Schiedam
SWS ( ambulant jongerenwerk), scholen, verenigingen, politie, GOSA Scholen
Wetgeving
VWA, LBB, politie
Lokaal
Landelijk lokaal Controle op naleven wetgeving politie, buurtpreventie, lokaal LBB, middenstand
dekking
Gemeente begroting
22
23
Interventie verkoop alcohol aan minderjarigen in de horeca en slijterijen en supermarkten; etc Aanmelding Recidiverende jongeren die alcohol gerelateerde strafbare feiten hebben gepleegd, bij het GOSA of andere zorgnetwerken Haltverwijzing
Doelstelling
Instrument
Partners
inzet
dekking
Recidiverende jongeren die alcoholgerelateerde strafbare feiten weer op de rails krijgen
GOSA, groepen pellen
Politie
lokaal
Gemeente Begroting
Bewustwording van consequenties van alcoholmisbruik of overtreding alcoholgebod
Alcoholvoorlichting als strafmaatregel
Bouman, Bureau Halt, lokaal politie
Uitgaanders 16 – 24 jaar 24
Het aanbieden van voorlichting en trainingen over de norm voor verantwoord alcoholgebruik op belangrijke vindplaatsen voor jongeren
25
Stimuleren tot deelname aan projecten. zie jongeren < 16 jaar Opvoedingsondersteuning
26
27
18
Screening en signalering overmatig alcoholgebruik
Afname van schadelijk alcoholgebruik in horeca en para commerciële horeca, op straat en bij evenementen.
P.v.a. alcoholmatiging Jeugd: Peerproject in de horeca, spellencircuit bij verengingen, aanbod IVA cursus voor vrijwillig barpersoneel (Instructie Verantwoord Alcoholgebruik)
Bouman GGZ, sport/jongerenverenigingen, Stichting Welzijn Schiedam, Horeca.
regionaal
Ouders/opvoeders ondersteunen en handvatten bieden bij de groei van hun kind naar volwassenheid het opsporen van jongeren met alcoholproblematiek en of overmatig alcoholgebruik in de vrije tijd
“Ouders tegendraadse jeugd”.
Bureau Halt
lokaal
Groepen Pellen GOSA
Sport)verenigingen, onderwijs, Bouman GGZ Voorlichting en training;
Lokaal
Centrum Middelen
Interventie
28
29
30
31
32
33
Doelstelling en hen motiveren tot het zoeken van hulp of aanmelden bij de GOSA regisseur. Signalering trends en Door jaarlijks ontwikkelingen m.b.t. gezondheid gezondheidsonderzoek zowel trends, ontwikkelingen en resultaat van het ingezette beleid worden monitoren Verbod op doortappen; verbod Voorkomen van overlast door op het toelaten van dronken overdadig alcoholgebruik personen Controle op leeftijd en Voorkomen overlast en dronkenschap in horeca door gezondheidsrisico horeca Afkoeluur na sluitingstijd van Uitstroom van bezoekers na horecabedrijven afloop van horecabezoek te reguleren Glaswerk vervangen door plastic Vermijden geweld met bij evenementen glaswerk en vereenvoudiging schoonhouden horeca gebied Preventief opsporen overmatig alcoholgebruik
Instrument
Partners inzet Plan van aanpak alcoholmatiging Jeugd.
dekking
Gezondheidsenquête ‘Meten aan jezelf’ GGD gezondheidsmonitor
Scholen, GGD
Lokaal
Regelgeving
VWA, politie, LBB
Lokaal
Regelgeving; deurbeleid, verplichte beveiliging
VWA, politie, LBB
lokaal
LBB en Politie
lokaal
Horeca, LBB en Politie
lokaal
Horeca
lokaal
GGD
lokaal
Bevoegdheid tot het verplichte gebruik van plastic glazen
Voorkomen dat dronken personen Blaastest voor entree horeca een horecagelegenheid binnentreden
Gemeente begroting
n.v.t
Probleemdrinkers 34
19
Signalering trends en gegevensverzameling Gezondheidsenquête ontwikkelingen m.b.t. gezondheid gezondheidssituatie Schiedamse bevolking; signaleren ontwikkelingen, risico groepen afstemming beleid
begroting
Bijlage II: nieuwe maatregelen en interventies
Interventie
De vier pijlers Publiek draagvlak Vroegsignalering Regelgeving Handhaving
Doelstelling
Instrument
Partners
inzet
Lokale radio en tv, Maaspost, stadsblad
Lokaal
dekking
Algemeen
1
2
3
Bekendheid bij het publiek creëren over de beleidsmaatregelen Alcoholmatiging en de resultaten van dit beleid
Wij maken duidelijk aan de stad wat wij wel en niet aanvaardbaar vinden op het gebied van alcoholgebruik, het waarom, welke instrumenten hiervoor worden ingezet en wat de resultaten zijn. Informatie ter beschikking stellen Verhogen draagvlak door in vreemde talen bereikbaarheid informatievoorziening verschillende bevolkingsgroepen Inwoners van Schiedam Het vergroten van de weerbaarheid van de burgers signaleren en melden overlastgevende of zorgvan Schiedam wekkende situaties.
Media (look tv, radio, krant, nieuwsbrief, etc
Vertalen van ingezette informatievoorzieningen
1. Regionaal meldpunt OGGZ 2. Wmo wijkmanager 3. Centrum voor Jeugd en Gezin
lokaal
geen
Lokale media, bewoners verenigingen
Allen in ontwikkeling Het ongeboren leven 4
Het geven van voorlichting over risico’s van alcoholgebruik tijdens de zwangerschap.
Het voorkomen van alcoholgebruik tijdens de zwangerschap en tijdens de borstvoedingsperiode wordt gegeven.
Folders Voorlichtingsbijeenkomsten
5
Het bevorderen van de
het opsporen van alcoholgebruik
Deskundigheidsbevordering 1e lijnszorg
20
Bouman GGZ Consultatie Bureau, huisartsen, verloskundigen, Centrum voor Jeugd en gezin Bouman GGZ,
Lokaal
Regionaal
Centrummidd
6
Interventie
Doelstelling
deskundigheid van professionals die werken/ contact hebben met zwangere vrouwen, hun partners en vrouwen die net bevallen zijn Signalering en bespreekbaar maken risico’s alcoholgebruik in en rond de zwangerschap.
bij zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven
Instrument
Door afstemming tussen verschillende partijen binnen het Centrum voor Jeugd en Gezin alcoholschade tijdens en na de zwangerschap voorkomen en doorverwijzen naar geschikte begeleiding en behandeling
Partners
inzet
verloskundigen, consultatiebureaus, Huisartsen, Deskundigheidsbevordering en casusoverleg Centrum voor Jeugd en gezin (CJG)
dekking elen gemeente Vlaardingen
GGD, Jeugdplein, Bureau Jeugdzorg, ‘weer samen naar school’. Steunpunt onderwijs, GOSA regisseur.
lokaal
Brede Doeluitkering CJG en accrés Gemeente fonds ten behoeve van CJG, 2008 –2011
Jongeren < 16 jaar 7
Bewustwording alcoholnorm
8
Preventief waarschuwen
9
Screening en signalering van overmatig alcoholgebruik.
10
Handhavend optreden bij doorverkoop alcohol aan minderjarigen door
21
Supermarkten stimuleren om voorlichting te geven aan caissières over de verkoop van alcohol aan jongeren (vragen naar ID-bewijzen); Burgemeester stuurt brieven naar zowel ouders als jongeren zijn bekend met het zero tolerance beleid (stringent toezicht en handhaving na geconstateerde (alcoholgerelateerde overlast c.q. vernielingen, schade wordt door de gemeente op de daders verhaald; Het vroegtijdig interveniëren bij dreiging tot alcoholgerelateerde overlast en/ of gezondheidsschade
Regelgeving en handhaving
Horeca en ondernemers
lokaal
Media en correspondentie
Geen (gemeente)
lokaal principe bekend
Plan van Aanpak alcoholmatiging Jeugd: consultatie en beleidsadvies scholen en intermediaire organisaties
SWS ( ambulant regionaal jongerenwerk), scholen, verenigingen, politie, GOSA
Voorkomen doorverkoop van alcohol
handhaving
LBB, ondernemers
lokaal
Centrum Middelen
11
Interventie
Doelstelling
Instrument
meerderjarigen Verhogen controle op naleven verbod tot alcoholverkoop < 16 jaar
Handhaving wet/regelgeving
Overdracht bevoegdheden van VWA naar gemeenten
Partners
inzet
dekking
LBB
lokaal
Geen dekking € 80.000
Uitgaanders 16 – 24 jaar 12
Toezicht op naleving van vergunningsvoorschriften t.a.v. verkoop alcohol aan minderjarigen bij sportkantines
Voorkomen drankgebruik bij Controle op naleven regelgeving jongeren, jaarlijkse controle op IVA certificering
gemeente
lokaal
13
Schoon en veilig
Experiment met schoonmaakacties op straat na uitgaansavond en andere evenementen in de stad.
Irado
lokaal
14
Afschaffen Happy hours
Horeca
lokaal
15
Stimuleren van alcoholvrije consumpties bij jongerenfeesten
Door het schoonmaken van de uitgaansgebieden wordt het gevoel van onveiligheid bij het publiek verminderd Met horeca afspraken maken om aantal Happy Hours te reduceren Bewustmaken van plezier hebben zonder alcohol
lokaal
pm
16
Naar huis brengen van jongeren die overlast veroorzaken door alcohol met als doel in gesprek te gaan met de ouders. Vroeghulp n.a.v. incidenten
Bewustwording gedrag bij ouders en jongeren
Projectmatige afspraken LBB
SWS Welzijn, horeca, jeugd- en jongerenverengingen, sportverenigingen LBB
nazorg aan jongeren hun omgeving bij alcoholincidenten bij jongeren waarbij politie, ambulance en/of ziekenhuizen ingeschakeld zijn.
P.v.a. alcoholmatiging Jeugd: pilot vroegsignalering/ vroeghulp
Bouman GGZ, politie, Vlielandziekenhuis
Regionaal
Centrum middelen
regionaal
Centrum middelen
17
Subsidie, afspraken, relatiebeheer
Geen dekking € 25.000,=
Probleemdrinkers 18
22
Deskundigheidsbevordering 1e lijn
Het opsporen en herkennen van personen met een alcoholprobleem en hen motiveren hulp te aanvaarden
Training en advies door Bouman GGZ Bouman GGZ, 1e Deelname Bouman aan organisatie GGZ lijnsorganisaties Carrousel door Stichting ELO ( Eerste Lijn Ondersteuning)
Bijlage III Overzicht financiële consequenties integraal actieplan alcohol Schiedam 2009 – 2012
Peiler Publiek Draagvlak
nieuw
23
interventie
nr
eenmalig
LAM project
14
Gezonde School en genotsmiddelen preventielessen op school Assertiviteitstraining Stimulans deelname alcoholprojecten Opvoedingsondersteuning Bureau Halt “ouders tegendraadse jeugd” Publiekscommunicatie Informatie beschikbaar stellen in andere talen Regionaal meldpunt Oggz voorlichting alcohol bij zwangerschap deskundigheidsbevordering 1e lijnszorg bij zwangerschap bewustwording alcoholnorm bij supermarkten; ( vragen naar ID) preventief waarschuwen; brief naar jongeren over zero tolerancebeleid Schoon en veilig
24
structureel
Pm
€ 100.000
dekking/fcl
x dekking via centrummiddelen voor 3 jaar 6.714.000 GGD plusproduct 6.622.000 Wmo 6.714.000 GGD plusproduct *n.v.t. Uit reguliere middelen Centrummiddelen LAM project n.v.t. Uit reguliere middelen
x € 2.500
15 € 39.445 16 25 17 26 x x 1 2
x **
3 4 5 6 x
x x
7
**
n.v.t. CJG 2082011 8.820.3304
8
**
8.820.3304
13
toelichting
€ 25.000
8.820.3304
8.820.3304
Stimuleren alcoholvrije evenementen
14
**
8.820.3304
afschaffen Happy hour
15
**
8.820.3304
Nog geen dekking GJB post “gebiedsgerichte aanpak” Centrummiddelen Oggz Uit reguliere middelen accres gemeentefonds en centrummiddelen Vlaardingen GJB post “gebiedsgerichte aanpak” GJB post “gebiedsgerichte aanpak” GJB post “gebiedsgerichte aanpak” GJB post “gebiedsgerichte aanpak” GJB post “gebiedsgerichte
Vroegsignalering
Nieuw
Regelgeving
Handhaving
thuisbrengen dronken jongeren LBB
16
Opsporen jongeren met alcoholproblematiek en doorverwijzen Signaleren trends gezondheidsmonitor Groepen pellen, doorverwijzing GOSA of LZN Jeugdmonitor Schiedam
27
Jeugdmonitor GGD RR Advisering professionals Vroeghulp n.a.v. incidenten Deskundigheidsbevordering 1e lijn Controle /aanpassen bestuursreglement vergunningen Non alcoholzone alcoholoverlast Vervroegen sluitingstijden Ontheffing alcoholverstrekking Intrekking vergunning Wijziging regelgeving maatregelen vermidering overlast (Afkoeluur na sluitingstijd) Verbod op alcoholverkoop < 16 Surveillances hotspots / overlast Projectcontroles vergunningen Weekend arrangement
24
**
28 34 18 19
x € 37.500 € 11.026
9 17 18 1 4 2 3 5 6 29 30 31 32 33 20 7 8 9 11 21 10
x x
aanpak” 8.820.3304 GJB post “gebiedsgerichte aanpak” dekking via centrummiddelen voor 3 jaar ( onderdeel LAM ) GGD plusproduct n.v.t. Uit reguliere middelen BDU SIV Om de twee jaar; dekking GSB middelen en budget Welzijn 6.714.000 Plusproduct GGD RR Centrummiddelen LAM project Centrummiddelen LAM project Centrummiddelen regulier alcoholpreventie n.v.t. Uit reguliere middelen n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t.
Uit reguliere middelen Uit reguliere middelen Uit reguliere middelen Uit reguliere middelen Uit reguliere middelen Uit reguliere middelen
n.v.t. Uit reguliere middelen n.v.t. Uit reguliere middelen n.v.t. Uit reguliere middelen n.v.t. Uit reguliere middelen
Nieuw
Chocoladeproef Cameratoezicht uitgaansgebied Aanmelding recidiverende jongeren GOSA of LZN Haltverwijzing Controle alcohol doorverkoop aan minderjarigen door meerderjarigen Verhoging controle alcoholverkoop < 16 jaar
12 13 22
€ 221.309 € 187.200
23 10 11 12
** € 90.800
**= voor deze interventies is een bedrag van € 25.000,- beschikbaar uit de post 8.8203.304
25
n.v.t. Uit reguliere middelen GSB ISV n.v.t. Uit reguliere middelen
€ 80.600
n.v.t. Uit reguliere middelen 8.820.3304 GJB post “gebiedsgerichte aanpak” Opgenomen in de zomernota
