Instructie Geen nood bij brand! voor de preventist We m aken ons bij de brandweer zorgen over de zorg. Niet over het fei t dat een cliënt slechts een keer per week wordt gedouched door gebrek aan personeel, maar over de brandveilighei d i n de i nstelli ngen. Al s brandw eer control eren we of de voorzieni ngen in orde zijn en of het gebouw aan alle ei sen voldoet. M aar wel k nut heeft het om een goede brandwerende scheidi ng te hebben als de deuren zijn vastgezet met een keg, om dat het onhandig i s om t elkens de deur open t e doen. En een goed ontruimi ngssysteem, wat voor nut heeft het al s j e tijdi g gewaarschuw d wordt maar er is m aar één persoon om 50 bedden het gebouw door te helpen… Kortom het menselijk handelen heeft een di rect effect op die brandveilighei d en j uist aan dat handelen en de bijbehorende kennis wil het nog wel eens schorten. Reden dus om een keer ni et puur i n te zetten op de bouwkundige m aatregel en, m aar de mens erachter verantwoordelij k te maken, de m edewerkers bewust te laten worden van hun eigen verantwoordelij kheid. En de eerste, belangrijke maar ook m oeil ijke, stap i s dan om het onderwerp onder de aandacht te krijgen van het managem ent van de zorgi nstelli ngen. Brandveili gheid in alle aspecten op de kaart zetten dat i s waar het project G een nood bij brand! over gaat.
1
Voorbereiding De voorberei ding van Geen N ood bij Brand! begint m et een training voor preventist en van de brandweer van ongeveer een dagdeel dat bestaat uit een kort theoretisch deel en een prakti sche t raini ng ‘on the job’. H et i s van groot bel ang dat de traini ng kan plaats vinden op een l ocati e van een instelli ng. E en gebouw met verdi epingen en lift waar op dat m om ent geen personen aanw ezig zij n. De trai ning geeft j ou ni et alleen i nzicht i n de communicatie met medewerkers en cli ënten/bew oners in een zorgi nstel li ng m aar ook ov er het evacueren van m ensen met een beperking. Daarnaast leer je hoe j e kenni s en ervaring kunt toepassen i n de regel geving en de dagelij kse praktij k. M et de verworven kennis l eer je ook om uit de brandweerrol te stappen en te schakelen naar een advi serende, meedenkende rol om zo een andere communi cati em ethode toe te passen. Uitg angspun ten: •
zelf ervaren;
•
in contact kom en m et m ensen m et een beperking;
•
handvatten voor comm unicatie m et gehandicapt en;
•
klei ne groep;
•
vier trainers, praktisch oefenen m et een verschill ende beperki ng.
Train ing en De trai ning wordt verzorgd door de Sti chti ng GIP S T rai ning en Advi es en Taakgroep Handicap en S amenl evi ng Rvari um. Rvari um is een creatieve leerom geving waar m ensen kunnen ervaren (pagina 6) w elke risi co’ s en gevaren verminderd zelfredzame mensen kunnen l open bij i ncidenten, ram pen en cal amitei ten. Aandacht wordt bes teed aan di e aspecten die vanuit brandveilighei d als voorschrift gelden maar die i n het dagelij kse leven van minder zelf redzam e mensen als een beperki ng worden ervaren. Het i s bel angrij k dat de veili gheidsexpediti e geoefend wordt bij een ‘bevriende’ inst elling of een i nstelli ng di e al sam enwerkt in het project Geen Nood bij Brand! In deze oefening leer j e de ‘ nieuw e’ t echnieken in de praktijk toe te passen en l eer j e om te gaan met de veilighei dsexpediti elijst en en het expediti eversl ag. H et oefenen moet vooraf goed worden doorgesproken, denk hi erbij aan de verschil lende deelnem ersrollen.
2
De comm unicatiet raini ng (pagina 5) is gericht op het aanleren van een andere stijl van communi ceren w aarbij het accent van de brandw eer verschui ft van een controlerende en gebiedende m ethode naar een vragende en adviserende m et hode. De traini ng i s nodi g om jou, als preventi st tijdens de veili gheidsexpeditie voldoende bagage mee te geven zodat j e in staat bent de juiste vragen te stellen om knelpunten boven water te kri jgen. Een andere mogelij khei d is dat j e een veili gheidsexpeditie m eel oopt bij een brandweerkorps dat al werkt volgens de richtlij nen van het project G een Nood bij Brand! Het verdient aanbeveli ng om twee oefeningen te doen.
3
Praktijk Introductie Je hebt een afspraak gemaakt voor het eerst e contact m et de instelling. Je introduceert het proj ect ‘G een nood bij brand! veili gheid i n de zorg’en j e m aakt vervolgafspraken voor onder m eer de veili gheidsexpediti e. Voor deze eerste afspraak is een presentati em ap voor de inst elling gem aakt met de volgende inhoud: •
Fol der G een nood bij brand!
•
Veili gheidsexpediti elijst
•
Expediti eversl ag als voorbeeld
•
Visit ekaartj e (eigen naam en telef oonnr. Invull en)
Tweede afspraak inventariseer de deelnem ers Bij de tweede af spraak bespreek je sam en m et de contactpersoon de veilighei dsexpediti elijst. Met de f otokaart worden alle stappen van de veilighei dsexpediti e verduidelij kt, uit gelegd en toegeli cht. Alle personen die deelnem en aan de expediti e worden nu bekend en genot eerd, i nclusief hun functie. Je l egt uit dat el ke deel nem er aan de veilighei dsexpeditie een cam era krijgt voor het maken van situatiefoto’s en je bi edt hul p bij het maken van de foto’s al s de deelnem er dit zelf ni et kan. Noteer ook de bew oners di e tijdens de expeditie aanslui ten. Ook wordt vast gelegd welke afdeling voor de vei ligheidsexpediti e bezocht wordt. M aak aantekeni ngen van al le bijzonderheden van de bewoners, hoe zij n ze mi nder zelfredzaam of zijn ze rol stoel ers. Schrijf de aandachtspunten op die door de inst elling zelf aangedragen worden en di e tijdens de expeditie nader bekeken kunnen worden. M aak een vervol gafspraak. Meen em en: •
fotokaart
•
veilighei dsexpediti elijst
4
Derde afspraak is de veiligheidsexpeditie Control eer of alle deelnem ers voor de veili gheidsex pediti e aanwezig zijn en noteer eventuel e veranderi ngen. Alle deelnem ers ont vangen van jou de fotocam era, voorzien van eigendom ssticker en jullie gaan met de deelnem ers de veili gheidsexpeditie lopen. Je vertelt dat je al wandel end de onderwerpen bespreekt die i n de veiligheidsexpeditielij st beschreven zij n en j e neemt de l eidi ng i n de gesprekken. Alle deel nem ers m aken f oto’s van goede en gevaarlijke situati es op het gebied van veilighei d, t oegankelijkheid, vlucht en en gebrui k. Tijdens de expeditie geef je uitleg en j e beantwoordt vragen. Je hebt een actieve, stim ulerende rol en je voert de regi e waarbij de communi cati estijl ni et di rectief is m aar inf ormatief en stim ulerend. Na afl oop van de expeditie neem j e sam en m et alle deelnem ers de veilighei dsexpediti elijst door en j e noteert all e op- en aanm erki ngen. Voo rb ereiding : Voordat je naar de instelling gaat, best udeer je het gebrui ksbesl uit en de gegevens van de inst elling naar aanlei ding van de gebruiksvergunni ng. Deze gegevens noteer je in de veilighei dsexpediti elijst. Let op : Alle camera’ s zij n opgeladen en all e oude fot o’s zij n verwij derd. De eerste foto op de cam era is die van de expediti efotograaf zelf, zodat duidelij k i s wie het betreffende fototoestel bediend heeft. Het is niet de bedoeling dat (goede en/of gevaarlijke) situati es gecreëerd worden voor een m ooie foto. Jij (brandweer) bent verantwoordelijk voor het nemen van de f oto’s, want die w orden lat er gebruikt i n het E -learni ngprogramm a. Tijdens de expediti e kom je bij na altij d onderstaande sit uaties tegen, leg het vast of het goed is of ni et: •
Nooddeur i s gebl okkeerd of niet
•
Bl usmiddel en zijn gebl okkeerd of niet
•
Vl uchtweg is geblokkeerd of vrij van opsl ag
•
Brandweersleutel/kl uis
•
Drem pels zij n hoog of laag, geen drem pels
5
•
Pl afondversi ering
•
Prullenbak, tel evisie, wit goed zoals wasm achi ne, droger
•
De voorkant/i ngang van de i nstelli ng
•
Hek of poort aanw ezig
Meen em en: •
Drie cam era’s;
•
Pennen;
•
Veili gheidsexpediti elijst(en).
Vierde afspraak is het expeditieverslag Bij de vierde afspraak met de instelling reik je het expeditieverslag en de usbstick m et een link naar het E-l earingprogramm a uit. All e expeditiedeel nem ers ontvangen het expeditieverslag en de inf ormatie wordt doorgenom en en besproken. Je geeft ui tleg over verbeterpunten, advi ezen, m ateri alen en gebruiksvoorwerpen. Je m aakt vervolgaf spraken voor bhv-ers. Tijdens dit gesprek vraag j e de nam en en functies van eventuele contactpersonen van de inst elling di e will en deel nemen aan de focusgroepen van het project G een nood bij brand! Voo rb ereiding : Het expediti eversl ag wordt door jou, preventist van de brandw eer, gem aakt. Dat wil zeggen: de foto’ s worden met de knop i nvoegen op de jui ste plaats gezet in het standaard docum ent. Je schrijf t naar aanl eidi ng van j ouw aant ekeningen en de op- en aanm erki ngen de tekst i n het document. In het expedi tieverslag neem je ook all e aanbevelingen en verbeterpunten op. Let op : foto’ s nem en veel ruimte in beslag i n de expediti erapportage m aar door de foto’ s i n het docum ent te comprim eren, onder figuur opm aak, verkl ein je deze ruim te. In het expeditieverslag vul j e bij el ke vraag de score in. Je vult ook de op- en aanm erki ngen van all e expeditiedeel nem ers in en vergeet niet de aanbevelingen en aandac htspunten te
6
verwerken. Z ij n bij bepaalde vragen geen op- en aanmerkingen, verwijder dan all e overbodige tekst en l aat alleen de vraag en de score st aan. Je hoeft niet all e fot o’s te plaatsen m aar m aak een kritische selectie of keuze, bel angrij k i s dat de beel den dui delijk maken wat er bedoeld w ordt. Uiteraard kun j e meerdere foto’ s bij één vraag of op- en aanmerki ng gebruiken. Meen em en: •
Veili gheidsexpediti elijst
•
Expediti eversl ag in drievoud op huisstijlpapi er G een nood bij brand!
•
E-l earning USB -sti ck m et GNBB -logo
•
Link naar www .veili gheidspaspoort.nl met de i nlogcodes: arbo1, arbo2, arbo3, enz.
Vijfde afspraak met bhv Eén van die afspraken is een nieuwe veilighei dsexpedi ti e waarbij de bhv-medew erker van de instelling de regie over de expediti e gaat l eren. I n een vol gende veili gheidsexpediti e kan de l eidi ng hel emaal worden overgenomen door de ei gen organisatie/i nstel li ng. Jij bent als preventi st al s adviseur aanw ezig. Fedde Makkinga Proj ectl eider G een Nood bij B rand! Juni 2009
7
Communicatietraining voor preventisten Deze t raini ng geeft preventisten i nzicht i n comm unicatie m et mensen die w erken i n de zorg en cl iënten die gebrui k maken van de zorg. In slecht s één dagdeel leren preventi sten stapsgewij s hoe en waarom ze anders moet en omgaan m et m ensen i n zorgi nstelli ngen: •
het doel verhel deren van de veilighei dsexpeditie
•
inzi cht krij gen i n het beeld dat preventisten hebben over de gesprekspartners van de zorgi nstelli ngen en vi ce versa
•
in de nieuwe rol ga je samen waarnemen wat de sit uatie is. Dit m oet i edereen vanuit zijn ei gen expertise doen
•
theoreti sche uitgangspunt en over comm unicatie
De m eeste tij d wordt besteed aan communi cati eoefeni ngen: Jezelf voorstellen vanuit die andere (advi serende) rol ; om gaan m et l asti ge m oment en tijdens een expeditie: sm oezen; beeldvormi ng; ontwij kend gedrag; meedenken met de zorgi nstelli ngen/cliënten. Het programm a: Het do el van d e veilig heid sexpeditie in zorginst ellingen m oet helder zij n. De preventi sten m oeten inzi en dat anders comm uniceren nodig i s. De partijen kij ken anders tegen veili gheid aan en zoeken naar oplossingen. Groepsdiscussi e: w aarom krij gen jullie deze traini ng? A ndere vragen: waarom is er een nieuwe rol van de brandweer nodi g? Wat houdt deze rol in? I s dit een rol die je wil/kan aannemen? Con flicterende en versch illende belang en helpen preventi sten om vastgeroeste patronen en visi es over zi chzelf en de zorginst ellingen t e doorbreken. Het l eidt tot bewustw ording van het eigen gedrag i n wi ssel werki ng m et het gedrag van anderen. Inventari seren van steekwoorden door vragen: Wat zij n l asti ge klanten, wat doen zij? Hoe denken i nstelli ngen over jull ie (brandw eer)? Hoe komt dat? W at is de grootste val kuil van de brandweerm an/preventist in deze nieuw e rol? Rollen sp el van trai nster en i nventari sati e. P reventisten het verschil lat en zi en tussen waarnem en en i nterpreteren en het gevaar van int erpreteren. O bj ecti ef l eren beschrijven. Als i ets obj ecti ef beschreven wordt heeft het geen w aardeoordeel. Probleemsituati es w ordt
8
gespeeld: brandonveilige sit uaties, gedrag, BHV ’er probeert foutje te verdoezel en, BHV’ er reageert non-verbaal op een wij ze waar het vanaf straal t dat hij het onzin vindt. In d e comm uni catieth eorie leren prevent ist en term en di e van bel ang zijn om zichzelf bij te kunnen sturen. Bovenstroom en O nderstroom (I nhoudsniveau en Betrekki ngsniveau). Hoe l eer je? Van onbewust onbekw aam naar bewust bekwaam. Evaluati e en afslu itin g . M et vragen als wat ga je anders doen? Wat van de vandaag ontwi kkel de vaardi gheden, neem je mee in j e werk als ha n dh av e r?
9
Praktische training voor preventisten Preventist en leren en beleven in een korte praktijktrai ning omgaan met mensen m et en beperking. De t raini ng is van een dagdeel en vindt plaats in een geschi kte l ocati e*. •
Praktisch programma waarbij het zelf ervaren een centrale rol speelt
•
In cont act komen met mensen m et beperki ngen
•
Handvatt en krijgen voor communicati e m et gehandi capten
•
Er zij n 4 deel nemers
•
Er zij n 4 trai ners m et verschill ende beperki ngen (rolstoel, bli nd, doof en VG)
Het programm a: Evacu atie oefening . D e trai ner ontvangt de deelnem ers en begelei dt ze naar de andere trainers. T wee deel nem ers krijgen een beperking, de andere twee doen de evacuati e. Trai ners geven feedback over hoe m et name de comm unicatie i s verlopen. Vragen? De trainers geven di rect handvatten voor comm unicatie di e betrekking hebben op hun beperking. Korte pau ze T and em p reven tist/trainer. D e preventist gaat met dezelfde handicap als de trainer door het gebouw. O p welke veiligheidsaspecten let de preventist die cont roleert en wat betekent dat voor de trai ner m et beperki ng. De preventi st moet leren gebrui k t e maken van de kennis en ervari ng van de trainer om te kom en met oplossingen voor veiligheid. Dit onderdeel i s een voorbereidi ng op de ‘veili gheidsex pediti e’. Opdrach t: fo to seri e. Deze foto’ s geven inzi cht in de veranderende (adv iserende) rol van preventi sten. Evaluati e en afslu itin g . De preventi sten krij gen een handzaam boekje met daari n prakti sche t ips betreffende comm uni cati e m et m ensen m et beperkingen. * Ge s ch i k t l o c at i e i s ee n g ebo u w m et me e rd e re ve rd i ep i ng e n ( m et een l i ft ) w aa rb i j de v l u ch t w e gen en b rand v e i l i g he i d n og ni e t o p ti m aa l z i jn. D e nk aa n: z w a re b ra n dde u re n d ie di c ht g a an b ij ee n bran d al a rm, s m al l e ga nge n, d o o rg an g en en t ra pp e n hu i z en , n ood ui t ga ng e n m e t d re m pe ls , wen te l t ra ppe n, s t ei le hel l i ng ba ne n v o o r r ol s to e l en , o bs t ak e l s in ga n gen en e l e kt ri s ch e d eu re n d ie ni e t o pen ga an al s d e s t ro o m e r v a n af i s
10
