Inspraak notitie I.
Participatie
Inleiding De Kunst- en cultuurvisie Hengelo 2014-2020 is tot stand gekomen in een tweejarig proces van participatie met de kunst- en cultuursector in onze stad en met onze inwoners. Het proces is beïnvloed door bezuinigingen, die aan de sector zijn opgelegd. Niet alleen de nationale en provinciale ondersteuning is sterk afgenomen, vooral ook de gemeentelijke subsidiëring heeft een grote veer moeten laten. De sector is meer op zichzelf aangewezen en heeft zich moeten hervinden en herpakken. We hebben vooral goed geluisterd en de reacties, suggesties en ideeën zo veel mogelijk in de nota verwerkt. Wij zien dat de kunst- en cultuursector steeds meer vanuit haar eigen kracht zaken oppakt er realiseert. Graag willen we dan ook alle dank en bewondering hierover uitspreken. Start 2011 Eind 2011 is er gestart met een notitie en begin 2012 zijn veel gesprekken gevoerd. Door omstandigheden is het traject gestagneerd. Halverwege 2012 heeft besluitvorming er toe geleid dat er een apart participatie traject is opgezet rondom de beeldende kunst. Vervolg 2012-2013 In november 2012 kreeg het traject een nieuwe dimensie door de motie van de Raad, waarin de culturele kerninstellingen werd gevraagd met een eigen plan en visie te komen. In 2013 heeft het participatietraject nog een verdere invulling gekregen door een trefpunt en een raadpleging via Hengelo Panel, wat er toe heeft geleid dat er in juni een conceptnotitie kon worden gepresenteerd aan de commissie ter toetsing. In juli 2013 kwam ook het plan van de culturele kerninstellingen beschikbaar. Hierop is in een aparte notitie gereageerd en uiteindelijk is in oktober een conceptnota vastgesteld door het college die ter inspraak is gelegd en waarop tot vrijdag 15 november kon worden gereageerd. Het belangrijkste doel van de participatie in het proces naar een nieuwe kunst- en cultuurvisie is het waarborgen van de kwaliteit van ons kunst- en cultuurbeleid. Dit betekent, dat de participatie primair plaatsvindt via (advies)commissies, culturele instellingen en belangenorganisaties, omdat zij goed geïnformeerd zijn over de ontwikkelingen in de sector. Door het gehele participatietraject hebben gewijzigde omstandigheden door bijvoorbeeld bezuinigingen een grote rol gespeeld. Hierdoor moesten er fundamentele keuzes gemaakt worden. Dat heeft de onderlinge verhoudingen meer dan voorheen op scherp gezet en heeft een grote invloed gehad op het proces. Chronologische volgorde november 2011 20 december 2011 januari 2012heden 25 januari 2012 26 januari 2012 26 januari 2012 1 februari 2012 2 februari 2012 8 februari maart-oktober 2012 mei 2012
Raadsvergadering waarin onder andere nieuwe bezuiniging op cultuur Startnotitie “Naar een nieuwe kunst- en cultuurvisie’ door B&W vastgesteld Veelheid aan bilaterale contacten tussen gemeente (bestuurlijk en ambtelijk) en kunst- & cultuursector Gesprek wethouder met werkgroep Collectie Hengelo Gesprek wethouder met koepels van amateurverenigingen over startnotitie kunst- en cultuurvisie Bijeenkomst over startnotitie met beeldende kunstenaars Bijeenkomst met amateurkunstverenigingen over startnotitie kunsten cultuurvisie Bespreking startnotitie in commissie Beeldende Kunst Bespreking commissie sociaal Startnotitie Geen voortgang wegens capaciteitsprobleem bij gemeente Besluit bezuiniging AkkuH
bijlagen 1A
1B 1C 1D 1E 1F zie 1A
7 november 2012 november 2012maart 2013 10 december 2012 4 februari 2013 6 februari 2013 25 februari 2013 februari/maart 2013 12 maart 2013 20 maart 2013 26 maart 2013 maart 2013-juli 2013 26 april 2013 april-mei 2013 25 juni 2013 2 juli 2013 5 juli 2013 augustus 2013september 2013 12 september 2013 14/15 oktober 2013
Bestuurlijke besluitvorming: 15 oktober 2013 15 oktober 2013 november 2013december 2013 17 december 2013 8 januari 2014 21 januari 2014
Motie “Samenwerking culturele instellingen” door gemeenteraad aangenomen en volgende ronde bezuinigingen waaronder op cultuur Onderlinge gesprekken besturen van culturele instellingen over een gezamenlijke toekomstvisie Bijeenkomst alle Hengelose beeldende kunstenaars in Metropool over toekomst beeldende kunst. Opkomst: ca. 80 personen Uitwerking ideeën en voorstellen beeldende kunst in kerngroep uit hun midden, begeleid door gemeente Inhoudelijke bespreking BO in raadscommissie Sociaal Presentatie en bespreking ideeën en voorstellen beeldende kunst aan beeldende kunstenaars. Opkomst (bij Metropool): ca. 30 personen Internetpeiling over kunst & cultuur onder leden HengeloPanel Bespreking BO in commissie Beeldende Kunst Trefpunt, met vier deelsessies, plenaire discussie en twittermogelijkheid Workshop toekomst beeldende kunst met kerngroep, begeleid door gemeente Opstellen Toekomstvisie culturele instellingen o.l.v. een onafhankelijke kwartiermaker (BMC), door instellingen zelf Commissie Beeldende Kunst: bespreking van hun positie en rol Consultatie sector over resp. conceptteksten Kunst- en cultuurvisie Informerende bespreking van de concept nota in de commissie sociaal Raadsvergadering met opnieuw besluit over bezuinigingen op cultuur Culturele instellingen overhandigen hun Toekomstvisie aan de wethouder Diverse ambtelijke oriënterende gesprekken met de culturele kerninstelling over hun toekomstplan Presentatie plan culturele instelling aan de raadsleden
1G
1H 1I 1J 1K 1L 1M 1N
1O
Informerende gesprekken wethouder met bestuur Rabotheater, bestuur Muziekschool, bestuur Crea, telefonisch met bestuur/directeur Metropool, bestuur/directeur Heim, bestuur/directeur Bibliotheek, bestuur/directeur Historisch Museum over het besluit in het college over de concept cultuurnota Concept-nota Kunst- en cultuurvisie door B&W vrijgegeven voor inspraak (tot 15 november 2013) Vaststellen reactienotitie op het plan van de culturele kerninstellingen Verwerking inspraakreacties Vaststelling nota Kunst- en cultuurvisie door B&W nota Kunst- en cultuurvisie aangeboden aan gemeenteraad Bespreking nota Kunst- en cultuurvisie in raadscommissie Sociaal Bespreking nota Kunst- en cultuurvisie in gemeenteraad
In bijlage 1 bij deze inspraak notitie zijn de hiervoor benoemde stukken terug te vinden.
1P
Doelgroepen We hebben gesteld dat de participatie in het proces naar een nieuwe kunst- en cultuurvisie primair plaatsvindt via (advies)commissies, culturele instellingen en belangenorganisaties. Daarnaast willen nog een aantal doelgroepen bij het proces betrekken, zoals beeldend kunstenaars. Hieronder volgt een overzicht van de verschillende doelgroepen. In deze inspraaknotitie zullen we de inspraakreacties via de hieronder geschetste overzicht rubriceren en bespreken. 1. adviescommissies en werkgroepen 2. structureel gesubsidieerde culturele instellingen a. culturele kernvoorzieningen b. aanvullende culturele voorzieningen c. amateurkunstverenigingen 3. incidenteel gesubsidieerde culturele instellingen 4. belangenorganisaties 5. andere belanghebbenden a. beeldend kunstenaars, creatieve ondernemers en in kunst en cultuur geïnteresseerde inwoners b. intern c. overige partners 6. andere overheden
II.
Inspraakreacties op de concept cultuurnota
1. Adviescommissies en werkgroepen Er is een inspraak reactie binnen gekomen van de commissie beeldende kunst. Gezien de impact van de bezuiniging zullen we hierover in apart onderdeel aandacht besteden. 2. Structureel gesubsidieerde culturele instellingen a. Culturele kernvoorzieningen Zoals hiervoor geschetst hebben de culturele kernvoorzieningen een plan opgesteld met daarin hun visie op de toekomst voor de kunst- en cultuursector. Hierop is door het college apart gereageerd via een reactienotitie in oktober 2013. Daarin komt het college tot de conclusie dat er veel goede onderdelen zitten in dit plan, die daarop ook overgenomen zijn in de concept nota. Er is eigenlijk maar 1 onderdeel vanuit die nota niet overgenomen en dat is de fusie tussen muziekschool en Rabotheater. Op de concept-cultuurnota is door volgende instellingen gereageerd: Muziekschool Crea Metropool Rabotheater Bibliotheek De algemene lijn is dat de instellingen zich kunnen vinden in de cultuurnota. Het is jammer dat er twee trajecten naast elkaar hebben gelopen, maar ze zien een groot gedeelte van hun input terug. De Muziekschool onderschrijft de verandering, die ze als organisatie moeten maken, maar vragen tijd en ruimte om met een goed onderbouwd plan te komen. Deze ruimte geven we graag omdat we inzien dat ze als organisatie met een grote opgave zitten. We zullen het aankomend jaar in nauw contact blijven om de voortgang te bewaken. Dit is nu ook zo overgenomen in de cultuurnota. Het Rabotheater heeft grote moeite met het niet doorgaan van de fusie met de muziekschool. Door de grote opgave binnen het gehele culturele veld hebben we deze fusie afgewezen. Samenwerking tussen de instellingen kan en mag natuurlijk altijd en als deze beide instellingen een weg vinden om dit te verwezenlijken zullen wij dit ondersteunen. De reactie van het Rabotheater heeft ons niet doen besluiten een ander standpunt in te nemen rond de culturele kerninstellingen in Hengelo. Mede doordat de andere instellingen de nota onderschrijven en de muziekschool zelf tijd en ruimte heeft gevraagd om met een eigen onderbouwd plan te komen. ‘* Buiten de formele inspraakperiode en vlak voor de bespreking in b&w op 17 december jl. heeft het Rabotheater het plan SMS over samengaan met de muziekschool aangereikt. In onze aanbiedingsbrief van de nota aan de gemeenteraad gaan we hier nader op in.
b. Aanvullende culturele voorzieningen HeArtpool HeArtpool heeft een plan ingediend. Dit zullen we samen met de reactie van de commissie beeldende kunst in hoofdstuk III bespreken. Stichting Kamermuziek Hengelo De afgelopen jaren hebben we helaas een groot bedrag moeten bezuinigen op de cultuurbegroting. Dit doet inderdaad niets af aan het feit dat er in Hengelo inderdaad grootse prestaties verricht met een relatief laag budget. In de door het college vastgestelde reactienotitie is duidelijk aangegeven welke onderdelen er zijn overgenomen uit het rapport van de culturele kerninstellingen. De waterstaatskerk zien wij als gemeente ook als een belangrijk podium. In overleg met de muziekschool heeft de gemeente ruimte gegeven tot halverwege 2014 om te kijken of en hoe dit podium te behouden is voor Hengelo. c. Amateurkunstverenigingen Armonia Wij zullen de ideeën en mogelijkheden die u als vereniging schets doorgeleiden naar de Muziekschool. Zoals hiervoor verwoord zal de Muziekschool in 2014 snel met een eigen plan komen
hoe de organisatie eruit moet komen te zien en hoe de bezuiniging gerealiseerd moet worden. Wij zullen hen ook vragen dit plan in overleg met de muziekverenigingen op te stellen.
3. Incidenteel gesubsidieerde instellingen Filmhuis Hengelo De gemeente heeft alle waardering voor de prestaties en positie van het Filmhuis in Hengelo. Het is zeker niet degraderend bedoeld dat we het Filmhuis onder een incidentele voorziening hebben geplaatst. Dit heeft alleen betrekking op de subsidierelatie. Het Filmhuis krijgt namelijk geen structurele subsidie. De bewoording in de matrix is hier dan ook op aangepast. 4. Belangenorganisaties Federatie Hengelose Muziekverenigingen Hengelose Koren Koepel Deze beide belangenorganisaties maken zich zorgen over de toekomst van het muziekonderwijs in Hengelo, zoals ook Armonia heeft verwoord. In de reactie op de conceptnota van de muziekschool is te lezen dat ze een plan maken voor toekomstbestendige muziekeducatie binnen Hengelo. Wij zullen hun vragen om de input van de belangenorganisaties daar zoveel mogelijk bij te betrekken. Podium Kunsten Hengelo Wij erkennen en weten dat er al jaren een gebrek is aan goede huisvesting voor amateurtheatergroepen in Hengelo. Dit geldt niet alleen voor deze groepen, maar ook voor andere amateurverenigingen. In onze nota bij het onderdeel huisvesting geven we aan we een opgave hebben om de amateurverenigingen zoveel mogelijk vanuit hun eigen kracht te ondersteunen bij het vinden van ruimte binnen de gemeentelijke accommodaties, wel of niet in samenwerking met gesubsidieerde instellingen. Wij zullen hierbij uw wensen en knelpuntenlijst betrekken. 5. Andere belanghebbenden Inwoners Gerda Minkjan en familie Roos Als betrokken inwoners van Hengelo hebben mevrouw Gerda Minkjan en de familie Roos hun zorgen uitgesproken over de toekomst van het muziekonderwijs in Hengelo. Zoals eerder aangegeven in deze reactie geven we de muziekschool de ruimte om zelf met een plan te komen over de toekomst van hun organisatie. De zorgen van mevrouw Minkjan worden gedeeld door de muziekvereniging Armonia en de belangenorganisaties. Deze laatste zijn een gesprekspartner voor de muziekschool bij hun plannen. Beeldend kunstenaars Henk Lassche mede namens Guusje Beverdam en Rob Bloemendaal De inspraakreactie van de heer Rob Bloemendaal richt zich niet zozeer tegen de concept cultuurnota als wel op een specifieke instelling binnen het cultuurbeleid. Zijn bezwaren hierover zijn meerdere keren, verspreid over groot aantal jaren, aangehoord en besproken, ambtelijk en bestuurlijk. Wij zullen er hier dan ook niet verder op ingaan. De reactie van de beeldend kunstenaars Henk Lassche en Guusje Beverdam zullen in het aparte onderdeel worden meegenomen. 6. andere overheden
Er zijn geen reacties binnengekomen vanuit andere overheden. De tekstuele en redactionele reacties zijn aangepast binnen de concept cultuurnota. U kunt de inspraakreacties terug vinden in bijlage 2 bij deze inspraak notitie.
III
Beeldende kunst
Zoals u hiervoor in het chronologisch overzicht kunt zien is er eind 2012, begin 2013 een apart participatie traject gelopen rondom de beeldende kunst. Er is veel input opgehaald en in de bijlage opgenomen. Algemeen wordt er voor gekozen dat men graag weer een plek (in de binnenstad) zou willen hebben waar tentoonstellingen gehouden konden worden. Echter werd door velen wel opgemerkt dat je op dit moment zou moeten kiezen wat je wilt met het nog beschikbare geld. Het geld stoppen in activiteiten kreeg daarbij de overhand. Een locatie realiseren zou dan moeten ontstaan door fondsen en particulier initiatief, door het gebruiken van leegstaande en beschikbare ruimten. De programmaraad Hierop aansluitend is er in de conceptnota cultuur voor gekozen de commissie beeldende kunst de rol van programmaraad te laten vervullen. Deze keuze was ook ingegeven om na de bezuiniging op stichting AkkuH, niet opnieuw een andere stichting of vereniging verantwoordelijk te maken voor het programmeren. Er is op zoek gegaan naar een vorm waarbij zoveel mogelijk beeldend kunstenaars gehoor zou kunnen vinden voor haar plannen en ideeën. De programmaraad moet een raad worden van wisselende samenstelling, die zorgt voor een uitdagende programmering van beeldende kunstactiviteiten. Deze programmering wordt gebaseerd op de aanvragen die elke beeldend kunstenaar, stichting of vereniging jaarlijks kan doen. Hieronder de conceptnotitie van de adviescommissie beeldende kunst. Deze conceptnotitie is bedoeld als voorbereiding op de instelling van de beoogde programmaraad beeldende kunst van de Gemeente Hengelo Als adviescommissie beeldende kunst (AcBK) hebben we de afgelopen tijd gesproken over onze toekomst als programmaraad. Daarbij zijn de volgende punten de revue gepasseerd: a b c d e f g h
De te volgen procedure: Hengelose kunstenaars en initiatieven worden jaarlijks en bijtijds op de hoogte gesteld van de mogelijkheid om plannen in te dienen. Van te voren wordt er geen thema vastgesteld, naar aanleiding van de ingediende plannen zou zich wel een thema kunnen aandienen. Die plannen moeten voor 1 oktober c.q. 1 november ingeleverd zijn. De programmaraad kijkt of er uit deze plannen een samenhangend programma is samen te stellen voor het komend jaar. Is dit niet het geval, dan kan de programmaraad een gastcurator aanstellen die met een opdracht (thema) een tentoonstelling of evenement organiseert. Het is niet de bedoeling dat de programmaraad zelf dingen gaat organiseren. Initiatieven uit de Hengelose kunstwereld hebben de voorkeur boven het aanstellen van een curator, de programmaraad wil nadrukkelijk deze initiatieven, de energie uit de eigen stad, stimuleren. Als totaalbeeld ziet de commissie een programma waarin meerdere relatief kleine initiatieven worden gerealiseerd en daarnaast een relatief grote (tweejaarlijkse) tentoonstelling / manifestatie waarbij impact, zichtbaarheid en kwaliteit voorop moeten staan. De programmaraad kan als kader voor de “grote manifestatie” meegeven dat er een combinatie van nationaal bekende kunstenaars gemaakt moet worden met Hengelose kunstenaars, de z.g. “sandwich formule”. Dit is stimulerend en goed voor de opbouw van het CV van Hengelose kunstenaars.
De AcBK denkt dat de programmaraad ondanks het relatief lage budget van 50.000, - euro per jaar een acceptabel programma op het gebied van de beeldende kunst kan realiseren.
Stichting HeArtpool De inspraakreacties op de concept cultuurnota zijn van de heer Henk Lassche en stichting HeArtpool. Daarnaast heeft de raad een motie aangenomen om een onderzoek te doen naar het plan van HeArtpool. De inspraakreactie van de heer Lassche sluit voor een groot gedeelte over de programmering van beeldende kunst aan bij het plan van HeArtpool. Graag zien zij beide een plek in de binnenstad waar de programmering kan plaatsvinden. HeArtpool wil dit realiseren door de middelen van fondsen, de Rabobank en de gemeente met elkaar te verbinden en een nieuwe stichting HeArtGallery op te richten. Hieronder treft u dan ook het plan van HeArtpool aan.
Stichting Heartpool stelt voor om een aparte stichting op te zetten (HeartGallery). Deze wordt verantwoordelijk voor door Heartpool geïnitieerde projecten op het terrein van hedendaagse beeldende kunst. Een locatie in de binnenstad van Hengelo. Daarnaast wil de stichting een eigen kunstuitleen starten. Het programma Met het nog jaarlijkse beschikbare gemeentelijk budget voor beeldende kunst, een bijdrage vanuit de stichting Heartpool, een bijdrage uit de private sector en aangevuld met bijdragen van culturele fondsen denkt Heartpool de volgende activiteiten te kunnen realiseren: • jaarlijks minimaal een tentoonstelling van nationale allure • 4 tentoonstellingen met een of meer lokale professionele kunstenaars • een project op locatie met ruimtelijk werk van lokale- regionale of internationale kunstenaars • een project met een verbinding naar een andere kunstdiscipline • Een kunstuitleen voor particulieren en bedrijfsleven • Een educatieprogramma bij de georganiseerde projecten De stichting Heartpool realiseert zich dat dit niet alleen door vrijwilligers gedragen kan worden en zal voor de ondersteuning van het programma gebruik maken van professionele krachten. Heartpool wil daarvoor binnen haar stichting een projectbureau opzetten dat verantwoordelijk wordt voor de organisatie van de projecten. Het projectbureau wordt bemand door een parttime professionele kracht die gebruik kan maken van de vrijwilligers uit het ledenbestand van Heartpool. Daarnaast wil het projectbureau een beroep doen op inzet van lokale kunstenaars. De kunstuitleen Heartpool is van mening dat de kunstuitleen een belangrijke schakel is tussen kunstenaars en kunstliefhebber. De verantwoordelijkheid voor deze service aan het Hengelose publiek en bedrijfsleven wil zij ook op nemen. Het projectbureau zal ook hiervoor verantwoordelijk worden. Het heeft de voorkeur dat de bestaande collectie van de kunstuitleen in langdurig bruikleen wordt gegeven aan de stichting Heartpool. Deze collectie kan eventueel worden aangevuld met werk uit de gemeentelijke collectie en mogelijk de hedendaagse kunstcollecties van het Historisch museum. De collectie zal in een door HeartGallery beheert depot worden onder gebracht. Kunstbemiddeling en -verkoop HeartGallery gaat een intermediaire rol vervullen bij de verkoop van werken van kunstenaars aan particulieren en bedrijven. Daarnaast denkt de stichting door de centrumlocatie ook een winkelfunctie te kunnen vervullen waarin gebruiksvoorwerpen en gadgets gemaakt en ontworpen door kunstenaars en ontwerpers worden aangeboden. Kwaliteit waarborgen Heartpool is van mening dat een stad van de omvang van Hengelo een kwalitatief kunstaanbod moet kunnen blijven bieden. Met minder middelen, een bijdrage uit de private sector en inzet van actieve burgers en kunstenaars is zij van mening deze kwaliteit te kunnen waarborgen. De financiën komen van Rabobank, HeArtpool, fondsen en exploiteren van een kunstuitleen, naast de gemeentelijke middelen t.b.v. HeArtpool 12.500, -, Biënnale 12.500, -, Beeldende Kunst 50.000, - en de middelen voor depotruimte 25.000, -
Conclusie Het geactualiseerde plan van Stichting HeArtpool hebben wij eind november ontvangen. Graag willen wij met deze stichting in gesprek over haar plan om de haalbaarheid in kaart te brengen. Daarnaast willen we graag meer uitwerking geven aan de notitie over de programmaraad. Op deze wijze kan er een goede afweging plaatsvinden voor de keuze van een scenario. Daarom volstaan wij nu in de nota met het schetsen van deze beide scenario’s en dat de uitwerking begin 2014 zal plaatsvinden. Deze uitwerking zullen we dan apart ter besluitvorming voorleggen aan de Raad.
Bijlagen: 1 Chronologische volgorde participatie 2 Inspraakreacties op de concept cultuur nota
