Inspiratielijst. NokNok. Lokale besturen

Inspiratielijst NokNok Lokale besturen 2012

Colofon De ‘Inspiratielijst NokNok’ is een project van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie met de financiële steun van de Vlaamse overheid. Deze Inspiratielijst kon worden waargemaakt door de ondersteuning van het projectteam en de Logo’s. Deze activiteitenlijst is eigendom van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid. Het copyright van de activiteitenlijst berust bij VIGeZ. Voor niet-commercieel gebruik mogen de teksten zonder voorafgaande toestemming gratis worden gereproduceerd met de volgende vermelding: Bron: Inspiratielijst NokNok, VIGeZ (2012) Vertalingen, wijzigingen of bewerkingen zijn niet toegestaan, tenzij vooraf toestemming werd verkregen van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid. Elk gebruik voor commerciële doeleinden is verboden, tenzij vooraf toestemming werd verkregen van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid.

Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie vzw Kim Schutters Stafmedewerker Geestelijke Gezondheid G. Schildknechtstraat 9, 1020 Brussel 02/422 49 20 www.vigez.be

2

Inhoudsopgave Inleiding...................................................................................................................... 6 Mix van acties ............................................................................................................. 7 NokNok ....................................................................................................................... 9 Wat is NokNok? ..................................................................................................................9 Geestelijk gezond ...............................................................................................................9 A. Activiteiten, informeren en sensibiliseren ...........................................................11

I. Groepsactiviteiten .....................................................................................................11 Knaltip 1: Ik (k)en mezelf ............................................................................................12 Waarover gaat deze eerste knaltip? ..................................................................................12 Maar hoe doe je dat? .......................................................................................................14 Activiteiten .......................................................................................................................14 1. Superman / superwoman .........................................................................................14 2. Spiegeltje, spiegeltje ................................................................................................15 3. Waarheid of leugen ..................................................................................................16 4. De fake-it or make-it kwis.........................................................................................17 5. Talentenjacht ..........................................................................................................18 6. Handige Harry en snuggere Siske .............................................................................18 7. Complimenten wensen .............................................................................................19 8. Iedereen uniek ........................................................................................................20 9. Wie ben ik? ...........................................................................................................22 10. Ik ben oké .............................................................................................................24 11. Karikatuur..............................................................................................................25 12. Ook gekke fietsen zijn oké ......................................................................................25 13. Stijl- en kleuradvies ................................................................................................26 14. Jongeren@themovies .............................................................................................26 15. De holebiquiz .........................................................................................................27 16. Ik ben de enige die… .............................................................................................29

Knaltip 2: Mijn grenzen ................................................................................................31 Waarover gaat deze eerste knaltip? ..................................................................................31 Maar hoe doe je dat? .......................................................................................................32 Activiteiten .......................................................................................................................32 1. Spel zonder grenzen......................................................................................32 2. The Challenge ...............................................................................................34 3. Barmhartige Samaritaan ................................................................................35 4. Renovatiepremie ...........................................................................................36 5. Pimp yourself ................................................................................................36 6. Neen zeggen.................................................................................................37 7. Assertiviteitsspel ...........................................................................................38 8. Grenzen verkennen .......................................................................................39 9. Tentoonstelling .............................................................................................40 10. De boom in .................................................................................................42 11. Nieuwe sporten: flairvoetbal; pijn(t)bal,… .....................................................44 12. Sapjes en soepjes........................................................................................46 13. Onze blog ...................................................................................................47 14. Blotevoetenpad ...........................................................................................47 15. Lachyoga ....................................................................................................48

3

16. 17. 18. 19. 20.

Persoonlijke ruimte ......................................................................................49 Rock zero....................................................................................................50 Alcohol free party ........................................................................................51 Vlakkenvoetbal ............................................................................................51 Vlinderslag ..................................................................................................52

Knaltip 3: Reken op anderen .......................................................................................53 Waarover gaat deze eerste knaltip? ..................................................................................53 Maar hoe doe je dat? .......................................................................................................54 Activiteiten .......................................................................................................................54 1. Vertrouwensspelen ........................................................................................54 2. Surprise ........................................................................................................56 3. Buddysysteem...............................................................................................56 4. Helping hands ...............................................................................................57 5. Hulpverleningscarrousel .................................................................................57 6. Poster maken................................................................................................58 7. Samenwerkingsspelen ...................................................................................59 8. Vriendschapsbandje ......................................................................................61

Knaltip 4: Mezelf goed doen ........................................................................................63 Waarover gaat deze eerste knaltip? ..................................................................................63 Maar hoe doe je dat? .......................................................................................................64 Activiteiten .......................................................................................................................64 1. Anti-fit-o-meter ............................................................................................64 2. Time’s up......................................................................................................65 3. Snap je hapje ...............................................................................................66 4. Oase van rust ...............................................................................................67 5. Beweeg je fit ................................................................................................68 6. Stand-up comedy ..........................................................................................69 7. Jammen .......................................................................................................70 8. Rolling’round’ ................................................................................................70 9. Hou je hoofd boven water .............................................................................71 10. Commandoteam ..........................................................................................72 11. Dauwtrip.....................................................................................................72 12. Relax! ........................................................................................................73 13. Flashmob ....................................................................................................74

Voor- of nabespreking ..........................................................................................................75 1. Mindmapping ...............................................................................................75 2. Foto-feedback ...............................................................................................75 3. Post-its .........................................................................................................75 4. Spring in ’t dartsbord.....................................................................................76 5. Kringgesprek.................................................................................................76 6. Vertelronde...................................................................................................76 7. Mastermind...................................................................................................77 8. Interview per twee ........................................................................................78 9. Stellingen .....................................................................................................78 10. Associëren ..................................................................................................78 11. Levensloop .................................................................................................78 12. Stretch - comfort .........................................................................................78 13. Mijn tekening ..............................................................................................78 14. Profiel.........................................................................................................79 15. Walk the line ...............................................................................................79 16. Inspringtoneel .............................................................................................79

4

17. Brainstorm-estafette ....................................................................................79 18. Rollenspel ...................................................................................................79 19. Woordenketting .........................................................................................80

Waar kan ik terecht? ............................................................................................... 81 Waar kan jij terecht? ............................................................................................... 81 Waar kan de jongere terecht? ................................................................................ 81 II. Infostandjes................................................................................................................84 II. Artikels in ledenblaadjes ..........................................................................................84 B. Aanbod en structurele maatregelen ......................................................................84 1. Mindmapping ...................................................................................................84 2. Vorming voor jongerenwerkers ..........................................................................84 C. Afspraken ....................................................................................................................84 1. Oprichten werkgroep .......................................................................................84

NokNok promoten in jongerenorganisaties ............................................................ 85 A. Activiteiten, informeren en sensibiliseren ...........................................................85 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Jeugdinformatiepunt ........................................................................................85 Links en informatie via gemeentelijke kanalen ....................................................85 NokNok op de agenda van de lokale jeugdraad ..................................................85 Informatie tijdens activiteiten van lokale jeugdorganisaties..................................86 Mail/brief naar jeugdorganisaties .......................................................................86 Workshop NokNok voor lokale jeugdorganisaties ................................................86

B. Aanbod en structurele maatregelen ......................................................................87 1. www.noknok.be ...............................................................................................87 2. Vorming voor jongerenwerkers ..........................................................................87 3. Toegankelijk aanbod hulpverlening ....................................................................87 4. Veilige en aantrekkelijke omgeving met groene zones .........................................88 5. Sociale cohesie stimuleren in de gemeenschap ...................................................88 6. Ongelijkheid bestrijden......................................................................................88 7. Stigma en discriminatie rond geestelijke gezondheid verminderen .......................89 8. Integratie Mind-Body ........................................................................................89 9. Overleg en samenwerking/intersectoraal werken ................................................89 C. Afspraken ....................................................................................................................89 1. www.noknok.be ...............................................................................................89

Ondersteunende materialen .................................................................................... 90 Inspiratiebronnen..................................................................................................... 91

5

Inleiding Vele jongeren kampen wel eens met een dipje of voelen zich even down. Adolescenten blijken last te hebben van milde depressieve klachten en 1 op 10 jongeren heeft een negatief zelfbeeld. Een kleine groep kampt ook met een laag gevoel van zelfwaarde, voelt zich soms eenzaam en heeft niet zo'n goed zicht op de eigen identiteit. Het is belangrijk om deze jongeren zichzelf te leren wapenen tegen tegenslagen en hen de nodige tools in handen te geven om hun hoofd boven water te houden. Niet enkel jongeren die kampen met psychische problemen moeten zichzelf versterken. ALLE jongeren moeten de kans krijgen hun sociale en mentale vaardigheden voldoende uit te bouwen. De geestelijke gezondheid van alle jongeren bevorderen is bovendien het best om er qua gezondheid op vooruit te gaan. Door de geestelijke gezondheid van jongeren te versterken, kunnen heel wat psychische problemen voorkomen worden. NokNok is een campagne die jongeren van 12 tot 16 jaar de nodige tools geeft om zelf hun geestelijke gezondheid te versterken. Centraal in deze campagne staat www.noknok.be. De vier knaltips op deze website bieden jongeren een leidraad om zelf aan de slag te gaan met hun geestelijke gezondheid. Om nog meer tegemoet te komen aan de noden van de jongeren, zijn er naast de website ook groepsactiviteiten om jongeren te helpen hun sociale en mentale vaardigheden verder uit te bouwen. Deze inspiratiegids biedt ondersteuning en ideeën om jeugdorganisaties en gemeenten op weg te helpen. Vele jeugdorganisaties werken al met deze groepsactiviteiten, maar deze gids zit boordevol extra inspiratie en tips om de veerkracht van jongeren te versterken en ze zoveel mogelijk vaardigheden mee te geven voor het dagelijkse leven. En verder worden er ook ideeën meegegeven voor gemeenten, zodat ook zij aan de slag kunnen met dit thema. Het is ook steeds interessant om contact te nemen met het Lokaal Gezondheidsoverleg in jouw buurt (www.vlaamselogos.be). Zij geven immers nog meer handige tips om aan de slag te gaan en bovendien kan je hier vaak gratis materiaal voor de groepsactiviteiten uitlenen. Deze gids inspireert ongetwijfeld jongerenorganisaties en gemeenten om groepsactiviteiten op te starten en structureel te (blijven) werken rond het thema geestelijke gezondheidsbevordering. Op deze manier willen we volgende doelstellingen nastreven bij de jongeren zelf: Jongeren aanzetten tot het versterken van hun eigen geestelijke gezondheid door deel te nemen aan de groepsactiviteiten. Jongeren naar de website www.noknok.be leiden om aan de hand van zelfeducatie zelf (verder) aan de slag te gaan met hun geestelijke gezondheid.

Interesse? Blader dan zeker verder in deze inspiratiegids en kijk hoe je aan de slag kan.

6

Mix van acties Wie werkt rond geestelijke gezondheidsbevordering kiest best een goede mix van acties. Zo is de kans groter dat je de jongeren zich beter in hun vel kan laten voelen. Bij het uitwerken van deze mix is het belangrijk dat je een onderscheid maakt tussen acties voor jongerenorganisaties of acties voor gemeenten. Ook is het belangrijk dat er verschillende strategieën aan bod komen, namelijk: Activiteiten, informeren en sensibiliseren Het aanbieden van informatie en sensibilisatie om zo de juiste kennis, attitude en vaardigheden bij de jongeren te beïnvloeden. Aanbod en structurele maatregelen Voorzieningen creëren of aanpassen zodat gezonde keuzes voor de hand liggend zijn of ongezonde keuzes ontmoedigd worden. Dit kan gaan over structurele maatregelen en over het aanbod. Afspraken en lobbyen Een wetgeving, beleidskader of organisatorisch klimaat tot stand brengen dat gezond gedrag in de hand werkt. Om een kwaliteitsvol actieplan op te stellen is een afgewogen mix van strategieën belangrijk. Om het welbevinden van jongeren van 12 tot 16 jaar te bevorderen aan de hand van deze mix van acties is er een matrix. Deze matrix kan je gebruiken als ondersteunend werkmodel. Uitgebreidere informatie over de acties in de matrix vind je verder in deze bundel terug. Even benadrukken: de focus in deze inspiratiegids ligt op activiteiten. Er worden ook suggesties gedaan om structurele maatregelen te nemen en afspraken te maken, maar deze voorstellen werden slechts beperkt uitgewerkt in deze gids.

7

Afbeelding 1: NokNok-Implementatiematrix NokNok promoten in jongerenorganisaties

NokNok promoten in de gemeente

Activiteiten, informeren en

Groepsactiviteiten opzetten

Jeugdinformatiepunt

sensibiliseren

Infostandjes

Links en info via gemeentelijke kanalen

Artikels in ledenblaadjes

NokNok op agenda lokale jeugdraad Informatie tijdens activiteiten van jongerenorganisaties Mail/brief naar jongerenorganisaties Workshop NokNok voor lokale jongerenorganisaties

Aanbod en structurele

www.noknok.be

Verspreiding materialen / brieven

maatregelen

Vorming voor jongerenwerkers en vrijwilligers

Vorming voor jongerenwerkers en vrijwilligers in het

(Mogelijke beleidsacties)

jeugdwerk integreren in het vormingsaanbod van

jeugdwerk

jongerenorganisaties

Toegankelijk aanbod hulpverlening Veilige en aantrekkelijke omgeving met groene zones Sociale cohesie stimuleren in de gemeenschap Ongelijkheid bestrijden Stigma en discriminatie rond geestelijke gezondheid verminderen Integratie Body-Mind Overleg en samenwerking

Afspraken en lobbyen

Oprichten werkgroep

Geestelijke gezondheidsbevordering maakt deel uit van het lokaal gezondheidsbeleid en het jeugdbeleid

8

NokNok Wat is NokNok? NokNok is een campagne gefinancierd door de Vlaamse overheid en uitgewerkt door VIGeZ in samenwerking met diverse partners uit het jeugdwerk en de (jongeren)hulpverlening. NokNok bestaat uit een website (www.noknok.be) waar vier knaltips centraal staan:

Bij elk van deze ‘knaltips’ vinden jongeren een heleboel info, concrete tips om zelf aan de slag te gaan, opdrachtjes om hun eigen vaardigheden te versterken, verhalen van andere jongeren die hen kunnen inspireren en leuke filmpjes. Daarnaast is er op www.noknok.be ook een woordwolk (dit zijn groepen van woorden die samen een wolk vormen, op elk van deze woorden kan worden geklikt voor meer info) terug te vinden, jongeren kunnen op de website hun mening geven door deel te nemen aan een poll, hun eigen verhaal inzenden door een eigen ‘NokNok’ aan te maken, een heleboel info vinden over veel voorkomende psychische problemen en ze krijgen ook een overzicht van toegankelijke hulpverlening. Ten slotte is er de rubriek ‘jongere in de kijker’. Deze rubriek is zowel interessant voor de jongeren zelf, als voor de organisaties die samen met jongeren acties willen doen in het kader van NokNok. Als een organisatie of groepje jongeren een van de knaltips in de verf zet door hier rond een activiteit te organiseren, kunnen zij ons hiervan op de hoogte brengen en een plaatsje verdienen op de website. Hun foto’s, filmpjes, verhalen van de activiteit worden vervolgens in de kijker gezet in deze rubriek. Naast de website omvat NokNok ook groepsactiviteiten, in deze inspiratiegids vind je heel wat ideeën. Bij deze activiteiten worden de knaltips in de verf gezet. Door deel te nemen aan deze groepsactiviteiten kunnen jongeren zichzelf ook versterken. Geestelijk gezond Met NokNok willen we de geestelijke gezondheid van jongeren van 12 tot 16 jaar bevorderen. Maar wat is geestelijke gezondheidsbevordering precies? Het is een proces waarbij individuen leren om de controle te nemen over hun eigen leven en hun geestelijke gezondheid te verbeteren. Bij geestelijke gezondheidsbevordering werk je aan het verhogen van je eigen zelfwaardering, leer je vaardigheden om problemen aan te pakken (versterken van copingvaardigheden en veerkracht), is er oog voor meer ondersteuning vanuit de familie en de gemeenschap en wordt geprobeerd om ook de omgeving (vb. de buurt waar je in woont, je sociale netwerk) die je geestelijke gezondheid beïnvloedt te veranderen. Bij geestelijke gezondheidsbevordering staat het versterken van de beschermende factoren voor geestelijke gezondheid centraal. Onderzoek heeft immers al aangetoond dat het werkt! Deze beschermende factoren zijn verschillend naargelang de levensfase waarin je verkeert. Adolescenten van 12 tot 16 jaar gaan door een fase van grote levensveranderingen in de fysieke, emotionele, cognitieve en seksuele ontwikkeling, sociale relaties, en identiteit. De adolescentie omvat ook een verschuiving van afhankelijkheid naar onafhankelijkheid en er worden beduidende eisen

9

gesteld. Deze veranderingen maken het tot een bijzonder kwetsbare periode waarbij de belangrijkste taken de identiteitsontwikkeling, toenemende autonomie en uitbouwen van contacten met de peergroep zijn. Er zijn ook enkele beschermende factoren op individueel niveau: optimisme, het schools succes, meisje zijn, hun identiteitsgevoel, gevoel van mastery, kunnen omgaan met problemen, sociale vaardigheden, een gezonde levensstijl, een betekenisvol leven, een positief zelfbeeld en de weerbaarheid (hoe goed kun je problemen te boven komen). Vanuit de familie zijn volgende elementen beschermend: steun uit de onmiddellijke omgeving, goede relaties met de ouders, respect, verbondenheid met het gezin, minstens één goede relatie met volwassenen binnen of buiten het gezin. Ten slotte zijn er belangrijke beschermende factoren voor jongeren uit de omgeving: goede relaties met leeftijdsgenoten, verbonden voelen met de groep, een hoge levensstandaard, het vroegtijdig opsporen en behandelen van leerproblemen, een ondersteunende schoolcultuur en toegankelijke sporten vrijetijdsmogelijkheden. Deze beschermende factoren werden voor de NokNok-campagne vertaald in vier toegankelijke knaltips. Als jongeren dus op de website of via een groepsactiviteit werken rond een knaltip, gaan ze eigenlijk aan de slag met de beschermende factoren en verbeteren ze zo hun eigen welbevinden!

10

NokNok promoten in jongerenorganisaties A. Activiteiten, informeren en sensibiliseren I.

Groepsactiviteiten

Allereerst willen we met deze bundel jeugdorganisaties en gemeenten graag warm maken om groepsactiviteiten op te zetten in het kader van NokNok. Door acties te doen rond de verschillende knaltips kunnen jeugdorganisaties meewerken aan het bevorderen van geestelijke gezondheid van jongeren van 12 tot 16 jaar. In deze bundel vinden jullie veel inspiratie waardoor iedere organisatie snel en eenvoudig aan de slag kan met NokNok. We geven jullie per knaltip een korte toelichting over de inhoud van de tip en vervolgens een hele hoop groepsactiviteiten om mee aan de slag te gaan. Belangrijk hierbij is om deze groepsactiviteiten steeds goed te kaderen. Dat duurt helemaal niet lang (5 - 10 min.), maar heeft een enorme meerwaarde voor de jongere die veel meer zullen oppikken uit de activiteit. Om gemakkelijk aan de slag te kunnen gaan, wordt er bij elke activiteit steeds een concrete tip gegeven voor de nabespreking. Daarnaast vind je verderop in deze bundel nog meer ideeën rond voor-of nabesprekingen, die je uiteraard ook steeds kan gebruiken. Zelf ook leuke ideeën voor groepsactiviteiten die mooi aansluiten bij een van de knaltips? Stuur ze in via www.noknok.be/persen inspireer ook andere jeugdbewegingen en jeugdorganisaties met jouw creatieve invallen! Je kan je ook steeds laten inspireren door de spelen en activiteiten op jeugdwerknet.be of de spelendatabank.be.

Nog enkele tips Werk op maat! Pas je activiteiten aan aan de cultuur van jongeren, de leeftijd en het geslacht en bouw verder op de aanwezige vaardigheden. Kijk verder! Eenmalige acties vormen een start, maar probeer ook op regelmatige basis een activiteit rond geestelijke gezondheid in te bouwen in je organisatie. Laat jongeren meedenken! Betrek jongeren bij het kiezen en uitdenken van activiteiten.

Gebruik een brede aanpak! Denk zowel aan het versterken van het individu, als aan aanpassingen in de omgeving om het welbevinden van jongeren te versterken. Promotie van zelfwaardering, zelfvertrouwen en levensvaardigheden moeten hierbij steeds centraal staan. Vermijd een focus op probleemgedrag, dit werkt minder goed dan het versterken van hun vaardigheden en competenties.

NokNok! Vermeld ook steeds www.noknok.be, zodat jongeren ook steeds zelf verder aan de slag kunnen.

11

KNALTIP 1: IK (K)EN MEZELF

Ik ben uniek

Niet te streng zijn voor anderen

Zelfvertrouwen Mooi vanbinnen

Pesten Ik respecteer jou

Verschillen tussen mensen Jezelf aanvaarden

Niet te streng zijn voor jezelf

Complimentjes geven

Echt of fake

Jouw talenten

Wie ben ik?

Mijn talenten

Ik respecteer

Complimentjes aanvaarden

Zelfbeeld - jezelf oké vinden

Waarover gaat deze eerste knaltip? “Iedereen is verschillend. De ene is blond, de andere ros. Jij houdt van zwemmen, je vriend of vriendin leest liever een boek. Gelukkig ziet iedereen er anders uit en houdt iedereen van andere dingen. De wereld zou redelijk saai zijn zonder al die verschillen! Ook jij bent uniek! Er is er maar één zoals jij. Maar wie ben jij? Hoe zie je eruit, wat doe je graag en hoe denk jij over jezelf? Je zelfbeeld hangt af van allerlei dingen.

Hoe voel je je? Je maakt elke dag van alles mee. Daardoor voel je je niet elke dag hetzelfde. Heb je net ruzie gemaakt? Dan voel je je misschien boos of verdrietig. Of heb je vandaag hard gelachen met je beste vriend of vriendin? Dan ben je in een topbui.

Wat heb je vroeger meegemaakt? Herinneringen zorgen er soms voor dat je in bepaalde situaties anders reageert. Misschien hebben klasgenoten je ooit uitgelachen? Het kan zijn dat je daardoor meer tijd nodig hebt voor je iemand vertrouwt.

Hoe denken anderen over jou? Je familie, vrienden, kennissen, buren, klasgenoten … Het zijn allemaal mensen die je kunnen aanmoedigen, of net niet. Kijken je ouders bijvoorbeeld alleen naar de slechte punten op je rapport, en zeggen ze niet wat je goed doet? Misschien vind jij jezelf daarom niet zo'n held op school.

Wat gebeurt er rondom je? Mensen gedragen zich anders op verschillende plaatsen. Je voelt je dan ook anders op verschillende plekken. Thuis maak je bijvoorbeeld veel lawaai, terwijl je op school eerder stil bent. Of omgekeerd!

In welke periode zit je? Hoe je jezelf ziet, verandert met de tijd. Zit je bijvoorbeeld net op de middelbare school? Dan voel je je misschien wat onzeker. Na twee jaar kan dat al heel anders zijn!

12

Zelfvertrouwen Hoe je denkt over jezelf, heeft gevolgen voor wat je doet. Stel, je loopt over de speelplaats. Je ziet een paar klasgenoten lachen en kijken naar jou. Je zou kunnen denken dat ze je uitlachen. Dus kijk je boos naar het groepje en loop je voorbij. Maar misschien lachen ze je helemaal niet uit. Ze kunnen lachen met je grappige opmerking in de klas. Je zou naar het groepje kunnen stappen en gewoon meelachen. Hoe je naar jezelf kijkt, zegt iets over je zelfvertrouwen. Zelfvertrouwen is eerder een gevoel. Vind je bijvoorbeeld van jezelf dat je mooi bent? Dan ga je dat ook uitstralen. Je voelt je zeker over je uiterlijk. Ook met voldoende zelfvertrouwen kan je af en toe toch onzeker zijn. Mensen verwachten veel van jou. Je moet een goed rapport hebben en er hip uitzien. Je moet leuke hobby’s hebben en het liefst veel vrienden. Je moet ook durven praten in groep. En ga zo maar verder. Het is normaal dat je niet overal even goed in bent!

Tips voor meer zelfvertrouwen Aanvaarden wat je goed kan en minder goed kan, dat is een sterk begin! Misschien ben je niet zo goed in wiskunde, maar haal je wel een tien op de looptest. Denk aan wat je goed kan. Dat doet meer deugd dan piekeren over waar je minder goed in bent. Je mag fouten maken. Je dacht dat de test niet moeilijk zou zijn, maar het viel tegen. Je kan leren uit je fouten. Dat maakt je sterker! Volgende keer zal je je beter voorbereiden op de test! Ben je best goed in tennis? Misschien kan je je inschrijven in een tennisclub. Of weet je veel over muziek? Draai eens op een feestje. Werken aan wat je goed kan, geeft je energie! Positief aan iets beginnen, zorgt voor een beter resultaat. Stel dat je een spreekbeurt moet geven. Ben je er nog niet aan begonnen, omdat je denkt dat je het toch niet goed zal doen? Probeer eens om je extra voor te bereiden. Denk niet: 'Ik kan het niet.' Denk wel: 'Ik zal het kunnen, want ik heb me goed voorbereid.' Het vraagt wat moeite, maar je zal merken dat het helpt! Vergelijk je jezelf met vrienden en vriendinnen? Dat is normaal. Maar je hoeft niet te streng te zijn voor jezelf. Niemand is perfect. Ook al doen sommigen zich zo voor! Zij zijn net zo uniek als jij. Tevreden zijn met jezelf, dat helpt. Vind je dat je een scheve neus hebt of te korte benen? Dan is tevreden zijn met jezelf niet zo makkelijk. Probeer niet te hard te zijn voor jezelf. Sommige dingen zijn nu eenmaal zoals ze zijn. Bedenk dat iedereen wel iets heeft wat hij of zij liever anders zou hebben! Misschien wil het knapste meisje van de klas wel jouw blonde krullen of jouw mooie stem? Tv, tijdschriften en reclame stellen mensen vaak als ideale personen voor: een prachtige glimlach, een knap figuur, stralende ogen ... Vergelijk je niet met die droomwereld. Een perfecte jongen of een perfect meisje bestaat niet! Een unieke persoon wel. Ja, jij! Laat zien wat je kan. Stel dat je goed bent in websites maken. Je zelfvertrouwen krijgt een boost als je daar iemand mee kan helpen. En je maakt er iemand blij mee. Of misschien ben je goed in complimentjes geven? Doe het dan vaak, wedden dat het je een goed gevoel geeft? Een jongen uit je klas kleedt zich bijvoorbeeld heel stoer. Andere klasgenoten zien er eerder gewoon uit. En jij? Soms heb je de neiging om je aan te passen aan anderen. Dat is niet nodig. Jij mag rustig jezelf blijven!”

13

Maar hoe doe je dat? Opdrachten voor jongeren om zelf in hun eentje aan de slag te gaan vind je op http://www.noknok.be/ik-ken-mezelf/. Maar ook in groep kan je werken rond ‘ik (k)en mezelf’. Hieronder vind je groepsactiviteiten die je kunnen inspireren om met jouw groep jongeren aan de slag te gaan.

Activiteiten

1. SUPERMAN/SUPERWOMAN Omschrijving:

Jongeren de kans geven hun talenten of interesses te delen met de rest van de groep op een creatieve manier. Steekwoorden: Ik ben uniek - Mijn talenten - Jouw talenten - Wie ben ik - Jezelf oké vinden Complimenten geven - Complimenten aanvaarden - Verschillen tussen mensen - Jezelf aanvaarden - Zelfvertrouwen - Jezelf zijn Benodigdheden: Leeftijd:

Fototoestel(len) of gsm, computer, eventueel printer, groot stiften/kleurtjes, tijdschriften of prenten ter inspiratie 12 - 16 jaar

Groepsgrootte:

3 - 50 jongeren

Duur activiteit:

Halve dag

papier,

Verloop: 1. Verdeel de jongeren in groepjes van 2, 3 of 4 personen. 2. Laat ze even brainstormen over hun interesses en talenten. Geef elke groep een groot blad met stiften om hun ideeën neer te schrijven of te tekenen. Een hoop tijdschriften, prenten of foto’s kunnen ook altijd helpen ter inspiratie. Als je merkt dat het niet vlot gaat, help ze dan zeker mee op weg. Het kan gaan over talenten (goed kunnen zingen, goed in rekenen, talen kunnen spreken, verhalen vertellen, skaten, …), interesses (houden van de natuur, vliegtuigen, reizen, muziek, facebook, …), verzamelingen (alles van coca cola, kleine autootjes, …), dingen die je graag doet (bij vrienden zijn, naar de film, computerspelletjes, …), … Kortom dingen waaraan je iemand herkent. 3. Geef vervolgens elk groepje een fototoestel of laat ze met hun gsm aan de slag gaan. De jongeren maken gekke foto’s van elkaar die telkens één eigenschap van de persoon uitbeelden of in de verf zetten. Hiervoor kunnen ze grappige poses aannemen, dingen uitbeelden die ze graag doen, op een plaats gaan staan waar ze graag zijn, iets knutselen of tekenen waar ze een foto van maken met zichzelf, … Ook hier kan je als begeleider helpen met inspiratie te geven, bijvoorbeeld:

Luister je graag naar muziek? Doe alsof je wild danst en zet hierbij je favoriete nummer op of zing het zelf Hou je van de natuur? Ga in het gras liggen met een bloem in je mond. Vind je auto’s leuk? Doe alsof je een auto optilt. Hou je van mensen om je heen? Maak een foto waarop mensen je in de lucht houden. Kan je niet zonder je gsm? Vraag de gsm’s van de anderen in de groep en doe er een leuke pose bij. … 4. Alle foto’s worden op een computer gezet. De jongeren kiezen de leukste foto’s eruit. Elke jongere kiest één foto. Deze foto’s worden afgedrukt om een collage te maken. De collage kan een leuk plaatsje krijgen in jullie lokaal of er kan zelfs een heuse tentoonstelling worden georganiseerd waarbij de fotokunstwerken worden voorgesteld. Altijd leuk om dan ook een officiële opening te houden en mensen buiten jullie groep of jeugdorganisatie uit te nodigen. Met een hippe receptie!

14

Nabespreking: Geef iedereen een blokje met post-its of geef elke jongere een leeg blad dat hij onder zijn/haar eigen foto ophangt. Geef vervolgens de opdracht om bij iedereen een compliment te schrijven of op te schrijven op welke manier deze persoon je vandaag positief heeft verrast. De begeleider legt uit waaruit complimenten bestaan, en hoe ze bij iemand die je minder goed kent waarschijnlijk oppervlakkiger zullen zijn dan bij iemand waar je een sterke band mee hebt. Het belangrijkste is bij iedereen iets positiefs te schrijven. De begeleider let er op dat er enkel complimenten en positieve briefjes geschreven worden. Geef ook de opdracht om bij iedereen een compliment te schrijven, zo voorkom je lege bladen bij mensen die minder goed in de groep liggen. De begeleider licht ook kort knaltip ik (k)en mezelf toe en legt de link met www.noknok.be.

Tips Werk je vaker met dezelfde groep? Je kan ook vragen of ze van thuis al een aantal foto’s meebrengen, als extraatje. Ken je de groep nog niet goed of kennen ze elkaar maar weinig, breng dan zelf een trukendoos mee waarin je een aantal leuke spulletjes verzameld hebt. Sommige jongeren hebben een zeer laag zelfbeeld. Zij vinden het soms moeilijk om voor hun interesses uit te komen. Ook over talenten praten is niet voor iedereen weggelegd. Probeer hier rekening mee te houden. Geef hen extra steun door zelf voorbeelden te geven, echte interesse te tonen en hen even de tijd te geven, zonder de aandacht te veel te trekken op die persoon. Forceer niemand om iets in de groep te brengen.

2. SPIEGELTJE, SPIEGELTJE Omschrijving:

Jongeren samen met een andere jongere positieve eigenschappen van zichzelf laten ontdekken aan de hand van een spiegel.

Steekwoorden:

Jezelf aanvaarden - Zelfbeeld - Complimenten geven - Complimenten aanvaarden - Niet te streng zijn voor jezelf - Niet te streng zijn voor anderen

Benodigdheden: Leeftijd:

Spiegels (de spiegels bij de toiletten kunnen zeker dienst doen voor deze activiteit) 12 - 16 jaar

Groepsgrootte:

4 - 25 jongeren

Duur activiteit:

30 min.

Verloop: Maak groepjes van twee of drie jongeren. Geef hen de opdracht samen voor despiegel te gaan staan en vervolgens eerst zichzelf te beschrijven aan de ander: ‘Welke positieve kenmerken zie je?’ Hierna laat je ze elkaar beschrijven: ‘Welke positieve kenmerken ziet de ander?’ Bewaak goed dat er enkel positieve kenmerken worden beschreven en dat deze activiteit niet overgaat in elkaar beledigen of kwetsen. Nabespreking: Kies twee punten op een veld (bijvoorbeeld twee bomen of leg twee jassen) die op een tiental meter van elkaar liggen en laat de jongeren zich tussen deze twee punten positioneren bij volgende stellingen: Hoe vond je het om jezelf te omschrijven voor de spiegel? Hoe vond je het om de ander te omschrijven voor de spiegel?

15

De ene kant van het veld staat voor ‘heel leuk, terwijl de andere kant van het veld staat voor ‘helemaal niet leuk. Bij elk van de stellingen vraag je ook enkele jongeren om hun antwoord toe te lichten (vb. Wat maakt dat je jezelf hier plaatst? Wat maakt het moeilijk om jezelf te omschrijven? Sta je op dezelfde plaats als bij de vorige stelling? Kan je daar iets meer over vertellen?) De begeleider licht ook kort knaltip 'ik (k)en mezelf' toe en legt de link met www.noknok.be.

Tips Deze activiteit is maar heel kort van duur, dus het is interessant om een aantal van deze kleinere acties aan elkaar te koppelen en op die manier toch een hele namiddag te werken rond één of meerdere van de knaltips. Wissel ‘denkactiviteiten’ ook steeds af met ‘doe-activiteiten’ om de aandacht van de jongeren erbij te houden.

3. WAARHEID OF LEUGEN Omschrijving:

Aan de hand van juiste en foute stellingen over zichzelf leren jongeren elkaar op een andere manier kennen.

Steekwoorden: Benodigdheden:

Wie ben ik – Ik ben uniek Pen en papier

Leeftijd:

12 - 16 jaar

Groepsgrootte:

4 - 25 jongeren

Duur activiteit:

30 min.

Verloop: Geef elke jongere een blad en een pen en vraag hem/haar na de toelichting van de activiteit zich even af te zonderen. De jongeren moeten op hun blad in het midden hun naam schrijven en vervolgens in elke hoek van het blad een stelling. Drie van deze stellingen moeten juist zijn. De vierde stelling moet niet waar zijn. Laat de jongeren goed nadenken over de stellingen, want het is best dat ze kwaliteiten of kenmerken van zichzelf opschrijven die nog niet gekend zijn voor de anderen. Dat maakt het immers moeilijker om te raden welke juist of fout zijn. Bijvoorbeeld: Ik kan goed koken, ik ben zorgzaam,…. Iedereen loopt nu door elkaar en spreekt de ander aan en bedenkt welke stelling bij de ander fout is. Vervolgens komt de groep terug bij elkaar en worden de stellingen voorgelezen en toegelicht. Je kan de jongeren ook steeds - door streepjes te trekken - laten bijhouden hoeveel jongeren hun foute stellingen meteen vonden. Nabespreking: Laat elke jongere in 1 zin even zeggen wat hem/haar is opgevallen bij deze activiteit? De eerste die het woord neemt krijgt een balletje in handen. Bedoeling is dat iedereen in de groep de bal 1 keer toegeworpen krijgt en vervolgens zijn bevindingen meegeeft. Degene die de bal in handen heeft, is ook de enige die mag praten. De begeleider licht ook kort knaltip 'ik (k)en mezelf' toe en legt de link met www.noknok.be.


16

4. DE FAKE-IT OR MAKE-IT QUIZ! Omschrijving:

Quiz waarbij jongeren het onderscheid leren maken tussen echt en fake. Ze leren dat de reclamewereld geen echte wereld is en dat het dus niet interessant is je te vergelijken met die droomwereld.

Steekwoorden:

Zelfbeeld - jezelf aanvaarden - mooi vanbinnen - echt of fake - niet te streng zijn voor mezelf

Benodigdheden:

Leeftijd:

Afhankelijk van de manier waarop je de quiz gaat invullen: computer, fotomateriaal, reclameboekjes, etenswaren van diverse merken,…Voor de nabespreking: papier en pennen/stiften 12 - 16 jaar

Groepsgrootte: Duur activiteit:

4 - 20 jongeren Afhankelijk van de invulling van de quiz 60 minuten tot halve dag.

Verloop: Maak een quiz rond fake/niet fake, waarbij verschillende zaken gecombineerd worden zoals reclame testen, waarheden aftoetsen, en producten uitproberen. Test zelf de reclame. Wat is gelogen en wat niet? (vgl. het tv-programma Volt) Wat is er met Photoshop gebeurd, wat is er echt? Zorg voor een aantal tijdschriften. Breng een discussie op gang over welke foto’s echt zijn en welke niet. (Bijna alle foto’s zijn aangepast!). Tik op google ‘Celebs met en zonder make-up’ in. Druk een aantal foto’s af. Wie staat er op de foto? Wat is er allemaal veranderd? Enkel make-up of ook andere dingen? Je hoeft niet enkel bij het thema uiterlijk te blijven. Je kan ook breder gaan en grappige vragen zoeken/bedenken die waar of niet waar zijn. Inspiratie kan je vinden op: ▪ www.fakemagazine.be ▪ http://www.broodjeaap.nl/kwisant2.html ▪ http://www.feit-of-fabel.nl/ Zelf dingen uittesten. Koop bijvoorbeeld chips van verschillende merken en laat de jongeren (eventueel geblinddoekt) er de beste uitkiezen. Is de duurste ook de lekkerste? Welke is prijs-kwaliteit het beste? Andere dingen om zelf te vergelijken: wc-papier, fruit, zeep, handcrème, chocolade, koekjes, yoghurt, …. Nabespreking: Maak met je groep een mindmap rond 'ik (k) en mezelf'. Geef elke jongere of groepjes jongeren een groot vel papier en pennen. Ze noteren in het midden het thema. Geef verschillende jongeren of groepjes verschillende thema’s. Bijvoorbeeld: echt of fake, reclame, zelfbeeld of jezelf aanvaarden. Vanuit dit thema maken de jongeren aan de hand van een boomstructuur associaties en van daaruit vertakkingen naar meer verdiepende onderdelen van dit onderwerp. Bespreek de mindmaps nadien in groep aan de hand van een grote mindmap, die nog verder mag worden aangevuld door de jongeren of de leider/leidster. De begeleider licht ook kort knaltip 'ik (k)en mezelf' toe en legt de link met www.noknok.be.

Tips Je kan bij deze opdracht ter illustratie gebruik maken van het Filmpje van Dove over Photoshop bij modellen.

17

5. TALENTENJACHT Omschrijving:

Talentenjacht waarin jongeren hun eigen kwaliteiten kunnen ontdekken.

Steekwoorden:

Mijn talenten - Zelfvertrouwen - Jouw talenten - Jezelf zijn

Benodigdheden:

Afhankelijk van de invulling van de talentenjacht kan het nodig zijn om voorwerpen te laten meebrengen, verkleedkleren te voorzien, foto’s te laten nemen,… Prenten, foto’s, boomerangkaarten of voorwerpen (vb. diverse keien en stenen) voor de nabespreking

Leeftijd:

12 - 16 jaar

Groepsgrootte:

4 - 40 jongeren

Duur activiteit:

Halve dag

Verloop: Onder het motto ‘Iedereen kan iets en iedereen is ergens goed in’ wordt er een talentenjacht georganiseerd. Laat jongeren de kans om hun eigen ding te doen. Beschouw ‘talenten’ als een zeer breed begrip. Geef hen een aantal tips mee: dansen, iets maken, koken, favoriete plek laten zien, zingen, verzameling, verhalen vertellen, fotografie, … Geef hen de nodige tijd om uit te werken hoe ze hun talent kunnen voorstellen en neem op het einde van de namiddag de tijd om elk om beurt een voorstelling te doen. Het is niet eenvoudig voor iedereen om iets voor de groep voor te stellen, dus geef de kans om het samen te doen met een andere jongere. Voor sommige jongeren zal het handig zijn om op voorhand iets te kunnen meebrengen. Als dit niet haalbaar is, kan je ook altijd werken met uitbeelden, een kort toneeltje, een tekening, …. Nabespreking: Leg een hoop prenten, foto’s, tijdschriften, boomerangkaarten of voorwerpen kriskras in het midden van de groep. Vraag de jongeren een foto, kaartje, prent of voorwerp te kiezen. Stel hierbij volgende vraag: ‘Wat geeft het beste weer hoe jij je hebt gevoeld tijdens deze activiteit?’ De begeleider licht ook kort knaltip 'ik (k)en mezelf' toe en legt de link met www.noknok.be.

6. HANDIGE HARRY EN SNUGGERE SISKE Omschrijving:

Jongeren bedenken positieve bijnamen over zichzelf en delen die met de groep op een speelse manier.

Steekwoorden:

Wie ben ik - Positief denken - Mijn talenten - Zelfbeeld

Leeftijd:

12 - 16 jaar

Groepsgrootte:

5 - 20 jongeren

Duur activiteit:

25 min.

Benodigdheden:

Balletje. Touwen of krijt om een dartsbord te maken voor de nabespreking

Verloop: In deze activiteit bedenkt iedereen voor zichzelf een alliteratie bij zijn naam, een bijnaam die weergeeft wat voor iemand jij bent. De activiteit gaat als volgt: Iedereen staat in een kring. De leider/leidster geeft volgende instructie: “Bedenk voor jezelf een bijnaam, zoals bijvoorbeeld Handige Harry of Snuggere Siske. Gebruik hiervoor een alliteratie, dat wil zeggen dat het woord dat je toevoegt met dezelfde letter begint als jouw voornaam. De naam die je jezelf geeft moet een positieve eigenschap van jezelf weergeven. We gaan ons dadelijk allemaal omdraaien, zodat onze ruggen naar elkaar wijzen in de kring.

18

Zodra je een bijnaam voor jezelf bedacht hebt, mag je je terug omdraaien. Iedereen doet deze opdracht op zichzelf." Als iedereen terug met zijn gezicht naar de binnenkant van de cirkel staat zegt iemand zijn nieuwe naam. Vervolgens wordt de kring afgegaan. De tweede persoon die aan bod komt, start echter met de naam van de persoon die eerst aan bod kwam, en noemt dan pas zijn/haar eigen naam. De derde persoon noemt ook eerst de namen van de twee voorgaande personen. Als iemand zich een naam niet meer kan herinneren, moet de persoon wiens naam werd vergeten even toelichten waarom hij/zij deze bijnaam heeft gekozen. Vervolgens wordt er opnieuw gestart en doorgegaan tot de laatste persoon alle bijnamen foutloos achter elkaar kan opnoemen. Om de namen nog verder te laten inoefenen kan je vervolgens ook een bal laten rondgooien in de cirkel. Je start met een rustig rondje waarbij de bal iedereen in de cirkel moet ‘passeren’ en je bij het gooien van de bal de bijnaam van de persoon moet roepen naar wie je gooit. Na dit eerste rondje kan je vragen om de bal dezelfde weg opnieuw te laten afleggen, maar dan zo snel mogelijk. Je kan dit een aantal keer herhalen, totdat een toptijd wordt behaald. Nabespreking: Maak een levensgroot dartsbord en een lijn waar jongeren achter moeten staan, die ongeveer 1 meter verwijderd ligt van het dartsbord. Iedereen moet dan zijn mening geven over een aantal stellingen door naar een bepaalde plaats op het dartsbord te springen. Als ze springen naar het centrum van het dartsbord, dan zijn ze helemaal akkoord met de stelling. Staan ze eerder aan de buitenkant op het dartsbord, dan zijn ze niet akkoord of kunnen ze zich er niet in vinden. Laat enkele jongeren ook kort toelichten waarom ze naar die bepaalde plaats in het dartsbord zijn gesprongen. Stellingen kunnen zijn: Ik vond deze activiteit leuk. Ik heb iets bijgeleerd over iemand in de groep. Ik kon gemakkelijk een positieve bijnaam voor mezelf bedenken. De begeleider licht ook kort knaltip ‘ik (k)en mezelf’ toe en legt de link met www.noknok.be.

Tips Deze activiteit is maar heel kort van duur, dus het is interessant om een aantal van deze kleinere acties aan elkaar te koppelen en op die manier toch een hele namiddag te werken rond één of meerdere van de knaltips. En de bijnamen kunnen natuurlijk ook verder gebruikt worden in de volgende activiteiten. Wissel ‘denkactiviteiten’ ook steeds af met ‘doe-activiteiten’ om de aandacht van de jongeren erbij te houden.

7. COMPLIMENTEN WENSEN Omschrijving: Steekwoorden:

Wenskaarten met complimenten maken voor elkaar. Complimenten geven - Complimenten ontvangen - Zelfbeeld - Ik respecteer jou - Zelfvertrouwen - Jezelf oké vinden - Niet te streng zijn voor anderen

Leeftijd: Groepsgrootte:

12 - 14 jaar 4 - 10 jongeren

Duur activiteit:

Afhankelijk van de groepsgrootte 1u - 3u

Benodigdheden:

Papier, stiften, knutselmateriaal

19

Verloop: Laat de jongeren wenskaarten knutselen voor elkaar. Geef de instructie wenskaarten op maat te maken, zodat iedereen wenskaarten krijgt die echt voor hem/haar zijn bedoeld. Bewaak als begeleider goed dat wat op papier gezet wordt, positief is, en dat iedereen aan iedereen complimenten geeft. Spoor de groep aan een welgemeend compliment te geven. Herinner hen eraan dat een compliment iets heel kleins kan zijn (je haar ligt mooi vandaag, je kan mooi schrijven, …), maar ook iets heel groots (ik vind het super hoe jij voor je mening durft uitkomen). Sommige jongeren zullen een extra steuntje nodig hebben om iets positiefs te formuleren. Verlaag de drempel door de groep alvast enkele voorbeelden te laten opnoemen. Leg ook het verschil uit tussen een compliment geven aan iemand die je goed kent en aan iemand die je niet goed kent. Het is makkelijker om iets positiefs te zeggen over iemand die je goed kent. Als je iemand die je niet goed kent een compliment geeft, blijft het meestal oppervlakkig. Voor nieuwe groepen of sterk verdeelde groepen kan het veiliger zijn om met algemeen motiverende uitspraken te werken, zoals: jij bent uniek, je kan het, vertrouw op je gevoel, durf voor jezelf opkomen, voel je vrij, …. Inspiratie kan je vinden op http://eigenwijsjes.nl/. Nabespreking: Laat de jongeren er per twee of drie even op uit trekken om elkaar te interviewen. Hierbij moeten ze volgende vragen stellen aan elkaar: Welk compliment vond je het leukste om te ontvangen? Welk compliment heeft jou verrast? Hoe is het voor jou om complimenten te geven? Hoe is het voor jou om complimenten te ontvangen? Na het interview keert iedereen terug in de groep en de interviewer vertelt telkens wat hij/zij te weten is gekomen door het interview. De begeleider licht ook kort knaltip ‘ik (k)en mezelf’ toe en legt de link met www.noknok.be.


8. IEDEREEN UNIEK Omschrijving:

Spel waarbij je ontdekt wat je gemeenschappelijk hebt met de anderen van de groep, maar ook ziet waarin jij uniek bent.

Steekwoorden:

Uniek zijn - Verschillen tussen mensen - Wij zijn uniek - Diversiteit

Leeftijd:

12 - 16 jaar

Groepsgrootte:

4 - 20 jongeren

Duur activiteit:

20 min.

Benodigdheden:

Niets

Verloop: Ga in een kring staan met de groep. De leider/leidster vraagt allereerst om na te denken over een kenmerk of eigenschap die jij met drie mensen van deze groep gemeenschappelijk hebt (vb. zwart haar, ik doe aan atletiek,…). Degene die een eigenschap gevonden denkt te hebben, mag een stap naar voor zetten in de kring en zijn idee even toelichten.

20

De groep kijkt dan eens of het inderdaad klopt. Vervolgens mogen er nog anderen naar voor stappen als zij een kenmerk gevonden hebben dat ze delen met drie anderen in de groep. Dan kan je vragen om naar voor te stappen als je een kenmerk weet dat iedereen in de groep deelt, dat 5 mensen delen en 2 mensen delen. Je sluit deze oefening af met de jongeren te vragen een kenmerk te zoeken dat zij alleen hebben, een eigenschap te zoeken die uniek is voor hen en die ze dus delen met niemand anders in de groep. Nabespreking: Doe kort een kringgesprek waarbij een bolletje garen in het rond wordt gegooid en het gesprek stopt zodra iedereen een stukje van het garen vastheeft, en dus aan bod is gekomen. Vraag de jongeren te vertellen wat ze hebben geleerd in deze activiteit. Bewaak dat jongeren niet gaan papegaaien. Laat iedereen in zijn eigen woorden een antwoord geven op deze vraag. De begeleider licht ook kort knaltip ‘ik (k)en mezelf’ toe en legt de link met www.noknok.be.

Tips Deze activiteit is maar heel kort van duur, dus het is interessant om een aantal van deze kleinere acties aan elkaar te koppelen en op die manier toch een hele namiddag te werken rond één of meerdere knaltips. Wissel ‘denkactiviteiten’ ook steeds af met ‘doe-activiteiten’ om de aandacht van de jongeren erbij te houden.

9.

WIE BEN IK?

Omschrijving:

Jongeren leren elkaar beter kennen door interviews te doen en kranten te maken met verhalen over elkaar. Ze leren ook op een ludieke manier meer over hun binnen- en buitenkant.

Steekwoorden:

Wie ben ik - Mooi vanbinnen Complimenten geven - Complimenten aanvaarden - Jezelf zijn

Leeftijd:

12 - 14 jaar

Groepsgrootte:

4 - 20 jongeren

Duur activiteit:

60 min.

Benodigdheden:

Pennen, papier (A3 en A4), plakband, scharen, touwtjes, paspoorten

21

Verloop:

Start met een opwarmertje rond het thema. Schrijf zoveel namen van bekende personen op kleine papiertjes als dat er jongeren zijn. Plak ze op het voorhoofd van de jongeren zonder dat ze weten welke naam er op hun voorhoofd staat (je kunt ook namen van de jongeren zelf gebruiken). De jongeren proberen erachter te komen wie ze zijn door vragen aan de anderen te stellen. De vragen mogen alleen met ja of nee beantwoord worden, dus: ‘ben ik een man/vrouw’, ‘ben ik ouder dan 40 jaar’ etc. Het is leuk om met z’n allen te gaan staan en door het lokaal te lopen, zodat je gemakkelijk vragen aan elkaar kunt stellen.

Interview Deel de jongeren in duo’s in. Doe dit door touwtjes (1m lang) in de lengte naast elkaar te leggen en ze in het midden vast te houden (kies voor het aantal touwtjes de helft van het aantal jongeren). Ga op een stoel staan en houd de touwtjes vast. Laat de jongeren een uiteinde van een touwtje zoeken. Twee jongeren zullen nu door hetzelfde touwtje met elkaar verbonden zijn en vormen samen een tweetal. Vertel dat we elkaar gaan interviewen. Geef iedereen een A3-vel waarop het voorbeeld van de krant al getekend is (hieronder zie je een voorbeeld). Op dit vel gaan de jongeren van degene die ze interviewen een krant of tijdschrift maken. Je stelt elkaar vragen over je ID-kaart, wat je graag doet of wat je blij maakt. Je kunt ook van elkaar een kleine cartoon maken of elkaars gezicht tekenen. De jongeren zijn vrij om er eigen vragen aan toe te voegen. Geef tot slot de krant een naam waarbij het leuk is om een allittererende zin te gebruiken, bv. Marleens Magazine, Marieke’s Margriet…

Binnen- en buitenkant Laat als leider je paspoort zien en vertel dat het voor een politieagent voldoende is om je paspoort te bekijken als hij wil weten wie je bent. Hij leest je naa m, ziet je foto en dat is voor hem genoeg. Maar weet die politieagent dan werkelijk wie je bent? Weet hij bijvoorbeeld of je aardig bent of eerlijk? Of je bang bent in het donker of al een jaar ve liefd bent op die ene jongen of op dat ene r ich meisje? Nee, want dat is aan de buitenkant niet z te tbaar en staat al helemaal niet in een paspoort. Gelukkig ook maar, want niet iedereen hoeft de weten wie wij echt zijn. Leg nu op de grond de gezichten neer en vertel dat o ze gezichten tonen wat er binnen in ons leeft. In ons hart en in onze gedachten. Of we blij zijn anf boos, wat we denken, onze dromen. Dit kun je allemaal aan anderen laten zien, bijvoorbeeld a in je ouders of je vrienden, maar dat hoeft niet. Misschien vind je het juist wel fijn om sommige d gen aan niemand te vertellen of wil je het wel vertellen, maar durf je niet.

Vraag nu het volgende aan de jongeren: Welk gezicht(en) vind je makkelijk o m aan anderen te laten zien? Kun je daar een voorbeeld bij geven? Welke gezicht (en) houd je liever voor jezelf?

23

Nabespreking: Plak op de rug van iedereen een A4’tje. Loop naar iemand toe en schrijf op zijn A4’tje wat je aan die persoon leuk vindt. Als je klaar bent loop je naar iemand anders en zo ga je iedereen af. Als iedereen ‘bij iedereen’ iets opgeschreven heeft, mag het A4’tje van de rug gehaald worden en mogen ze het lezen. Praat nog heel even met elkaar na. Maak wel de afspraak dat er enkel positieve dingen worden gezegd. Hoe is het om zoveel leuke dingen over jezelf te lezen?

10.

IK BEN OKÉ

Omschrijving:

Het zelfgevoel van jongeren opkrikken aan de hand van leuke spiegels.

Steekwoorden: Leeftijd:

Vind jezelf oké - Zelfbeeld - Jezelf aanvaarden 12 - 16 jaar

Groepsgrootte:

4 - 25 jongeren

Duur activiteit:

1 - 2 uur

Benodigdheden:

Spiegeltjes en alcoholstiften, knutselmateriaal, rood en groen papier

Verloop: Hang op een centrale plaats (bv. op speelplaats - in de gangen) meerdere spiegeltjes met de tekst ‘ik ben oké’. Laat ze de spiegels ook pimpen door de jongeren: laat ze er mooie, vrolijke, coole spiegels van maken met opschriften die hen een goed gevoel geven. Op die manier voelen ze zich er zelf door aangesproken.

(idee: basisschool ‘De kleine prins’ Lennik) Nabespreking: Geef iedereen een rood en groen papier. Laat ze op het rode papier iets negatiefs schrijven waar ze soms aan denken als ze in de spiegel kijken. Op het groene papier komt een positieve gedachte die ze soms krijgen als ze in de spiegel kijken. Laat vervolgens iemand een rood of groen papier in het midden van de kring leggen. Hij/zij vertelt kort wat op het blaadje staat. Iedereen die iets gelijkaardigs op zijn papiertje had geschreven legt het er vervolgens bij in het midden van de kring. Wie wil mag er nog kort een toelichting bij geven. Vervolgens legt de volgende een groen of rood blaadje in het midden en licht dit toe. Jongeren die op hun blaadjes een gelijkaardig antwoord schreven, leggen ze er opnieuw bij. Zo gaat de nabespreking verder tot iedereen zijn/haar blaadje in het midden heeft gelegd. De begeleider licht ook kort knaltip ‘ik (k)en mezelf’ toe en legt de link met www.noknok.be.


24

11.

KARIKATUUR

Omschrijving:

Aan de slag met positieve karikaturen.

Steekwoorden:

Positief denken - Zelfbeeld - Zelfvertrouwen - Jezelf oké vinden - Mooi vanbinnen

Benodigdheden:

Verf of stiften of potloden, doeken of papier of karton

Leeftijd: Groepsgrootte:

12 - 16 jaar 4 - 20 jongeren

Duur activiteit:

60 min. (indien tentoonstelling: halve dag)

Verloop: Laat karikatuurtekeningen maken waarin vooral positieve gelaatskenmerken worden uitvergroot. Ook positieve karaktereigenschappen mogen in de tekeningen worden verwerkt. Zet iedereen per twee voor het opmaken van de karikatuur. Deze karikaturen kunnen achteraf meegenomen worden naar huis of een mooi plaatsje krijgen in jullie lokalen. Een mogelijkheid is natuurlijk ook om hier een tentoonstelling aan te koppelen en met deze kunstwerken naar buiten te komen. Zo kan je je positieve kenmerken aan iedereen laten zien. Nabespreking: Zet de jongeren in een kring en laat ze hun mening geven over volgende twee stellingen door hun duim omhoog, omlaag of tussenin uit te steken: Vond je het een leuke activiteit? Vond je het leuk dat iemand jouw positieve karikatuur tekende? Vond je het leuk om iemand anders positieve karikatuur te mogen tekenen? Je kan ook steeds enkele jongeren laten vertellen waarom ze hun duim op een bepaalde manier opsteken. De begeleider licht ook kort knaltip ‘ik (k)en mezelf’ toe en legt de link met www.noknok.be.


12.

OOK GEKKE FIETSEN ZIJN OKÉ

Omschrijving:

Met gekke fietsen een positieve boodschap de wereld insturen.

Steekwoorden:

Jezelf aanvaarden - Leren dat je tevreden mag zijn over jezelf. Jezelf aanvaarden en jezelf oké vinden geeft een boost aan je zelfvertrouwen.


Gekke fietsen huren, karton, stiften, post-its (vb. http://www.gekkefietsen.be/) 12 - 16 jaar

Groepsgrootte:

4 - 20 jongeren

Duur activiteit:

Halve dag

25

Verloop: Huur gekke fietsen voor een manifestatie. Je kan bijkomende informatie ophangen: ‘Ook gekke fietsen zijn oké’ of ‘Zelfs al zien ze er wat anders uit, ook gekke fietsen rijden prima’. Nabespreking: Doe een brainstormestafette. Verdeel de groep in 2 (of meerdere) verschillende groepjes. Elk groepje krijgt een blokje post-its en moet nadenken over dezelfde vraag. Ieder groepje moet zoveel mogelijk antwoorden verzamelen of bedenken. Het groepje dat op het einde de meeste antwoorden heeft, wint een prijs. Vraag welke tips iemand die niet zo tevreden is over zichzelf zouden kunnen helpen. Wat kan iemand helpen om zichzelf oké te vinden? Bespreek de antwoorden nadien kort in de groep. De begeleider licht ook kort knaltip ‘ik (k)en mezelf’ toe en legt de link met www.noknok.be.

13.

STIJL- EN KLEURADVIES

Omschrijving:

Jongeren geven elkaar stijl en kleuradvies om er op hun best uit te zien.

Steekwoorden:

Jezelf oké vinden - Jezelf aanvaarden- Zelfbeeld

Benodigdheden:

Tijdschriften, prenten, afbeeldingen, make-up, borstel, haardroger, make-upwatten, make-upverwijderaar, handdoeken, gel, kleurstiften, mooie kleding om mekaar op te kleden

Leeftijd:

12 - 16 jaar

Groepsgrootte:

4 - 20 jongeren

Duur activiteit:

1u tot halve dag

Verloop: Als jongeren naar een feestje gaan of uitgaan, zorgen ze ervoor dat ze er zo goed mogelijk uitzien. Meisjes maken zich op en trekken hun beste kleren aan. Jongens doen dat ook, alleen doen ze meer met hun haar dan met make-up. In deze activiteit gaan de jongeren elkaar in duo opmaken. Hoe? Dat vertel je eerst aan elkaar: hoe wil je er graag uitzien? Vervolgens maakt de een de ander op en daarna worden de rollen omgedraaid. Je kan ook altijd vragen aan de jongeren om mooie kleding mee te nemen, zodat ze zich helemaal kunnen laten gaan. Je kan een groepsfoto maken van al die prachtig opgetutte jongelui en hang het in xl-formaat in jullie lokaal. Nabespreking: Afhankelijk van de leeftijd van de groep kan je de jongeren een kleur laten kiezen die het beste aansluit bij hoe ze zich voelden tijdens deze activiteit. Of laat ze tekenen hoe ze zich voelden bij de activiteit. Laat iedereen vervolgens kort een toelichting geven in groep. De begeleider licht ook kort knaltip ‘ik (k)en mezelf’ toe en legt de link met www.noknok.be.

14.

JONGEREN@THEMOVIES

Omschrijving:

Filmnamiddag of avond rond het thema welbevinden

Steekwoorden:

Jezelf oké vinden - Ik (k)en mezelf - Ik respecteer mezelf - Ik respecteer anderen

Benodigdheden:

Film, zitplaatsen voor alle deelnemers, eventueel ook een hapje en een drankje, eventueel een professional voor de nabespreking

Leeftijd:

14 - 16 jaar

Groepsgrootte:

4 - 50 jongeren

Duur activiteit:

Halve dag

26

Verloop: Organiseer een filmavond gekoppeld aan bijvoorbeeld een receptie en een nabespreking met een hapje en een drankje. Leuke humoristisch films die een link hebben met het thema welbevinden zijn hiervoor interessant. Voor inspiratie kan je steeds terecht bij het Logo in je buurt. De Vlaamse Vereniging voor Geestelijke Gezondheid beschikt ook over een collectie video’s over beeldvorming van geestelijke gezondheid: deze collectie vind je op de website www.vvgg.be. LET OP: Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat het delen van kennis over of specifiek focussen op zelfdoding de drempel verlaagt en bijgevolg net het ultieme zetje kan geven aan jongeren die het moeilijk hebben. Check even bij de suïcidepreventiewerking in je buurt of vraag advies aan het Logo om de hoek. We raden je aan in elk geval om films rond dit thema niet te gebruiken in dit kader. Als je het toch doet, laat ze dan bijvoorbeeld voorafgaan door een professionele spreker, vermeld contactgegevens van organisaties waar mensen terecht kunnen als ze het moeilijk hebben, of doe een nabespreking waar toeschouwers hun ei kwijt kunnen. Wees alert voor deelnemers die uitzonderlijk stil worden of gedrag vertonen dat je niet gewoon bent. Meld dit en informeer de deelnemers over onderstaande instanties. Toon je een film over een zwaar thema, dan is het altijd interessant bij de nabespreking de volgende instanties te vermelden of te laten spreken: JAC, KJT, Teleblok, Zelfmoordlijn, Holebifoon, Veiligvrijenlijn, Druglijn, Tele-Onthaal. Nabespreking: Voer een kringgesprek met de volledige groep of in subgroepjes. Laat de jongeren elk in één woord weergeven welk gevoel zij hadden na het bekijken van deze film. Verdere vragen die kunnen worden gesteld: Welke tips over ‘jezelf oké vinden’ neem je mee uit deze film? Wat blijft je bij uit deze film? Wat heb je geleerd uit deze film? … Geef ook steeds wat uitleg bij het hulpverleningsaanbod bij jou in de buurt. Of deel een steekkaart uit met laagdrempelige hulpverlening en contactgegevens. De begeleider licht ook kort ‘knaltip ik (k)en mezelf’ toe en legt de link met www.noknok.be.

15.

DE HOLEBIQUIZ

Omschrijving:

Een quiz om het thema homoseksualiteit bespreekbaar te maken bij jongeren. Via dit spel kunnen jongeren op een leuke en speelse manier stilstaan bij dit onderwerp.

Steekwoorden:

Diversiteit - Ik ben uniek - Ik respecteer anderen - Jezelf oké vinden - Pesten

Leeftijd:

13 - 15 jaar

Groepsgrootte:

Meer dan 20 jongeren

Duur activiteit:

2 uur

Benodigdheden:

Vragen op papier en balpennen voor alle deelnemers, de vragenlijst, rekenmachine (voor puntentelling), groot blad en alcoholstift om een scorebord mee te maken.

Meer info: www.weljongniethetero.be: website met zeer veel informatie of op www.holebifabriek.be: interessante website voor het onderwijs en het jeugdwerk.

27

Verloop:

Opwarmertje: Knuffeltikkertje. Deze tikkertjesvariant kan je makkelijk als ‘losmakertje’ gebruiken. Er is een tikker die natuurlijk zoveel mensen probeert te... tikken. Wie getikt is, valt af. Maar, je kan jezelf in veiligheid brengen door te ‘knuffelen’. Er zijn drie soorten knuffels: de eskimoknuffel, hotdogknuffel en berenknuffel. Je bent enkel veilig voor de tikker als je op de juiste manier knuffelt. Eén iemand (begeleider of deelnemer) bepaalt de volgorde van de knuffels. Als hij/zij bijvoorbeeld berenknuffel roept, dan ben je op dat moment enkel veilig als je op die manier knuffelt. Er wordt natuurlijk af en toe een andere knuffel geroepen. Hoe geef je die knuffels? Eskimoknuffel: neus aan neus wrijven. Hotdogknuffel: twee personen knuffelen elkaar en tussen hen in staat een derde iemand. Berenknuffel: groepsknuffel (minimaal 2 personen).

Holebiquiz Verdeel de deelnemers in groepjes van 4 à 5 personen. Elk groepje neemt het tegen elkaar op. Je stelt een 10-tal vraagjes. In het midden leg je een bel of iets dergelijks. Om te mogen antwoorden, moet één iemand van de groep naar de bel lopen en ermee rinkelen. Per juist antwoord geef je 1 punt. Hieronder vind je alvast een lijstje met mogelijke quizvragen. Je kan er natuurlijk altijd zelf nog verzinnen!

ENKELE QUIZVRAGEN Wat betekent homofobie? Een negatieve houding tegenover holebi’s uit angst, of omdat mensen er op neerkijken Waarvoor staat de afkorting holebi? Homoseksueel, lesbisch of biseksueel Wat betekent ‘uit de kast komen’? Wanneer mensen vertellen aan ouders, familie en vrienden dat ze holebi zijn Welke drie bekende holebi’s ken je? (Je kan hier ook een meerkeuzevraag van maken indien gewenst)

Tom Lanoye (schrijver), Elio Di Rupo (Waals politicus), Sam De Bruyn (radio-omroeper), Wim De Vilder (nieuwsanker), Jo De poorter, Jani (Stylist), Showbizz Bart; Elton John (zanger), Sarah Bettens (zangeres), Koen Crucke, Bart Kaël, Ann Wauters (Basketbalster)... Hoe heten de Olympische Spelen voor holebi’s? The Gay Games Wat is de holebifoon? De telefooncentrale waar je terechtkan met al je vragen over homo- of biseksualiteit Welke kleur wordt vaak geassocieerd met holebi’s? Roze (tijdens de tweede wereldoorlog moesten holebi’s een roze driehoek dragen) Hoeveel mensen op 20 zijn er holebi? Ongeveer 2 mensen op 20 (of 10 % van de bevolking) Noem een organisatie voor holebi’s Wel Jong Niet Hetero, de Holebifabriek, de Holebifederatie,... Vanaf wanneer weet je dat je holebi bent? Moeilijk te zeggen en bij iedereen anders. Sommigen voelen het al op hun 14de, anderen trouwen eerst om het pas vele jaren later te merken. Wie het hoogste aantal vragen juist kan beantwoorden, heeft nog niet helemaal gewonnen. Want na de quiz krijgt elke deelnemer een blad met ja-neenvraagjes over holebi’s. Je vertelt aan de groepjes dat ze straks op pad mogen om deze vragen aan de mensen uit de omgeving te stellen. Voor je vertrekt, laat je hen eerst raden hoeveel procent van de mensen op elke vraag ja of neen zal antwoorden. Je geeft het antwoord op de vragen nog niet! Zo voorkom je vals spelen.

28

JONGEREN OP PAD Vraag

% JA

% NEEN

1. Vind je dat een man met een man mag trouwen? 2. Kan je aan alle mensen zien of ze holebi zijn? 3. Vind je dat een vrouw met een vrouw mag trouwen? 4. Mag een leerkracht holebi zijn? 5. Mag een homokoppel kinderen adopteren? 6. Mag een lesbisch koppel kinderen adopteren?

Jongeren op pad Je doet de bevraging best op een plaats waar veel volk aanwezig is. In een winkelcentrum, winkelstraat, bejaardentehuis, speelplein, aan de uitgang van een bioscoop ... De deelnemers krijgen 45 minuten de tijd om zoveel mogelijk antwoorden op hun vragen te verzamelen. Voor dit spelgedeelte mogen ze per twee of alleen werken. Voorzie voor elke deelnemer (of elk groepje) een vragenblad met balpen. Zorg ervoor dat de antwoorden duidelijk genoteerd worden. Laat de deelnemers bijvoorbeeld streepjes zetten per ja-neenantwoord. Hieronder vind je de vragenlijst:

Eind spel Daarna breng je de groep weer samen en tel je alle antwoorden. Nu kan je de antwoorden van de bevraagde mensen vergelijken met de inschattingen van de groepjes. Elk groepje kan opnieuw punten verdienen. Een juist antwoord geven op de vraag levert één punt op. Per vraag kijk je ook welke groep het antwoord van de bevraagde mensen het best heeft ingeschat. Wie er het dichtst bij zit, verdient opnieuw één punt. De punten die ze in dit deel verdienen, tel je samen met de punten van de quiz. De groep met het hoogste aantal punten, wordt winnaar. Nabespreking: De begeleider licht ook kort knaltip ‘ik (k)en mezelf’ toe en legt de link met www.noknok.be. Indien de grootte van de groep dit toelaat, kan je daar ook nog eens polsen wat zij hebben opgestoken van het thema diversiteit en verschillen tussen mensen bij deze activiteit.

16.

IK BEN DE ENIGE DIE…

Omschrijving:

Spelletje waarin jongeren iets van zichzelf in groep vertellen en ontdekken wat hen uniek maakt en wat ze delen met anderen.

Steekwoorden:

Ik ben uniek - Wij zijn uniek - Verschillen tussen mensen

Leeftijd:

12 - 16 jaar

Groepsgrootte:

4 - 20 jongeren

Duur activiteit:

25 min.

Benodigdheden:

Takken of stokken

Verloop: Iedereen van de groep staat in een kring en vertelt om de beurt iets in de groep. Bijvoorbeeld: Ik heb rood haar, mijn sport is touwspringen, ik heb in China gewoond,… Hij/zij moet gaan zitten wanneer hij/zij iets vertelt dat niet uniek is.

29

Nabespreking: Na deze activiteit is het leuk om iedereen een stok te geven. Laat ze met deze stok aangeven of ze deze activiteit leuk vonden. Wanneer ze de stok hoog in de lucht steken vonden ze de activiteit leuk, als ze de stok helemaal beneden houden vonden ze het echt niet leuk. Een tweede vraag die je kan stellen is of ze veel nieuws te weten gekomen zijn van de anderen in de groep. De begeleider licht ook kort knaltip ‘ik (k)en mezelf’ toe en legt de link met www.noknok.be.


30

KNALTIP 2: MIJN GRENZEN

Iets nieuws proberen

Ik-boodschappen

Ervoor gaan

Neen zeggen

Assertiviteit

Creatief zijn

Uitdagingen aangaan

Zot doen

Fouten zijn oké

Opkomen voor jezelf

Grenzen verleggen

Je inzetten voor een ander

Ja! Drugs

Kicks

Alcohol

Respect voor elkaars grenzen

Agressie

Seksueel grensoverschrijdend gedrag

Feedback geven

Waarover gaat deze tweede knaltip? Probeer eens iets nieuws Lang geleden trokken avonturiers uit Europa naar Amerika. Ze brachten de aardappel mee. Als ze thuis waren gebleven, aten we nu geen frietjes! Zonde. Af en toe moet je zelf op avontuur gaan en iets nieuws proberen. Daar heb je inzet en durf voor nodig. Nieuwe dingen ontdekken geeft je energie! Je krijgt er ook iets voor in de plaats: vriendschap, trots, dankbaarheid … Je hoeft niet echt iets groots te doen. Kleine uitdagingen kunnen je ook een goed gevoel geven. Je zal verbaasd zijn hoe fijn het is om je ergens voor in te zetten! Hier lees je alvast enkele ideeën. een eigen internetpagina maken zelf een broek of een rok maken een blog schrijven je fiets in een leuke kleur schilderen je oma of opa verrassen met spaghetti die je zelf maakte muziek leren mixen Samen met anderen iets doen, zorgt voor plezier. Je hoort bij een leuke bende. Je voelt je aanvaard door anderen. Daardoor groeit je zelfvertrouwen. Welk van de volgende ideeën lijkt jou het leukst? samen naar de film gaan met z’n allen op kamp gaan een fuif geven met je vrienden een groepswerk maken voor school lekker shoppen met vrienden of vriendinnen Fouten maken mag. Want uit je fouten kan je leren. Neem bijvoorbeeld eens de bus. Je leert op te zoeken waar en wanneer je moet vertrekken. En hoe je moet betalen. Dat kan je later nog gebruiken. Je hoeft jezelf niets te verwijten als je de halte mist. Je weet het voor de volgende keer! Durf nee zeggen Leer je nee zeggen? Dan wordt ja zeggen pas echt leuk. Dan geeft ‘ja’ je een gevoel van vrijheid!

31

Soms wil je iets liever niet doen, maar je durft het niet te zeggen. Nee zeggen is niet wachten tot het te laat is. Een paar klasgenoten gaan ’s middags een broodje eten. Zonder dat ze toestemming hebben van thuis of van school. Je wil eigenlijk niet mee, want je wil geen problemen. Maar dat durf je niet te zeggen ... Uiteindelijk ga je toch mee, maar je voelt je niet op je gemak. Zeg meteen wat je denkt. Dat is sterk! Nee zeggen is rustig zeggen wat je denkt. Soms wil je iets niet doen, maar kom je vijandig over. Je wil met je vrienden uitgaan. Het feestje begint om negen uur. Maar je vrienden komen je pas oppikken om elf uur. Je moet om één uur thuis zijn. Stel dat je zegt: ‘Nu moeten we niet meer vertrekken, het is toch te laat!’ Dan val je je vrienden aan en worden ze misschien boos. Zeg liever: ‘Ik vind het vervelend dat jullie zo laat zijn. We hadden om negen uur afgesproken. Omdat jullie zo laat zijn, kan ik maar twee uurtjes blijven.’ Je vrienden begrijpen dan sneller dat dat niet leuk is. Duidelijk nee zeggen en toch kalm blijven heet ‘assertief zijn’ of opkomen voor jezelf. Je vriend wil woensdagnamiddag gaan skaten. Maar jij moet eerst je huiswerk maken. Zeg hem dat je niet kan omdat je nog schoolwerk hebt. Maar dat je bijvoorbeeld ’s avonds met hem kan skaten.

Maar hoe doe je dat? Opdrachten voor jongeren om zelf aan de slag te gaan vind je op http://www.noknok.be/mijngrenzen/. Maar ook in groep kan je werken rond ‘Mijn grenzen’. Hieronder vind je diverse groepsactiviteiten die je kunnen inspireren om met jouw groep jongeren aan de slag te gaan.

Activiteiten

1. SPEL ZONDER GRENZEN Omschrijving:

Spel waarin twee of meerdere teams diverse opdrachten moeten uitvoeren om een zo goed mogelijke score te behalen en winnaar te worden. In dit spel worden diverse kleine ongewone opdrachten uitgevoerd, waarbij deelnemers iets nieuws moeten proberen, creatief moeten zijn of een uitdaging moeten aangaan.

Steekwoorden:

Iets nieuws proberen - Zot doen - Ervoor gaan - Uitdagingen aangaan Grenzen verleggen

Benodigdheden:

Snoepjes, bloem, 2 emmers, water, touw , een grote boomstronk of balk waar iedereen op kan staan, jute zakken voor elk teamlid om te zaklopen, eieren voor elk teamlid (en bij voorkeur nog enkele meer), houten ‘muur’ of echte muur of elastiek die tussen twee bomen kan worden gespannen en een muur nabootst, groot papier en stiften voor de nabespreking

Leeftijd:

12 - 16 jaar

Groepsgrootte:


Duur activiteit:

3 uur

Verloop: De diverse opdrachten worden achter elkaar uitgevoerd. Op een groot scorebord worden de punten van alle teams bijgehouden. Een finale activiteit zal bepalen wie de winnaar wordt van dit spel zonder grenzen. Allen op een rij. Start met een kennismakingsactiviteit, waarbij alle deelnemers op een boomstronk moeten gaan staan en op het einde van de activiteit iedereen in alfabetische volgorde moet staan volgens voornaam. Als de namen al gekend zijn, kan je deze activiteit ook doen met geboortedata. Niemand mag gedurende de activiteit de grond raken! Je kan deze activiteit moeilijker maken door de jongeren niet te laten spreken of te blinddoeken. Zorg wel dat je voldoende spot!

Touwtrekken. Laat teams tegen elkaar touwtrekken.

32

Zeg eens euh. De jongeren moeten twee minuten babbelen over een thema zonder euh te zeggen. Als iemand van een team euh zegt is het andere team aan de beurt. Wanneer zij op hun beurt een fout maken, gaat de beurt terug naar het eerste team. Daar gaat iemand nieuw verder aan de slag om de twee minuten vol te praten zonder euh te zeggen. Doe kop of munt om te bepalen wie met deze activiteit mag starten. Thema’s waarover de jongeren verhalen kunnen vertellen zijn: ‘iets nieuw proberen, ‘ervoor gaan’, ‘alcohol en drugs’, ‘kicks’ of ‘ik en mijn grenzen’.

Zakkenloop. Twee teams moeten om ter snelst een bepaald parcours afleggen. Alle leden van de teams krijgen een zak aan en moeten met één hand een ander teamlid vasthouden om zo als groep samen naar de finish te springen.

Ei-werpen. Beide teams krijgen eieren (voorzie ten minste voor elke deelnemers van de teams een ei). Ze moeten zoveel mogelijk eieren –zonder te breken - in een mand krijgen op 5 minuten. Om deze opdracht uit te voeren gaat één lid van elk team op 5 meter van de groep staan. Naast deze persoon staat ook een mand of emmer, waarin hij de niet-gebroken eieren kan leggen. Vervolgens mag de rest van de groep bij start de eieren werpen naar deze persoon. Geef daarbij de instructie dat eenzelfde persoon pas opnieuw een ei mag werpen als iedereen aan de beurt is geweest.

Dubbel tekenen. Elk team vormt groepjes van twee personen. Ze krijgen samen 1 stift en 1 onderwerp dat ze moeten tekenen en niet mogen delen met de rest van het team. Team 1 start: voor elke tekening krijgt het team 1 minuut om te raden wat er wordt afgebeeld. De koppels komen dus om beurt naar voor en maken samen met 1 stift een tekening. De rest van de groep probeert te raden wat er wordt getekend. Vervolgens komt team 2 aan de beurt. Enkele voorbeelden van thema’s om te laten tekenen zijn: ‘kampioen’, ‘stoppen met roken’, ‘fata morgana’, ‘bosspel’, ‘verwennen’, ‘een glas bier’, ‘zoenen’,…

Snoepjes vangen. Bij een volgende activiteit heb je een emmer met water nodig, een bassin met bloem met daarin snoepjes verstopt (evenveel snoepjes als het aantal teamleden). Bedoeling is dat elk teamlid om de beurt zijn hoofd in de emmer met water dompelt, vervolgens naar het bassin met de snoepjes loopt, er een snoepje uitvist zonder zijn/haar handen of voeten te gebruiken en dat snoepje vervolgens terugbrengt naar de groep. Daarna doet de volgende hetzelfde en dit tot alle snoepjes eruit zijn gevist. Het team dat het snelste alle snoepjes heeft verzameld wint deze opdracht (vb. 15 snoepjes).

De muur. Als afsluiter is het leuk om nog een actieve opdracht te doen, waarbij elk team over een muur of hindernis moet kruipen door goed samen te werken en elkaar te ondersteunen. Deze muur kan een echte of houten muur zijn, waarbij je dan als begeleider de veiligheid goed in het oog moet houden. Maar je kan ook even goed een muur nabouwen door een elastiek te spannen op ongeveer 1 meter hoogte te spannen tussen twee bomen en aan te geven dat ze met het hele team over deze ‘prikkeldraad’ moeten zonder de draad te raken. Als je deze laatste opdracht laat uitvoeren is het leuk om elk team in een kring te laten staan en ze elkaar een hand te laten geven. Vervolgens mag het team de kring op 1 plaats ‘doorknippen’ en de rest van de handen mogen gedurende de rest van de opdracht niet meer worden losgelaten. Als iemand de ‘prikkeldraad’ raakt moet deze persoon en ook de vorige die over de muur ging, terugkeren naar de andere kant. Het team dat deze opdracht het snelste uitvoert wint deze activiteit. Na alle opdrachten wordt de score berekend en zet je het winnend team in de bloemetjes. Je kan hier ook een beloning aan vasthangen. Nabespreking: Maak een happy-chart met de hele groep. Op deze happy-chart noteer je de verschillende activiteiten op de onderste as van de grafiek. Vervolgens geef je de opdracht om ieder voor zich een stift te nemen en op de grafiek twee bolletjes of smiley’s te tekenen: Op welk moment had je het gevoel veel te hebben bijgedragen in je team om de activiteit tot een goed einde te brengen? Op welk moment had je het gevoel weinig te hebben bijgedragen in je team om de activiteit tot een goed einde te brengen?

33

Laat iedereen bij de nabespreking zijn ‘bolletjes’ even toelichten. Vragen die hierbij kunnen gesteld worden: Hoe voelt het voor jou om een nieuwe uitdaging aan te gaan? Heb je op een bepaald moment in deze activiteit je eigen grenzen verlegd? Welk gevoel krijg je bij het proberen van iets nieuws? De begeleider licht ook kort knaltip ‘Mijn grenzen’ toe en legt de link met www.noknok.be.

Tips Wees creatief en kies voor gevarieerde opdrachten. Hierboven wordt slechts een leidraad gegeven voor een spel zonder grenzen. Natuurlijk kan je hier nog vele andere variaties op bedenken. Tip hierbij: een doe-activiteit mag best worden afgewisseld met een rustiger spel waarbij de jongeren moeten nadenken en bespreken.

2. THE CHALLENGE Omschrijving:

Steekwoorden: Leeftijd: Groepsgrootte: Duur activiteit: Benodigdheden:

De jongeren worden in twee teams verdeeld en met een videocamera (en een begeleider) naar twee verschillende plekken in de stad gestuurd of op de trein/bus gezet naar de volgende stad in de buurt. Daar start hun uitdaging. Hun opdracht is zo snel mogelijk naar huis terugkeren en ondertussen een vijftal opdrachten uitvoeren. Ze moeten steeds de uitvoering ervan opnemen op video als bewijs van hun prestatie. Assertiviteit - Zot doen - Ervoor gaan - Iets nieuws proberen - Uitdagingen aangaan - Opkomen voor jezelf 14 - 16 jaar Meer dan 15 jongeren 3 uur Videocamera of gsm

Verloop: Leg uit dat de jongeren samen met een begeleider naar een plaats zullen gaan en dat daar de uitdaging start. Ze moeten zo snel mogelijk proberen terug te geraken en daarbij 5 opdrachten tot een goed einde brengen. Om te bewijzen dat dit gelukt is, moeten ze hun opdrachten opnemen met een videocamera. Enkele mogelijke opdrachten zijn: Vijf mensen in de straat doen meespelen met een spelletje Chinees voetbal Mensen uit 5 verschillende landen samen in beeld zetten Vragen of je mag filmen van achter de kassa in de supermarkt, de toog van een café of de balie bij de bakker Vragen of jullie even een toffe aankondiging mogen doen via de luidsprekers van het station of op de bus Vijf mensen vragen een leuke boodschap te schrijven op een postkaart en deze postkaarten vervolgens aan iemand anders op de straat geven In een winkel vragen of je tijdelijk de rol van etalagepop mag overnemen. Probeer dit in stijl te doen en je ook even op te kleden in de stijl van de winkel.

34

Nabespreking Doe een ‘inspringtoneeltje’ als nabespreking. Ieder groepje kiest een situatie die ze misschien beter hadden kunnen aanpakken om sneller tot een goed resultaat te komen (vb. een vraag anders stellen). Als elk groepje een situatie heeft gekozen wordt de situatie kort toegelicht en vervolgens gespeeld voor de groep. Iedereen in de groep kan op elk moment stop roepen en inspringen in het toneeltje om het ‘beter’ te doen en verder te gaan. Het toneel kan ook steeds worden teruggespoeld om opnieuw te proberen. Bespreek elke situatie kort even na door te bekijken welke aanpak volgens de groep het best werkt. De begeleider licht ook kort knaltip ‘Mijn grenzen’ toe en legt de link met www.noknok.be.

Tips Wees creatief en kies voor gevarieerde opdrachten. Hierboven wordt slechts een aantal ideeën gegeven voor opdrachten. Natuurlijk kan je hier nog vele andere variaties op bedenken. Tip hierbij: een doe-activiteit mag best worden afgewisseld met een rustiger spel waarbij de jongeren moeten nadenken en bespreken.

3. BARMHACHTIGE SAMARITAAN Omschrijving:

Er wordt een actie opgezet om een goed doel te steunen.

Steekwoorden:

Ervoor gaan - Iets nieuws proberen - Je inzetten voor een ander

Leeftijd:

12 - 16 jaar

Groepsgrootte:


Duur activiteit: Benodigdheden:

Minstens 1 halve dag Afhankelijk van de manier waarop je een goed doel gaat steunen heb je andere benodigdheden nodig, lucifers voor de nabespreking

Verloop: Deze activiteit start met een bespreking met de jongeren welk goed doel ze zouden willen steunen. Zorg voor een aantal voorstellen: Lusic for Life, een ontwikkelingsproject dat opgezet is vanuit een vereniging in je buurt, een jeugdbeweging in een ontwikkelingsland,…. Bekijk samen met je groep op welke manier je dit best kan aanpakken en kies vervolgens een actie die jullie gaan ondernemen voor dit goede doel. Enkele mogelijkheden zijn: wafels bakken, auto’s wassen, wenskaarten maken, lotjes verkopen, een fuif organiseren,…Uiteraard hoeft de volledige opbrengst niet naar het goede doel te gaan, maar kan je bijvoorbeeld de helft ook houden voor een kamp, activiteit, …. Taken verdelen is handig: wie gaat zorgen voor meer info over het goede doel dat de groep wil steunen, wie gaat de actie verder uitwerken, … Nabespreking: Doe een kringgesprek na het afronden van de actie. Geef iedereen een lucifer. Wanneer een persoon aan het woord komt, mag hij/zij de lucifer aansteken en net zolang praten tot de lucifer op is. De rest moet zwijgen zolang iemands lucifer brandt. Leuke vragen voor een nabespreking kunnen zijn: Vond je de activiteit leuk? Hoe voelt het om je in te zetten voor anderen? Heb je er iets van geleerd over jezelf? Wat zorgt ervoor dat je inzetten voor anderen ook jou een goed gevoel geeft? De begeleider licht ook kort knaltip ‘Mijn grenzen’ toe en legt de link met www.noknok.be.

35

4. RENOVATIEPREMIE Omschrijving:

Je eigen lokaal opsmukken door creatief aan de slag te gaan met tweedehandsspullen.


Creatief zijn - Iets nieuws proberen - Ervoor gaan - Uitdagingen aangaan Een ‘renovatiebudget’, kringwinkel, rommelmarkt, garageverkoop of containerpark in de buurt, kruiwagen of karretje om materiaal mee te verplaatsen.

Leeftijd:

13 - 16 jaar

Groepsgrootte:


Duur activiteit:

Minstens 1 halve dag

Verloop: Jongeren krijgen een renovatiebudget om hun eigen lokaal op te smukken. Geef het geld echter niet zomaar. Laat ze een deftig plan maken, een beetje opzoeken en prijzen vergelijken in verschillende winkels, zodat ze er bewust genoeg mee omgaan. Trek er vervolgens echt op uit met je jongeren en bezoek een aantal kringwinkels, een rommelmarkt of een garageverkoop. Wedden dat jullie terugkeren met funky spullen die je groepslokaal een nieuwe look kunnen geven! Met houten latten, planken, hamers en nagels kunnen ze aan de slag om bij te bouwen of te verbouwen. Zo kan je een veranda bouwen aan je lokaal (met doorschijnende plastiek) of je kan er een saloon van maken (met echte klapdeuren). De handige Harry’s kan je ook laten knutselen met elektriciteit. Lampen monteren, een deurbel voor het groepslokaal die werkt op een batterij. Nabespreking: Teken of maak een schip en laat iedereen van de groep een positie innemen op het schip. De ene kan kapitein zijn, de andere is matroos, nog een ander is passagier, zit in de mast of is kok of entertainer. Laat iedereen zichzelf een rol toekennen en bespreek vervolgens kort in de groep wie welke rol had in deze activiteit en waarom hij/zij zichzelf deze rol toekent. De begeleider licht ook kort knaltip ‘Mijn grenzen’ toe en legt de link met www.noknok.be.

Tips In plaats van je lokaal te renoveren, kan je in de kringloopwinkel ook oude fietsenkopen en pimpen. Deze activiteit kan ook over meerdere dagen verspreid worden, ga eerst op zoek naar materiaal en stel een plan op. Laat enkele handige Harry’s de ontwerpen uitwerken.

5. PIMP YOURSELF Omschrijving:

Jongeren maken elkaar mooi door materiaal te recycleren.

Steekwoorden:

Creatief zijn - Ervoor gaan - Uitdagingen aangaan - Iets nieuws proberen Oude kleren, knopen, linten, hoeden, naalden, schaar, garen, stof, een tweedehandswinkel in de buurt.


14 - 16 jaar (vooral meisjes)

Groepsgrootte:


Duur activiteit:

Minstens 1 halve dag

36

Verloop: Ga met de groep op uitstap naar de kringloopwinkel. Bespreek vooraf in de groep dat iedereen vijf euro zal krijgen (of mee moet nemen van thuis) en dat ze daarmee zich mogen uitleven om dingen aan te kopen in de kringloopwinkel om zichzelf of elkaar mooi te maken. Laat ze vooral even nadenken over dingen die ze leuk zouden vinden om te kopen. Geef vooraf een aantal ideeën (bv. kleren pimpen, juwelen maken, …), zodat de benodigdheden kunnen aangekocht/verzameld worden. Bekijk met de groep of ze die dingen denken te vinden in de kringloopwinkel en stel de vraag waarom mensen zulke dingen zouden wegdoen? Voorzie ook zelf nog knopen, linten, hoeden, schoenen, oude kleding, …. Als het mogelijk is kan je jongeren ook materiaal laten meebrengen waarmee ze aan de slag kunnen. Overloop daarna wat iedereen gekocht heeft en laat ze aan de slag gaan. Je kan er zelfs nog een heuse modeshow aan koppelen, zodat jongeren het resultaat van hun pimp-actie aan elkaar kunnen showen. Nabespreking: Hou een vertelronde, waarbij je een envelop met vragen laat rondgaan. De leider start zelf door een vraag te nemen en ze te beantwoorden. De envelop wordt doorgegeven in de groep. Mogelijke vragen zijn: Welk accessoire vind jij het leukste gepimpt? Wie heeft jou verrast tijdens deze activiteit? Welke BV zou jij graag eens pimpen? Hoe vind je het om oude materialen in een nieuw jasje te steken? Vond je deze activiteit leuk? Welk accessoire dat vandaag werd gepimpt vind jij maar niets? Zou jij nog eens naar een kringloopwinkel gaan om jezelf op te smukken? … De begeleider licht ook kort knaltip ‘Mijn grenzen’ toe en legt de link met www.noknok.be.

Tips http://www.styleconsulting.nl/neww/imago-advies/Tips-om-je-kleding-te-pimpenen-te-customizen.html

6. NEEN ZEGGEN Omschrijving: Steekwoorden: Leeftijd: Groepsgrootte: Duur activiteit: Benodigdheden:

Rollenspel om nee te leren zeggen. Assertiviteit - Ja! - Neen zeggen - Opkomen voor jezelf - Ik-boodschappen Feedback geven 12 - 14 jaar 4 - 30 jongeren 50 min. Werkblad, pen en iets waar de jongere aan gehecht is.

Verloop: Deze activiteit is terug te vinden op: http://www.gavoorgezond.nl/upload/lessen/7_8_Les4_Lekkerinjevel_Neezeggen.pdf

37

Nabespreking: Bij deze activiteit is het interessant om bij de ‘kern’ de knaltip ‘Mijn grenzen’ toe te lichten en de link te leggen met www.noknok.be. Een extra nabespreking is bij deze activiteit niet aangewezen.


7. ASSERTIVITEITSSPEL Omschrijving:

Spel waarbij jongeren leren om op een assertieve manier hun gevoelens, gedachten, verwachtingen enzovoort te uiten.

Steekwoorden:

Assertiviteit - Opkomen voor jezelf - Drugs - Alcohol - Seksueel grensoverschrijdend gedrag - Ik-boodschappen - feedback geven - Agressie Respect voor elkaars grenzen

Benodigdheden:

Kussen, draaibord, dobbelsteen met gevoelens (gewone dobbelstenen, met

Leeftijd:

daarop smiley’s geplakt), post-its 14 - 16 jaar

Groepsgrootte:

2 - 10 jongeren

Duur activiteit:

1 uur

Verloop: Het spel start met het toelichten van volgende spelregels: De jongste mag steeds beginnen. Degene die draait aan het bord of gooit met de dobbelsteen mag eerst zijn/haar verhaal doen. Als hij/zij volledig uitgepraat is, mogen anderen hierop reageren. Het bord en/of de dobbelsteen wordt met de klok mee doorgegeven aan de volgende wanneer iemand volledig klaar is met praten. Er wordt gebruik gemaakt van het talk – kussen. Enkel de jongere die het talk-kussen in handen heeft mag praten. Dit talk-kussen moet op een assertieve manier gevraagd worden. Bijvoorbeeld ‘Ik zou graag het kussen willen’ of ‘Kan ik het talk-kussen krijgen a.u.b.?’. Er zijn houdingen waar je tijdens het spel best aandacht aan besteed: ▪ Lichaamstaal: door lichaamstaal tonen veel mensen wat ze werkelijk bedoelen (vb. schouders ophalen). Tijdens het spel is het van belang dat je weet dat je lichaamshouding anderen kan beïnvloeden. Bijvoorbeeld door je armen niet te kruisen en op je gemak te zitten stel je je open voor het verhaal van anderen. Bij een assertieve lichaamshouding maak je oogcontact, hou je je schouders recht en ontspannen en zit je niet doorgezakt. Laat de jongeren op voorhand alvast proberen hoe het voelt om verschillende houdingen uit te proberen, terwijl ze eenzelfde zin herhalen (vb. ogen neergeslagen, schouders afgezakt, voorover gebogen,…)

38

▪ Luisteren: goed luisteren betekent dat je jezelf richt op degene die iets gaat vertellen. Een goede luisteraar is iemand die via zijn lichaamstaal (vb. knikken) en door vragen te stellen toont dat hij aan het luisteren is. ▪ Respect tonen: heb respect voor de gevoelens van anderen en jezelf. Door respect te tonen ga je jezelf beter kunnen verplaatsen in het verhaal van de ander en bovendien gaat de ander daarna ook beter luisteren naar jouw verhaal. Je moet iemand accepteren, pas dan ga je je kunnen concentreren op zijn/haar verhaal. Vervolgens start het spel: Niveau 1: In dit niveau wordt er enkel gewerkt met de dobbelsteen of het draaibord. Bij het gebruik van de dobbelsteen moet de jongere een verhaal vertellen dat aansluit bij het gevoel dat op de dobbelsteen staat. Bij gebruik van de draaischijf moet de jongere de zin afmaken op het draaibord. Niveau 2: In dit niveau wordt er zowel gewerkt met de dobbelsteen als met de draaischijf. De jongere moet eerst draaien aan de draaischijf om de beginzin te kennen, en vervolgens werpen met de dobbelsteen om het gevoel te weten. De zin die gevormd wordt heeft te maken met het gevoel. Bijvoorbeeld: als ik boos ben, ga ik wandelen. Niveau 3: In niveau drie komt er een thema bij en wordt er zowel gewerkt met de dobbelsteen als met de draaiplaat. Het is de bedoeling dat er gewerkt wordt met de startzin, die ook een bepaald gevoel omvat en draait rond een welbepaald thema. Enkele mogelijke thema’s zijn: assertiviteit, neen zeggen, middelengebruik, een nieuwe uitdaging aangaan, je inzetten voor anderen. Einde van het spel: wanneer de dobbelsteen of het draaibord volledig is rondgegaan of wanneer het gesprek afgelopen is. (Bron: Project KHLIM bachelor in de orthopedagogie 2010-2011: Educatieve spelen voor meisjes (15+) rond seksualiteit, middelengebruik, assertiviteit en culturele diversiteit)

Nabespreking: Geef aan iedereen van de groep een blokje post-its en geef de opdracht om bij iedereen een post-it op de rug te plakken. Hierop moet je neerschrijven op welke manier deze persoon je in deze activiteit positief heeft verrast. Geef hierbij enkele voorbeelden ter inspiratie (vb. jij was assertief, sterk in het verwoorden van gevoelens, kon goed luisteren, straalde rust uit,..). Laat nadien iedereen individueel rustig de post-its op zijn/haar rug bekijken. Geef vervolgens iedereen de kans om vragen te stellen als er wat uitleg nodig is bij wat er geschreven staat. De begeleider licht ook kort knaltip ‘Mijn grenzen’ toe en legt de link met www.noknok.be.

8. GRENZEN VERKENNEN Omschrijving:

Benodigdheden:

Een aantal gevarieerde opdrachten waarbij jongeren worden uitgedaagd om hun grenzen op diverse manieren te verleggen. Assertiviteit - Neen zeggen - Ja! - Respect voor elkaars grenzen - Kicks ervoor gaan - Iets nieuws proberen - Uitdagingen aangaan Afhankelijk van de gekozen opdrachten, touw voor de nabespreking

Leeftijd:

14 - 16 jaar

Groepsgrootte:


Duur activiteit:

Halve dag

Doel:

39

Verloop: Bij deze activiteit krijgen de jongeren verschillende opdrachten achter elkaar voorgeschoteld, die elk van hun moet uitvoeren. Bij al deze opdracht krijgen de ze de opgave hun grenzen te bewaken, aan te geven en ‘neen’ te leren zeggen. Iedereen heeft dus bij elke activiteit het volste recht om neen te zeggen (Je kan ook werken met speelkaarten waarbij iedereen een joker krijgt om letterlijk de joker in te kunnen zetten). De groep mag uiteraard wel aanmoedigen om uitdagingen aan te gaan en grenzen te verleggen, maar als een uitdaging een brug te ver is voor een deelnemer, dan moet de groep dit respecteren. De dag is geslaagd wanneer iedereen het gevoel heeft dat zijn grenzen gerespecteerd werden, maar hij/zij tegelijk toch nieuwe uitdagingen heeft durven aangaan. Enkele mogelijke opdrachten zijn: Een touwenparcours in de hoogte Een liedje zingen voor de groep Mensen aanspreken om mee te doen met een spel Een gedicht maken rond een bepaald thema en voordragen voor de groep Vertrouwensspelen (vb. je laten vallen van een tafel in de groep, jezelf opspannen en laten rondgooien in een klein groepje dat in een kleine cirkel rond je staat…) In het donker een opdracht voor een bosspel alleen uitvoeren De hond van een voorbijganger aaien …. Nabespreking: Maak een grote cirkel met touw. Vraag dan aan de jongeren om even na te denken over het moment tijdens deze activiteiten dat voor hen de grootste uitdaging vormde. Zeg dat ze dat moment in hun hoofd moeten houden wanneer ze zo dadelijk ergens in of buiten de cirkel gaan staan. Leg uit dat de binnenkant van de cirkel de comfortzone is waarin je je goed voelt. Je bent niets aan het doen dat een echte uitdaging voor je vormt. Wanneer je op de rand van de cirkel staat, sta je op de rand van je eigen comfortzone en ben je jezelf al aan het uitdagen, het voelt minder comfortabel. Hoe verder je buiten de cirkel gaat, hoe verder je jezelf ook uitdaagt. Eens je jezelf buiten de cirkel plaatst, voelt het moment ook niet meer comfortabel. Hoe verder van de cirkel, hoe moeilijker je de uitdaging vond en hoe minder aangenaam het aanvoelde. Laat iedereen kort toelichten waarom hij/zij op een bepaalde plaats staat. Koppel dit aan de vraag of hij/zij het gevoel had dat de eigen grenzen werden gerespecteerd, maar er toch voldoende ruimte was om nieuwe uitdagingen aan te gaan. De begeleider licht ook kort knaltip ‘Mijn grenzen’ toe en legt de link met www.noknok.be.

Tips Bij deze opdracht is het belangrijk als begeleider te bewaken dat jongeren hun eigen grenzen niet overschrijden onder invloed van groepsdruk. Begeleid het proces goed en zorg ervoor dat er een sfeer ontstaat waarin het oké is om neen te zeggen.

9. TENTOONSTELLING Omschrijving:

Creatieve tentoonstelling waarin jongeren zichzelf kunnen tonen.

Steekwoorden:

Iets nieuws proberen - Zot doen - Ja! - Assertiviteit - Ervoor gaan Uitdagingen aangaan - Grenzen verleggen - Creatief zijn

Benodigdheden:

Fotocamera of gsm. Afhankelijk van de opdracht mogelijk nog andere attributen.

40

Leeftijd:

12 - 16 jaar

Groepsgrootte:

4 - 25 jongeren

Duur activiteit:

Halve dag

Verloop: Organiseer een creatieve tentoonstelling. Enkele mogelijkheden zijn:

Superfan: Jongeren zetten hun idolen of hobby’s in de verf Fotowedstrijd (inclusief tentoonstelling) rond het onderwerp assertiviteit of over een nieuw onderwerp + daarna delen in een tentoonstelling

Fotoshoot: Koop een aantal hippe tijdschriften. Blader erdoor met de jongeren. Kies enkele knappe reclames uit en probeer die zo perfect mogelijk na te maken. Toon de foto’s in je tentoonstelling. Een ander idee voor een leuke fotoshoot werd geïnspireerd door een zeer leuk boekje over trucagefotografie (door Willemien Mommersteeg, uitgeverij Cantecleer). Enkele ideetjes: Leg enkele effen doeken op de grond. Door tafels, stoelen of kasten op hun kant op de grond te leggen en zelf op de grond te gaan liggen, kan je leuke effecten bedenken zoals een kast balanceren op 1 vinger, met je teen op de rand van een stoel staan die met 1 poot balanceert op de rand van een tafel,... Op deze manier kan je ook de gekste acrobatenkunstjes nabootsen. Je kan ook jongleren met allerlei voorwerpen. Zorg voor een hoge trapladder om alles goed te fotograferen. Met fotoshop kan je de achtergrond wegnemen. Afgerukt hoofd: Hang twee zwarte doeken horizontaal boven elkaar. Laat ze mooi op elkaar aansluiten. Een speler gaat voor de doeken zitten en stopt z'n hoofd achter het bovenste doek. De andere speler gaat achter de doeken zitten en komt met het hoofd piepen voor het bovenste doek. Je kan nu grappige effecten bedenken waarbij iemands hoofd naast zijn lichaam staat. Groot en klein: Twee mensen zitten naast elkaar, maar de ene zit verder van de camera dan de andere. Op die manier lijkt hij of zij veel kleiner dan wie dichter bij de camera zit.

Bodypainting: elkaar beschilderen en vervolgens een levende tentoonstelling organiseren. Je kan ook foto’s maken van de beschilderde lichamen en ze in een tentoonstelling bekendmaken.

Maak een schilderEI: voorzie een heleboel eieren voor de opdracht. Maak hiermee een mooi schilderij (een adembenemend wintertafereel, een abstract meesterwerk van Picasso). Het is handig als de jongeren gebruik kunnen maken van een vuurtje, mixer en ander keukengerief. Zo kan je van een spiegeleitje een leuke zon maken, opgeklopt eiwit kan dienen als wolken of sneeuw. Vergeet ook de eierschalen niet! Zoek desnoods voor inspiratie op voorhand al wat prenten of foto's die je achteraf zo goed mogelijk probeert na te maken.

Held voor één dag: Zorg voor een stapel verkleedkleren en knutselmateriaal. De jongeren bedenken even welke superheld ze willen zijn (een bestaande of zelf verzonnen) en gaan aan de slag. Maak met karton een sjabloon om je superheldlogo overal op te zetten, spuit je haren in een andere kleur of zorg voor een heldhaftig kapsel. Een cape mag zeker niet ontbreken. Echte superhelden beschikken ook over attributen, bovennatuurlijke krachten en af en toe zelfs een speciaal vervoersmiddel... Een cd met enkele superhelddeuntjes kunnen je helpen de sfeer op te snuiven. En dan? Doe een heuse fotoshoot met deze helden in actie. Voor de tentoonstelling kan je bovendien nog een ruimte inkleden met spectaculaire belichting, donder en bliksem, attributen van de helden, enzoverder.

Toyinima: Op de site www.toyinima.be (gelinkt aan Ketnet) kan je een handig computerprogramma downloaden. Je kan er zelf filmpjes maken met digitale foto. Je kan geluidseffecten, overgangen en tunes toevoegen. Een toffe manier om hiermee aan de slag te gaan is de zogenaamde start-stoptechniek. Verzamel een heleboel speelgoed. Door het speelgoed telkens een beetje te verplaatsen maak je bewegende beelden zodra je al die foto’s snel na elkaar afspeelt. Voorbeeldjes vind je op www.ketnet.be. Als dat geen voer voor een tentoonstelling is!

41

Fotoroman: Laat de jongeren in groepjes van vier à vijf brainstormen over typische situaties waarin ze zelf terechtkomen met hun vrienden, in hun klas. Laat de jongeren het verhaal uitschrijven in een aantal scenes. Neem van elke scene een foto die zeer duidelijk weergeeft wat er gebeurt (een beetje overacting kan helpen). Laat de jongeren de foto’s aanvullen met tekstballonnetjes. Denk ook aan mooie aankleding van de ruimte en eventueel aan een in het oog springend aandenken. Om extra bezoekers aan te trekken kan je de tentoonstelling organiseren op het moment van de jaarlijkse kermis, de Week van de Bibliotheek, de Week van de Amateurkunsten … Nabespreking: Kies twee punten op een veld (bijvoorbeeld twee bomen) die op een tiental meter van elkaar liggen en laat jongeren zich tussen deze twee punten positioneren bij volgende stellingen: Ik had hiervoor nog nooit een tentoonstelling uitgewerkt en georganiseerd Het voelt goed om zo’n uitdaging aan te gaan en eens iets nieuws te proberen Hierbij is 1 kant van het veld ‘Ik ben hier helemaal mee akkoord’ en de andere kant van het veld ‘Ik ben hier helemaal niet mee akkoord’. Geef enkele jongeren ook steeds de kans even toe te liggen waarom zich op een bepaalde plaats hebben gepositioneerd. De begeleider licht kort knaltip ‘Mijn grenzen’ toe en legt de link met www.noknok.be. Belangrijk hierbij is mee te geven dat het uitwerken en organiseren van een tentoonstelling betekent dat ze eens iets nieuws proberen en een uitdaging aangaan. Zo zien jongeren hoe tof het is om ergens voor te gaan en grenzen te verleggen.

Tips Je kan hiervoor ook samenwerken met bijvoorbeeld de plaatselijke (teken)academie. Je kan er ook scholen, verenigingen, de cultuurraad en andere instellingen bij betrekken.

10.

DE BOOM IN!

Omschrijving:

Jongeren tekenen hun eigen ‘vrijheidsboom’.

Steekwoorden:

Grenzen verleggen - Elkaars grenzen respecteren - Assertiviteit – Iets nieuws proberen - Neen zeggen - Ja! - Creatief zijn - Uitdagingen aangaan - Kicks Drugs - Alcohol

Benodigdheden:

Een kopie van de vrijheidsboom voor elke deelnemer. Per tweetal een stok, van minimaal 70 cm lang en dikker dan een bezemsteel.

Leeftijd:

12 - 16 jaar

Groepsgrootte:

Minimum 4 jongeren

Duur activiteit:

Halve dag

Verloop: DE VRIJHEIDSBOOM: Licht toe dat vrijheid zonder grenzen eigenlijk niet bestaat. Soms bepalen we zelf die grenzen, soms stellen andere grenzen: ouders die zeggen dat we op een bepaald uur thuis moeten zijn van de fuif, de wet die zegt dat stelen niet mag, een vriend die zegt dat je ook een sigaret moet roken. Maar ook wijzelf kunnen grenzen stellen: zo kun jij neen zeggen tegen roken of teveel drinken, zo kun jij zeggen aan vrienden dat je aan een bepaalde activiteit niet meedoet omdat je hoogtevrees hebt.

42

Iedereen beleeft vrijheid dus heel anders. Dat zorgt soms voor spanning. Zo is het niet makkelijk om neen te zeggen tegen drugs als al je vrienden wel een jointje roken en het maar flauw vinden als jij neen zegt. Het is ook niet altijd leuk om je te houden aan de verkeersregels, terwijl al je vrienden er gewoon hun voeten aan vegen. Of om sportief te blijven tijdens het sporten, terwijl de tegenspeler heel grof speelt. En kan jij altijd makkelijk neen zeggen tegen snoep, dat vette computerspel of die leuke nieuwe schoenen? Deze spanning of conflicten met jezelf of de anderen zijn niet erg. Integendeel: het is soms zelfs nuttig, want vrijheid is eigenlijk voortdurend in beweging. Ze brengen mensen ertoe over vrijheid na te denken en nieuwe grenzen te zoeken of nieuwe afspraken te maken. We gaan onderzoeken hoe jullie vrijheid beleven! Hoe? Met de Vrijheidsboom. Op het werkblad "Waar zit jij in de boom?" (zie afbeelding) zien we dat mensen allemaal heel verschillend omgaan met vrijheid. De een is een ruige waaghals, de ander wacht voorzichtig af. Sommigen kunnen goed hun grenzen bewaken, anderen hebben het moeilijk om neen te zeggen tegen zichzelf of anderen. Elke deelnemer krijgt een kopie van het werkblad met daarop de vrijheidsboom. Geef met het werkblad een toelichting en de mogelijkheid om vragen te stellen. Elke jongere zoekt een antwoord op de volgende vragen: 1. Wat past het beste bij jou als het om vrijheid gaat? Waar zit jij ergens als het gaat over je grenzen bewaken? Waar zit je dan in de boom? 2. Wat past helemaal niet bij jou als het om vrijheid gaat? Waar zit je dan in de boom? Geef de jongeren de tijd om de vragen te beantwoorden. Sommige jongeren vinden het niet gemakkelijk. Stimuleer hen goed naar de plaat en de emoties te kijken en dan een keuze te maken. Bespreek daarna de uitkomsten in duo’s. Vraag na enige tijd wie er in de groep iets over wil zeggen. LOPEN OVER TAKKEN: Naast nadenken over jouw plek in de vrijheidsboom, kun je ook in zijn takken klimmen! Ga in twee even lange rijen tegenover elkaar staan, met de armen gehaakt in die van je naaste buren. Iedereen houdt de stok vast met twee handen. De overbuur heeft de andere kant van de stok met twee handen stevig vast. Zo heb je een rij van stokken boven de grond. Let op dat de jongeren de stok zo ver mogelijk naar het midden vasthouden. Wanneer de deelnemers de stok bij het einde vasthouden buigt hij te ver door en kan hij breken als er iemand op gaat staan. Duid eventueel de plek waar de stok moet worden vastgehouden aan met een viltstift. De uitdaging is om over de stokken te lopen. Je mag de schouders van de anderen vasthouden. Wie durft als eerste? Eén vrijwillige deelnemer loopt over de stokken heen. Leg van tevoren uit wat de spelers met de stokken moeten doen. Zodra de loper van de eerste stok af is, haak je af en lopen jullie naar de voorkant van de rij, haken daar weer in en pakken de stok weer stevig vast. De loper kan zo eindeloos doorlopen. Jullie tellen hoeveel stappen hij heeft gezet. Als spelleider sta je achter de loper, zodat je hem kan opvangen bij eventueel achterovervallen. Dat is namelijk het enige gevaarlijke aan dit spel. Als de eerste vrijwillige deelnemer stopt of twee minuten heeft gelopen, mag de volgende.

43

Hoeveel stappen denkt de jongere te kunnen doen in twee minuten? Als iedereen aan de beurt geweest is (die ook zelf wilde lopen over de stokken), daag je ze verder uit: durft er iemand met losse handen? Daar was veel vertrouwen voor nodig; dat heb je ook nodig om een uitdaging aan te gaan. ACROBATISCHE STANDBEELDEN: Op de afbeelding hiernaast vind je een afbeelding van verschillende piramidevormen die je met een groep kunt uitbeelden. Maak een keuze uit de piramidevormen in de bijlage of bedenk zelf een acrobatisch vrijheidsbeeld! Probeer deze beelden te maken. Hoeveel verschillende kunnen jullie er bedenken en maken? De spelleiding let op de juiste uitvoering. Bij een wat grotere groep kun je een competitie-element toevoegen door de groep in twee te delen, en punten te geven voor het meest originele ‘beeld’. Of laat twee groepjes elk binnen 10 minuten proberen zoveel mogelijk beelden te maken. De spelleiding is ook hier jury. Waarom hebben jullie voor deze vormen gekozen? Waar staat jullie vrijheidsbeeld voor? Maak een foto (en publiceer dit in de krant of scoutingblad)!

Let op! Veiligheid gaat boven alles! Communiceer met elkaar! Kijk goed naar de anderen! Doe elkaar geen pijn! Nabespreking: Laat de jongeren op een gemeenschappelijke vrijheidsboom brainstormen over alles wat volgens hun te maken heeft met ‘Mijn vrijheid’ en ‘Mijn grenzen’. Laat de jongeren vrij associëren en alles wat zij na deze activiteit hieraan linken een plaats geven in de boom. Bespreek dit alles daarna kort en licht daarbij ook kort knaltip ‘Mijn grenzen’ en de website www.noknok.be toe.

11.

NIEUWE SPORTEN: FLAIRVOETBAL, PIJN(T)BAL, …

Omschrijving:

Aan de slag met nieuwe sporten.


Iets nieuws proberen – Uitdagingen aangaan – Creatief zijn Afhankelijk van de sportactiviteiten die jij kiest.

Leeftijd:

12 - 16 jaar


Meer dan 20 jongeren Afhankelijk van hoeveel sporten je doet: 1 uur tot 1 dag

Verloop: Probeer met je groep eens nieuwe sporten uit. Je kan hiervoor samenwerken met sportverenigingen uit je regio of alle mogelijke sportieve initiatieven. Of je kan zelf een nieuwe sport bedenken met je groep en hiermee aan de slag gaan. Enkele leuke nieuwe sporten om zeker te proberen zijn: Flairvoetbal: Speel met je tieners een wedstrijdje voetbal, maar deze keer met extra aandacht voor de meisjes. Ook de jongens spelen deze keer volgens deze regels! De juiste kledij : flairvoetbal speel je met lippenstift op je lippen, hoge hakken, een strak T-shirtje en veel juwelen.

44

Aangepaste regels: elke interpretatie van buitenspel is correct, spelen doe je (wegens hoge hakken) best op beton, de bal moet roze zijn, tijdens het spel is iedereen vriendelijk en beleefd, de rugnummers zijn merknamen van kledij (vb. Chanel nr. 5), de cheerleaders zijn even belangrijk als de spelers, enz... En wie durft dan nog zeggen dat meisjes niet kunnen voetballen?! Pijn(t)bal: Echte paintball is duur. Zeker als je graag schiet, vliegen de kogels er nogal snel door. Gelukkig is er een waardig alternatief. In iedere doe-het-zelfzaak vind je van die witte spuitpakken met een kap, waar je helemaal in kan (Wegwerpoveral te koop in het materiaalmagazijn; check bijvoorbeeld www.materiaalmagazijn.be)! Je kan ze ook een paar keer hergebruiken! Bij een dokter, een dierenarts of een thuiszorgverpleegster kan je oude spuiten vinden (vraag dat ze de spuiten bijhouden). Los wat verf op in water. Je kan een reservoir zetten in het kamp of mobiele reservoirs maken (oude PVC-flesjes die je in een gordel rond je midden draagt). Let the games begin! Een ander alternatief is PVC-buizen nemen en ze in stukjes van 30 - 50 cm snijden. Dan neem je stukjes nat toiletpapierbolletjes en je steekt ze in de buis en dan … blazen maar. Oefen eerst je schietkunst en probeer het dan tegen elkaar! Zie dat je de blaaspijpen al eens uitgeprobeerd hebt, zodat je zeker weet dat ze werken. Doe dit op een leuk terrein, waar je jezelf een beetje kunt wegsteken (bos, vervallen huis,..) Gehandicaptensport: Probeer eens sporten zoals torbal, dovensport of rolstoelspelen: Torbal is een balsport die in teamverband wordt beoefend (drie tegen drie) en specifiek is ontwikkeld voor mensen met een visuele handicap. Je hoeft niet blind of slechtziend te zijn om torbal te spelen, want een geblindeerde skibril brengt iedereen op hetzelfde visuele niveau: helemaal niets zien! Je start op een matje om je te kunnen oriënteren,de bal zie je niet, maar hoor je aankomen door een belletje in de bal. Een zalig ‘stille’ sport waarbij opperste concentratie van belang is! Dovensport: Sportzalen zijn vaak oorverdovend door het lawaai. Bij dovensport zetten we alle sporters een geluidsdemper op zodat ze niet gehoord, maar gezien moeten worden. Een heel leuk experiment! Hoe gedragen spelers zich als ze niet gehoord worden? Hoe gaan ze toch die pass krijgen of kunnen geven? Hoe verloopt de communicatie? Gaan ze net meer of minder samenwerken? Als samenwerkingsopdracht kan het zeker tellen! Oude bekende spelen worden plots een grote nieuwe uitdaging! Rolstoelspelen: Dit is een heel ludieke vorm van conditietraining met een pedagogische meerwaarde. Sporters zonder handicap kunnen eens ervaren dat mensen met handicap ook een ijzersterke fysieke conditie kunnen opbouwen. Spelenderwijs leren we je omgaan met een sportrolstoel. Zitvolleybal: Zitvolleybal is een spectaculaire variant van het staande volleybalspel. Op enkele regels na is het bijna hetzelfde spel. Het is niet zomaar liggen of zitten en wat ‘motten’ op een bal, het is een vermoeiende sport als je voor elke bal gaat! We dagen je graag uit om ook dit spel te leren kennen!

Dubbelfrisbee: Dit spel speel je met twee ploegen van twee spelers en twee frisbees. Zorg dus dat je verschillende veldjes maakt, zodat verschillende wedstrijden gelijktijdig kunnen plaatsvinden. Baken met de kegels en het lint twee vierkante speelvelden af van zo'n 5 - 6 meter. Doe dit op 5 meter van elkaar verwijderd. Elk team staat op een speelveld, één speler van beide teams heeft een frisbee vast. Eén van de andere spelers telt af. Dan gooien ze de frisbee naar de andere kant. Probeer de aankomende schijf te vangen en terug te werpen. Je mag je frisbee nooit naar je medespeler gooien. Je mag ook niet lopen met de frisbee in je hand. Als een frisbee buiten vliegt, dan vuur je hem weer af vanaf de plaats in het speelveld waar de frisbee buiten ging. Je mag de frisbee nooit van buiten het veld gooien. Je kan een punt scoren als de frisbee van de andere ploeg 'buiten' vliegt en als jouw schijf in het speelveld van de andere ploeg op de grond valt en daar stilvalt. Dansen als een moviestar. Bekijk een videoclip en probeer de dansmoves van de ster en zijn groep na te bootsen als echte professionals. Meer originele sporten kan je vinden bij vzw Vlaamse Traditionele Sporten Vlas www.vlas.be

45

Nabespreking: Maak een rondje en laat iedereen in 1 woord vertellen hoe ze zich hebben gevoeld tijdens deze activiteit. Laat iedereen er even in stilte over nadenken, zodat jongeren niet de neiging hebben te gaan papegaaien en ‘ik ook’ te gaan zeggen. De begeleider licht ook kort knaltip ‘Mijn grenzen’ toe en legt de link met www.noknok.be.

Tips Deze activiteit past ook perfect binnen de knaltip ‘jezelf goed doen’. Geef dus zeker ook tips hierover mee, want beweging is belangrijk om je goed in je vel te voelen.

12.

SAPJES EN SOEPJES

Omschrijving:

Jongeren zelf soepjes en sapjes laten maken Steekwoorden: Iets nieuws proberen - Creatief zijn - Ervoor gaan

Benodigdheden:

Groenten en/of fruit, kruiden, water, vuur, potten, boter, mixer

Leeftijd:

12 - 16 jaar


Vanaf 4 jongeren 3 uur

Verloop: Bedenk samen met jongeren welke sapjes of soepjes jullie graag eens zouden proberen te maken. Bedenk nieuwe recepten of probeer eens een sapje dat je nog nooit gemaakt heb. Check eventueel het internet of breng wat kookboeken mee ter inspiratie. Trek vervolgens samen na de winkel en aan de slag maar. Nabespreking: bespreek in groep even of de groep het een leuke activiteit vond en waarom iets nieuws proberen je beter in je vel zou kunnen doen voelen. De begeleider licht ook kort knaltip ‘Mijn grenzen’ toe en legt de link met www.noknok.be.

Tips Deze oefening past ook binnen de knaltip ‘jezelf goed doen’. Geef dus zeker ook tips hierover, want gezonde voeding helpt je ook je goed in je vel te voelen. Een alternatief kan zijn om cupcakes te versieren, gezonde tussendoortjes te maken,…

46

13.

ONZE BLOG

Omschrijving:

Een blog opstarten voor en door jouw groep.

Steekwoorden:

Iets nieuws proberen - Creatief zijn - Uitdagingen aangaan - Ervoor gaan

Benodigdheden:

Computer en internet

Leeftijd:

14 - 16 jaar

Groepsgrootte:

2 - 10 jongeren

Duur activiteit:

De opstart van een blog en de eerst inhoud opmaken duurt een halve dag. Om de blog te onderhouden moet je er nadien ook nog tijd insteken

Verloop: Maak met de groep samen een blog op. De ene is goed in artikeltjes schrijven, de andere heeft ideeën over de vormgeving, nog iemand anders kent meer over de technische kant. Samen lukt het jullie vast wel om een levendige leuke blog te maken die door velen gelezen zal worden. Probeer ook een promo-actie te doen, zodat zoveel mogelijk andere leden van de jongerenorganisatie jullie blog gaan volgen. Nabespreking: Surf samen met de groep naar www.noknok.be. Laat de groep bedenken binnen welke van de knaltips deze activiteit zou passen. De begeleider licht ook kort knaltip ‘Mijn grenzen’ toe en legt de link met www.noknok.be. Bekijk ook samen met de groep hoe jullie op jullie blog iets kunnen doen in het kader van NokNok. Vertel bijvoorbeeld op je blog ook over andere acties die je doet in het kader van de vier knaltips.

14.

BLOTEVOETENPAD

Omschrijving:

Leg een blotevoetenpad aan tijdens een wandeling (idee: gemeente Affligem)

Steekwoorden: Benodigdheden: Leeftijd:

Jongeren iets nieuws laten proberen Stenen, water, gras, mos, … 12 - 16 jaar

Groepsgrootte:

4 - 30 jongeren

Duur activiteit:

Halve dag

Verloop: Leg het idee van het blotevoetenpad voor aan de groep: wie kent dit al, hoe kunnen we dit aanpakken,…Laat iedereen zijn ideeën meegeven over een leuk, grappig, plezant botevoetenpad en ga vervolgens aan de slag. Wanneer jullie klaar zijn, wordt het blotevoetenpad natuurlijk uitgebreid getest. En laat zeker ook anderen meegenieten! (idee: gemeente Affligem)

Nabespreking: Zet iedereen in een kring en laat ze aan de hand van hun duim (omhoog of omlaag) een antwoord geven op volgende vragen: Heb je ook kunnen genieten van jullie blotevoetenpad? Vond je het leuk om zelf een blotevoetenpad te maken? De begeleider licht ook kort knaltip ‘Mijn grenzen’ toe en legt de link met www.noknok.be.

Tips Deze oefening past ook binnen de knaltip ‘jezelf goed doen’. Jezelf verwennen en even een moment tijd nemen voor jezelf is van groot belang. Bij de nabespreking Tips: kan deze knaltip dus ook worden besproken.

47

15.

LACHYOGA

Omschrijving:


Een lachsessie organiseren. En waarschijnlijk kunnen jullie leden ook nog verschillende andere manieren van lachen bedenken! Jongeren iets nieuws laten ontdekken. Bovendien helpt lachen ook om negatieve stress om te zetten in positieve stress Niets Leeftijd: 12 - 14 jaar

Groepsgrootte:

5 - 40 jongeren

Duur activiteit:

45 min.

Verloop: Doe samen met je jongeren een lachsessie. Maar natuurlijk kan je ook zelf met je groep aan de slag. Bedoeling is dat je tijdens de lachsessie de jongeren in beweging brengt en hun natuurlijke lach stimuleert. We geven je alvast een lachlijstje ter inspiratie: Haaahaaaahaaaa (langzame lage lach) Hohohohohohohoho (Gewone stoomtreinlach) Hihihihihihihihihihihi (Snelle kabouterlach) Eu eu eu eu eu eu eu (Tandenloze lach) Heuheuheuheuheuheu (Scandinavische lach) Woehahahahahahwooaahahaha (lachapen lach) Prststststprstststststpst (ingehouden lach) Ggiigigigigigigigi (Giechellach) Hahahahahahahwooehahahahahaahaa (Schaterlach) Bedenk samen met de jongeren nog nieuwe lachvormen en probeer ze uit! Nabespreking: De begeleider licht kort knaltip ‘Mijn grenzen’ toe en legt de link met www.noknok.be. De focus bij de toelichting ligt op iets nieuws proberen. Laat jongeren dan een woordenketting maken. Elk nieuw woord moet beginnen met de laatste letter van het vorige woord en moet passen binnen de knaltip ‘mijn grenzen’. Wanneer voor iemand in de groep de link niet duidelijk is met de knaltip, mag hij of zij de woordenketting onderbreken om wat meer uitleg te vragen. Vervolgens ga je verder met de woordenketting.

Tips Deze activiteit duurt niet lang, dus het is interessant om een aantal van deze kleinere acties aan elkaar te koppelen en op die manier toch een hele namiddag te werken rond één of meerdere van de knaltips. Wissel ‘denkactiviteiten’ ook steeds af met ‘doe-activiteiten’ om de aandacht van de jongeren erbij te houden. Deze oefening past ook binnen de knaltip ‘jezelf goed doen’. Jezelf verwennen en even een moment tijd nemen voor jezelf is van groot belang. Bij de nabespreking kan deze knaltip dus ook worden besproken.

48

16.

PERSOONLIJKE RUIMTE

Omschrijving:

Spel waarbij jongeren hun eigen persoonlijke ruimte ontdekken

Steekwoorden:

Assertiviteit - Neen zeggen - Ja! - Respect voor elkaars grenzen

Benodigdheden:

Niets

Leeftijd:

14 - 16 jaar


4 - 20 personen 25 min.

Verloop: Zet de groep in twee rijen tegenover elkaar op een 2-tal meter van elkaar. Elk lid uit de ene rij stapt naar het lid van de andere rij dat tegenover hem/haar staat tot die stop zegt. Daarna wisselen de rollen. Een variant kan zijn: Vraag de jongeren om non-verbaal duidelijk te maken dat de ander moet stoppen. (Bron leefsleutels)

Nabespreking: Leg een hoop prenten, foto’s, tijdschriften, boomerangkaarten of voorwerpen kriskras in het midden van de groep. Vraag de jongeren een foto, kaartje, prent of voorwerp te kiezen. Stel hierbij volgende vraag: ‘Wat geeft het beste weer hoe jij je hebt gevoeld tijdens deze activiteit?’ Laat de jongeren vervolgens even kort uitleggen waarom ze een bepaald voorwerp, prentje, kaartje of foto kozen. De begeleider licht ook kort knaltip ‘Mijn grenzen’ toe en legt de link met www.noknok.be.

Tips Deze activiteit duurt niet lang, dus het is interessant om een aantal van deze kleinere acties aan elkaar te koppelen en op die manier toch een hele namiddag te werken rond één of meerdere van de knaltips. Wissel ‘denkactiviteiten’ ook steeds af met ‘doe-activiteiten’ om de aandacht van de jongeren erbij te houden.

49

17.

ROCK ZERO - EEN ALCOHOLSPEL VOOR JONGEREN

Omschrijving:

Educatief spel rond alcohol waarin waarmee jongeren spelenderwijs nadenken over hun eigen alcoholgebruik en dat van hun peers en hun kennis en attitudes rond alcohol verfijnen. De boodschap van het spel is 'alcohol, begin er niet te vroeg mee'.

Steekwoorden:

Alcohol - Neen zeggen - Assertiviteit - Elkaars grenzen respecteren Opkomen voor jezelf

Benodigdheden:

Leeftijd:

Vijf maal het spelbord, pionnen (5x5 pionnen, voor elke deelnemer en 9 reserve), festivalkaarten (5x, 1 pakketje per groep), jokers (12x), spelvragen (van de drie thema’s telkens 5x, 1 per groep), spelkaart voor de spelleider (1x), 2 blanco A4’s voor elk groepje. 14 - 16 jaar

Groepsgrootte:

Max. 25 jongeren

Duur activiteit:

60 - 90 min.

Verloop: Het spel is opgebouwd rond drie ronden: 1. Feiten en fabels 2. Vrienden en ik 3. In Beeld

Je kan dit spel downloaden op: http://www.vad.be/media/821998/rock_zero_web.pdf Nabespreking: Geef elke jongere een postkaart van NokNok en hang vooraal in de groep een poster van NokNok. Laat elke jongere individueel nadenken bij welke tip deze activiteit paste. Bespreek dit kort en laat ze vervolgens 1 tip op de postkaart noteren die een antwoord biedt op de vraag ‘Wat kan je helpen om in de toekomst beter neen te kunnen zeggen?’ Laat iedereen zijn postkaart in het midden leggen en bespreek de antwoorden anoniem.

Tips Deze activiteit duurt niet lang, dus het is interessant om een aantal van deze kleinere acties aan elkaar te koppelen en op die manier toch een hele namiddag te werken rond één of meerdere . Wissel ‘denkactiviteiten’ ook steeds af met ‘doeactiviteiten’ om de aandacht van de jongeren erbij te houden.

50

18.

ALCOHOL FREE PARTY

Omschrijving:

Organiseer een alcoholvrije fuif zodat de feestgangers bewust nee kunnen zeggen tegen alcohol zonder in te boeten aan plezier.

Steekwoorden:

Iets nieuws proberen - Uitdagingen aangaan - Zot doen - Alcohol Assertiviteit - Neen zeggen - Ja!

Benodigdheden:

Fuifzaal, flyers en posters, drank, inkleding, tickets, verlichting, DJ, …. Rode en groene kaartjes

Leeftijd:

12 - 16 jaar


Min. 5 jongeren Halve dag voor de eerste voorbereidingen

Verloop: Plan een alcoholvrije fuif en bedenk een leuk bestemming voor de opbrengst (vb. je kamp, een speciale activiteit, een goed doel). Brainstorm allereerst over datum, thema, locatie, sponsors, inkleding, drankjes, promotie,…en ga vervolgens concreet aan de slag. Stel een uitgebreide takenlijst op en geef iedereen in de groep een taak. Nabespreking: Een echte nabespreking is bij deze activiteit niet aangewezen. Bespreek bij het voorstel voor een alcoholvrije fuif volgende elementen in groep: Hoe vinden jullie het om een alcoholvrije fuif te organiseren? Is het makkelijk om anderen te overtuigen dat alcohol niet nodig is voor een leuke fuif? Wat maakt het voor jou soms moeilijk om neen te zeggen? Wat kan je helpen om in de toekomst beter neen te kunnen zeggen tegen alcohol? En tegen anderen? De begeleider licht ook kort knaltip ‘Mijn grenzen’ toe en legt de link met www.noknok.be.

19.

VLAKKENVOETBAL

Omschrijving:

Voetbalspel binnen duidelijke grenzen.

Steekwoorden:

Leren omgaan met grenzen en zichzelf beheersen

Benodigdheden:

Voetbalveld opdelen in verschillende vakken door middel van krijtlijnen en een voetbal.

Leeftijd:

12 - 16 jaar

Groepsgrootte:

10 - 30 jongeren

Duur activiteit:

60 min.

Verloop: Deel een voetbalveld op in verschillende grote vlakken. Daarin wordt van elke ploeg 1 speler geplaatst. De speler mag zijn vak niet verlaten! De voetbalwedstrijd kan starten zodra op elk vlak één speler staat van elke ploeg. Nabespreking: Geef iedereen een gekleurde bal en ga samen rond 1 vak op het veld staan laat de jongeren aan de hand van de positie van hun balletje een antwoord geven op volgende vragen: Hoe voelt het om niet buiten de grenzen van je vak te mogen komen? Hoe goed heb je je kunnen houden aan de grenzen van je vak? Een balletje in het centrum van het vak geeft aan dat de jongere het gemakkelijk vond om zich aan de grenzen te houden of dat het oké voelde om begrensd te worden, terwijl een balletje dat meer aan

51

de buitenkant van het vak wordt geplaatst aangeeft dat ze het moeilijk vonden om begrensd te worden, dat het niet leuk aanvoelde. Bespreek nadien in groep op welke grenzen ze in het dagelijks leven wel eens kunnen botsen (vb. niet mogen uitgaan, verkeersregels, …) en hoe ze daar mee omgaan. De begeleider licht ook kort knaltip ‘Mijn grenzen’ toe en legt de link met www.noknok.be.

Tips Consequent zijn in de regels! Niemand mag zijn vak overschrijden. Deze activiteit is maar heel kort van duur, dus het is interessant om een aantal van deze kleinere acties aan elkaar te koppelen en op die manier toch een hele namiddag te werken rond één of meerdere van de knaltips. Wissel ‘denkactiviteiten’ ook steeds af met ‘doe-activiteiten’ om de aandacht van de jongeren erbij te houden.

20.

VLINDERSLAG

Omschrijving:

VlinderSlag” is een uniek informatief spel rond het thema geweld en agressie voor jongeren. Een doelgroep bij wie het normen- en waardenbesef nog kan (bij)gestuurd worden.

Steekwoorden:

Agressie - Opkomen voor jezelf - Respect voor elkaars grenzen - Neen zeggen

Leeftijd:

12 - 15 jaar

Groepsgrootte:

3 - 30 jongeren

Duur activiteit: Benodigdheden:

45 min - 2 uur Het spel kan voor 30 euro aangekocht worden bij het Centrum voor educatieve spelen: http://www.speldatabase.be/spelinfo.php?id=7702&zoekcriteria=no

Verloop: De kern van ‘VlinderSlag’ bestaat uit 15 tekeningen. Iedere tekening beeldt een situatie uit die in meer of mindere mate, of misschien zelf helemaal niets, met geweld heeft te maken. De jongeren krijgen de kans om hun gevoelens te uiten, om van gedachten te wisselen over de tekeningen die de begeleider hen voorlegt. Om het gesprek te stimuleren en de jongeren de afgebeelde situatie uit een andere invalshoek te laten bekijken, heeft de begeleider per tekening een aantal vragen die hij aan de jongeren kan stellen. Tussen de besprekingen spelen de jongeren een kort en eenvoudig kaartspel. Nabespreking: Licht als begeleider kort ook knaltip ‘Mijn grenzen’ toe en leg de link met www.noknok.be. Bespreek waarvoor jongeren op deze website terecht zouden kunnen.

52

KNALTIP 3: REKEN OP ANDEREN

Vraag raad

Samen zijn

Deel je gedachten

Hulp vragen Professionele hulp

Durven vertellen

Vertrouwen Samenwerken

Teambuilding

Praten

Groepsgevoel

Mijn vrienden Er zijn voor elkaar Mijn talenten

Ik respecteer Zeggen hoe je je voelt

Samen sterk

Waarover gaat deze derde knaltip? Praten Het is fijn om te kunnen vertrouwen op je vrienden of familie. Eventjes bellen naar een vriend of een vriendin als je net ruzie had met je zus. Of aan tafel aan je ouders zeggen wat je gedaan hebt op kamp. Het doet goed om je gedachten te delen met anderen. Je hoeft geen speciale reden te hebben. Het is gewoon leuk om te kletsen met je vrienden, kennissen of familie. Soms heb je nood om met iemand te praten. Weet je bijvoorbeeld niet meer hoe het verder moet met je lief? Maak je vaak ruzie met je ouders? Mensen zien niet altijd dat je met iets zit. Je moet het hen zelf vertellen. Praten wil zeggen dat je jezelf blootgeeft. Het is knap als je dat durft! Praten lost het probleem misschien niet dadelijk op. Maar je voelt je nadien wel opgelucht. Leg je een probleem uit aan iemand anders? Dat zorgt ervoor dat je er zelf een andere kijk op krijgt. Iemand anders ziet bijvoorbeeld voordelen waar jij nog niet aan dacht. Je kan niet met iedereen over alles praten. Wil je vertellen over je nieuwe lief? Dan is het misschien leuker om dat aan een vriend of vriendin te zeggen. Wil je iets weten over werken in het weekend? Dan is het handig als je overlegt met je ouders. Je hoeft niet enkel te praten met vrienden en familie. Je kan ook praten met andere mensen: een buur, een toffe leerkracht, je trainer in de sportclub, oude schoolvrienden ...

Hulp vragen Soms heb je een probleem waar je zelf niet uit raakt. Het hoeft geen groot probleem te zijn. Als jij ermee zit, is het belangrijk genoeg om iemand om hulp te vragen. Hulp vragen aan iemand, is niet altijd makkelijk. Je hebt er moed voor nodig. Je mag trots zijn als je de eerste stap zet! Zoek de juiste persoon om mee te praten. Wil je van school veranderen? Dan praat je er misschien het best over met je ouders of met je leerkrachten. Wil je praten over seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s)? Dan doe je dat waarschijnlijk liever met je huisarts. De eerste persoon die je aanspreekt, kan je misschien niet helpen. Dat kon je vooraf niet weten. Stel je vraag gerust aan iemand anders. Zoek het juiste moment om met iemand te praten. Wil je met iemand praten over je liefdesverdriet? Dat doe je misschien beter niet in een café met luide muziek. Is je ma druk bezig?

53

Dat is niet het goede moment om over je slechte rapport te beginnen. Vraag haar wanneer ze tijd heeft om naar jou te luisteren. Soms is het handig dat je een gesprek voorbereidt. Bedenk vooraf wat je graag wil zeggen en hoe. Zeg duidelijk wat er gebeurd is. Vertel hoe jij je daarbij voelt. Schrijf bijvoorbeeld een brief. Dat zorgt ervoor dat het in je hoofd duidelijker wordt. Je hoeft de brief niet af te geven als je dat niet wil. Degene met wie je praat, geeft misschien niet het antwoord waarop je hoopte. Dat is niet erg. Mensen verschillen van mening. Het is belangrijk om respect te hebben voor elkaars ideeën. Misschien zorgt het gesprek er wel voor dat je de situatie anders bekijkt. Ken je niemand met wie je kan praten over je probleem? Of durf je het niet aan een bekende te vertellen? Enkele organisaties kunnen je gratis helpen. Bel bijvoorbeeld naar de jongerentelefoon. Of stap naar het JAC of het CLB.

Maar hoe doe je dat? Opdrachten voor jongeren om zelf aan de slag te gaan vind je op http://www.noknok.be/rekenen-opanderen/; Maar ook in groep kan je dus werken rond ‘Mijn grenzen’. Hieronder vind je diverse groepsactiviteiten die je kunnen inspireren om met jouw groep jongeren aan de slag te gaan.

Activiteiten

1.

VERTROUWENSSPELEN

Omschrijving:

Steekwoorden:

Diverse vertrouwensspelen die achter elkaar kunnen worden uitgevoerd. Hierbij kan je tussentijdse besprekingen doen of op het einde van de dag een grotere nabespreking. Vertrouwen - Samenwerken - Er zijn voor elkaar - Hulp vragen - Groepsgevoel - Teambuilding - Samen sterk - Samen zijn

Benodigdheden:

Afhankelijk van de gekozen vertrouwensspelen

Leeftijd:

12 - 16 jaar


Vanaf 10 jongeren Afhankelijk van de gekozen vertrouwensspelen

Verloop: Kruiwagenrace: De jongeren zetten zich in groepjes per twee. Een jongeren plaatst zich in de kruiwagen, een tweede zal de kruiwagen voortduwen. Een parcours wordt afgelegd. Halverwege het parcours verwisselen de posities. Onzichtbare muur: Er wordt een balk of grote traktorband op twee meter hoogte gehangen tussen twee bomen. De bedoeling is dat de groep zonder hulpmiddelen over de balk of door de band de overkant bereiken. Let hierbij op de veiligheid en zorg dat je als begeleider steeds aan het spotten bent. Donkere muur: één jongere wordt geblinddoekt en zet zich een tiental meter voor de groep. De groep stelt zich op in één lijn naast elkaar. Als de geblinddoekte jongere klaar is, begint deze te lopen en wordt hij opgevangen door de rest van de groep. Blind fietsen: de jongeren worden opgedeeld in twee groepen van 4-6 personen. Elke jongere probeert een vooraf uitgestippeld parcours geblinddoekt met de fiets af te leggen. Dit zonder een voet aan de grond te zetten. De andere jongeren blijven aan het begin van het parcours staan en roepen aanwijzingen. Elke jongere legt het traject een keer af. Rattenvanger: De jongeren worden geblinddoekt verspreid in een speelveld. Op het veld wordt met een lint een vierkant afgebakend met een opening. Eén jongere zonder blinddoek tracht iedereen in het vierkant te drijven.

54

Boomklimmen. Een jongere tracht tot een bepaalde hoogte in een boom te klimmen. Hij wordt beveiligd door middel van een klimtouw (leeftouw). De overige jongeren kunnen helpen bij het beveiligen. Je kan ook altijd boven in de boom een klein leesopdrachtje hangen of een papier waar ze met een pen hun naam opschrijven of een boodschap voor de volgende. Uit: http://www.jeugdrodekruis.be/vertrouwensspelen1.pdf:

Rollend tapijt: Iedereen ligt op de grond naast elkaar op de buik. Iemand ligt in het begin van de rij op de achterwerken van de andere spelers. Als iedereen tegelijk begint te rollen in één richting, wordt de persoon die bovenop ligt vooruit gerold. Stormloop: Maak twee rijen met de gezichten naar elkaar, met de armen gestrekt zodat ze mekaar net niet raken. Laat nu enkele deelnemers heel hard door deze rij lopen, en trek de armen pas weg als de deelnemer er bijna tegen dreigt te botsen. Kringzit: Iedereen staat in een kring zo dicht mogelijk tegen elkaar, buik tegen rug. Iedereen moet echt tegen elkaar ‘plakken’. Je binnenste voet staat met zijn punt tegen de hiel van de vorige. Op een teken van de spelbegeleider gaan ze allemaal tegelijk zitten, zodat ze op de schoot van hun ‘achterbuurman’ zitten. Als iemand valt of uit de kring stapt, moet iedereen naar buiten stappen of vallen, zo vermijd je ongelukken. De plank: Een deelnemer staat in het midden van een niet al te grote kring. Hij houdt zich zo stijf als een plank en doet de ogen dicht (of wordt geblinddoekt). Dan wordt de deelnemer (zachtjes!) van de ene persoon naar de andere geduwd. De voeten van de ‘plank’ mogen niet van hun plaats komen. Vogelvlucht: Iedereen staat in een rij achter elkaar van klein naar groot. Het is de bedoeling dat iedereen van voor naar achter doorgegeven wordt boven de hoofden. De begeleiders geven de door te geven persoon aan en helpen hem aan de andere kant van de mensenrij er weer af. Zij blijven ook aan de zijkant van de rij staan om in te grijpen als het nodig is. Let erop dat de ‘doorgevers’ hun armen altijd gestrekt houden en nooit uit de rij gaan. Zorg ervoor dat ze niet stoppen met doorgeven en dicht bij elkaar blijven staan. De ‘doorgegevene’ houdt zich zo stijf als een plank. Uit: http://www.jeugdrodekruis.be/blindvertrouwen.pdf.

Blind vertrouwen: De deelnemers staan naast elkaar en worden op 1 rij met handen en voeten aan elkaar gebonden. De deelnemers worden afwisselend geblinddoekt, zodat de helft van de groep blind is. Daarna wordt het hindernissenparcours afgelegd. Op het einde van het parcours wordt 1 deelnemer extra geblinddoekt. De groep legt het parcours opnieuw af, waarna opnieuw iemand wordt geblinddoekt. Dit gaat zo verder tot iedereen een blinddoek om heeft. De groep bepaalt zelf hoe ver ze gaan. Nabespreking: Doe een stellingenspel om discussie op gang te brengen: Is een goede buur beter dan een verre vriend? Kan een vriend je harder kwetsen dan een vreemde? Kan het kwaad als je te veel op mensen vertrouwt of juist als je te weinig op hen vertrouwt? Wat helpt je om anderen te vertrouwen? Op anderen beroep moeten doen is een teken van zwakte? De begeleider legt ook kort de knaltip ‘Reken op anderen’ uit en legt de link met www.noknok.be.

Tips Vertrouwen hebben in elkaar en verdraagzaamheid hangen nauw samen. Onbekend is onbemind zegt men wel. Vertrouwen is iets dat je geleidelijk aan opbouwt. Daarom doe je vertrouwensspelen best in volgorde van moeilijkheid: eerst de spelletjes die niet veel vertrouwen vragen en daarna spelletjes waar je echt op elkaar moet kunnen rekenen.

55

2.

SURPRISE

Omschrijving:

Jongeren elkaar op een leuke manier laten verrassen

Steekwoorden:

Er zijn voor elkaar – Mijn vrienden

Benodigdheden:

Knutselgerief, post-its

Leeftijd:

12- 13 jaar

Groepsgrootte:

4 - 15 jongeren

Duur activiteit:

60 min.

Verloop: Laat jongeren elkaar verrassen met zelfgemaakte kadootjes. Iedereen maakt zelf een kadootje voor iemand. Je weet op voorhand niet voor wie. De bedoeling is dat je iets maakt, tekent, knutselt, … waarmee je zelf blij zou zijn. Nabespreking: Geef elke jongeren een post-it en laat hen hierop noteren welk gevoel het hen geeft om een kadootje te ontvangen. Bespreek de antwoorden in groep. De begeleider legt ook kort de knaltip ‘Reken op anderen’ uit en legt de link met www.noknok.be.

3.

BUDDYSYSTEEM

Omschrijving:

Jongeren krijgen buddies die hen verwennen.

Steekwoorden:

Er zijn voor elkaar – Mijn vrienden

Benodigdheden:

Niets

Leeftijd:

12 - 16 jaar


Vanaf 10 personen Gedurende de hele dag, maar geen aparte activiteit

Verloop: Schrijf ieders naam op een blaadje, frommel de blaadjes op en laat iedereen er eentje uitpikken De persoon die op het blaadje staat, wordt de buddy van de dag. Bedoeling is dat buddy’s extra worden verwend, geholpen, verrast,… Zorg dat de ‘buddy’s’ genoeg in de verf gezet worden, zodat het niet vergeten wordt! Het kan ook leuk zijn als je op voorhand niet weet wie je buddy is. Op het einde van de dag/activiteit wordt er besproken wie iemands buddy was. Nabespreking: Zet de groep op het einde van de dag of het weekend bij elkaar en laat ze raden wie je buddy was. Bevraag vervolgens of ze het een leuke opdracht vonden en hoe het voelt om verwend en geholpen te worden door een buddy? De begeleider legt ook kort de knaltip ‘Reken op anderen’ uit en legt de link met www.noknok.be.

Tips De activiteit kan het makkelijkste gebruikt worden als extraatje bij een andere activiteit.

56

4.

HELPING HANDS

Omschrijving:

Jongeren zich laten inzetten voor anderen die wat hulp kunnen gebruiken.

Steekwoorden:

Er zijn voor elkaar - Samen sterk - Hulp geven

Leeftijd:

12 - 16 jaar

Groepsgrootte:

Vanaf 6 personen

Duur activiteit:

Halve dag

Benodigdheden:

Niets

Verloop: Bespreek met de jongeren hoe jullie je kunnen inzetten voor anderen: Zoek uit wie er behoefte heeft aan een beetje hulp (vb. senioren in de buurt, een instelling voor gehandicapte personen, jonge ouders, vrijwilliger bij voedselbedeling,…). Verdeel de groep in kleinere groepjes van 3 personen. Per groep is er een specifieke opdracht. Het kan gaan om boodschappen doen voor iemand, een simpele maaltijd koken, in de tuin werken, de ramen wassen, …. Nabespreking: Kies twee punten op een veld (bijvoorbeeld twee bomen) die op een tiental meter van elkaar liggen en laat de jongeren zich tussen deze twee punten positioneren bij enkele stellingen, waarbij ene kant van de lijn aangeeft dat er helemaal niet akkoord mee zijn en de andere kant wijst op volledig akkoord zijn met de stelling. Hoe voelt het om je in te zetten voor een goed doel? Hoe vond je je eigen bijdrage in deze activiteit? De begeleider legt ook kort de knaltip ‘Reken op anderen’ uit en legt de link met www.noknok.be.

Tips Sommige mensen zijn communicatief niet zo sterk. Zorg dat je met hen al contact gehad hebt, zodat je de jongeren kan voorbereiden. Zoek het ook niet te ver. Ook je grootmoeder of de buurvrouw van je opa kan hulp nodig hebben.

5.

HULPVERLENINGSCARROUSSEL

Omschrijving: Steekwoorden: Benodigdheden: Leeftijd: Groepsgrootte: Duur activiteit:

Jongeren leren op een leuke manier hulpverleningsinstanties uit hun buurt kennen. Hulp vragen - Professionele hulp - Zeggen hoe je je voelt - Deel je gedachten - Vraag raad - Durven vertellen - Praten Afgevaardigden van de verschillende organisaties 15 - 16 jaar Vanaf 20 jongeren Halve dag

Verloop: Verschillende hulpverleningsorganisaties stellen zich voor op een interactieve manier. Maak een overzicht van hulpverleningsorganisaties rond geestelijke gezondheid en neem voor de activiteit contact met hen. Vraag hen deel te nemen aan de hulpverleningscarrousel, en hun eigen werking voor te stellen op een leuke manier aan jongeren. Brochures, materiaal, gadgets van hun organisatie zijn uiteraard altijd welkom.

57

De hulpverleningscarrousel is meestal gekoppeld aan een concrete activiteit. De jongeren worden verdeeld in groepen. Elke groep start bij één van de aanwezige organisaties en schuift na 12 minuten door naar de volgende organisatie. Een speeddate met hulporganisaties als het ware. De deelnemende organisaties kunnen zijn: JAC CAW CGG Preventiedienst politie CLB en eventueel interne leerlingbegeleider Gemeentelijke jeugddienst Logo-medewerker Nabespreking: Nabespreking kan in samenwerking met het JAC, CGG of het CAW. Voor deze activiteit is een nabespreking rond de knaltip ‘Rekenen op anderen’ aangewezen. De focus bij de nabespreking komt te liggen op hulp durven vragen en erover praten. Mogelijke vragen bij de nabespreking zijn: Wat hebben jullie bijgeleerd? Wat kan je helpen om gemakkelijker de stap te zetten naar hulpverlening? Wat maakt het moeilijk om hulp te durven vragen? Welke tips zou je iemand meegeven die over iets wil praten, maar niet goed durft? De begeleider legt ook kort de knaltip ‘Reken op anderen’ uit en legt de link met www.noknok.be.

Tips Alternatieven voor de hulpverleningsbeurs is een hulpverleningswandeling langs de verschillende laagdrempelige hulpverleningsinstanties in je buurt. Samen maak je op basis van je wandeling een sociale kaart op waarin staat waarvoor je waar terecht kan. Vraag het Logo in je buurt je te helpen met de carrousel (www.vlaamselogos.be). Daarnaast ontwikkelde het CGG ook een sociale kaart spel. Voor meer info hierover kan je terecht bij Joke Vandenhoutte van CGG Passant ([email protected]).

6.

POSTER MAKEN VAN WWW.DOELIEF.NL

Omschrijving:

Jongeren maken een poster voor anderen.

Steekwoorden:

Er zijn voor elkaar - Samen sterk - Mijn vrienden - Hulp geven

Benodigdheden:

Computer of lege posters en stiften

Leeftijd:

12 - 14 jaar

Groepsgrootte:

Vanaf 6 jongeren

Duur activiteit:

60 min.

Verloop: Iedereen kan een ‘doe-lief-poster’ maken. Jongeren kunnen een poster maken voor zichzelf, voor iemand die ze kennen of voor iemand die wel een hart onder de riem kan gebruiken. De posters krijgen vervolgens een mooie plaats in het lokaal.

58

Nabespreking: Laat de jongeren er per twee/drie even op uit trekken om elkaar te interviewen. Hierbij moeten ze volgende vragen stellen aan elkaar: Vonden jullie de activiteit leuk? Hoe voelt het om een poster met een positieve boodschap te maken voor iemand anders? Wat zou je kunnen doen om anderen te tonen dat je er voor hem/haar bent? Na het interview keert iedereen terug in de groep en de interviewer vertelt telkens wat hij/zij te weten is gekomen door het interview. De begeleider legt ook kort de knaltip ‘Reken op anderen’ uit en legt de link met www.noknok.be.

Tips Deze activiteit duurt niet lang, dus is het interessant om een aantal van deze kleinere acties aan elkaar te koppelen en op die manier toch een hele namiddag te werken rond één of meerdere van de knaltips. Wissel ‘denkactiviteiten’ ook steeds af met ‘doe-activiteiten’ om de aandacht van de jongeren erbij te houden.

7.

SAMENWERKINGSSPELEN

Omschrijving:

Diverse samenwerkingsspelen achter elkaar laten spelen. Deze spelen kan je tussentijds bespreken of er kan op het einde van de opdrachten een nabespreking volgen over samenwerking en elkaar steunen. Je kan er ook een wedstrijd van maken, waarbij de jongeren voor elke geslaagde opdracht een van de ingrediënten kunnen winnen om pannenkoeken te maken.

Steekwoorden:

Samenwerken - Teambuilding - Groepsgevoel - Samen sterk - Er zijn voor mekaar

Leeftijd:

12 - 16 jaar


Vanaf 10 jongeren Afhankelijk van de keuze van de opdrachten

Benodigdheden:

Afhankelijk van de keuze van de opdrachten

Verloop: Donkere stoelcirkel: De jongeren worden geblinddoekt geplaatst rond een berg stoelen. Ze proberen als groep de berg te ontwarren en in een cirkel te plaatsen, zodat alle stoelen op een meter afstand van elkaar staan. Er mag onderling overlegd worden. Wanneer ze denken dat de opstelling correct is, mogen ze allemaal op een stoel gaan zitten. Zeil opplooien: De jongeren plaatsen zich in een klein veld. Iedereen wordt geblinddoekt. Het zeil (laken) wordt slordig opgerold op een hoopje. Iedereen houdt het zeil vast. Bedoeling is het zeil op te plooien tot een vierkant of rechthoek. Iedereen blijft op zijn plaats zitten. Touw ontwarren: Er wordt een lang, dik touw op een hoopje gegooid in het midden van de groep. Vervolgens vraag je alle jongeren het touw met hand vast te pakken. Opdracht is om het touw terug te ontwarren zonder de handen los te laten en uiteindelijk op een rij te staan met de handen aan een ontward touw zonder knopen. Touwbrug: Er is een overstroming geweest. De hulpverleners hebben enkel een dik koord om over het overstroomde gebied te raken, om zo het ‘pakketje geneesmiddelen en dekens’ (kleine doos) naar de overkant te brengen en daar de slachtoffers van de overstromingsramp te helpen. Er is een koord gespannen tussen twee bomen, die 3 à 4 meter van elkaar staan. Een meter hoger hangt een tweede koord aan één van deze bomen.

59

Deze koord reikt maar tot halverwege de tweede boom. De jongeren moeten proberen van de ene naar de andere boom te wandelen over het touw, terwijl ze het pakketje meenemen. Boot: Verderop blijkt de overstroming veel erger. Nu hebben de jongeren een boot nodig, voorgesteld door stoelen. De boot is klein: er zijn veel minder stoelen dan jongeren (ongeveer de helft van het aantal jongeren plus één). De hele groep met het pakket vertrekt vanaf een punt en probeert met behulp van de stoelen aan de overkant van het speelveld te geraken. Als team samenwerken is weer erg belangrijk, want er mag niemand onderweg ‘in het water vallen’. Hindernis: De hevige regenval heeft niet alleen overstromingen veroorzaakt, maar ook aardverschuivingen. Hierdoor is de begane weg bezaaid met hoge hindernissen. Het team zal dus eerst een hoge hindernis moeten overbruggen om het pakket bij de slachtoffers te kunnen brengen. Een touw wordt op een bepaalde hoogte (kan tot schouderhoogte) vastgehouden door twee begeleiders. Je kan ook kiezen om het touw tussen twee bomen te spannen. De jongeren staan met het pakket allemaal aan één kant van het touw. Ze moeten proberen allemaal aan de andere kant te geraken. Ze mogen het touw niet aanraken, er niet onderdoor lopen en er niet langs gaan. Met andere woorden: ze moeten elkaar helpen om over het touw te geraken. Bijkomende ideeën: Aansluitend op deze activiteit kan je een spel spelen over hulpverlening. Je kan ook verder gaan met het thema ‘samenwerken’ door met de oudste groep een activiteit voor een jongere groep uit te werken of door met de deelnemers een project voor ‘groot publiek’ uit te werken (bv. een sketch, een opvallende reclameactie voor je eigen groep op de markt...). (Bron: Jeugd Rode Kruis)

Zeil omkeren: Leg een zeil op de grond. Alle deelnemers gaan erop staan. Nu moet de ganse groep het zeil omdraaien zodat iedereen aan de onderkant van het doek komt te staan. Daarbij mogen de deelnemers niet van het zeil afstappen. Touwspel: Zorg voor een vierkante plaat van ongeveer 40x40 cm (of iets anders dat stevig is) met x gaatjes, bevestig daaraan x stukken lang touw (x = het aantal jongeren), gelijk verdeeld over de vier zijden. Verder heb je nog een bekertje water en een binnenband van een fiets nodig. Iedere deelnemer neemt het uiteinde van een touw, gaat in de kring staan en trekt het touw aan zodat het bord in het midden blijft hangen. Je zet op het bord een plastic bekertje gevuld met water. Een van de jongeren krijgt een fietsband. Het is de bedoeling dat ALLE jongeren door de fietsband kruipen zonder dat het bekertje water valt. Het aantal jongeren heeft geen belang, maar hoe groter de groep, hoe moeilijker het is om samen tot een oplossing te komen. Maar daarom is het natuurlijk niet minder plezant! Magisch vierkant: Teken op de grond een rechthoek en verdeel hem in vakjes. Het aantal vakjes is gelijk aan het aantal jongeren + 1. Geef elk vakje een nummer. Elke jongere gaat op een vakje staan. Geef daarna aan iedereen willekeurig een kaartje met een nummer op. Elke jongere gaat nu op het vakje met het nummer van zijn kaartje staan. Er is één leeg vakje waardoor vooruit, achteruit of links en rechts kan worden bewogen. Samenwerking is hier dus zeer belangrijk. Bij sommige groepen lukt dit zeer vlot, bij andere totaal niet. Je kan een handje helpen door bijvoorbeeld toe te laten dat één iemand uit het vierkant stapt en zijn plaats inneemt. Als je buiten het vierkant stapt, krijg je immers makkelijker een overzicht en kan je de groep aanwijzingen geven. Spinnenweb: Maak met touw een spinnenweb dat je tussen bijvoorbeeld twee bomen spant. Maak het web zo dat er evenveel gaten zijn als jongeren. Zorg ook voor gaten van verschillende grootte. Alle deelnemers moeten via het web aan de andere kant zien te geraken. Wie het touw aanraakt, moet terugkeren. Elk gat mag maar één keer worden gebruikt. Op de site http://www.jeugdwerknet.be/ spelensite/ vind je massa’s spelen, ook enkele die gaan over samenwerken, zoals ‘Blinde stoelcirkel’, ‘Blind vierkant’.... Op http://users.pandora.be/kljantwerpen/downloads/ vind je ook een aantal leuke samenwerkings- en andere spelen.

60

Nabespreking: Maak met je groep een mindmap rond ‘Reken op anderen’. Geef elke jongere of groepjes jongeren een groot vel papier en pennen. Ze noteren in het midden het thema. Geef verschillende jongeren of groepjes verschillende thema’s. Bijvoorbeeld: Er zijn voor mekaar - Teambuilding - Mijn vrienden - Raad vragen - Samenwerken. Vanuit dit thema maken de jongeren aan de hand van een boomstructuur associaties met vertakkingen naar meer verdiepende onderdelen van dit onderwerp. Bespreek de mindmaps nadien in groep aan de hand van een grote mindmap, die nog verder mag worden aangevuld door de jongeren of de leider/leidster. De begeleider legt ook kort de knaltip ‘Reken op anderen’ uit en legt de link met www.noknok.be.

Tips Je kan tijdens de opdrachten sommige spelers een handicap geven. Bij een zeer grote groep kan je nog eens in kleinere groepjes onderverdelen. Het is altijd leuk om foto’s of filmpjes te maken van deze activiteiten en ze naar ons op te sturen. Op die manier maak je bovendien een kans op een plaatsje in de rubriek ‘Jongere in de kijker’ op www.noknok.be.

8.

VRIENDSCHAPSBANDJE

Omschrijving:

Jongeren vriendschapsbandjes voor elkaar laten knutselen. Steekwoorden: Mijn vrienden - Vertrouwen - Er zijn voor mekaar - Samen sterk

Benodigdheden:

Verschillende bollen gekleurd touw, scharen, eventueel ook kralen. Je kan ook altijd wat boeken voorzien met tips over juwelen maken.

Leeftijd:

12 - 13 jaar


Vanaf 4 jongeren 60 min. - tot halve namiddag

Verloop: Geef de jongeren het nodige materiaal en de opdracht om vriendschapsbandjes voor elkaar te knutselen. Laat ze vervolgens aan de slag gaan en geef ze tips en ideetjes. Nabespreking: Doe even een kringgesprek in de groep, waarin je de jongeren laat vertellen waarom de ander een vriendschapsbandje verdient. Bijvragen kunnen zijn: Hoe belangrijk vind jij vrienden? Wat is voor jou het belangrijkste: hoeveel vrienden je hebt of hoe goede vrienden je hebt? Wat betekenen je vrienden voor jou? Wat beteken jij voor je vrienden? De begeleider legt ook kort de knaltip ‘Reken op anderen’ uit en legt de link met www.noknok.be.

Tips Let op indien er jongeren niet zo goed in de groep liggen. Bedenk dan een systeem waardoor iedereen minstens 1 vriendschapsbandje heeft gekregen.

61

KNALTIP 4: TIJD VOOR MEZELF

Ontspannen

Jezelf verwennen

Omgaan met stress

Gezond zijn Je hoofd boven water houden

De moed er in houden

Genieten

De tijd vergeten

Tijd voor mezelf

Bewegen

Gezond eten Een drukke agenda

Wat vind je leuk?

Niks doen

Tijd voor anderen

Waarover gaat deze vierde knaltip? Vroeg naar school, je huiswerk maken, je ouders helpen met de afwas, vrienden sms’en, op bezoek bij je grootouders, je Facebook checken … Een dag gaat snel voorbij. Bovendien spoken er heel wat gedachten door je hoofd. Volgende week moet je een lastige taak af hebben, je lief doet moeilijk, je moet je kamer opruimen van je moeder of vader. En je weet niet welke studierichting je moet kiezen volgend jaar… Zit je hoofd vol met wat je nog moet doen? Dat kan voor spanning zorgen. Een beetje spanning is goed. Zo blijft je leven boeiend. Maar soms wordt het te veel. Dan is het tijd voor ontspanning! Verwen jezelf. Neem een pauze en doe iets wat je leuk vindt. Speel muziek of ga eventjes sporten. Babbel lekker lang … Je kan een lijstje maken van dingen die je blij maken. Doe iets wat je graag doet? Dat geeft je energie! Als je een pauze neemt, probeer dan niet te denken aan je zorgen. Ga je wandelen met de hond? Denk dan even niet na over het huiswerk dat thuis op je wacht. Speel met de hond, geniet van de zon. Of van de regen ... Snuif de frisse lucht op. Neem tijd om te bewegen. Dan krijgt je hoofd energie. Je spieren, je longen en je botten worden sterker. En je bent meer ontspannen. Bovendien heb je minder kans om ziek te worden en je piekert minder. Gezond eten helpt! De weerstand van je lichaam groeit. Je kan beter tegen ziektes en stress. Wees niet te hard voor jezelf. Het is leuker om jezelf aan te moedigen met complimenten! Heeft je ploeg een wedstrijd voetbal verloren? Jullie hebben goed gespeeld! De andere ploeg was gewoon nog sterker. Je inzetten voor anderen, geeft je een goed gevoel. Een extra bezoekje aan je oma, muziek downloaden voor je vriend, het gras afrijden voor je moeder, eventjes op de kinderen van de buren passen … Je maakt je vrienden, je familie en jezelf blij! Sommige dingen moet je doen: je ouders helpen opruimen, je taak van wiskunde maken, trainen met de sportclub zodat je klaar bent voor die belangrijke wedstrijd … Heb je nog tijd om af te spreken met vrienden? Om naar een film te kijken of met de hond te ravotten? Zoek een evenwicht tussen dingen die moeten en dingen die je graag doet. Leer je tijd te plannen. Zo krijgt je leven meer structuur!

62

Soms moet je door moeilijke periodes. Op die momenten mag je je gerust eens laten gaan. Uithuilen op je kamer of bij een vriend of vriendin, of een lang warm bad nemen … Je mag wel eens kwetsbaar zijn!

Maar hoe doe je dat? Opdrachten voor jongeren om zelf aan de slag te gaan vind je op http://www.noknok.be/tijd-voormezelf/. Maar ook in groep kan je dus werken rond ‘Reken op anderen’. Hieronder vind je groepsactiviteiten die je kunnen inspireren om met jouw groep jongeren aan de slag te gaan.

Activiteiten

1.

ANTI-FIT-O-METER

Omschrijving:

Met de jongeren ontwerpen we een anti-fit-o-meter. Bij deze anti-fit-o-meter staat ontspannen en jezelf verwennen centraal. In deze activiteit gaan jongeren aan de slag en maken ze standjes waar de anderen zich helemaal kunnen ontspannen.

Benodigdheden:

Vele van de attributen om elkaar te verwennen liggen mogelijk al in het lokaal. Als je hapjes en drankjes wil, moet je natuurlijk de ingrediënten hiervoor voorzien. Verder liggen artikelen om elkaar op te smukken misschien ook niet in de lokalen, dus die kan je best zelf meebrengen.

Steekwoorden:

Jezelf verwennen - Ontspannen - Genieten - Tijd voor jezelf - Niks doen

Leeftijd:

12 - 16 jaar

Groepsgrootte:

Vanaf 8 jongeren

Duur activiteit:

Halve dag

Verloop: Verdeel de groep in groepjes van 4 personen. Laat hen nadenken over wat voor hen verwennen is. Wat zou je vanmiddag kunnen doen waardoor je eventjes alles om je heen vergeet? Laat elk groepje een lijst maken van (goedkope) verwentips. Spoor jongeren aan het niet te ver te zoeken. Om jezelf of een ander te verwennen heb je niet zoveel nodig! Aandacht geven aan elkaar, spieren losschudden, voetmassage, een lekkere snack, een ligplek waar je zalig van de zon en het gefluit van de vogels kan genieten of van het getik van de regen op de daken, massage,... Wijs hen op de mogelijkheden die er elke dag zijn om van het moment te genieten. Denk eraan, dit hoeft allemaal niet perfect of duur te zijn, de creatiefste ideeën doen meestal het meest deugd! Samen genieten, veel is daar niet voor nodig. Daar komt het op neer! Chocoboterhammen klaarmaken op een deken in het park op een zonnige namiddag is minsten even leuk en ontspannend als een groot feest met piekfijne maaltijd! Breng de lijstjes nadien samen en overloop wat er haalbaar is om vanmiddag te doen. Hieronder geven we alvast een hoopje tips of ideeën mee die jullie kunnen gebruiken. Je kan ook steeds op voorhand hier eens over nadenken en jongeren iets laten meebrengen. Vervolgens gaat ieder groepje aan de slag met een welbepaalde activiteit. Iedereen krijgt een half uur tot een uur om zijn eigen ‘workshop’ voor te bereiden. Vervolgens blijven er steeds twee mensen de stand bemannen en gaat de rest van de groep de verschillende workshops af. Zorg dat de jongeren bij elk standje ongeveer 15 minuten de tijd krijgen om tot rust te komen. Wissel minstens om het half uur de bemanning van het standje af en laat de anderen ook genieten van de workshops. Er kan diverse keren gewisseld worden zodat iedereen kan proeven van elk standje, en dit misschien zelfs meerdere keren.

63

Enkele ideeën: Me, myself and I: restyling: nagels lakken, haar wassen en stylen, schminken, kleimasker Massageworkshop: enkele jongeren zetten zich in om anderen te masseren. Een gezichtsmassage, voetmassage, nekmassage, rugmassage. Dat kan met de handen, maar je kan het ook wat verder gaan zoeken. Het kan immers zalig zijn om een balletje over je rug te voelen of gestreeld te worden door een veer in je gezicht. Wees creatief en laat de ander helemaal ontspannen. Zetelgenoegens. Zetels, hangmatten of matrassen om te hangen en te chillen zijn in bij jongeren. Als leuk alternatief kan je ook een oud opblaasbaar zwembadje of een oude rubberboot opvullen met krantenpapier. Heerlijk om in te liggen en onnozel te doen. Heerlijk hapje of versgeperst sapje Lachsessie (Zie knaltip: ‘Mijn grenzen’) Picknick Vervoerteam: Er kan ook een team instaan om op een ontspannen manier van het ene naar het andere standje te gaan: slenteren, in de kruiwagen, gedragen worden, achterop de fiets, rollen,… Ontspanningsoefeningen: Hier leer je enkele oefeningen om op korte termijn tot rust te komen. Oefeningen op http://www.noknok.be/tijd-voor-mezelf/) Vergeet hierbij zeker niet om mee te geven dat ook de juiste sfeer op elk relax-plekje van belang is. Met het juiste muziekje, een leuk sfeerlichtje, een geurkaars, mooie decoratie, een bloem worden de anderen helemaal ontspannen. Nabespreking: Laat de jongeren er per twee/drie even op uit trekken om elkaar te interviewen. Hierbij moeten ze volgende vragen stellen aan elkaar: Welk standje gaf jou het meest ontspannen gevoel? Op welke momenten vergeet jij wel eens even tijd te nemen voor jezelf? Wat helpt jou om te ontspannen? Na het interview keert iedereen terug in de groep en de interviewer vertelt telkens wat hij/zij te weten is gekomen door het interview. De begeleider licht ook kort knaltip ‘Tijd voor mezelf’ toe en legt de link met www.noknok.be.

Tips Verschillende opdrachten uit de knaltip ‘Mijn grenzen’ kunnen ook gemakkelijk bij deze activiteit gebruikt worden.

2.

TIME’S UP

Steekwoorden:

Ontspannen


Papieren en pennen, rode en groene blaadjes voor de nabespreking. 12 - 16 jaar

Groepsgrootte:

Vanaf 6 jongeren

Duur activiteit:

45 min.

64

Verloop: Ieder lid van de groep schrijft drie tot vijf echte of fictieve personen op een blaadje. Vervolgens worden alle blaadjes verfrommeld en in een doos gestoken. Iedereen zet zich vervolgens per twee. Het spel verloopt in drie ronden waarin telkens de vertellers van elk team zoveel mogelijk namen moeten doen raden binnen de minuut. Nadat een team heeft gespeeld, wordt de mand doorgegeven en komt het volgende team aan de beurt. Ronde 1: De te raden persoon wordt uitvoerig beschreven. De medespelers mogen zoveel pogingen doen als nodig om de kaart te raden. De verteller mag helaas niet passen. Dit verhoogt de druk op deze speler om zijn uiterste best te doen. Als van elk team aan de beurt is gekomen, eindigt de eerste ronde. Ronde 2: De gebruikte blaadjes worden samengelegd voor de tweede ronde. Nu mag de verteller van dienst slechts één woord gebruiken om de persoon te laten raden. Niet gemakkelijk. Zijn teamgenoten mogen ook maar één poging doen om de kaart te raden. Bij een fout gaat de kaart onderaan de stapel en komt een verteller van het volgende team aan de beurt. Ronde 3: Tijdens de derde ronde mag er niets meer gezegd worden. Nu moet je de personen raden door ze uit te beelden. Het team dat na deze drie ronden de meeste kaarten kon raden, wint het spel. Nabespreking: Geef iedereen een rood en groen papier en laat ze op het rode papier iets schrijven waar ze stress van krijgen, dat hen niet ontspant. Op het groene papier laat je ze iets schrijven dat hen wel kan ontspannen. Laat vervolgens iemand starten met een rood of groen papier in het midden van de kring te leggen. Hij/zij vertelt kort wat op het blaadje staat. Iedereen die iets gelijkaardigs op zijn papiertje had geschreven legt het er vervolgens bij in het midden van de kring. Wie wil mag er nog kort een toelichting bij geven. Vervolgens legt de volgende een groen of rood blaadje in het midden en licht dit toe. Jongeren die op hun blaadje een gelijkaardig antwoord schreven, leggen hun blaadjes er opnieuw bij. Zo gaat de nabespreking verder tot iedereen zijn/haar blaadjes in het midden heeft gelegd. De begeleider licht ook kort knaltip ‘Tijd voor mezelf’ toe en legt de link met www.noknok.be

Tips Deze activiteit is maar heel kort van duur, dus het is interessant om een aantal van deze kleinere acties aan elkaar te koppelen en op die manier toch een hele namiddag te werken rond één of meerdere van de knaltips. Wissel ‘denkactiviteiten’ ook steeds af met ‘doe-activiteiten’ om de aandacht van de jongeren erbij te houden. Er zijn natuurlijk nog een hoop andere spelletjes om het belang van ontspannen, tijd voor jezelf nemen en genieten aan te tonen. Wees creatief en ga aan de slag. Hou zeker ook een nabespreking om jongeren echt bewust te maken.

3.

SNAP JE HAPJE

Omschrijving:

Snap je hapje is een informatief spel met mes en vork en voorstellingsmodel van de voedingsdriehoek. Anders gezegd: een manier om de voedingsdriehoek op een speelse manier in het geheugen van de spelers te nestelen.

65

Steekwoorden:

Gezond eten - Gezond zijn

Benodigdheden:

Dit spel is te koop bij het centrum voor educatieve spelen www.spelinfo.be, poster van NokNok en postkaarten

Leeftijd:

12 - 16 jaar

Groepsgrootte:

5 - 20 spelers in 1 groep

Duur activiteit:

1u 30 min

Verloop: In 'Snap je hapje' zitten de spelers rond een speelbord. Elk van de 5 zijden toont een lege voedingsdriehoek. De lege driehoek moet snel gevuld worden met de juiste voedingsmiddelen. Daarvoor moet je vragen juist beantwoorden, beetje geluk hebben. Nabespreking: Hang vooraan in de groep een poster van NokNok. Bespreek met de jongeren bij welke knaltip deze activiteit zou kunnen passen en breng een discussie over deze knaltip op gang, waarbij tips worden uitgewisseld. De begeleider vult aan en legt ook de link met www.noknok.be.

4.

OASE VAN RUST

Omschrijving:

Jongeren creëren een oase van rust voor anderen.

Benodigdheden:

Verwenstoel, fleece dekentje, ingrediënten voor een lekker drankje en plastic bekers, ingrediënten voor lekkere hapjes, een koptelefoon en muziekinstallatie, ontspan

Steekwoorden:

Ontspannen - Genieten - Tijd voor jezelf - Tijd voor anderen - De tijd vergeten - Jezelf verwennen - Niks doen - Een drukke agenda - Omgaan met stress - Wat vind ik leuk

Leeftijd:

12 - 14 jaar

Groepsgrootte:

4 - 10 jongeren per groep

Duur activiteit:

Halve dag

Verloop: Bedenk als groep hoe je je kan inzetten om anderen een moment van ontspanning te bieden in de drukke stad. Zet een heerlijke ligstoel met een fijn dekentje op een parking of op de grote markt in de stad. Zorg voor een koptelefoon, waarmee je bezoekers naar een leuk muziekje kan laten luisteren en bied een lekker drankje en hapje aan. Je kan de persoon ook koelte toewuiven met een waaier of op vele andere manieren verwennen. Een voorbeeldje kan je terugvinden op http://www.youtube.com/watch?v=EGy4kTqKZfo&feature=player_embedded#at=71. Geef iedereen een rol en zorg dat er zoveel mogelijk mensen op jullie verwenstoel komen zitten. Je kan hier ook steeds een leuk filmpje van maken (dat je kan insturen naar ons en waarmee je een plekje kan winnen in de rubriek ‘Jongere in de kijker’) of een goed doel mee steunen door een ‘cent’ te vragen voor het zenmoment. Nabespreking: Leg een hoop prenten, foto’s, tijdschriften, boomerangkaarten of voorwerpen kriskras in het midden van de groep. Vraag de jongeren een foto, kaartje, prent of voorwerp te kiezen. Stel hierbij volgende vraag: ‘Wat geeft het beste weer wat jij meeneemt uit deze activiteit, wat jij hebt geleerd bij deze activiteit?’. Laat iedereen ook even zijn prent, foto, postkaart of voorwerp toelichten. De begeleider licht ook kort knaltip ‘Tijd voor mezelf’ toe en legt de link met www.noknok.be.

66

Tips Je kan ook de link leggen met je inzetten voor anderen bij de knaltip: ‘Mijn grenzen’.

5.

BEWEEG JE FIT

Omschrijving:

Beweegactiviteit voor jongeren door jongeren.

Steekwoorden:

Bewegen - Gezond zijn - Ontspannen

Benodigdheden:

Afhankelijk van de gekozen activiteiten, touw voor de nabespreking

Leeftijd:

14 - 16 jaar


Vanaf 8 jongeren Afhankelijk van de gekozen activiteiten

Verloop: Organiseer een beweegactiviteit in je organisatie. 1. Je kan een sporttornooi organiseren in je buurt (voetbal, volleybal). Je kan dit ook koppelen aan leuke eetkraampjes, infostanden van plaatselijke sportverenigingen. Zo beweeg je niet alleen, maar maak je ook vrienden en leer je elkaar beter kennen. 2. Doe een beweeg-bosspel. Doel van het bosspel is zoveel mogelijk verschillende smurfen te verzamelen door opdrachtjes uit te voeren. Verspreid in het bos staan de leiders telkens met verschillende opdrachten. Zij beoordelen of het team de smurf verdient. Maar er zit een addertje onder het gras: Gargamel loopt ook rond in het bos en kan smurfen afpakken door stilstaande jongeren te raken met een bal. Afhankelijk van de grootte van de groep zijn er 2 of meer Gargamels die continu in het bos op zoek zijn naar slachtoffers. Bewegen is dus de boodschap! Als een team een smurf verliest, moeten ze diezelfde smurf opnieuw verdienen. Bij denkopdrachten worden verschillende opgaves voorzien, voor als teams opnieuw een smurf moeten verdienen. Wissel zeker doe- en denkopdrachten af, zodat de jongeren uitgedaagd worden om ook tijdens een denk-activiteit te blijven bewegen. Enkele opties: Raadsel oplossen, een droedel oplossen, vijf pijltjes vanaf een bepaalde afstand in een schijf werpen, een toren bouwen van bekertjes, … 3. Organiseer een wedstrijd met ‘stappentellers’. Stel 2 of meer teams samen die gedurende 2 weken hun stappen optellen en noteren… 4. Organiseer een start-to-run, start-to-walk, start-to-swim,… 5. Organiseer een soort van Olympische Spelen. Bijvoorbeeld 100 m lopen, kogelstoten, …. Maar ook touwtje springen, zaklopen, …. Leuk is ook altijd om na een sportactiviteit eens languit in het gras of op de vloer te gaan liggen. Luister aandachtig naar je hart dat raast, je snelle ademhaling, de adrenaline in je bloedvaten. Merk hoe de fysieke spanning langzaam afneemt en geniet van het ontspannen gevoel dat je krijgt. Nabespreking: Maak een levensgroot dartsbord met ongeveer een meter verder een lijn waar jongeren achter moeten staan. Iedereen moet zijn mening vervolgens geven over een aantal stellingen door naar een bepaalde plaats op het dartsbord te springen. Als ze springen naar het centrum van het bord zijn ze helemaal akkoord met de stelling.

67

Staan ze eerder aan de buitenkant op het dartsbord, dan zijn ze niet akkoord of kunnen ze zich er niet in vinden. Laat enkele jongeren ook kort toelichten waarom ze naar die bepaalde plaats in het dartsbord zijn gesprongen. Stellingen kunnen zijn: Ik vond deze activiteit leuk. Bewegen gaat piekeren tegen Mijn hoofd was leeg tijdens deze activiteit. De begeleider licht ook kort knaltip ‘Tijd voor mezelf’ toe en legt de link met www.noknok.be.

Tips Je kan ook de link leggen met de knaltip ‘Mijn Grenzen’ en de opdrachten die daar gebruikt worden kunnen je mogelijk ook inspireren. Op zoek naar stappentellers? Neem contact met het Logo in je buurt (www.logos.be) of de gemeente. Misschien lenen zij er wel uit. Anders kan je een verdeler van goede stappentellers vinden via www.10000stappen.be/Actiefleven/Stappentellers/Verkooppunten.aspx.

6.

STAND-UP COMEDY

Omschrijving:

Jongeren steken hun eigen stand – up comedy show in elkaar.

Steekwoorden: Benodigdheden: Leeftijd: Groepsgrootte: Duur activiteit:

Ontspannen - Wat vind ik leuk? Verkleedkleren, knutselmateriaal, een podium 12 - 16 jaar Vanaf 8 jongeren Halve dag

Verloop: Organiseer met de groep een eigen stand-up comedy show: iedereen zoekt mopjes, grappige filmpjes of prentjes. Bedenk allereerst een thema samen met de groep, doe een brainstorm en laat ieder aan de slag gaan met zijn/haar eigen sketch. Hou er wel rekening mee dat niet iedereen in groep een mopje durft vertellen. Dan kan hij/zijn ook een grappig filmpje of prentje laten zien. Je kan jongeren ook steeds vooraf laten nadenken en dingen laten meebrengen om hun act uit te werken. Nabespreking: Maak een mindmap samen met de groep. Vertel dat deze activiteit eigenlijk past binnen de knaltip ‘Tijd voor mezelf’. Licht hierbij kort toe vanwaar deze knaltip komt en wat www.noknok.be is. Laat de jongeren vervolgens in groep of in subgroepjes vrij associëren. Geef elke groep een groot vel papier en schrijfgerief. Ze noteren in het midden van het blad het thema (vb. ‘Tijd voor mezelf’ of ‘Ontspannen’ en maken van daaruit aan de hand van een boomstructuur associaties met naar meer verdiepende onderdelen van dit deelonderwerp. Dit wordt nadien besproken in de hele groep. De leider vult aan. Denk hierbij aan het belang van lachen en humor om te ontspannen en je goed in je vel te voelen.

Tips Deze activiteit past ook perfect binnen het thema ‘iets nieuws proberen’ bij de knaltip ‘Mijn grenzen’. Leg deze link dus zeker ook. Forceer jongeren zeker nooit om iets naar voor te brengen. Indien dit moeilijk ligt voor sommige jongeren in jouw groep, zorg dan dat ze in kleine groepjes kunnen samenwerken, zodat niet iedereen echt iets hoeft op te voeren.

68

7.

JAMMEN

Omschrijving:

Jongeren doen een jamsessie met eigen of zelfgemaakte instrumenten.

Steekwoorden:

Ontspannen - Genieten - Tijd voor mezelf - De tijd vergeten - Wat vind ik leuk?

Benodigdheden:

Deelnemers vragen om instrumenten mee te brengen: echte instrumenten of zelfgemaakte instrumenten. Vraag ook naar liedjesteksten en breng er zelf ook mee. Zorg dat er een muziekinstallatie aanwezig is, een laptop met boxen. Kortom zorg dat er muziek gemaakt kan worden. Een microfoon is ook interessant, net als iPods en mp3-spelers, papier en pennen voor de nabespreking

Leeftijd:

12 - 16 jaar

Groepsgrootte:

Vanaf 6 jongeren

Duur activiteit:

Halve dag

Verloop: Organiseer zelf een jamsessie waarbij het belang van muziek om te ontspannen beklemtoond wordt. Vraag de groepsleden vooraf om instrumenten mee te brengen of maak tijd om zelf instrumenten te maken. Voorzie ook liedjesteksten, iPods met favoriete muziek, een muziekinstallatie... De bedoeling is om te genieten van muziek en verschillende muziekstijlen te leren kennen. Je kan (gezamenlijk) zingen, luisteren, jammen en zelfs dansen! Als begeleider kan je verschillende soorten muziek meenemen. Laat telkens een stukje horen en vraag aan de groep wat het teweegbrengt. Is het ontspannend of eerder opwekkend? Nabespreking: Geef iedereen een blad, waarop elke jongere een thermometer moet tekenen. Vervolgens geef je de opdracht om voor zichzelf op deze thermometer aan te duiden hoe ontspannen hij/zij zich voelt na deze jamnamiddag. Bespreek deze thermometers kort in de groep. Bijkomende vragen kunnen zijn: Heb je je kunnen uitleven? Of Welke activiteiten zorgen dat jij je hoofd even leeg kan maken? De begeleider licht ook kort knaltip ‘Tijd voor mezelf’ toe en legt de link met www.noknok.be.

8.

ROLLING ‘ROUND’

Omschrijving:

‘Rollenderwijs’ ervaren wat niets doen inhoudt.

Steekwoorden:

Niks doen - Ontspannen - Genieten

Leeftijd:

12 - 14 jaar

Groepsgrootte:

6 - 20 jongeren

Duur activiteit:

Halve dag

Benodigdheden:

Afhankelijk van de rollende activiteiten die worden gekozen

Verloop: Jongeren vinden het vaak leuk om te hangen, lui te zijn en niks te doen. Anderen vinden dat natuurlijk ook maar niets. In dit spel is de opdracht om een hele namiddag te blijven liggen. De eerste vijf minuten is dit misschien wel lachen. Maar dan wordt het wellicht saai en beginnen de problemen: ik moet naar het toilet, mijn fiets is nog niet op slot. Dan moet je al die dingen al liggend en rollend uitvoeren. Met nog wat extra impulsen van de begeleider (op uitstap gaan al rollend, yoghurt eten al rollend, roltikkertje, rolvoetbal,…) wordt dit een maffe namiddag.

69

Nabespreking: De begeleider licht kort knaltip ‘Tijd voor mezelf’ toe en legt de link met www.noknok.be. De focus bij de toelichting ligt jezelf ontspannen en tijd voor jezelf nemen. Laat jongeren dan een woordenketting maken. Elk nieuw woord moet beginnen met de laatste letter van het vorige woord en moet passen binnen de knaltip ‘Tijd voor mezelf’. Als de link met de knaltip voor iemand niet duidelijk is, mag hij of zij de woordenketting onderbreken om een toelichting te vragen. Vervolgens ga je door met de woordenketting.

9.

HOU JE HOOFD BOVEN WATER

Omschrijving: Steekwoorden: Benodigdheden:

Jongeren ervaren letterlijk dat het niet eenvoudig is je hoofd altijd boven ‘water’ te houden. Je hoofd boven water houden - De moed erin houden - Omgaan met stress. Attributen om een hindernissenparcours op te zetten. Bijvoorbeeld stokken, balletjes, emmers water, …

Leeftijd:

12 - 14 jaar

Groepsgrootte:

6 - 20 jongeren

Duur activiteit:

60 min.

Verloop: Bij deze activiteit is het letterlijk de bedoeling je hoofd boven water te houden. Of beter gezegd, boven het laken. De groep wordt verdeeld in twee teams. Twee gasten houden een laken vast. De bovenkant van het laken staat gespannen ter hoogte van de schouders van de kleinste deelnemer. Bedoeling is dat de jongeren een hindernissenparcours afleggen achter het laken, zonder dat hun hoofd achter het laken verdwijnt. Handen van het andere team die je voeten proberen te grijpen, balken waar je over moet, waterbassins waar je door moet. Laat je gaan om het voor de teams moeilijk te maken om het hoofd boven het laken te houden. Nabespreking: Bij deze activiteit is het interessant om een voorbespreking te doen. Laat iedereen voor de activiteit neerschrijven waar hij/zij aan moet denken als je de zin ‘je hoofd boven water houden’ zegt. Al deze antwoorden worden bij elkaar gelegd en vervolgens start de activiteit. Na de activiteit doorloop je samen deze antwoorden en leg je de link met de activiteit. Je licht hierbij ook de tip ‘Tijd voor mezelf’ toe en legt de link met www.noknok.be. Vragen om de discussie vlot te laten verlopen kunnen zijn: Wat maakt het in deze oefening moeilijk om het hoofd boven het laken te houden? Wanneer heb jij het al eens moeilijk gehad in het ‘echte’ leven om je hoofd boven water te houden? Wat heeft jou toen geholpen?

Tips Deze activiteit duurt niet lang, dus het is interessant om een aantal van deze kleinere acties aan elkaar te koppelen en op die manier toch een hele namiddag te werken rond één of meerdere knaltips. Wissel ‘denkactiviteiten’ ook steeds af met ‘doe-activiteiten’ om de aandacht van de jongeren erbij te houden.

70

10.

COMMANDOTEAM

Omschrijving:

Opdracht waarbij jongeren aan den lijve ondervinden dat er soms teveel op je afkomt.


De moed erin houden - Je hoofd boven water houden - Omgaan met stress Niets! Leeftijd:

Groepsgrootte:

Vanaf 10 jongeren

Duur activiteit:

20 min.

14 - 16 jaar

Verloop: Iemand gaat even naar buiten, terwijl de rest van de groep zich kort voorbereidt. Bedoeling is dat het team in een kring gaat staan met diegene die even buiten ging in het midden. Elk lid heeft een commando in zijn hoofd en iedereen roept dit commando naar degene die in het midden staat. Je roept bijvoorbeeld ‘klap in je handen’, terwijl iemand anders roept dat hij/zij een liedje moet zingen, nog iemand anders zegt dat hij kikkersprongetjes moet maken, enzovoort. Bedoeling is dat degene in het midden zoveel mogelijk commando’s tegelijk opvolgt. Je kan ook verschillende personen tegelijk even naar buiten sturen en ze een voor een deze opdracht laten doen en bekijken wie het meeste commando’s kon opvolgen. Nabespreking: Ga in een kring staan en laat degenen die de commando’s moesten opvolgen even vertellen hoe zij deze opdracht ervaren hebben. Leg vervolgens uit dat deze opdracht past binnen de knaltip ‘Tijd voor mezelf’ en leg ook de link met NokNok. Bespreek met de groep wat je kan doen als er teveel op je afkomt, hoe je kan omgaan met problemen die je niet onmiddellijk kan oplossen.

Tips Deze activiteit is maar heel kort van duur, dus het is interessant om een aantal van deze kleinere acties aan elkaar te koppelen en op die manier toch een hele namiddag te werken rond één of meerdere knaltips. Wissel ‘denkactiviteiten’ ook steeds af met ‘doe-activiteiten’ om de aandacht van de jongeren erbij te houden.

11.

DAUWTRIP

Omschrijving:

Jongeren gaan op dauwtrip en genieten van de natuur en een gezond ontbijt.

Benodigdheden:

Broodjes, drinken en ander lekkers voor een geslaagd ontbijt. Een uitgestippelde tocht door de natuur, groot blad en stiften voor de nabespreking.

Steekwoorden: Leeftijd:

Tijd voor jezelf - De tijd vergeten - Genieten - Ontspannen - Gezond eten Gezond zijn 14 - 16 jaar

Groepsgrootte:

Vanaf 6 personen

Duur activiteit:

Halve dag - dag

Verloop: Ga eens op dauwtrip met jouw ploeg. Maak een heerlijke trip doorheen de bossen en velden. Voorzie een gezond ontbijt en pak de tijd om ook eens stil te staan bij de natuur en de rust op een vroege

71

ochtend. Ga even neerliggen in het gras en geniet van de opkomende zon en de frisse geur van het gras. Laat iedereen zijn ogen ook eens sluiten en een momentje voor zichzelf nemen. Laat iedereen luisteren naar de vogels en genieten van de frisse lucht. Nabespreking: Maak een happy-chart met de hele groep. Op deze happy-chart noteer je de verschillende momenten van de dauwtrip op de onderste as van de grafiek (vb. aankomst, staptocht heen, ontbijt, momentje in he gras,…). Vervolgens geef je de opdracht om een stift te nemen en op de grafiek een bolletje te tekenen bij het moment waarvan hij of zij het meest heeft genoten. Laat iedereen bij de nabespreking zijn ‘bolletjes’ even toelichten. De begeleider licht ook kort knaltip ‘Tijd voor mezelf’ toe en legt de link met www.noknok.be.

12.

RELAX!

Omschrijving: Steekwoorden: Benodigdheden: Leeftijd: Groepsgrootte: Duur activiteit:

Oefeningen om jongeren te leren ontspannen Ontspannen - Genieten - Tijd voor mezelf - De tijd vergeten - Omgaan met stress Kaarsjes, rustgevende muziek, matjes om op te liggen 12 - 16 jaar Vanaf 4 jongeren 20 min.

Verloop: Aan de slag met een aantal ontspanningsoefeningen. Inspiratie voor ontspanningsoefeningen kan je vinden op NokNok (http://www.noknok.be/tijd-voor-mezelf/) waar een aantal ontspannings- en ademhalingsoefeningen staan. Zorg ook voor een leuk kader voor deze acties. Het licht dimmen, wat kaarsjes aansteken en een rustgevend muziekje helpen helemaal om in de juiste sfeer te geraken. Nabespreking: Ga met de groep in een kring staan. Vraag aan iedereen om zijn/haar ogen te sluiten. Geef aan dat iedereen zo dadelijk moet aangeven hoe ze zich voelen na deze oefening(en). Iemand die helemaal uitgestrekt staat, met de armen in de lucht zo hoog mogelijk boven zich, voelt zich helemaal ontspannen, een beetje minder uitgestrekt is al minder ontspannen, terwijl iemand die op de hurken zit zich helemaal niet ontspannen voelt. Je mag zelf kiezen hoe je je zet, als het maar weergeeft hoe ontspannen jij je voelde na deze oefening. Tel van drie af, laat iedereen een positie innemen en vervolgens de ogen openen. Bespreek vervolgens de verschillende gevoelens en geef tips mee vanuit de knaltip ‘Tijd voor mezelf’. Leg ook de link met www.noknok.be.

Tips Deze activiteit kan je doen in aansluiting bij andere acties. Ook na een heel actieve namiddag kan je even een kwartiertje nemen om aan de slag te gaan met deze ontspanningsoefeningen om iedereen tot rust te laten komen.

72

13.

FLASH MOB

Omschrijving:

Jongeren steken zelf een act in elkaar die ze tonen aan het ‘grote’ publiek.

Steekwoorden:

Wat vind ik leuk - Ontspannen

Benodigdheden:

Eventueel een draagbare muziekinstallatie

Leeftijd:

12 - 16 jaar


Vanaf 8 personen Halve dag

Verloop: Een flash mob is een groepje mensen die plots op een publieke ruimte in groep een korte act uitvoeren. Vaak heeft deze act tot doel het publiek ergens bewust van te maken. Je kan met je groep hiermee aan de slag door bijvoorbeeld een liedje of een dans in te studeren dat kadert binnen de knaltip ‘Tijd voor mezelf’. Doe eerst even een brainstorm met je leden wat zij graag willen uitwerken en geef er zeker een leuke, ludieke draai aan. En dan maar inoefenen en op naar de grote markt of in het station in je buurt. Nabespreking: Doe een rondje en laat iedereen in 1 woord zeggen wat ze vonden van deze activiteit. Licht vervolgens de knaltip ‘Tijd voor mezelf’ toe en leg de link met www.noknok.be.

Tips Deze activiteit past ook bij het thema ‘iets nieuws proberen’ onder de knaltip ‘Mijn Grenzen’. Leg deze link dus zeker ook.

73

Voor- of nabespreking Om de groepsactiviteiten steeds goed te kunnen kaderen, geven we hieronder nog een hoop ideeën om een voor- of nabespreking te doen. Op die manier geef je jongeren de kans bewuster een boodschap op te pikken.

1. Mindmapping Elke deelnemer of een groepje deelnemers krijgt een groot vel papier en schrijfgerief. Ze noteren in het midden het thema (vb. een van de vier knaltips), en maken van daaruit aan de hand van een boomstructuur associaties met vertakkingen naar meer verdiepende onderdelen van dit deelonderwerp. Dit wordt nadien in groep besproken met een grote mindmap, aangevuld door de leider of de deelnemers. Hieronder enkele voorbeelden voor elk van de knaltips. Knaltip 1 Ik (k) en mezelf: Zelfvertrouwen - Uniek zijn - Verschillen tussen mensen - Complimenten - Talenten Fake - Mooi vanbinnen - Jezelf aanvaarden - Positief denken - In jezelf geloven… Knaltip 2 Mijn grenzen: Neen durven zeggen - Roken - Iets nieuws proberen - Creatief - Ervoor gaan - Assertief zijn Knaltip 3 Reken op anderen: Hulp durven vragen - Erover praten - Mijn vrienden - Mijn familie - Raad vragen Professionele hulpverlening - Samen zijn Knaltip 4: Tijd voor mezelf: Stress - Jezelf verwennen - Ontspannen - De moed erin houden - Time-management - Tot rust komen - Gezond zijn Benodigdheden: groot vel papier voor elke leerling of elk groepje, pennen of stiften

2. Foto-feedback Leg een hoop prenten, foto’s, tijdschriften, boomerangkaarten of voorwerpen (vb. diverse keien en stenen) kriskras in het midden van de groep. Vraag de jongeren iets uit de foto’s kaartjes, tijdschriften of voorwerpen te kiezen. Hierbij kan je diverse vragen stellen om de activiteit te bespreken. Enkele voorbeelden: Kies een beeld dat weergeeft wat jij meeneemt uit deze activiteit? Wat geeft het beste weer hoe jij je tijdens deze activiteit hebt gevoeld? Welke foto geeft voor jou het beste volgende knaltip (vb. Reken op anderen) weer? Benodigdheden: tijdschriften, foto’s, boomerangkaarten of voorwerpen.

3. Post-its Met post-its kan je diverse voor- of nabesprekingen doen. We geven jullie alvast enkele ideeën: Laat iedereen bij iedereen een post-it op de rug plakken met een compliment: Iets leuks dat hij/zij gezien heeft bij die persoon tijdens de activiteit die ze zonet hebben gedaan. Daarna kan in groep bekeken worden of de persoon die de post-its ontvangen heeft misschien een vraag heeft bij een van de post-its, of alle complimenten herkenbaar zijn of gewoon zijn/haar gevoel na het ontvangen van deze post-its. Laat iedereen op een post-it neerschrijven wat hij goed vond aan de activiteit en één ding wat hij minder goed of leuk vond. Als iedereen hiermee klaar is, gaan we in de kring zitten en begint iemand met een post-it in het midden te leggen en toe te lichten. Degenen die

74

hetzelfde neerschreven op hun post-it leggen de papiertjes er vervolgens bij en lichten kort toe. Dit kan je ook doen met groene en rode kaartjes. Laat jongeren in 1 woord opschrijven hoe ze zich voelden tijdens de activiteit. Vervolgens doe je een rondje en laat je iedereen zijn woord kort toelichten. Door ze het te laten noteren op een post-it voorkom je dat jongeren gaan papegaaien. Benodigdheden: voldoende post-its, schrijfmateriaal

4. Spring in ‘t dartsbord Bespreek je activiteit aan de hand van een aantal stellingen over het thema. Maak een levensgroot dartsbord en een lijn op ongeveer 1 meter waar de leerlingen achter moeten staan. Iedereen moet zijn mening geven over de stellingen door naar een bepaalde plaats in het dartsbord te springen. Als ze springen naar het centrum van het dartsbord zijn ze helemaal akkoord met de stelling, staan ze eerder aan de buitenkant van het dartsbord, dan zijn ze niet akkoord of kunnen ze zich er niet in vinden. Je kan bij elk van de knaltips zeker een aantal stellingen bedenken om de groep te laten nadenken over deze vaardigheden. Laat om de beurt iemand ook toelichten waarom die naar een bepaalde plaats is gesprongen in het dartsbord. Eén persoon per stelling laten bespreken is zeker voldoende, anders lijkt het wel een praatuurtje te worden. Enkele voorbeelden: Jezelf af en toe een compliment geven en denken aan wat je goed kan is oké. (knaltip 1: ik (k)en mezelf) Neen zeggen tegen mijn vrienden mag wel (knaltip: mijn grenzen) Er is durf nodig om met anderen te praten en hulp te vragen (knaltip 3: reken op anderen) Bewegen gaat piekeren tegen (knaltip 4: gun jezelf rust) Benodigdheden: krijt om een dartsbord te tekenen en een lijn vanwaar ze moeten springen of touwen om het dartsbord en de lijn te maken.

5. Kringgesprek Zet iedereen in een kring en doe een verbale nabespreking van een activiteit. Indien in jouw groep jongeren makkelijk door elkaar praten of sommigen lang het woord nemen, terwijl anderen niet aan bod komen, kan je volgende trucs uitproberen: Geef een balletje aan iemand in de groep. Bedoeling is dat iedereen in de groep de bal 1 keer toegeworpen krijgt. Degene die de bal in handen heeft, is de enige die mag praten tijdens deze nabespreking. Zet een stoel in het midden van de kring. Iedereen moet om de beurt plaatsnemen op de stoel. Enkel degene die op de stoel zit, heeft het recht om te spreken. Geef een bol garen aan iemand in de groep. Deze bol garen moet worden rondgegooid in de groep, terwijl degene die de bol rondgooit steeds het uiteinde vasthoudt. Op het einde van de nabespreking moet iedereen het touw vasthebben. Iedereen moet een woordje zeggen over de activiteit. Wanneer een persoon aan het woord komt, mag hij een lucifer aansteken en net zolang praten tot de lucifer op is. Benodigdheden: eventueel lucifers, een bol garen, een stoel of een balletje

6. Vertelronde De groep zit in een kring. De leider heeft een envelop waarop vragen staan zowel rond de knaltip als dagdagelijkse en grappige vragen. De leider start zelf door een kaartje te nemen en de vraag te beantwoorden. De enveloppe wordt doorgegeven aan alle leerlingen. Deze vertelronde kan je houden voor of na een activiteit. Enkele voorbeelden van vragen:

75

Knaltip 1: Ik (k) en mezelf Pieker je vaak? Wat helpt jou om piekeren tegen te gaan? Welke tips geef je aan anderen die veel piekeren? Wanneer heb je nog een compliment gegeven? Wanneer heb je nog eens compliment ontvangen? Wat maakt jou uniek? … Knaltip 2: Mijn grenzen Wanneer vind jij het moeilijk om neen te zeggen tegen vrienden? Wat zou jou helpen om neen te durven zeggen? Waar kan jij moeilijk neen tegen zeggen? Welke nieuwe uitdaging zou jij graag aangaan? Welke activiteit zou jij eens willen proberen? Op welke manier zou jij je graag willen inzetten voor anderen? … Knaltip 3: Reken op anderen Met wie praat je liefst als je (boos/verdrietig/bang/blij/opgelucht/eenzaam/ongelukkig/…) bent? Praat je gemakkelijk over je gevoelens? Voel je jezelf kwetsbaar als je over jouw gevoelens praat? Vind je het gemakkelijk om over jouw mening te praten? Vind je dat je een goed luisterend bent voor jouw vrienden/familie? Zou je liever met vrienden, familie of ‘vreemden’ praten als je met een probleem zit? Ken je Tele-Onthaal / Kinder- en jongerentelefoon en wat denk je hierover? Heb je het gevoel dat anderen jou altijd begrijpen als je over jezelf/jouw emoties praat? Voel je je opgelucht als je over jouw gevoelens/problemen/bekommernissen gepraat hebt? … Knaltip 4: Tijd voor mezelf: Wat helpt jou om te ontspannen? Wat kan jou stress bezorgen? Welke tip zou je je vrienden geven als je merkt dat ze zenuwachtig zijn? Helpt beweging om je hoofd leeg te maken? Wanneer vind je het moeilijk om tijd te nemen voor jezelf? …. Benodigdheden: niets

7. Mastermind Voor je een activiteit start, laat je iedereen een vraag opschrijven in verband met een bepaald thema (vb. een van de knaltips). De briefjes worden in een zak gestoken. Iedereen neemt er een briefje uit. De leerlingen lopen rond en stellen de vraag aan zoveel mogelijk anderen om te achterhalen wie de vraag geschreven heeft. Als de juiste persoon gevonden is, mag de deelnemers gaan zitten. Als iedereen in de kring zit, laat je iedereen zijn/haar vraag verduidelijken. Hierna kan je het thema uitleggen en de activiteit starten. Na de activiteit kan je nog terugkomen op de vragen en bekijken of iedereen een antwoord heeft gekregen. Benodigdheden: papier en pennen

76

8. Interview per twee Laat de jongeren elkaar interviewen. Deel ze op in groepjes per twee (één groepje van drie indien oneven aantal jongeren) of laat ze zelf iemand kiezen met wie ze een interview willen doen. Geef ze vervolgens enkele vragen mee die ze met elkaar moeten bespreken en geef ze vijf tot tien minuutjes de tijd om een rustig plaatsje te zoeken en hun interview van elkaar af te nemen. Vervolgens keren ze terug in de groep en zetten ze zich in een kring. Elk groepje komt vervolgens aan het woord. De interviewer vertelt wat hij over de ander te weten is gekomen tijdens het interview. Geef nadien ook even de tijd aan de geïnterviewde om correcties aan te brengen. In deze interviews kunnen een aantal vragen over de knaltips besproken worden, ook hoe de activiteit zelf werd ervaren kan uiteraard aan bod komen. Geef als leider nadien ook steeds kort een duidelijke toelichting bij het besproken thema. Benodigdheden: niets

9. Stellingen Aantal stellingen opwerpen, waarbij de jongeren moeten aangeven of ze akkoord of niet akkoord zijn. Laat de jongeren met groene (akkoord), rode (niet akkoord) en oranje (weet niet) kaartjes aangeven in welke mate ze akkoord zijn met de stelling. Benodigdheden: stellingen en groene, oranje en rode kaartjes

10.

Associëren

Spontaan proberen dingen te associëren (luidop, schriftelijk): woorden, schilderijen, foto’s. Achteraf bespreek je wat opviel in die associaties. Je kan ook voor de activiteit associaties laten maken en er na de activiteit op terugkomen. Benodigdheden: papier en pennen, eventueel foto’s of tijdschriften

11.

Levensloop

Laat iedere jongere even op een grafiek aangeven hoe hij/zij zich op een bepaald moment in de activiteit voelde of laat iedere jongere zichzelf ‘scoren’ op verschillende momenten tijdens de activiteit. Benodigdheden: papier en stiften

12.

Stretch - comfort

Maak een grote cirkel met touw en leg uit aan de jongeren dat de binnenkant van de cirkel de comfortzone is waarin je je goed voelt. Wanneer je op de rand van de cirkel staat, sta je op de rand van de comfortzone en ben je jezelf eigenlijk al aan het uitdagen, het voelt niet helemaal comfortabel meer, maar de uitdaging lijkt wel haalbaar. Hoe verder je van de cirkel gaat, hoe groter de stretch wordt. Je daagt jezelf steeds meer uit en het blijft niet steeds comfortabel. Benodigdheden: lang touw om een grote cirkel te maken

13.

Mijn tekening

Laat iedereen apart of in groepjes tekenen hoe ze zich gevoeld hebben tijdens deze activiteit of wat hen het meeste is opgevallen of bijgebleven. Afhankelijk van de groep kan je bekijken of het interessant is om deze tekeningen in groep te laten toelichten. Benodigdheden: papier en stiften

77

14.

Profiel

Deel levensgrote bladen uit en laat de groep per twee hun profiel tekenen op deze bladen door neer te gaan liggen en de ander je contouren te laten tekenen. Vervolgens kan je iedereen laten rondgaan en feedback geven op de ander door iets te schrijven, tekenen of kleuren op het blad van de andere. Benodigdheden: evenveel levensgrote bladen als er jongeren in de groep zijn

15.

Walk the line

Kies twee punten op een veld (bijvoorbeeld twee bomen) die op een tiental meter van elkaar liggen. Laat de jongeren zich tussen deze twee punten positioneren bij enkele stellingen, waarbij de ene kant van de lijn aangeeft ‘helemaal niet akkoord ‘en de andere kant wijst op ‘volledig akkoord’ met de stelling. Alternatieven om aan te geven hoe ze zich voelen zijn: Duim in de lucht steken (duim omhoog is helemaal akkoord of zeer tevreden, terwijl duim naar beneden helemaal niet akkoord of helemaal niet tevreden betekent) Geef elke jongere een stok en de plaats waar hij de stok houdt, geeft zijn/haar antwoord op de vraag aan. Ook aan de hand van je eigen lichaam kun je een antwoord geven op een vraag. Laat elke jongere zijn ogen sluiten. Leg uit dat ze door de positie van hun lichaam een vraag moeten beantwoorden. Als ze zich helemaal uitstrekken zijn ze helemaal akkoord met de stelling, als ze zich heel klein maken en hurken zijn ze helemaal niet akkoord. Zodra iedereen zich in positie heeft gezet gaan de ogen terug open. Laat elke jongere een thermometer tekenen en daarop aangeven hoe ze zich hebben gevoeld tijdens de activiteit of in welke mate ze akkoord gaan met een stelling. Benodigdheden: afhankelijk van de methodiek: stokken, niets of pen en papier

16.

Inspringtoneel

Je speelt een situatie. Als iemand uit het publiek denkt dat hij/zij een betere aanpak weet, kan deze inspringen en verdergaan. Benodigdheden: niets

17.

Brainstorm-estafette

Maak een wedstrijdje van de nabespreking. Verdeel de groep in 2 (of meerdere) verschillende groepjes. Elke groep krijgt een blokje post-its en moet nadenken over eenzelfde vraag. Ieder groepjes moet zoveel mogelijk antwoorden, de groep die op het einde het meeste antwoorden heeft, wint een prijs. Benodigdheden: papier of post-its en pennen

18.

Rollenspel

Teken of maak een schip (vb. met stoelen) en laat iedereen van de groep een positie innemen op het schip. De ene kan kapitein zijn, de andere is matroos, nog een ander is passagier, zit in de mast of is kok of entertainer. Laat iedereen zichzelf een rol toekennen en bespreek vervolgens kort in de groep wie welke rol had in deze activiteit en waarom hij/zij zichzelf deze rol toekent. Je kan ook andere rollen gebruiken bij deze nabespreking Vliegtuig: de stewardess, de piloot, de passagier, de kaper,… Zwembad: De badmeester, iemand op de springplank, de baantjestrekker, iemand die aan de rand van het zwembad zit,… Benodigdheden: enkele stoelen

78

19.

Woordenketting

Laat jongeren een woordenketting maken. Elk nieuw woord moet beginnen met de laatste letter van het vorige woord en moet passen binnen een specifiek thema. Leg bijvoorbeeld kort een van de knaltips uit en laat de jongeren vervolgens een woordenketting rond deze knaltip maken. Als de link met het thema voor iemand niet duidelijk is, mag hij of zij de woordenketting onderbreken om meer uitleg te vragen. Daarna ga je verder met de woordenketting. Benodigdheden: niets

79

Waar kan ik terecht? Als leider of leidster in een jeugdorganisatie ben je vaak ook de vertrouwenspersoon van vele jongeren. Dat is super! Jongeren hebben er veel aan als hun leider of leidster hen een luisterend oor kan bieden. Maar misschien heb je soms het gevoel dat je niet goed weet wat te doen met het verhaal van een jongere of met een situatie in jouw groep. Heb je het gevoel dat je luisterend oor misschien niet volstaat. Dat is niet gemakkelijk. Zorg er dan ook voor dat jij als leider of leidster je goed in je vel blijft voelen. Durf dan bij anderen of bij een organisatie aan te kloppen voor wat advies. Het is niet jouw verantwoordelijkheid om alle problemen op te lossen!

Waar kan jij terecht? De koepel van je jeugdorganisatie Er is meestal een dienst in de koepel van jouw jeugdorganisatie die permanentie heeft en jou tips kan geven om met die jongere in kwestie of groep om te gaan. Hierbij hoef je geen namen te noemen als je je daarbij niet op je gemak voelt. Het gaat er juist om te praten over moeilijke situaties (niet personen), steun te krijgen bij hoe je daarmee omkunt. Doe in de eerste plaats op hen beroep, zij zijn er om je in dergelijke situaties verder te helpen!

Andere hulporganisaties Er zijn heel wat instanties waar jongeren terecht kunnen met hun vragen of problemen. Je vindt ze hieronder. Nogal wat van deze instanties zijn er ook voor begeleiders van deze jongeren of mensen die met jongeren in contact komen. We zetten even op een rij waar ook jij ook kan aankloppen. Tele-Onthaal Zelfmoordlijn Vertrouwenscentrum CLB Druglijn Holebifoon Meer info over deze instanties en wat ze doen kan je hieronder terugvinden. Of op NokNok bij ‘Waar kan ik terecht’: http://www.noknok.be/waar-kan-je-terecht/

Fit in je hoofd, goed in je vel Voor jongeren van 12 - 16 jaar is er www.noknok.be. Ben je ouder dan 16 jaar? Neem dan een kijkje op www.fitinjehoofd.be. Je vindt er heel wat info, tips en opdrachten om ook voor je eigen geestelijke gezondheid te zorgen.

Gemeentelijke jeugddienst Wil je graag breder gaan dan je eigen jeugdbeweging of jeugdorganisatie, dan is het misschien interessant om ook eens aan te kloppen bij de gemeentelijke jeugddienst. Samen met hen kan je bekijken hoe jullie in de gemeente kunnen werken rond het thema geestelijke gezondheidsbevordering.

Waar kan de jongere terecht? Het is interessant om een zicht te hebben op instanties waar jongeren terecht kunnen met hun problemen, zodat je hen tips hierover kan geven. Vaak zijn dit instanties waar jij zelf ook terecht kan met je vragen. Het kan ook goed zijn om in het kader van een activiteit rond dit thema aan jongeren flyers of brochures te geven met een duidelijk en toegankelijk overzicht van de professionele hulpverleni ng of om in je jeugdorganisatie een poster op te hangen. Neem ook zeker contact met het Logo in je buurt, zij helpen je hier graag mee verder (www.vlaamselogos.be).

80

Ouders of familie Het is belangrijk jongeren aan te raden met hun ouders te praten over problemen waar ze mee zitten. Dit is vaak al een belangrijke eerste stap naar de oplossing.

Kinder- en jongerentelefoon (KJT) Bij de Kinder- en jongerentelefoon kunnen jongeren met alle vragen of problemen terecht. Het is gratis en anoniem. Er luistert altijd iemand naar hun verhaal. Ze proberen jongeren te helpen en een antwoord te zoeken op hun vragen. Website: Chatten: Mailen: Forum: Bellen:

www.kjt.org Elke maandag en woensdag van 18u-22u, behalve op feestdagen. [email protected] zowel anderen als het KJT-team kan antwoorden op je vraag. 102, elke dag van 16u-22u behalve op zon- en feestdagen.

Tele-Onthaal Als jongeren nood hebben om te praten, kunnen ze gratis bellen of chatten met een vrijwilliger van Tele-Onthaal. Ze krijgen er ook info over hulp in hun buurt. Dit gebeurt helemaal anoniem. Tele-Onthaal kunnen ze altijd bereiken (24u/24u) op het nummer 106. Website: Chatten: Bellen:

www.tele-onthaal.be/nl/jongeren/ Weekdagen van 18u tot 23u, op woensdag al vanaf 15u Zaterdag en zondag van 18u tot 22u 106 (24u/24u, 7 dagen op 7)

De zelfmoordlijn Is er een jongere met gedachten rond zelfdoding? Heeft een jongere iemand verloren door zelfdoding? Soms is het gemakkelijker om erover te praten met een onbekende … De deskundig opgeleide vrijwilligers van de Zelfmoordlijn willen er graag voor zijn voor jongeren, hen verder op weg helpen … De Zelfmoordlijn is een gratis hulplijn voor iedereen die met zelfdoding in aanraking komt. Website: Bellen: Chatten:

www.preventiezelfdoding.be 02 649 95 55 (24u/24u) iedere avond (behalve woensdag en zaterdag) van 19u00 tot 21u30

Jongerenadviescentrum (JAC) Het JAC geeft jongeren raad en hulp op moeilijke momenten. Er kunnen heel wat problemen aan bod komen: vragen over alleen wonen, ruzies in het gezin, seksueel misbruik, depressie, … Ze kunnen langsgaan zonder afspraak bij één van de 30 JAC’s in Vlaanderen. Website: www.jac.be Jongeren kunnen ook chatten met een medewerker: maandag 11u-14u en van 15.30u tot 20u dinsdag 12u-14u en van 16u tot 21u woensdag 9.30u-11.30u en van 13u tot 19u donderdag 12u-18u en van 20u tot 21u vrijdag 11u-15u en van 15.30u tot 19u

Vertrouwenscentrum In het vertrouwenscentrum kunnen jongeren met vragen over kindermishandeling terecht. Ze kunnen op de website heel wat info vinden, kunnen terecht in het vertrouwenscentrum in hun buurt of via de chat een anoniem gesprek aangaan met een deskundige die hen verder helpt met hun vragen. Website:

www.kindermishandeling.be

Centrum leerlingenbegeleiding (CLB) Als jongeren problemen hebben op school kunnen ze terecht bij het CLB. Misschien kennen ze via hun school al iemand van het CLB. Maar soms willen jongeren net niet dat hun probleem op school

81

behandeld wordt. Via onderstaande website kunnen ze dan een CLB in hun buurt te vinden. Jongeren kunnen dit CLB mailen of bellen. Website: http://www.ond.vlaanderen.be/clb/ Ook de leerkracht en klastitularis zijn personen waar de jongere steeds bij terecht kan.

Druglijn De Druglijn beantwoordt alle vragen over alcohol, drugs, pillen en gokken. Jongeren kunnen De Druglijn contacteren via de telefoon (078 15 10 20), mail of via Skype. Ze blijven anoniem en krijgen een persoonlijk antwoord, ook online. De Druglijn bezorgt betrouwbare informatie, maar luistert ook naar het verhaal van de jongere, geeft een eerste advies en vertelt hen waar ze terecht kunnen voor hulp. Website: www.druglijn.be

Holebifoon De Holebifoon is een onthaal- en infolijn waar jongeren terecht kunnen met al hun vragen over holebi’s. Ze kunnen er gratis en anoniem informatie vragen of hun verhaal doen. Website: Bellen: Mailen: Chatten:

www.holebifoon.be 0800 99 533, maandag en woensdag van 18.30u tot 21.30u behalve op feestdagen [email protected] maandag, woensdag en donderdag van 18.30u tot 21.30u. Inloggen kan via www.holebifoon.be.

82

II.

Infostandjes

Jeugdorganisaties kunnen tijdens startdagen, infomomenten of gewoon in hun lokalen bij de andere folders materiaal van NokNok leggen, zodat jongeren zelf kunnen ontdekken dat er een website bestaat waar zij kunnen komen kloppen. Het Logo in jouw buurt kan hen de nodige promotiematerialen bezorgen om er een leuke stand van te maken. Tips voor de jeugdorganisaties: Voorzie een gadget die bezoekers kunnen meenemen. Zo lok je passanten naar je stand en kan je interactie op gang brengen. Iets te eten of drinken zorgt ervoor dat mensen langer aan je stand blijven staan. Hou er rekening mee dat mensen die langs je infostand lopen meestal niet eindeloos de tijd hebben. Gebruik korte slagzinnen, wees ‘to the point’ (maar niet angstaanjagend). Wees creatief. Je kan bijvoorbeeld een interactief stuk bouwen met dagboekkamer om getuigenissen in te zamelen of een wedstrijd organiseren.

III.

quizvragen,

Artikels in ledenbladen

Ook in hun ledenblaadje kunnen jeugdorganisaties door NokNok te vermelden meehelpen het welbevinden van hun leden te stimuleren. Er bestaan vele leuke beelden en korte tekstjes die ze zo kunnen kopiëren en plakken in hun ledenblaadje! Vraag er zeker naar bij het Logo en help jongeren verder op weg hun eigen geestelijke gezondheid te versterken.

B. Aanbod en structurele maatregelen 1. www.noknok.be NokNok is de jongerensite waar jongens en meisjes van 12 tot 16 jaar zichzelf kunnen versterken. Het is dus zeker van belang dat jeugdorganisaties op de hoogte te zijn van deze website.

2. Vorming voor jongerenwerkers De vorming voor jongerenwerkers en vrijwilligers in het jongerenwerk is bedoeld voor leiders van jeugdorganisaties en jeugdwerkers die handvatten willen krijgen om rond het thema geestelijke gezondheidsbevordering op een ludieke, speelse manier aan de slag te gaan met hun groep. De deelnemers krijgen tips om groepsactiviteiten op te zetten die passen binnen dit thema, ze krijgen concrete activiteiten mee, maar leren ook wat te doen met jongeren die meer ondersteuning nodig lijken te hebben. Geen handleiding om hulpverlener te worden, maar concrete tips waar zij zelf terecht kunnen en naar welke instanties kan worden doorverwezen. Deze vorming kan worden opgenomen het structurele vormingsaanbod voor jongerenwerkers en vrijwilligers uit het jeugdwerk. Maar ook een lokale groep kan deze actieve, interactieve vorming aanvragen.

C. Afspraken 1. Oprichten werkgroep Met het team van je jeugdorganisatie kan je ook een ‘werkgroepje’ opstarten, waarin je actief gaat nadenken hoe dit thema een plaats krijgt binnen jullie organisatie. Het is goed om niet eenmalig een activiteit op te zetten, maar na te denken over hoe je op regelmatige basis aandacht kan geven aan dit thema op een leuke, speelse en toegankelijke manier. Het is niet de bedoeling heel je werking om te bouwen, maar wel verder te bouwen op je bestaande werking en bewuster stil te staan bij het welbevinden van je jongeren.

83

NokNok promoten in jongerenorganisaties In deze bundel willen we in de eerste plaats inspiratie geven voor activiteiten die het thema geestelijke gezondheidsbevordering onder de aandacht brengen en jongeren kunnen toeleiden naar www.noknok.be. Verder trachten we een aantal handvatten te geven om NokNok in het jeugdwerk te promoten en op het lokale niveau onder de aandacht te brengen. Onderstaande tips geven hier een aanzet toe.

A. Activiteiten, informeren en sensibiliseren 1. Jeugdinformatiepunt In veel gemeenten is een jeugdinformatiepunt aanwezig, of hebben centrale ontmoetingsplaatsen bepaalde informatie. Dit is vaak in een jeugdhuis, jeugddienst of JAC. Ook in de bib is er vaak een infohoek voor jongeren. Hier kunnen jongeren allerlei informatie vinden over uiteenlopende thema’s. Het is relevant hier ook materiaal rond geestelijke gezondheidsbevordering voor jongeren op te nemen. NokNok levert hiervoor de nodige materialen, die dit thema onder de aandacht brengen en jongeren kunnen aanzetten om ermee aan de slag te gaan.

Tip Bij een infohoek in de bib, kan je meteen ook boeken rond het thema geestelijke gezondheid en geluk in de verf zetten. En misschien kan je hier ook een vertel of poëzieavond koppelen.

2. Links en informatie via gemeentelijke kanalen Heel wat gemeenten hebben een aparte website of pagina voor de jeugd. Hierop kan doorgelinkt worden naar de NokNok website of een artikeltje worden geplaatst. Ook het gemeentelijke informatieblad of bepaalde uitgaven van de jeugddienst of jeugdverenigingen zijn interessante kanalen om info te verstrekken omtrent NokNok en het welbevinden bij de jeugd. Kant-en-klare tekstjes en leuke afbeeldingen zijn beschikbaar bij het Logo (www.vlaamselogos.be) .

3. NokNok op de agenda van de lokale jeugdraad De inzet van de jeugdraad kan op twee vlakken: enerzijds kan de jeugdraad een advies formuleren naar het college over het belang van het thema psychosociaal welzijn bij jongeren. Zo’n advies kan zich bijvoorbeeld richten op: Het implementeren van structurele maatregelen die bijdragen aan psychosociaal welzijn (zie ook hieronder) Het voorzien in ruimte binnen het takenpakket van de jeugddienst om hier blijvend aandacht aan te besteden door overleg, samenwerking met partners als het JAC, of het organiseren van bepaalde activiteiten ter sensibilisatie. Het voorstellen van een concreet project of een activiteit die jongeren sensibiliseert rond het thema.

84

Anderzijds organiseert de jeugdraad in een aantal gevallen ook zelf activiteiten. Het is ook een geschikt kanaal om jongeren uit verschillende jeugdwerkorganisaties aan te spreken om hier binnen de eigen organisatie iets mee te doen.

4. Informatie tijdens activiteiten van lokale jeugdorganisaties NokNok kan aanwezig zijn tijdens activiteiten die in de gemeente georganiseerd worden met een infostand, flyers of een korte uitleg. Dit kan een lokaal festival zijn, een avond in het jeugdhuis, een monitorenactiviteit van het speelplein, etc. Dit kan al dan niet gekoppeld worden aan een activiteit uit de NokNok-activiteitenlijst om het thema op een aansprekende manier te introduceren.

Tip Een infostand moet daarom sterk visueel prikkelen en in het oog springen. Maak gebruik van de vrolijke promotiematerialen die je bij het Logo kan bestellen of uitlenen (vb. stickers, posters, levensgrote banner). Voorzie een gadget die bezoekers kunnen meenemen. Of zorg dat er iets te doen is. Zo lok je passanten naar je stand.

5. Mail/brief naar jeugdorganisaties Een persoonlijke brief kan verschillende doelen dienen: Jeugdorganisaties informeren over het belang van geestelijke gezondheidsbevordering Jeugdorganisaties op de hoogte stellen van www.noknok.be en hen oproepen NokNok mee bekend te maken bij hun leden (vb. door een artikeltje in hun ledenblad, materiaal in hun lokalen,…) Jeugdorganisaties op de hoogte stellen van www.noknok.be en hen oproepen om actief aan de slag te gaan met NokNok (gebruik zeker de activiteitenlijst!)

Tip Bij het Logo kan je terecht voor een basisbrief of voor advies bij de opmaak van een brief. Betrek en informeer zoveel mogelijk partners uit je gemeente.

6. Workshop NokNok voor lokale jeugdorganisaties Er kan ook gekozen worden om een workshop te organiseren voor monitoren en leiding van lokale jeugdorganisaties. Op die manier trekt men een breder publiek aan dan op de jeugdraad. Er kan worden ingezet op verschillende zaken: Waar gaat NokNok precies over, voor wie is het en in welke situatie?

85

Wat voor activiteiten vind je in de activiteitenlijst, hoe zet je die op, waar moet je rekening mee houden? (vb. hoe kan je acties kaderen binnen dit thema, waarom is het belangrijk om te zorgen voor omkadering,…) Wat doe je als je vragen krijg van jongeren naar aanleiding van de activiteit? (vb. samen eens kijken op de website, een gesprekje voeren, eens voor iemand naar een JAC bellen).

Tip Neem contact met je Logo als je een voordracht wenst om je lokale jeugdorganisaties warm te maken voor NokNok, zij helpen je graag verder.

B. Aanbod en structurele maatregelen 1. www.noknok.be Sinds 21 september 2011 staat NokNok online en kan deze website bekend gemaakt worden. Maar nog belangrijker: jongeren kunnen er terecht om hun eigen geestelijke gezondheid te versterken. Gemeentes moeten dus in principe niet veel meer doen, aangezien de website online is en werkt. Interessante tip ter bekendmaking kan wel zijn om www.noknok.be op plaatsen waar jongeren samenkomen en surfen (vb. de bibliotheek) als homepage te laten instellen (permanent of als deel van een activiteitenweek).

2. Vorming voor jongerenwerkers Om jongerenwerkers en vrijwilligers uit het jeugdwerk aan te zetten om actief rond dit thema in hun organisatie aan de slag te gaan, kan de gemeente de vorming voor jongerenwerkers inplannen en bekendmaken. Op deze vorming: leren jongerenwerkers en vrijwilligers uit het jeugdwerk NokNok kennen krijgen ze handvatten op een laagdrempelige en leuke manier binnen hun organisatie aan de slag te gaan met het thema geestelijke gezondheidsbevordering gaan ze zelf aan de slag met de activiteiten wordt bekeken hoe een jongere indien nodig ook na een activiteit of naar aanleiding van een gebeurtenis kan verder geholpen worden.

3. Toegankelijk aanbod hulpverlening Om de stap te zetten naar de hulpverlening heb je veel moed nodig. Hulp durven vragen is niet eenvoudig, zeker omdat er vaak nog veel drempels zijn die de toegankelijkheid van de hulpverlening bemoeilijken. Als gemeente is het belangrijk om deze drempels zoveel mogelijk in beeld te brengen en zoveel mogelijk uit de weg te ruimen. Hoe kunnen jongeren bijvoorbeeld een duidelijker overzicht krijgen van waar ze terecht kunnen in jouw gemeente, hoe kunnen eventuele financiële drempels uit de weg worden geruimd, wat met de privacy, indien jongeren niet willen dat ouders of vrienden op de hoogte zijn van hun hulpvraag,… Overleg met diverse welzijnsactoren, zoals bijvoorbeeld het JAC, CAW, OCMW is een aangewezen stap om werk te maken van de toegankelijkheid.

86

Inspiratie omtrent jongerenhulpverlening is ook terug te vinden op volgende website: http://steunpunt.be/onderwerpen/jeugdhulp/inspiratiedag_jongerenhulpverlening. Hier vind je alle info over de inspiratiedag die het Steunpunt Algemeen Welzijnswerk organiseerde omtrent jongerenhulpverlening.

4. Veilige en aantrekkelijke omgeving met groene zones Een veilige, aantrekkelijke omgeving met groene zones bevorderen het welbevinden van jongeren: open plaatsen, een toegankelijke en veilige omgeving, aantrekkelijkheid en kwaliteit van de gebouwde omgeving, de aanwezigheid van voldoende groene zones. Bekijk samen met de andere beleidsdomeinen hoe jullie door een veiligere en aantrekkelijkere omgeving voor jongeren te creëren, de geestelijke gezondheid van jongeren mee kunnen bevorderen. Enkel voorbeelden van succesvolle acties uit het buitenland zijn: Health Action Zones (Meer info: http://www.nice.org.uk/niceMedia/documents/CHB9haz-14-7.pdf ) Home Zone (www.homezones.org) In Vlaanderen worden ook acties opgezet om een veilige en aantrekkelijke omgeving te creëren met groene zones. Een voorbeeld hiervan zijn de knelpuntenwandelingen, waarbij onder andere aandacht wordt gegeven aan voldoende verlichting, veilige fietspaden, drempels en wegverzakkingen, en het voorzien van laagdrempelige ontmoetingsplaatsen. Kind en samenleving werken hier ook rond en geven hieromtrent advies aan gemeenten (http://www.k-s.be/).

5. Sociale cohesie stimuleren in de gemeenschap Een andere belangrijke determinant van mentaal welbevinden en geestelijke gezondheid is sociale cohesie, iets wat van groot belang is in onze westerse samenleving waar individualisme, materialisme en de consumentenmaatschappij zorgen voor een verbrokkeling van het sociaal weefsel en de sociale netwerken. Verbondenheid met een sociale groep, een gevoel van thuishoren en sociale steun zijn belangrijke beschermende factoren voor een goede geestelijke gezondheid. Enkele voorbeelden uit binnen- en buitenland ter inspiratie: Connected communities (vb Communities that Care, Maryborough Mental Health Promotion) Gemeenschapskunstprojecten, samen creëren en vormgeven Intergenerationele projecten, waarbij de interactie oud – jong centraal staat (vb. in de pen voor oma/opa, Leespeters/meter, kennisuitwisseling tussen oud en jong met behulp van nieuwe media) Schoolspotters (http://www.ond.vlaanderen.be/veve/schoolspotters/) Jeugdadviseurs (In Petto, nu: Jong en Van Zin) Een jongerenwerker of buurtwerker kan verder ook helpen om contact te leggen tussen verschillende groepen in de wijk. Voor advies hierover kun je terecht bij Uit de Marge (www.uitdemarge.be)

6. Ongelijkheid bestrijden Ongelijkheid verminderen en voorkomen is belangrijk voor het welbevinden, ook voor jongeren. Ongelijkheid kan zich situeren op diverse vlakken (vb. gezondheid, inkomen,…). Meer informatie en cijfers over ongelijkheid kunnen teruggevonden worden in de armoedebarometer (http://www.decenniumdoelen.be/armoedebarometer/). Enkele voorbeelden van succesvolle initiatieven om hiermee aan de slag te gaan: Heropbouw, heropwaardering, en opknappen van verloederde buurten. Hiervoor kunnen renovatiepremies worden gebruikt. Toegang tot onderwijs/ opleiding vergemakkelijken door bijvoorbeeld ouders te informeren over studiebeurzen en waar ze daarvoor terecht kunnen.

87

7. Stigma en discriminatie rond geestelijke gezondheid verminderen Om het welbevinden van jongeren te bevorderen is het van belang het taboe dat er nog bestaat rond geestelijke gezondheid te doorbreken. De Vlaamse Vereniging voor Geestelijke gezondheid is hier intensief mee bezig en kan u hierrond ook adviseren (www.vvgg). Er bestaan ook reeds diverse campagnes om beeldvorming te beïnvloeden in zowel binnen- als buitenland: Te Gek (www.tegek.be) You in Mind http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8251958) Changing Minds (http://www.changingmindscentre.co.uk/) Open Doors (http://www.openmindsopendoors.com/) NokNok

8. Integratie Mind-Body Ook het verbeteren van de integratie van fysieke en mentale gezondheid en welbevinden is belangrijk. De eerstelijnszorg is hiervoor een interessante setting en posters/postkaartjes kunnen verspreid worden naar huisartsen. Ook de ‘groene voorschriften’ (social prescibing) zijn een interessant initiatief. Dit is het aanbieden van mogelijkheden om bijvoorbeeld te bewegen, creatief te zijn, kunst te maken, nieuwe vaardigheden te leren, vrienden te maken, vrijwilligerswerk te doen of hulp te krijgen bij het studeren. Dit wordt meestal aangeboden door de eerstelijnszorg, hoewel er ook nog vele andere opties mogelijk zijn. Voorschrift om te leren Kunst op voorschrift Bewegen op voorschrift (http://www.gezondeinspiratie.be/index.php?page=6&fiche_detail=171)

9. Overleg en samenwerking/intersectoraal werken Jeugdwelzijn of psychosociaal welzijn van jongeren is per definitie een thema dat werken over diverse sectoren heen vraagt: ‘jeugd’ en ‘welzijn’ zijn immers verschillende sectoren, zeker gezien de klemtoon op jeugdwerk en vrije tijd binnen NokNok. Concreet denken we dan qua partners aan een welzijnsdienst, jeugddienst, preventiedienst, en/of OCMW als partners binnen het lokale bestuur. Een overleg rond het thema jeugdwelzijn met verschillende gemeentelijke diensten, of verschillende organisaties die hier de schouders onder willen zetten kan hier een middel zijn, maar ook het agenderen van het thema op een werkgroep lokaal sociaal beleid, (regionale) welzijnsraad, of structureel overleg tussen verschillende diensten is een optie. Het is waardevol om te gaan kijken binnen andere beleidsdomeinen wat reeds gedaan wordt dat ook een impact heeft op het welbevinden van de jeugd en door ervaringen te bundelen. Een aandachtspunt hierbij is steeds een duidelijke doelstelling en gezamenlijke visie te formuleren, hoewel het regelmatig uitwisselen van signalen en ervaringen ook waardevol kan zijn.

C. Afspraken 1. Lokaal gezondheidsbeleid en jeugdbeleid Het thema Geestelijke Gezondheidsbevordering is van groot belang en verdient dus niet enkel een plek in het lokaal gezondheidsbeleid, maar ook in het jeugdbeleid. Belangrijk voor de gemeente is om te bewaken dat dit thema een plaats krijgt en niet aan de kant wordt geschoven. NokNok kan een interessante insteek vormen om een concrete invulling te geven aan dit thema op lokaal niveau.

88

Ondersteunende materialen Het is altijd leuk om bij de groepsactiviteiten materialen van NokNok te gebruiken. Voor promotiematerialen kan je contact nemen met het Lokaal Gezondheidsoverleg in je buurt (www.vlaamselogos.be). Opgelet: promomaterialen aanvragen kan, zolang de voorraad strekt! Welke promomaterialen zijn er: Stickers Posters Postkaarten Een levensgrote banner Artikeltjes voor in jullie ledenblaadjes Afbeeldingen E-mailsignering Online banner Sommige Logo’s beschikken hiernaast ook nog over andere leuke gadgets en materialen, dus neem zeker contact met hen op (www.vlaamselogos.be)

Tips Het is ook altijd leuk om lokale acties te koppelen aan speciale data: 21maart:

Internationale dag tegen racisme en discriminatie

31 mei:

Wereld anti-tabakdag

12 augustus:

Internationale dag van de jeugd

9 September:

Dag van de suïcidepreventie

10 oktober:

Dag van de geestelijke gezondheid

17 oktober:

Dag van de eliminatie van de armoede Dag Van de jeugdbeweging in oktober

20 december: Werelddag van de solidariteit

89

Inspiratiebronnen Voor het uitwerken van de activiteiten hebben we ons gebaseerd op diverse websites, mappen, spelen en pakketten. Even onze bronnen op een rij: Effectiviteitsreview - VIGeZ Fit in je hoofd carrousel - Logo Zenneland Jeugd Rode Kruis In Petto Jeugddienst (nu: Jong en Van Zin) Inspiratiegids Borstkankeropsporing - VIGeZ Leefsleutels Pedagogisch dossier Fit in je hoofd – Logo Antwerpen Sensoa Project KHLIM bachelor in de orthopedagogie 2010 – 2011: Educatieve spelen voor meisjes (15+) rond seksualiteit, middelengebruik, assertiviteit en culturele diversiteit) VAD vzw Zinloos geweld www.vvj.be www.steunpuntjeugd.be www.gavoorgezond.nl www.spelendatabank.be www.jeugdwerknet.be

Met dank aan: Alle mensen die meedachten aan dit project, info aanreikten of lid waren van het projectteam: Letticia.DeSutter (Logo Gezond +), Griet Geeraert (Logo Mechelen), Els De Keyzer (Logo Mechelen), Veerle Devriendt (Logo Gezond +), Luc Lipkens (Limburgse Logo’s), Loes Huylebroeck (Logo Zenneland), Joke Goethals (Logo Brugge-Oostende), Els Van Langenhoven (Logo Zenneland), Joke Vandenhoute (CGG Passant), Kirsten Pauwels (Locoregionale coördinator), Lies Verhetsel (Sensoa), Itte Vanhecke (Steunpunt Algemeen Welzijnswerk), Sofie De Bisschop (Socialistische mutualiteit), Annick Vangindertael (Christelijke Mutualiteit), Annemie Coëme (Onafhankelijke Mutualiteit), Karen Eerdekens (Liberale mutualiteit), Hans (Crejaksie), Julie Deman (Joetz), Marc Hollevoet (Neutrale landsbond), Marnix Raes (Neutrale Landsbond), Lutgart Vanderaspoilden (Christelijke Mutualiteit), Maria Euwema (Vereniging Vlaamse Jeugddiensten), Nathalie Van Ceulebroeck (Vereniging Vlaamse Jeugddiensten), Ilse Lemahieu (In Petto Jeugddienst), Dominique Verschueren (In Petto Jeugddienst), Tom Dierckx (Formaat), Kara Eestermans (Formaat) Olga Vandevloed (Domus Medica), Bram Vermeiren (Steunpunt Jeugd), Marian Michielsen (VIP Jeugd), Jan Vanspeybroeck (VVGG), Sara Pannecoucke (Vlaamse Sportfederatie) , Inge Schoenaert (Kinderrechtencommisariaat), Ine Esch (Vlaams Instituut voor Sportbeheer en Recreatiebeleid), Seppe Dams (Agentschap Sociaal Cultureel werk voor jeugd en volwassenen), Tom Joos (Gezinsbond), Hilde De Weirdt (Gezinsbond), Inge Nys (Tele-Onthaal), Inge Antrop (psychologe), Lieven Migerode (Relatie- en gezinstherapeut), Gert Scheerder (Ugent), Dirk Vangeel (CGG), Gwendolyn Portzky (Ugent), Ilse Bernaert (VAD), Michael Bloemen (Centrum ter Preventie van Zelfdoding),Karl Andriessen (Federatie van Diensten voor Geestelijke Gezondheidszorg), Michel Probst (KULeuven), Sofie Leemans (CGG), Rob Dedonder (Vlaamse Jeugdraad), Lies Roels (Vlaamse Jeugdraad), Marjolein Haan (VIP Jeugd), Peter Verdonck (VIP Jeugd), Jean-Pierre van Hee (Integrale Jeugdhulp), Sibille De Clercq (Kinder en Jongerentelefoon), Veerle Breemeersch (Vlaamse Scholierenkoepel), Alexander Van Leuven (Wel jong, niet hetero), Pieter Monsaert (FOS Open Scouting), Bjorn Boudry (KAJ), Matthieu Clarysse (Jeugd Rode Kruis), Maaike Smet (Jeugd Rode Kruis), Eline Dupont (Jeugd Rode Kruis), Els Van Doren (Chiro Vlaanderen), Karolien Frederickx (Chiro Vlaanderen), Jo Baetens (KSJ), Najim Einauan (Platform Allochtone Jeugdwerkingen), Lieven Casteels (KLJ), Silke Cools (KLJ)

90

91

Inspiratielijst. NokNok. Lokale besturen

Recommend Documents