Innovatieve technieken en behandelingen bij borstcarcinoom in az groeninge 18 oktober 2011
Verwelkoming dhr. J. Deleu
•
Mammotoombiopsie en DIEAP-flap reconstructie na borstamputatie dr. E. Vanherreweghe, medische beeldvorming azg dr. F. Dubrulle, plastische chirurgie azg
•
Genetische raadpleging prof. dr. K. Devriendt, centrum voor menselijke erfelijkheid UZ leuven
•
Intraoperatieve radiotherapie = IORT dr. S. Derycke, oncologisch centrum azg
•
Preventie en behandeling van lymfoedeem na borstoperatie met axilla M. Watteeuw, borstverpleegkundige azg A. Derdeyn en H. Vanden Broucke, zelfstandige kinesisten
Moderatoren: • dr. G. Staelens, gynaecologie azg & voorzitter stuurgroep borstkliniek • dr. S. Vandebauwhede, huisarts • dr. M. Verhaest, huisarts
Casus 1: Mammotoombiopsie
en DIEAP-flap reconstructie na mastectomie
dr. E. Vanherreweghe, medische beeldvorming
& dr. F. Dubrulle, plastische chirurgie
az groeninge
Patiënte • Algemene gegevens:
patiënte van 55 jaar met voorgeschiedenis van invasief, matig gedifferentieerd apocrien carcinoma links R/ tumorectomie, okselklierevidement en radiotherapie (11 jaar geleden).
• Klinisch onderzoek:
normaal.
• RX digitale mammografie toont een nieuw opgetreden cluster suspecte microcalcificaties links.
• Advies na multidisciplinair oncologisch consult: mammotoombiopsie (stereotactisch geleide vacuümbiopsie)
RX digitale mammografie
Mammotoombiopsie: indicaties • Weefseldiagnose van klinisch niet palpable en echografisch niet zichtbare afwijkingen, verdacht op de mammografie. • Microcalcificaties: suspect, veranderd, toegenomen…
Mammotoombiopsie: contra-indicaties • Bloedverdunners 1 week stopzetten • Lokalisatie van de microcalcificaties: - te diep prepectoraal - te oppervlakkig (< 1 cm onder de huid)
Mammotoombiopsie: voorbereiding
Mammotoombiopsie: techniek • S
SenoRX Encor Systeem
GE digitaal mammografietoestel met stereotaxie
Mammotoombiopsie: techniek ‘lateral approach’
Mammotoombiopsie: techniek
Mammotoombiopsie: techniek
Mammotoombiopsie: techniek
Mammotoombiopsie: techniek
Mammotommbiopsie: techniek
Mammotoombiopsie: techniek
Mammotoombiopsie: techniek
Mammotoombiopsie: weefselbiopten Ruime biopten: 10 Gauge, 2 cm, 150-170 mg
Mammotoombiopsie: complicaties • Vagale reacties • Bloeding • Hematoom
Biopten: resultaten
Biopten: resultaten • Ductaal carcinoma in situ (DCIS) • Cribriforme architectuur met microcalcificaties • Graad 1
Advies na mammotoombiopsie • Na voorgeschiedenis van invasief borstcarcinoom • Nieuwe haard van DCIS • Voorstel: mastectomie al dan niet met onmiddellijke reconstructie met eigen weefsel (DIEAP-flap)
Casus 1: Mammotoombiopsie en
DIEAP-flap reconstructie na mastectomie dr. F. Dubrulle, plastische chirurgie az groeninge
Vrije flappen
« Perforator flappen »
Perforator
« Vertakt » in subcutaan weefsel
Multidetector - row - CT
Dr.F.Dubrulle
Perforator flaps Voordeel • • • • •
Hele lichaam Versatile Chimeer MUSCLE SPARING Geen opoffering
Nadeel • • • •
Expertise Micro-chirurgie Loupes Moeilijke dissectie
DIEAP-flap « Deep Inferior Epigastric artery Perforator Flap »
Golden standard !
DIEAP-flap
Primaire DIEAP
Areola = tattoo = 2md na TRC
Lichaamseigen weefsel VOORDEEL • • • • • • •
Eigen = natuurlijker Soepel Evolueert mee, ptose Shaping Voordeel donorsite (abdomino bij DIEAP) Gezond gevasculariseerd weefsel Replace like with like
Lichaamseigen weefsel NADEEL • • • • •
Donorsite Dissectie Operatieduur ? Expertise Partiële of volledige necrose
Casus 2: Genetische raadpleging
prof. dr. K. Devriendt, Centrum voor menselijke erfelijkheid UZ Leuven
Patiënte • Algemene gegevens: – patiënte van 33 jaar met voorgeschiedenis van allergie aan penicilline (S: dyspnae, geen rash, wel braken), probeert te stoppen met roken en drinkt bij gelegenheden; – zij werkt in een grootkeuken, heeft 2 kinderen en verder geen kinderwens
• Oncologisch:
familiaal belast langs vaders zijde nl.
ovariumcarcinoom bij 2 nichten, een tante en een grootmoeder. Indien 1 van deze personen BRCA 1-draagster is => sterk verhoogd risico op ontwikkelen van tumoren nl Borstca Ovariumca Contralateraal borstca
50-85% 16-63% 40-60% 47
Patiënte
• Advies na multidisciplinair oncologisch consult: genetische raadpleging
Huiswerk vooraf ? • familie :
zijn er nog personen met kanker ? welke vorm van kanker leeftijd van diagnose
• minstens drie generaties – eventueel verder als relevant • andere vormen van kanker ? - prostaat, pancreas, darm - leukemie, long • “kanker in de buik” “botkanker” is de exacte diagnose te verifiëren ⇒ naam en geboortedatum van betrokkene ? ⇒ wie is de behandelende arts ?
Stamboom van de familie
cardiaal
Borstkanker
borstkanker
borstkanker
•Ook in mannelijke lijn !
Analyse van de stamboom
1. Zijn er aanwijzingen voor een syndromatische vorm ? zeer zeldzaam 2. Is er indicatie voor genetische testing van BRCA1/2 ? = wat is kans op een mutatie in het BRCA1/2 gen? 3. Wat zijn de risico’s op borst- & ovariumkanker - als er geen indicatie is voor BRCA1/2 testing - als er geen mutatie zou gevonden worden
Genetica van borstkanker
Vlaanderen : 5500 vrouwen met borstkanker per jaar (2006) 5% (+/-250)
15% (+/- 800)
80%
Autosomaal dominant erfelijk - 1 à 2% : BRCA1 – BRCA2 - zzz andere syndromen - de rest : ? Familiaal voorkomend - niet BRCA1/2 - CHEK2
Sporadisch = multifactorieel : Interactie genetische & omgevingsfactoren. Elke factor maar zeer kleine bijdrage
BRCA1/2 mutaties * elke familie een eigen mutatie * mutaties verspreid over het ganse gen = min 80 testen per patient ! = géén belangrijke “founder mutaties in Vlaanderen
Moeilijk
=>
enkel in gespecialiseerde (universitaire) labo’s
Duur
- reële kost : +/- 1000 € - remgeld : 2 x 8,68 €
Duurt lang 3-6 maanden (= sneller dan vroeger, dankzij nieuwe technologie)
⇒ selectie voor onderzoek om efficiëntie van mutatieanalyse hoog te houden
Criteria : - hoge risico groepen - met >10% kans op BRCA mutatie
BRCA : Cumulatief risico op kanker
borstkanker 70j 70% 75%
BRCA1 BRCA2
80j 80% 88%
- risico neemt toe vanaf vanaf 30 jaar - op 50 jaar al +/- 35% risico
30
50
Evans DG BMC Cancer 2008, 8:155
BRCA : Cumulatief risico op kanker
ovariumkanker BRCA1 BRCA2
70j 60% 30%
80j 65% 35%
• BRCA1 > BRCA2 • BRCA1 vroeger dan BRCA2
Kenmerken van erfelijke borstkanker door BRCA1 – BRCA2 mutatie
1. risico
= zowel borstkanker als eierstokkanker = vanaf jonge leeftijd = bilateraal borstkanker
Minder uitgesproken risico’s : -
-
Mannen : - borstkanker: - prostaatkanker pancreaskanker andere : onduidelijk
+/- 8% +/- 8% ?
(enkel BRCA2) (BRCA1 en BRCA2) (BRCA2)
Kenmerken van erfelijke borstkanker door BRCA1 – BRCA2 mutatie
2. Familiaal voorkomen : overerving = Autos. dominant * 50% kans voor elk van de kinderen van een persoon die drager is * Geen verschil in kans op overerving tussen jongens en meisjes
*
*
*
Draagster van een BRCA1 mutatie
27 j
23 j
Wie van beiden heeft het hoogste risico op borstkanker later?
*
1/2
1/2
27 j
1/4
23 j
1/4
1/4
Wie van beiden heeft het hoogste risico op borstkanker later?
Kenmerken van erfelijke borstkanker door BRCA1 – BRCA2 mutatie
+/- altijd overgeërfde mutaties dwz : meest mutaties ontstaan niet de novo ⇒ familiale anamnese ! ⇒ soms generaties overgeslagen : - overerving in mannelijke lijn - risico is niet 100% - kleine families
Indicaties voor mutatieanalyse
– 3 of meer aangetasten (en min. 1 < 50j) – families met borst- én ovariumcarcinoom – families met borstcarcinoom bij mannen (BRCA2) (39/jaar in 2006)
– borstkanker < 30j (ook bij sporadische casus) – triple negatieve borstkanker < 40 jaar Én minimum 1 aangetaste persoon in leven
Besluit van de raadpleging Opstellen van de stamboom Analyse van de stamboom indicatie voor genetische testing BRCA1/2 ? JA => bloedafname (eventueel samen met volgende bloedafname)
NEEN => empirische risico’s (zie verder)
Afspraken 1. Ik stel voor dat ik een brief stuur naar u en uw artsen, met een verslag van wat we besproken hebben. Akkoord? -Huisarts -Gynaecoloog -Oncoloog (als van toepassing) -Patiënte zelf -Andere 2. Hoe delen we het resultaat van het genetisch onderzoek mee ? Eerste genetische testing : - meestal per brief & nadien eventueel op raadpleging - soms “resultaat is gekend, ik nodig u uit een afspraak te maken”. - af en toe: “stuur het resultaat maar naar mijn dokter”
< 6 maanden (nieuwe technologie)
Mutatie gevonden in BRCA1/2 Bespreking resultaat op de raadpleging - voor betrokkene zelf • beleid : rekening houden met voorgeschiedenis van borstkanker => verwijzing naar behandelende arts(en) • nieuwe behandelingsmogelijkheden (PARP inhibitoren) • Risico op ovarium kanker • Life-time risico op 2de borstkanker ~ 50%
- voor andere familieleden
Predictief genetisch onderzoek
Genetische test bij niet aangetaste verwant raadpleging geneticus voor medische informatie - bespreking van risico’s - bloedafname voor analyse DNA analyse in duplo - counseling via borstteam (indien gewenst)
raadpleging geneticus voor bespreking resultaat - na 6 weken - bespreking praktische aspecten van opvolging - psycho-sociale follow-up via borstteam - bespreking verder familiaal nazicht - brief naar huisarts, gynaecoloog én patient(e) zelf - Indien nog vragen in de toekomst – altijd welkom
Preventieve strategie • BRCA mutatie aanwezig: vanaf 30j (of -5j regel) - Ovaria - jaarlijks gynaecologische onderzoek + echo + CA125 - bilaterale salpingo-oöphorectomie voor 40j bij BRCA1 voor 50j bij BRCA2 Gaat gepaard met reductie in risico op borstkanker ! - Borsten • halfjaarlijks klinisch onderzoek en echo borsten • jaarlijks mammografie en NMR borsten • preventieve bilaterale mastectomie met evt reconstructie
Preventieve strategie voor mannen
• Jaarlijks preventief onderzoek naar prostaatcarcinoom vanaf 50j. – PSA dosage – rectaal toucher – BRCA2 : +/- 8% risico op borstkanker = bewustzijn !
Als negatief genetisch onderzoek of geen indicatie voor onderzoek • Nieuwe raadpleging indien nieuwe gegevens in de familie • DNA wordt bewaard : nieuwe mogelijkheden voorbeeld : CHEK2 • Empirisch risico
Familiaal zonder BRCA mutatie
5%
Autosomaal dominant erfelijk BRCA1 – BRCA2
(+/-250)
15% (+/- 800)
familiaal voorkomend NIET BRCA1/2
• ongekend => risico 20-30%
80% sporadisch multifactorieel
Geen indicatie voor testing : empirisch risico
Kans op BRCA mutatie ? +/- 2% ⇒Géén testing in deze familie Ibis risk evaluator Kans op borstkanker : 18,4% (n.b. risico op borstkanker na negatieve BRCA-test bij moeder blijft 17,8%)
Kans op BRCA mutatie ? +/- 40 % kans om mutatie te vinden in deze familie Kans op borstkanker : -voor testing : 35 %
Negatieve testing bij moeder en zus : Kans op borstkanker = 23% = medium risico
Familiaal zonder BRCA mutatie
FOLLOW-UP
géén BRCA1/2
géén BRCA1/2
BRCA1/2 mut
LIFETIME RISICO
20% - 30%
30% - 40%
>60%
Klinisch borstonderzoek
jaarlijks
om de 6 maand
om de 6 maand
Echografie
jaarlijks
om de 6 maand
om de 6 maand
Mammografie
jaarlijks
jaarlijks
jaarlijks
Leeftijd waarop starten
40 j
30 j
30 j
Of : 5 j voor leeftijd van jongste aangedane persoon als leeftijd <45j
Of : 5 j voor leeftijd van jongste aangedane persoon als leeftijd <35j
Of : 5 j voor leeftijd van jongste aangedane persoon als leeftijd <35j
niet systematisch
Om de 2 jaar
Jaarlijks
MRI scan van de borsten
Familiaal zonder BRCA mutatie
OVARIA ? •Familiaal negatief voor ovariumkanker ⇒Geen opvolging •Familiaal positief voor ovariumkanker ⇒Opvolging ! Vanaf 30 jaar (of -5 jaar regel) - jaarlijks
gynaecologische onderzoek + echo + CA125 - bilaterale salpingo-oöphorectomie voor 50j
Advies na genetische raadpleging • Patiënte is draagster van de BRCA-1 mutatie • 1stegraadsverwanten : 50% risico op dragerschap • Voorstel: – Profylactische bilaterale mastectomie – Profylactische bilaterale salpingo-ovariëctomie
IORT intra-operatieve radiotherapie
dr. S. Derycke, oncologisch centrum az groeninge
Definitie
• I(ntra) O(perative) R(adio) T(herapy) • Speciale bestralingstechniek waarbij tijdens de operatie een hoge dosis bestraling toegediend wordt in één enkele fractie, hetzij als enige behandeling, hetzij als boost.
Huidige techniek adjuvante bestraling • Borstsparende ingreep (tumorectomie met markeren van het tumorbed dmv clips) • Sentinelprocedure of okselevidement • Na definitief APO beslissing over systemische therapie en lokale therapie • Eerst eventuele chemotherapie +/- Herceptine • RT volledige borst (50 Gy/ 25 fracties/ 5 weken) • Boost thv tumorbed met elektronen of fotonen ( 13.5 - 15 Gy/ 6 fracties afh van sectievlakken)
Rationale IORT
(voordelen)
• Toevoegen RT aan BCS verbetert lokale controle en survival • Betere visuele controle, minder geographical miss (remodeling) • Kortere overall treatment time, minder tumorrepopulatie • Vermijden van mastectomie (leeftijd, alg. conditie, recidief)
Historiek IORT • 1920: palliatief bij inoperabele tumoren • 1940: orthovoltage toestellen • 1960: lineaire acceleratoren met elektronen • 1980: HDR-brachytherapie • Mid 1990: mobiele miniatuur acceleratoren met robotische arm
Toestellen IORT • Brachytherapie • Mammosite • Orthovoltage (Intrabeam van Carl Zeiss) • Elektronen ( Liac van Sordina, Mobetron van IntraOp)
Intrabeam Voordelen: • Zeer licht (1.8 kg), mobiel • Quasi geen bijkomende radioprotectiemaatregelen nodig • Zeer sterk dosisverval • Minder duur Nadelen: • Lange bestralingsduur/narcose (tot 50 min) • Zeer sterk dosisverval
Mobetron/Liac Voordelen: • Homogene dosisverdeling • Korte bestralingsduur (3-5 min) Nadelen: • Duurder • Zeer zwaar (infrastructuur moet sterk genoeg zijn) • Uitgebreide radioprotectiemaatregelen nodig
Procedure (1) • Calibratie van het toestel door fysicus • Tumorectomie met wegname cylinder tot op fascia M. Pectoralis • Vriescoupe tumorectomie voor beoordelen sectieranden • Sentinelprocedure • Al dan niet recoupe • Plaatsen loodplaatje in bodem holte • Approximeren randen holte • Meten van de dikte vh geapproximeerde weefsel
Procedure (2) • Keuze diameter applicator en electronenenergie + berekening dr fysicus • Vrijprepareren van de huid • Toestel naar OKtafel rijden • Plaatsen tubus onder correcte hoek om loodrecht op de thoraxwand aan te sluiten • Controle radioprotectie • Uitvoeren bestraling (3 à 10 min) • Borst remodeleren, drain plaatsen en sluiten
Predictoren lokaal recidief • Leeftijd • Grootte tumor • Lymfeklieraantasting • Differentiatiegraad • Negatieve hormoonreceptorstatus
Studies: Eliot en Targit
• Beide gestart met IORT als boost • Snel overgeschakeld naar “single fraction” zonder WBI
Eliot • 1822 pat • Median follow-up 36 maand • Elektronen 3-10 MeV • 21 Gy 90 % isodose (22,3 Gy equivalent met 60 Gy/30 f) • Quadrantectomie • 3 yr local recurrence rate: 3.6% • Second ipsilateral tumor at 3 yr: 1.3% • 32 % mild fibrosis
Eliot inclusion criteria • Tumor kleiner dan 2.5 cm • Tumor meer dan 5 mm onder de huid • Niet in de axillaire uitloper • Enkel invasief ductaal carcinoma • Geen systeemziekten (lupus ,rheuma)
Targit • 1231 pat • Randomised, non-inferiority 2.5% • 15% na IORT toch WBI bij risky APO • Median follow-up 24 maand • Brede tumorectomie • 50 kV x-rays • 20 Gy aan oppervlakte applicator • 4 yr LR IORT 1.2%, WBI 0.95% • Complicaties: IORT 3.3%, WBI 3.9%
Targit inclusion criteria • Ouder dan 45 jaar • Tumor kleiner dan 35 mm • Unifocaal • cN0 status • Invasief ductaal carcinoma • Niet in de axillaire uitloper • Geen uitgebreide DCIS component
Targit • Vooral low risk profile patiënten • Mediane leeftijd 63 jaar • Mediane tumorgrootte 1.6 cm • 85% graad 1-2 • 90% ER/PR positief
Nadelen en bedenkingen IORT • Langere operatieduur (20 tot 50 min) • Groter litteken • Meer seroomvorming (56/77 pat) • Follow-up mammografie blijft moeilijker • Interpreteerbaar (echo ok)
Nadelen en bedenkingen rond “single fraction” • Nog geen definitief APO • Scherp dosisverval (T1 59% peritumorale foci, waarvan 42% op meer dan 2 cm) • Follow-up veel te kort (minimum 10 jaar, veel events na 5 jaar) • Long-term side effects nog niet gekend
Planning • Liac is besteld • Gedeeltelijk nieuw ontwerp (dose rate) • Constructietijd 4-6 maand • Metingen en acceptance testen in Rome (2 weken) • Installatie ter plaatse • Opleiding gebruikers (+ eerste depannage) • Eerste patiënten vermoedelijk april 2012
Conclusie • Voorbeeld multidisciplinaire aanpak, belangrijke investering (financieel, structureel, opleiding personeel, tijd) • Mogelijkheid tot correcter lokaliseren tumorbed: meer kwaliteit • Voorlopig enkel als boost te gebruiken • In toekomst mogelijk “single fraction”
Casus 3: Preventie en behandeling van lymfoedeem na borstoperatie met axilla mevr. M. Watteeuw, borstverpleegkundige az groeninge
& mevr. A. Derdeyn en mevr. H. Vanden Broucke, zelfstandige kinesisten
Patiënte • Algemene gegevens: – Patiënte van 84 jaar (in 2008) – Cardiale belasting
• Behandeling: – 6 aug 2008: mastectomie met axilla links; matig gedifferentieerd invasief ductulair adenocarcinoom; axilla positief met kapseldoorbraak – Geen chemo omwille van fysieke toestand – Radiotherapie van de thoraxwand links en klierstreken (15 zittingen)
• Follow-up: – In 2009 ontwikkelt patiënte secundair lymfoedeem
Preventie: pré-operatieve armmeting • Materiaal: – gewone lintmeter – omvangslintmeter
• Referentiepunt: – nagelbed van de middenvinger
• Op 4 punten: – – – –
pols dikste deel onderarm begin bovenarm dikste deel bovenarm
Preventie:
voor ontslag
+
Armmeting: de frequentie • pré-operatief • ontslag • 1 maand post-operatief • wanneer patiënt / behandelende (huis)-arts / kinesist het nodig acht • igv lymfoedeem: – alle 3 maand tijdens het eerste jaar tot LO weg is – bij persisterend LO vanaf 1 jaar : jaarlijks
Instellen van behandeling • wanneer
– verschil tss pré-operatieve meting en meting >5% bedraagt – op minstens 1 van de 4 meetpunten
• informering arts – –
via é-mail persoonlijk
• documenten
– voorschrift voor kine 30 beurten – bijkomend document (verhoogde terugbetaling)
» F a - acuut : binnen het jaar (tss 5 en 10%) » F b - chronisch: na 1 jaar (tss 5 en 10%) » E - formulier : igv >10 %
– meetpunten en meetwaarden voor kinesist – lijst van kinesisten met samenwerkingsovereenkomst – eventueel voorschrift armkous+handschoen (2x/jaar terugbetaling)
Opvolging van patiënt met lymfoedeem • armmetingen: – Eerste jaar: 3 maandelijks – Nadien: jaarlijks
• communicatie tss kinesisten, artsen en BK door middel van borstzorgboekje
Aanpassing borstzorgboekje
En onze patiënte? Meetpunten Links
Préoperatief 5/8/08
Bij ontslag
LO?
1 mnd post-op
LO?
14/8/08
neen
20/8/08
neen
A. pols
22
17.5
18
<5%
17,5
<5%
B. dikste deel onderarm
35
24
25
<5%
25
<5%
C. begin bovenarm
44
23.5
24
<5%
23,5
<5%
D. dikste deel bovenarm
54
26.5
27
<5%
26,5
<5%
verschil tss pré-op. meting en metingen <5% => geen behandeling instellen
Meetpunten Links A. pols B. dikste deel onderarm C. begin bovenarm D. dikste deel bovenarm
Préoperatief 5/8/08
op vraag van huisarts LO? 26/05/2009
ja
22
17.5
20
>10%
35
24
27,5
>10%
44
23.5
29
>10%
54
26.5
28,5
>5%
verschil tss pré-op. meting en metingen >5% ⇒ behandeling instellen ⇒ voorschrift kine: lymfedrainage + E-formulier + lijst van de kiné’s ⇒ 3 maandelijkse armmetingen tot normalisatie 23/6/2009: op vraag van kinesist: voorschrift voor armkous+handschoen
Opvolging vanuit BK 3 maandelijkse metingen na 3 mnd 08/’09 A. pols
20
B. dikste deel onderarm
27,5
C. begin bovenarm
30
D. dikste deel bovenarm
29,5
Kine?
LO?
ja >10%
na 6 mnd
LO?
11/’09 ja 19,5
>10%
26,5 >10%
18
LO?
5-10%
>10%
28,5 1x/wk
?
? ?
5-10%
1x/wk armkous stop
LO?
09/’11 nee
?
28
5-10%
na 2 jaar
17
<5 %
24,5 <5 %
5-10%
>10%
29
na 12 mnd
ja
26
29
2x/wk
03/’10
>10%
>10%
>10%
na 10 mnd
25,5
510%
26 <5 %
Alles stop
Casus 3: behandeling van lymfoedeem na borstoperatie met axilla
Preventie en
mevr. A. Derdeyn en mevr. H. Vanden Broucke, zelfstandige kinesisten
• Manuele Lymfe Drainage MLD = hoofdbestanddeel • van bij start : gespecialiseerde kinesitherapeut • doeleinden: 1) lymfo-lymfatische anastomosen stimuleren 2) resorptie van extracellulaire eiwitten • belangrijk : zachte druk < dan 40mmHg
• 1995 consensus door Uitvoerend Comité van International Society of Lymphology in New York • 1998 goedgekeurd tijdens “Lymphoedema workshop” door de American Cancer Society • Het moet een combinatie zijn: CTP
= Complex Physical Therapy
1: MLD: •verschillende methodes maar geen essentiële verschillen •grondlegger: de Deen Emiel Vodder (1896-1986) •Winiwarther: (1848-1917) beschreef reeds handgrepen •Vodder methode: ook invloed op het vegetatief systeem •Casley-Smith(Australië): bewerkt voornamelijk de romp •Földi(Duitsland): voornamelijk resorptie van initiële lymfevaten •Leduc(VUB): Lymfoscintigrafie toont: 1) bij oproepingstechniek toename transport tracer 2) bij resorptietechniek: versnelling opname proteïnen
2: Meerlagige bandages: •altijd door kinesitherapeut aangebracht juist na MLD •2 soorten: elastische = actieve compressie niet elastische = geen terugstroom na MLD zeer effectief bij spieractiviteit – niet in rust
4: Pneumatische compressie: •niet voor iedereen onontbeerlijk •lymfoscintigrafie toont aan uitsluitend resorptie van vocht maar niet van eiwitten
Rato: •licht oedeem < 20 % verschil • 3 à 5 per week gepaard met oefeningen • 2 à 3 weken idem •middel of zwaar oedeem > 20 en 40 % intensief behandelen = MLD + bandages + mouw onderhoud MLD + steunmouw + eventueel presso
Nomenclatuur: •na chirurgische ingreep: F acuut document aangevraagd door kiné => gedurende 1e jaar: 60 beurten toegestaan •2de jaar F chronisch aangevraagd door kiné: 60 beurten toegelaten •bij oedeem > 10 % verschil met gezonde arm E tarief aangevraagd door dokter specialist + meting door borstkliniek of kiné met verslag A. Derdeyn – H. Vanden Broucke
met dank voor uw aandacht vragenronde
in samenwerking met
