Innovatie
Inkopen
Risico’s © 2010 CROW
Niels van Ommen Projectmanager CROW Programmamanager RISNET 1
Stellingen 1. Innovatie inkopen gaat prima met een reguliere, relatief eenvoudige aanbestedingsprocedure 2. Daarvoor is nodig: • Inhoudelijke kennis van inkopers • Optimaal benutten juridische ruimte • Goede toepassing EMVI principe • Expliciete inventarisatie en allocatie van risico’s • Respect voor/afspraken over intellectueel eigendom 3. Er zijn voldoende gereedschappen om hier invulling aan te geven (maar onbekend maakt onbemind)
2
Achtergrond
vrijheid aanbesteder
vrijheid aanbieder
Innovatieve aanbesteding (fit for purpose)
Traditionele aanbesteding (fit for specifications)
Innovatie introduceert per definitie onzekerheden…
> Onzekerheden / risico’s aanbesteder? 3
De procedures 1. Niet reguliere procedures: • Onderhandelingsprocedure • Concurrentiegerichte dialoog • Prijsvraag 2. Reguliere procedure, ook geschikt: • Openbare procedure met voorafgaande selectie
4
Juridische ruimte Openbare procedure met voorafgaande selectie… •
Vooraf: eventueel marktconsultatie
•
Bij aankondiging: objectieve EMVI criteria (!)
•
Tijdens inlichtingen: 1 op 1 gesprekken voeren (!)
•
Bij beoordeling: verduidelijking vragen
•
In contract: extra kwaliteit is bindend
5
Toepassen EMVI 1 Minimale eisen (aan kwaliteit)
Hoe beoordeel je dat?
EMVI Prijs
‘Extra’ kwaliteit
EMVI = waarde = (optimale) combinatie prijs en kwaliteit Voldoet aan minimale kwaliteit Prijs ‘Extra’ kwaliteit + EMVI
Nee? Ongeldig! Uitgedrukt in EUR Hoe meet je dat? EMVI
+
Druk kwaliteitscriteria uit in EUR: wat is extra kwaliteit waard? Bepaal het relatieve aandeel van kwaliteit versus prijs Gebruik een eenvoudig beoordelingssysteem voor kwaliteit 6
Toepassen EMVI 2 Het ontwerp in deze bieding reduceert trillingen met 75% tov de minimale eis
10 9 8 7 Bieding 1 is ongeldig want 6 voldoet niet aan minimale 5 eis (scoort ‘5’) 4 3 2 1 Deze bieding biedt geen 0 extra kwaliteit voor
In deze bieding wordt uitgegaan van een oplossing zonder CO2 emissie
Cijfer ‘6’ betekent: voldoet aan minimale eisen
aspecten Q1, Q2 and Q3
Minimale eisen Q1: Trillingen Q2: CO2 emissie Q3-Q4
Bieding 1 (1 mEUR)
Bieding 2 (1,1 mEUR)
Bieding 3 (1,2 mEUR)
Welke bieding wint, 2 of 3? Waarom? 7
Toepassen EMVI 3 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
Reductie van trilling (Q1) is waard (max) 100.000 EUR Minimale eisen Q1: Trillingen Q2: CO2 emissie Q3-Q4
Bieding 1 (1 mEUR)
Bieding 2 (1,1 mEUR)
Bieding 3 (1,2 mEUR)
En: Het exact voldoen aan de minimale eis aan CO2 reductie scoort een ‘6’, dit is 0 EUR waard want het biedt geen Extra's Dus:
Score 6 7 8 9 10
= = = = =
Geen reductie van trilling 25% reductie van trilling 50% reductie van trilling 75% reductie van trilling 100% reductie van trilling
= = = = =
0 25.000 50.000 75.000 100.000
EUR EUR EUR EUR EUR 8
Toepassen EMVI 4 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
Reductie van CO2 emissie (Q2) is waard (max) 200.000 EUR Minimale eisen Q1: Trillingen Q2: CO2 emissie Q3-Q4
Bieding 1 (1 mEUR)
Score 6 7 8 9 10
Bieding 2 (1,1 mEUR)
Bieding 3 (1,2 mEUR)
En: Het exact voldoen aan de minimale eis aan trillingen scoort een ‘6’, dit is 0 EUR waard want het biedt geen Extra's Dus:
= = = = =
Geen reductie van CO2 emissie 25% reductie van CO2 emissie 50% reductie van CO2 emissie 75% reductie van CO2 emissie 100% reductie van CO2 emissie
= = = = =
0 50.000 100.000 150.000 200.000
EUR EUR EUR EUR EUR 9
Toepassen EMVI 5 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
Bieding 1: •Ongeldig Minimale eisen Q1: Trillingen Q2: CO2 emissie Q3-Q4
Bieding 1 (1 mEUR)
Bieding 2 (1,1 mEUR)
Bieding 3 (1,2 mEUR)
Bieding 2: •Prijs: 1,1 miljoen EUR •Extra kwaliteit Q1: 75.000 EUR Bieding 3: •Prijs: 1,2 miljoen EUR •Extra kwaliteit Q2: 200.000 EUR
Vergelijking van biedingen: BID 2: 1,1 miljoen EUR – 0,075 miljoen EUR = BID 3: 1,2 miljoen EUR – 0,200 miljoen EUR = Bieding 2: Laagste prijs..
Evaluatie prijs 1,025 miljoen EUR 1,000 miljoen EUR
Bieding 3: Laagste evaluatie prijd = hoogste waarde = WINNAAR 10
Toepassen EMVI 6 Succesvolle toepassing EMVI vereist: • Monetair maken van waarde: wat is het (me) waard? • Objectivering van beoordelingscriteria • Geschikt administratief en juridisch kader • Goede voorbereiding en documentatie • Handhaving ‘beloftes’ / eventuele boetes Juiste toepassing zorgt voor: • Transparantie en objectieve vergelijking • Stimulans voor innovatie en optimalisatie in omgeving van eerlijke competitie (onderscheidend vermogen) 11
Risico’s & Aanbesteden Concrete handvatten: • •
• •
Stappenplan Standaard formats – Model Risicolijst (voor inventarisatie en initiële verdeling in de uitvraag) – Model Risicodossier (ten behoeve van aanbieding door inschrijvers) Risicoallocatie Risicomanagement als kwalitatief gunningscriterium
CROW Publicatie 274 September 2008 12
Procedure LAvGC
Stappenplan risicoverdeling
1.1 Voorbereiding
Risico-analyse door opdrachtgever
Optioneel: Marktconsultatie 0. Initiatieffase
1.2 Aankondigen en aanmelden
– Vroege verkenning risicoprofiel – Verkenning allocatiemogelijkheden – Aanpassing contractvorm/risicoverdeling?
Aankondiging
Inzicht in aard van werk, top-risico’s, beoogde allocatie, selectie en gunning (EMVI)
I. Aankondigen, aanmelden en selecteren
1.3 Kwalificatie
Stappenplan
Préselectie / kwalificatie
Ervaring met RM kunnen aantonen 1.4 Uitnodiging tot inschrijving
Uitnodiging tot inschrijving
II. Informeren en inlichten
1.5 Inlichtingen
Inlichtingen 1. Algemeen 2. Bilateraal
–ON vult risicoanalyse (VG) door OG aan –Bespreken OG/ON mogelijkheden risicoallocatie –ON geeft inzicht in oplossingsspecifieke risico’s
1 op 1 communiceren over oplossingsspecifieke risico’s!
Risico’s (kwalitatief) in risicodossier 1.6 Inschrijven door geselecteerden
Inschrijven
Risico’s (kwalitatief) in EMVI-beoordeling
III. Inschrijven, beoordelen en gunnen
1.7 Beoordelen en gunnen
Beoordelen
Verdeling vastleggen in in een annex Resultaat meenemen bij contract beoordeling! Verantwoordelijkheid ON
Verantwoordelijkheid OG
1.8 Sluiten contract
Ricisoverdeling onderdeel van contract
IV. Contracteren
13
Risicoallocatie: opties 1. Toedelen ‘zwart-wit risico’s’ - Aansluiten bij bestaande kaders / inkoopbeleid - Typische uitvoeringsrisico’s: opdrachtnemer - Oplossingsspecifieke risico’s: opdrachtnemer 2. Toedelen ‘grijsgebied risico’s’ - Toepassing geobjectiveerde criteria 3. Gelimiteerde verdeling van risico’s -
Op basis van maatgevende risicoparameter Op basis van maximalisatie van de gevolgen
4. Delen in plaats van verdelen (‘risicopot’) 14
Risicoallocatie: grijs gebied… Toepassing geobjectiveerde criteria: wie kan een risico het beste dragen? • • • • • • •
Beïnvloedbaarheid Inzicht Motivatie Draagkracht Bewegingsvrijheid Intrinsieke maatschappelijke verantwoordelijkheid Projectfase 15
Intellectueel eigendom (IE) Oude, ongewenste situatie in de GWW bij contracten: 1. Optie 1: Geen voorafgaande afspraken over IE: OG gebonden aan ON voor onderhoud, beheer, modificatie. Frustratie OG, innovatie/risicomijdend gedrag. 2. Optie 2: OG claimt IE; ON blijft achter zonder rechten, kan maar 1 keer verdienen aan innovatie, terugverdienen is lastig. Frustratie ON, geen investering in innovatie. 16
Intellectueel eigendom (IE) Gewenste situatie in de GWW (en …) bij contracten: 1. Nieuw evenwicht tussen kennis beschermen en delen 2. Open licenties: - Octrooi blijft bij ON (licentiehouder) - OG (licentienemer) mag innovatie herhalen (ook met andere ON) maar betaalt royalty - ON kan innovatie ook elders (in licentie) aanbieden
17
Intellectueel eigendom (IE) Bijzonderheden: 1. De hoogte van de royalty is een EMVI criterium! 2. Ook mogelijk: ontwerp en uitvoering scheiden Resultaat: 1. OG is na realisatie niet meer gebonden aan 1 ON 2. ON kan blijven verdienen aan zijn innovatie Nieuw evenwicht tussen kennis beschermen en delen 18
Beschikbare tools
Leidraad Aanbesteden. Te bestellen via: www.leidraadaanbesteden.nl
Gunnen op waarde. Te bestellen via: www.crow.nl (publicatie 253) 19
Beschikbare tools
Samen werken aan innovatie www.gww-intellectueeleigendom.nl Te bestellen via www.crow.nl (publicatie 275)
Risico’s & Aanbesteden www.risnet.nl Te bestellen via www.crow.nl (publicatie 274) 20
Stellingen 1. Innovatie inkopen gaat prima met een reguliere, relatief eenvoudige aanbestedingsprocedure 2. Daarvoor is nodig: • Inhoudelijke kennis van inkopers • Optimaal benutten juridische ruimte • Goede toepassing EMVI-principe • Expliciete inventarisatie en allocatie van risico’s • Respect voor/afspraken over intellectueel eigendom 3. Er zijn voldoende gereedschappen om hier invulling aan te geven (maar onbekend maakt onbemind)
21
Waardering risicobeheersing •
Risicomanagement is vaak geschikt als (kwalitatief) waardeaspect ten behoeve van EMVI bepaling
•
Hoe? Inschrijver dient een risicodossier bij zijn inschrijving te over leggen
•
Het risicodossier bevat toelichting op/uitwerking van: 1. Operationalisering van risicomanagement 2. Beheersmaatregelen aan opdrachtnemer vraaggerelateerde risico’s 3. Inventarisatie oplossingspecifieke risico’s 4. Beheersmaatregelen oplossingsspecifieke risico’s 24
Waardering risicobeheersing Hoe beoordeel je als aanbesteder de onderdelen uit het risicodossier op zo objectief en transparant mogelijk? Ofwel: Wanneer zijn beheersmaatregelen ‘goed’ ? • Relatie met oorzaak en gevolg • Verwachte effectiviteit, omvang restrisico • Robuustheid (van de maatregel zelf), bedrijfszekerheid en duurzaamheid • Introductie nieuwe risico’s/neveneffecten • Afhankelijkheid derden 25
