inkijkexemplaar
Geachte collega, Beste leerling,
Veel leerlingen ervaren het vak Techniek als saai, te moeilijk en te theoretisch, terwijl Techniek het “tofste” vak zou moeten zijn. Kinderen tussen 11 en 14 jaar vertonen nochtans veel interesse voor techniek, zowel jongens als meisjes. Voor de leerlingen van het eerste jaar secundair onderwijs hebben wij dit leerwerkboek geschreven dat rekening houdt met de nieuwste eindtermen. Het evenwicht tussen kennis, handelen en duiden wordt in ere hersteld. Een degelijke doeactiviteit loopt als rode draad doorheen het leerboek. Wij zijn ervan overtuigd dat de leerlingen met plezier de lessen techniek zullen volgen en nog lang zullen nagenieten van de gekozen doeactiviteit. Met vriendelijke groet, De auteurs Luc De Vlieger Anne Delobelle
Een cursus samenstellen kost veel inzet, tijd en geld. De vergoeding van de auteurs en van iedereen die bij het maken en verhandelen van dit leerwerkboek betrokken is, komt voort uit de verkoop ervan. In ons land beschermt de auteurswet de rechten van deze mensen. Wanneer je zonder toestemming kopieën maakt, ontneem je dus een stuk van die vergoeding. Dat is niet eerlijk en bovendien door de wet verboden. Daarom vragen wij je beschermende teksten niet te kopiëren zonder schriftelijke toestemming. Alle rechten voorbehouden.
Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt op om het even welke manier zonder geschreven toestemming van de uitgever.
© 2010 Uitgeverij Tess bvba, Oudenaarde Verantwoordelijke uitgever: Tess bvba Windmolenstraat 2 9700 Oudenaarde Tel.: 055/ 33 05 30 Fax: 055/ 33 06 30
[email protected]
1
Kennismaking metVoorblad techniek
Kennismaking met techniek
inkijkexemplaar
Bij de samenstelling van dit leerboek werd heel veel fotomateriaal gebruikt. Mochten er illustraties zonder voorkennis van de rechthebbende zijn afgedrukt, dan worden die vezocht contact te nemen met de uitgeverij.
Bij deze methode hoort een leerkrachten CD. Op deze CD staat de ingevulde cursus, jaarplan, didactische richtlijnen, uitbreidingsleerstof, film en fotomateriaal, enz... De leerkrachten CD kun je bekomen bij de uitgeverij.
Kaftontwerp: Tim Konincks timkonings.be
ISBN 90 747 0509 X Eerste druk Wettelijk depot: D/2002/…………. Verantwoordelijke uitgever: TESS bvba Windmolenstraat 2 9700 Oudenaarde Tel.: 055 33 05 30 Fax: 055 33 06 30
[email protected] www.tess.be
2
inkijkexemplaar
1. 2. 2.1. 2.1. 2.2.1. 2.2.2. 2.3. 3. 4.
Wat is techniek? Communicatie in de techniekklas Hoe communiceren mensen? Ruis Communicatiehulpmiddelen Enkele technische hulpmiddelen Hoe communiceert een computer Techniek in de wereld Het technisch proces
3
4 5 5 8 10 10 14 17 18
Kennismaking met techniek
Kennismaking met techniek
inkijkexemplaar
Kennismaking met techniek 1.
Wat is techniek?
Veel van jullie ouders en zeker jullie grootouders hebben het vak “Techniek”, als algemene vorming, niet onderwezen gekregen in hun tienerjaren. Was dit vroeger niet nodig? Waren er veel minder technische realisaties dan nu? Wij proberen op deze vragen te antwoorden door onze fantasie te laten werken. Veronderstel eens dat op de plaats waar je nu bent er geen enkele technische realisatie zou zijn. Hoe zou deze plek eruit zien? ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________
Techniek is duidelijk niet meer weg te denken uit onze maatschappij. Er zijn ontelbare technische realisaties, aan allemaal aandacht besteden is onmogelijk. We beperken ons tot een aantal toepassingsgebieden zoals: communicatie en informatie, energie, constructie, transport, biochemie. Opdracht 1
Noteer bij elk toepassingsgebied 2 technische realisaties die op jou, zowel positief als negatief, indruk hebben gemaakt. Toepassingsgebied
Technische realisatie
• Communicatie en informatie
_______________________ _______________________
• Energie
_______________________ _______________________
• Transport • Biochemie • Constructie
_______________________ _______________________ _______________________ _______________________ _______________________ _______________________
Een technische realisatie is een object dat door technisch handelen tot stand komt.
Techniek is een geheel van technische realisaties die door de mensen worden gebruikt om aan een materiële behoefte te voldoen.
4
inkijkexemplaar
2.
Communicatie in de techniekklas
Jullie krijgen 2 uur Techniek per week. Tijdens deze lessen zal er heel wat communicatie zijn tussen de leerkracht en de leerling. Communicatie is een informatie-uitwisselingsproces. In dit proces wordt kennis uitgewisseld. Het is belangrijk dat we weten hoe dit proces verloopt en hoe we het kunnen bevorderen.
Mensen willen aan andere mensen iets meedelen.
• Wie iets meedeelt, is de ___________________________________________________ • Wat hij meedeelt, noemen we de __________________________________________ • Wie de mededeling ontvangt, is de _ ________________________________________ • De zender wil een seintje van de ontvanger dat zijn boodschap begrepen werd. Dit noemen we de _ ______________________________________________________ Om duidelijk te maken hoe communicatie werkt, gebruiken we een schema:
Opdracht 2
Vervolledig het communicatieschema in volgende situaties. In opdracht 3 vul je de taalsoort in.
____________________________________________________ taal
5
Kennismaking met techniek
2.1. Hoe communiceren mensen?
inkijkexemplaar
____________________________________________________ taal
____________________________________________________ taal
____________________________________________________ taal
____________________________________________________ taal
De boodschap wordt overgebracht in een bepaalde code. Bij mensen onderling is de meest gebruikte communicatiecode “taal”. We onderscheiden verschillende soorten taal. - gesproken taal: brabbelen van een baby, Frans, Engels enz... - geschreven taal: teksten, berichten, enz... - tekentaal: kleutertekening, plan van een huis, lichaamstaal, enz...
6
inkijkexemplaar
Opdracht 3
Noteer onder elk schema met een rode balpen welke taal gebruikt wordt. Welke taal kan overal gebruikt worden? ________________________________________________________________________________
Waarom kunnen de andere talen niet overal gebruikt worden?
________________________________________________________________________________
Ken je het spreekwoord: “Een _____________ zegt meer dan duizend _____________
Leer - wijzer
1. Wat is een technische realisatie? 2. Wat is techniek?
3. Noteer 2 technische realisaties bij elk toepassingsgebied. 4. Vul het communicatieschema in bij de situaties van de vorige bladzijde. 5. Welke taal kan overal gebruikt worden?
Opdracht 4
Het is nu tijd om de leerstof te verwerken. Vraag aan je leerkracht hoe je best het vak Techniek kunt studeren. ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________
7
Kennismaking met techniek
________________________________________________________________________________
inkijkexemplaar
2.1. Ruis
Als er iets mis gaat bij het verzenden of ontvangen van een boodschap is er sprake van ruis. Op sommige vormen van ruis hebben we zelf invloed, op andere niet. Het is belangrijk om ruis te vermijden in het communicatieproces tussen leerkracht en leerling. Het laag overvliegen van een vliegtuig is een vorm van ruis waar we geen invloed op hebben. Iemand van het secretariaat komt binnen met een boodschap, ook dit is een vorm van ruis waar we geen invloed op hebben. Er zijn heel wat vormen van ruis waar we wel invloed op hebben. Opdracht 5
Hoe kan je als leerling ruis vermijden en waar kan je leerkracht op letten? Leerling:
______________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ Leerkracht:
_________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ Er is veel interactie tussen de leerling en de leerkracht tijdens het lesgebeuren. Om de communicatie vlot te laten verlopen is het wenselijk en keurig dat de leerkracht je bij je naam noemt. Jullie hebben slechts één leerkracht Techniek, maar je leerkracht kan tot 200 leerlingen in zijn lokaal krijgen en dit voor slechts 2 lesuren per week. Welke voorstellen kun je bedenken om dit probleem op te lossen? _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ Keuze: ___________________________________________________________________
Opdracht 6
Maak het technisch proces van: Ik wil een naamkaartje maken dat aan de volgende eisen voldoet: - Het moet door de leerkracht zeer duidelijk leesbaar zijn. - Het moet kunnen meegenomen worden in de boekentas. - Het moet mooi zijn. - Het moet door jezelf gemaakt worden.
8
inkijkexemplaar
1. Probleemstelling: __________________________________________________________________________
Grootte:
_____________________________________________________________ _____________________________________________________________
Vorm:
_____________________________________________________________ _____________________________________________________________
_____________________________________________________________ Versiering: _____________________________________________________________ Keuze:
_____________________________________________________________ _____________________________________________________________ _____________________________________________________________
3. Maken : Noteer kort de stappen die je onderneemt.
__________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ In het technieklokaal is de veiligheid heel belangrijk, daarbij onthoud je twee hoofdregels: a) Gedraag je veilig: wees rustig, luister naar je leerkracht, ... b) Houd je steeds aan de veiligheidsvoorschriften. 4. In gebruik nemen : Gebruik je naamkaartje in de klas en vul de tabel in. Vaststelling
++ + +-
-
--
Leesbaarheid voor de leerkracht
Kan het vlot meegenomen worden in de boekentas? Is het door jezelf gemaakt? Creativiteit
5. Evaluatie : (product en procesevaluatie)
Dit zal ik behouden: ________________________________________________________ __________________________________________________________________________ Dit zal ik verbeteren: ________________________________________________________ __________________________________________________________________________
9
Kennismaking met techniek
2. Ontwerp: Welk materiaal, grootte en vorm kunnen een oplossing bieden? Hoe kan ik het kaartje versieren. Materiaal: _____________________________________________________________
inkijkexemplaar
2.2. Communicatiehulpmiddelen
Op natuurlijke wijze communiceren heeft als nadeel dat de afstand van communicatie beperkt is. Om dit probleem op te lossen heeft de mens hulpmiddelen uitgevonden. De Indianen communiceerden met _________________________ in de 12 de eeuw. Tijdens dezelfde eeuw werden reeds postduiven ingezet om geschreven berichten over te brengen. De uitvinding van de boekdrukkunst (met losse metalen letters) door Gutenberg in het midden van de 15de eeuw is een belangrijke vooruitgang op vlak van de geschreven kennisoverdracht. Vanaf midden 19de eeuw zorgen de nieuwe hulpmiddelen voor een snellere communicatie over grotere afstand.
2.2.1. Enkele technische hulpmiddelen Telegraaf - 1846
Het telegraaftoestel luidde het begin in van de technologische communicatie. In België werden de eerste telegraaflijnen gelegd tussen Brussel, Antwerpen en Mechelen, om de vertrek- en aankomsttijden van treinen door te geven. Later werd de telegraaf ook gebruikt om persoonlijke berichten en nieuwsberichten te melden.
telegraaftoestel
Radio - 1914
Bij radio wordt een techniek gebruikt om radiogolven draadloos over te brengen van zender naar ontvanger. De eerste uitzending dateert van 1914
radio uit de jaren 50
10
inkijkexemplaar
Telex - 1946
telex
Telefoontoestel met kiesschijf - 1950
telefoontoestel
Televisie - 1953
Met de telefoon worden gesprekken mogelijk tussen 2 personen die zich op een afstand bevinden. Aanvankelijk werden de telefoontoestellen met een draad verbonden. Tegenwoordig hebben de meeste telefoontoestellen een draadloze verbinding (GSM). In België werd het eerste GSM-netwerk in 1994 opgericht.
Een televisietoestel ontvangt beeld en geluid over een grote afstand. De eerste televisieavond (zwart-wit uitzending) in Vlaanderen dateert van 31 oktober 1953. Al vlug verschijnt er op elk dak een antenne en wordt het TV-toestel razend populair. TV kent een snelle evolutie: denk maar aan kleuren TV, digitale televisie, sateliet TV, internet TV enz...
televisietoestel
PC en internet - 1995
De eerste bedrijven begeven zich op het net in 1995. In ons land ontstaat aan de K.U. Leuven de eerste service provider. (EU.net) Het duurt tot 2004 eer 70% van de huisgezinnen een PC aangeschaft hebben. Momenteel heeft bijna elk gezin één of meerdere computers.
PC of laptop
11
Kennismaking met techniek
De telex was het communicatiehulpmiddel bij uitstek voor bedrijven die een rechtsgeldig en dringend bericht wensten te versturen. Het telexnetwerk bleef bestaan tot 2007.
inkijkexemplaar
iPod - 2001
Op 23 oktober 2001 lanceert Apple de mp3-speler genaamd Ipod. De Ipod groeit al snel uit tot een succesproduct. In 2009 werden wereldwijd meer dan 150 miljoen Ipods verkocht.
Ipod
Pda - 2004
Een pda of Personal Digital Assistant is een klein draagbaar toestel dat computer-, telefonie-, fax- en netwerkfuncties combineert. Sommige pda’s zijn uitgerust met een minitoetsenbord, andere met een aanraakscherm of touchscreen en een pen of stylus. Een bekend merk is Blackberry. Mobistar introduceerde de Blackberry in juli 2004.
Blackberry
Opdracht 7
ICT
Techniek staat niet stil. De inkt van deze cursus is nog niet volledig droog of er is misschien al een nieuw communicatiehulpmiddel uitgevonden. Kies een nieuw communicatiehulpmiddel, kleef een foto en noteer de eigenschappen. ______________________
Eigenschappen: ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________
12
ICT
inkijkexemplaar
Opdracht 8
Dit zijn een aantal belangrijke technische uitvindingen die het communiceren eenvoudiger maken: morse code, bluetooth, Globale Position System (GPS), fax, barcode Plaats deze uitvindingen in cronologische volgorde. Welke voordelen brachten deze uitvindingen?
___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________
Opdracht 9
ICT
Klasgesprek: Denk kritisch na over volgende punten. 1.
2.
Wat is de invloed van de technische realisaties die we in dit hoofdstuk besproken hebben op ...:
het milieu: afval?
het landschap?
het energieverbruik?
de gezondheid van de mens?
de privacy?
Kunnen we nog functioneren zonder deze technologische realisaties? Hoe zou ons bestaan eruit zien?
13
Kennismaking met techniek
___________________________________________________________________
