Veel leerlingen ervaren het vak Techniek als saai, te moeilijk en te theoretisch, terwijl Techniek het “tofste” vak zou moeten zijn. Kinderen tussen 11 en 14 jaar vertonen nochtans veel interesse voor techniek, zowel jongens als meisjes. Voor de leerlingen van het eerste jaar secundair onderwijs hebben wij dit leerwerkboek geschreven dat rekening houdt met de nieuwste eindtermen. Het evenwicht tussen kennis, handelen en duiden wordt in ere hersteld. Een degelijke doeactiviteit loopt als rode draad doorheen het leerboek. Wij zijn ervan overtuigd dat de leerlingen met plezier de lessen techniek zullen volgen en nog lang zullen nagenieten van de gekozen doeactiviteit. Met vriendelijke groet, De auteurs Luc De Vlieger Anne Delobelle
Een cursus samenstellen kost veel inzet, tijd en geld. De vergoeding van de auteurs en van iedereen die bij het maken en verhandelen van dit leerwerkboek betrokken is, komt voort uit de verkoop ervan. In ons land beschermt de auteurswet de rechten van deze mensen. Wanneer je zonder toestemming kopieën maakt, ontneem je dus een stuk van die vergoeding. Dat is niet eerlijk en bovendien door de wet verboden. Daarom vragen wij je beschermende teksten niet te kopiëren zonder schriftelijke toestemming. Alle rechten voorbehouden.
Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt op om het even welke manier zonder geschreven toestemming van de uitgever.
© 2010 Uitgeverij Tess bvba, Oudenaarde Verantwoordelijke uitgever: Tess bvba Windmolenstraat 2 9700 Oudenaarde Tel.: 055/ 33 05 30 Fax: 055/ 33 06 30
[email protected]
1
Kennismaking Haal alles met uittechniek je fiets
Geachte collega, Beste leerling,
inkijkexemplaar
Haal alles uit je fiets
Fietsen… mijn vrijheid… mijn hobby… mijn vervoermiddel… Herinnert jij nog je eerste meters op de fiets? Wie was je ‘fietsmonitor’? De kleine wereld waar je als kind in leefde, werd meteen een stuk groter. Met de fiets kon je grotere afstanden overbruggen in een mum van tijd, een wereld ging voor je open. Nu fiets je zeker nog, waarvoor gebruik jij je fiets? En hoe zit het met je ouders en grootouders? Welke sporten kun je beoefenen met de fiets? Doe jij aan fietssport?
Kaftontwerp: Tim Konincks timkonings.be
ISBN 90 747 0509 X Eerste druk Wettelijk depot: D/2002/…………. Verantwoordelijke uitgever: TESS bvba Windmolenstraat 2 9700 Oudenaarde Tel.: 055 33 05 30 Fax: 055 33 06 30
[email protected] www.tess.be
2
In dit project gaan we dieper in op de mogelijkheden van het fietsgebruik. We gaan onderzoeken hoe we meer uit de fiets kunnen halen. Fiets je mee?
Stel zelf je fiets samen 1.
Probleemstelling
We gaan terug in de tijd. Op de wereldtentoonstelling van 1867 is de 1ste fiets een ware hit. Met de mogelijkheden en de techniek van nu was dit zwaar stalen vehikel een waar marteltuig om mee te rijden, maar steeds meer mensen schaften er een aan. Dank zij tandwielen en kettingen gaat de fiets de volgende decennia veel sneller. Door het gebruik van nieuwe materialen wordt de fiets lichter en sterker. De fiets is tegenwoordig meer dan alleen maar een transportmiddel. Weet je dat je bij sommige constructeurs je eigen fiets kan samenstellen? Een leuke bezigheid… niet? Ik wil een optimale kwaliteitsfiets samenstellen die aan volgende behoefte voldoet. Algemene behoefte: Ik moet ermee op een veilige en comfortabele manier naar school kunnen rijden. Hij moet betaalbaar zijn, max ………. euro. Persoonlijke behoefte: (denk aan vrije tijd, hobby, sport enz…) _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________
3
Kennismaking Haal alles met uittechniek je fiets
Bij deze methode hoort een leerkrachten CD. Op deze CD staat de ingevulde cursus, jaarplan, didactische richtlijnen, uitbreidingsleerstof, film en fotomateriaal, enz... De leerkrachten CD kun je bekomen bij de uitgeverij.
inkijkexemplaar
Haal alles uit je fiets
inkijkexemplaar
Techniek 1
Bij de samenstelling van dit leerboek werd heel veel fotomateriaal gebruikt. Mochten er illustraties zonder voorkennis van de rechthebbende zijn afgedrukt, dan worden die vezocht contact te nemen met de uitgeverij.
Een fiets is duur en koop je niet elke dag, het is dan ook belangrijk de juiste keuze te maken. Denk goed na over de mogelijkheden die je fiets moet hebben. Los onderstaande vragen correct op zodat je straks de juiste onderdelen kiest. Waarvoor zal je fiets gebruikt worden?
__________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ Hoeveel km per dag/week/of maand denk je met je fiets af te leggen? __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ Op welke ondergrond zal je fiets gebruikt worden, wens je vering op je fiets? __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ Welke invloed heeft het gewicht van de fiets op het comfortabel rijden? Hoeveel mag mijn fiets wegen? Een moeilijke vraag, vergelijk je samen te stellen fiets met het gewicht van jouw fiets. Hoeveel weegt je huidige fiets? Hoe zou je dit kunnen wegen. Beschrijf: __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ Wens je een versnellingsapparaat en waarom?
__________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ Rijd je overdag, ‘s morgens vroeg, ‘s avonds laat?
__________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________
4
Opdracht 1
Noteer bij de foto het cijfer van de correcte naam en de letter van een passende eigenschap.
A
Deze fiets is gemaakt om offroad te rijden. Hij heeft dikke banden met profiel. De fiets is voorzien van vering.
2 tandem
B
Deze fiets wordt gebruikt voor mensen met beperkingen aan de benen. De pedalen worden met de handen rondgedraaid.
3 bakfiets
C Ik ben een typische stuntfiets.
1 ligfiets
____
____
____
4 koersfiets
D
5 mountainbike
E hij is gemaakt voor langere afstanden.
____
____
Met deze fiets ga je niet snel even een boodschap doen. De fiets is zwaar en heeft dikke banden. Hij is voorzien van goede vering. Je gebruikt de fiets op een ruig offroad parcours. Met deze fiets rijdt je enkel naar beneden.
6 BMX
Met deze fiets kan je op reis te gaan, Je kan je bagage erop vastmaken.
Lichte fiets waarmee snel gereden kan
F worden.
Deze fiets heeft dunne banden.
____
5
Kennismaking Haal alles met uittechniek je fiets
2.1. Mijn fiets
2.2. Soorten fietsen
inkijkexemplaar
Ontwerp
inkijkexemplaar
Techniek 1
2.
____
8 ligfiets
H
De liggende houding van de bestuurder valt op. De fiets is comfortabel voor lange afstanden. Je kan er hoge snelheden mee halen.
2.3. Fietsonderdelen
Benoem de fietsonderdelen die je straks zult kiezen om je fiets samen te stellen. Noteer de juiste onderdelen bij de fiets. Kies uit: frame, zadel en zadelpen, stuur met stuurpen, voorvork, verlichting, pedalen, groep set (versnelling en ketting), wielen, dragers en bagage.
____
9 handbike
I
5
De fiets kan ‘opgevouwen’ worden tot een kleiner formaat. Handig om mee te nemen in de auto.
10
____
10 stadsfiets
J
9
11
____
11 downhill
K
L
Met deze fiets kan je veel spullen vervoeren. Hij is voorzien van een voordrager aan het stuur voor een mand of bak. Achteraan is er een stevige bagagedrager.
____
12 trekkersfiets
____
Noteer je ideale fiets: Type: __________________________________________________________________ Verlichting op de fiets? ja -neen: Zo ja, dynamo of batteijen ? (omcirkel je keuze) Gewicht van je fiets? +- _______ kg Vesnellingen ja - neen: Zo ja, hoeveel versnellingen wens je? _______ , in de naaf of een derailleur? Klassieke of sportieve look of ..... Wens je vering? ja - neen: Zo ja, zadelvering, voorvorkvering, achtervorkvering? Wens je tassen aan je fiets? ja - neen: Zo ja, vooraan en of achteraan? enz...
6
6
1
Met deze fiets kom je allebei op hetzelfde moment aan!
Met deze fiets kan je je makkelijk verplaatsen op verharde weg. De fiets heeft verlichting. De bagagedrager is ook handig voor je boekentas of om boodschappen vast te maken.
4
3
7
2
8
1:
_____________________________________________________________________
2:
_____________________________________________________________________
3:
_____________________________________________________________________
4:
_____________________________________________________________________
5:
_____________________________________________________________________
6:
_____________________________________________________________________
7:
_____________________________________________________________________
8:
_____________________________________________________________________
9:
_____________________________________________________________________
10: _____________________________________________________________________ 11: _____________________________________________________________________
7
Kennismaking Haal alles met uittechniek je fiets
G
inkijkexemplaar
inkijkexemplaar
Techniek 1
7 vouwfiets
Deze fiets werd in oorsprong door bakkers gebruikt. In een aangepaste vorm, wordt hij tegenwoordig gebruikt om boodschappen te vervoeren of om kleine kinderen mee te nemen op een fietstochtje.
Is je fiets samengesteld, dan moet je hem personaliseren. Ga naar: personaliseer uw Koga plaats uw handtekening. Noteer je naam, klas en nummer op het frame (max 22 tekens) Je beschikt nu over de meest ideale fiets die voldoet aan jouw behoeften, maar als de framemaat niet aangepast is aan jou lichaamslengte, dan zal je niet tevreden zijn over deze fiets. waarom niet? __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ Ga naar: Bepaal je framemaat
advies.
Om de juiste framemaat te bepalen, moet je de binnenbeenlengte meten. Daarvoor gebruik je een lintmeter. Mijn binnenbeenlengte is ___________ cm. De computer berekent de grootte van je frame. Mijn framemaat is ___________ cm. Ben je klaar, dan kun je alles opslaan via dit ikoon onderaan je scherm.
klik op: Opslaan als: noteer je naam, klas en nr. bij naam van je ontwerp. Noteer je e-mailadres en druk op O.K. Je wordt nu gevraagd om een wachtwoord aan te maken en dit te herhalen. Wens je geen nieuwsbrief te ontvangen, klik dan op neen. Je kan nu thuis jouw resultaat bekijken en uitprinten. Stop deze bladzijden in je leerwerkboek.
8
In gebruik nemen
Voldoet mijn fiets aan de verwachtingen die ik had bij het opstellen van mijn behoefte? Vul de tabel in.
Vaststelling (zet een kruisje in het juiste vakje) Komt het fietstype overeen met je keuze?
Komt de verlichting overeen met je keuze?
Komt de versnelling overeen met je keuze? Komt het gewicht overeen met je keuze? Komt de look overeen met je keuze?
Komt de vering overeen met je keuze?
9
++ +
+-
-
--
Kennismaking Haal alles met uittechniek je fiets
Ga naar de website van fietsenfabrikant Koga om je fiets samen te stellen. www.koga-signature.com. Bekijk eerst het filmpje dat door wielerland tv werd geschoten. Ga naar: film wielerland tv. Na het bekijken van de film ga je naar: Bouw je Koga Ontwerp je Koga
4.
inkijkexemplaar
Maken
inkijkexemplaar
Techniek 1
3.
Ben je tevreden over elk onderdeel / het geheel? Wat had je liever anders gezien? _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ Procesevaluatie: Wat denk je over de wijze (manier) waarop de fiets werd samengesteld. Indien je een fiets wenst aan te kopen, zou jij overwegen om op deze manier jouw fiets samen te stellen? Zou je ook tot de aankoop overgaan via internet? _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________ Wat denk je over het beroep van fietsenmaker? Is er nog toekomst voor een fietswinkel, nu je een fiets digitaal kan samenstellen en bestellen?
Leer - wijzer
1. Noteer bij elk type fiets de eigenschappen en de naam. 2. Je moet een fiets kunnen samenstellen via het internet.
Het verzorgen van je fiets is zeer belangrijk. Als je je fiets regelmatig reinigt en onderhoud zorgt dat voor een betere veiligheid, je verlengt daarmee de levensduur van je fiets en je krijgt meer plezier in het fietsen. Fietsen die zelden of nooit worden schoongemaakt hebben vaak last van bijvoorbeeld slecht werkende remmen of een slecht werkend versnellingsapparaat. Als fietsgebruiker kunnen we zelf een groot deel van het onderhoud uitvoeren. Voor een jaarlijkse grotere servicebeurt is een bezoek aan de fietsenmaker aanbevolen. Je hebt er dus alle belang bij om je fiets regelmatig te reinigen en goed te onderhouden.
1.
Probleemstelling
Ik wil meer plezier beleven bij het fietsen. Ik wil veilig en aangenaam fietsen. Daarom moet mijn fiets netjes en goed onderhouden zijn. Hij moet ook voldoen aan de wettelijke bepalingen rondom veiligheid. Hoe reinig ik best mijn fiets? Hoe moet ik hem onderhouden? Stel dat mijn fiets op dit moment door de politie wordt gecontroleerd, zou hij voldoen aan de wettelijke reglementering?
2.
Ontwerp
2.1. Reinigen van de fiets
3. Welke fietsonderdelen moet je kiezen bij het samenstellen van de fiets?
Welk soort vuil vind je op je fiets?
__________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________
4. Is er nog toekomst voor de fietsenmaker, leg uit.
__________________________________________________________________________
5. Je moet alle opdrachten en taken opnieuw kunnen maken.
Hoe wil ik mijn fiets reinigen? Plaast een vinkje in de onderstaande kolom naast wat jij wenst uit te voeren. ontsmetten ontvetten
afschuren, ruw maken vuil wegnemen verf verwijderen roest wegnemen
__________________________
10
11
Kennismaking Haal alles met uittechniek je fiets
Productevaluatie:
Reinigen en basisonderhoud
inkijkexemplaar
Evaluatie
inkijkexemplaar
Techniek 1
5.
De ketting is gereinigd.
De band vertoont geen uitstulpingen. Er zijn geen scheuren in de band.
Wielen
Het wiel zit stevig vast met het kader. (controleer de 2 moeren) De wielen draaien mooi rond zonder slag. De spaken zijn stevig aangespannen. De remblokken zijn niet versleten. De remblokken zitten stevig vast.
Remmen
De remkabels zijn voldoende aangespannen. De remblokken zijn zo geregeld dat ze bijna de velg raken. (2 mm speling tussen velg en remblokjes)
Zadel
Het zadel zit stevig vast.
Stuur
Het stuur zit stevig vast.
Spatborden
Het spatbord zit vast en duwt niet tegen het wiel.
12
Ketting
dit is voor de Fietshersteller
dit herstel ik zelf
ok
na te kijken
Verlichting
Deze beschrijving zegt waarop je moet letten en wat de eisen zijn.
Banden
De ketting is gesmeerd.
Bel Versnelling Kabels
De kettingspanning is goed. (Het midden van de ketting kan ik +- 1 cm op en neer bewegen) De ketting en kettingwielen zijn in goede staat. (Trek de ketting van het kettingwiel, je kan niet tussen ketting en kettingwiel kijken) Het voorlicht werkt en achterlicht werkt. (indien aanwezig) Het achterlicht werkt.
Ik hoor de bel rinkelen vanop 20 m afstand. Het versnellingsapparaat (derailleur) loopt gesmeerd. De remkabels en versnellingskabels zijn gesmeerd.
13
Kennismaking Haal alles met uittechniek je fiets
Nadat je fiets gereinigd is, doe je het onderhoud. Alle onderhoudswerken uitvoeren als fietsgebruiker is niet noodzakelijk. Vink in de onderstaande tabel aan wat je zelf denkt te kunnen en wat de fietsmaker voor jou zou doen. In de fietsbox steekt een onderhoudsfiche. Je kan eventueel deze fiche raadplegen voor je een beslissing neemt.
De bandendruk is voldoende. (controleer met een drukmeter, ideaal is 3.8 bar) Het loopvlak van de band heeft voldoende reliëf.
inkijkexemplaar
inkijkexemplaar
Techniek 1
2.2. Onderhouden van de fiets
