Jaarverslag 2009
Inhoudstafel Voorwoord
1
Sociale meerwaarden als leidraad
2
Kansen voor iedereen
4
Dienstverlening met een warm hart
6
Tewerkstelling met respect voor ieders eigenheid
9
Empowerment, sleutel tot duurzaamheid
13
Professionalisering met een menselijk gelaat
16
Veiligheid en geborgenheid
17
Samen sterk
19
Algemene Vergadering en Raad van Bestuur
19
Organogram vzw ISIS
20
Adressen en contactpersonen
21
vzw ISIS Jaarverslag 2009
Voorwoord Ook het nieuwe regeerakkoord, Vlaanderen 2009-2013, bekrachtigt de stelling dat de lokale diensteneconomie enorme groeipotenties heeft, net als de overtuiging dat de sociale economie en andere terreinen van dienstverlening dichter naar elkaar toe moeten groeien. Onze samenwerking met Familiehulp, OCMW Beringen en OCMW Leuven in het kader van het decreet lokale diensteneconomie, concretiseert deze idee. Voor ons betekent de samenwerking met erkende diensten voor gezinszorg en aanvullende thuiszorg alleszins een belangrijke stap in de richting van een zorgzame samenleving, waarbij sociale economie en welzijn de handen in mekaar slaan.
Het jaar 2009 zal ongetwijfeld bij velen herinneringen oproepen van ongunstige macro-economische vooruitzichten. De arbeidsmarkt ondervond de weerslag van de economische recessie die eind 2008 al was ingezet. Parallel met de verscherpte economische en sociale crisis, liep het aantal werkzoekenden fors op. Bij vzw ISIS was het jaar 2009 nochtans een jaar van hoop, een jaar van kansen bieden en vertrouwen geven. Het aantal help(st)ers dat duurzaam tewerkgesteld wordt op basis van sociaal flexibele arbeidsvoorwaarden nam toe van 611 in 2008 tot 714 in 2009, waardoor het totale werknemers aantal steeg tot boven de 800. Ook personen die – om uiteenlopende redenen – net iets minder gemakkelijk meedraaien in onze veeleisende samenleving, vonden hun weg naar vzw ISIS. Jaar na jaar bewijst vzw ISIS dat men niet aan het klassieke verlanglijstje van kwalificaties, arbeidservaring en leeftijd moet voldoen om productief te zijn. Vzw ISIS respecteert elke help(st)er als unieke persoon, met individuele competenties en mogelijkheden. Op organisatieniveau betekent deze diversiteit aan competenties een garantie voor een gevarieerd dienstverleningsaanbod met een maximum aan flexibele afstemmingsmogelijkheden. Op macro-niveau genereert deze aanpak belangrijke maatschappelijke meerwaarden, niet alleen op vlak van werkgelegenheid maar ook op vlak van welzijn.
Dat het geheel meer is dan de som der delen, hebben we ook sterk mogen ervaren in onze samenwerking met vzw De Leuning, een met vzw ISIS vergelijkbare buurt- en nabijheidsdienst. Eerder leidde deze samenwerking al tot de verdere uitbouw van de ISIS-werking in Vlaams-Brabant Oost. In constructieve wederzijdse afspraak werd onlangs overgegaan tot een effectieve fusie, waarbij vzw De Leuning volledig geïntegreerd werd in de werking van vzw ISIS. Behalve dankbaarheid ten aanzien van al onze samenwerkende partners en andere stakeholders, zijn wij ook en vooral onze eigen medewerkers zeer erkentelijk. Zonder hun dagelijkse inzet stonden wij uiteraard niet waar we nu staan. Dankzij hen kan voorliggend jaarverslag de resultaten aanreiken van een jaar hard werken, een jaar vol inspanningen, maar ook een jaar vol hoop en vertrouwen. Met veel trots nodigen we u dan ook uit om mee te stappen in het verhaal van vzw ISIS, een verhaal over kansen, een verhaal over mensen, een verhaal vol warmte. Veel leesplezier!
Met 442.605,6 gepresteerde uren dienstverlening in 2009, zijn we goed op weg naar een half miljoen uren welzijn en comfort per jaar. Dat wijst niet alleen op een groot vertrouwen. Het duidt ook op onze maatschappelijke plicht om blijvend in te gaan op de stijgende noden en behoeften van onze samenleving. We zijn ervan overtuigd dat de sociale economie een krachtig antwoord kan formuleren op de vraag naar meer levenskwaliteit. Vzw ISIS neemt daarbij het voortouw.
Theo Kelchtermans Voorzitter vzw ISIS
1
Nadja Vananroye Algemeen directeur vzw ISIS
Sociale meerwaarden als leidraad De levensloop van vzw ISIS Doorheen haar hele levensloop vormden sociale meerwaarden de drijfveer van vzw ISIS. Vzw ISIS is vanuit de militantenwerking van het ACV/ACW regio Halen/Herk-de-Stad/ Lummen ontstaan als antwoord op de toenemende vergrijzing en de hoge vrouwelijke werkloosheidsgraad in Limburg. In maart 1996 kreeg de buurtdienst – die in de startperiode volledig op vrijwilligersbasis draaide – vaste vorm onder de naam vzw ‘Integratie Senioren In de Samenleving’, kortweg vzw ISIS (BS 21 maart 1996).
in 2007 werd Nadja Vananroye, algemeen directeur van vzw ISIS, door toenmalig staatssecretaris Els Van Weert bekroond tot Manager Sociale Economie. Op 24 december 2007 werd de afdeling seniorenoppas van vzw ISIS erkend in het kader van het decreet lokale diensteneconomie. Deze erkenning maakte co-financiering vanuit het beleidsdomein welzijn mogelijk, hetgeen sinds 2008 gerealiseerd wordt via samenwerkingsverbanden met Familiehulp, OCMW Beringen en OCMW Leuven.
Door de omvangrijke vraag naar aanvullende thuiszorg diensten op maat van senioren 50-plus, de doelgroep waarop vzw ISIS zich de eerste acht jaren uitsluitend richtte, kende vzw ISIS al snel na de opstart in regio midden-WestLimburg een explosieve groei. Vzw ISIS breidde haar werking uit naar regio Zuid-Limburg (1997), midden-Oost-Limburg (1998), Noord-Limburg (2000), Vlaams-Brabant Oost (2005) en Vlaams-Brabant West (2008). Het aantal werkzoekenden dat een duurzame job vond bij vzw ISIS, groeide van 29 in 1997 tot 714 in 2009. Ook het aantal gepresteerde uren dienstverlening nam toe van 10.800 uren in 1996 tot 442.605,60 uren in 2009.
Op 1 januari 2010 fusioneerde vzw ISIS met vzw De Leuning uit de regio Leuven/Aarschot/Tienen. In constructieve wederzijdse afspraak nam vzw ISIS zowel de activiteiten als het voltallige personeel van vzw De Leuning over. Reeds sinds 2005 werkten beide vzw’s nauw samen, wat rechtstreeks leidde tot de verdere uitbouw van de ISIS-werking in Vlaams-Brabant Oost. De missie van vzw De Leuning, in 2001 opgericht als buurt- en nabijheidsdienst voor senioren, was grotendeels vergelijkbaar met deze van vzw ISIS. Door waarden gedreven De missie van vzw ISIS berust op vier pijlers. Het creëren van duurzame tewerkstelling (pijler 1) vormt samen met het bieden van aanvullende dienstverlening (pijler 2) nog steeds dé belangrijkste bestaansreden van vzw ISIS. Zoals het de sociale economie typeert, besteedt vzw ISIS hierbij bijzondere aandacht aan de (her)integratie van personen uit kansengroepen.
Van bij haar opstart is vzw ISIS steeds innovatief uit de hoek gekomen. Inspelend op nieuwe en onvoldoende ingevulde behoeften, werkte vzw ISIS een toegankelijk en aanvullend dienstverleningsaanbod uit van professioneel maatwerk op basis van diversiteit en matching. Op vlak van tewerkstelling lanceerde vzw ISIS een innovatief arbeidsorganisatieconcept door middel van sociale flexibiliteit, in functie van duurzame activering van kansengroepen. Ook nadat vzw ISIS op 9 mei 2003 door de overheid erkend werd als dienstencheque onderneming, bleef zij trouw aan de niet-commerciële principes van buurt- en nabijheidsdiensten, met respect voor mens en samenleving.
Werk op maat vormt het sleutelbegrip binnen de sociaal flexibele arbeidsorganisatie van vzw ISIS. Via een participatieve aanpak wil vzw ISIS haar help(st)ers in ruime mate inspraak geven op vlak van inzetbaarheid (jobtime, uurrooster en jobinhoud), waarbij elke help(st)er gerespecteerd wordt in haar/zijn specifieke eigenheid, mogelijkheden en beperkingen. Ook de dienstverlening is gebruikersgericht. Vzw ISIS houdt rekening met de specifieke wensen, mogelijkheden en behoeften van de klant, zonder uitsluiting van minderheden. De diensten die zij aanbiedt, faciliteren de levenskwaliteit, hetgeen door ieder persoonlijk ingevuld wordt. Vzw ISIS tracht met haar laagdrempelig aangeboden diensten op maat, aanvullend te zijn op het reeds bestaande dienstverleningsaanbod.
Als baanbreker in de sociale economie was het niet verwonderlijk dat vzw ISIS in 2003 stichtend lid was van KBN, de toenmalige Koepel voor Buurt- en Nabijheidsdiensten, nu de Koepel Lokale Diensteneconomie. Datzelfde jaar won vzw ISIS de Federale Prijs voor de Sociale Economie ter waardering van haar participatief arbeidsmodel in functie van de integratie van kansengroepen. In 2006 werd vzw ISIS uitgeroepen tot Ambassadeur van de Sociale Economie en
vzw ISIS Jaarverslag 2009
2
Open Bedrijvendag in het teken van sociale economie Op 4 oktober 2009 nam vzw ISIS deel aan de Open Bedrijvendag die vorig jaar in het teken van de sociale economie stond. Het was voor ISIS een unieke gelegenheid om aan de buitenwereld te tonen dat sociaal ondernemerschap positieve effecten heeft op zowel werknemer als klant, maar ook op de samenleving in haar geheel. Een zeshonderdtal geïnteresseerden, waaronder ook heel wat buurtbewoners, leerden bij een hapje en een tapje de werking, missie en visie van vzw ISIS kennen.
In haar tewerkstelling en dienstverlening vertrekt vzw ISIS vanuit een economisch verantwoord organisatiemodel, gericht op een doelmatige inzet van mensen, middelen en expertise. Economisch verantwoord ondernemen (pijler 3) moet ervoor zorgen dat vzw ISIS ook in de toekomst de vooropgestelde sociale meerwaarden kan blijven genereren. Naast een economisch doordacht beleid wil vzw ISIS ook werk maken van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Hiertoe neemt zij behalve economische en sociale ook ecologische overwegingen op geïntegreerde wijze in haar werking op. Bij vzw ISIS geldt het principe: respect voor mens en samenleving, beter voor iedereen! Tot slot behoort ook de uitbouw van de sociale economie in het algemeen en de lokale diensteneconomie in het bijzonder (pijler 4) tot de missie van vzw ISIS. Samen met de Koepel Lokale Diensteneconomie – voorgezeten door Jan Van Passel, afgevaardigd bestuurder van vzw ISIS – is vzw ISIS ervan overtuigd dat het professionaliseren van de lokale diensteneconomie leidt tot duurzame, maatschappelijke winst. Samen met de Koepel Lokale Diensteneconomie doet vzw ISIS aan belangenverdediging, sensibilisatie en beleidsadvisering, waarbij een constructieve dialoog met verschillende maatschappelijke actoren moet leiden tot een volwaardige uitbouw en verankering van de sector.
Ook jonge geïnteresseerden kwamen sfeer opsnuiven tijdens de Open Bedrijvendag op 4 oktober 2009, die volledig in het teken van de sociale economie stond.
3
Kansen voor iedereen Oog voor kansengroepen Kansen scheppen is vertrouwen geven, uitgaan van mogelijkheden en geloven in de toekomst. Bij vzw ISIS draait alles rond het creëren van kansen op vlak van duurzame tewerkstelling, gekoppeld aan een verantwoorde dienstverlening. Hierbij focust vzw ISIS op die groepen die binnen de werkloosheidscijfers oververtegenwoordigd zijn, de zogenaamde kansengroepen. Kortgeschoolden, 45-plussers, allochtonen, maar ook en vooral werkzoekenden die om redenen van psychische, sociale, lichamelijke, familiale en/of praktische aard minder gemakkelijk inzetbaar zijn in het normaal economisch circuit, krijgen extra aandacht. Van alle help(st)ers die in 2009 bij vzw ISIS waren tewerkgesteld1 was 97,62% kortgeschoold (maximum niveau HSO). Het aandeel allochtone help(st)ers of help(st)ers van allochtone afkomst bedroeg 22,27%. 28,15% van de help(st)ers was ouder dan vijftig jaar. Meer dan een op vier help(st)ers (26,47%) kampte met fysieke beperkingen. Ook financiële problemen (15,97%), psychische problemen (12,98%) en andere beperkingen kwamen frequent voor. Toch vinden ook werkzoekenden die niet tot de kansengroepen behoren hun weg naar vzw ISIS, zeker in tijden van economische en sociale crisis zoals in 2009. Het afgelopen jaar viel nog meer dan voordien op dat zowel de duurzame jobperspectieven – alle help(st)ers krijgen een bediendecontract voor onbepaalde duur – als het idee van een job op maat, ook voor personen zonder moeilijk inzetbaar profiel belangrijke aantrekkingsfactoren zijn.
Laagdrempelige activiteiten en sociaal flexibele arbeidsvoorwaarden verhogen de kans op duurzame integratie in de arbeidsmarkt.
Het creëren van duurzame tewerkstellingskansen gebeurt bij vzw ISIS op basis van een laagdrempelig, stresswerend en participatief arbeidsmodel. Via sociaal flexibele arbeidsvoorwaarden met uitgebreide regelmogelijkheden voor de help(st)ers, wordt elke job persoonlijk afgestemd op de mogelijkheden en beperkingen van de help(st)er, met respect voor haar of zijn leefwereld. Help(st)ers worden specifiek ingezet voor opdrachten waarin zij sterk zijn. Daarbij wordt het evenwicht tussen draaglast en draagkracht bewaakt, waardoor ook stress tot een minimum herleid wordt. De permanente individuele begeleiding die hierbij noodzakelijk is, werd in 2009 nog sterker gedifferentieerd naargelang de persoonlijke nood aan groei.
1
In november 2009 trad algemeen directeur Nadja Vananroye toe tot de raad van bestuur van Sociare, de federatie van werkgevers uit het paritair comité 329 voor de socio-culturele sector. Dit opende de mogelijkheid voor vzw ISIS om het sociaal werkgeverschap met kansen voor kansengroepen te promoten binnen het sectoraal paritair overleg. De idee van een duurzaam en participatief arbeidsmodel in de sociale economie wordt ook uitgedragen door de Koepel Lokale Diensteneconomie waarvan vzw ISIS stichtend lid is.
Op 31 december 2009 stelde vzw ISIS in totaal 714 help(st)ers (390,65 VTE) tewerk.
vzw ISIS Jaarverslag 2009
4
Kwaliteit zonder uitsluiting Ook in haar dienstverlening wil vzw ISIS optimale kansen bieden op een zo hoog mogelijk niveau van welzijn en comfort. Of het nu gaat om poets- en huishoudhulp of om seniorenoppas, elke dienst wordt afgestemd op de persoonlijke wensen en noden van de klant. Een gebruikersgericht aanbod wordt bij vzw ISIS mogelijk door de grote diversiteit aan competenties en profielen bij de help(st)ers, wat leidt tot een gevarieerde dienstverlening met flexibele afstemmingsmogelijkheden. Net zoals in haar tewerkstellingsconcept, ziet vzw ISIS er in haar dienstverlening op toe dat niemand van het recht op levenskwaliteit uitgesloten wordt. Vzw ISIS staat open voor iedereen, ongeacht afkomst, levensbeschouwing, levenswijze en inkomen. Personen die uit de boot dreigen te vallen, krijgen daarbij extra aandacht. Zo past vzw ISIS sociale correcties toe, waardoor de dienstverlening toegankelijk blijft voor personen met een laag inkomen. In 2009 voerde de overheid het belastingkrediet in, zodat ook minvermogenden konden genieten van het fiscaal voordeel van dienstencheques. Toch bleef vzw ISIS eventuele tekorten bijpassen voor haar minst begoede klanten. Het afgelopen jaar leverde vzw ISIS extra inspanningen in functie van personen die omwille van een achterstand op vlak van inkomen, huisvesting, opleiding, welzijn en/of maatschappelijke participatie in de kansarmoedesfeer leven. Samen met andere actoren, nam vzw ISIS van februari tot oktober 2009 deel aan het project ‘Thuiszorg zoekt deur voor kansarmen’ van de Christelijke Mutualiteit Limburg. Via het ontwikkelen en implementeren van een methodiek gericht op maximaal doelgroepbereik, werden actiepunten opgesteld ter verhoging van de kwaliteit van thuiszorg aan kansarme gezinnen. Het project werd gesteund door het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid en vond een draagvlak bij een groot aantal spelers waaronder behalve vzw ISIS ook Familiehulp, Wit-Gele Kruis, Landelijke Thuiszorg, Listel, RIMO, CAW Sonar, TAO Limburg, verschillende OCMW’s – onder meer de OCMW’s van Genk en Borgloon waar het pilootproject liep – en een aantal huisartsen.
5
Dienstverlening met een warm hart 442.605 uren diensten verleend in 2009 De afgelopen tien jaar is het totaal aantal uren dienst verlening bijzonder sterk gestegen. In 2009 leverde vzw ISIS in totaal 442.605,60 uren diensten tegenover 59.169,60 uren in 2000. Seniorenoppas – waartoe ook nachtoppas, vervoerdiensten en klusjesdiensten worden gerekend – nam in 2009 met in totaal 68.900 gepresteerde uren 15,57% van de totale dienstverlening voor haar rekening. Ondanks de stijgende behoefte aan oppas, ligt dit aantal relatief laag. Vzw ISIS wil het aantal uren seniorenoppas in de toekomst graag verder opdrijven, maar is hiervoor afhankelijk van uitbreidings kansen binnen het decreet lokale diensteneconomie. Poets- en huishoudhulp (84,43%) maakte veruit het grootste deel uit van de totale dienstverlening. Het aandeel huishoudbegeleiding (poetsdiensten buiten beschouwing gelaten) bedroeg 29,60% ten opzichte van het totaal aantal gepresteerde uren, wat opvallend hoog is voor een dienstencheque onderneming. Aantal gepresteerde uren per soort dienstverlening bij vzw ISIS in 2009 Aard van de dienstverlening
Aantal gepresteerde uren in 2009 (%)
Oppas
65.603,10 (14,82%)
Nachtoppas
3.050,00 (0,69%)
Vervoerdiensten
8,00 (0,01%)
Klusjesdiensten
239,00 (0,05%)
Poets
Huishoudbegeleiding
131.024,50 (29,60%)
Totaal
442.605,60 (100,00%)
242.681,00 (54,83%)
In 2009 verleende vzw ISIS 68.900 uren seniorenoppas.
Evolutie van het aantal uren dienstverlening bij vzw ISIS de afgelopen tien jaar 450000,00
442.605,60
400000,00
394.994,50 363.779,80
350000,00 300000,00
288.831,30
250000,00 223.831,30
200000,00 150000,00
156.903,20
100000,00 50000,00
103.428,10 59.169,60
74.848,90
77.380,30
0,00 2000
2001
vzw ISIS Jaarverslag 2009
2002
2003
2004
6
2005
2006
2007
2008
2009
Dienstencheques vanuit een sociale economie gedachte In haar dienstverlening tracht vzw ISIS net dat ietsje meer te bieden. Kwaliteit staat bij vzw ISIS voor het flexibel afstemmen van diensten op maat van de klant. Vzw ISIS werkt hierbij aanvullend op het reeds bestaande dienstverleningsaanbod. Zij doet vooral datgene wat voor klassieke dienstverleners vaak onmogelijk is, zoals bijvoorbeeld diensten leveren in korte blokken, op avonduren, in het weekend of op feestdagen. Ook poets- en huishoudhulp met dienstencheques wordt bij vzw ISIS ingevuld op een wijze die aanvullend is, laagdrempelig, zonder commercieel doel en met respect voor ieders eigenheid. Dit uit zich in het feit dat de help(st)ers – al dan niet uit kansengroepen – sociaal flexibele arbeidsvoorwaarden genieten. Daarnaast ziet vzw ISIS er in haar dienst verlening op toe dat niemand in de kou blijft staan, ook niet de minder begoede of kansarme klant. Bovendien stemt vzw ISIS haar poets- en huishoudhulp bij ouderen af op hun specifieke noden en behoeften, al vergt dit extra planning en tijd. Alle diensten in het kader van de dienstencheques worden aangeboden vanuit een sociale economie gedachte, ver weg van elke vorm van commercialisering van de zorg. Dienstverlening met een warm hart staat steeds centraal, ongeacht de aard van de dienstverlening of het profiel van de klant.
Ook in haar dienstverlening met dienstencheques werkt vzw ISIS laagdrempelig, zonder commercieel doel en met respect voor ieders eigenheid. Dienstverlening met een warm hart staat steeds centraal.
leeftijdscategorie 80-plus. Ook bij poets- en huishoudhulp lag de gemiddelde leeftijd van de klant vrij hoog. Bijna drie op vier klanten (72,32%) die poets- en/of huishoudhulp vroegen, waren ouder dan 50 jaar. Een kleine helft (46,28%) van de klanten poets- en huishoudhulp was 70-plus.
Profiel van de klanten Op jaarbasis telden de zes ISIS-regio’s in totaal 3.373 klanten in 2009. Iets meer dan vier op vijf klanten (85,24%) woonden in Limburg. De twee ISIS-regio’s in Vlaams-Brabant – pas opgericht in 2005 en 2008 – namen in 2009 toch ook al 14,76% van het totaal aantal klanten voor hun rekening. Iets meer dan zes op tien klanten (60,10%) in 2009 waren vrouwen. Bij de seniorenoppas was de verhouding 76,66% vrouwelijke klanten ten opzichte van 32,34% mannelijke klanten. Van alle klanten waren er in 2009 slechts 73 klanten (2,16%) aan wie een sociaal tarief werd toegekend. Het lage percentage sociale correcties is te wijten aan de invoering van het belastingkrediet in 2009, waardoor het fiscaal voordeel van de dienstencheque ook ging gelden voor minder begoede gebruikers.
Leeftijd van de klanten van vzw ISIS in 2009 Aantal klanten in 2009 Poets- en huishoudhulp
Senioren oppas
20-29 jaar
64
0
64
30-39 jaar
304
0
304
Leeftijd
40-49 jaar
373
0
373
50-59 jaar
365
29
394
60-69 jaar
332
27
359
70-79 jaar
568
98
666
80-89 jaar
595
199
794
90-plus
76
64
140
1
Drie op vier klanten (76,05%) in 2009 waren ouder dan 50 jaar. Van de klanten die beroep deden op seniorenoppas, behoorden meer dan zes op tien klanten (63,07%) tot de
1
7
Totaal
(%)
23,95
Niet geregistreerd
241
38
279
76,05
Totaal
2918
455
3373
100,00
De niet-geregisteerden werden niet opgenomen in de berekening van de percentages.
De meeste klanten die in 2009 beroep deden op de seniorenoppas van vzw ISIS, waren matig tot zwaar zorgbehoevend. Vaak was de zorgbehoevendheid een gevolg van dementie of van een CVA (cerebrovasculair accident of beroerte), die leidde tot een sterke afname van zelfstandigheid bij het uitvoeren van dagelijkse activiteiten. Ook psycho-sociale problematieken (depressie, vereenzaming, …) waren sterk kenmerkend voor klanten van seniorenoppas. Het toenemend aantal senioren met een psychiatrisch ziektebeeld vraagt al enige tijd bijzondere aandacht. In dit kader ontstond in 2009 – op initiatief van OCMW Genk – een intensieve wisselwerking tussen vzw ISIS en het ouderenteam van het Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg CGG/LITP Genk.
reeds lopende poets- en huishoudhulp – elke ochtend en elke avond twee uren seniorenoppas aan Antonio. Ook op zon- en feestdagen komt een helpster van vzw ISIS langs. Antonio’s zoon vroeg om er ’s morgens vooral op te letten dat Antonio zich scheert en zijn tanden poetst. Hij kan dit nog allemaal zelfstandig, maar moet ertoe gemotiveerd worden omdat hij geneigd is zich wat te laten gaan. Als de helpster niet zou langskomen, zou Antonio in bed blijven tot zijn zus ‘s middags op bezoek komt. Elke avond komt een helpster Antonio gezelschap houden en begeleiden bij de broodmaaltijd. Zonder iemand in de buurt, zou hij de maaltijd namelijk wel eens durven overslaan. ‘Mijn eetlust is samen met mijn vrouw vertrokken’, zegt hij dan. Bovendien is zijn tijdsbesef aan het verwateren. Antonio wordt gestimuleerd om in de mate van het mogelijke zelf de tafel te dekken. Samen met de helpster telt Antonio het aantal schepjes koffie, zodat er niets kan mislopen. Na de maaltijd kijken ze meestal wat televisie. Twee van de vier vaste helpsters van Antonio zijn zelf van Italiaanse afkomst, waardoor ze gezellig samen naar de Italiaanse zender kunnen kijken. Af en toe spelen ze een spelletje kaarten, ook al speelt zijn vergeetachtigheid hem daarbij parten. En als zijn heup het toelaat, gaan ze samen een blokje om wandelen. Antonio pruttelt dan soms wat tegen, maar leeft telkens weer helemaal op als hij eens aan het stappen is.
Net omwille van de hogere leeftijd en de zorgbehoevendheid van de gemiddelde klant, is het niet verwonderlijk dat residentiële opname of sterfte bij seniorenoppas de twee belangrijkste redenen vormden van stopzetting van de dienstverlening in 2009. Bij poets- en huishoudhulp vormde verminderde nood aan dienstverlening de belangrijkste reden tot stopzetting. Stopzetting wegens ontevredenheid over de dienstverlening kwam slechts sporadisch voor. Vzw ISIS doet er dan ook alles aan om haar diensten op sociaal flexibele wijze af te stemmen op maat van de klant, met respect voor zijn of haar gewoontes en levensstijl.
Antonio’s zoon vindt dat zijn vader al wat minder weemoedig is sinds de ISIS-helpsters hem gezelschap komen houden. Antonio zelf zegt het niet met zoveel woorden, maar zijn glimlach spreekt zo nu en dan toch boekdelen.
Uit het leven gegrepen Antonio1, 76 jaar en van Italiaanse afkomst, is sinds jaar en dag klant bij vzw ISIS. Toen zijn vrouw nog leefde, kwam vzw ISIS enkel een handje bijsteken om de woning wekelijks gepoetst te krijgen. Zijn vrouw kon zelf nog de lekkerste Italiaanse maaltijden bereiden, wassen en strijken. Het feit dat Antonio dementerend was, zorgde niet zozeer voor problemen, omdat ze elkaar hadden om op terug te vallen. Door het plotse overlijden van zijn vrouw, werd Antonio’s leven echter drastisch door mekaar geschud. Hij vereenzaamde en raakte de goesting in het leven een beetje kwijt. Bovendien begon zijn dementie ernstigere vormen aan te nemen. Op sommige dagen vergat Antonio zelfs te eten of te drinken. Zowel zijn twee jongere zussen als zijn zoon trachten Antonio dagelijks zo goed mogelijk op te vangen. Maar op ochtenden en avonden lukt het hen niet om langs te komen. Om die reden levert vzw ISIS sinds begin 2009 – naast de 1
Om begrijpelijke redenen is dit een fictieve naam.
vzw ISIS Jaarverslag 2009
8
Tewerkstelling met respect voor ieders eigenheid vormt het groeiend aantal help(st)ers een belangrijke troef. Naast de maatschappelijke impact op de werkloosheid (macroniveau), leidt grootschaligheid binnen de organisatie immers tot optimale mogelijkheden om vraag en aanbod aan elkaar te matchen.
Duurzame tewerkstelling voor meer dan 700 help(st)ers in 2009 Op 31 december 2009 had vzw ISIS in totaal 714 help(st)ers (390,65 VTE) in dienst1, waarvan 121 help(st)ers (64,99 VTE) in de afdeling seniorenoppas en 593 (325,66 VTE) help(st)ers bij poets- en huishoudhulp.
Alle help(st)ers bij vzw ISIS werken op basis van een bediendecontract voor onbepaalde duur. Alleen de tewerkstellingsmaatregel waarop de job is gebaseerd, verschilt. Bij iets minder dan één op twee help(st)erscontracten op 31 december 2009 (45,77%), was SINE de financieringsbasis. Bij 15,12% van alle contracten was dat Activa. Ruim een derde van alle help(st)ers (36,62% van het totaal aantal contracten) werd in 2009 tewerkgesteld zonder tewerkstellingssubsidies, omdat de help(st)er buiten de tewerkstellingsmaatregel viel of omdat de financiering afgelopen was. Vzw ISIS probeert ook voor deze help(st)ers duurzame oplossingen te bieden.
Aantal help(st)ers bij vzw ISIS op 31/12/2009 Aantal help(st)ers in koppen
Aantal help(st)ers in VTE
Poets- en huishoudhulp
593
325,66
Seniorenoppas
121
64,99
Totaal
714
390,65
Afdeling
Help(st)ers vinden hun weg naar vzw ISIS op verschillende manieren. Op vlak van toeleiding werkt vzw ISIS samen met Jobkanaal, een initiatief van de werkgeversorganisaties Verso, Voka en Unizo. Jobkanaal is een vacaturekanaal met jobaanbiedingen toegankelijk voor werkzoekenden uit kansengroepen. De VDAB maar ook OCMW’s en derden maken deze vacatures kenbaar aan hun cliënteel. Ruim een derde van de in 2009 nieuw aangeworven help(st)ers werden toegeleid via de VDAB. Daarnaast kwamen help(st)ers bij vzw ISIS terecht via andere organisaties (mutualiteit, OCMW, …), kennissen, familie, de ISIS-website, werknemers van vzw ISIS en het vacatureaanbod in kranten en weekbladen.
Contracten van de help(st)ers bij vzw ISIS, opgesplitst naar tewerkstellingsmaatregel2 Aantal contracten van help(st)ers op 31/12/20092
Tewerkstellingsmaatregel
Het aantal help(st)ers neemt al sinds de oprichting van vzw ISIS in 1996 jaarlijks onophoudelijk toe. Voor vzw ISIS
SINE Activa Gesco Startbaan Werkervaring Zonder tewerkstellingsstatuut
330 109 6 2 10 264
Totaal
721
Evolutie van het aantal help(st)ers bij vzw ISIS (jaarlijks op 31 december) 800 714
700 600
564
500 370
400 300
259
100 23
1997
89
102
1999
2000
55
1998
122
2001
137
2002
2003
2004
2005
2 1
433
174
200
0
611
Van de 714 help(st)ers op 31/12/2009 waren 16 help(st)ers (2,24%) deeltijds of voltijds in loopbaanonderbreking of thematisch verlof.
9
2006
2007
2008
2009
Het aantal contracten ligt hoger dan het aantal help(st)ers omdat sommige help(st)ers gelijktijdig op basis van meerdere contracten worden tewerkgesteld.
Bij vzw ISIS werkt slechts een zeer kleine minderheid (1,54%) van de help(st)ers voltijds. In 2009 werkte twee derde van de help(st)ers (65,97%) halftijds (19u per week). De sociale flexibiliteit die de tewerkstelling binnen vzw ISIS typeert en die de haalbaarheid van de tewerkstelling garandeert, komt het best tot zijn recht in een halftijdse betrekking.
Leeftijd van de help(st)ers van vzw ISIS
Jobtime van de help(st)ers bij vzw ISIS Jobtime
0 53 471 85 73 21 11
Totaal
714
< 30 jaar 30 tot en met 39 jaar 40 tot en met 49 jaar 50 jaar of ouder
91 (12,75) 153 (21,43) 269 (37,68) 201 (28,15)
Totaal
714 (100,00)
Op 31 december 2009 telde vzw ISIS 22,27% help(st)ers met een vreemde nationaliteit of met Belgische nationaliteit van buitenlandse afkomst. Ook nationaliteit en daarbij horend de spreektaal van de help(st)er, vormt vaak een doorslaggevende factor bij de matching van vraag en aanbod. Vooral klanten van buitenlandse afkomst vragen regelmatig naar een help(st)er die hun moedertaal spreekt en/of verstaat.
Aantal help(st)ers op 31/12/2009
Minder dan 30% Tussen 30% en 50% Exact 50% (halftijds) Tussen 50% en 75% Exact 75% (3/4) Tussen 75% en 100% Exact 100% (voltijds)
Aantal help(st)ers op 31/12/2009 (%)
Leeftijd
Afkomst van de help(st)ers van vzw ISIS Aantal help(st)ers op 31/12/2009 (%)
Afkomst
Profiel van de help(st)ers Ondanks het feit dat vzw ISIS openstaat voor zowel vrouwelijke als mannelijke medewerkers, zijn het bijna uitsluitend vrouwen die als help(st)er werken. Op 31 december 2009 waren 97,62% van alle help(st)ers vrouwen en telde vzw ISIS in totaal slechts 17 mannelijke helpers.
Aantal help(st)ers op 31/12/2009 (%)
Mannelijk Vrouwelijk
17 (2,38) 697 (97,62)
Totaal
714 (100,00)
45 (6,30) 11 (1,54) 103 (14,43) 555 (77,73)
Totaal
714 (100,00)
Bijna alle help(st)ers (97,62%) die op 31 december 2009 bij vzw ISIS werden tewerkgesteld, waren kortgeschoold (maximaal niveau hoger secundair onderwijs). Meer dan zes op tien help(st)ers (62,32%) behaalden maximaal een opleidingsniveau secundair onderwijs lagere cyclus.
Geslacht van de help(st)ers van vzw ISIS Geslacht
Niet-Belgen EU-land Niet-Belgen buiten EU Belgen van buitenlandse afkomst Belgen van Belgische afkomst
Opleidingsniveau help(st)ers (op 31/12/2009) 412
Twee op drie help(st)ers (65,83%) waren op 31 december 2009 40 jaar of ouder. Meer dan één op vier help(st)ers (28,15%) behoorde tot de leeftijd 50-plus. Vooral oudere klanten vragen geregeld bewust naar een minder jonge help(st)er seniorenoppas, omdat ze zich daar het best bij voelen.
252 33
17
Lager onderwijs (LO) Secundair onderwijs lagere cyclus (LSO) Hoger secundair onderwijs (HSO) Hoger onderwijs
vzw ISIS Jaarverslag 2009
10
Meer dan twee op drie help(st)ers (69,61%) van vzw ISIS hebben inwonende kinderen. Opvallend is dat bijna één op drie help(st)ers (30,67%) alleenstaand is, de meesten onder hen met inwonende kinderen (21,15%).
(34,59%) van de help(st)ers die op 31 december 2009 bij vzw ISIS werden tewerkgesteld, moest op vlak van inzetbaarheid rekening worden gehouden met familiale factoren zoals beperkte kinderopvang, echtgenoot die in ploegen werkt, enz.
Gezinssituatie van de help(st)ers van vzw ISIS Gezinssituatie
De aandachtspunten verschillen sterk naargelang de afdeling waarin de help(st)er werkt. Help(st)ers met een fysieke beperking – vaak gaat het hierbij om ernstige rugklachten – worden bijvoorbeeld niet of nauwelijks ingezet voor zware poetsdiensten die fysiek erg inspannend zijn. Om die reden kwam fysieke beperking als aandachtspunt in 2009 frequent voor in de afdeling seniorenoppas (44,63% van alle helpsters binnen seniorenoppas).
Aantal help(st)ers op 31/12/2009 (%)
Alleenstaand zonder inwonende kinderen Alleenstaand met inwonende kinderen Gehuwd zonder inwonende kinderen Gehuwd met inwonende kinderen Samenwonend zonder inwonende kinderen Samenwonend met inwonende kinderen Inwonend bij ouders of familie
68 (9,52)
281 (39,36)
Totaal
714 (100,00)
151 (21,15) 71 (9,94)
54 (7,56)
Het aandeel help(st)ers met financiële problemen (15,97%) lag vrij hoog het afgelopen jaar. Vanuit haar intenties rond armoedebestrijding, worden deze help(st)ers – al dan niet in samenspraak met het OCMW – begeleid met extra aandacht voor de financiële organisatie van hun dagelijks leven.
65 (9,10) 24 (3,36)
Behalve deze aandachtspunten, kenmerkten ook psychische problemen (12,89%), gebrek aan arbeidsattitude (7,00%), laaggeletterdheid (6,58%) en sociale problemen (6,02%) het profiel van de help(st)er in 2009. Terwijl deze factoren op de klassieke arbeidsmarkt vaak als te zeer beperkend worden beschouwd, past vzw ISIS de tewerkstelling in die mate aan dat de job haalbaar en productief wordt, terwijl de help(st)er alle kansen krijgt om zich verder te ontplooien (empowerment).
De inzetbaarheid van help(st)ers uit kansengroepen wordt beïnvloed door heel wat factoren (aandachtspunten). Via een sociaal flexibele arbeidsorganisatie stemt vzw ISIS zowel jobtime, uurrooster als jobinhoud af op de specifieke mogelijkheden en beperkingen van de help(st)ers. Respect voor ieders eigenheid vormt de rode draad bij deze tewerkstelling op maat. Het meest voorkomende aandachtspunt bij de help(st)ers is een moeilijke combinatie arbeid-gezin. Bij ruim een derde Extra aandachtspunten bij de help(st)ers van vzw ISIS
Aantal help(st)ers met extra aandachtspunten (op 31/12/2009 per afdeling) Extra aandachtspunten
Fysieke beperking Mentale handicap Psychische problemen Sociale problemen Financiële problemen Laaggeletterdheid Problemen met de Nederlandse taal Werk en gezin moeilijk combineerbaar Verslavingsproblematiek Gebrek aan arbeidsattitude Woonachtig in achtergestelde wijk
Poets- en huishoudhulp (% aandeel binnen deze afdeling)
135 (22,77) 16 (2,70) 71 (11,97) 41 (6,91) 102 (17,20) 47 (7,93) 33 (5,56) 229 (38,62) 3 (0,51) 44 (7,42) 9 (1,52)
11
Seniorenoppas (% aandeel binnen deze afdeling)
54 (44,63) 3 (2,48) 21 (17,36) 2 (1,65) 12 (9,92) 0 (0,00) 4 (3,31) 18 (14,88) 2 (1,65) 6 (4,96) 0 (0,00)
Totaal (% aandeel t.o.v. totaal ISIS)
189 (26,47) 19 (2,66) 92 (12,89) 43 (6,02) 114 (15,97) 47 (6,58) 37 (5,18) 247 (34,59) 5 (0,70) 50 (7,00) 9 (1,26)
Geslacht van de personeelsleden in de omkadering van vzw ISIS
Sociale economie noodzaakt een sterke omkadering Om een job bij vzw ISIS voor help(st)ers uit kansengroepen blijvend haalbaar te maken, is permanente intensieve begeleiding door de coördinatoren noodzakelijk. De begeleiding is extra arbeidsintensief, omdat de tewerkstelling gebaseerd is op inspraak van de help(st)ers (participatie) en werk op maat. Vraag en aanbod worden aan elkaar gematcht, waarbij rekening wordt gehouden met de specifieke eigenheid van zowel help(st)er als klant. Dit alles noodzaakt een sterk uitgebouwde omkadering.
Omkadering op 31/12/2009 Leiding gevenden
Staf- en administratief mede werkers
Coördi natoren
Totaal (%)
Vrouwelijk Mannelijk
7 5
26 5
43 3
76 (85,39) 13 (14,61)
Totaal
12
31
46
89 (100,00)
Geslacht
Leeftijd van de personeelsleden in de omkadering van vzw ISIS Omkadering op 31/12/2009
Op 31 december 2009 telde vzw ISIS een omkadering van in totaal 89 personen1 (82,31 VTE), waarvan 46 personen (45,50 VTE) als coördinator rechtstreeks instonden voor de begeleiding van de 714 help(st)ers (390,65 VTE). Omge rekend betekent dit dat één coördinator in 2009 gemiddeld 15,5 help(st)ers begeleidde of anders uitgedrukt: 1 VTE coördinator stond gemiddeld in voor de begeleiding van 8,6 VTE help(st)ers.
Leiding– gevenden
Staf- en administratief medewerkers
Coördi– natoren
Totaal (%)
< 30 jaar 30 – 39 jaar 40 – 49 jaar ≥ 50 jaar
2 6 3 1
11 8 9 3
38 5 2 1
51 (57,30) 19 (21,35) 14 (15,73) 5 (5,62)
Totaal
12
31
46
89 (100,00)
Leeftijd
Aantal personeelsleden in de omkadering van vzw ISIS Personeelsleden omkadering
Aantal koppen op 31/12/2009 (VTE)
Leidinggevenden
12 (11,21 VTE)
Staf- en administratief medewerkers
31 (25,60 VTE)
Coördinatoren
46 (45,50 VTE)
Totaal
89 (82,31 VTE)
Uit het leven gegrepen ‘Het is nooit te laat om te beginnen’, onder dit motto solliciteerde Gerda2 voor de functie van helpster poets- en huishoudhulp bij vzw ISIS. Gerda was toen al 48 jaar en had nooit eerder in haar leven buitenshuis gewerkt, toch niet ‘in ’t wit’. Vijfentwintig jaar lang was Gerda getrouwd met een zelfstandige die goed zijn brood verdiende, totdat hij haar in de steek liet. Als alleenstaande moeder van twee studerende kinderen, kon ze sindsdien maar met moeite de eindjes aan elkaar knopen.
De omkadering is overwegend vrouwelijk (85,39%) en jong, met ruim meer dan de helft twintigers (57,30%). Vooral bij de coördinatoren ligt de gemiddelde leeftijd erg laag; meer dan acht op tien (82,61%) coördinatoren zijn jonger dan dertig jaar.
1
Begin 2009 ging Gerda aan de slag als helpster poets- en huishoudhulp. Het was enorm fel wennen voor haar. Poetsen kon ze wel, maar het omgaan met stiptheid, met in te vullen verwachtingen en met collega’s was totaal nieuw voor haar. Vooral het communiceren vond Gerda niet gemakkelijk. Moest ze zich altijd formeel gedragen of mocht ze spontaan babbelen? Kon ze aan iedereen haar verhaal kwijt of moest ze haar levenswandel voor zich houden? En wie kon ze vertrouwen? Het waren vragen die voor Gerda niet zo evident waren, vooral omdat ze altijd al een teruggetrokken en wat angstig type is geweest, zonder sociaal netwerk waar ze haar sociale vaardigheden kon ontplooien. Het liefst van al
Van de 89 personeelsleden in de omkadering op 31/12/2009 waren 5 personen (5,62%) deeltijds of voltijds in tijdskrediet of thematisch verlof.
vzw ISIS Jaarverslag 2009
2
12
Om begrijpelijke redenen is dit een fictieve naam.
poetst Gerda dan ook wanneer er niemand thuis is, dan voelt ze zich het best op haar gemak. Hiermee houdt haar vaste coördinator rekening bij het opstellen van de werkschema’s. Ook het feit dat Gerda geen rijbewijs heeft, vormt een permanent aandachtspunt. Gerda mag poetsen bij gezinnen die met de fiets of het openbaar vervoer bereikbaar zijn. Maar op dinsdag- en donderdagnamiddag wordt ze nooit ingezet. Op die dagen gaat ze steevast naar haar moeder die MS heeft, en die bezoekjes zijn heilig voor haar.
Gerda wordt zeer kort opgevolgd door haar coördinator. Veel en lange gesprekken blijven tot nu toe aangewezen om Gerda voldoende zelfvertrouwen te geven. Vooral als Gerda een vervanging moet doen van een collega die ziek is, steekt de angst voor het onbekende de kop weer op. Toch is Gerda op korte tijd al enorm opengebloeid. Ze heeft zelfs met plezier deelgenomen aan de teambuilding activiteit in de zomer. Het doet haar duidelijk goed om – op haar eigen ritme – wat meer onder de mensen te komen. En het maandelijks vast inkomen is voor Gerda alleszins al een pak van haar hart.
Empowerment, sleutel tot duurzaamheid Persoonlijke groei via permanente vorming en begeleiding Duurzame tewerkstelling voor personen uit kansengroepen noodzaakt een sociaal flexibele arbeidsorganisatie, waarbij jobtime, uurrooster en jobinhoud afgestemd worden op de mogelijkheden en beperkingen van elke help(st)er afzonderlijk. Een job op maat staat of valt echter bij de begeleiding die daarbij wordt voorzien. Zonder permanente vorming en intensieve begeleiding, is de blijvende haalbaarheid van een job als help(st)er voor de meesten onder hen niet gegarandeerd. Vorming en begeleiding gedurende de hele ISIS-loopbaan – en niet enkel bij de aanvang daarvan – vormen de noodzakelijke hefboom tot empowerment. Vzw ISIS wil haar help(st)ers op elk moment van de tewerkstelling ondersteunen in hun persoonlijk functioneren, hun functioneren in team en in relatie tot de klant. De help(st)ers worden voortdurend aangespoord tot het leveren van een actieve bijdrage in functie van hun professionele en persoonsgerichte ontwikkeling. Het is deze persoonlijke groei die de sleutel vormt tot duurzame tewerkstelling.
Vorming en permanente begeleiding op maat bieden de help(st)ers optimale kansen tot persoonlijke groei.
voor een groot deel zelf aangeven waaraan ze behoeften hebben. Samen met hen, wordt een traject uitgestippeld dat afgestemd is op hun individuele competenties en noden. Ook de begeleiding, zowel in team als individueel, wordt afgestemd op de persoonlijke behoeften van elke help(st)er. De individuele begeleidingsgesprekken vinden steeds plaats met de vaste coördinator en variëren op vlak van intensiviteit en frequentie naargelang de persoonlijke situatie.
Net als in het hele arbeidsorganisatieconcept, staan inspraak en participatie centraal in de vorming. De help(st)ers kunnen
13
In 2009 maakten 233 nieuw in dienst gekomen help(st)ers via een collectief vormende introductiecursus kennis met de missie, visie en praktische werking van vzw ISIS. 191 help (st)ers doorliepen de basiscursus Persoonsgerichte vorming, georganiseerd door Agora. Tijdens hun eerste jaar tewerkstelling worden help(st)ers met deze cursus ingeleid in een aantal vaardigheden zoals zelfzorg, werkorganisatie, communicatie, maar ook – voor help(st)ers die met senioren werken – thema’s zoals dementie. De vorming van de help(st)ers verschilt naargelang de diensten waarvoor de help(st)ers worden ingezet. Zo werden het afgelopen jaar poetscursussen georganiseerd voor 115 (VDAB) en 11 (Groep Intro) help(st)ers poets- en huishoudhulp. Help(st)ers uit deze afdeling volgden ook cursussen strijken (Groep Intro) en koken (VSPW1/Groep Intro). De cursus Verplaatsingstechnieken (hef- en tiltechnieken, Wit-Gele Kruis) werd in 2009 in totaal gevolgd door 370 help(st)ers die seniorenoppas of poets- en huishoudhulp aan ouderen leverden. De vorming rond Valpreventie (Rode Kruis) werd in totaal gevolgd door 77 help(st)ers seniorenoppas.
Tijdens de introductiecursus worden de missie en de visie van vzw ISIS toegelicht door algemeen directeur Nadja Vananroye.
en collega’s. 35 help(st)ers volgden de cursus Omgaan met senioren (VSPW). Daarnaast organiseerde elke ISIS-regio teambuilding activiteiten ter bevordering van de groepsgeest. Nieuw in 2009 was de vorming voor stagementoren (i.s.m. Agora), waarin 43 help(st)ers voorbereid werden op de specifieke begeleiding van stagiare-help(st)ers.
Een aantal cursussen in 2009 waren sociaal gericht. Via de cursus Diversiteit (Agora) werden 48 help(st)ers begeleid in het leren omgaan met verschillen/diversiteit bij klanten
Vorming van de help(st)ers bij vzw ISIS in 2009 Aantal help(st)ers die vorming volgden Vorming
1
Poets- en huishoudhulp
Afdeling Seniorenoppas
Totaal
Introductiecursus
180
53
233
Vorming Verplaatsingstechnieken (hef- en tiltechnieken) (Wit-Gele Kruis)
246
124
370
Basiscursus Persoonsgerichte vorming (Agora)
152
39
191
Cursus Poetsen (VDAB)
115
0
115
Cursus Poetsen (Groep Intro)
11
0
11
Cursus Strijken (Groep intro)
11
0
11
Cursus Koken (Groep intro)
4
Cursus Koken (basis of gevorderden) (VSPW)
28
0
28
Cursus Omgaan met senioren (VSPW)
21
14
35
Cursus Diversiteit (Agora)
37
11
48
Vorming Valpreventie (Rode Kruis)
0
77
77
Vorming Stagementoren (Agora)
40
3
43
Vormingsleergang voor Sociaal en Pedagogisch Werk.
vzw ISIS Jaarverslag 2009
14
4
Stimuleren tot leren Persoonlijke groei is niet alleen weggelegd voor de help(st)ers. Als lerende organisatie wil vzw ISIS ook haar staf stimuleren om open te staan voor nieuwe ervaringen en ontwikkelingen. Via een gediversifieerd vormings- en opleidingsaanbod voor de omkadering, werd ook in 2009 gewerkt aan competentieversterking, professionalisering en persoonlijke ontplooiing.
Projecten in functie van empowerment Het afgelopen jaar vonden bij vzw ISIS twee projecten plaats waarbij persoonlijke groei de drijfveer vormde. Het thans nog lopende project Werkervaring voor poets- en huishoudhulpen kadert in het nieuw besluit over werkervaring, door de Vlaamse regering goedgekeurd in juli 2008. Werkervaringsprojecten staan volledig in het teken van competentieversterking en moeten leiden tot een meer diverse arbeidsmarkt. Help(st)ers die in dienst komen met een werkervaringstatuut, lopen bij vzw ISIS gedurende een jaar mee op de werkvloer en worden op aangepaste wijze opgeleid en begeleid naar een duurzame job. Vzw ISIS wil hiermee tevens de drempel voor een job in het stelsel van de dienstencheques zo laag mogelijk blijven leggen.
De opleidingstrajecten die werden uitgestippeld, waren steeds aangepast aan de specifieke noden van respectievelijk de leidinggevenden, de coördinatoren, de stafmedewerkers en de administratief medewerkers. Zo volgden de coördinatoren intervisie, georganiseerd door Agora, om van gedachten te wisselen over allerhande cases, thema’s en methoden. Ook namen zij deel aan de poetscursus van de VDAB, om op die manier de help(st)ers beter te kunnen begeleiden bij de uitvoering van hun job. Zowat alle leidinggevenden en coördinatoren kregen in 2009 aangepaste vorming rond het voeren van functioneringsgesprekken, omdat dit een effectief onderdeel van het coachen van een team vormt. Het directiesecretariaat volgde een cursus time-management. Ook computeropleidingen (Word en Excel) en teambuilding (o.l.v. Agora) stonden op het programma het afgelopen jaar, dit naast tal van studiedagen en colloquia.
Van oktober 2008 tot december 2009 liep het project Instroom/Uitstroom in het kader van het Europees Sociaal Fonds. Via dit project rond supported employment, vond een aantal help(st)ers een tijdelijk of definitief antwoord op hun vraag naar jobkansen buiten de sociale economie. Aan de hand van een persoonlijk ontwikkelingsplan, dat individueel en in groep werd uitgewerkt, leerden de help(st)ers hun competenties, aspiraties en groeikansen beter kennen. Deze werden vergeleken met concrete vacatures in de privé sector, in de non-profit en bij overheden. Het project paste in het opzet van vzw ISIS om een algemeen loopbaanbeleid uit te tekenen en op termijn met alle help(st)ers systematisch loopbaangesprekken te voeren.
Specifiek rond sociale economie namen de verantwoordelijken van verschillende diensten en regio’s in 2009 deel aan de opleiding Engine of Innovation. Deze opleiding onder impuls van het Fonds ter bevordering van de Sociale Economie, stond in het teken van innovatief management in sociale economie organisaties. Tot slot vatte de verantwoordelijke van één regio de opleiding Management in de Sociale Economie (Universiteit Antwerpen Management School) aan.
15
Professionalisering met een menselijk gelaat Investeren in maatwerk(software) Vanuit een economisch verantwoord organisatiemodel, gericht op een doelmatige inzet van mensen, middelen en expertise, wil vzw ISIS investeren in win-winsituaties. Vzw ISIS kiest steevast voor scenario’s die het werken efficiënter maken en gelijktijdig leiden tot het genereren van maatschappelijke meerwaarden.
Het project Virtueel maatwerk loopt nog tot 31 oktober 2011. Verder op het programma staat de concrete implementatie van het zogenaamde D-plan, de interface waarmee de databases voor gezinsdossiers en werknemersgegevens met elkaar verbonden kunnen worden. Via D-plan wil vzw ISIS komen tot een dienstenplanner op maat van zowel help(st)er als klant.
De ontwikkeling van maatwerksoftware voor zowel tewerkstelling als dienstverlening in de sociale economie, vormt hiervan een toonvoorbeeld. In 2009 liet vzw ISIS een databank ontwikkelen – Juno genaamd – in het kader van het project Virtueel maatwerk, gesteund door het Fonds ter bevordering van de Sociale Economie. Het informatiseren van gegevensbeheer en gegevensgebruik, moet in de toekomst leiden tot een nog betere garantie op sociaal flexibel en dus werkbaar werk voor de doelgroepwerknemers van vzw ISIS.
Procesmanagement In 2009 vond ook de effectieve implementatie plaats van een op vzw ISIS toepasbare methodiek voor procesbeheer. Procesgericht werken impliceert dat elke medewerker van de organisatie leert denken in processen. Door taken staps gewijze te gaan beschrijven, kunnen alle – dus ook nieuwe – medewerkers snel en eenvoudig terugvinden wie welke verantwoordelijkheden en bevoegdheden heeft met betrekking tot een bepaalde procedure. Procesmanagement levert de medewerkers houvast en biedt de kans om verbeterpunten in de werking te situeren. Vzw ISIS koos voor de Sensusmethode voor procesmanagement. Een eerste reeks procesbeschrijvingen was eind 2009 reeds on-line toegankelijk voor alle medewerkers van vzw ISIS. In de toekomst zullen alle werkprocessen gebruiksvriendelijk worden uitgetekend.
De maatwerksoftware ondersteunt zowel het proces van inzetbaarheid van de help(st)ers, als de matching van specifieke help(st)erprofielen aan de individuele behoeften van de klant. De werkgroep IT van vzw ISIS regisseert het volledig informatiseringsproces en voorziet in Juno-opleidingen voor alle gebruikers van de databank.
Organisatorische doorontwikkelingen Als lerende organisatie stelt vzw ISIS haar eigen werking voortdurend in vraag en staat zij open voor verandering. Vzw ISIS besteedt veel aandacht aan het ontwikkelen en doorontwikkelen van de eigen expertise, in wisselwerking met de omgeving waarin zij is ingebed. Ook in 2009 vonden een aantal organisatorische doorontwikkelingen plaats, telkens met het oog op efficiëntie en kwaliteit. Zo werd intern een volledig functionerings- en evaluatiesysteem opgezet met – parallel hieraan – een geformaliseerd rapporteringssysteem. Diverse visienota’s werden ontwikkeld, waardoor onder meer het studiedagenaanbod voor stafmedewerkers en de afvaardiging in werkgroepen in een professioneel kleedje werden gestoken. Daarnaast werd het begeleidingstraject van de help(st)ers interregionaal in kaart gebracht en verder bijgesteld.
Met het oog op de toekomst ontwikkelde vzw ISIS maatwerksoftware voor een sociaal flexibele tewerkstelling en dienstverlening, met database opleidingen voor alle gebruikers.
vzw ISIS Jaarverslag 2009
Op vlak van externe communicatie maakte vzw ISIS in 2009 een extra budget vrij voor marketing doeleinden, steeds 16
vanuit een sociaal economische ingesteldheid. Bekendmakingsacties via weekbladen en seniorengidsen moesten vooral leiden tot een betere kennis van het gedifferentieerd dienstverleningsaanbod. Eveneens in dit kader liet vzw ISIS het afgelopen jaar een roll-up banner voor polyvalente doeleinden ontwerpen, alsook een gevelbanner voor het kantoor van ISIS regio Vlaams-Brabant West. Algemeen directeur Nadja Vananroye bij de nieuwe rollup banner, in 2009 ontworpen ter bekendmaking van het gedifferentieerd dienstverleningsaanbod van vzw ISIS.
Veiligheid en geborgenheid Veiligheid… een zaak die iedereen aanbelangt Vzw ISIS hecht veel belang aan een veilige, gezonde en fraaie werkomgeving. Zij ziet erop toe dat de geldende wettelijke veiligheidsvoorschriften en codes van goede praktijk worden nageleefd. Via preventieprogramma’s en sensibilisatie van alle medewerkers, tracht zij bovendien de prestaties op gebied van veiligheid, preventie en gezondheid daar waar mogelijk nog te verbeteren. Vzw ISIS voorziet structureel de noodzakelijke middelen en tijd om dit alles te realiseren in open communicatie met alle belanghebbenden.
meer bezig met het uitschrijven van procedures n.a.v. de Mexicaanse griep, het invoeren van werkvergunningen voor werken uitgevoerd door derden, het opstellen en verspreiden van veiligheidsinformatiekaarten, het uitschrijven van procedures rond de melding van een arbeidsongeval, enz. Sinds 2009 stond ook het systematisch ter plaatse (meestal bij de klant aan huis) onderzoeken van gebeurde arbeidsongevallen op het programma. Het ongevallencijfer bij vzw ISIS ligt relatief laag. Op een totaal van 616.665,92 gepresteerde arbeidsuren tussen 1 januari en 31 december 2009, werden 0 dodelijke ongevallen en 0 ongevallen met blijvende arbeidsongeschiktheid geregistreerd. Het aantal ongevallen met tijdelijke arbeids ongeschiktheid bedroeg 28 op jaarbasis, waarbij in totaal 319 verloren kalenderdagen werden geteld.
Veiligheid en preventie zijn bij vzw ISIS allesbehalve een eenmanszaak. Verschillende organen staan rechtstreeks in voor een veilig, gezond en aangenaam werkklimaat. De interne preventiedienst heeft als opdracht de werkgever, de verantwoordelijken en de werknemers bij te staan in de uitwerking van het veiligheidsbeleid. Zij wordt bijgestaan door een externe preventiedienst, onder meer vertegenwoordigd door een arbeidsgeneesheer die waakt over de gezondheid van alle werknemers van vzw ISIS. Het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk helpt mee risico’s op te sporen en maatregelen te treffen ter verbetering van de veiligheid. Tot slot ziet het leidinggevend personeel erop toe dat alle veiligheidsmaatregelen correct toegepast worden.
Ongevallencijfer bij vzw ISIS in 2009 Ongevallen in 2009
Aantal ongevallen Aantal verloren kalenderdagen n.a.v. ongeval
In 2009 werden heel wat maatregelen genomen om de arbeidsveiligheid te verzekeren of te verbeteren. De aanstelling van een voltijds interne preventie adviseur in augustus 2009, vormde de concrete aanzet tot de uitbouw van een globaal preventie-, veiligheids- en gezondheidsbeleid. De interne preventie adviseur hield zich het afgelopen jaar onder 17
Ongevallen Ongevallen met Dodelijke met tijdelijke blijvende ongevallen arbeidsongearbeidsongeschiktheid schiktheid
Totaal
0
0
28
28
0
0
319
319
Een veilige, gezonde en fraaie werkomgeving vormt het uitgangspunt van het preventie-, veiligheidsen gezondheidsbeleid bij vzw ISIS.
Iedereen die bij vzw ISIS in dienst treedt, krijgt systematisch de contactgegevens van de vertrouwenspersoon. Het aantal uren arbeidstijd dat aan deze functie besteed wordt, varieert naargelang de noodzaak. De vertrouwenspersoon volgde het afgelopen jaar een basisopleiding m.b.t. de wet van 17 januari 2007 over de bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk. In 2009 vond geen enkele formele interventie plaats, de vijf gemelde incidenten van psychosociale aard hadden allen een informeel karakter. Een interventie kan bestaan uit onthaal, advies, bemiddeling of andere. Het uiterst laag aantal meldingen bij vzw ISIS is vooral te verklaren door het feit dat alle help(st)ers persoonlijk worden begeleid door een vaste coördinator. Hoewel het zeker anders kan, is het logisch dat deze directe begeleid(st)er vaak de eerste opvang doet van eventuele klachten of meldingen. Het is alleszins de bedoeling dat alle werknemers optimale kansen krijgen aangeboden in functie van een goed gevoel bij het eigen functioneren, het functioneren in team, het functioneren in relatie tot de leidinggevende en – voor de help(st)ers – tot de klant.
Vertrouwen en welzijn hand in hand In juli 2009 werd binnen vzw ISIS een vertrouwenspersoon aangesteld, voorgedragen door het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk. De functie van vertrouwenspersoon wordt uitgeoefend door een neutrale stafmede werker van vzw ISIS die het vertrouwen geniet van zowel de help(st)ers als het stafpersoneel en het management team.
vzw ISIS Jaarverslag 2009
18
Samen sterk ‘Lokale diensten en de rol van lokale besturen, regisseur of actor?’. Deze dag kaderde in een reeks van ontmoetingen die de CM organiseert onder de noemer Thuiszorgflora, bedoeld om nieuwe, relevante ontwikkelingen onder ogen te brengen van diverse thuiszorgpartners. Op de studiedag werd het nut van een goede afstemming tussen de expertise van de initiatieven lokale diensteneconomie en de doelstellingen van het lokaal sociaal beleid benadrukt.
Synthese van sociale economie en thuiszorg Vzw ISIS werkt met haar oppasafdeling sinds 2008 samen met Familiehulp, OCMW Beringen en OCMW Leuven, drie erkende diensten voor gezinszorg en aanvullende thuiszorg. De samenwerking is een gevolg van de invoering van de klaverbladfinanciering zoals bepaald binnen het decreet lokale diensteneconomie van 22 december 2006. In 2009 kreeg de praktische organisatie van de samen werking nog meer concrete vorm. De diensten voor gezinszorg staan in voor de indicatiestelling en facturatie van klanten. Vzw ISIS blijft zowel verantwoordelijk voor de begeleiding en tewerkstelling van de help(st)ers, als voor de kwaliteit en toegankelijkheid van de dienstverlening.
Voor vzw ISIS stond 2009 alvast voor continuïteit in de samenwerking met OCMW Genk, stad Beringen, gemeente Houthalen-Helchteren, PWA Plus Hasselt en het vernieuwde Fonds voor Sociale Economie van de besturen en PWA’s van Maaseik en Kinrooi. Naast deze bestaande samenwerking werden in 2009 tal van nieuwe samenwerkingsakkoorden in het kader van de klaverbladfinanciering afgesloten, meer bepaald met OCMW Grimbergen, OCMW Merchtem, OCMW Londerzeel, Stad Peer, Stad Sint-Truiden en Stad Genk. De uitbreiding van het aantal erkende tewerkstellingsplaatsen bij vzw ISIS op basis van het decreet lokale diensteneconomie, vormde hiertoe de aanleiding. Het was voornamelijk deze uitbreiding van samenwerking die leidde tot een toename van het totaal aantal gepresteerde oppasuren van 55.214 uren in 2008 tot 65.603 uren in 2009.
De samenwerking met Familiehulp, OCMW Beringen en OCMW Leuven vormt een belangrijke stap in de richting van een zorgzame samenleving, waarbij sociale economie en welzijn de handen in mekaar slaan. Lokale synergie Samenwerking tussen initiatieven lokale diensteneconomie en lokale besturen ligt de dag van vandaag verankerd in duidelijk omschreven lokale beleidsbevoegdheden zoals het lokaal werkgelegenheidsbeleid en het lokaal sociaal beleid. Bovendien wordt samenwerking gestimuleerd door het decreet lokale diensteneconomie.
Bij elke lokale samenwerking engageert vzw ISIS zich tot een duurzame en professionele uitvoering van opdrachten binnen de thema’s tewerkstelling en thuiszorg. Daarbij staat zij garant voor een substantiële beschikbaarheid van tewerkstellingsplaatsen en oppasuren voor de inwoners van de betrokken stad of gemeente.
Over de waarde van die lokale synergieën organiseerde vzw ISIS en de Christelijke Mutualiteit Limburg op 15 mei 2009 in Alden Biezen (Bilzen) een studiedag met als titel
Algemene Vergadering en Raad van Bestuur1 Algemene Vergadering vzw ISIS Kelchtermans Theo Vanoevelen Maurice Van Passel Jan Bijnens Luc Carnotensis Patrick Huygen Johan Maes Sylvain Reniers Jurgen Reynaert Rudi Verachtert Paul Verbeek Roland 1
Raad van Bestuur vzw ISIS Kelchtermans Theo Vanoevelen Maurice Van Passel Jan Bijnens Luc Carnotensis Patrick Reniers Jurgen Reynaert Rudi Verachtert Paul Verbeek Roland
op alfabetische volgorde, voorafgegaan door de voorzitter, ondervoorzitter en secretaris
19
Voorzitter Ondervoorzitter Secretaris
Organogram vzw ISIS
Algemene Vergadering
Afgevaardigd Bestuurder
Raad van Bestuur
Verantwoordelijke Studiedienst
Algemeen Directeur
Interne Preventieadviseur
Verantwoordelijke Regionale Tewerkstelling en Dienstverlening
Regio 1
Verantwoordelijke Financiën
Regio 2
Regio 3
Verantwoordelijke Personeelsadministratie
Regio 4
Regio 5
Verantwoordelijke HR/OO
Verantwoordelijke Regio
Administratief Medewerker
Poets- en Huishoudhulp
vzw ISIS Jaarverslag 2009
Regio 6
Seniorenoppas
20
Adressen en contactpersonen Hoofdzetel vzw ISIS
Regionale kantoren vzw ISIS
Vzw ISIS, hoofdzetel
ISIS regio Midden-West-Limburg
Kolmenstraat 149 A, 3512 Stevoort T 011 88 86 70 F 011 68 41 33 E
[email protected] www.buurtdienst-isis.be
Stevoortweg 150, 3540 Herk-De-Stad T 013 75 60 01 F 013 66 82 75 Verantwoordelijke regio: Tina Verbeeck E
[email protected]
Algemeen Directeur: Nadja Vananroye Verantwoordelijke Regionale Tewerkstelling en Dienstverlening: Ruth Claes Afgevaardigd Bestuurder: Jan Van Passel
ISIS regio Zuid-Limburg
Sint-Truidersteenweg 85, 3700 Tongeren T 012 39 33 14 F F 012 23 79 94 Verantwoordelijke regio: Thierry Severi E
[email protected] ISIS regio Midden-Oost-Limburg
Trichterweg 6, 3600 Genk T 089 84 56 58 F 089 84 22 15 Verantwoordelijke regio: Liesbeth Gerits E
[email protected] ISIS regio Noord-Limburg
Ambachtslaan 1009, 3990 Peer T 011 52 54 85 F 011 52 54 88 Verantwoordelijke regio: Eef Esch E
[email protected] ISIS regio Vlaams-Brabant Oost
Elisabethlaan 20, 3200 Aarschot T 016 25 03 23 F 016 47 93 99 Verantwoordelijke regio: Stijn De Winter E
[email protected] ISIS regio Vlaams-Brabant West
Koning Albertstraat 94, 1785 Merchtem T 052 47 42 96 F 052 47 97 66 Verantwoordelijke regio: Stijn De Winter E
[email protected]
21
Met steun van…
ELFPO/PDPO Vlaams-Brabant
FOSEC Maaseik-Kinrooi
