Inhoudstafel. 1.Voorwoord Verslagen 6

Onderwijsdelegatie juli 2006

Inhoudstafel

1.Voorwoord

4

2. Verslagen

6

2.1. Coban 2.1.1. Lagere meisjesschool Josefa Jacinto 2.1.2. Lagere jongensschool Salvador de Oliva para Varones 2.1.3. Radiofonische school IGER I 2.1.4. Radiofonische school IGER II 2.1.5. Lagere meisjesschool Monja Blanca 2.1.6. Secundaire landbouwschool ITMES 2.1.7. Normaalschool Emilio Rosales Ponce 2.1.7. Volwassenenonderwijs CONALFA 2.1.8. Universiteit Rafael Landivar 2.1.9. Bijzonder onderwijs EDECRI 2.1.10 Lagere school El Rosario 2.1.11. Lagere school van Las Castañas

6 7 11 13 18 22 25 27 33 36 38 41 42

2.2. Cahabon 2.2.1. Kleuterschool centrum van Cahabon 2.2.2. Lagere school Chivite 2.2.3. Secundaire school Chivite 2.2.4. Normaalschool in Sepoq 2.2.5. Gesprek Maynor Torres

44 46 48 49 51

3. Statistieken

55

onderwijsdelegatie juli 2006

2

4. Toekomstvisie

58

5. Extra

69

5.1. Nieuwsbrieven 5.1.1. Nieuwsbrief 1 5.1.2. Nieuwsbrief 2 5.1.3. Nieuwsbrief 3 5.1.4. Nieuwsbrief 4

69 75 79 83

5.2. Bibliotheek

91

5.3. Een blik op gezondheidszorg

93


3

1. Voorwoord In juli 2006 trokken leerkrachten, directie en CLB-medewerkers uit de gemeente Herent naar Guatemala. Enkele andere delegaties: politie, stedenbouw, OCMW, jongeren, ... gingen hen vooraf. Omdat kinderen uit noord en zuid onze toekomst zijn, kon onderwijs niet ontbreken. Eén van de milleniumdoelstellingen luidt dan ook: basisonderwijs voor ELK kind! In Guatemala ligt dit niet zo voor de hand. De steden zijn vrij goed voorzien van scholen, maar een heel groot deel van de bevolking woont in minder of meer afgelegen gemeenschappen die vaak slecht bereikbaar zijn. De scholen die draaien en hun best doen hebben allemaal te kampen met een enorm gebrek aan leermiddelen, schoolmateriaal, leerkrachten, ... Een bijkomend probleem is de cultuurkloof: vaak krijgen de kinderen geen les in hun moedertaal en zijn de lesonderwerpen niet aangepast aan hun leefwereld. De laatste jaren is er een lichte verandering merkbaar, maar er is nog een lange weg af te leggen. De thuissituatie van vele kinderen uit de gemeenschappen is niet zo evident. Op jonge leeftijd werken ze mee op ’t land of thuis. Vaak houden ouders hun kinderen dan ook thuis van school wanneer er gezaaid of geoogst moet worden. De meisjes worden snel als volwassen beschouwd, trouwen op jonge leeftijd en hebben vaak gauw kinderen waardoor ze niet meer naar school gaan. In de steden hebben vele kinderen zelfs een baantje als schoenpoetser, krantenverkoper, bushulpje,...

Je merkt het, het is vrij moeilijk om rechtlijnig een overzicht te geven van het Guatemalteekse onderwijssysteem. Scholen zijn er zo verschillend naargelang de ligging en de bevolking. Toch hebben we een poging gedaan. Bij elk bezoek werd een verslag gemaakt. Aan de hand van deze verslagen willen we een beeld geven van hoe een aantal leerkrachten in Guatemala hun onderwijs ervaren.


4

Na de vele gesprekken, bezoeken en ontmoetingen doen wij onze hoed af voor de wijze waarop leerkrachten in Guatemala moeten werken. Het deed ons beseffen dat wij heel sterk vasthangen aan onze eigen methodes en aanpak. Zo betrapten we onszelf erop dat onze vragen steeds weer gingen over zorgverbreding, differentiatie, wat met kinderen die het moeilijk hebben, ... Maar deze leekrachten krijgen kinderen in hun klas die bijna allemaal serieuze zorgen meedragen, die op zeer jonge leeftijd gaan werken, wiens families al lange tijd niet meer volledig zijn, die met honger naar school vertrekken zeer vroeg in de ochtend, ... De beginsituatie van onze kinderen is niet te vergelijken met die van de Guatemalteekse kinderen. De omstandigheden waarin leerkrachten moeten werken is al evenmin te vergelijken met de onze. Wij klagen over al de papieren rompslomp, te kleine klassen om al ons materiaal in weg te kunnen bergen, teveel bewakingen, ... Zij vragen naar materiaal, zij vragen naar banken, stoelen en boeken voor de kinderen. Zij vragen naar collega’s die een klas van 60 kinderen mee zou kunnen dragen en begeleiden, ... De moeite om even bij stil te staan, niet? Ook de kinderen die we mochten ontmoeten hebben indruk gemaakt. Nog nooit hebben we kinderen zo gemotiveerd naar school zien gaan. Deze kinderen beseffen als geen ander wat de waarde van goed onderwijs is. Naar school gaan is hun laddertje om uit de armoede ter geraken. Een reiservaring als deze is ons laddertje om weer met onze beide voeten op de grond te komen. Aan ieder de keuze om verder te klimmen in de hoogte of weer naar de basis terug te keren.


5

2. Verslagen 2.1. Cobàn Wij vertoefden in de zustergemeenten van Herent, Cobàn en Cahabòn. Beiden liggen in departement Alta-Verapaz.

De gemeente Cobàn strekt zich vrij ver uit en beslaat ook verschillende gemeenschappen die in de wouden gelegen zijn.


6

2.1.1. Lagere meisjesschool Josefa Jacinto 17 juli 2006 Verslag: Margriet van Gilse *een lagere school met meer dan 720 meisjes *33 à 40 leerlingen per klas (de norm is 30 lln/leerkr., dit is zuiver theoretisch!), hoger dan 45 in een klas gaan ze niet; nog niet zo lang geleden tot 60 lln. in de klas, tussen 70 en 120 kinderen in een graadklas gehad (directie + onderdirectrice) *zes leerjaren *leeftijd van de meisjes: van 6 jaar tot 16-17 jaar (tot 16-17 jaar: de school wil hen de kans geven om te studeren, rekening houdend met de problematiek van de vrouwen ter plaatse en hun geringe financiële middelen)

*het schooljaar voor de leerlingen loopt van half januari tot half oktober *het schooljaar voor de leerkrachten loopt van begin januari tot eind oktober *soms kunnen de leerkrachten ook ingezet worden in november om leerlingen te remediëren (wordt door het ministerie van onderwijs beslist op basis van de cijfers); dit schooljaar was dat het geval voor het eerste leerjaar omdat de slaagcijfers hier bijzonder laag waren *de resultaten worden op 4 plaatsen bewaard: school (archief sinds 1937) (op staatsniveau gaan ze vaak verloren) het ministerie van onderwijs regionaal onderwijs regionale superviseur

*de klasdag begint om 7.30 uur en eindigt om 12.30 *speeltijd van 10.10 uur tot 10.45 (sommige scholen hebben een uur pauze) *het merendeel van de leerlingen neemt regelmatig deel aan de lessen; soms afwezigheden wegens gezondheidsredenen of omwille van de weersomstandigheden *3 procent migratie (verhuizing wegens ander werk van de vader) *70 procent Q’eqchi’s, 10 procent tweetalig


7

*er is een nationaal leerplan, deze school gebruikt dit louter als richtlijn (krijgen weinig steun van het ministerie), de leerkrachten bepalen eigenlijk zelf hun leerplan (ze kiezen voor kwaliteit i.p.v. kwantiteit) *in principe alleen Spaans onderwijs; voor de meisjes van het platteland wordt wel een extra inspanning gedaan om hen het Spaans aan te leren *geen inspectie zoals bij ons; dit schooljaar heeft de school bezoek gekregen van studenten van de universiteit (gecontracteerd door het ministerie van onderwijs; de bedoeling van hun bezoek was niet duidelijk voor het team) *dictee wordt pas vanaf het tweede leerjaar gegeven *directie en leerkrachten beslissen of een leerling mag overgaan naar een volgend leerjaar

*iniatief van het ministerie van onderwijs i.v.m. bijscholing leerkrachten: leerkrachten 1ste en 2de leerjaar: bijscholing dit schooljaar leerkrachten 3de en 4de leerjaar: bijscholing volgend schooljaar leerkrachten 5de en 6de leerjaar: bijscholing daarna -twee keer tweemaal per maand tijdens de schooluren -wanneer de leerlingen naar school komen en hun leerkracht is op bijscholing worden ze gewoon weer naar huis gestuurd (er is geen vervanging voorzien) *er worden geen tweetalige leerkrachten gevormd, in deze school zijn er wel enkele lkr. die tweetalig zijn


8

*ministerie van onderwijs moet een vervangleerkracht aanduiden bij een bevallingsverlof (er bestaat een soort interimbureau voor leerkrachten) *de directie heeft geen enkele impact op vlak van personeelsbenoeming *op dit moment zijn er vijf vacatures die het ministerie nog niet heeft ingevuld

*evaluatie van een leerkracht: via 4 niveaus: 1) negatief advies van de directie 2) dan besproken op regionaal niveau 3) dan op nationaal niveau 4) dan onderzocht door ministerie van onderwijs duurt dus heel lang! alleen het ministerie kan een leerkracht ontslaan *het ministerie maakt een evaluatieverslag van een leerkracht: in dit document kan dan staan of de leerkracht verplaatst wordt naar een andere school, of de leerkracht ontslagen wordt, of de leerkracht een hogere functie (bv. directie) krijgt… *benoemingen gebeuren schoolgebonden, een leerkracht kan wel mutatie aanvragen *na minimum 20 jaar dienst kan een leerkracht met pensioen gaan, leerkracht kiest zelf hoe lang hij/zij blijft lesgeven; op deze school is er een leerkracht die al 51 jaar lesgeeft!

*directie:

-is een manusje van alles -in de praktijk komt ze niet vaak aan het pedagogische toe -heeft geen speciale bij-opleiding -vorige directie was 18 uur onderweg van huis naar school: kwam dan ook maar 1 keer per maand; was 35 jaar directie van deze school geweest -huidige directie: sinds 2 januari op deze school, er was geen overdracht, niemand kende haar -tijdje geleden waren er twee shiften op school (VM/NM): de directie moest dan de hele tijd aanwezig (voor dezelfde wedde) -nu alleen school in de voormiddag -de onderdirectrice verdient meer omdat die meer anciënniteit heeft


9

*ouders:

-er is een soort oudercomité (algemene vergadering voor de ouders…?) -bij specifieke problemen worden de ouders op school uitgenodigd -meeste contacten met de leerkracht zelf -ook rapportbespreking met de ouders

*didactisch materiaal:

-helemaal niets vanuit ministerie van onderwijs -geen bibliotheek op school -wel aantal andere materialen (een tijdje geleden gestolen, nu probeert men het lokaal goed af te sluiten) -veel didactisch materiaal wordt door de lkr. bekostigd

*er is een commissie van financiën: die probeert in het begin van het jaar fondsen te werven (voor ouders die weinig financiële middelen hebben); iedere lkr. krijgt dan wel een klein bedrag; normaal mag de school geen inschrijvingsgeld vragen, maar dat is niet realistisch…; er is geld nodig voor het onderhoud van de school, voor de snacks en voor de mevrouw die de snacks verzorgt, …; dit schooljaar nog niets ontvangen van het ministerie!

*er is geen speciale zorgleerkracht; het hangt van de leerkracht zelf af in hoeverre zij/hij differentieert *bij zware leerproblemen (meer op het fysische vlak dan: doven, blinden…) worden deze leerlingen naar het bijzonder onderwijs verwezen *in de provincie is er maar 1 BO-school: EDECRI


10

2.1.2. Lagere jongensschool Salvador de Oliva Para Varones 17 juli 2006 Verslag: Lut Deschamps

Informatie Deze officiële jongensschool telt 1223 leerlingen tussen 7 en 14 jaar.. De leerlingen zijn opgedeeld in 34 klassen. Er zijn 23 vrouwelijke leerkrachten en 11 mannelijke leerkrachten.. Er zijn verder ook 2 muziekleerkrachten, 2 turnleerkrachten, een onderdirecteur.en 3 andere werkkrachten. De school is 90 jaar oud en is bekend om zijn discipline. De school zou – aldus de directeur - de beste infrastructuur van het land hebben: een audio-visueel lokaal en een wetenschappelijk laboratorium. In de toekomst hoopt de school ook een ICT- lokaal te kunnen inrichten. De school krijgt geen subsidies voor didactisch materiaal en bekostigt alles zelf. De leerlingen krijgen les van 7.30 tot 12.30 en van 13 tot 16 uur. De meeste leerlingen zijn regelmatig aanwezig. Driemaal per week krijgen de leerlingen op school gratis hapjes, die door ouders klaargemaakt worden. Daarvoor krijgt de school 58.000 Q per trimester van het Ministerie van Onderwijs. Als schoolgeld betalen de leerlingen 80 Q per leerling in januari. Daarvan worden 2 concierges betaald die voor het onderhoud zorgen. Ook gas, electriciteit, water worden daarvan betaald. Leerlingen die te arm zijn, komen soms zonder inschrijving naar school. Fysische problemen worden vermeld op een steekkaart. Voor studieproblemen is er geen extra-opvang.

Sfeer in de school De school is bekend omwille van de strenge discipline. Een voorbeeldje: bij het naar huis gaan moeten de leerlingen door een haag van leerlingen stappen om zo ordelijk mogelijk de speelplaats te kunnen verlaten.


11

De schoolfanfare kaapt elk jaar de eerste prijs weg in de optocht van de leerlingen in het sportstadion van Cahabon. Bij ons bezoek werd er duchtig indrukwekkend te zien hoe ook de directeur de leiding op zich nam om alles in goede banen te leiden. Met een zekere autoriteit weliswaar die ons wat dreigend overkwam. Lokalen waren goed in orde. We kregen ook de biologieklas te zien die uitgerust was om proeven van scheikunde te doen met enkele gasbekkens en waterleiding. Een skelet en verschillende affiches met onderdelen van het menselijk lichaam waren de kers op de taart.


12

2.1.3. Radiofonische school IGER – deel I juli 2006 Verslag: Ellen Maeckelberghe

Het systeem is een heel verrijkende ervaring: radiofonisch systeem = de meester in huis brengen. Een heel weekschema bepaalt wanneer welke lessen (voor welk jaar, onderwerp,…) via de radio worden uitgezonden – meestal via privé-radio-zenders zoals van evangelische groepen,… Doelstelling:

alle mensen, van mindere economische toestand + die veraf wonen, de kans bieden om lager onderwijs + lager en hoger middelbaar onderwijs te volgen.

Methodologie Bij de inschrijving in dit systeem krijgen ze handboeken met lessen in tekstvorm + opdrachten. 5 verschillende stappen dienen doorlopen te worden om tot een succesvolle opleiding te komen. 1. les / tekst lezen 2. iemand zoeken, een mentor, die hem/haar kan helpen bij het oplossen van problemen 3. beluisteren van de radioprogramma’s (per streek eigen uurrooster en dagen van uitzenden) 4. de leerling leest de tekst / les nog eens door met de verworven achtergrondkennis 5. mogelijke onduidelijkheden, moeilijkheden die ze nog ervaren kunnen weggewerkt worden doordat ze op zondagvoormiddag naar een centrum kunnen waar vrijwillige leerkrachten hen bijsturen. Noot: Dit onderwijssysteem vereist dat er elke dag van de week moet gestudeerd en gewerkt worden. De leerling moet zelf een mentor zoeken.


13

In Coban zijn een hoop van die uitlegcentra, de grootste daarvan hebben wij bezocht. In die centra zijn leerkrachten die zich aanbieden om vragen te helpen oplossen – vrijwilligersstatuut. Het is dus vooral de taak van de leerlingen om een plek te vinden om samen te komen. Dat is niet altijd zo evident want sommige instanties vragen geld om een lokaal ter beschikking te stellen. Mogelijke oplossingen hiervoor zijn: huren en aan alle leerlingen een bijdrage vragen in sommige gemeenschappen wordt een lokaal hiervoor ten dienste gesteld in het bezochte centrum komen 250 lln, zelfs van andere gemeenten, zelfs andere departementen


14

Voorwaarden Omdat het afstandsonderwijs is, moet je minstens 15 jaar zijn. Vooral omdat sommige scholen heel strikte leeftijdsgrenzen stellen doordat ze te weinig plaats hebben. Deze +15-jarigen vallen dus eerst uit de boot in het dagonderwijssysteem.

Structuur 1. directeur: verantwoordelijk voor alle IGER afdelingen 2. gemeentelijk coördinator (16 in Alta VeraPaz) taak: a. nazicht van en overzicht over alle IGERcentra in zijn gemeente b. teksten, schrijfboeken,… worden via deze kanalen over de studenten verdeeld Inschrijving Bij inschrijving krijgt de student een betalingsbewijs waarmee ze het materiaal kunnen ophalen. Het is een pakket om binnen 6 maanden te verwerken. Naargelang de studiegraad krijgen ze een nieuw pakket. Op verschillende momenten zijn er examens die in de centra moeten worden afgelegd. In de gemeenschappen komen vrijwillige leerkrachten de examens afhalen of een leerling kan ook naar het centraal bureau komen om examen af te leggen. Kostprijs Inschrijving kost 85 Quetzal per semester - werkmateriaal inbegrepen. Opleiding + Versnelde opleiding (2 jaar in 1 jaar) 1. lager onderwijs a. 1e jaar = 2 leerjaren b. elke 8 weken zijn er examens c. 1e jaar zijn er 4 examenperiodes elk voor 25 punten, totaal 100 2. lager secundair onderwijs a. 1 graad per jaar b. om de 8 weken examens c. elke coördinator / centrum kan dat ritme aanpassen d. examens kunnen binnen bepaalde voorwaarden worden ingehaald maar dit proberen ze te beperken 3. hoger secundair onderwijs a. inschrijven per semester b. iedereen moet in 1e semester slagen om naar 2e over te gaan c. 3 examens per semester


15

IGER central geeft hen de richtlijnen i.v.m. tijdschema en studiemateriaal. In het schema dat de coördinator heeft en de teksten van de leerlingen staat deze programmatie en examenregeling goed aangegeven. De inhoud is strak gebonden door wat door het ministerie wordt opgelegd. Geen vrijheid in het bepalen van het studie-aanbod, de studie-inhoud. Het materiaal, de handboeken De leerteksten zijn telkens opgebouwd uit 3 blokken. 1. theoretische uitleg + inhoudsoverzicht 2. methodologische uitleg: stap voor stap oplossen van problemen-oefeningen (soort van logaritmes) 3. oefeningen + open ruimte waar de leerlingen werken Achterin vinden ze de correctiesleutel. Ook de leerkrachten hebben correctiesleutels MET ook een waarde-oordeel: welke score ze halen. De taal is aangepast aan het niveau van de studenten (volw.) en er is dan ook geen uitwisseling mogelijk met het dagonderwijs aangezien het niet is opgesteld voor kinderen. Streefdoel van de tekst: zo opgebouwd dat de leerling voldoende oriëntatie en info uit de tekst kan halen om (aangevuld met radioprogramma) het zelf te verwerken. En de inhoud is afgestemd op de achtergrond, leefwereld van de studenten. Namen van de handboeken: 1. 1e graad lager Atitlan 2. 2e graad lager Quetzal 3. 5e leerjaar Tikal e 4. 6 leerjaar Zunil e 5. 1 sec. Quirigua 6. 2e sec. Utatlan 7. 3e sec. Saculeu

De radioprogramma’s starten pas vanaf niveau 5e leerjaar!


16

Achtergrondinfo bij leerkrachten De leraars hebben dezelfde boeken als de leerlingen en ze krijgen ook een handleiding “hoe begeleiden”. Krachten: leraars die gemotiveerd zijn (gratis inzet) ze proberen de leerkrachten bij de meest geschikte groep te zetten (niet zo evident aangezien er geen grote poel van vrijwilligers is) Zowel leerkrachten als leerlingen (1 per groep) krijgen kalender met studieweken, examens,… De leerkrachten herinneren de studenten 4 weken vooraf aan de examens. Er is 2x per jaar opleiding vanuit de hoofdstad (bijscholingen) – vooral rond die 5 stappen! Inhoudelijk programma Het programma komt volledig overeen met het officiële en wordt erkend door de overheid. Het niveau stemt overeen met dat van staats en vrij onderwijs; maar omdat het niet volgens dezelfde opbouw verloopt, kan men niet zomaar van het ene systeem overgaan naar het andere. Sommige boeken van het eerste lager secundair onderwijs behandelen al onderwerpen die in het dagonderwijs pas in het laatste jaar hoger secundair worden gezien. En vice versa. De boeken worden zeer goed up to date gehouden om aangepast te zijn aan de actualiteit. Het Spaanstalig materiaal wordt gemaakt in de hoofdstad. Bovendien is er in Coban ook een afdeling die voor de Q’eqchi-boeken zorgt. Zo kunnen de mensen in hun eigen taal studeren tot niveau lager onderwijs. Hiervoor rekenen ze op donaties van buitenaf. In dit centrum hebben ze ook een extra vak “Q’eqchi”, gegeven door een leerkracht die goed Q’eqchi spreekt (is vaak moeilijk te vinden ;) Slaagcijfers Elk jaar zijn er zo’n 25 à 30 % afvallers, vooral in: 1e jaar lager het leren schrijven is moeilijk in dit systeem e 3 jaar lager 1e jaar lager secundair moeilijke schakeljaren omdat er verandering zit in de methodologie


17

2.1.4. Radiofonische school IGER - deel II juli 2006 Verslag: Ellen Maeckelberghe

IGER = instituto Guatemalteco de Educacion Radiofonica

Situering Opgericht sinds 1979 – pater Frans en zuster Martha (nu directie IGER Honduras) Privé, niet winstgevend (VZW) In samenwerking met onderwijsministerie lager – lager sec. – hoger sec. 2-talig onderwijs: Spaans – Q’eqchi ongeveer 3000 2-talige Mayastudenten Oorspronkelijk om Q’eqchi te ondersteunen, te versterken, er kwam echter weerstand van de bevolking zelf omdat ze ook Spaans als communicatiemiddel wilden leren, ze ervaarden dit als een noodzakelijk iets in de maatschappij. Besluit: Wij willen enerzijds de cultuur van de Maya’s versterken en anderzijds ook de Spaanse taal leren. De inhoud van het onderwijs moet heroriënteerd, herstructureerd worden. Het lezen en schrijven in Q’eqchi willen we behouden, aangevuld met 2-talig materiaal. Het nieuw proefmateriaal wordt positief bevonden. De vakken die gegeven worden zijn: 1. lezen en schrijven in Q’eqchi 2. wiskunde in Q’eqchi maar met decimaal talstelsel 3. sociale wetenschappen 4. natuurwetenschappen 5. moedertaal + Spaans als 2e taal


18

Statistieken (Slechts) 40 à 50 % maakt de lagere school op deze manier af in 1 ruk. Andere onderbreken en hernemen (omdat ze werkstudenten zijn) 80% volwassen (+15 jaar) 20% jongeren Maar sinds 2002 keren de percentages, steeds meer kinderen van 13-14 jaar volgen dit. Normaal moeten ze 15 zijn, maar wanneer de plaatselijke hulpburgemeester een document geeft dat deze leerling geen andere mogelijkheid heeft, worden ze toch toegelaten.

Ministerie van Onderwijs Op hoog niveau krijgen ze steun van de overheid, op lager niveau echter ondervinden ze vaak administratieve problemen doordat men hen altijd in het vakje “aanwezigheidsonderwijs” wil duwen.

Uitwerking werkmateriaal + kwaliteitscontrole

Ministerie van onderwijs vertrekt vanuit algemeen geldende voorwaarden (nationaal curriculum). Die minimumbasis moet bereikt worden, maar men mag hierboven gaan. De inhoud wordt om die basis door IGER zelf uitgewerkt (Maya Q’eqchi’ – omdat zij taal en cultuur kennen)


19

Het ministerie beperkt zich tot de controle van het aantal studenten Algemene directie IGER schakelt editeurs (specialisten diemet het ministerie verbonden zijn) in ter controle van inhoud en radioprogramma. Op hun oriëntaties worden de proeven en de verschillende fasen aangepast. Ook interne kwaliteitscontrole = experimenteercentrum Deze controle is erg belangrijk. Het ministerie legt proeven op voor het einde van de lagere school en het einde van zowel lager als hoger sec.ond. Aan arme mensen willen we geen arme opvoeding geven, daarom interne kwaliteitscontrole. Als student 70% intern haalt, haalt die dat ook bij de ministriële proeven. In pilootcentra wordt een soort diagnostiek opgesteld om het niveau van het lager onderwijs te peilen. * in wisk. Maar 26% die voldoen aan de standaard * in taalonderwijs 40-50 % gebaseerd hierop is er versterkingsmateriaal uitgewerkt (voorbeeldboekje voor taalonderwijs bij Ellen) Het ministerie heeft dezelfde steekproeven uitgevoerd en behaalt dezelfde percentages bij het leerkrachtencorps… (nationaal) De studenten moeten gemotiveerd, volhardend en gedisciplineerd zijn want dagelijks moeten ze tijd en energie besteden aan hun onderwijs, zonder directe stimulans.

Dit is vaak moeilijk want de studenten komen vaak uit een passieve vorm van onderwijs en er worden ook hoge eisen gesteld aan het niveau van begrijpend lezen.

Interne organisatie De sector Centraal en Oost De sector Noord: Alta Vera Paz valt hier o.a. in De sector West Elke sector heeft een coördinator en dan zijn er nog regionale coördinatoren, bv. in Alta Vera Paz zijn dat er 12. Hun taak bestaat erin deze educatievorm te promoten in de gemeenschappen. Wisselwerking: Aan de gemeenschappen worden volgende aspecten aangeboden: Didactisch materiaal Goedkeuring ministerie van onderwijs Inspecteur supervisor Onderwijs per radio


20

Vorming van vrijwilligers De gemeenschappen moeten ook zelf iets aanbieden: Lokaal voor bijeenkomst van studenten Vrijwilliger, mentor Materialen (bord, krijt,…) Bij akkoord start IGER de inschrijvingsprocedure.

Promotie Via radio, strooibriefjes, regionale coördinatoren, geslaagde leerlingen (mondaan-mondrecl.)

Tweetalig onderwijs Er is materiaal voor de Maya’s in Q’eqchi, K’iche’, Mam, Ixil, Kaqchikel Primaria is tweetalig, vanaf lager sec. onderwijs over het hele land in het Spaans. Deze overgang gaat niet vlot. Dat is een algemeen probleem in het onderwijs. Daarom zoekt IGER nu ook leerkrachten die 2-talig zijn voor het secundair onderwijs zodat ze extra uitleg in de moedertaal kunnen geven. Er is op de arbeidsmarkt zeker waardering voor de tweetaligheid. Wie werkt zoekt in deze regio moet 2-talig zijn.

Enkele laatste gedachten

De grote kracht van IGER zijn de vrijwilligers (800) De radioruimte krijgen ze vooral bij radio van bisdom en enkele kleinere parochies. De commerciële radio’s vragen teveel en zijn er niet aan geïnteresseerd omdat ze vrezen luisteraars te verliezen. Slecht radiocontact door de geografische ligging probeert men op te vangen door het verspreiden van de radioprogramma’s op cd


21

2.1.5. Secundaire meisjesschool weekendonderwijs Monja Blanca 16 augustus 2006 Verslag: Hilde Pierco We komen aan in de meisjesschool en worden ontvangen door de directeur. Tijdens de week is het een officieel gemengde school. In het weekend worden de lokalen gebruikt als privéschool met een versnelde opleiding voor volwassenen. Zij betalen huur omdat de lokalen in het weekend vrij zijn. De leerkrachten die hier les geven, geven tijdens de week les in andere officiële scholen. De directeur geeft zelf les in de derde graad van het basisonderwijs in de rurale school ‘El rosario. Het ministerie van onderwijs legt de waardigheid en classificatie van het onderwijs vast in verschillende systemen. De basisgegevens zijn 5 werkuren per dag, ongeacht welk niveau. Een fulltime = 25u/week. De leerlingen in het weekendonderwijs krijgen 15u les per week. Zaterdag een volledige dag en zondag een halve dag. De versnelde volwassen opleiding is volgens rijpheid en leeftijd. Het is voor studenten vanaf 18 jaar. Zij moeten 5u per week aanwezig zijn. Er zijn drie groepen: zaterdagvoormiddag, zaterdagnamiddag en zondagvoormiddag. Ze kunnen zelf kiezen tussen die halve dagen. Daarnaast doen ze aan zelfvorming via taken. Dit in tegenstelling met het traditionele onderwijs. Daar moeten de leerlingen 5u per dag aanwezig zijn of 25u per week. De meerderheid van de leerlingen maakt deel uit van de productie. D.w.z. dat zij tijdens de week werken. Er zijn 619 leerlingen op deze school: 60% jongens en 40% meisjes. Voor hun kinderen is er geen opvang voorzien. De leerlingen brengen sporadisch hun kinderen mee, enkel als ze niet weten bij wie ze hen kunnen achterlaten. Voor de aardbeving van 1976 bestonden de lessen in de voor- en namiddag. Voormiddag bestond uit theorie en de namiddag uit praktijk. Door de aardbeving zijn er heel wat scholen verwoest, waardoor ze overgegaan zijn naar 5u/dag, zodat de scholen 3 modules per dag kunnen waarmaken; voormiddag, namiddag en avond. De leerlingen zelf moeten maar 5u/dag naar school. De praktijk valt dus weg. Er is meer vraag dan aanbod. Er worden weinig nieuwe scholen gebouwd. Als


22

je de verhouding urbane – rurale in acht neemt, worden er enkel in de rurale gebieden scholen bijgebouwd. Het ministerie biedt weinig materiaal aan. De ouders organiseren financiële acties om materiaal te kunnen aankopen. Het meubilair wordt door beide scholen gebruikt. De school heeft wel een conciërge. Ze krijgen de lokalen proper en ze geven ze ook proper terug. De leerlingen maken schoolmateriaal maar kunnen dat hier niet laten omdat het hun school niet is. Ze krijgen geen financiële ondersteuning. Het schoolgeld houdt de school recht. De leerlingen betalen 125 Q/maand. De meeste leerlingen gaan werken om hun studies te kunnen betalen. Er zijn minderjarige leerlingen die 400 à 700 Q per maand verdienen. De meerderheid van de leerlingen werkt in de informele economie (markten) en heeft geen officieel erkend loon. Een leerkracht verdient 140 Q/uur. Zij moeten daarop nog belastingen betalen.

In het lager secundair krijgen ze volgende vakken: Spaans, wiskunde, sociale wetenschappen, natuurwetenschappen, studietechniek en onderzoek. (ze weten niet hoe ze moeten studeren, ze leren ‘leren’ en proberen vaardigheden bij te brengen zoals lezen, samenvatten, analyseren en kritische vragen stellen.)


23

Het ministerie bepaald de opdracht. De cursussen worden per trimester gegeven. Tijdens het tweede jaar komt daar verandering in. Dan zijn er vier semesters les te volgen alvorens ze een diploma krijgen. Momenteel zitten er 60 à 65% indigo’s op de banken. De school zoekt 2-talige leerkrachten omdat de leerlingen taalmoeilijkheden hebben. Er is contact met de maya’s die in de V.S. wonen, om hier hulp te bieden, zodat hun waarden niet verloren zouden gaan. Er wordt enkel ‘verduidelijking’ gegeven in het q’eqchi’. Voor het weekendonderwijs zijn er 18 leerkrachten, 9 daarvan zijn tweetalig. In 1992 is de school gesticht door 6 afgestudeerde licentiaten in pedagogische wetenschappen. (waaronder de directeur) Zij zijn begonnen met 27 leerlingen. De sterke groei wijt de directeur aan een normale situatie op 14 jaar. Het is een lange weg geweest, vroeger betaalden de leerlingen 30 Q/ maand. De leerkrachten hadden dan bijna geen loon. De lonen worden dus enkel betaald door de leerlingen. Het ministerie geeft enkel de officiële toelating om een school op te richten. Dit duurt + 6 maanden. De scholen worden geïnspecteerd door een dienst van het privé onderwijs vanuit het ministerie. De inspectie werkt van maandag tot vrijdag, dus zou hij in zijn vrije tijd moeten gaan inspecteren?! De leerlingen van het hoger onderwijs en de handelsschool betalen zelf hun uniformen. Door het dragen van uniformen kan men de leerlingen beter controleren binnen en buiten de school. De Indiaanse leerlingen zijn niet verplicht om een uniform te dragen. De non-discriminatie wet verplicht de scholen om hun klederdracht te respecteren. Leerlingen die lager secundair afmaken, kunnen zich inschrijven in een hoger secundair onderwijs. Zij hebben een officieel diploma. Na het hoger secundair kunnen ze meteen gaan werken of naar de universiteit. De wet stelt dat een leerling 50% moet halen of anders het jaar moet overzitten. In het officieel onderwijs mag men niet in dezelfde school dubbelen. In een privéschool gebeurt dit makkelijker. 50% van de niet-geslaagde leerlingen probeert zijn/haar jaar opnieuw, de anderen geven op. Er is ondersteuning mogelijk via begeleiding van een psycholoog van de universiteit. Deze ondersteuning is voor leerlingen die het moeilijk hebben op persoonlijk vlak, niet op leermoeilijkheden. Leerlingen kunnen tijdens informele momenten (voor en na school of tijdens pauzes) extra uiteg vragen aan de leerkracht. De leerkrachten doen dit vrijwillig. De leerlingen nemen fotokopies van handboeken omdat dit veel goedkoper is. Er zijn hier geen auteursrechten! Privéscholen geven soms beurzen. Deze school geeft 15 beurzen. Dit geld is er door het overschot van de schoolgelden die ze binnen krijgen. We sluiten ons bezoek af met plaatselijke gerechten en dranken. Alle leerkrachten komen even met ons kennis maken en het was een lekkere babbel!


24

2.1.6. Instituut voor secundair onderwijs ITMES. 15 juli 2006 Verslag: Marjan Bruyninckx Dit is een instituut voor Maya studies. Specifiek voor bossen. Op nationaal niveau. Iedere student die het derde jaar van het secundair onderwijs heeft gedaan kan er starten Vanuit het platteland kwam het voorstel voor onderwijs en vorming zowel op technisch als universitair niveau. Dit instituut is actief in 5 regio’s. 321 dorpen worden bereikt van waaruit de leerlingen naar deze school komen. Doelstelling : leren als doende! Belangrijk is de link naar de realiteit. Ondernemen is belangrijk. Er zijn verschillende etnische groepen. 75% plattelandsbevolking. Land- en bosbouw is zeer belangrijk. Hoe verlopen de studies? 2 weken les van 8u tot 17u (ma-vrij). 8u tot 13u (zat.) 2 weken verblijf in de omringende dorpen. Dit is in de praktijk brengen wat ze op school hebben geleerd. Maandag hieropvolgend worden de ervaringen vanop het platteland (de praktijk) samengebracht. Sinds 2003 bestaat de richting “ingenieur voedingsindustrie”. Dit is een universitaire richting op technisch niveau. Volgend jaar zal het de eerste keer zijn dat hier leerlingen in afstuderen. Dezelfde principes gelden. De realiteit van het platteland, de Mayacultuur benadrukken. Van maandag tot en met donderdag gaan de studenten naar een bedrijf in verband met voedingsindustrie. Vrijdag en zaterdag volgen zij theorie.


25

Doelstelling : - Opleiding om te kunnen werken. - Opleiden om een eigen bedrijf te kunnen hebben. Waarrond wordt er gewerkt? Wijn, confituur, sauzen. Vervoer en verwerking van grondstoffen. Bewaren van produkten. Vakken : - verschillende soorten granen - fruit, groenten - vis-en zeevruchten - melk en zuivelprodukten - wiskunde - fysica - natuurkunde 4 soorten wijn wordt er gemaakt : - van de koffiebonen (is een nieuw produkt, wordt nog niet verkocht) - van braambessen - van rozebottel - van appelsienen Appelconfituur kan al verkocht worden. Hiervoor is een kwaliteitslabel nodig. Quotering gebeurt vanuit de stage (praktijk) en de theorie. Leerlingen komen er terecht door - eigen interesse - ouders - informatie gegeven in het secundair onderwijs.

Nadien spraken wij hier nog over met onze tolk Fons. Hij heeft een zoon die er naartoe is geweest. Hij wist ons te vertellen dat in de realiteit de leerlingen toch niet zo goed begeleid worden. De leerlingen moeten tijdens hun stage overkomen alsof zij het allemaal kennen en weten. Terwijl een stage bedoeld is om te leren, ervaring op te doen.


26

2.1.7. Normaalschool Emilio Rosales Ponce juli 2006 Verslag: Margriet van Gilse -ontvangst door het bestuur van de raad van de leerkrachten op moment van een staking (directrice is niet aanwezig) -voorzitter van de raad van de leerkrachten aan het woord: -

-

-

-

-

-

-

probleem op nationaal vlak normaalscholen voelen zich bedreigd door het nieuw ministerieel besluit; daarom hebben ze zich verenigd om samen de schade proberen te beperken: zij willen goed onderwijs geven in de vredesakkoorden van ‘96 staat dat leerkrachten moeten betrokken worden in de onderwijshervorming; bij dit nieuwe ministerieel besluit is dit niet het geval geweest, vandaar de staking het nieuw ministerieel besluit (wet 571 van 2006) wil de lerarenopleiding verlengen met 1 jaar (er een baccalaureaat van maken); dit vinden wij niet aanvaardbaar: velen zullen afhaken omwille van hun beperkte financiële middelen; nu volgen er een groot aantal mensen de lerarenopleiding omdat 2006 een politiek slecht jaar is (verkiezingen) is dit geen goed moment om onderwijshervormingen door te voeren: het is een manoeuver om het systeem van de huidige normaalscholen te doen verdwijnen op dit moment zijn er onderhandelingen bezig: wij hebben voorstellen, wij willen onderwijshervormingen op basis van inspraak van alle betrokkenen (ouders, leerlingen, leerkrachten, gemeenschappen) om de kwaliteit te bewerkstelligen van multicultureel onderwijs; wij hebben de steun van de ouders en van de gemeenschappen; tot nu toe is er nog geen akkoord bereikt nu een zeer moeilijke economische situatie in ons land onze studenten hebben veel discipline: ze studeren veel; ze hebben echter weinig financiële middelen en kunnen dus deze hervorming niet goedkeuren de studenten zijn arm; er is hulp nodig van internationale gemeenschappen om het onderwijs te verbeteren, om meer goede leerkrachten te vormen


27

-

-

-

wij hebben de steun van de instantie ‘mensenrechten’ wij willen niet-religieus en betaalbaar onderwijs; wij willen dat de nieuwe ‘opgelegde’ wet afgeschaft wordt en dat er een andere wet ‘in overleg’ komt voor de 4 regio’s gevaar van de wet van nu: privatisering van het onderwijs onze instelling bestaat 62 jaar; nu hebben we 1000 leerlingen in het lager middelbaar en 1000 leerlingen in het hoger middelbaar wij hebben opleidingen voor: -urbane leerkrachten -tweetalige leerkrachten lagere school (Spaans en Q’eqchi) -tweetalige leerkrachten kleuterschool (Spaans en Q’eqchi) -baccalaureaat wij zijn dankbaar voor jullie bezoek; wij vragen begrip en steun voor wat we doen

-voorzitter van de studenten aan het woord: -

-

welkom in naam van onze studenten van de vier richtingen -urbane leerkrachten -tweetalige LS -tweetalige KS -baccalaureaat culturele diversiteit in Guatemala, daarom ook in opleiding; behoeften volgens de verschillende realiteiten, daar moet aan beantwoord worden; daar heeft de minister geen rekening mee gehouden toen de nieuwe wet werd opgesteld (in baccalaureaat: Spaans en Engels, in leerkrachtenopleiding: Spaans, Q’eqchi en Pokomchi)


28

-

-

-

-

er zijn al verschillende vergaderingen gehouden met 83 lerarenopleidingen van het land: er moet een consensus komen op nationaal vlak die rekening houdt met de diversiteit in Guatemala extreme armoede: niet aanvaardbaar dat de leerkrachtenopleiding één jaar verlengd wordt, dan gaan er veel afhaken mistevredenheid met de éénzijdige beslissing van de minister: daarom de acties van nu; wij zijn nu ook verantwoordelijk voor de gebouwen en installaties die er hier zijn wij willen een dialoog tussen alle betrokkenen wij hebben vooral buitenlandse hulp nodig i.v.m. materiaalvoorziening (computers…)

-antwoorden op onze vragen -

-

-

leerkrachtenopleiding duurt nu 3 jaar (start na het basicoonderwijs) minister wil de leerkrachtenopleiding laten beginnen na het baccalaureaat (hoger secundair) plus dan nog twee jaar; de studenten vinden echter de vakken van het baccalaureaat geen goede basis om goede leerkrachten te worden stages: in het 4de jaar : 1 week observatie de in het 5 jaar : 1 week observatie + 1 week praktijk de in het 6 jaar : *1 week observatie fulltime *1 les geven per dag (6 maanden lang) (VM praktijk, NM les) *1 week alle lessen geven *leerkrachten van de scholen geven de lesonderwerpen *stages in het tweetalig onderwijs: zoeken van plaatsen die het dichtst bij zijn; in het stedelijk onderwijs zijn er al een aantal afspraken met de stadsscholen lessen: in het 4de jaar : 2 cursussen pedag. algemeen + praktijk in het 5de jaar : specifieke didactieken de in het 6 jaar : speciale cursus met een mentor die de stages begeleidt


29

-praktijkleraar + licentiaat docente + secretaris geven nu een antwoord op onze vragen -

nakijken van lessen stagiair(e)s gebeurt in drie stappen: -leerkracht geeft de taken op en kijkt die dan na -evaluatiecomité van de stageschool kijkt die na -mentor van de stagiair(e) (pedagoog van de normaalschool) kijkt na

-

evaluatie van de praktijk door: -leerkracht van de klas waarin de stage gebeurt -directie van de stageschool: kijkt alle administratie na -mentor van de praktijk (van de normaalschool): houdt rekening met de evaluaties van de leerkracht en de directie verantwoordelijke van de praktijk organiseert studiesessies om bepaalde methodieken bij te werken de mentor bezoekt de stagiair(e) tijdens de drie jaren opleiding tijdens het 6de jaar krijgen de stagiair(e)s ook bezoek van vakleerkrachten: de pedagoog didactiek taal gaat bv. een taalles evalueren, de scheikundeleraar van de normaalschool gaat in de lagere school de stagiair helpen bij een chemieles… in het 5de jaar: 2 weken stage in het buitengewoon onderwijs: week 1: observeren week 2: helpen, participeren, materialen maken de *project opstellen (ter verbetering van iets van de in het 6 jaar: stageschool) *helpen bij buitenschoolse activiteiten in deze normaalschool geen bijkomende opleiding voor buitengewoon onderwijs; leerkrachten mogen met hun diploma les geven in het buitengewoon onderwijs want ze hebben 2 cursussen psychologie gehad opleiding kleuterleerkracht: 1) algemene pedagogie 2) algemene psychologie + kinderpsy. 3) manuele vaardigheden in onze school is er per niveau een soort “graadverantwoordelijke” ,

-

-

-

-

-

-

-


30

-

-

-

-

-

“auxiliares” (licentiaat): ouders kunnen deze persoon aanspreken elke klas heeft ook een klasverantwoordelijke van 50 lln. die beginnen aan het hoger middelbaar, studeren er 40 af (de anderen: afvallers; niet-geslaagd; geen financies meer; familiale redenen…) er bestaat ook nog de mogelijkheid om beurzen te geven door ministerie van onderwijs door “peters” inschrijvingsgeld is ongeveer 125 quetzal

docent voor tweetalig onderwijs: *moet zelf tweetalig zijn *moet een specifieke opleiding gevolgd hebben: didactiek wordt in twee talen gegeven(bv. mayacijfers kennen voor de wiskunde didactiek) er is een schoolbib meeste materialen echter zelf ophoesten…

-

er is een cursus om zelf materialen te leren maken, te leren ontwikkelen in de lessen psychologie komt het volgende een beetje aan bod: leren omgaan met kinderen met moeilijkheden (voornamelijk kinderen met fysische tekortkomingen)

-

kleuterleerkrachten hebben vlug werk leerkrachten lager onderwijs: *80 procent heeft geen werk (staat wil onvoldoende investeren in het onderwijs) *sinds een paar jaar bestaat het “pronade”-systeem: -lkr. zijn niet ingeschreven -10 maanden betaald, tijdens de grote vakantie niet -betaling vaak pas de 8ste maand -goedkope manier om leerkrachten te gebruiken alles draait om vriendjespolitiek wat tewerkstelling betreft, zelfs in de dorpen

-


31

-

actie van nu: *ze vertrouwen op God dat de instanties gaan inzien dat ze fout zijn *tijdens de staking maken de studenten didactische materialen en hebben ze culturele activiteiten *er is een dialoog aan de gang, maar de overheid heeft tot nu toe geen toegevingen willen doen *vorige donderdag: de 25ste nieuwe afspraak *in Alta Verapaz vreedzame acties, in andere plaatsen fellere betogingen, geblokkeerde straten… *gouvernement en buitenland steunen hun acties


32

2.1.8. Volwassenenonderwijs CONALFA. 19 juli 2006 Verslag: Walter De Vlieger

Alfabetisering van volwassenen. Hun doelgroep: jongeren en volwassenen. Hun doel: hun onderwijs is geen vorming van het geheugen, maar wel integrale vorming. De theorie moet praktisch zijn in overeenkomst met de focus van de informant. Conalfa heeft reeds 17 jaar ervaring. Hun programma’s worden gemaakt op niveau voor Alta Verapaz en niet op nationaal niveau. De effectiviteit nationaal is tussen 42% en 46% bij hen tussen 66% en 70%. Het verschil : +/- 20%, heeft te maken met hun participatieve methode ( die op nationaal niveau niet gevolgd wordt ). Alta Verapaz focust zich op volgende zes gebieden : - kippenkwekerij - medische planten - weven van upilles - maken van handtassen - souveniertjes - andere vaardigheden Om bepaalde economische problemen op te lossen, focussen ze zich ook op interculturele activiteiten en participatie van de vrouw. 70% van hun cursisten zijn vrouwen. Het leerproces is analytisch: - leren nadenken - beslissen - situaties begrijpen - verantwoordelijkheid nemen workshops worden gebruikt om te leren lezen, schrijven, rekenen, … .


33

Via de gemeenschapsraden wordt er promotie gemaakt. Aan de gemeenschapsleiders wordt gevraagd hoe het onderwijsniveau in hun dorp is. Op die basis wordt dan een gegevensbank opgesteld. In Alta Verapaz zijn er 16 gemeentes die hun eigen coördinator hebben. Deze hebben toegang tot de gegevensbank. De lesgevers zijn personen die reeds één bepaalde vorming hebben. Indien ze dezen niet vinden, leren zij zelf personen op. CONALFA zorgt voor lesgevers en materialen. Handboeken worden enkel gebruikt als leidraad. De organisatie moet rekening houden met de overheid anders worden ze niet herkend. Er is 1 vast nationaal plan, maar zij kunnen zich wel aanpassen aan de behoeftes van de mensen. Hun eigen ervaring leert hen dat reeds na 8 à 10 maanden opleiding, velen zelfstandig verder kunnen ( door het feit dat de mensen zelf reeds veel wisten ). De cursisten komen 10 à 12 uur per week samen. De leerstof is tot het niveau zesde leerjaar. De opleiding kost +/- Q 1500 voor 3 jaren ( deze wordt betaald door de staat of door giften) : - 1ste jaar : initiatie - 2de jaar : versterken van basisvaardigheden - 3de jaar : vervolmaking Ze gebeurt in de 2 talen : Q’eqchi en Spaans. Na deze drie jaren kunnen ze overschakelen op Basico. Ze krijgen een certificaat van de overheid. Sommigen van hun mensen zijn zo reeds doorgevloeid naar leerkracht en zelfs universiteit. In Alta Verapaz zijn nog steeds 42% analfabeten. Voor 2000 was er minder participatie van de vrouwen sindsdien is er een totale omkeer vooral de vrouwen lopen de 3 jaren door. Hun motivatie is om in het dagelijkse leven gewoon mee te kunnen draaien. Tussen 2001 en 2005 kreeg de organisatie financiële steun uit het buitenland.


34

Sinds 2006 niets meer. UNESCO is wel komen evalueren en mogelijk?????kunnen er van daar nog subsidies komen. Daar CONALFA een staatsinstelling is, mogen ze hun eigen niet bedruipen. De directeur besloot zijn rede met volgende uitspraak:

“Niet alleen letters en cijfers zijn belangrijk, maar zeker ook de vaardigheden in het dagelijkse leven!”


35

2.1.9. Universiteit Rafael Landivar 15 juli 2006 Verslag: Marjan Bruyninckx Na onze eerste rit achterop de wagen komen we aan op een 45 hectare groot domein. Op dit terrein kan men terecht vanaf de kleutersschool. Wij bezochten de universitaire afdeling. Inschrijvingen gebeuren via het internet. Hier wordt tijdens het weekend les gegeven. Reden : lesvolgen wordt gecombineerd met werken. Er zijn 1015 studenten. 60% mannen en 40% vrouwen. Sommigen zijn 5uur onderweg. Vrouwen brengen hun kinderen mee. Deze zie je op het domein rondlopen. Er is geen georganiseerde opvang voorzien. Er wordt tweetalig onderwijs aangeboden (Spaans en Q’eqchi’).

Deze universiteit is een afdeling van de centrale campus in de hoofdstad Guatemala City. Er zijn 6 faculteiten : - Menswetenschappen. - Eerste lijns gezondheidszorg (verpleegkundigen opleiden voor op het platteland). Dit is een nieuwe opleiding. - Economische wetenschappen (o.a. bedrijfsbeheer, internationale handel, toerisme!).


36

-

Milieu en landbouwwetenschappen : bosbouw. Juridisch recht. Dit is de enige richting binnen het dagonderwijs. Politieke wetenschappen (o.a. maatschappelijk werker = licentiaatsdiploma. Dit komt wel overeen met onze opleiding binnen het hoger onderwijs.).

Manier van lesgeven : Problemen oplossen via groepswerk. De prof is een begeleider. Leerlingen moeten ook huiswerk maken. Alle studenten hebben toegang tot internet. Het schooljaar bestaat uit 2 semesters van telkens 6 maanden met 2 weken ertussen. Tijdens de semesters zijn er examens. Op het einde van het semester is er een eindexamen dat voor 25% van het totaal aantal punten telt. Ieder jaar zijn er studenten die vroegtijdig de lessen stoppen. Reden hiervoor zijn : - Hoge kosten (schoolgeld en materiaal). - Examenperiode valt samen met de oogst- en zaaiperiode. Een herstructurering zou nodig zijn. Er zijn verschillende nieuwe gebouwen. Er werd een overeenkomst afgesloten met een groep banken uit Duitsland (internationale samenwerking). Een samenwerking met Nederland voor een nieuwe afdeling, criminologie (3jarige opleiding). Vooral praktisch gericht. Vanaf augustus is nieuw “bedrijfsontwikkeling “ met fondsen van Taiwan. 2 doelen : ontwikkelen van KMO’s en actualiseren van de mensen in de regio’s. Er zal een trainingsprogramma worden opgestart voor mensen uit de rurale gebieden die niet naar de universiteit kunnen komen. In deze regio zijn er 3 etnische groepen. 70% komt uit rurale gebieden (indiaanse afkomst). Er zijn beurzen maar deze zijn moeilijk vast te krijgen. 130 studenten genieten ervan. Beurzen i.s.m. prive ondernemingen, de universiteit en Europese landen. Momenteel zijn er 50 beurzen van de Europese unie voor de richting rechten. Voorwaarden om deze te verkrijgen zijn : - Van Indiaanse afkomst zijn. - Vrouw zijn. - Secundair onderwijs gevolgd hebben. Er is geen tussenkomst van het Ministerie. Er is wel een universitaire raad (vertegenwoordigers van Staats- en Privé-universiteit) die de programma’s goed of afkeuren. Het hoogste niveau is de Staatsuniversiteit. Hier is het wel moeilijk om je thesis te bereiken. Zij stellen hoge eisen aan de studenten. De Privé universiteit maakt het voor de studenten gemakkelijker.


37

2.1.10. Buitengewoon onderwijs EDECRI 26 juli 2006 Verslag: Lut Deschamps & Marjan Bruyninckx

Woensdagmorgen 26 juli bezochten Marjan, Ines en ik een privé-school voor buitengewoon onderwijs in Coban. Naam: EDECRI, een groot, aangenaam gebouw in een park vlak naast het grote sportstadion. Fons had de dag ervoor een afspraak geregeld en we werden – zoals overal trouwens- hartelijk ontvangen door Alba, een hartelijke vrouw die zelf ook een handicap had aan haar linkerbeen. De school straalde warmte uit: POR UNA EDUCATION CON AMOR staat meermaals op de muur.

Elke dag bezoeken ongeveer 100 kinderen de school. Er wordt gewerkt rond mentale achterstand, leer- en leesproblemen, sociale problemen, fysische handicaps – er is een vrij goed uitgeruste kine-zaal – en ook dove kinderen krijgen een aangepaste opleiding in gebarentaal en gebarenalfabet. De kinderen worden ’s morgens met een minibusje thuis opgehaald en ook ’s middags weer naar huis gebracht. De school loopt van 7.30 tot 12.30. Het onderwijs is gratis, werd ons verteld, en ieder jaar worden er activiteiten georganiseerd voor fondsenwerving. Een organisatie uit Leiden (Nederland) betaalt gedeeltelijk het vervoer, het materiaal en gedeeltelijk ook het salaris van de leerkrachten. Er werken 15 leerkrachten, een logopediste, een kinesiste, 3 sociale helpsters, 3 psychologen en enkele secretaressen. Ook heel wat vrijwilligers bieden zich aan om mee te werken.


38

Wat ons opviel was dat de ouders erg betrokken worden bij het onderwijs. Regelmatig worden de ouders uitgenodigd om deel te nemen aan sessies, waarin het begeleiden van de kinderen besproken wordt. Ouders leren hoe ze met hun kinderen moeten omgaan en worden er zich van bewust dat een handicap geen straf is en zeker geen oneer voor de familie, maar vaak het gevolg is van medische problemen tijdens de zwangerschap. We hoorden dat kinderen met een handicap in de rurale gemeenschappen nog vaak aan hun lot worden overgelaten en door familie ‘weggestopt’ worden. De kinderen die daar schoollopen, worden meestal door de plaatselijke basisschool doorgestuurd en na een evaluatie door EDECRI in een specifieke klasgroep opgenomen. Er wordt een dossier bijgehouden met de vooruitgang van elk kind. In Alta Verapaz is EDECRI de enige school voor kinderen met problemen. Wel is er nog een afdeling in San Cristobal, waar meer met de rurale gemeenschappen gewerkt wordt. Daar loopt een project RBC over bewustmaking van leven met een handicap. We bezochten een klasgroep van 9 kinderen van verschillende leeftijden die de leerstof van het eerste leerjaar aanbood. De leerlingen hadden net een groepswerk achter de rug: Thema: de delen van het huis. De kinderen hadden uit allerlei kranten prenten geknipt en op een groot blad gekleefd. Verschillende motorische handelingen werden daarbij ingeoefend. De leerlingen die al klaar waren, werkten individueel met een letterdoos, waarbij ze woorden moesten herkennen. De leerkracht had een hart voor haar kinderen, dat zagen we meteen. Aan de muur heel wat materiaal om de kinderen structuur bij te brengen: dagindeling, evaluatie van de medewerking van de ouders, eigen foto op de bank, verjaardagen, …


39

Elk kind op de school leert ook een basis gebarentaal zodat alle kinderen van de school kunnen communiceren met de dove kinderen van het instituut. Blinde kinderen kunnen bij EDECRI niet terecht., wel in een ander centrum in Coban. Ze leren er allerlei vaardigheden, zoals tasjes maken, … .

De school gaf ons een goed gevoel. Hier worden kinderen met een handicap echt opgevangen en begeleid . Natuurlijk bereikt deze school maar een miniem aantal kinderen. Volgens statistieken zou 17 % van de kinderen in Latijns –Amerika hulp nodig hebben, maar in Guatemala, en meer bepaald in Alta Verapaz zou het werkelijke percentage tot 25% kunnen oplopen.


40

2.1.11. Lagere school El Rosario Juli 2006 Verslag: Ines Van Nieuwerburgh-Marchand El Rosario mocht in dit overzicht niet ontbreken. Het is een beetje een buitenbeentje in vergelijking met de andere scholen die we mochten bezoeken.

Tweetalig Hoewel het grootste deel van de bevolking in Alta Verapaz Q’eqchi’ is, zijn de meeste leerkrachten dit niet. Binnen het onderwijs is er weinig tot niets van de Q’eqchi’s te merken. Behalve in El Rosario. Dit is een tweetalige school. Hier wordt Spaans en Q’eqchi’ gesproken door de kinderen en de leerkrachten. Extra lessen over de Maya-kalender, de nawales, het Maya-numeriek stelsel, ... worden ingelast.

Klassen In deze school mochten we met de kinderen werken en deden we enkele spelen om elkaar wat beter te leren kennen. Ondertussen kregen we wel de kans om in klaslokalen te gaan piepen. Wat me in deze school opviel was dat er verschillende werkvormen werden gebruikt. In vorige scholen zaten er vaak teveel kinderen in een klas om vlot gevarieerd te kunnen werken. Hier gebeurde dat wel, ook al waren er enkele zeer kleine lokalen die propvol zaten. De tafels stonden in groepjes, ahv kosteloos materiaal werden voertuigen geknutseld tijdens de les verkeer, kinderen konden elkaar bijstaan waar nodig, enz...


41

2.1.11 Lagere school Las Castañas 3 augustus 2006 verslag: Ines Van Nieuwerburgh-Marchand Na de officiële delegatiebezoeken bleef ik nog twee weken langer in AltaVerapaz. Ik heb het geluk gehad om in een warme gemeenschap terecht te komen bij mensen die me enorm welkom heetten. Nog in de sfeer van het onderwijs kon ik het niet laten ook hier de plaatselijke kleuter- en lagere school te bezoeken.

Kleuterklas Ongeveer 23 leerlingen zitten in dit klasje, maar ze komen niet allemaal dagelijks. Vandaag zijn er 20 kindjes. Het lokaal is een houten hut die vol staat met houten bankjes. Deze hebben de ouders in gemaakt, anders hadden ze niets om op te zitten of aan te werken.

Aan de houten wanden waar spleten in zijn - doet deugd als er een windje doorblaast- hangen allerlei zelfgemaakte flappen met leerstof. - soorten dieren: huisdieren, wilde dieren - sociale diensten - communicatiemiddelen - transportmiddelen - maanden, dagen - geometrische figuren - alfabet - nummers - ...


42

Elke dag krijgen de kleutertjes een huistaakje mee. Er wordt zelfs elk semester een test afgenomen en een rapportje mee naar huis gegeven. Al wat geleerd werd, hangt aan de wanden en wordt dagelijks herhaald. De week na mijn bezoek hebben de kleuters examen.

Eerste leerjaar Het eerste leerjaar is in drie groepen gedeeld, niet op basis van niveau, gewoon lukraak! De leerkracht weet wie het kan en wie het moeilijker heeft, zo houdt ze de kinderen in het oog die extra hulp nodig hebben. In het eerste moeten ze het alfabet kunnen lezen en schrijven. Er zitten veel verschillende leeftijden door elkaar. Ze moeten 200 Quetzales betalen voor het materiaal. Het loon van een leekracht bedraagt 2000 Quetzales.

Derde, vierde en vijfde leerjaar Deze groep kinderen zitten in één klaslokaal en hebben ook maar één leerkracht. Per rij is het een leerjaar. De meester vertelt dat de ouders de banken en de scholen gebouwd hebben. Ook de melk die ze elke dag krijgen wordt door moeders opgewarmd. Elke dag zijn het andere mama’s. De melk wordt door de overheid gegeven. Dit wordt met warm water, poedermelk en cornflakes klaargemaakt. De gebouwen zijn van hout, er zijn openingen onder het dak waardoor de wind en de regen de papieren wandplaten stuk maakt. Deze leerkrachten zijn niet van Las Castañas zelf. Ze komen elke week langs en in het weekend gaan ze naar hun eigen familie, gezin.


43

2.2. Cahabòn 2.2.1. Kleuterschool Cahabòn juli 2006 Verslag: Ines Van Nieuwerburgh-Marchand 1. Klassen In deze kleuterschool zijn 3 klasgroepen.

2 groepen van 4-5 jarigen 1 groep 6 jarigen

Omdat er dit jaar teveel 6-jarigen zijn werden 5 kinderen die net 6 geworden zijn in de ene klas geplaatst en 5 in de andere. Alleen in de voormiddagen krijgen deze kleuters les: van 8.00u tot 11.30u.

2. Inhoud De 4-5 jarigen krijgen voorbereidend lezen en schrijven. De 6-jarigen leren lezen en schrijven. Ook de geschiedenis van de gemeente en het land wordt aangebracht net als algemene vaardigheden.

3. LVS In deze school wordt gewerkt met een boekje van Unicef waar de leerplannen en een soort LVS (leerlingvolgsysteem) bij elkaar in verwerkt zijn. Elke klas richt zich op een niveau van het LVS. De jongste klas 4-5 jarigen neemt niveau 4 af. De andere klas 4-5 jarigen richt zich op niveau 5. De zesjarigen moeten niveau 6 halen.


44

4. Klas overdoen? De 4-5 jarigen kunnen tegengehouden worden als ze te laag scoren op de testen. De 6-jarigen niet. Alle kinderen die 7 worden gaan naar het eerste leerjaar. Ze kunnen dus niet dubbelen als het nodig zou zijn. (de officiële leerplicht is van 7 tot 14 jaar)

5. Samenwerking ouders Als de kinderen weinig of niet komen worden de ouders aangesproken. Blijkbaar is er in deze school een vrij nauwe samenwerking met de ouders. Zo werden voor ons bezoek 5 ouders aangesproken om te helpen bij de voorbereiding. Maar spontaan zijn er veel meer komen helpen. De pakjes die we kregen: waaier, chili, doekjes, mandjes, ... kwamen van de ouders.

6. Leerkrachten Per dag hebben de leerkrachten enkele uren extra werk om de volgende dag voor te bereiden. Ze werken veel samen. (ze zijn maar met drie) Er wordt van hen een grote creativiteit gevraagd om materiaal te maken of te vinden dat niets kost. Het materiaal dat in de klassen gebruikt wordt is door de leerkrachten zelf betaald of van de kinderen zelf.

7. Grootste zorg en meest positieve in hun job. Het grootste probleem waar ze op botsen: Het grote gebrek aan materiaal en middelen. Het meest positieve dat ze ervaren als leerkracht: Als een kind zich goed voelt en goed voorbereid naar het eerste leerjaar kan gaan.

Eigen bedenking: Dit laatste is het mooiste geschenk dat elke leerkracht, waar ook op onze aardbol, kan krijgen. Kinderen zien openbloeien en merken dat ze zich goed in hun vel voelen. Zodat je hen met vertrouwen de wereld in kan sturen.


45

2.2.2. Lagere school Chivite 20 juli 2006 Verslag: Walter De Vlieger Heel geduldig zijn de leerlingen van deze school op ons aan ‘t wachten. Normaal zouden we hen bezoeken omstreeks 10u., maar de rit Cobán naar Cahabón duurde langer dan gepland. De school telt 210 leerlingen. Een 30-tal komen dagelijks 2 uur te voet naar de school ( zelfs kindjes van 7 jaar ). De lesdag start om 7.30u. en eindigt om 12.30u.. De school is tweetalig: Q’eqchi – Spaans. In het programma van het gouvernement is lichamelijke opvoeding niet voorzien, daarom wordt de turnleerkracht door de leerlingen betaald = Q 1 per kind. De directeur geeft les aan het vijfde en zesde leerjaar ( 3de graad ). Hier worden de opdrachten volledig in het Spaans gegeven , nadien krijgen de leerlingen de uitleg nog eens in het Q’eqchi. Voor de 10uur-speeltijd krijgen de leerlingen van het zesde jaar extra taken ( + huiswerk ) die ze dan na de speeltijd zelfstandig of in groep uitvoeren. Daarvoor hebben ze in de school een bibliotheekje ter beschikking. De ouders en de leerkrachten werken hard om de verschillende didactische materialen te kunnen voorzien. Maandelijks worden de 125 families uitgenodigd op een gesprek. 75% komen hier op af. De school heeft een goed contact met de ouders. 9 op de 10 gezinnen gaan akkoord met het schoolsysteem dat zij toepassen. Er is een aanwezigheidsregister, niet alleen voor de leerlingen maar ook voor de leerkrachten, die dagelijks wordt bijgehouden. Leerlingen die volledig weg blijven zijn gewoonlijk het gevolg van : - moeder / vader gestorven, het kind moet mee helpen thuis - of door verhuis.


46

De school voorziet 3 werkpunten : - netheid - voeding - discipline De leerkrachten die de voeding opvolgen, leren de moeders hoe ze eten moeten maken. De school voorziet namelijk , na de lesuren , voor elk kind , 2 x per week een warme vleesmaaltijd en 3 x per week een gewone warme maaltijd. Met de speeltijd krijgen de kinderen een melkdrankje en soms een koekje. 2 leerkrachten staan in voor discipline in de school ( o.a. pesten ). In theorie zijn de leerkrachten na hun opleiding ( 2 jaar na Basico ) klaar om voor een klas te staan, maar in de praktijk ???? Hun maandloon ligt tussen de Q 1400 en Q 1600 ( afgerond in euro ongeveer € 150 ). Het oudercomité duidt een schatbewaarder aan die keuken en financies volgt. De school vindt het heel erg dat er geen mentale steun komt van het gouvernement. De kinderen zijn fier dat wij hun zelfgemaakte pennenhouder mee naar België nemen. Tot slot van ons bezoek, werd ons een heel lekkere maaltijd aangeboden, bereid door de kookmoeders.


47

2.2.3. Secundaire school Chivite 20 juli 2006 Verslag: Hilde Pierco We hebben een gesprek met de directeur. Er zijn twee systemen in het middelbaar onderwijs. De ene met handboeken, de andere met technologie. Er zijn 75 leerlingen op deze school. Er wordt vooral les gegeven in het Spaans, maar ook Engels wordt onderwezen. De meeste leerlingen praten Spaans. Ze zijn allen van herkomst “ q’eqchi”. De context en de logica van de lessen is voor hen het moeilijkst te begrijpen. Er zijn lessen van 50 minuten, 4 à 5 uur les per dag. Ze krijgen 9 vakken. De leraar gaat ieder jaar mee met zijn leerlingen naar het volgende jaar. Leerlingen die niet kunnen volgen worden getest, om te zien waar het probleem ligt. Ze krijgen dan extra huiswerk mee zodat ze in de klas kunnen volgen. In januari, februari en maart kunnen de leerlingen nieuwe testen afleggen om toch te kunnen overgaan. Deze middenschool heeft drie leerjaren. 90% van de leerlingen behaalt het einde van de drie jaar. Er zijn weinig schoolverlaters. Eén jaar telt 200 dagen. Vier modules van elk 50dagen. De leraar maakt de examens na elke module. Sommige leerlingen stappen tot 15 km enkel per dag om naar school te komen. Er zitten 14 meisjes op school, de overige leerlingen zijn jongens. We brengen een bezoekje in elke klas en de leerlingen vragen ons waar België ligt en welke munteenheid wij hebben. Gelukkig had Jan een briefje van 5 euro bij, waardoor hun nieuwsgierigheid werd beantwoord. Ze bedankten ons omdat wij hen kwamen bezoeken en meer over hun onderwijs wilden leren. We zetten, samen met de leerlingen onze weg verder tot bij de burgemeester.


48

2.2.4. Normaalschool in Sepoq 21 juli 2006 Verslag: Hilde Pierco Na een blits bezoek in de klassen, zitten we samen met de leerkrachten van de normaalschool. Wij vragen of er ook enkele studenten aanwezig kunnen zijn bij het gesprek want het is vooral aan hén dat we vragen willen stellen. Ze komen erbij en vertellen, ‘de reden waarom zij leerkracht willen worden’: “het is een droom om met kinderen te werken.” “het is tevens de goedkoopste optie om deze richting te volgen”! De school is gestart met 22 leerlingen. Er vallen eraf en er komen erbij. In het derde jaar blijven er van de 22 leerlingen 17 over. De meesten vallen af wegens financiële redenen en de grote afstand thuis - school. De inschrijving kost 150 Q en de opleiding nog eens 50 Q per maand! Dit schooljaar hebben alle leerlingen een studiebeurs gekregen. De studiebeurs eindigt in augustus. De overige twee maanden moeten de studenten 125 Q betalen. Zo krijgen meer leerlingen de kans om te studeren. De provinciale onderwijsraad bepaald het inschrijvingsgeld en het schoolgeld. De school bestaat 5 jaar. Ze zijn begonnen met 30 leerlingen, het 2de jaar 56, het 3de jaar 62, het 4de jaar 90 en vandaag 105 leerlingen. Er zijn al 29 leerlingen afgestudeerd als onderwijzer, 18 hiervan zijn aan het werk. Er zijn weinig meisjes op school omdat vrouwen hier nog niet lang de mogelijkheid hebben om te werken. Het was vooral ‘moeder bij de haard’. Die mentaliteit begint stilletjes aan te veranderen. Er worden tevens positieve acties ondernomen om de meisjes naar school te krijgen. De wet voorziet dat er een leerkracht per vak is, maar dit kan niet wegens gebrek aan financiële middelen. Eén leerkracht geeft hier zes vakken. De leerlingen krijgen in het eerste jaar volgende vakken: algemene didactiek, wiskunde, schooladministratie, psychologie, sociale economische studies, leiderschap en tactiek, landbouwprojecten, Maya-taal, geschiedenis van het onderwijs en algemene pedagogie. In het tweede jaar: Spaans, didactische sociale studies, wiskunde, natuurwetenschappen, Mayacultuur, Maya-taal, evaluatie van de school, kinderpsychologie, universitaire literatuur en landbouwproject. Het derde jaar: gemeenschapsorganisatie en ontwikkeling, een stage, filosofie (traditioneel en Maya), EHBO en plantenmedicatie, onderzoekstechnieken, psychopedagogie, leerplan van het lager onderwijs, didactiek van de q’eqchi’, kinderliteratuur, administratie en schoolwetgeving.


49

In het 1ste en 2de jaar zijn er telken 3 weken praktijk en een ministage. De ministage bestaat uit 1 week observatie, 1 week helpen en 1 week les geven. In het derde jaar hebben ze gedurende 6 maanden stage. Dit met dezelfde indeling: 2 weken observatie van de infrastructuur, 4 weken klas observatie, 5 weken hulpleerkracht, 2 weken om voor te bereiden op het lesgeven (gebeurt op de stageschool) en 2 weken les geven. Nadien nog 2 weken examens, 1 week om af te sluiten en 1 week om de administratie in orde te brengen. Bij de stage krijgt de klastitularis de voorbereiding en de mentor keurt deze goed. De leerkracht waar hij/zij stage doet evalueert de stage voor 70%. De rest wordt op de normaalschool bepaald. Ze laten ons nog hun handboek zien en we sluiten het gesprek af. We worden uitgenodigd bij de voorzitter van de oudervereniging voor een lekkere maaltijd.


50

2.2.5. Gesprek Maynor Torres El supervisor de Educaión , Mynor Torres dará una explicación sobre la Formación de los Maestros y la Estructura de la Educación en Guatemala.

22 juli 2006 Verslag: Walter De Vlieger Dit verslag valt me moeilijk om duidelijk weer te geven hoe dit alles verliep. Dhr. Mynor Torres begint met zicht te verontschuldigen voor het transport ( dat normaal onze delegatie om 8 uur naar een schooltje zou brengen om te praten met een oudercomité ). Luk beslist om de delegatie te splitsen en wij trekken met vijf personen naar het gemeentehuis. Dhr. Torres vindt dit spijtig dat niet heel de delegatie daar is en laat tevens horen dat hij het moeilijk heeft niet betrokken te zijn geweest bij de planning van ons bezoek in Cahabón ( deze woorden worden echter later door Rosa ontkracht ).

Wie is Myner Torres ? Buiten schepen van onderwijs en plaatsvervangend burgemeester van Cahabón, is hij ook supervisor voor het Min. van Onderwijs in Cahabón. Hij heeft één secretaresse ( half-time ) voor de administratie en een leerkracht voor het uitwerken van projecten. Hij controleert de werktijden van de leerkrachten in de 142 gemeenschappen ( = meer dan 400 leerkrachten ). Probleem: hij krijgt geen vervoer voor controle en vandaar dat de schoolraden zelf de werktijden aan hem moeten melden.


51

Situering Cahabón. Het telt 15 000 inwoners, ligt 95 m. boven de zeespiegel. 85 % van de bevolking is Q’eqchi. Cahabón is de 4de grootste gemeente in Alta Verapaz. Onderwijs in Cahabón. 142 scholen en meer dan 400 leerkrachten. Ondanks grote problemen qua administratie en geen budget om uitvoerende werken te doen (alles verloopt dus niet van een leien dakje) , is Cahabón op de goede weg. Zij hebben voor 100% scholen gerealiseerd in de verschillende gemeenschappen. Dit jaar zijn er 7 nieuwe scholen opgericht met de nodige leerkrachten. Soms verhuizen gemeenschappen door conflicten of andere redenen. Indien er nog geen school is, gaat de kerk (Don Bosco) initiatief nemen. Op het ogenblik dat alles officieel is of pronade er komt, trekt de kerk er zich volledig terug. Pronade is een systeem waarbij leerkrachten gedurende 10 maanden in een school staan. 82% van de scholen zijn aangesloten bij pronade. In het officieel onderwijs worden er ook soms contracten afgesloten van bepaalde duur in afwachting van een vaste benoeming. De doelstelling (Min. van Onderwijs) dat alle kinderen lageronderwijs volgen is zo goed als behaald ( meer dan 10.500 leerlingen volgen K.O. en L.O.). In het Basico slechts 55%. Er wordt weekendonderwijs voorzien voor kinderen die in de week werken. Andere projecten zijn : • schoolgerief : 30Q. per leerling ( krijgt het schoolbestuur). • red het eerste leerjaar: 300Q. per leerkracht voor de aankoop van didactisch materiaal. • studiebeurzen voor meisjes: 300Q. per jaar (150Q. begin, 150Q. midden schooljaar). • Vredesbeurzen: 300Q. voor jongens eerste en tweede leerjaar. • Excellentiebeurzen: beste leerling in het zesde leerjaar (naar overgang basico), beste leerling derde jaar basico (naar overgang Bache Laureat).


52

Zelfs wordt er een voedingsprogramma opgezet. In de plattelandsscholen komt dit op 60 cent per dag , in de stedelijke scholen 1Q. per dag. Deze bedragen worden ook aan de scholen gestort. Op nationaal niveau stelde men vast dat 43 gemeentes ( waarbij Cahabón ) van de 333 op voeding slecht scoorden. Sindsdien krijgen de leerlingen nu een brikje melk elke dag (het Min. van Landbouw voert dit uit). De scholen krijgen een opleiding hoe ze deze het best bewaren. Toch zijn er problemen. Tijdens het regenseizoen komen deze brikjes vaak niet aan. Bewaring is niet steeds evengoed mogelijk.

Leerkrachten. 70% van de leerkrachten zijn mannen. Bij de vrouwen is het probleem dat zij in hun gemeenschap of dicht bij hun gemeenschap willen lesgeven. Een leerkracht moet wettelijk 180 dagen lesgeven per schooljaar, maar meestal haalt hij slechts 120 dagen en dit door feesten, stakingen,enz. … . Na 20 jaar dienst kan hij op pensionering en bekomt dan +/- 5200Q. per maand. Deze wedde blijft doorlopen gedurende zijn pensioen. Een benoemde leerkracht heeft een wedde van +/- 1870Q. per maand. Vroeger waren er +/- 42 goede leerkracht die afstudeerden. Nu +/- 142 maar de kwaliteit van dezen liggen lager.

Aansluitend gesprek met een directeur L.O. Deze vertegenwoordigt de gemeenschap in de benoemingsraad. Tengevolge van de strijd van de leerkrachten kunnen ze bekomen dat hieromtrent een wet komt. Deze wet verbied dat een pas afgestudeerde dadelijk benoemd kan worden. Er worden de nodige decreten opgesteld. Hoe gebeurde de benoemingen ?


53

De wet van voor benoemingen dateert van 1985. Gedurende 1 jaar evalueren de directies de leerkrachten. Een supervisor evalueert de directies. Op basis van verschillende normen wordt de leerkracht beoordeeld. - 1 jaar anciëniteit = 1 punt - volgens residentie: indien van de zelfde gemeente = 25 punten , anders = 20punten - hoeveel vormingsdagen gevolgd, of zelf gegeven = … punten - sociale projectie of vaardigheden = … punten - studiegraad (eventueel universitair ) = … punten Totaal = 100 punten Wie het hoogst aantal punten behaalt, wordt benoemd. Benoemingen gebeuren 1 x per jaar. Het aantal ligt op +/- 150 per jaar. Hoe ver staan ze met 2-talig onderwijs? De directeur zelf was 9 jaar coördinator. In 1960 worden ze bewust van het 2-talig onderwijs in de Mayacultuur. Er wordt een programma gecreëerd “ verspaansing “. Maar het 2-talig onderwijs wordt pas ingeschreven in de grondwet van 1985. Officieel ingevoerd ( en uitgevoerd ) door het Min. van Onderwijs.

Doelstelling: De Maya’s in hun eigen taal lesgeven ( met als tweede taal Spaans ) zodat ze alles beter verstonden. In praktijk liep dit fout. De leerkrachten ( vooral ladino’s ) gingen naar de gemeenschappen met materialen van de stad en dit stootte tegen de borst. Er ontstond een nood aan materialen die de gemeenschappen gebruikten: zoals hun cultuur, hun natuur, … . Nu is het 2-talig onderwijs voor het Min. van Onderwijs nog steeds niet belangrijk. De leerkracht hoeft niet absoluut 2-talig te zijn. Doordat het Min van Onderwijs weinig of geen ondersteuning geeft, blijven ze verspaansen.


54

3. Statistieken 17 juli 2006 Verslag: Ines Van Nieuwerburgh-Marchand

We werden bij de gouverneur van de provincie uitgenodigd om enkele feiten op een rijtje te zetten. Al de informatie die we hier kregen is terug te vinden op CD-roms die op de Noord-Zuiddienst bewaard worden. Even enkele boeiende weetjes op een rijtje.

1. Alta Verapaz Alta Verapaz is: - één van de zes armste provincies van heel Guatemala. - het derde dichtst bevolkte gebied. - Één van de provincies met de snelste groei: 1.014.000 inwoners 2008

2. Tewerkstelling Slechts 37,3 % is tewerkgesteld. Dit is heel laag. Dit cijfer geldt ook voor kinderen vanaf 7 jaar. Analfabetisme is een deel van de oorzaak van deze situatie.De leefomstandigheden uit de gemeenschappen veroorzaakt veel gezondheidsproblemen.

73% van het bestaande werk is informeel werk, bv: standjes, mandenverkopers, ..


55

3. Onderwijs Vele kinderen gaan niet naar school. 1. Ze willen niet of houden er niet van. Daarom worden methodes aangepast om de leerlingen meer te boeien. Leerkrachten worden hiervoor bijgeschoold. 2. Gebrek aan financiën. Dit is een overzicht van de slaagpercentages op alle onderwijsniveaus uit het jaar 2005.

Kleuters tweetalig Kleuters Spaanstalig Lagere school Lagere school volwassenen (+14 jaar) Lager middelbaar Hoger middelbaar

geslaagd 80 % 90 %

niet geslaagd

gestopt 20% 10 %

68 % 60 %

20 % 10 %

12 % 30 %

42 % 50 %

46 % 45 %

12 % 5%

4. Gezondheid Sterfte komt vooral door problemen aan de luchtwegen en de ingewanden. 40 % longontsteking De vloer in de meeste huizen is aangestampte aarde. 19 % diaree Velen hebben geen toegang tot water of stromend water. Het water dat er is, blijkt besmet. Vele moeders sterven bij de bevalling. Hiervan is 87 % thuis gestorven omdat die vroudvrouwen niet gekwalificeerd zijn. Want van de vrouwen die in het ziekenhuis bevallen is er ‘maar ‘ 10 % dat sterft.


56

In Guatemala Ciudad, Huehuetenango en Alta Verapaz wordt er elke 9 minuten een kind geboren. In 2000 was het geboortecijfer het hoogst. Dit omdat toen veel mensen teruggekeerd zijn uit de vluchtenlingekampen. De gemiddelde leeftijd van vrouwen die voor het eerst zwanger zijn ligt tussen 15 en 20 jaar. Het grootste deel vrouwen woont op het platteland. Zij zijn vaak 13 of 14 jaar wanneer ze hun eerste kind krijgen.

Geweld Hoe wordt kindermishandeling gemeld? Er zijn verschillende campagnes voor mensenrechten. Zelfs leerlingen weten dat leerkrachten dit niet mogen doen. Alta Verapaz had veel geweld binnen de families, dit naar vrouw en kinderen toe. De mensen die dit doen worden afgestraft. Er is pas een wet hiervoor goedgekeurd. Vrederechters en politie hebben vorming gekregen om met geweldsituaties om te gaan. Er zijn ook extra krachten ingezet. Er worden meer organisaties uit de grond gestampt, ook vluchthuizen. Vanaf nu kunnen hierover ook cijfers in de statistieken komen. Er is een database die maandelijks wordt aangepast. Ondanks de vele problemen is Alta Verapaz één van de mooiste regio’s van Guatemala en zijn de mensen zeer warm, benadrukt de coördinatrice.


57

4. Toekomstvisie ? Slide 1 M ás y ón en educaci Más y mejor mejor educació educación en Guatemala Guatemala (2008 (2008 – – 2021) 2021) ¿ Cuá Cuánto nos ¿Cuánto nos cuesta? cuesta?

Guatemala, junio de 2007

Academy for Educational Development

Slide 2

Contenido I. Las metas de educación en Guatemala II. ¿Cómo estamos hoy? Algunos indicadores III. Costos de universalizar el acceso a la educación escolar IV. Costos de aumentar la calidad V. Costos totales de cumplir con las metas de educación VI. ¿Cómo financiar una educación que permita el logro de las metas? Conclusiones

Slide 3

I. Las metas de educación en Guatemala Internacionales -Dakar 2000-Declaración del Milenio-

5 Objetivos generales

Propuestas sobre educación

22 Objetivos específicos

Nacionales -Reforma Educativa-Visión Educación-

Slide 4

30 Metas

Las metas de educación en Guatemala Parten de cinco objetivos 1. Universalizar la educación 2. Mejorar la calidad educativa 3. Construir ciudadanía 4. Contribuir al reconocimiento de una nación multiétnica, pluricultural y multilingüe 5. Promover la equidad de género en la enseñanza


58

Slide 5 II. ¿ Cómo estamos hoy? ¿Cómo --Algunos Algunos indicadores --¿Cuáles ¿Cuá Cuáles son las metas?

Slide 6

¿C Cómo estamos hoy y cuá ál es la meta? cu ¿Cómo cuál 1. Universalizar la educació ón educaci educación Cobertura de la educación en 2005 y metas 2021 por nivel educativo 120

Como porcentaje

2005

Meta 2021

100

80

60

40

20

0 Preprimaria

Slide 7

Primaria

Básicos

Diversificado

¿C Cómo estamos hoy y cuá ál es la meta? cu ¿Cómo cuál 1. Universalizar la educació ón educaci educación Total de niños que aprueban los niveles educativos en el tiempo reglamentario por cada 100 inscritos 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Primaria

Básicos

Diversificado

2005

Slide 8

2015 Meta

¿C Cómo estamos hoy y cuá ál es la meta? cu ¿Cómo cuál 2. Mejorar la calidad educativa Porcentaje de los estudiantes con resultados aprobados/satisfactorios en las pruebas de lenguaje y matemáticas, varios grados 2005 Meta 2021 100.0 90.0 80.0 70.0 60.0 50.0 40.0 30.0 20.0 10.0 0.0 Lenguaje

Matemáticas

Primero Primaria


Lenguaje

Matemáticas

Sexto Primaria

Lenguaje

Matemáticas

Egresados de Diversificado

59

Slide 9

¿ Cómo estamos hoy y cuá ál es la meta? cu ¿Cómo cuál 3. Construir ciudadaní ía ciudadan ciudadanía Cobertura del Currículo Nacional Base en 2005 y meta 2021

Secundaria

Diseño de Propuesta (sin implementar)

Primaria

Implementado en 1ro. y 2do. grados

Preprimaria

Implementado

Currículo Nacional Base implementado en TODOS los niveles educativos

2005

Slide 10

Meta 2021

¿ Cómo estamos hoy y cuá ál es la meta? cu ¿Cómo cuál 4. Contribuir al reconocimiento de una nació ón naci nación multié étnica, pluricultural y multilingü üe multi multiling multiétnica, multilingüe Cobertura de la Educación Bilingüe Intercultural en 2005 y metas 2021 100.0

Como porcentaje 2005

Meta 2021

90.0 80.0 70.0 60.0 50.0 40.0 30.0 20.0 10.0 0.0 Preprimaria

Slide 11

Primaria

¿ Cómo estamos hoy y cuá ál es la meta? cu ¿Cómo cuál 5. Promover la equidad de gé énero en la enseñ ñanza g ense género enseñanza Tasa de matriculación equivalente de hombres y mujeres en 2005 y meta 2015 1.06 1.04

2005

Meta 2015

1.02 1.00 0.98 0.96 0.94 0.92 0.90 0.88 0.86

Preprimaria

Slide 12

Primaria

Básicos

Diversificado

El costo de no actuar: Ni competitividad (empleo), ni ciudadanía, ni seguridad • Baja Competitividad y empleo – 1 de cada de 2 niños no termina la primaria – 1 de cada 2 niños no domina el lenguaje escrito al salir de la primaria – De cada 5 que salen del nivel diversificado (secundaria) solo 1 aprueba las pruebas de matemáticas

• Ciudadanía y perspectiva intercultural truncada – 1 de cada 7 recibe educación bilingüe-intercultural a pesar de que aproximadamente la mitad de la población es indígena

• Inseguridad y ausencia de bienestar – Abandono/deserción favorece la delincuencia juvenil, la violencia y ausencia de ciudadanos – No se abren opciones nuevas para los jóvenes


60

Slide 13

III. Costos de universalizar el acceso a la educació educación escolar

Slide 14

Determinantes de la cobertura de la educación • La pobreza extrema • El área de residencia • El acceso a los servicios básicos • El sexo

Slide 15

La cobertura de la educación y la pobreza Niños y jóvenes inscritos en el sistema escolar según condición económica del hogar, porcentaje nacional 100.0 90.0 80.0 70.0 60.0 50.0 40.0 30.0 20.0 10.0 0.0 7 a 12 años

13 a 18 años

7 a 12 años

Pobres Extremos

13 a 18 años

7 a 12 años

Pobres no extremos

13 a 18 años

No pobres

Fuente: ENCOVI 2000

Slide 16

Determinantes de la cobertura de la educación Probabilidad de estar inscrito en el sistema escolar Porcentajes 7 a 12 años

13 a 18 años -25.1%

Niña sin luz y sin agua

-14.9% -50.3%

Jefe analfabeta

-67.3% -62.8%

Sin saneamiento urbano

-51.1% -29.1%

Sin electricidad

-56.2% -47.7%

Pobre extremo

-61.6% -61.3%

Área rural (etnia) -48.0%

Edad -37.4%

Mujer

-23.7% -100%

-90%

-80%

Fuente: ENCOVI 2000


-70%

-60%

-50%

-40%

-30%

-20%

-10%

0%

Probabilidad

61

Slide 17

Intervenciones

- Transferencias

1. Pobreza, sexo y área

Condicionadas en Efectivo para hogares en pobreza extrema

- Oferta educativa: Construcción de más aulas, equipadas, en áreas rurales, y más docentes

2. Insuficiente Infraestructura

Slide 18

Transferencias Condicionadas en Efectivo -TCEEs el pago a una familia o persona a condición de cumplir con cierta obligación Ejemplos en Guatemala: 1. Becas para niñas Condición: Qué los niñas asistan a la escuela 2. Pago a Ex-PAC Condición: Colaboración previa con el Ejército y siembra de árboles

Slide 19

Características de las TCE propuestas en este estudio: •

Entrega condicionada a la asistencia escolar

•

Cobertura universal para niños, niñas y jóvenes en extrema pobreza. En 2008 se estima cubrir Preprimaria y Primaria

•

El monto a otorgar depende de dos componentes: El costo de oportunidad de ir a estudiar El costo para el hogar de tener a un miembro inscrito en el sistema escolar

•

El monto es escalonado. Aumenta en la medida que aumenta el grado escolar

•

Puede contribuir a reducir la delincuencia juvenil

Slide 20

Costos de las Intervenciones para cumplir con las metas de cobertura 1.2

Porcentaje del PIB de cada año

1.0

1.0 0.8 0.8

0.6

0.5

0.4

0.4 0.2

0.2

0.0 2008


2010

2012

2015

2021

62

Slide 21

IV. Costos de aumentar la calidad (Rendimiento escolar, desnutrición, docentes, gestión escolar, discriminación étnica y cultural, discriminación de género, participación ciudadana)


Slide 22

Determinantes de la calidad de la educación • La desnutrición • Inequidad étnica y cultural • La situación laboral y la capacidad de los docentes • La gestión educativa y el papel de los directores

Slide 23

Determinante de la calidad de la educación: la desnutrición Desnutrición crónica de niños menores de cinco años, 2002 Porcentajes Madre con educación Secundaria No indígena Urbana Madre con educación Primaria Total Nacional Rural Madre sin educación Indígena 0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

70.0

80.0

Fuente: Encuesta Nacional de Salud Materno Infantil 2002

Slide 24

Determinantes de la calidad de la educación Determinantes del rendimiento escolar Parámetros de la estimación de MCO ¿Ha recibido visitas del supervisor en su escuela este año?

2.54 Lectura 3er grado

1.94 -4.18

Maestro es multigrado

Lectura 1er grado

-10.14 4.13 Electricidad

-10.95 Etnicidad

-5.12 4.36 Área Urbana

9.06 Sexo del estudiante (hombre)

1.34

-0.46

Fuente : elaboración propia sobre la base de PRONERE (2005)


63

Slide 25

Intervenciones - Programa de nutrición a mujeres embarazadas y niños menores de 5 años

1. Desnutrición

- Refacción escolar universal en Preprimaria y Primaria - Nuevas contrataciones de maestros bilingües - Ampliación de la formación y capacitación de maestros

2. Discriminación étnica y cultural

- Salario extra a maestros bilingües - Textos con enfoque intercultural y en todos los idiomas mayas, garífuna y xinca

Slide 26

Intervenciones

- Incentivos: Bono con base en resultados

3.Docentes

- Capacitación - Fin de multigrado en primero de Primaria - Cambio de perfil: capacitación y nuevos directores

4. Gestión y directores

Slide 27

- Bonos y salarios

Intervenciones

5. Inequidad de género

6. Débil participación ciudadana

Slide 28

- Intervenciones previas: TCE con cuota, atención a madres - Consejo Consultivo de la Mujer y la Niña - Revisión del currículo (ya iniciada) - Nuevo sistema de información

Costos de las Intervenciones para cumplir con las metas de calidad Millones de US Dólares de cada año 1,200.0 (1.7% del PIB)

1,000.0

94.8 (1.7% del PIB)

800.0 (1.6% del PIB)

600.0

(1.6% del PIB) (1.6% del PIB)

200.0

182.1

506.7

54.4

46.5

38.6

400.0

209.7

67.9

294.1 244.6 150.1

141.6

132.2

177.1

113.4 177.1

190.3

202.1

218.4

247.4

2008

2010

2012

2015

2021

0.0

1. Desnutrición 3. Docentes


2. Discriminación étnica y cultural 4. Gestión escolar y directores

64

Slide 29

V. Costos totales de cumplir con las metas de educació educación


Slide 30

Costos totales de cumplir con las metas de educación Millones de Quetzales 22,500.0

20,000.0

17,500.0

15,000.0

12,500.0

10,000.0

7,500.0

2008 - Q9.3 mil millones 2007 - Q6.6 mil millones 2006 - Q5.7 mil millones 2005 - Q5.0 mil millones

5,000.0

2,500.0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 p/ e/

p/ Preliminar; e/ Estimado.

Slide 31

Costos totales de cumplir con las metas de educación 5.0


4.5 4.0 1.7

3.5 3.0

1.6

1.6

2.5 2.0

0.4

0.5

1.9

2.0

1.9

2008

2010

2012

0.2

Brecha Presupuestaria

1.7

1.6

0.8

1.0

2.0

2.0

2015

2021

1.5 1.0 0.5 0.0 Costos de la educación (por tendencia) Costos para lograr metas de calidad

Slide 32

Costos para lograr metas de cobertura

Brecha presupuestaria 5.0


4.5 4.0 3.5 3.0

1.9

2.2

1.9

2.0

1.9

2008

2010

2012

1.8

2.5

2.6

2.0

2.0

2015

2021

Brecha Presupuestaria

2.5 2.0 1.5 1.0 0.5 0.0

Asignación para educación (por tendencia)


Brecha presupuestaria

65

¿ Antes de gastar má ás hay que reducir la m ¿Antes más ineficiencia?

Slide 33

No, existen ineficiencias que requieren más gasto público 1. Ineficiencia Interna: abandono/deserción Su costo será (en millones de US dólares):

2008

2010

2021

180.9

251.2

329.5

2. Ineficiencia en la relación Insumo/Producto

Solución: TCE y programa de refacción escolar

Solución: Más recursos para mejorar en la gestión

En la actualidad oscila entre el 20.3 y 31.2%

Slide 34 VI. ¿Cómo financiar una educació educación que permita el logro de las metas?

Slide 35

Brecha presupuestaria ¿Qué opciones existen para financiarla? 1.

Reasignación de recursos •

Inflexibilidad del presupuesto y recursos limitados para otras áreas del presupuesto ( infraestructura, salud, etc.)

2. Endeudamiento •

Mayor que el 1% del PIB, incumpliría con el Pacto Fiscal y no podría ser sostenible en el largo plazo

3. Recursos adicionales •

Slide 36

Necesidad de llevar a cabo medidas para movilizar nuevos recursos y reorientar el gasto

Opciones para aumentar la carga tributaria 1.4

Porcentaje del PIB

IVA

1.2

1.0

Exenciones

0.8

IUSI ISR

0.6

0.4

0.2

0.0 2008


2009-2010

2011-2012

2013-2015

2016-2021

66

Slide 37

Movilizació Movilización de recursos Ejemplo de opción: Reducción de Exenciones + Aumento IVA Porcentaje del Producto Interno Bruto

3.0

2.5

2.0

1.5

1.0

0.5

0.0 2008

2009-2010

Disminución de Exenciones

Slide 38

2011-2012

2013-2015

Aumento IVA 14%-15%

2016-2021

Financiamiento Deuda/Donaciones

Movilizació Movilización de recursos Otra opción: Reducción de Exenciones + Aumento ISR + Aumento IUSI Porcentaje del Producto Interno Bruto

3.0

2.5

2.0

1.5

1.0

0.5

0.0 2008

2009-2010 Disminución de Exenciones Aumento de ISR

Slide 39

2011-2012

2013-2015

2016-2021

Aumento IUSI Financiamiento Deuda/Donaciones

Movilizació Movilización de recursos • Se deben tomar en cuenta los principios de progresividad y equidad horizontal establecidos en el Pacto Fiscal • Las medidas pueden provocar rechazo de algunos sectores (principalmente en el caso de las exenciones y el IVA) • Algunas medidas pueden ser progresivas (ISR) • Para todas las medidas es necesario contar con una administración tributaria consolidada • Las medidas para movilizar recursos nuevos pueden ser una oportunidad para fortalecer el gasto local

Slide 40

CONCLUSIONES


67

Slide 41

Ya existen metas cuantificables en el tiempo y que gozan de cierto consenso Los recursos destinados actualmente a educació ón educaci educación no permitirá án alcanzar las metas permitir permitirán S ón, pero educaci Síí es posible alcanzar las metas de educació educación, es necesario movilizar recursos No dedicarle má ás recursos a la educació ón tiene un m educaci más educación costo altí ísimo: escasa competitividad, desempleo o alt altísimo: subempleo y má ás inseguridad m más Existen alternativas para obtener má ás recursos. Se m más deberá deberá analizar la conveniencia de su implementació ón y la bú úsqueda del consenso social implementaci b implementación búsqueda

Slide 42

MUCHAS GRACIAS



68

5. Extra 5.1.1. Nieuwsbrief 1 NOORD+ZUID ONDERWIJS

Als IBERIA en BIAC er niet anders over beslissen hangt morgen een Herentse delegatie ettelijke uren in de lucht om ‘s avonds te landen in Guatemala. Waarom? Wie zijn ze? De context van dit bezoek? Informatie en emoties? U vindt het allemaal terug in deze nieuwsbrief. Veel leesplezier! INHOUD • • • • • •

Wie zijn we? Achtergrond en voorgeschiedenis Uit het dagboek van Ellen Mannen zonder zorgen De vijfde klas stuurt zijn vragen mee Een blik op het programma Wie zijn we? Hoi, ik ben Ellen Maeckelberghe of juf Ellen voor de kinderen van de P.De Clerckschool in VeltemBeisem .Voor de komende weken ga ik me onderdompelen in een stukje Guatemala. Ik hoop er rijke ervaringen op te doen en boeiende, wondere verhalen te ontdekken die ik dan kan vertellen aan iedereen die maar naar me wil luisteren!

Wij zijn Jan Deroover en Hilde Pierco. Voor diegenen onder jullie die ons niet kennen, willen we ons graag even voorstellen. Ik ben directie in de basisschool van het Gemeenschapsonderwijs 'De Bijenkorf' in Herent. Mijn man staat niet in het onderwijs, maar klust op school en werkt actief mee op activiteiten. Je ziet, ons hart ligt bij het onderwijs! We zien er enorm naar uit om naar Guatemala te gaan. Het


69

is een unieke kans om ervaringen op te doen en onze ervaringen te delen. We laten jullie alvast nog iets weten vanuit Guatemala. Tot binnenkort! Hallo ik ben Walter De Vlieger, geboren en getogen in Herent. Ik werk als leerkracht in de gemeentelijke basisschool 'Toverveld'. Via 'Caracol' (een gemeentelijke Noord-Zuid werking) kwam ik in contact met Guatemala en zo is mijn interesse gegroeid. Hallo ik ben Marjan Bruyninckx. Ik kom als CLB (Centrum voor Leerlingen Begeleiding)-medewerkster in de GBS Toverveld. Via deze weg ben ik in contact gekomen met Guatemala. Ook mijn interesse gaat uit naar het onderwijs hier en ginder. (Ik kom uit een onderwijsfamilie en misschien is dit wel via de genen meegegeven?!) Hallo, Ik ben Joke Van de Casseye en ik wil mij even voorstellen. Ik werk als verpleegkundige in de basisschool Toverveld. Wij hopen vanuit onze CLB achtergrond een andere invalshoek te belichten op onderwijs en zo ons steentje bij te dragen in dit avontuur. Verder kijken wij uit naar de mooie ervaring en boeiende ontmoetingen. Ik ben Luk Draye, schepen van ontwikkelingssamenwerking in Herent. Ik ben Margriet van Gilse en ik heb een full-time job als zorgcoördinator,GOK-leerkracht en taakleerkracht in de Vrije Basisschool Mater Dei van Erps-Kwerps. Ik ben Lut Deschamps, leerkracht Duits aan het Paridaens Instituut van Leuven. Ik hoop in Guatemala te kunnen uitwisselen met leerkrachten uit het middelbaar onderwijs. Ik ben Ines Van Nieuwerbrugh-Marchand, een van de leerkrachten wonende te Herent maar juf zijnde in Wezemaal (tweede leerjaar). "Het liefst zou ik mijn twintig nieuwsgierige belgjes mee naar de Q’eqchi's nemen. Elke keer weer verrassen ze me met een mooie, pure, eerlijke en open visie. Onze kinderen en de Q’eqchi's zouden het zeker goed met elkaar kunnen vinden. Nu is het aan ons."" Achtergrond en voorgeschiedenis 1. Achtergrond In de gemeente Herent zijn sinds lange tijd velen actief betrokken bij de Noord- Zuidsamenwerking (‘ontwikkelingssamenwerking), met en in vele landen van de wereld. Met de Q’eqchi-gemeenschap in Guatemala is er, mede door het lange verblijf van dorpsgenoten ginder, een speciale band gegroeid sinds de tweede helft van de jaren negentig van de vorige eeuw. Een voorlopig hoogtepunt was de toekenning van het gemeentelijke ereburgerschap aan Juan Choc in 1996. Met die toekenning wilde de gemeente haar respect uitdrukken voor de wijze waarop mensen als Juan Choc hun gemeenschappen door de verschrikkingen van de jarenlange burgeroorlog hadden geleid én de hoop uitdrukken op een vreedzame wederopbouw na de vredesakkoorden van 1996.


70

Toen de gemeente Herent in 2001, samen met 10 andere Vlaamse gemeenten, een ‘convenant ontwikkelingssamenwerk ing’ met de Vlaamse regering afsloot, lag het voor de hand dat daarin de samenwerking met Guatemala bestendigd werd. Door die convenant kon de gemeente een deeltijdse NoordZuidambtenaar aanwerven en een zusterband/ hermanamiento afluiten met 4 (deel)gemeenten in Alta Verapaz. Dat gemeenten een actieve rol gaan spelen op het vlak van ontwikkelingssamenwerking, wordt niet door iedereen vanzelfsprekend gevonden. Toch is hun inzet belangrijk: zij zijn ‘expert’ op het gebied van ‘eerstelijnspolitiek’, en het is net daar dat vele gemeenschappen in het Zuiden aan willen werken. Belangrijk is ook de achterliggende idee van de wederzijdsheid van de samenwerking: alle partners moeten er beter van worden; het mag niet alleen om een (geld)stroom van Noord naar Zuid gaan: wij hebben van het Zuiden ontzettend veel te leren. In het beleidsplan van de gemeente Herent wordt de achterliggende idee van de samenwerking als volgt geformuleerd: “Met haar beleid op het gebied van de ontwikkelingssamenwerking wil de gemeente Herent haar verantwoordelijkheid blijven opnemen in een domein waar ook lokale besturen, naast de traditionele actoren, een rol hebben te spelen. Zij doet dat vanuit het inzicht dat de aarde is: “un système où tout se tient” (F. de Saussure) en dat de huidige wereld( wan)orde niet houdbaar en duurzame ontwikkeling in ‘Noord’ en ‘Zuid’ maar mogelijk is als consequent en in interculturele dialoog meer rechtvaardigheid, meer vrede en meer gelijkheid wordt nagestreefd. Het beleid en het engagement van de gemeente stoelen dus ook op welbegrepen eigenbelang.” 2. Voorgeschiedenis De huidige delegatie is niet de eerste in de rij: na een verkennend bezoek in 2002 om de afsluiting van de zusterband voor te bereiden, zijn er al drie eerdere officiële delegaties naar Guatemala gegaan en naar Herent gekomen. Wat de Herentse delegaties betreft: in 2003 was er een delegatie ‘jongerenreporters’, in 2004 een delegatie van het OCMW rond het thema ‘armoede en waardigheid’, in 2005 een delegatie van politie (‘politie en democratie’) en stedenbouw (hulp bij het opzetten van kadasterplannen, in Guatemala uitermate belangrijk, onder andere voor de kwestie van de grondrechten). Dit jaar trekt dus een onderwijsdelegatie naar ginder: sterk lokaal bestuur is niet mogelijk zonder degelijk en sterk verankerd (basis)onderwijs. Een van de aandachtspunten zal zeker ook de rol van het onderwijs in de onderwijsdelegatie juli 2006

71

identiteitsopbouw zijn: in Guatemala is dat van bijzonder belang, door de moeilijke relatie tussen de dominante spaanstaligheid en de terechte verzuchtingen van de Mayagemeenschappen met betrekking tot hun taal en cultuur. De delegatie bestaat uit tien mensen: drie scholen uit de gemeente (Toverveld, Bijenkorf en Pastoor De Clerck) hebben elk een leerkracht afgevaardigd die met steun van de convenant meereizen; daarnaast zijn er twee vertegenwoordigers van het CLB (Centrum voor leerlingenbegeleiding) van Brussel, drie leerkrachten van naburige scholen, een ‘reporter ter plaatse’ en de schepen van ontwikkelingssamenwerking. We hopen dat - net zoals dat bij vorige delegaties het geval was en is - er uit dit bezoek sterke contacten met lange nawerking hier en ginder zullen ontstaan. Uit het dagboek van Ellen Hm, nog twee nachtjes slapen en dan is het zover. Tussen het moment van beslissen om mee te gaan en het eigenlijk vertrek liggen toch enkele maanden. Een periode waarin we samen kwamen om kennis te maken, met elkaar en met Guatemala. Bernard, onze noord-zuidcoördinator heeft ons hierin begeleid en wel als een echte, goede leraar: hij zet deuren op een kier, laat ons proeven, prikkelt onze nieuwsgierigheid en... laat ons los. Als ik nu mijn rugzak pak dan weet ik dat ik veel meer meedraag dan wat ik erin steek, mijn cultuur, mijn ervaringen, mijn ideeën - en ook mijn verwachtingen. En wanneer ik nu wat afstand probeer te nemen om die verwachtingen te omschrijven, merk ik dat het eigenlijk erg vertrouwd aanvoelt, zo'n beetje als bij het begin van een nieuw schooljaar. Er zijn de doelstellingen die je wil bereiken: een deel van Guatemala en haar bewoners leren kennen, beetje dieper mogen graven in hun cultuur, zicht krijgen op hun onderwijs,... Maar daarnaast is er ook dat loskomen van de 'oude klas' - in dit geval m'n eigen cultuur- en je geest, je ziel openzetten voor het nieuwe, zonder verwachtingen, zonder oordeel, gewoon ontvangen. (ont-vangen, eigenlijk dekt het woord volledig de lading he) Ellen Mannen zonder zorgen We weten het al een hele tijd: we gaan met een 10-koppige delegatie uit Herent naar onze zustersteden in Guatemala. Het thema is onderwijs, zoals ons logo kleurrijk in de verf zet. Maar nu is het zover: de rugzakken moeten gepakt en de laatste afspraken moeten gemaakt. Het wordt nu concreet, donderdag in alle vroegte vertrekken we echt, eerst naar Madrid en dan een 12 uur durende vlucht naar Guatemala stad. Hopelijk stuurt de staking van Iberia onze plannen niet in de war. Ik heb een dubbel gevoel: blij dat het eindelijk zover is en spanning zoals vroeger voor een schoolreis. Wat wordt het? Ik voel me goed voorbereid. We hebben samen een weekend doorgebracht op Den Brink in Herentals en zijn nog een aantal namiddagen degelijk gebrieft over ontwikkelingssamenwerking, onderwijs, taal, gewoonten aldaar, over de geschiedenis en de cultuur van de Q’eqchi’indianen. Bernard heeft ons een cultureel en taalkundig‘ overlevingspakketje’ meegegeven, dat we echt wel zullen kunnen gebruiken. Toch weet ik dat je je op deze reis niet helemaal kan voorbereiden. Je kan van hieruit niet alles te weten komen over ginder, niet alles ruiken en horen, voelen en proeven, je kan niet alle risico’s voorzien, je kan niet alles plannen. Je moet gewoon ook vertrouwen hebben dat het zal lukken. Voor mij, iemand die graag het zekere voor het onzekere neemt, zal dat een hele leerschool zijn, maar ik kijk er erg naar uit. Tijdens een videoconferentie met Manuel, de ontwikkelingsambtenaar in Cobán onderwijsdelegatie juli 2006

72

maandagavond in het gemeentehuis,zagen we hoe men ons verwacht en met hoeveel hartelijkheid en gastvrijheid iedereen naar ons bezoek uitkijkt. Dat deed ons allemaal deugd. De afstand werd - door de techniek - een heel stuk korter. Wij vertelden op onze beurt hoe dankbaar we zijn dat we naar hun land mogen komen. Tenslotte moet me nog even iets van het hart over die koffers pakken, waar ik het bij het begin van deze brief even over had. Wat neem je mee, zeker belangrijk, wat neem je niet mee, al even belangrijk, want dat moet je dan ook niet de hele tijd meedragen. Ja, wat neem je nu eigenlijk best mee? De vrouwen uit ons gezelschap - in de meerderheid - hebben daar maandagavond nog grondig en diepgaand over vergaderd. We weten het, dat is zeker niet het belangrijkste, maar we wilden het toch graag eens van elkaar horen. Mannen schijnen zich daar in de regel minder zorgen over te maken ….. Lut De vijfde klas stuurt zijn vragen mee Welke taal spreken jullie? Hoe schrijven jullie? Gebruiken jullie dezelfde letters als wij? Hoe wonen jullie? Hebben jullie geld? Krijgen jullie soms zakgeld? Waarmee betalen jullie? Welk schrijfgerief gebruiken jullie? Hoe ziet jullie school er uit? Wat voor een gebouw is het? Hoe is het gemaakt? Hebben jullie een groot gezin? Welke beroepen zijn er allemaal bij jullie? Zijn er nog veel boeren? Waaruit bestaat jullie voedsel? Hoe eten jullie? Hoe slapen jullie? Samen of in een bed apart? Hebben jullie dezelfde soort winkels als wij: bv. kappers, bakkers, …? Hoe gebeurt het vervoer bij jullie? Hebben jullie elektriciteit? Altijd? Welk klimaat is het? Hoe is het weer meestal? Kunnen jullie wat vertellen over jullie tradities, kunst, muziek? Is er een speciale klederdracht? Welk schoeisel? Welke godsdienst hebben jullie? Wat vinden jullie daarin het belangrijkste? Hebben jullie verschillende soorten fruit en groenten? Welke? Hoe ziet het er uit? Zijn er gevaren bij jullie? Gevaarlijke dieren? Gevechten of ruzies tussen de dorpen? Hoe beschermen jullie je? Wat met het water? Is dit via een kraan? Welke dieren leven er bij jullie in de vrije natuur? Hebben jullie hobby’s? Wat met jullie vrijetijdsbesteding? Welke spelletjes spelen jullie? Welke vakken krijgen jullie op school? Hoe gaan jullie naar school? Met hoeveel zitten jullie in één klas? Gemengde klassen of jongens en meisjes apart? Moeten jullie ook werken als je niet naar school gaat? Zijn er verschillende “klassen” wat de bevolking betreft? Rijken, armen,…? Wanneer is jullie schoolvakantie? Moeten jullie een uniform dragen? Hoe zijn de wegen bij jullie? Is er veel openbaar vervoer? Wat? Hoe gaat dat? Hebben jullie computers? Wat is de levensverwachting bij jullie? Worden er soms kinderen gepest op jullie school? Hebben jullie ook een ziekenhuis? En een ziekenhuisschool? Welke ziektes komen er veel voor bij jullie?


73

Is er in jullie school ook een kleuterschool, een middelbare school? Hoelang moeten jullie naar school? Margriet Een blik op het programma Hierbij een greep uit het programma. Meer details volgen in latere nieuwsbrieven en verslagen. 13 juni - Aankomst luchthaven LA AURORA 14 juni - Geld wisselen in de bank Rit van 5 uur naar Cobán - - Intrek in vormingscentrum Ak’ Kutan Eerste briefing: doelstellingen bezoek en toelichting programma 15 juni - Ontmoetingen in een vrije- en een staatsuniversiteit - - Bezoek aan de bibliotheek 16 juni Middelbare schoolbezoek Monja Blanca: ontmoetingen met leerlingen en directie Ontmoetingen met leerlingen van het radio-onderwijs Rondtocht in Cobán 17 juni Bezoek school Josefa Jacinto - - Bezoek school Salvador de Oliva - Bezoek aan de bibliotheek INJAV 18 juni De leerkrachten uit Vlaanderen geven les in de school El Rosario Ontmoetingen Instituut Emilio Rosales Ponce - - Uitleg over vorming leerkrachten 19 juni Volwassenonderwijs IGER Volwassenonderwijs CONALFA Ontmoeting Academia Lenguas Mayas (taal en onderwijs) 20 juni Rit naar Cahabón (4 uur) - - Intrek Carolina -- Bezoek landelijke school Chivite’ - - Bezoek school Transval 21 juni De delegatie geeft les in de rurale school Santa Cruz Xobala Ontmoeting school Juan Vélez Juarez - - Middelbare school Sepoq en/of Sek’atalkab’ 22 juni Ontmoeting met schepen en inspecteur Mynor Torres Opleiding van leerkrachten Dorpsbezoek Se Asir - - Bezoek hospitaal - - Bezoek gemeentehuis Mayaritus 23 juni Vrij - - Bezoek jongeren en ontspanning: voetbal - - Terugkeer (4 uur rijden) naar Cobán 24/25 en 26 juni Inleefverblijf in de dorpen Semuy II, Ch’ina Mokooch en Pasakuk (het leven van een kind van onderuit bekeken) 27 juni Terugkeer naar Cobán (reis van 4 uur) Vergadering met Adici (coördinerende instantie) - - Gemeenteraad Cobán 28 juni Bufferdag 29 juni Terugkeer vlucht Guatemala - Zaventem Met steun van de Vlaamse Overheid


74

5.1.2. Nieuwsbrief 2 NOORD+ZUID ONDERWIJS

Waar is thuis? Voor twee van ons was aankomen in Guatemala ook een beetje thuiskomen, voor de andere leden van de groep een nieuwe ervaring. Maar dat was er niet echt aan te merken. Leerkrachten en al wie met het onderwijs te maken hebben, zijn blijkbaar flexibel van nature. Het inleven in de nieuwe, soms overweldigende realiteit lukt dus wonderwel, en dat is een compliment aan de groep en hopelijk ook een beetje een geruststelling voor Bernard, onze Noord-Zuidambtenaar, die voor het eerst Herent naar Guatemala laat gaan zonder er zelf bij te zijn. Hierna volgen al enkele kleine impressies van de voorbije dagen, als voorsmaakje van het volledige reisverslag. Veel leesplezier! Luk Draye zaterdag 15 juli 2006 Vandaag zijn we op bezoek geweest in de universiteit Rafael Landivar te Cobán. Dit is een afdeling van de centrale campus uit Guatemala-Stad. Op de campus is er ook een kleuter en lagere school om een stevige basis te bieden voor het secundair onderwijs, met mogelijkheid tot het volgen van een universitaire opleiding. De lessen gaan door tijdens het weekend omdat de studenten het studeren combineren met een voltijdse werkweek. Juridisch recht vormt hierop de enige uitzondering en wordt in dagonderwijs aangeboden. Op de universiteit heb je zes verschillende richtingen. Een van de richtingen is maatschappelijk werker, wat hier een licentiaatdiploma is. Er lopen 1015 studenten op deze universiteit rond. 70 % komt uit rurale gebieden en ze zijn van indiaanse afkomst. De verhouding man – vrouw is 60/40. Sommigen zijn vijf uur onderweg. Vrouwen brengen hun kinderen mee. onderwijsdelegatie juli 2006

75

Deze zie je dan op de campus rondlopen want er is geen kinderopvang voorzien. Een schooljaar bestaat hier uit twee semesters van elk zes maanden, met een onderbreking van twee weken. In ieder semester zijn er examens. Sommige studenten haken af. De redenen hiervoor zijn de hoge kosten en het samenvallen van de examenperiode met de zaaien oogstperiode. Marjan, maatschappelijk werkster CLB Toverveld

zondag 16 juli 2006 Vandaag heb ik me even losgerukt van de groep en heb ik samen met Silvia (een Belgische vroedvrouw die hier bij Volens werkt) het staatsziekenhuis van Cobán bezocht. Na de nodige uitleg wie we waren en wat we kwamen doen, kregen we de toestemming van de hoofdgeneesheer om alles te bezichtigen. Even op het bevallingskwartier gaan kijken, waar de moeders met hun pasgeboren kindje lagen. En dan werden we geroepen of we een keizersnede wilden meemaken. De gynaecoloog legde uit dat hij voor de operatie met een instrumentiste (een verpleegkundige; bij ons te vergelijken met een A2-verpleegkundige) werkte. Wij vroegen of er ook een pediater was? Maar het was zondag en dan werkt die niet. Met een verpleegkundige die het kindje moest opvangen, met een andere gynaecoloog die uit Cuba kwam en een “technieker”, een verpleegkundige die eigenlijk de taak van een anesthesist overnam… Het meisje dat moest bevallen was vijftien jaar en moest een keizersnede krijgen omwille van een te klein bekken. De technieker slaagde er niet in om een epidurale te prikken en daarom werd beslist om toch maar een volledige narcose uit te voeren. Even later, precies om vijf over elf, kwam er een heel mooi meisje ter wereld, helaas zijn we haar naam niet te weten gekomen. Na even te zijn bekomen gingen we naar de afdeling pediatrie. Hier lagen de gezonde kindjes, maar ook de verlaten kindjes. Zo was er een jongetje van onderwijsdelegatie juli 2006

76

zeven maanden dat al was toegewezen aan een weeshuis in Guatemala stad en een tweeling van vijf maanden oud. Twee meisjes genaamd Milka Andrea en Milka Alexandra. Zij hebben ons hartje gestolen en Silvia gaat hiervoor verder contact opnemen met de sociale assistente van het ziekenhuis. Hopelijk kunnen we hier verder nog iets voor hen betekenen. Uit het dagboek van Joke, verpleegkundige De meester in huis! Wanneer we met de bus vanuit Guate naar Coban rijden, word ik al overvallen door de schoonheid van het land. Dat die prachtige, groene bergstreek de kans op onderwijs bemoeilijkt, is iets dat IGER al langer ontdekte. IGER is een radiofonische school die bijna volledig draait op vrijwilligers. Ze brengen de meester in huis door les te geven over de radio. Op die manier krijgen volwassenen (= vanaf 15 jaar) de mogelijkheid een officieel diploma lager of secundair onderwijs te behalen, zonder verre verplaatsingen of grote kosten. Het hele onderwijssysteem is gebaseerd op 5 stappen: - de leertekst die ze toegestuurd krijgen, grondig lezen - een mentor zoeken als hulp bij het oplossen van problemen - beluisteren van de educatieve radio-uitzending bij de leertekst (omwille van geografische situatie niet overal ontvangst, daarom worden er cassettes of cd’s opgestuurd) - de leerling leest nog eens de tekst met de verworven achtergrondkennis - mogelijke onduidelijk- of moeilijkheden kunnen weggewerkt worden door bijeenkomsten in IGER-centra op zondagvoormiddag Alle leerkrachten in deze begeleidingscentra zijn vrijwilligers! Als wij al vonden dat onze studentjes een punt kunnen zuigen aan de motivatie van de leerlingen hier (werken en studeren), buigen wij als leerkrachten nederig het hoofd bij zo’n engagement. Ellen, P. De Clerckschool

Wist-je-dat:


77

- onze vliegreis Madrid-Guate 11,5 uur duurde? - we na een hels busreis van 4,5 uur veilig in Cobán aangekomen zijn? - we logeren in Ak’Kutan (=nieuwe dag) een opleidings- en vormingscentrum van de Dominicanen? - we er elke morgen een lekker ontbijt krijgen met papaya’s, bruine bonen, pannenkoeken, ananas, worstjes, bakbananen,…? (Niet elke dag alles tegelijk he) - we hier vervoerd worden achterop een pick-up, gezellig met z’n tienen? - als het hier regent, het echt REGENT!!!? - het daarna weer stralend weer is en lekker warm? (Beter dan bij jullie?) - de temperatuur in Cobán best draaglijk is omwille van de hoogte? (Zoek die maar eens op!) - Mayavrouwen zware manden zonder problemen (lijken te) dragen? - klassen in het lager onderwijs gemiddeld 30 tot 40 kinderen tellen? - hier een leerkracht is die al 51 jaar lesgeeft? (Hoor je ons nog klagen?) - leerlingen bij ons bezoek in de klas “spontaan” rechtspringen en ‘Buenos dias’ zeggen? - in een bezochte school ouders op de speelplaats tijdens de pauze lekkere, zelfgemaakte hapjes uitdelen? - de scholen op 15 september met een heuse muziekkapel meedingen voor een eerste prijs en daarvoor NU al vreselijk hard oefenen? (en luid!) - er directies zijn die hun leerlingen door een megafoon toespreken met op de voorgrond de fanfare? - we morgen zelf les gaan geven in een lagere school (of poging doen tot – het is in ‘t Spaans) en naamkaartjes voor de leerlingen aan het knutselen zijn? (En dat tijdens onze vakantie…) Vele lieve groetjes van de toffe bende, Lut, Paridaensinstituut Met steun van de Vlaamse Overheid


78


Wist je dat. - onze driedaagse in Cahabón er op zit. - dat nu onze inleefdagen in de gemeenschappen op het programma staan. - dat we op weg naar de rurale schooltjes genoten hebben van het prachtige landschap hier. - dat we op sommige momenten ons op het einde van de wereld waanden. - dat de hobbelige wegen Ellen haar stijve nek gemasseerd hebben. - dat de gastvrijheid van de bevolking niet te beschrijven is. - we gisteren in een truck reden waarin geen enkel metertje werkte en het alarmlampje voortdurend brandde. - we toch veilig aangekomen zijn. - we in enkele scholen het liedje "ik heb de zon zien zakken in de zee" aangeleerd hebben. - de leerlingen heel enthousiast meegezongen hebben. - we een heleboel prachtige tekeningen van de leerlingen hier mee naar huis brengen. - de kinderen ons in het Q’eqchi’ tot tien hebben leren tellen. - dat voor ons helemaal niet zo gemakkelijk was. - we gedanst hebben op de tonen van de marimba. - Walter gemiddeld drie nieuwe t-shirts per dag nodig heeft. - we niet geslaagd zijn in het examen tortilla's maken tijdens de voorbereiding van het offerfeest. - we heel stil werden bij het doorgeven van de kaarsjes tijdens de mayejak (ritus). - de mensen hier familie en gemeenschap hoog in het vaandel dragen. - we jullie in België nog een fikse regenbui toewensen om de warmte daar te blussen. groetjes van Lut, Margriet en Ellen.


79

Enkele opmerkingen Tijdens een van onze gezellige babbelmomenten waren we de situatie hier wat aan het overlopen en vielen een aantal dingen ons op; - de schoolgebouwen staan hier nooit leeg. deze worden maximaal benut zowel tijdens de week als in het weekend en dit afwisselend tussen privé, officieel, dag en weekend onderwijs. - de leerlingen zijn enorm gemotiveerd om naar school te komen. Bijna iedereen combineert studeren met werken. Om op school te geraken moeten ze soms vele kilometers stappen (15 km enkel). - er is leerplicht tot 14 jaar: Toch gaat slechts 72% van de kinderen naar school. - leerkrachten doen een enorme inspanning. Met zeer weinig middelen proberen ze de leerlingen een degelijke opleiding te geven. - sommige meisjes krijgen hun eerste kind tussen 13 en 15 jaar. Gemiddeld bestaat een gezin uit 6 kinderen. Maar gezinnen met tien kinderen zijn geen uitzondering. De baby`s worden in een draagdoek op de rug gedragen. - de levensverwachting is 67 jaar. Dit zijn echter maar een paar dingen die zijn opgevallen. Er valt nog zoveel meer te vertellen... Margriet en Marjan


80

Meester Justo Eigenlijk was het niet eens gepland, eens te meer bleek echter dat je de mooiste momenten niet kan zoeken, je wordt erdoor overvallen… Het programma liet ons de keuze. Na zoveel bezoeken aan lagere scholen leek een kijkje achter de schermen van een lerarenopleiding extra aantrekkelijk. Maar om een gezond evenwicht in de groep te bewaren, stapten Luk, Lut, Margriet en ik al eerder uit de vrachtwagen. Het werd voor mij de meest intense beleving van de reis tot nog toe ;) Als in een droom liepen we door een sprookjesachtige omgeving, op de volgende groen heuvel stonden alle kinderen op de uitkijk. Kirrend en lachend snelden ze al voorop. Ik denk dat de betovering van het landschap alles in een bijzonder licht zette. Met stralende gezichtjes werden we door alle kinderen begroet. Een van de jongens leidde ons stap voor stap door het programma: de vlag hijsen, het lied voor Guatemala, dan een plechtige eed,… Dan werden we vergast op enkele liedjes, eerst allemaal samen, dan enkele graden apart. En de meester? Die stond glimlachend tussen de kinderen.


81

Even speelde de wind nog met de vlag, maar wanneer ze terug veilig beneden was, konden we binnen in de klas. Maestro Justo mag hier op zijn dooie eentje zomaar even lesgeven van eerste tot zesde klas. De inrichting met sobere materialen straalde echter kundigheid en gezellige, hartelijke warmte uit. Dat voelden we zeker ook aan de manier waarop de kinderen stilletjes begeleid werden in het durven vragen stellen aan ons. Die leergierigheid, een prachtig geschenk! Wanneer we dan naar buiten trokken om enkele spelletjes aan te leren, was ik helemaal aan deze kinderen verkocht. Lut kon het bij het afscheid niet mooier verwoorden: wij zouden hier heel graag lesgeven… Tegen het avondlicht verlieten we de school, de hemel opende haar sluizen en ik… ik voelde me geraakt door dit kleine wonder, diep van binnen. Ellen


82


AANSTEKELIJK EN WAARDIG We zijn weer thuis uit Guatemala. ‘Thuis’, al was Guatemala gedurende deze kleine drie weken ook even onze ‘thuis’. De gastvrijheid en warmte van de plaatselijke bevolking was overweldigend. Het overlevingspakketje dat Bernard ons meegaf voor vertrek was nuttig, erg nuttig, maar de handbagage die je mee terug brengt, moet je zelf samenstellen uit al je ervaringen ginder. Als je ziet met hoe weinig middelen de mensen daar een leven opbouwen, voel je je beschaamd om onze rijkdom. Maar dat is ook niet de goede reactie. Bewustmaking van de mensen bij ons is nodig, begrip en inleving in hun situatie. We leven op dezelfde wereld, maar in een totaal andere wereld. Wat wij van hen kunnen leren is hun gemeenschapsgevoel, solidariteit om erbovenop te komen, om hun volkseigenheid te bewaren voor hun kinderen, om een toekomst uit te bouwen met eigen waarden. Hun enthousiasme is aanstekelijk en waardig. We ontmoetten er leerkrachten die met een minimum aan middelen gemiddeld dertig tot veertig kinderen in één klas van eerste leerjaar tot zesde leerjaar motiveren en aansporen om bij te leren. Dat heeft me erg aangegrepen. Voor mij was de reis onvergetelijk, ook zwaar soms, omdat je inderdaad zoals Bernard ook vooraf vertelde - jezelf tegenkomt. Aan iedereen die bij deze reis betrokken was, van dichtbij of verderaf, dank je wel! Lut


83

HET LEVEN ZOALS HET IS… GANCHO CAOBA Kort nadat we onze rugzak vastgespten, werden we door het regenwoud opgeslokt - en dat mag je vrij letterlijk opvatten, met al die agressieve muggen! Onze laarzen bleken een slimme zet op de modderige klim naar het dorp. We werden door onze erg zwijgzame gids naar de casa communal geleid. Daar bovenop onze berg in het gemeenschapshuis voelden we ons wel wat afgezonderd van het echte leven. Door en via de kinderen wisten we echter het ijs te breken - dat we hen zo snel bij naam kenden, heeft daar zeker toe bijgedragen. Het observeren in de school gaf ons een diepere kijk op het klasleven in een graadklas die de hele lagere school overbrugt. Een heel boeiende en waardevolle extra dimensie toegevoegd aan onze onderwijsimpressies. De meester was erg leergierig en noteerde alles wat we over België vertelden nauwgezet in zijn schrift. Hij maakte deel uit van het Pronade-systeem: leerkrachten worden van overheidswege uitgestuurd naar alle (recent) opgerezen rurale schooltjes waarmee ze een maximale spreiding van onderwijsaanbod beogen. Deze jonge leerkrachten verblijven meestal van maandag tot vrijdag in het dorp en doen er vaak uren over om in het weekend heen en weer naar huis te pendelen. De regering besliste dan ook nog maar eventjes dat ze slechts 10 maanden werken en dus ook net zoveel maanden betaald worden… Het deelnemen aan het dorpsleven bleek niet zo makkelijk. Het was een vrij gesloten en teruggetrokken gemeenschap. Maar toen Martha ons een wasplaats wees, vlakbij haar huis, en ons dan ook nog elk een armbandje gaf, was een brug geslagen! We zagen de mannen bezig aan een gemeenschapswerk: de bouw van een huis voor de maïsmolen, vrouwen aan de was, kennismaken met huisdieren, armbandjes leren knopen. Wat op al deze rijke ervaringen een beetje een schaduw wierp, was de (vrij snelle) confrontatie met de vraag naar geld. Het begon met het peilen naar ons doel, want zoals ze zelf zeiden “wij zien in onze streek delegaties passeren, maar wij zijn arm en blijven arm - voor ons verandert er niets.” Slik. In de gesprekken die volgden, probeerden we duidelijk te maken dat we hun vraag begrijpen, problemen aanvoelen, de armoede zien en tegelijk hun sociale rijkdom, maar dat we achter de visie van ADICI en onze gemeente Herent staan: helpen door vorming van eigen mensen. Zodat ze hun toekomst zelf kunnen veranderen. Geld geven is vaak slechts een pleister op een zere wonde. Dat (nog?) niet alle organisaties in ontwikkelingssamenwerking - actief in deze regio - er zo over denken, hebben wij dus op een vrij directe manier


84

ondervonden. De beste leerschool he… En met het risico nu als een echte schoolfrik te klinken, wil ik toch besluiten met “duurzame, wederzijdse ontwikkeling en uitwisseling leiden tot een andere, hoopvollere toekomst”! Ellen

WIST JE DAT? (In deze rubriek stoppen we ook een aantal wist-je-datjes die voor buitenstaanders misschien niet zo duidelijk zijn. Op vraag krijgen jullie daarbij zeker wat extra- uitleg!)

- Enkele dapperen onder ons op terugweg naar Cobán een frisse duik genomen hebben in de watervallen van Champey - Walter de laatste dag slechts één Gallo (= het plaatselijke bier) gedronken heeft - Hilde denkt dat er uit suikerrietstokken ook speren gemaakt worden - Jan hier Machete Juan genoemd wordt - Joke zich in een vermoeide bui tot 3 maal toe in de schooltjes als Margarita voorstelde - Lut met Q’eqchi’s betaalde in plaats van met Quetzals (= de plaatselijke munteenheid) - Marjan het gepresteerd heeft koorts te krijgen bij een buitentemperatuur van 30 graden Celsius - Bepaalde kledingstukken van Ellen niet bestand leken tegen de tropische hitte - Margriet van ons de eerste prijs fotografie krijgt - Ines aan de bushalte van Cobán bij ons vertrek moedig alleen achterbleef - Kristin, de zus van Margriet, veilig alleen in Cobán geraakt is - We op onze reis geen enkele levende slang ontmoet hebben, hoewel ons dat beloofd was - Hilde en Jan in hun dorp de nacht deelden met enkele schorpioenen en spinnen - We de laatste avond lekker gebarbecued hebben onder leiding van de vleesbakkers Jan en Walter - Evandro, Fons en Onofre een medaille ‘tolken’ verdienen - Onafre 8 talen spreekt, maar geen Nederlands onderwijsdelegatie juli 2006

85

- Er in onze vorige Nieuwsbrief een foutje geslopen is: het oefenen met de schoolfanfare voor de optocht was niet voor 15 september maar voor de optocht bij de kermis in Cobán vorig weekend. Sorry. - Het gemeenschapsgevoel op onze reis naar het voorbeeld van de mensen in Guatemala héél groot was.

OVER VOORBEHOEDSMIDDELEN EN SCORPIOENEN Rond 12u10 komen we aan in de gemeenschap. We worden opgehaald door een jongeman, hij brengt ons naar het gemeenschapshuis. Alle kinderen omringen ons, een beetje schuw in het begin, maar daar komt snel verandering in. De mannen zijn met de hand en een kleine hefboom rietsuiker aan het persen. Hard labeur! De vrouwen zijn eten aan het klaarmaken. Het gemeenschapsgevoel is hier héél sterk! We hebben hier echt wat van opgestoken! Miguel komt toe en verwelkomt ons. Hij is blijkbaar de enige volwassene die Spaans spreekt in de gemeenschap. De anderen praten Q’eqchi’. Miguel vertaalt wat de mayapriester en de ‘anciano’ ons vertellen. Ze weten niet waar België ligt, en zij hebben niet het geld om te ‘reizen’, maar ze bedanken ons dat we hen willen leren kennen en meer willen weten over hun cultuur. Ik doe mijn best om alles te verstaan, maar ben de taal niet echt onderwijsdelegatie juli 2006

86

machtig. De gemeenschap telt 14 gezinnen waarvan 46 kinderen van 0 jaar tot 14 jaar. De oudere kinderen zijn geen kinderen meer, want die werken mee in de gemeenschap. Wat later gaan we een bezoekje brengen aan de school, daar krijgen 11 vrouwen een alfabetiseringsprogramma. Ze willen kunnen lezen en weten wat hun rechten zijn. Deze worden hen op school uitgelegd. Nadien worden we meegevraagd naar de ‘salon’ (een betonnen gebouw met een betonnen vloer en plastieken stoeltjes). Een man van ‘Mercy Corps’ komt er praten over geboortebeperking. Het condoom wordt voorgesteld. Miguel vraagt ons of we dat in België ook gebruiken. Ik zeg hem van wel en leg hem tevens uit dat er een medicijn bestaat voor de vrouwen om niet zwanger te raken en dat zowel vrouwen als mannen een operatie kunnen ondergaan om geen kinderen te krijgen. Hij vraagt of hij dit mag vertellen aan de gemeenschap. Een man komt ons vertellen dat hij maar 1 kind heeft. We weten niet hoe we daarop moeten reageren. We worden bedankt voor het bijwonen van de bijeenkomst. Miguel vraagt of we bij hem thuis willen logeren. Dit aanbod willen we niet afslaan. Hij is 46 en zijn vrouw 36. Samen hebben ze 9 kinderen en al 1 kleinkind. De oudste zoon moet zijn bed afstaan en op de grond slapen. Ik merk een grote spin op in de kamer die gemaakt is van houten planken. Een vloer ligt er niet. De zoon neemt zijn machete en snijdt de spin in twee. We spannen het muskietennet over het bed en ‘proberen’ dan te gaan slapen. De volgende dag wassen we ons met regenwater dat voor ons in een kom werd gedaan. De ogen van de kinderen staan steeds op ons gericht. We gaan mee naar de school. Er heeft zich een weggetje gevormd door steeds over hetzelfde stukje land te lopen. Het is dalen en klimmen en zien waar we lopen of we schuiven onderuit. Het heeft de afgelopen dagen geregend en er ligt veel modder. De kinderen komen blootsvoets aan op school. Er is één klas van het eerste tot en met het zesde leerjaar. Er zitten 32 kinderen in de klas. De les begint met een gebed om 7u30. Om 10u30 is er een half uur pauze. Het eerste leerjaar leert er tellen in het Q’eqchi’. Vanaf het tweede leerjaar krijgen ze Spaans. Dit is voor hen heel moeilijk, ze kunnen de context moeilijk vatten omdat hun taal een beeldtaal is. De juf geeft instructie aan één klas, terwijl de andere leerlingen zich ‘bezig houden’. Enkele leerlingen komen een oefening maken op het bord en nadien krijgen ze een opdracht. Zo gebeurt het voor elk leerjaar. Veel les krijgen ze zo niet. We hebben zelf oefeningen gegeven en nagekeken of ze het goed deden. We gaven meer uitleg waar het nodig is. Er zit een kindje met dyscalculie in de klas en enkele kinderen kunnen niet volgen. Hier wordt geen aandacht aan besteed. Om 12u doen ze gezamenlijk enkele loopspelletjes in de blakende zon en om 12u30 eindigen ze met een gebed. We worden in de gemeenschap verwacht om te eten. Tortilla’s met zwarte bonen. Na het eten ontkolven we mee de maïs. De mensen zijn hier zo dankbaar, we voelen ons welkom. We staan steeds in de belangstelling, worden steeds omringd door de kinderen en de oudste zoon van Miguel verliest ons niet uit het oog. Dat geeft ons een raar gevoel. We gaan aan het huis wat rusten, we zijn buiten adem en nat in het zweet als we aan het huis van Miguel komen. Er worden vragen gesteld. Zou je hier willen wonen? Hoeveel verdien je als leerkracht? Hoeveel uren moet je vliegen van België naar Guatemala? Hoeveel mensen kunnen er in het vliegtuig,… Omdat we de taal niet volledig beheersen, is het moeilijk om te antwoorden. We verduidelijken met gebaren als we denken dat ze ons niet begrijpen. De taalbarrière was voor ons een mankement. ’s Avond zitten we nog gezellig bij elkaar en we bedanken hen, met geschenkjes en een kleine geldsom, voor de gastvrijheid, het eten en zoveel meer. We nemen foto’s van het gezin en we krijgen een typisch kommetje als aandenken. Ik zeg aan Miguel dat we de foto’s zullen meegeven aan Manuel als hij in november naar ons komt. Hij vraagt ons of wij een aandenken vanuit België voor hem willen meegeven. Dit is afgesproken! We willen gaan slapen en zien op de muur een schorpioen. Ik huiver en roep Miguel. Hij vraagt of we gestoken zijn en doodt het dier. We bedanken hem en kruipen wat bang ons bed in. De volgende morgen staan we op om 6u en pakken alles


87

in. Om 7u vertrekken we samen met Miguel te voet naar Nimlahakok. Na een tocht van 50 minuten klimmen en afdalen met een zware rugzak, komen we vermoeid aan. Een kwartiertje later komen de meisjes van onze groep aan. De mannen na meer dan 2 uur. Wat waren we blij om iedereen gezond en wel, maar getrokken van vermoeidheid terug te zien. Het was een unieke ervaring en we zijn blij dat we de kans kregen om dit mee te maken! Hilde en Jan

NAAR JUAN CHOK, IN SEMUY II Maandag 23 juli tegen de middag beginnen Manuel, Walter en ik, op het heetst van de dag, aan de klim naar Semuy II, de gemeenschap van Herents ereburger Juan Choc en een gehucht van Salawim, een van onze zusterdorpen. Het wordt een tocht van meer dan drie uur door de modder (‘el lodo’) van het oerwoud, zoekend naar nieuwe evenwichten en naar het juiste tempo, bij elke stap al vooruitkijkend naar een zo droog mogelijk plekje of een steen om je volgende voet neer te planten… Om veel te praten heb je gelukkig geen adem genoeg - er zijn alleen de geluiden van het bos en van de zuigende modder en wat gehijg en gesnuif van twee ‘slijkbroeders’. Manuel trekt zonder merkbare inspanning zijn pad. (Even tussen haakjes: het is bijna onvoorstelbaar dat er hier ooit een berijdbare weg komt, naar een gemeenschap van 35 families in een (prachtige) godvergeten vallei. Semuy is symptomatisch voor de grondsituatie in Guatemala: de het best bereikbare, vlakkere en vruchtbaardere gronden zijn en blijven in grootgrondbezit voor extensieve veeteelt, de Maya’s moeten naar het einde van de wereld kruipen om op steile hellingen die beter niet bebouwd zouden worden, maïs voor hun dagelijks onderhoud te zaaien en cardemom te kweken die door de oorlog in Irak, vroeger de grootste afnemer, tegenwoordig nauwelijks nog iets waard is. Alles hangt met alles samen). De ontvangst bij Juan Choc en zijn vrouw Candelaria is meer dan hartelijk, met overbodige excuses voor de modder onderweg en de karigheid van de woning waarin men ons ontvangt. (“Juan, je hoeft je niet te verontschuldigen. De modder is het symbool van de zusterband. Hij kleeft niet alleen aan onze schoenen, maar ook aan onze ‘ziel’, en we nemen hem mee naar Herent, om erover te vertellen.”) We hebben een gemeentevlag mee, en foto’s van hun vorige bezoek in Herent, die meteen door familie en vrienden druk bekeken en becommentarieerd worden. Als we weer wat meer zuurstof hebben, worden we rondgeleid in het dorp. Vorig jaar heeft de dorpsgemeenschap een nieuwe kerk/gemeenschapshuis gebouwd, en sinds zeven maanden is men bezig aan een nieuwe school, de eerste in steen - met steun van een Spaans scholenbouwprogramma, zonder


88

steun van de eigen staat of de stad Cobàn. Van de eerste steen tot de laatste zak cement: de dorpelingen hebben alles zelf naar boven gesleept, ook - in een tocht van meer dan zes uur - de vier metalen deuren, elk naar schatting zo’n 70 à 80 kg zwaar. De school is gebouwd door een aannemer die zelf geen werkvolk heeft, maar iedere werkdag 5 vaders begeleidt bij de bouw: dat is de inbreng in natura van de plaatselijke gemeenschap. De bestaande houten school heeft één klasruimte en één onderwijzer, voor het eerste tot het zesde leerjaar; de nieuwe school zal drie klassen hebben, maar, zo zegt men ons, ook maar één onderwijzer… &#xs Avonds hebben we een gesprek met de leden van het oudercomité. Het was de bedoeling om de school tijdens ons bezoek in te huldigen, maar men heeft ze niet tijdig klaar gekregen. De nieuwe streefdatum is 15 september. Juan Choc geeft de vlag van Herent aan de voorzitter van het oudercomité, met de opdracht om ze tijdens de inhuldiging in de school op te hangen en ze aan zijn opvolger over te dragen bij een nieuwe samenstelling van het comité. De morgen van de volgende dag is voor meester Walter: met het nodige enthousiasme krijgt hij de kinderen op zijn hand, vertelt hoe de eerstejaars bij ons leren lezen, leert een Vlaams lied aan, dat de klas vol overgave meezingt. Zoals in iedere school die we hebben bezocht, is ook hier de leer- en weetgierigheid groot, en – bij de groteren - ook het besef dat je door het onderwijs in het leven vooruit kunt geraken én meer kunt betekenen voor je gemeenschap. Officieel is de schooltijd van halfacht tot halfeen, maar ook na de middag zijn er veel kinderen in de school: de plaatselijke onderwijzer is duidelijk geen functionaris, maar een warme en hartelijke opvoeder die zijn uren en zijn inzet niet afmeet. Na de middag schrobben we de nieuwe school, zodat ze klaar is om geverfd en deuren en ramen ingezet te worden. Die avond zijn we op twee plaatsen voor het eten uitgenodigd: bij de oudste zoon van Juan Choc, en bij een schoonzoon. Op de twee plaatsen krijgen we hetzelfde feestelijke gerecht: ‘caldo con pollo’, een kruidige bouillon, met stukken kip. De tweede nacht is kort: Juan en Candelaria hebben nog veel wijze dingen te vertellen, en er zijn twee literflessen rum die we met z’n zessen – behalve Juan en Candelaria ook nog hun zoon Mariano, de onderwijzer, Manuel en ik absoluut leeg moeten drinken. (Voor de petite histoire: Walter is, met het oog op de afdaling van de volgende ochtend, al vroeg onder zeil gegaan en is er niet toe te bewegen een glas mee te drinken.) Het wordt een memorabel nachtgesprek, en mijn Spaans gaat er onder invloed van de rum zienderogen op vooruit. We slapen van twee tot vijf, en beginnen met wat koffie in de maag aan de tocht naar Sahakok, voor de officiële installatie van de regionale ouderenraad. Luk Draye


89

HET INTENSE WERKBEZOEK ZIT EROP. MAAR DIT ONDERWIJSVERHAAL IS NOG NIET AF. OP SOMMIGE TERREINEN MOET HET NOG BEGINNEN. ER STAAT NOG HEEL WAT OP DE AGENDA. IN NOVEMBER KOMT ER EEN DELEGATIE VAN GUATEMALTEEKSE LEERKRACHTEN EN LEERLINGEN NAAR HERENT. IN HET VOORJAAR VAN 2007 ZAL ER EEN KUNSTENPARCOUR WORDEN UITGETEKEND ROND DEZE SAMENWERKING. KORTOM, JE HOORT NOG VAN ONS.


90

5.2. Verslag bibliotheek INJAV 17 juli 2006 Verslag: Lut Deschamps

Deze openbare bibliotheek wordt gesponsord door de Bank van Guatemala. Vroeger werd de bibliotheek gerund door de bank zelf, maar nu heeft de school INJAV, die ook de gebouwen ter beschikking stelt, zelf 2 vaste personeelsleden aangeworven. Een Ministerie voor Cultuur lijkt er niet echt te zijn, de nationale Bank of privébanken nemen de cultuur onder hun hoede. De bibliotheek is open van maandag tot vrijdag tussen 8u en 16u30. De boeken kunnen niet uitgeleend worden. Ze worden ter plaatse geraadpleegd. De meeste boeken zijn informatieve boeken (ook wel wat ontspanningsliteratuur), die geraadpleegd worden door lagere-schoolkinderen en leerlingen uit de middelbare school. Er zijn vooral Spaanse boeken, maar ook enkele boeken in het Q’eqchi’. Er is vraag naar Engelse boeken, maar voorlopig zijn er nog geen. Ook woordenboeken en juridische werken worden veel geraadpleegd. Eigenlijk zijn we vergeten te vragen hoeveel boeken er zijn, maar we schatten dat er zo ongeveer 60 lopende meter rekken waren. Ieder boek heeft een code en er is een steekkaartensysteem (inventaris) De lezers kunnen niet zelf door de rekken lopen om de boeken uit te kiezen. Ze vragen wat ze zoeken aan de 2 bedienden. Die kennen alle boeken (door ervaring) en geven de lezers het boek door aan een kleine balie. Er wordt niet genoteerd wie welk boek neemt, maar wel moeten alle lezers bij het binnenkomen hun naam en school in een schrift noteren. Is er ’s avonds een boek tekort, dan moeten de bedienden dat zelf betalen. De lezers moeten stil zijn terwijl ze werken. Heel wat leerlingen maken hier ’s namiddags hun huiswerk en raadplegen daarbij boeken die de leerkracht opgegeven heeft. Soms komen de leerlingen ook met de leerkracht naar de bibliotheek.


91

Bij de Bank wordt een aanvraag ingediend om nieuwe boeken aan te kopen, maar die aankoop is niet altijd mogelijk. Er is in Coban nog één gelijkaardige bibliotheek in het gebouw van de Bank zelf, met andere boeken. Soms worden de boeken uitgewisseld.


92

5.3. Een blik op gezondheidszorg Juli 2006 Verslag: Joke Van de Casseye 16/7/2006 Vandaag een dagje solo, ik grijp mijn kans om een betere kijk te krijgen op gezondheid in Guatemala. Ik ga op stap met Sylvie Dewaele (vroedvrouw) die werkt voor ASECSA ( asociacion de servicios communitarios de salud) Ze werken vanuit de visie dat ze geen opleiding geven aan de vroedvrouwen maar wel werken met een uitwisseling van ervaringen. Ze trachten de maya’s in hun eigen cultuur te erkennen, en niet onze westerse medische manier van werken bij hun te implementeren. Werken vanuit hun cultuur om er zo sterker en er meer vaardig uit te komen. Samen hand in hand gaan. Doel is erkenning van de vroedvrouwen om zo de bevolking in de gemeenschappen een makkelijke toegang naar de gezondheidszorg te bezorgen. Sylvie regelt samen met haar q’eqchi collega samenkomsten waar ongeveer 18 vroedvrouwen per keer aan deelnemen (deze vroedvrouwen hebben meestal al enkele jaren ervaring) Volgende thema’s worden besproken: (elke samenkomst duurt drie dagen): Eerste jaar: 1. anatomie van de voortplantingsorganen en bevruchting 2. normale zwangerschap 3. normale bevalling 4. normale post-partum 5. voorbehoedsmiddelen en geboortebeperking Tweede jaar: 1. verschillende pathologieen

Enkele feiten die toch wel in mijn hoofd zijn blijven spelen: - Een vroedvrouw wordt door de ouderlingenraad gekozen, de vrouw moet wel de nodige interesse betonen voor het vak, het gaat hier om een grote vertrouwenspersoon en een belangrijke functie in de gemeenschap, zij mag ook bepaalde ritussen zelf uitvoeren. - Zwanger zijn is een warme toestand die als een ziekte wordt beschouwd, de vrouw is op dit moment uit evenwicht. - Gemiddelde geboortegewicht is 2,3 kg. onderwijsdelegatie juli 2006

93

- In Alta verapaz is er extreme armoede de meeste gezinnen moeten het stellen met minder dan een dollar per dag. - Chronische ondervoeding is de meest voorkomende ziekte: Dit door eenzijdige voeding (bonen, rijst en mais) Als de borstvoeding niet lukt dan wordt er gestart met ATOL (soort van maisdrankje), Dit is zeker niet voedzaam genoeg voor de baby’s 90% van de zwangere vrouwen zijn anemisch (dit door ijzertekort en de ene zwangerschap na de andere) - Bij de bevalling sterft twee vrouwen op de 1000 in het kraambed. - Kindersterfte is vooral te wijten aan ondervoeding, diarree en luchtwegeninfecties. - Navelstreng wordt bij een jongentje afgeknipt op 4 vingers en bij een meisje op 3 vingers. De reden hiervoor is dat de mannelijkheid kan worden gemeten aan de hand van de navel. Korte navel=korte penis, de man kan de vrouw niet bevredigen en kan bijgevolg de vrouw niet bij hem houden. - De navelstreng wordt nooit afgeknipt als de moederkoek nog niet is afgekomen, hij wordt wel reeds afgeklemd. Wat Sylvie als enige negatieve ervaart bij de mayacultuur, is het feit dat zwangerschap als een warme toestand wordt beschouwd, en dat ze na de bevalling de baarmoeder (die zich samentrekt tot een bal) behandelen met warme stenen wat het risico op bloedingen vergroot. Preventie: Vaccinaties komen tot in de gemeenschappen maar worden met argusogen bekeken omdat ze koorts kunnen verwekken en leiden tot een onevenwicht. Bescherming gebeurt in hun cultuur door: - Goud dragen tijdens de zwangerschap (dit beschermt het kind). - Dragen van een rood armbandje (beschermt het kind tegen het ‘Boze oog’). - Meisjes die menstrueren moeten uit de buurt van zwangere vrouwen blijven, want dit brengt onheil.


94

Ons verhaal in het ziekenhuis: Vandaag heb ik me even losgerukt van de groep en heb ik samen met Silvia (een Belgische vroedvrouw die hier bij Volens werkt) het staatsziekenhuis van Cobán bezocht. Na de nodige uitleg wie we waren en wat we kwamen doen, kregen we de toestemming van de hoofdgeneesheer om alles te bezichtigen. Even op het bevallingskwartier gaan kijken, waar de moeders met hun pasgeboren kindje lagen. En dan werden we geroepen of we een keizersnede wilden meemaken. De gynaecoloog legde uit dat hij voor de operatie met een instrumentiste (een verpleegkundige; bij ons te vergelijken met een A2-verpleegkundige) werkte. Wij vroegen of er ook een pediater was, maar het was zondag en dan werkt die niet. Er was een verpleegkundige die het kindje moest opvangen, een andere gynaecoloog die uit Cuba kwam en een “technieker” (een verpleegkundige die eigenlijk de taak van een anesthesist overnam…) Het meisje dat moest bevallen was vijftien jaar en moest een keizersnede krijgen omwille van een te klein bekken. De technieker slaagde er niet in om een epidurale te prikken en daarom werd beslist om toch maar een volledige narcose uit te voeren. Even later, om precies vijf over elf, kwam er een heel mooi meisje ter wereld, helaas zijn we haar naam niet te weten gekomen.


95

Na even te zijn bekomen gingen we naar de afdeling pediatrie. Hier lagen de gezonde kindjes, maar ook de verlaten kindjes. Zo was er een jongetje van zeven maanden dat al was toegewezen aan een weeshuis in Guatemala stad en een tweeling van vijf maanden oud. Twee meisjes genaamd Milka Andrea en Milka Alexandra. Zij hebben ons hartje gestolen en Silvia gaat hiervoor verder contact opnemen met de sociale assistente van het ziekenhuis. Hopelijk kunnen we hier verder nog iets voor hen betekenen. Uit het dagboek van Joke, verpleegkundige

22/7/2006 Gezondheidscentrum van Cahabon We worden rondgeleid door Marcus, schepen van Gezondheid en milieu van Cahabon. Het centrum wordt gesteund door 3 NGO’s, twee nationaal en 1 internationaal (ICOS). Er werkt 1 arts, 2 professionele verpleegkundigen en 6 hulpverpleegkundigen. De weekendwachten worden uitgevoerd door de verpleegkundigen (zowel hulpals professionelen), er is in het weekend slechts een vpk die twaalf uur aan een stuk werkt. Ze kunnen ook niemand anders oproepen. Er is 1 arts voor 47000 inwoners: de arts werkt op de weekdagen, en doet gemiddeld 75 consulten per dag (deze zijn gratis voor de patienten). De drukste dagen zijn de marktdagen. Alle communicatie verloopt via de radio. Het centrum heeft een capaciteit van 15 bedden. Familie mag alleen op bezoek komen tijdens de bezoekuren en moet elders een slaapplaats vinden. Er kunnen hier geen operaties uitgevoerd worden. Het centrum beschikt ook over twee ziekenwagens met zeer beperkte apparatuur (zuurstof en een urgentietrousse van bedenkelijke kwaliteit) onderwijsdelegatie juli 2006

96

Er is een persoon die eten voorziet voor de patienten, en dit in het weekend brengt tot bij de patienten.

Er zijn 3 verpleegposten in de gemeenschappen die vanuit dit centrum gecoordineerd worden. In deze posten werken 12 personen die betaald worden door de NGO’s, hun werk bestaat erin de dorpen te bezoeken (een vaste dag per maand) en sensibiliseren om personen die ziek zijn te laten behandelen. Sommige dorpen bevinden zich op vier uur stappen. Het centrum voorziet een opleiding aan verschillende personen uit de gemeenschappen (er zijn 167 gemeenschappen), deze opleidingen bestaan vooral uit preventie en eerste hulp. Ook wordt er voorzien in een opleiding van de vroedvrouwen, zodat de zwangerschappen beter kunnen worden opgevolgd. (Dit is een TOP PRIORITY van het ministerie van volksgezondheid). In 1994 wareb er nog 15 bevallingen met dodelijke afloop, nu is er betere followup en minder sterfte bij zwangerschappen (exacte cijfers werden niet vernoemd...). Als er iemand ziek wordt in de gemeenschap zal dit eerst worden opgevangen in de gemeenschap, daarna wordt hij doorverwezen naar dit centrum en als ze het hier niet kunnen oplossen wordt hij doorgestuurd naar Cabon.

Toekomst: Monenteel is de priotiteit louter curatief maar naar de toekomst zouden ze meer preventief willen gaan werken. Er bestaat een plan voor de bouw van een nieuw centrum met een operatiekwartier, er zou dan ook een uitbreiding komen van de staff met 5 artsen en 12 vpk, maar dit is toekomstmuziek.... Probleem: Vraagstelling ivm maya cultuur en hoe ze er mee omgaan??? Q komen niet om hulp vragen, zij zoeken hulp bij hun eigen geloof en geneeswijze, en als ze om hulp komen vragen is het meestal te laat. Vooral bij de zwangerschap houden de mannen hun vrouwen te lang thuis en komt hulp meestal te laat Enkele feiten: - In Cahabon heeft slechts 50% van de gemeenschappen lopend water ( is dus nog geen drinkbaar water)


97

- 60 % heeft sanitaire voorzieningen, bij de andere zorgt die voor vervuiling van grondwater en algemene hygiene problemen. - Vaccinatiecampagnes bereiken 75% van de bevolking 26/7/2006 Blitsbezoek aan de gezondheidspost van Nimlahakok (één van de 10 centra in Cabon). Dit centrum staat in voor 6000 inwoners, en is vooral voorzien in vaccinatiecampagnes en opvolging tijdens de zwangerschappen. Het heeft ook een actieplan voor speciale omstandigheden, vb besmet water. Hier werken een vpk en een technieker en een hulpvpk. Een maal in de maand is er een vaste zitdag.


98

Inhoudstafel. 1.Voorwoord Verslagen 6

Recommend Documents