Dossier 1. De handgift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1.1. Wanneer is een handgift mogelijk en wanneer niet? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1.1.1.
Wat kunt u schenken via een handgift? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
- De hand- en bankgift van A tot Z
Inhoudstafel
1.1.2. Wat is niet mogelijk? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1.2.1.
Hoe doet u het correct? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
1.2.2.
De klassieke aangetekende brieven als bewijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
©
1.2. Hoe zorgt u voor een 100% sluitende handgift? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
1.2.3. Bijkomend bewijs creëren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 1.2.4. De omslagen gesloten bewaren? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 1.2.5. Aangetekend én per gewone post? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 1.2.6. Is één document (een zgn. pacte adjoint) beter? . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 1.3. Omschrijf duidelijk wat u schenkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 1.4. Vanaf wanneer loopt de fameuze drie jaar? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 1.5. Let op de juiste redactie van de bewijsdocumenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
2. De bankgift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 2.1. Wanneer is een bankgift mogelijk en wanneer niet? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 2.1.1. Wat kunt u schenken via een bankgift? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 2.1.2. Wat met een spaar- of een beleggingsverzekering (Tak 21 en 23)? . . . . 6 2.1.3. Wat is niet mogelijk? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 2.2. Hoe zorgt u voor een 100% sluitende bankgift? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 2.2.1. Hoe doet u het correct? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 2.2.2. Het nut van een bewijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 2.2.3. De twee klassieke aangetekende brieven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 2.2.4. De pacte adjoint als beter alternatief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 2.2.5. De voordelen van een pacte adjoint . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 2.2.6. Bewaar de rekeninguittreksels zelf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 2.3. Omschrijf duidelijk wat u schenkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 2.4. Vanaf wanneer loopt de fameuze drie jaar? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 2.5. Let op de juiste redactie van de bewijsdocumenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
II
Dossier 3.1. U heeft aandelen aan toonder van uw familiebedrijf die nog niet gedrukt zijn . . . . 12 3.1.1.
Mag u de aandelen aan toonder nog drukken (en wegschenken)? . . 12
3.1.2. Zelf uw aandelen aan toonder maken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 3.1.3. Ongedrukte aandelen schenken via de (Nederlandse) notaris . . . . . . 13 3.2. De aandelen aan toonder zijn gedrukt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 3.2.1. De handgift van aandelen aan toonder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 3.2.2. Geen registratie achteraf tegen het tarief van de bedrijfsschenking . . . 13
- De hand- en bankgift van A tot Z
3. Specifiek voor familiebedrijven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
3.3. De aandelen van uw familiebedrijf dematerialiseren en dan een bankgift doen? . . 14 3.3.2. In principe discretie naar de fiscus toe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
©
3.3.1. Aandelen aan toonder dematerialiseren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 3.4. De meldingsplicht van aandelen aan toonder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 3.4.1.
Nieuwe meldingsplicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
3.4.2.
Vanaf 25% van de stemrechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
3.4.3.
Hoe moet u uw participatie melden? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
3.4.4.
Wat als u de meldingsplicht ‘vergeet’? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
3.4.5.
Wat gebeurt er met die meldingen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
3.4.6. Moet dit ook gemeld worden aan de fiscus? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 3.5. Is een hand- of een bankgift ook mogelijk bij eenmanszaken? . . . . . . . . . . . . . . . 16
4. Hoe behoudt u de controle? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 4.1. De controle behouden via modaliteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 4.1.1.
Gecontroleerd schenken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
4.1.2.
Er zijn grenzen aan die modaliteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
4.2. Een (optioneel) beding van terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 4.2.1.
Wat is het? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
4.2.2.
Een beding van terugkeer ‘op maat’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
4.2.3.
Een ‘optioneel’ beding van terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
4.3. De uitsluitingsclausule . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 4.3.1. Wat is het? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 4.3.2. Warme uitsluiting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 4.3.3.
Koude uitsluiting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
4.3.4.
Het best beperken in de tijd? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
4.4. Een periodieke uitkering als last . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 4.4.1. Wat is het? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 4.4.2. De ‘facultatieve’ last . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 4.4.3. Een schenking uit het gemeenschappelijke vermogen . . . . . . . . . . . . 21 4.4.4. Een schenking uit het eigen vermogen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 4.4.5. Indexering van de last is mogelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
III
Dossier 4.6. Last tot afstand van de vruchten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 4.6.1.
Wat is het? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
4.6.2.
Kan ook ‘facultatief’ worden gemaakt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
4.6.3.
Definieer de ‘vruchten’ goed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
4.6.4. Soms beter dan voorbehoud van vruchtgebruik . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 4.7. Schenken buiten erfdeel of als voorschot op het erfdeel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 4.7.1. Het principe is een voorschot op het erfdeel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
- De hand- en bankgift van A tot Z
4.5. Last van onvervreemdbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
4.7.2. Een hand- of een bankgift ‘buiten erfdeel’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 4.8. Kunt u schenken en het vruchtgebruik voorbehouden? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
©
4.7.3. Opgelet met de reserve! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 4.8.1. Bij de handgift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 4.8.2. Bij de bankgift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 4.8.3. Goedkoop alternatief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 4.9. De afdwingbaarheid van modaliteiten in de praktijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 4.10. Is de schenking herroepbaar bij het niet vervullen van de modaliteiten? . . . . . . . . 25 4.10.1. Principe van onherroepbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 4.10.2. Uitzonderingen op de regel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
5. Vlug registreren bij ziekte binnen de drie jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 5.1. Vanaf wanneer loopt de fameuze drie jaar? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 5.1.1.
Termijn van drie jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
5.1.2.
De handgift en de termijn van drie jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
5.1.3.
De bankgift en de termijn van drie jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
5.2. Hoe zorgt u voor een vlugge en correcte registratie in geval van nood? . . . . . . . . 27 5.2.1.
Registratie van de hand- of de bankgift tegen het vlakke tarief van 3% (7%) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
5.2.2.
Wat moet u precies laten registreren? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
5.2.3.
Welk registratiekantoor? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
5.2.4.
Wie kan er registreren? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
5.2.5.
Hoe betaalt u het snelst? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
5.2.6.
Waarop moet u die 3% of 7% dan precies betalen? . . . . . . . . . . . . . . 29
5.2.7.
Een Nederlandse of een Zwitserse akte vlug registreren? . . . . . . . . . 29
6. Is een hand- of een bankgift mogelijk aan een (verlengd) minderjarige? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 6.1. Schenken aan minderjarigen en de praktijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 6.2. Hand- en bankgift doorgaans mogelijk zonder vrederechter . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
IV
Dossier 6.3.1. Een van de grootouders leeft nog . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 6.3.2. Er zijn geen grootouders meer… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 6.3.3. Één ascendent is voldoende . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 6.4. Is een hand- of een bankgift onder last mogelijk? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
7. Alternatieven voor de hand- en de bankgift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 7.1. Controle inbouwen bij belangrijke investeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 7.1.1.
- De hand- en bankgift van A tot Z
6.3. Hoe gaat u correct te werk? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
7.2. Is de hand- of de bankgift met voorwaarden de beste optie? . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
©
7.1.2. Concreet voorbeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 7.2.1. Concreet voorbeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 7.2.2. Is een dergelijke last tot investering of verbouwen wel mogelijk? . . . . 35 7.3. Kwijtschelden van een schuld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 7.3.1. Eerst een lening omwille van de controle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 7.3.2. Kwijtschelding van de schuld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 7.3.3. Aanvang van de driejarige termijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 7.4. U betaalt de factuur als een schenking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 7.4.1. De betaling van de factuur als een onrechtstreekse schenking . . . . . 37 7.4.2. Hoe moet u een bewijsdocument maken? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 7.4.3. Aanvang van de driejarige termijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
8. De hand- of de bankgift als redding bij een indiciair tekort? . . . . . . . . . . . . 38 8.1. Meer uitgaven dan inkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 8.2. Geld ‘op de rekening’ is onvoldoende . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 8.3. Hoe zorgt u voor een sluitend bewijs? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
9. Een (oude) hand- of bankgift ‘repareren’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 9.1. Een hand- of bankgift uit het verleden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 9.2. Alsnog een bewijs opmaken? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 9.3. Laten bevestigen in een notariële akte? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
10. Wanneer moet u toch naar de Nederlandse notaris? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 10.1. De Nederlandse notaris voor ‘alle’ roerende schenkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 10.1.1. Alle roerende goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 10.1.2. Concreet voorbeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 10.2. Ook voorbehoud van vruchtgebruik mogelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 10.3. Ook bij o.a. rest- of doorschuifschenkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
V
Dossier 10.5. Hoe vindt u een Nederlandse notaris? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 10.6. Wat kost een Nederlandse notaris? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 10.7. Ook schenkingsaktes in het Frans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 10.8. De valkuilen van de Nederlandse notaris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 10.9. Is de Belgische fiscus op de hoogte? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 10.10. De belgische notaris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
- De hand- en bankgift van A tot Z
10.4. De termijn van drie jaar blijft wel nog spelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Model om de aandelen aan toonder van uw familievennootschap nog te drukken of te printen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
©
11. Modellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Handgift: brief van schenker aan begiftigde. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Handgift: brief van begiftigde aan schenker. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Bankgift: brief van schenker aan begiftigde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Bankgift: brief van begiftigde aan schenker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Bewijsdocument handgift van geld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Bewijsdocument bankgift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Bewijsdocument bankgift (betalen factuur) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Bewijsdocument kwijtschelding schuld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 Handgift: brief van schenker aan begiftigde (aangetekende brief na de handgift) . . . . . . . 60 Handgift: brief van begiftigde aan schenker (aangetekende brief na de handgift) . . . . . . . 62 Bankgift: brief van schenker aan begiftigde (aangetekende brief na de bankgift) . . . . . . . 63 Bankgift: brief van begiftigde aan schenker (aangetekende brief na de bankgift) . . . . . . . 65 Kwijtschelding schuld: brief van schenker aan begiftigde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Kwijtschelding schuld: brief van begiftigde aan schenker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 De klassieke modaliteiten in een hand- of een bankgift. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 Een facultatieve jaarlijkse rentelast als modaliteit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 Een facultatieve jaarlijkse ‘geïndexeerde’ rentelast als modaliteit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
12. Schenkings- en successietarieven in de drie gewesten . . . . . . . . . . . . . . . . 71 Schenkingsrechten: Brussels gewest. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Schenkingsrechten: Vlaams gewest. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 Schenkingsrechten: Waals gewest. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 Successierechten: Brussels gewest. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 Successierechten: Vlaams gewest. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 Successierechten: Waals gewest. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
VI
