Stichting Platform Agenda 22 Schiedamse Vest 154 3011 BH Rotterdam Postbus 21392 3001 AJ Rotterdam
Aan:
College van B&W T.a.v. de heer M. Florijn, Wethouder Werk, Inkomen, Zorg en Bestuur Postbus 70012 3000 KP Rotterdam
Kenmerk: Betreft:
tel. 010 - 282 1110
[email protected] www.agenda22-rotterdam.nl KvK 24457598 Triodos Bank 39.01.87.100
SPA2213/41-u Persoonsgebonden budget in Rotterdam
Rotterdam, 8 november 2013
Geachte wethouder,
SPA22 biedt u hierbij haar advies aan m.b.t. de mogelijkheden voor een Persoonsgebonden budget (Pgb) in Rotterdam, als voorzieningsvorm in de Wmo en in de Jeugdwet. Of deze voorziening binnen de Participatiewet mogelijk wordt, is nog niet duidelijk omdat het wetsvoorstel van de Participatiewet nog niet openbaar is. Aanleiding Met de drie decentralisaties (Wmo, Jeugdwet, Participatiewet) krijgt de gemeente Rotterdam meer taken toebedeeld. Dat betekent dat zij ook beleid daarvoor ontwikkelt en verordeningen opstelt. SPA22 adviseert graag vanuit de burgers, m.n. vanuit mensen met een beperking en senioren, wat hierbij voor hen van belang is. Het Persoonsgebonden budget is een voorziening die past bij de doelstellingen van de nieuwe wetgeving, nl. zoveel mogelijk inzetten van de eigen kracht van burgers en hun netwerken. Agenda 22 1 SPA22 adviseert vanuit de 22 VN Standaardregels , beter bekend als de Agenda 22 regels, en basis voor het gemeentelijk beleid in Rotterdam. Deze regels hebben tot doel om in alle wet- en regelgeving gelijke kansen te creëren voor mensen met een beperking. SPA22 heeft als doel dat alle Rotterdammers, ongeacht beperking of leeftijd, volwaardig kunnen deelnemen aan de maatschappij. Gemeente Rotterdam Naast de basis van de Agenda 22 regels zet het college in op zo breed mogelijke zelfredzaamheid en 2 participatie van alle burgers in Rotterdam . Daarmee wordt een beroep gedaan op de eigen kracht van mensen en op hun zelforganiserend vermogen. Het Pgb is een voorziening die hierbij past. 1
VN Standaardregels betreffende het bieden van gelijke kansen aan gehandicapten. Ondertekend door Nederland in 2003 en op 30 maart 2004 aangenomen door het college van B&W als basis voor het gemeentelijk beleid. 2 Collegewerkprogramma Rotterdam 2010-2014 “Werken aan talent en ondernemen”, d.d. oktober 2010. GELIJKE KANSEN VOOR IEDEREEN
Keuze voor Pgb U heeft zich als wethouder uitgesproken voor het behouden van de mogelijkheid van een Persoonsgebonden budget (Pgb) in Rotterdam, ook met de overkomst van de functies begeleiding en (mogelijk) de functie Persoonlijke verzorging. De gemeenteraad heeft zich achter deze keuze geschaard. SPA22 is ook voorstander van een Pgb in Rotterdam. Daarnaast sprak u tijdens een door SPA22 georganiseerde conferentie in november 2011 de wens uit om in overleg met cliënten en Per Saldo te komen tot een Rotterdams Pgb. Inmiddels heeft SPA22 een gesprek gehad met de gemeente en Per Saldo. Voorts heeft SPA22 een bijeenkomst met haar netwerkpartners gehouden op 10 september jl. over hoe een Rotterdams Pgb eruit zou moeten zien. Op basis van de resultaten van deze bijeenkomst, is dit advies met medewerking van een aantal Pgb-houders en ervaringsdeskundigen voorbereid en tot stand gekomen. Huidige regelgeving Er bestaan momenteel Pgb’s voor AWBZ-zorg, voor Wmo-voorzieningen en voor Wsw. Het recht op een Pgb en de daaraan verbonden voorwaarden, zijn opgenomen in de respectieve wet- en regelgeving. Nieuwe wetten In het wetsvoorstel Wmo 2015 is de keuze voor een persoonsgebonden budget vastgelegd. In het wetsvoorstel Jeugdwet is dat ook vastgelegd. Er is daar sprake van ‘een budget’ dat kan worden toegekend om de zorg in te kopen. Deze ‘budgetten’ worden in de Memorie van Toelichting (art. 11.4) 3 omschreven als ‘persoonlijke budgetten (Pgb’s)’ . De Memorie van Toelichting maakt helder dat de budgetten waar de Jeugdwet het over heeft, persoonsgebonden budgetten zijn. Eén integraal Pgb in Rotterdam SPA22 is voorstander van een integraal en uniform Pgb voor de drie decentralisaties Wmo, Jeugdwet en Participatiewet. SPA22 realiseert zich dat de tekst voor de Participatiewet nog niet bekend is en dat, voor zover daar enig zicht op is, het er naar uitziet dat in die wet de mogelijkheid tot een Pgb niet meer terugkomt. Toch meent SPA22 dat het juist voor de meer kwetsbare mensen die straks onder de Wsw vallen, m.n. zij die uit een beschermde werkomgeving komen en beperkte verdiencapaciteit hebben, belangrijk is dat zij de mogelijkheid behouden zelf ondersteuning bij het vinden van werk en het realiseren van begeleiding op het werk kunnen regelen. Aanbeveling 1 a) SPA22 beveelt aan dat de gemeente Rotterdam één uniforme regeling voor het Pgb in Rotterdam opstelt voor in ieder geval Wmo en Jeugdwet tezamen, waarbij het Pgb of voor een voorziening van een van deze wetten of integraal voor voorzieningen uit beide wetten kan worden ingezet, afhankelijk van de integraal vastgestelde benodigde zorg / ondersteuning. Het Pgb moet daarbij een gelijkwaardig recht zijn aan Zorg in Natura (ZiN), en niet uitsluitend als een ‘noodoplossing’ bij geen beschikbare ZiN gezien worden. b) SPA22 beveelt aan om daarbij de mogelijkheid open te houden om een Pgb voor de Participatiewet daarbij uniform te laten aansluiten, mocht de Participatiewet die mogelijkheid bieden. Daarbij zou een Pgb voor de Participatiewet beschikbaar moeten zijn voor dezelfde voorzieningen als nu onder de Wsw.
3
Bron: Jeugdwet, Memorie van Toelichting, 27 juni 2013. GELIJKE KANSEN VOOR IEDEREEN
Toegang tot Pgb SPA22 is van mening dat toegang tot het Pgb goed geregeld moet zijn. D.w.z. dat ‘aan de poort’ goed geselecteerd wordt, zodat het Pgb alleen terecht komt bij wie op een verantwoorde manier met het Pgb 4 kan omgaan. De bepaling in zowel Wmo 2015 als in de Jeugdwet dat het Pgb als trekkingsrecht wordt verstrekt, beperkt de mogelijkheid tot fraude aanzienlijk. Verder is belangrijk of een cliënt zelf een zorgplan en een budgetplan kan opstellen. Daarbij moet hulp in sommige gevallen mogelijk zijn (zie ‘Hulp bij (verantwoording van) een Pgb’). Daarnaast is reeds dit jaar voor het Pgb AWBZ ingevoerd dat eerst het CIZ en daarna het Zorgkantoor persoonlijke gesprekken heeft met de aanvrager van een Pgb, in de thuissituatie. Dit is bedoeld om beter te kunnen beoordelen of iemand in staat is om te gaan met een Pgb, en om de aanvraag in de context van de thuissituatie te kunnen beoordelen. Tevens moeten aanvragers van een Pgb verplicht een informatiebijeenkomst volgen over het Pgb. Ook krijgen zij een training over het opstellen van een zorgplan en een budgetplan. Deze werkwijze zou de gemeente Rotterdam kunnen overnemen voor een Pgb voor de Wmo 2015, Jeugdwet en Participatiewet. Aanbeveling 2 SPA22 beveelt aan dat de gemeente Rotterdam een procedure vastlegt analoog aan die in de huidige AWBZ. D.w.z. dat de Pgb-aanvrager een goed persoonlijk zorgplan moet overleggen met doelen, de methode, en de aanbieder van wie hij / zij de zorg / ondersteuning wil betrekken, vergezeld van een goed budgetplan. In de procedure wordt opgenomen dat de beoordelaar van de aanvraag daarover een persoonlijk gesprek thuis voert met de aanvrager en diens mantelzorger(s) en/of ondersteuner(s). Dit gesprek moet leiden tot een gemeentelijk besluit om een Pgb al dan niet toe te kennen, een besluit waartegen bezwaar en beroep kan worden aangetekend. Hulp bij (verantwoording van) een Pgb Hierbij plaatst SPA22 de volgende kanttekening. 5 6 Wanneer een Pgb voor mensen met een verstandelijke beperking , (beginnende) dementie, NAH en/of een psychische beperking de enige mogelijkheid is om de benodigde zorg te realiseren, kan niet van hen verwacht worden dat zij voldoen aan het criterium dat de Pgb-houder, i.c. de cliënt, zelf in staat moet zijn op een verantwoorde wijze om te gaan met een Pgb. In de Wmo 2015 is dan ook een bepaling opgenomen dat de cliënt zich daarvoor mag laten bijstaan door iemand uit zijn sociale netwerk dan wel een curator, bewindvoerder, mentor of gemachtigde. In de Jeugdwet is dit niet zo expliciet benoemd. In het kader van één uniforme, integrale regeling is het voor de gemeente Rotterdam van belang om eenduidig vast te leggen in een verordening door wie iemand zich kan laten bijstaan voor het verantwoord omgaan met een Pgb. Naast de in de Wmo 2015 benoemde personen zou wat SPA22 betreft dit ook iemand uit de naaste kring moeten kunnen zijn, bijvoorbeeld van iemand met een verstandelijke 4
Zowel in het wetsvoorstel Wmo 2015 als in de Jeugdwet is vastgelegd dat een Pgb vanaf 2015 alleen als zgn. trekkingsrecht mag worden verstrekt. De SVB 4 is daarbij aangewezen als de instantie die de budgetten beheert. Bij het trekkingsrecht wordt het Pgb niet op de rekening van de cliënt gestort, maar op een rekening voor de cliënt bij de SVB. De cliënt geeft de SVB opdracht tot uitbetaling van het aantal uren zorg dat geleverd is, en geeft daarbij aan, aan welke zorgverlener de betaling moet geschieden. Deze werkwijze voorkomt dat geld aan andere zaken dan aan zorg kan worden besteed. 5 Dit geldt voor alle mensen met een verstandelijke beperking, ongeacht hoe licht of zwaar deze beperking is. 6 NAH: Niet-Aangeboren Hersenletsel. Dit is hersenletsel dat is opgelopen als gevolg van een ongeval of ziekte. GELIJKE KANSEN VOOR IEDEREEN
7
beperking of een partner van iemand met (beginnende) dementie of NAH. Immers, het komt geregeld voor dat juist een ouder of een partner bewindvoerder of gemachtigde is voor een cliënt. Een punt daarbij is dat, in het kader van fraudebestrijding, vaak bepaald wordt dat degene die een Pgb voor iemand verantwoordt, niet ook zelf de zorg / ondersteuning mag leveren. Dit is goed voor te stellen bij beruchte bemiddelingsbureautjes die, al dan niet met eigen bedrijfjes, de zorg / ondersteuning zouden leveren maar dat niet doen. Het wordt echter een ander verhaal wanneer b.v. een partner van iemand met (beginnende) dementie wel een Pgb mag verantwoorden, deze zorg vervolgens niet zelf mag leveren maar wel een van de kinderen uit dat Pgb mag betalen om de zorg te leveren. Waar dit punt de discussie raakt over het zichzelf verrijken met behulp van een Pgb, zij opgemerkt dat nu al voor het Pgb AWBZ geregeld is dat iemand maximaal 40 uur per week als Pgb-zorgverlener mag werken. Ook wordt verwacht dat m.i.v. 1 januari a.s. daaraan een maximum bruto uurloon van € 20 wordt gekoppeld, voor het inhuren van Pgb-zorgverleners uit familie / eigen netwerk. De Pgbzorgverlener betaalt over zijn / haar inkomsten inkomstenbelasting, premies. Aanbeveling 3 SPA22 beveelt aan dat de gemeente Rotterdam, analoog aan de huidige en de in 2014 ingaande regelingen voor een Pgb onder de AWBZ, opneemt dat een Pgb-houder met zijn / haar Pgb personen die hij / zij inhuurt voor zorg / ondersteuning voor nooit meer dan max. 40 uur per week 8 per inhuurt, tegen een maximum uurloon van € 20 wanneer het gaat om iemand uit familie / eigen netwerk. D.w.z. dat met een Pgb voor meer dan 40 uur zorg / ondersteuning per week, altijd meer dan één zorgverlener / ondersteuner moet worden ingehuurd. Dit ter voorkoming van overbelasting van zorgverleners / ondersteuners, analoog aan de bescherming die werknemers in regulier werk hebben.
SPA22 is van mening dat mensen uit de persoonlijke of familiekring niet op voorhand moeten worden uitgesloten van het verantwoorden van een Pgb. Het zijn dikwijls juist die mensen die in staat zijn om de zorgbehoefte van de zorgvrager snel vast te stellen, en bij een acute zorg / hulpvraag die zorg / hulp ook onmiddellijk te kunnen leveren. Iets waartoe geen andere zorgaanbieder in staat is. Deze mensen zouden dan ook bij het zgn. keukentafelgesprek betrokken moeten worden. Zeker nu met het trekkingsrecht fraude streng wordt tegengegaan, ziet SPA22 in deze gevallen daarom meer in het zorgvuldig beoordelen van de gehele context op voorhand (dus bij de toekenning van een Pgb), en het maken van afspraken met de Pgb-houder, i.c. de cliënt, en degene die het Pgb verantwoordt over het monitoren van de daadwerkelijke zorglevering. Daarmee houdt de gemeente een vinger aan de pols als het gaat om het daadwerkelijk leveren van zorg. Eenzelfde wijze van monitoren is ook aan te bevelen m.b.t. het leveren van ZiN.
7 8
Idem voetnoot 6. Waarbij dit uurloon jaarlijks geïndexeerd wordt. GELIJKE KANSEN VOOR IEDEREEN
Aanbeveling 4 a. SPA22 beveelt aan dat de gemeente Rotterdam in haar verordening opneemt dat cliënten die hulp nodig hebben bij (de verantwoording van) een Pgb, een Pgb kunnen krijgen op voorwaarde dat een wettelijk erkende en bevoegde vertegenwoordiger van de cliënt in opdracht van de cliënt deze hulp Pgb verleent. b. SPA22 beveelt aan dat de gemeente Rotterdam daarbij opneemt dat ouders of partners die zelf de Pgb-zorg leveren, niet op voorhand worden uitgesloten van de hulp bij (de verantwoording van) een Pgb voor een cliënt, maar dat dit per situatie bekeken wordt, waarbij voor uitsluiting van ouders of partners dezelfde criteria en voorwaarden moeten gelden als voor uitsluiting van een cliënt zelf. Dus: niet in staat zijn om een Pgb goed in te vullen en te verantwoorden. Daarbij kunnen ter waarborging van het leveren van zorg, nadere afspraken worden gemaakt tussen gemeente en Pgb-houder over de daadwerkelijke levering van de zorg. c. SPA22 beveelt aan dat de gemeente Rotterdam in de procedure voor het bepalen van het al dan niet verstrekken van een Pgb vastlegt dat in de gesprekken hierover met de cliënt standaard de mantelzorger(s) en/of wettelijk vertegenwoordigers worden betrokken.
Aanbeveling 5 SPA22 beveelt aan dat de gemeente Rotterdam zowel voor voorzieningen verstrekt als Pgb als voor voorzieningen verstrekt als ZiN, een eenvoudig doch doeltreffend monitoring systeem opzet om na te gaan of de zorg / ondersteuning die verleend moet worden, daadwerkelijk verleend is. Dit ter voorkoming van fraude. Overige randvoorwaarden SPA22 beveelt aan dat de gemeente Rotterdam in een verordening voor een uniform en integraal Pgb nog een aantal voorwaarden vastlegt. Aanbeveling 6 a) SPA22 beveelt aan dat de gemeente Rotterdam in een uniforme, integrale Pgb regeling opneemt: 9 1) De mogelijkheid tot combineren met andere Pgb’s zoals AWBZ en mogelijk Zvw . 2) De bepaling dat ook met het trekkingsrecht bij de SVB, het mogelijk blijft om met een Pgb een familie/netwerk in te huren voor het leveren van de zorg / ondersteuning. b) M.b.t. de combinatie met een Pgb onder de Zvw beveelt SPA22 aan dat de gemeente Rotterdam op zeer korte termijn om de tafel gaat met het Zorgkantoor om afspraken te maken over combinaties met Pgb’s onder de Wmo en Jeugdwet, vooral nu persoonlijke verzorging onder de Zvw wordt gebracht.
9
Zvw: Zorgverzekeringswet. In dit geval zou dat gaan om een Pgb voor de functie Verpleging Thuis. GELIJKE KANSEN VOOR IEDEREEN
Vertrouwen Wanneer de gemeente eenmaal een Pgb heeft toegekend, is het niet meer dan logisch dat de gemeente eenzelfde vertrouwen stelt in de Pgb-houder als in zorgaanbieders. Immers met beiden heeft de gemeente zelf afspraken gemaakt, beiden zijn daarmee verantwoordelijk voor het leveren van zorg / ondersteuning, en beiden verdienen dus gelijkwaardig het vertrouwen dat zij die zorg ook zullen leveren. Ten slotte SPA22 vindt de keuze voor een Rotterdams Pgb een goede keuze. Het geeft aan dat de gemeente ook bij de drie decentralisaties burgers een gelijkwaardige keuze wil geven tussen zelf regelen of in natura een voorziening ontvangen. SPA22 hoopt dat bovenstaande aanbevelingen een bijdrage leveren aan de op te stellen regelgeving, en kijkt met belangstelling uit naar uw reactie. Met vriendelijke groet, Namens het bestuur van SPA22,
C.A.J. Scheffer-van Schaik, Voorzitter
c.c.
mevrouw K. Louwes, wethouder Arbeidsmarkt, Hoger onderwijs, Innovatie en Participatie mevrouw B.S.A.C. Kamp, cluster MO mevrouw T. Domenici, cluster MO
GELIJKE KANSEN VOOR IEDEREEN
