januari 2007 Bureau MUTANT Bolstraat 6, 3581 WX Utrecht
2007: Spring je kansen tegemoet!
2007 is uitgeroepen tot het Europees jaar voor Gelijke kansen voor iedereen
MUTANT springt haar kansen tegemoet 2006 was een jaar waarin MUTANT niet alleen met methodieken en onderzoek pionierde, maar ook een reeks producten afrondde in het kader van het project ‘Ouders en diversiteit’. Met die producten – boeken, dvd, kalender, cd-rom – springen wij 2007 tegemoet. We vroegen enkele van onze samenwerkingspartners hoe zij die producten implementeren. We zijn blij verrast dat de methodieken die we voor het werken met ouders in kindercentra ontwikkelden, ook bruikbaar blijken te zijn voor de benadering van ouders van schoolkinderen en voor het benaderen van familieleden van bewoners van zorgcentra en verpleeghuizen. Deze nieuwsbrief geeft een beeld van de ervaringen met de implementatie in de diverse sectoren. 2007 is uitgeroepen tot het Europees jaar van Gelijke Kansen voor Iedereen. MUTANT levert hieraan graag een bijdrage. Twee congressen in het kader van dit Europees jaar staan op stapel: het landelijk kinderopvangcongres op 28 maart 2007 en het internationaal DECET congres in Brussel op 18, 19, 20 oktober.
Verder springen wij in 2007 onze kansen tegemoet met nieuwe projecten: • Professionalisering van beroepskrachten en ontwikkeling van een diversiteitsgevoelig ouderbeleid via vernieuwend en permanent leren; • Hoe leren jonge kinderen democratisch samenleven? Gericht op de versterking van de competenties van betrokkenen, in gezin, kinderopvang en onderwijs; • Interculturele communicatie in de palliatieve zorg.
We wensen iedereen goede kansen voor 2007! Anke van Keulen Fuusje de Graaff Wendy Doeleman
‘In gesprek met ouders’ op school Bureau MUTANT ontwikkelde samen met André Rietman en Hanan el Idrissi van het Haags Centrum voor Onderwijsbegeleiding (HCO) de training ‘In gesprek met ouders’. Deze training is bedoeld voor leerkrachten in het basisonderwijs. De training is mede ontwikkeld op basis van de training ‘In contact met ouders’ die MUTANT al eerder aanbood aan de kinderopvang en voorscholen. We vroegen André of hij de ‘voorschoolse’ MUTANT-aanpak ook geschikt vindt voor het basisonderwijs. André: De inbreng van MUTANT bevatte veel praktische oefeningen die in mijn ogen even goed geschikt zijn voor leerkrachten. Vooral oefeningen die een actieve bijdrage van de hele groep vragen zijn geschikt, dan heeft niemand de mogelijkheid er onderuit te komen. Het is ook goed om bij het spelen van rollenspelen, bijvoorbeeld met een acteur, iedereen te verplichten om een keer te spelen. In een praktische training zoals die van MUTANT lukt dat goed; dan gaan mensen mee. De meerwaarde van MUTANT heeft in deze samenwerking vooral gezeten op het terrein van diversiteit; hoe kunnen leerkrachten rekening houden met de (culturele) achtergrond van ouders. Wat ik lastig vind is dat leerkrachten aan de ene kant graag algemene informatie over
culturen willen, maar dat, zo gauw je ze die geeft, er weerstanden komen; terecht overigens. De methodiek ‘Van botsingen kun je leren’ vind ik erg geschikt voor leerkrachten. De vragen die je de inbrenger van een botsing stelt zijn erg zinvol en kunnen nieuwe inzichten geven. Wel denk ik dat je aan het eind ook concreet over oplossingen moet praten: wat ga je nu doen naar aanleiding van deze botsing? Als we de training ‘In gesprek met ouders’ aan meer scholen gaan aanbieden, moeten we er rekening mee houden dat er ook scholen zijn die nog helemaal geen ouderbeleid hebben en waar er, zeker in de hogere klassen, maar weinig oudercontacten zijn. Deze leerkrachten hebben dan weinig oefenmateriaal. Denk bijvoorbeeld aan het speciaal onderwijs waar ouders hun kinderen nooit brengen of ophalen.’
'Ouders de moeite waard' Ook in Noord Brabant is op basis van de MUTANTaanpak een cursus ontwikkeld voor een bredere doelgroep. Ietje Corman van Korein Kinderopvang in Eindhoven, Leonie Reumers van de Steunfunctie K2 in Den Bosch en Marlies van Ginneken van Kinderstad in Tilburg hebben de cursus ‘Ouders de moeite waard’ opgezet voor kindercentra en scholen. Hoe kijken zij daarop terug? Ietje Corman ontdekte tijdens een terugkombijeenkomst dat een van de vestigingsmanagers van Korein de inhoud van ‘Ouders de moeite waard’ diepgaand had geïmplementeerd. ‘We hebben de verwachtingen van ouders en leidsters geïnventariseerd en naast elkaar gelegd. De leidsters kijken nu met een andere bril naar ouders; de ouderraad is van een klaagbaak veranderd in een coöperatief geheel. Puur doordat de vestigingsmanager nu zelf bij de ouderraad gaat zitten en zich heel anders opstelt.’ Ietje heeft in haar nieuwe vestiging een ouderraad opgericht, waarin ze ouders aanspreekt op hun kwaliteiten. Het heeft bijvoorbeeld opgeleverd dat een van de ouders (graag) de nieuwsbrief schrijft en een ander de inrichting van
Foto: Anna van Kooij
het nieuwe gebouw (mede) heeft ontworpen. ‘Ouders zijn heel verrast
inrichting en styling van nieuwe Koreinvestigingen . Het resultaat is dat
dat er naar hen geluisterd wordt.’
er bij de inrichting aandacht is voor het ophangen van wissellijsten voor
Korein’s directeur Peter Notten schreef naar aanleiding van het
familiemuren in de baby- en peutergroepen en dat er in de naaschoolse
MUTANT-congres in april 2006: ‘Kijkend en luisterend naar jullie
opvang wandkasten zijn voor het werken met schatkisten.
werd mij duidelijk dat de aanpak binnen ‘Ouders de moeite waard’ de branchevertaling is van wat in een willekeurig bedrijf ‘commerciële
Leonie Reumers is enthousiast over het boek ‘Partnerschap tussen ouders
klantcommunicatie’ heet. Dit is de kern van de kinderopvang anno
en beroepskrachten’. ‘Het boek komt als geroepen! Het bevat goede
2006. Wat mij betreft staat ‘Ouders de moeite waard’ kandidaat voor
ingrediënten voor een nieuwe training die we aan het ontwikkelen zijn
een organisatiebreed programma in 2007.’
voor Brede scholen en binnen de opvoedingsondersteuning. Duidelijk is geworden dat de ouders vele rollen hebben, bijvoorbeeld adviseur,
Verder past Ietje Corman de methodiek ‘Van botsingen kun je leren’
dienstverlener, klant, bestuurder én als partner. Als je ouders benadert
veel toe. Ze adviseert en ondersteunt leidsters als er een conflict is met
als partner, komen de andere rollen ook beter uit de verf. Werken vanuit
een ouder en ze is verbaasd hoe snel - na toepassing van de methodiek
‘ouders als partners’ is vooral ook binnen de opvoedingsondersteuning
- iedereen tevreden - en met meer inzicht - naar huis gaat.
een uitdaging! De vragende ouder komt zo gauw in een lagere positie
Voor een structurele toepassing van de methodiek ‘Families in beeld’
terecht. Het boek houd je scherp om niet bevoogdend te worden en
heeft Ietje contact op genomen met de medewerker die belast is met de
vooral op zoek te gaan naar de kwaliteiten van de ander.’
Samen leven, doen, denken en beslissen in de gehele organisatie Kok vander Meer van Kinderopvang DAK in Den Haag, Lya MacDonald van Partou in Amsterdam en Marlies van Ginneken van Kinderstad in Tilburg hebben vanuit hun staffunctie de implementatie van de MUTANTaanpak binnen hun kinderopvangorganisatie in gang gezet. Bij DAK in Den Haag zijn alle locaties aan de gang gegaan met het instrument ‘Samen leven, doen, denken en beslissen’ om de samenwerking met ouders te verbeteren. De leidsters en managers hebben de bestaande contacten met ouders geëvalueerd en op basis daarvan speerpunten gekozen voor de verdere aanpak . Aan top stond het ‘samen denken‘ met ouders over het pedagogisch beleid en het visueel maken van het beleid in de locatie. Dus zijn in groepsruimtes, in gangen, tijdens ouderavonden, foto’s gehangen en films getoond die kernpunten van het beleid weergeven en die zijn met ouders bediscussieerd. Als inspiratie voor de locaties rouleert de cd ‘Je hebt een heel dorp nodig om een kind op te voeden’. Kok van der Meer van DAK ervaart deze werkwijze nu al als heel Foto: Anna van Kooij
gewoon! Het zoemt rond, iedereen steekt elkaar aan en is er eigenlijk al aan gewend!
een oudercommissie per locatie. Dat is nou juist iets waar veel ouders niet op zitten te wachten!’
Lya Macdonald startte in Partou een organisatiebreed beleid ‘Samenspel met ouders’. Mede dankzij de deelname van Partou aan
Marlies van Ginneken geeft aan dat ouderbetrokkenheid bij
het MUTANTproject werd het management enthousiast Lya zorgde
Kinderstad in Tilburg in 2006 de immateriële kwaliteitsdoelstelling
voor een training van alle hoofden, die daarna metiedere locatie
was. Marlies van Ginneken: ‘We hebben tijdens een studiedag alle
speerpunten opstelden waarvan de uitvoering nu wordt beoordeeld.
locaties geïnformeerd, waarna ze allemaal een actieplan moesten
Hoe kijkt Lya Mac Donald terug op dit traject?:: ‘Belangrijkste
opstellen. Deze plannen zijn beoordeeld door de directie en
verandering is wel dat er nu gelet wordt op wat ouders vragen! Wat
vervolgens uitgevoerd. Binnenkort krijgen we de presentatie van alle
vinden ouders belangrijk? En dat daar iets mee wordt gedaan. Zo
resultaten en op basis daarvan gaan we een werkmap samenstellen
vinden veel ouders in Amsterdam Z.O een VVE-programma voor hun
met succesvolle methodieken. We houden er dus een intern product
kind van groot belang, en daaraan zijn we nu aan het werken. Wat we
aan over! Ouderbetrokkenheid is echt een rode draad geworden, die
lastig vinden, is dat we zoveel activiteiten voor en met ouders doen,
we ook meenemen in nieuwe ontwikkelingen zoals bij voorbeeld de
maar dat de inspectie ons alleen afrekent op het al of niet hebben van
invoering van VVE in de kinderopvang’.
Nieuwe publicaties over oudercontacten en ouderbeleid! Bureau MUTANT heeft dit jaar een reeks nieuwe publicaties ontwikkeld rond het thema oudercontacten, ouderbeleid en communicatie met ouders: drie boeken (waarvan een met dvd), een cd, een kalender en een onderzoeksrapport (NIVEL).
Het handboek ‘Partnerschap tussen ouders en beroepskrachten’ geeft handvatten voor managers, trainers, adviseurs en docenten voor het vormgeven van een diversiteitsgevoelig ouderbeleid en het versterken van de oudercontacten in kindercentra en scholen. Het boek benadrukt het partnerschap tussen ouders en beroepskrachten op pedagogisch gebied. Een groot aantal auteurs heeft een bijdrage geleverd aan het boek. Amsterdam, SWP 2006. www.swpbook.com
Het boek ‘Van botsingen kun je leren’ beschrijft een methodiek om de contacten en communicatie tussen ouders en beroepskrachten in de kinderopvang te versterken. Uitgangspunt is dat ‘botsingen’ of lastige situaties met ouders juist een goede leerervaring kunnen zijn en tot een betere communicatie kunnen leiden. Amsterdam, SWP 2006. www. swpbook.com De cd ‘Je hebt een heel dorp nodig om een kind op te voeden’ laat zien hoe in vier Europese landen ouderparticipatie vorm krijgt met gebruik van het model ‘Samen leven, samen doen, samen denken en samen actie ondernemen in de wijk’. De cd bevat een powerpointpresentatie met beeldmateriaal en toelichtende teksten en kan worden gebruikt in workshops, trainingen en opleidingen. www.mutant.nl De verjaardagskalender ‘In contact met ouders, het hele jaar door’ is een handige kalender voor teams van peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Naast de bekende ruimte om verjaardagen te noteren bevat iedere maand een idee rond het versterken van de oudercontacten en communicatie met ouders. Een mooie manier om het thema ouders blijvend onder de aandacht te brengen! www.mutant.nl
Het boek met dvd ‘Families in beeld’ beschrijft een methodiek om in kindercentra en op scholen via beeldmateriaal te werken aan een respectvol klimaat voor kinderen, ouders en beroepskrachten. Hierbij krijgt onder andere de familiemuur ruime aandacht. De dvd geeft een levendig beeld van de methodiek in vier verschillende kindercentra en een school. Amsterdam, SWP 2006. www.swpbook.com
Het rapport ‘Onderzoek Diversiteit en Ouderbetrokkenheid in Kindercentra. Eindrapport’ beschrijft de resultaten van het onderzoek ‘Diversiteit en Ouderbetrokkenheid’ van het NIVEL. Dit onderzoek heeft tussen 2004 en 2006 het project ‘Ouders en diversiteit’ van MUTANT gevolgd. Het rapport bevat interessante bevindingen over de interactie tussen beroepskrachten en ouders. Auteurs: F. de Graaff (NIVEL), E. Singer (UU), W. Deville (NIVEL ) Het rapport is voor 10 Euro te bestellen bij het NIVEL (030-2729700) maar ook te downloaden van de website: www.nivel.nl.
Interculturele zorg Aandacht voor de thuissituatie speelt niet alleen in de kinderopvang of in scholen. Het speelt ook in zorgcentra waar bewoners pas tevreden zijn over de zorg, als hun kinderen tevreden zijn. Voor Zorgcentrum Transvaal in Den Haag geldt dat des te meer omdat de helft van de bewoners allochtoon is. Aan MUTANT werd gevraagd een cursus te verzorgen. De cursus ‘Intercultureel samenwerken in de zorg’ werd gevolgd door het voltallige personeel. Er zijn vijf cursussen van ieder drie dagdelen gegeven, zodat iedereen een keer aan bod kon komen. De cursus was er op gericht de diversiteit onder het personeel te benutten in de samenwerking en de zorg voor de interculturele bewonersgroep te verbeteren. De diversiteit onder het personeel betrof behalve etniciteit (Turks, Surinaams, Nederlands) ook diversiteit in functies: leidinggevenden én uitvoerenden, van de afdelingen zorg, welzijn en facilitaire dienst. Dus van verzorgenden tot hoofd zorg, van kok en chauffeur tot directeur. Anneke van der Zwan van Transvaal verzamelde enkele reacties van de deelnemers: ‘Positief vonden wij de wijze waarop de MUTANT trainer de deelnemers persoonlijk benaderde en met voelbare interesse luisterde naar de antwoorden bij de diverse opdrachten. Vooral door het vertellen van haar eigen ervaringen binnen de diverse culturen nodigde zij uit tot het doen vertellen door de deelnemers. Er heerste daardoor een relaxte en vertrouwde sfeer. De inhoud van de training werd, mede daardoor, als leerzaam ervaren. Bijvoorbeeld doordat we ons zijn gaan realiseren hoe makkelijk je ervan uitgaat dat een ander, ongeacht culturele achtergrond, leeftijd, functie, je wel begrijpt terwijl dat vaak niet zo is. Je gaat dan uit van je eigen perspectief. Een goede bewustwording! De training werd door MUTANT omgezet van de omgang met bewoners naar de omgang met elkaar (bewoner en collega) en dus breder getrokken. Het was ook leuk om elkaar als collega’s in de groep eens op een andere manier mee te maken.’
Wat doet MUTANT?
MUTANT is gespecialiseerd in:
• ontwikkelt methodieken
• interculturele dienst- en zorgverlening
• stimuleert (culturele) diversiteit in
• pedagogisch handelen en
organisaties • schrijft handleidingen, brochures en scenario’s • doet praktijkgericht onderzoek • ontwikkelt en geeft trainingen
opvoedingsondersteuning • ondersteuning van vluchtelingengezinnen • participatie van allochtone cliënten
Bureau MUTANT Drs Anke van Keulen Bolstraat 6 3581 WX Utrecht tel. 030-2511783 fax 030-2545150 e-mail
[email protected] Drs Fuusje de Graaff Hugo de Grootstraat 63 2518 EC Den Haag tel. 070-3451221 fax 070-3462668 e-mail
[email protected] Drs Wendy Doeleman David Ben Goerionstraat 30 3573 XN Utrecht tel. 030-2762750 fax 030-2762751 e-mail
[email protected] www.mutant.nl
