Inhoudsopgave. Voorwoord...5. We krijgen dingen in beweging...6 Ton Heerts, directeur vfonds

jaar verslag 2013

Inhoudsopgave

Voorwoord. ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 5 We krijgen dingen in beweging . ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 6 Ton Heerts, directeur vfonds Binnen 5 minuten een maatje op de stoep.................................................................................................................................................................................................................................................................... 12 Hendrik-Jan van Tilburg, voorzitter van de samenwerkende veteranenontmoetingscentra Mettes van der Giessen, projectleider versterking nuldelijnsondersteuning veteranen bij het Veteranen Platform Hein Scheffer, voorzitter van het Veteranen Platform Projecten: Erkenning en Waardering (Oorlogs)getroffenen en Veteranen...........................................................................................................................................................16 Wij slaan de brug die overlevenden niet meer kunnen slaan .................................................................................................................................................................................................... 18 Jeroen van den Eijnde, directeur van het Nationaal Monument Kamp Vught Liesbeth van der Horst, directeur van het Verzetsmuseum in Amsterdam Projecten: Herinneren, herdenken en vieren.............................................................................................................................................................................................................................................................. 22

Projecten: Vrede, democratie en rechtsstaat..............................................................................................................................................................................................................................................................28 Loterijen, beleggingen en donaties............................................................................................................................................................................................................................................................................................ 30 Financieel beleid. ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 32 Jaarrekening 2013.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................36

jaarverslag 2013

Vrede is voor ons geen abstract begrip................................................................................................................................................................................................................................................................................24 Ilco van der Linden, bedenker en oprichter van MasterPeace Taco Ruighaver, directeur van het Movies That Matter Festival

3

4

jaarverslag 2013

Voorwoord Voor u ligt het jaarverslag 2013. Een bewogen jaar waarin veel belangrijke stappen genomen zijn. Het vfonds heeft bijvoorbeeld veel geïnvesteerd in de museumwereld. Denk dan o.a. aan de restauratie en inrichting van Barak 1B, het bouwen en inrichten van het Verzetsmuseum Junior, het verbouwen en inrichten van het Engelandvaardersmuseum, het mogelijk maken van het behoud van Hotel de Wereld in Wageningen en een forse bijdrage aan het Verzetsmuseum Rotterdam. Stuk voor stuk belangrijke elementen die bijdragen aan het behoud van ons erfgoed. Daarnaast hebben we in 2013 vele activiteiten in veteranenland mede mogelijk gemaakt. Het Veteranen Platform coördineert de ontwikkeling van de zogenoemde nuldelijnsondersteuning. We mogen trots zijn dat zoveel veteranen bezig zijn met initiatieven om erkenning, waardering maar vooral ook onderlinge kameraadschap vorm en inhoud te geven.

Verder heeft het vfonds ook veel aandacht besteed aan maatschappelijk draagvlak en bekendheid van het vfonds. Door de gezamenlijke acties met de BankGiro Loterij hebben toch ruim zevenduizend mensen loten gekocht waarvan de helft van de inleg speciaal voor het vfonds bestemd is. Onze dank daarvoor is groot! Ook in het komende jaar gaat het vfonds samen met de BankGiro Loterij acties opzetten waardoor men duidelijker ziet dat het geld van de loten op een goede en juiste manier ingezet kan worden via het vfonds. Tot slot past op deze plaatst een dankwoord aan de vertrekkende leden van de Raad van Toezicht 2013 (tevens daarvoor bestuursleden): Berend-Jan Baron van Voorst tot Voorst, Arnoud Offers en Pauline Kruseman zijn per. 1 januari 2014 afgetreden als respectievelijk voorzitter en lid van de Raad van Toezicht. Een speciaal welkom is voor Job Cohen die per 1 januari 2014 voorzitter van de Raad van Toezicht geworden is. Wij wensen u veel leesplezier bij het doornemen van dit jaarverslag. Mr Robert S. Croll Voorzitter

Ton J.M. Heerts Directeur

jaarverslag 2013

Bijzonder dit jaar was ook het Unicef Kinderrechtenfestival waarin het vfonds investeerde. Een prachtig project waarbij de kinderrechten dóór en vóór kinderen uitgebeeld worden. Kinderen moeten in de klas met elkaar aan het werk: zij verzinnen verhalen, leren over kinderrechten, nemen films op en monteren deze. In de bioscoop komen zij andere groepen kinderen tegen om de verschillende resultaten met elkaar te bekijken. Een jury bepaalt welk filmpje naar de nationale finale mag. Een unieke,.

moderne en multimediale manier om jongeren bewust te maken van de rechten die er zijn en de democratie die nodig is om van die rechten gebruik te kunnen maken.

5

jaarverslag 2013

We krijgen dingen in beweging

6

In 2013 investeerde het vfonds (Stichting Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg) veel in stenen. Het maakte de opening mogelijk van Barak 1B bij Nationaal Monument Kamp Vught, van Verzetsmuseum Junior in Amsterdam en van de nieuwbouw van De Basis in Doorn. Daarnaast kreeg het OorlogsVerzetsMuseum in Rotterdam 800.000 euro voor de verbouwing tot educatiecentrum voor jongeren. Ook de aankoop van Hotel de Wereld in Wageningen werd met twee miljoen euro financieel mogelijk gemaakt door het vfonds. “Het was voor ons echt iets groots in 2013 en dan bedoel ik dat niet alleen financieel gezien”, zegt Ton Heerts. “Het is belangrijk om erfgoed te behouden.”

Zo moesten de drie stichtingen in Wageningen die waken over het herdenken van de Tweede Wereldoorlog en het vieren van vrijheid fuseren. Het betrof de Stichting Nationaal Erfgoed Hotel De Wereld, Nationaal Comité Herdenking Capitulaties 1945 Wageningen en Comité 4 en 5 mei Wageningen. Heerts: “Ik ben blij dat het samengaan van de drie met de aankoop is geborgd en we met enige sturing van meerwaarde zijn gebleken.” Subsidietoekenning

Meer sturend, bekender en zichtbaarder; zo zou je de koerswijziging die werd ingezet in 2011 kort kunnen omschrijven. Een koerswijziging die in 2012 concreet invulling kreeg. En een koerswijziging waarvan in 2013 de eerste vruchten konden worden geplukt. 2012 omschreef Heerts als het jaar waarin het vfonds definitief “We hebben echt dingen mogelijk gemaakt in de hardeen nieuw gezicht kreeg en voor het eerst ging samenware. Het afgelopen jaar was daarom ook een oogstjaar, werken met de Nationale Postcode Loterij. Een nieuw omdat veel grote projecten zijn afgerond. Projecten gezicht dat volgens Heerts goed is ontvangen. “Wel waarover in voorgaande jaren is besloten”, zegt Heerts heeft 2013 ons geleerd dat je het vfonds-beeldmerk niet trots. 2013 het jaar van stenen of gebouwen noemen, met de logo’s van drie loterijen moet verbinden”, zegt de gaat hem echter te ver. “We hebben ons terdege afgedirecteur. “Je kunt van de door ons gesubsidieerde provraagd of we wel in gebouwen zouden moeten investejecten niet eisen dat ze het vfonds noemen en dan ook ren. Juist in Doorn bij De Basis zaten we misschien wel nog eens al die loterijen. Dat moeten we dus gerichter te veel in gebouwen. Maar als het pand een directe relagaan doen, zodat het aantal logo’s afneemt.” tie heeft met het behoud van erfgoed en het doorgeven “Bekender en zichtbaarder is van onze boodschap het vfonds in 2013 zeker geis het belangrijk en ge-. worden. Dit blijkt ook duideoorloofd. In Wageninlijk uit het toegenomen aangen, Amsterdam en We hebben echt dingen tal subsidieaanvragen”, zegt Rotterdam gaat het er-. mogelijk gemaakt in de hardware Heerts. “2013 was het jaar om wat er is gebeurd; waarin we de meeste subsiin Doorn richt De Basis Ton Heerts, directeur vfonds die hebben toegekend. Meer zich meer op de toe-. dus dan begroot, maar ook meer dan we uit het lotekomst en wat er nog gaat gebeuren.” rijgeld kregen. We hebben 4 miljoen euro uit het eigen “Het behoud van erfgoed past ook uitstekend bij de vermogen ingezet”, vertelt de directeur. BankGiro Loterij”, zegt Heerts. Bij de lening voor de aanEcht bekender worden, blijft voor hem een belangrijke koop van Hotel de Wereld stelde het vfonds wel eisen.

doelstelling. “Dat is beter voor het fonds en goed richting de mensen die loten kopen. We willen benaderbaar zijn. We willen dat mensen weten dat ze bij ons terecht kunnen voor subsidie. De keerzijde van dit verhaal is wel dat het aantal afwijzingen en dus teleurstellingen bij subsidietoekenning toeneemt. Dat is altijd een dubbel gevoel”, zegt Heerts. Hij benadrukt dat het vfonds niet alleen grote projecten subsidieert. “We hebben bijvoorbeeld in 2013 een aanvraag ontvangen voor een loop over het Westerborkpad. De route van ongeveer 340 kilometer loopt van de Hollandsche Schouwburg, tijdens de oorlog een verzamelplaats voor Joden in Amsterdam, naar het voormalig kamp Westerbork in Drenthe. De organisatie van de loop heeft € 550,- aangevraagd en die hebben we ook toegekend. Ook voor dat soort kleinere projecten moet het vfonds er zijn. Het leuke is namelijk dat het pad wordt erkend, Westerbork weer aandacht krijgt en mensen er weer even aan worden herinnerd waar het pad voor staat. Dat je daar een activiteit ontplooit, is echt bijzonder.“ De drie werkvelden

• erkenning en waardering • herinneren, herdenken en vieren • vrede, democratie, rechtsstaat en internationale rechts-. orde Het is een indeling die volgens Heerts zijn nut heeft bewezen. “Wat we het afgelopen jaar hebben gedaan is het nog beter en scherper definiëren wat deze drie pijlers inhouden. We hebben de pijlers ook kunnen toepassen om meer balans te krijgen in de toegekende subsidies. Het accent lag altijd heel sterk op erkenning en waardering maar in 2013 is een evenwichtigere verdeling tot stand gekomen. De pijlers sluiten ook goed aan bij de loterijen. Pijler 1 en 3 bij de Nationale Postcode Loterij en pijler 2 bij de BankGiro Loterij. De Lotto past bij alle pijlers. De zogenoemde derde geldstroom (de fondsen op naam en nalatenschappen) kwam helaas nog niet helemaal van de grond. “Ik heb het in het vorige jaarverslag ook ge-

Governance en toezicht Met het toezicht op het vfonds en de bestedingen zit het volgens hem meer dan goed. “We zijn topzwaar op toezicht. De directie werkt met de Raad van Bestuur en die wordt gecontroleerd door de Raad van Toezicht. Naast de Raad van Toezicht hebben we natuurlijk te maken met een onafhankelijk accountant, we zijn aangesloten bij de Vereniging Financiële Instellingen en krijgen alleen maar geld van loterijen als we voldoen aan het CBF-keurmerk. We hebben de ANBI-status en vanuit de Nationale Postcode Loterij hebben we een meetpuntenevaluatie. We worden dus uitstekend gecontroleerd. Het gaat nu goed maar moet ook niet meer worden. Je kunt ook te veel willen reguleren”, meent Heerts. Hij benadrukt fervent voorstander te zijn van een goede en.

2013 was het jaar waarin we de meeste subsidie hebben toegekend Ton Heerts, directeur vfonds

zorgvuldige verantwoording. “Dat staat voor mij buiten kijf. Van elke euro moeten honderd centen worden verantwoord.” 2014 wordt volgens Heerts een bijzonder en spannend jaar. En dan niet zozeer vanwege de ontwikkelingen binnen het vfonds. “2014 wordt een heel spannend jaar voor de ontwikkeling van het ‘Normandië van Nederland’ in

jaarverslag 2013

Meer sturend, bekender en zichtbaarder worden. Het was alleen mogelijk door bij de koerswijziging in 2011 duidelijke keuzes te maken en het aantal werkvelden te beperken tot drie:

zegd, maar dat moet nog steeds beter”, erkent Heerts. Tijdgebrek blijkt hier een belangrijke boosdoener. “We zijn absoluut te klein voor het tafellaken, maar ook te groot voor het servet.. In zo’n derde geldstroom moet je veel tijd en energie steken. Hier geldt bovendien letterlijk dat de kost voor de baat uitgaat. Dit alles kan niet allemaal gedaan worden door dezelfde hoeveelheid medewerkers. We hebben daarom in 2013 besloten om iets uit te breiden. Men moet hierbij niet meteen denken aan veel extra personeelsleden maar wel aan een kleine uitbreiding”, legt de directeur van het vfonds uit.

7

Gelderland. De Liberation Route, 70 jaar Market Garden. Het wordt een belangrijk jaar. We komen nu ook in de laatste jaren dat mensen die de oorlog hebben meegemaakt nog leven.” Bang dat de aandacht voor onderwerpen zoals oorlog en vrede daarna afzwakt, is Heerts

Van elke euro moeten honderd centen worden verantwoord

jaarverslag 2013

Ton Heerts, directeur vfonds

8

niet. “Ik was laatst op een school in Rotterdam om les te. geven. Het ging toen over het OorlogsVerzetsMuseum en het grote bombardement dat de binnenstad vernietigd heeft. Er zaten toen kinderen in de klas die vertelden over een oom die vocht in Syrië. Nederland gaat dit jaar met militairen naar Mali. Conflict en oorlog; het lijkt ver weg, maar is zo weer dichtbij. Dat is wat het vfonds ook zo bijzonder en uniek maakt. We zitten tussen feest van bevrijding en oorlog in. Je probeert door debat conflicten en oorlogen te voorkomen. Lukt dat niet, dan heb je het leger nodig; waar ook ter wereld en dat leidt altijd tot slachtoffers en gewonden. Die moet je weer erkennen en waarderen. En als het conflict achter de rug is hoop je dat mensen er lessen uit trekken zodat het nooit meer gebeurt. Zo is de cirkel van het vfonds rond. We zijn bovendien een bijzonder fonds. We zijn niet een cultuurfonds of beleggingsfonds. Niet te klein maar ook niet te groot. Wij krijgen dingen in beweging en zijn het vliegwiel.”

Communicatie en organisatie Het vfonds is als goed doel voor een groot deel van haar middelen afhankelijk van mensen die loten willen kopen voor een loterij die goede doelen steunt. Deelnemers aan de loterijen beseffen nu nog niet goed dat een deel van het geld naar het vfonds gaat. Er zijn plannen om de deelnemers bij aankoop van het lot de keuze te geven welk goed doel zij willen steunen. Daarom moet het vfonds meer naamsbekendheid krijgen. Een koers die in 2012 al flink is ingezet maar echt bekender worden blijft voor het vfonds een belangrijke doelstelling.

Televisie en radio Om de naamsbekendheid kracht bij te zetten, is er in 2013 wederom een Ster & Cultuurspot uitgezonden op zowel de televisie als op de radio. In de periode mei t/m juni (vanaf 4/5 mei t/m veteranendag eind juni) is het vfonds via 105 tv-spots, 171 radiospots en 1.295.000 views online zichtbaar geweest voor het Nederlandse publiek. Rondom de Indië herdenking op 15 augustus is er via Socutera een tv-spotje uitgezonden over het Ministerie van Vrede, met als Minister van Vrede Jurgen Raymann. Deze spot is in één week door 923.000 kijkers bekeken. Zoals gebruikelijk bij het vfonds heeft elk project communicatieverplichtingen. Op deze manier komt het vfonds bij vele mensen onder de aandacht. Met de Telegraaf heeft het vfonds een aparte band en een aantal projecten van het vfonds heeft speciale aandacht van de Telegraaf gekregen.

vfonds Bandritzer In 2013 heeft de vfonds Bandritzer door het land gereisd. Bij o.a. verschillende Oorlogs- en verzetsmusea, bij herinneringscentra, op het Bevrijdingsfestival in Utrecht, Veteranendag, de 50+ beurs en bij Movies that Matter in Den Haag. In de vernieuwde vfonds Bandritzer worden de modernste technieken gebruikt om de inhoudelijke boodschap in een korte tijd op een intensieve manier over te brengen. In korte films (max 3 minuten per film) wordt duidelijk dat de vrijheid die wij kennen niet altijd vanzelfsprekend is en dat ook in Nederland niet altijd de vrijheid is geweest. Inmiddels is de vrijheid in Nederland zo vanzelfsprekend dat we er niet allemaal meer over nadenken of bij stilstaan.

Stap binnen en ervaar en beleef vrede, vrijheid en democratie. Vlieg mee door vrijheid en onderdrukking. Beleef vrijheid en bezetting. Hoe komt het dat we nu in vrijheid leven? Wat is er allemaal gebeurd? Wat doe jij eigenlijk voor je vrijheid?

Op enkele locaties hebben we de mensen na een bezoek aan de vfonds Bandritzer vragen gesteld: Wat doe jij voor je vrijheid? én Wat is voor jou vrijheid? De antwoorden hebben de bezoekers opgeschreven op een whiteboard en we hebben hier een foto van gemaakt. De foto werd door de camera direct verwerkt en voorzien van een kader met de boodschap “Wat doe jij voor je vrijheid?” Binnen enkele minuten werd de foto geplaatst op de Facebook pagina van het vfonds en konden de bezoekers hem downloaden en delen met vrienden en familie. Deze actie werd zeer positief ontvangen door de bezoekers.

In 2014 is de Bandritzer uitgeleend aan de Koninklijke Landmacht die in dat jaar haar 200 jarig bestaan viert.

Organisatie De Raad van Toezicht is samengesteld door rekening te houden met de aard en omvang van de stichting. Bij de keuze van de gewenste samenstelling is zorgvuldig gelet op kennis, ervaring en affiniteit met de aard en cultuur van de stichting. De Raad van Toezicht heeft tot taak toezicht te houden op het beleid van de Raad van Bestuur en op de algemene gang van zaken in de stichting. Haar bevoegdheden, verantwoordelijkheden en taken zijn vastgesteld in een reglement. Per 1 januari 2013 is de good governance code ingevoerd. Het vfonds heeft naast de Raad van Toezicht en de Raad van Bestuur een beleidsvoorbereidend, uitvoerend bureau onder leiding van een directeur. Binnen de Raad van Toezicht is een auditcommissie aangesteld, welke bestaat uit twee leden en de controller van het bureau.

jaarverslag 2013

9

jaarverslag 2013

10

De Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht hebben beiden steeds drie jaar zitting. De leden van de Raad van Toezicht zitten maximaal drie termijnen terwijl de leden van de Raad van Bestuur onbeperkt benoembaar zijn. Ten minste vier maal per jaar komt de Raad van Toezicht. bijeen en de Raad van Bestuur minimaal zes keer per jaar. Een maal per jaar komen beide organen in een gemeenschappelijke bijeenkomst tezamen. De auditcommissie komt minimaal twee maal per jaar bijeen. Oud-burgemeester Job Cohen is per 1 januari 2014 de nieuwe voorzitter van de Raad van Toezicht.

Raad van Toezicht (per 1 januari 2014)* • Voorzitter: de heer mr. M.J. Cohen • Lid: de heer drs. H.H. Hulshof • Lid: de heer W.J. Berg • Lid: mevrouw drs. M. Scharloo, Directeur Teylersmuseum, Lid bestuur Museumvereniging, Lid bestuur Museumjaarkaart, Adviseur Mondriaan Fonds. • Lid: de heer Vice-admiraal M.J.M. Borsboom, Commandant Zeestrijdkrachten, Admiraal Benelux • Lid: vacature • Lid: vacature

Raad van Toezicht (tot 31 december 2013)* • Voorzitter: de heer mr. B.J.M. Baron van Voorst tot Voorst, lid Raad van Advies Oorlogsgravenstichting • Lid: de heer mr. M.J. Cohen, Voorzitter Raad van Toezicht Wageningen UR, Voorzitter Amsterdams 4-5 mei comité, Vice-voorzitter Politie Onderwijs Raad, Lid Curatorium Leerstoel vfonds Tilburg Law School. • Lid: mevrouw P.W. Kruseman, Vice-voorzitter Nationaal Fonds 4 en 5 mei, Lid Raad van Toezicht Anne Frank Stichting. • Lid: de heer W.J. Berg, Lid dagelijks bestuur Vakcentrale CNV, Bestuurslid stichting CNV-Internationaal, Vicevoorzitter Stichting van de Arbeid, Plaatsvervangend lid SER, Bestuurslid stichting pensioenfonds ABP, Bestuurslid stichting VUT fonds, Lid ledenraad en financiële commissie VU Vereniging. • Lid: de heer drs. H.H. Hulshof, Lid Raad van Toezicht Stichting Nationaal Erfgoed Hotel de Wereld (NEW) per 1-1-2014. • Lid: de heer P.A. Offers, Plaatsvervangend voorzitter geschillencommissie Klachteninstituut Financiële Dienstverlening. • Lid: vacature

Raad van Bestuur (zowel in 2013 als in 2014)* • Voorzitter: de heer mr. R.S. Croll, President van de Oorlogsgravenstichting tot en met 16-9-2013, Voorzitter van het bestuur van de Stichting Vrienden van de OGS vanaf 15-8-2014. • Secretaris: de heer A.J.M. Heerts, Voorzitter Vakcentrale FNV, plaatsvervangend voorzitter SER. • Lid: de heer C.J.M. de Veer Lt-generaal b.d., Vice-voorzitter Raad van Bestuur ABP, Honory member Common Wealth War Graves Commission, Beschermheer Nieuw Guinea Veteranen, Voorzitter Raad van Toezicht Koninklijke Luchtmacht Historische vlucht.

De heren Mr. B.J.M. Baron van Voorst tot Voorst en P.A. Offers en mevrouw P.W. Kruseman zijn per 1 januari 2014 afgetreden als respectievelijk voorzitter en lid van de Raad van Toezicht.

* Alleen de relevante nevenfuncties zijn in dit jaarverslag opgenomen. De vergoeding aan de leden van de Raad van Toezicht bedroeg in 2013 volgens de toegestane vrijwilligersvergoeding €1.200,- (voorzitter) en € 900,- (lid). De voorzitter en lid van de Raad van Bestuur ontvingen een vergoeding van respectievelijk € 15.000,- en € 7.500,-. Voor de secretaris/directeur van het vfonds geldt voor zowel 2013 als 2014 de regeling directeursbeloningen van het VFI. Bureau: vestigingsplaats Den Bosch Directeur: Ton Heerts Controller: Maaike van der Steen Senior beleids- en projectadviseur: Wiard Molenaar Communicatie- en projectadviseur: Marineke Wensink Marketing en office management medewerker: Laura van Schalm Secretariaatsmedewerker: Evelyn Aarts Register accountant: de heer W. van Egeraat RA.

Binnen vijf minuten een maatje op de stoep

jaarverslag 2013

Hendrik-Jan van Tilburg is voorzitter van de samenwerkende veteranenontmoetingscentra, de V.O.C. Mettes van der Giessen is projectleider versterking nuldelijnsondersteuning veteranen bij het Veteranen Platform. Met de voorzitter van het Veteranen Platform, Hein Scheffer, spreken zij over het belang van kameraadschap voor veteranen en hun relaties. Het vfonds financiert hen, in het kader van de erkenning en waardering van het werk dat veteranen hebben verricht.

12

“Jij bent in Libanon geweest”, zegt Hendrik-Jan van Tilburg tegen Mettes van der Giessen. “Hoe was jouw psycho-indicatie?” Van der Giessen: “Het was Bosnië. Geen idee.” Van Tilburg: “Heb je überhaupt een examen gehad?” “Nee.” Van Tilburg: “Dat was een wereld van verschil met nu. Kijk hoe we investeren in de militairen die naar Mali gaan. De geestelijke verzorging, het bedrijfsmaatschappelijk werk, psychologen, het thuisfront dat erbij wordt betrokken, enzovoort. Er wordt van alles gedaan om ervoor te zorgen dat veteranen niet jarenlang wachten met hulp zoeken, om zich dan, als het alleen maar erger is geworden, te laat te melden, als vaak alleen hospitaliseren nog een oplossing is.” Dat neemt niet weg dat militairen getraumatiseerd kunnen terugkomen, of dat er zich jaren later een trauma bij hen kan openbaren. Mede daarom is het hoopgevend dat veteranen steeds meer naar elkaar omkijken dan vroeger. Via sociale media, maar ook via de de 18 ontmoetingscentra die zijn aangesloten bij de V.O.C. en 46 veteranenverenigingen die zijn aangesloten bij het Veteranen Platform, dat door het ministerie van Defensie is belast met de coördinatie van de nuldelijnsondersteuning voor veteranen.

Buddysysteem De nuldelijn. Geestelijke mantelzorg, “maar dan minder beladen en minder vergaand”, legt Van Tilburg uit. Naast de nuldelijn is er de eerstelijns reguliere en tweedelijns specialistische zorg. “Vergelijk de nuldelijnsondersteuning met het buddysysteem voor militairen. Er voor elkaar zijn, zorgt ervoor dat mensen op de rit blijven.” Van der Giessen: “Bij oudere veteranen zie je dat hun netwerk aan het afbrokkelen is; zij missen een buddy die dagelijks even een arm om hen heen slaat.” Toch is de nuldelijnsondersteuning bedoeld voor veteranen van alle leeftijden. Ook die wordt verleend door de ontmoetingscentra. Die moeten we dan ook niet zien als zorgcentra, zegt Van der Giessen, maar meer als buurthuizen. “Het verschil is dat wanneer veteranen een probleem hebben, dat daar gemakkelijker wordt gesignaleerd dan

We zijn geen zorgverleners Hein Scheffer

in reguliere buurthuizen.” De luisterende oren zijn niet alleen veteranen, maar ook relaties en zelfs militairen in actieve dienst. Het vfonds financiert de organisatie van deze buddyzorg in een landelijk dekkend en kostenarm systeem met gecertificeerde nuldelijnshelpers. Daarvoor is tot 2016 bijna driekwart miljoen euro toegezegd. “Ondersteuning”, corrigeert Van der Giessen het woord zorg. Hein Scheffer: “We zijn geen zorgverleners.”

jaarverslag 2013

13

jaarverslag 2013

Versnipperd De nuldelijnsondersteuning was altijd erg versnipperd, zegt Van der Giessen: “Je hebt de landelijke georganiseerde veteranenverenigingen en de ontmoetingscentra, die regionaal opereren. Wij richten nu de nuldelijnsondersteuning bij de verenigingen en de ontmoetingscentra goed in. We geven de vrijwilligers een rugzakje met kennis en vaardigheden mee en vergoeden de onkosten. De training wordt gegeven door de Basis en leidt tot een certificaat van bekwaamheid als nuldelijnshelper. Daarna koppelen we de steunsystemen van de verenigingen en ontmoetingscentra aan elkaar tot een landelijk dekkend systeem.” Er zit strategie achter de financiering door het vfonds, vermoedt hij. “In het verleden werd er onvoldoende aandacht gegeven aan het gespecialiseerd maatschappelijk werk voor veteranen. Het vfonds heeft daarom jarenlang dat maatschappelijk werk gefinancierd. En daarna gezegd: ‘Defensie, het staat, het loopt, het werkt, het is nu een verantwoordelijkheid van een ander’. Toen had Defensie maar één keus: overnemen. Ik denk dat nu hetzelfde gaat gebeuren.” Scheffer beaamt dit: “Het vfonds is een investeerder. Als er een goed idee komt, investeren ze er in. En als het er staat, is het tijd dat iemand anders het overneemt.”

14

Nuldelijnsondersteuning is aandacht en hulp voor je kameraad Mettes van der Giessen

Exploitatie “De exploitatie van een ontmoetingscentrum kost ongeveer duizend euro per maand”, weet Van Tilburg. “Dat krijgen ze gewoon niet binnen, want het zijn particuliere initiatieven. Soms heb je het geluk dat een gemeente een pand aanbiedt. Maar alleen als de centra kostenarm worden en als de bedrijfsvoering op orde is, steunt het vfonds ze via ons project.” Hij heeft daarom ook de leden van het Veteranen Platform uitgenodigd om in de centra te vergaderen en er reünies te organiseren, zodat geld van veteranen terecht komt bij veteranen. Scheffer vindt dat een goed idee en zegt toe de ledenvergaderingen van het Veteranen Platform in één van de centra te houden. “Dat zijn toch een man of 50, 60.” Volgens Van der Giessen gaat het er vooral om dat de nuldelijnsondersteuning laagdrempelig is. Helemaal voor veteranen die teleurgesteld uit de zorg zijn gestapt, of de zorg bewust mijden. “We zijn in eerste instantie gericht op ontmoeten. Dan komen we mensen tegen die zeggen, die en die is aan de drank, of zit altijd alleen thuis. Dan gaan we er naar toe, we bellen aan en vragen of we een kop koffie mogen drinken.” De volgende stap is dan om ze in een ontmoetingscentrum te krijgen of bij een reünie. Helmen en uniformen In de centra zelf draait het om beleving, legt Van Tilburg uit. “Er liggen helmen en uniformen en dat doet iets met mensen. In termen van kleuren, van geur, van het losmaken van het verhaal. Als dat niet lukt, proberen we ze te masseren. Krijgen we ze dan nog niet in die vibratie, de sfeer van het centrum, dan moeten ze misschien wel worden doorverwezen. En ook daarna zijn wij er, na afloop van een moeilijk gesprek met bijvoorbeeld een psychiater. Dan zeggen we: kom bij ons resoneren, even bijkomen van de emoties voordat je naar huis gaat. En als laatste proberen we ze te activeren, met het lijf aan de slag te gaan. Je moet niet alleen in het hoofd blijven zitten.” Van der Giessen wil over anderhalf jaar vijfhonderd gecertificeerde nuldelijnshelpers hebben opgenomen in het landelijke systeem. Om ze in te kunnen zetten is een digitale sociale kaart bedacht, de DiSK-Veteranen. “Zie je

jaarverslag 2013

de-escalerend als een politieman zegt, hé, ik heb ook in dat een veteraan hulp nodig heeft, dan kun je via DiSKV Libanon gediend.” een contactpersoon van een vereniging of ontmoetingsHij denkt dat het de politie de ogen opent voor de omcentrum bereiken, en zeggen: ik heb hier een veteraan gang met mensen die problemen hebben. In het nieumet dat en dat probleem, zou een van jouw nuldelijnswe gebouw waarin Scheffer kantoor houdt, zit naast helpers die bij hem in de buurt woont contact met hem het Veteranen Platform en de Basis ook de Stichting kunnen leggen.” “De kracht van DiSKV is dat je meteen Waardering en Erkenning Politie, een initiatief van het kunt bellen, ook ‘s nachts”, zegt Van Tilburg. “Als het vfonds. Het Veteranetwerk straks goed is uitgerold, nen Platform onderdan heb je heel snel, binnen een houdt daar nauwe halfuur of zelfs vijf minuten, een contacten mee. “Bij maatje op de stoep staan. Een Een dreigende uitslaande de opening van ons dreigende uitslaande brand kun brand kunnen we straks gebouw merkte ik je meteen blussen. Zo voorkom je meteen blussen dat het bij de politie restschade.” niet gebruikelijk is om Hendrik-Jan van Tilburg Politie over dit soort dingen te praten. Dat wordt ervaren als zwakte en daar schrok De DiSKV is ook te benaderen door instanties die in conik een beetje van. Terwijl je het eigenlijk bij de militairen tact komen met veteranen, zoals huisartsen, gemeenverwacht, is het bij de politie aan de orde.” Van der Giesten, Leger de Heils en politie. “Als een veteraan doorslaat sen: “De ondersteuning van een politieman komt pas en de politie komt erbij”, zegt Scheffer, “dan kan die hem aan bod na een traumatische ervaring. Nuldelijnsonderoppakken en in de cel zetten of hospitaliseren. Voeg je steuning is aandacht en hulp voor je kameraad op het daar de nuldelijnsondersteuning aan toe, dan is het pamoment dat hij slecht in zijn vel zit. Dat is een slag die let breder, minder agressief.” Het gaat volgens hem te de politie nog moet maken.” ver om, als een veteraan met een mes staat te zwaaien, er een nuldelijnshelper op af te sturen. “Maar het werkt

15

Erkenning en Waardering (oorlogs)getroffenen en Veteranen

jaarverslag 2013

Totaal subsidietoekenningen € 6.742.898

16

Stichting Veteranenkunst SVK Projectsubsidie 2013 8500 Stichting Genootschap Engelandvaarders Projectsubsidie 2013 2.600 Stichting Nederlandse Veteranendag Documentaire ‘Helden tegen wil en dank’ 45.000 Vereniging Dragers Militaire Dapperheidsonderscheidingen Projectsubsidie 2013 4.996 Veteraneninstituut Het interview project Thuisfront 20.000 Nederlandse Unifil Vereniging Extra aanvraag projectsubsidie Unifil 2.950 Wounded Warriors Netherlands Opstartsubsidie organisatie 3.500 COVVS Projectsubsidie 2013 4.500 Stichting Samenwerkend Verzet 1940- 1945 Dag van het Verzet 2013 7.500 Oorlogsgravenstichting Pelgrimsreizen naar Indonesië en Thailand 2013 30.238 12-01-14

21:39

Stichting Nederlandse Veteranendag Ridderzaalceremonie Veteranendag 2013 40.000 Nationale Taptoe Taptoe 2013 320.000 Stichting VersPers Uitgeverij Project ‘De familie van een veteraan’ 13.600 Stichting Veteranen Actief Projectsubsidie 2013 11.330

Bond van Wapenbroeders Projectsubsidie 2014 44.500 Stichting Sobibor Herdenkingsreis 2014 2.900 Stichting Benteng Projectsubsidie 2014 4.165 Nederlands Auschwitz Comité Herdenkingsreis polen november 2013 1.750 Federatie van verenigingen van Indië Militairen Project FIM 2014 10.000 VOMI Nederland Projectsubsidie 2014 31.500 ORS Lek en Linge voor Atheneum -HavoVMBO Circusvoorstelling opdat wij niet vergeten 3.000 Stichting Veteranen Platform Projectsubsidie Veteranen Ontmoetingscentra 2014 85.000 Stichting Veteranen Platform Projectsubsidie Nuldelijnsondersteuning 2014 100.000 Stichting Veteranen Platform Projectsubsidie 2014 18.000 Veteraneninstituut 200 jaar Koninklijke Landmacht 115.000 Vereniging van Poolse Oudstrijders in Nederland Projectsubsidie 2014 2.000

VVRTT Reünie 26 sept. 2013 550

Stichting Veteranen Platform Verhuiskosten 20.000

FIM Viering 25 jarig bestaan 10 oktober 900

Stichting Genootschap Engelandvaarders Projectsubsidie 2014 4.500

De Gewonde Soldaat Reünie 10 mei 2013 400

BNMO Vereniging Projectsubsidie 2014 326.900

Stichting Veteranen 4-10 RI Reünie 30 aug. 2013 710

BNMO Vereniging Projectsubsidie STIMOG 2014 250.000

VOPET Reünie 11 mei 2013 en 25 september 2013 1.800

Stichting de Basis Projectsubsidie 2014 3.259.100

SHBSS Reünie 17 aug. 2013 3.500

Stichting Miles 4 Justice Miles 4 Justice Cup 2014 50.000

Stichting Oranjehotel Herdenkingsbijeenkomst 28-9-2013 500

SHBSS Pelgrimsreis langs traject Birma-Siam Spoorweg 4.500

Comité 3-10 RI Reünie 6 juli 2013 400

Stg. Indisch Herinneringscentrum Bronbeek Gedeeld Verleden, gedeelde toekomst 160.000 Stichting Pelita indisch Nederland Groep Projectsubsidie 2014 16.450 Stichting Veteranen Platform Projectleider nuldelijnsondersteuning 2014 60.000 SMV Projectsubsidie 2014 372.903 Bond van OudStoottroepers en Stoottroepers Projectsubsidie 2014 27.386 Stichting Waardering Erkenning Politie Projectsubsidie 1.000.000 Sociaal Juridisch Loket projectsubsidie 100.000 Vereniging Indië Militairen de Valouwe Reünie 1 oktober 2013 500 Reüniecommissie 3-6 RVA Reünie 11 april 2013 280 Stg. Sobibor Herdenkingsreis 2013 3.000 Vereniging Nederlands Nieuw Guinea Militairen 1945-1962 Reünie 25-26 april 2013 3.240 Staf Chauffeursgroep 403 BI Reünie 15 mei 2013 150 Reüniecommissie OVW Veluwebataljon 1-8 RI Reünie april 213 Reünieverband 6e bataljon regiment Stoottroepen Reünie 14 aug. 2013 850 Eerste Hulpverbandplaats 7 december C Divisie Reünie 16 mei 503 Comité 4-8 R.I. Reünie 10 okt. 2013 400 Reüniecommissie Exschrijvers/Logistieke Dienst Administratie der KM Reünie 17 april 2013 1.000

Stg Reünie Bangkinang Reünie 6 april 2014 650 Vereniging Oud-Leden 1 (NL) UN Signal Battalion Reünie 7 september 1.500 PG8788 Operatie Octopus Reünie op 15-6-2013 415 Stichting Grenadiers en Jagers Reünie 7 juli 2013 7.100 Vereniging Huzaren van Boreel Reünie 21 sept.2013 5.000 VVRTT Reünie 2 oktober 1.600 Reünie en nazorgcommissie 2-6e R.I. T. Brigade Reünie 28 sept. 2013 2.000 Noordelijke vereniging Oud en Actiefdienend Marinepersoneel Reünie op 5 okt.2013 600 Vereniging 1e Poolse Pantserdivisie Nederland Herdenking bevrijding Breda 500

jaarverslag 2012

Algemene vereniging Oud-marinepersoneel Projectsubsidie 2013 10.750

Vereniging JIN Projectsubsidie 2014 2.200

Stichting Japanse Jongenskampen Herdenking 23 aug. 2.500

Bond van Wapenbroeders / Afdeling Venray e.o. Overkomst Veteranen Venray 2013 1.000

13

Regiment bevoorradings en transporttroepen Reünie 26 september 2013 5.000 Stichting Herinnering LO-LKP Reünie 24 mei 2014 350 Landelijke kontaktgroep Verzetsgepensioneerden Laatste reünie 4 september 2013 820 Vereniging Veteranen Regiment Genietroepen Reünie 15 mei 2014 5.000 Eerste Hulpverbandplaats C. Divisie 7 december Reünie 15 mei 2014 370

Comité van Toezicht KNIL Monumenten Herdenking 26-07-2013 531

Politie Veteranen Platform Subsidie 2013 33.333

Stichting Japanse Vrouwenkampen Reünie 25 augustus 3.600

VOMI Nederland Projectsubsidie 2013 35.765

Stichting Oldenzaalse Veteranen Lustrumbijeenkomst 400 Stg. Ver. Veteranen Regiment van Heutsz Vijf jaarlijkse Reünie 13.500

VVRBT Projectsubsidie VVRBT 2013 4.000 Welcome Again Veterans Overkomst veteranen 2013 1.250

Wij slaan de brug die overlevenden niet meer kunnen slaan

jaarverslag 2013

Het vfonds financierde de verbouwing van het Verzetsmuseum en de restauratie van Barak 1B, en gaf zo letterlijk ruimte aan herinneren, herdenken en vieren. Een gesprek met Jeroen van den Eijnde, directeur van Nationaal Monument Kamp Vught, en Liesbeth van der Horst, directeur van het Verzetsmuseum in Amsterdam.

18

werd langdurig en veertig jaar later was de woonsituatie zeer verslechterd. Alle barakken werden toen gesloopt om te wijken voor nieuwbouw in dezelfde stijl. Behalve Barak 1B, die nog steeds een kerkfunctie had. Totdat de kerkgangers gebruik gingen maken van barak 1A, die wél was opgeknapt.” De organisatie van het naastgelegen Nationaal Monument Kamp Vught vroeg zich toen af: willen we dit oorlogserfgoed voor onze ogen laten verkruimelen of willen we het behouden? Ze koos voor het laatste en besloot er het verhaal van de vier bewonersgroepen te vertellen. Met steun van het vfonds.

“Hier groeide de boom naar buiten.” Jeroen van den Eijnde wijst omhoog in de educatieve ruimte van Barak 1B op het kampterrein. “De architect heeft op de plaats waar eens een groot gat zat, nu een transparant glazen dak gemaakt. Bomen als getuigen “Voor de kampgevangenen in oorlogstijd was dit de In dezelfde periode meldde het Verzetsmuseum in Ampostbarak en kantine. Er waren zelfs plannen om er een sterdam zich bij het vfonds, om ook daar een uitbreiding bordeel in onder te brengen.”, zegt Van den Eijnde. Maar van het museum te financieren. En ook daar ging het de barak werd na de bevrijding een kerk, voor collabovfonds snel akkoord. rateurs en voor zesduizend Duitse burgers uit de SelfNet als in Vught zou hier de geschiedenis van vier groekant, een streek ten oosten van Sittard, die hier door de pen worden verteld: dat van de Britten naartoe waren geJoden, de verzetsmensen, de collastuurd. borateurs en de omstanders in de In 1951 kwamen Molukkers Plekken waar het allemaal oorlog. Verteld door kinderen uit - voornamelijk ex-KNIL-migebeurd is, worden steeds die tijd, voor kinderen uit onze tijd. litairen en hun gezinnen belangrijker “Het hele project zou bij elkaar 3,5 naar Nederland. Zij hadden miljoen euro gaan kosten”, zegt aan Nederlandse zijde geJeroen van den Eijnde directeur Liesbeth van der Horst. vochten. Toen Indonesië on“Op het moment dat wij voor het afhankelijk werd, werden ze moeilijke besluit stonden om een ‘go’ te geven voor naar Nederland gehaald. “En wat doe je dan?”, zegt Van de start van de bouw, was dat nog eigenlijk te tricky. den Eijnde, “Je verbouwt de barakken. Er werden kleine Toen heeft het vfonds zijn oorspronkelijke bijdrage van kamertjes in gemaakt voor de duizenden Molukkers die 500.000 euro verhoogd naar 700.000 euro, en konden naar Vught kwamen. Op zich sloot dat wel aan bij het wij dit besluit nemen.” kazerneleven dat zij gewend waren. Maar hun verblijf

jaarverslag 2013

19

jaarverslag 2013

20

Het resultaat is het Verzetsmuseum Junior waarin veel aandacht is voor de beleving van de oorlog vanuit persoonlijke ervaringen. “Dat is deels vanwege de doelgroep, maar ook omdat we weten dat het goed werkt. Deze opzet stimuleert bovendien het nadenken over dilemma’s, over goed en fout, over machteloosheid, lafheid en moed. En alles er tussenin.” Jeroen van den Eijnde noemt de uitbreiding van het Verzetsmuseum “een uitstekend voorbeeld van hoe je een abstract verhaal dicht bij de mensen kunt brengen”. Tegelijk worden volgens hem de plekken in Nederland ‘waar het allemaal gebeurd is’ belangrijker, zoals. het Anne Frank Huis, Actief verzet kun je niet de voormalige kamvan iedereen verwachten pen Westerbork en. Amersfoort en Vught.. Liesbeth van der Horst “De bomen hier waren getuigen. Dat besef levert een historische sensatie op bij bezoekers, die enorm helpt om de brug te slaan tussen toen en nu, zeker wanneer er geen overlevenden meer zijn die dit kunnen doen.” Juist op deze plekken zijn er wel grenzen in wat je museaal kunt doen, vindt hij. “De ‘experience’ die sommige oorlogsmusea bieden is op zich heel legitiem, maar past niet op de plaatsen van vervolging en terreur. Je wilt mensen geen kampbeleving laten ondergaan.” Moedige burgers

“Veel verzetsmensen waren zich tijdens de oorlog wel degelijk bewust van het risico dat ze namen” relativeert Van der Horst. “Zij wisten dat ze hun leven in de waagschaal stelden. En dat lang niet iedereen dat deed, is heel begrijpelijk”, vult Van der Horst aan. “Dat inzicht willen wij geven.”

In Barak 1B krijgen collaborateurs evenveel aandacht als de gevangenen uit de oorlogsjaren, de Duitse burgers en de Molukkers. Van den Eijnde verwacht weinig negatieve reacties van het publiek op deze keuze. “We zien dat Interessante slingerbeweging de afstand tot het onderwerp groeit, waardoor er meer Van der Horst vindt de visie op het verzet de laatste jabespreekbaar wordt.” Van der Horst kreeg evenmin ren heel negatief geworden. “Het zouden maar klunzen commentaar op de NSB-verhaallijn in Verzetsmuseum zijn geweest, en het was allemaal veel te weinig. Dat is Junior. “Tot mijn blijde verrassing.” iets waar ik het stellig niet mee eens ben. Voor actief Van den Eijnde: “Het gaat ons er om mensen bewust te verzet was veel moed nodig. Je kunt het niet van iederlaten worden van de keuzes die er vaak zijn en de geeen verwachten. In de oorlog was dat vanzelfsprekend. volgen daarvan. Ons motto is niet voor niets: herdenken Als je passief anti-Duits was, was je ‘goed’ . Nu wordt die is nadenken. Een bezoek aan een herinneringscentrum passieve houding veroordeeld. Het komt denk ik voort of oorlogs- of verzetsmuseum stimuleert tot nadenken uit schuldgevoel over de. over heel wezenlijke vragen.” Jodenvervolging. Daar Van den Eijnde citeert uit een recente lehad toch eigenlijk iederzing van Kees Schuyt. “Helden plaats je Tot mijn blijde verrassing een zich tegen moeten op een voetstuk. Daarnaast heb je moedige kwam er geen commentaar verzetten, maar zo simburgers. Die tonen daadkracht op het juiste op de NSB-verhaallijn pel wás dat niet.” moment. Pas achteraf realiseren ze zich dat wat ze gedaan hebben heel erg riskant was.” Liesbeth van der Horst

het is een beetje vergeten geraakt dat er niet alleen Joden, maar ook opgepakte verzetsmensen in concentratiekampen hebben gezeten.” Samenwerking Op dit moment staat er in het Verzetsmuseum een tentoonstelling over de kindertransporten van Vught naar Sobibor, die NM Kamp Vught maakte met geld van het vfonds. “Die expositie reist langs meerdere locaties.”, zegt Van den Eijnde. “Dat was een eis van het vfonds.” Handig is het volgens Van der Horst dat het Verzetsmuseum, Kamp Westerbork en Kamp Vught redelijk vergelijkbare expositieruimten hebben, zodat ze tentoonstellingen kunnen uitwisselen “zonder de boel met veel extra kosten te veranderen”. jaarverslag 2013

Het vfonds stimuleert ook andere manieren om samen Er is sprake van een interessante slingerbeweging, zegt te werken. Zo financiert het sinds kort de projectsecretaVan den Eijnde. “Direct na de oorlog was er veel aanris van de Stichting Musea en Herinneringscentra 40-45. dacht voor verzet en bestond het verhaal van de JodenVan den Eijnde stelt: “Die projectsecretaris biedt strucvervolging niet of nauwelijks. Maar de laatste jaren zie tuur en geeft richting. We komen nu verder dan voorje dat die vervolgingsgeschiedenis andere verhalen naar heen in de uitwerking van ideeën voor mooie projecten, de achtergrond drukt .” Van der Horst : “Ik kan wel begrijdeskundigheidsbevordering en positionering. Daar zijn pen dat dit het langste blijft hangen in het collectieve wij erg blij mee.” geheugen. Het is zonder meer het meest ingrijpend geweest, dus dat gaat overheersen. Wij willen toch ook andere aspecten onder de aandacht brengen.” Van den Eijnde: “Dat is onze verantwoordelijkheid: historisch inzicht doorgeven aan het grote publiek, en verschillende kanten laten zien.” Van der Horst: “Er stond een column in NRC Handelsblad; MarJe wilt mensen geen kampgriet Oostveen was met haar dochbeleving laten ondergaan ter naar Verzetsmuseum Junior geweest, en die had gezegd dat ze alles over dat NSB-meisje wilde weJeroen van den Eijnde ten, want dat was nieuw voor haar. Het Joodse verhaal kende ze wel al. In 2015 gaan we een grote tentoonstelling wijden aan de Nederlandse politieke gevangenen in de concentratiekampen, want

21

Herinneren, herdenken en vieren

jaarverslag 2013

Totaal subsidietoekenningen € 4.652.064

22

Stadsschouwburg Amsterdam Voorstelling ‘Waarom lijn 8 niet meer rijdt’ 15.000 Stg. Liberation Route Europe Projectorganisatie Liberation Route 2013 889.504 Holy Clips voor Vrijheid 2013-2015 69.000 Stichting Sobibor Archeologische conferentie Sobibor 11.820 Stichting Indisch herinneringscentrum Bronbeek Project 70 jaar BirmaSiam spoorweg 7.940 Stichting I.O. Project 07:05:1945 Kunst en geschiedenisproject 07:05:1945 20.000 Stichting Herdenking 15 augustus 1945 Herdenking 15 augustus 1945 62.150 Nationaal Comité Herdenking Capitulaties Herdenking Capitulaties Wageningen 2013 12.500 Afslag Eindhoven Project ‘Reis naar het einde van de nacht’ 25.000 Oorlogsliefdekind Hosting en webmastering website Oorlogsliefdekind.nl 5.000 Stichting Sobibor Studiereis okt. 2013 2.650 Stichting Airborne Feelings Projectsubsidie 2013 25.000 Indisch Herinneringscentrum Bronbeek Manifestatie ‘Gedeeld Verleden, Gedeelde Toekomst’ 49.100 Stichting Nationaal Indië Monument 1945 - 1962 Indië Herdenking Roermond 2013 15.000 Nationaal Comité Herdenking Capitulaties 1945 Fusie NCHC en het Comité 4 en 5 mei Wageningen 25.000 Stichting Gastdocenten WOII Projectsubsidie 2013 5.280 IDFA Progr ‘The first World War: the first War ons screen 9.500 COVVS Conferentie ‘Een wereldoorlog II’ 40.000 Stichting Annemie en Helmuth Wolff Tentoonstelling Annemie en Helmuth Wolff 12.000 Historische Kring Leusden Inrichting Duitse bunker Grebbelinie 5.000

Oorlogs en verzetsmuseum Rotterdam Project Rotterdam Reset 800.000 Centraal Joods overleg externe belangen Kristallnachtherdenking 2013 6.000 Stichting Nationaal Indië Monumenten Renovatie Monument voor Indische Burgerslachtoffers 1.290 Stichting Kunst aan de Maaskant Dorp aan de rivier plus 18.945 Uitgeverij PENN Website represailles in NL 4.375 Nationaal Comité 4 en 5 mei Campagne De tweede wereldoorlog in 100 voorwerpen 81.145 Stichting Kunsthal Rotterdam Tentoonstelling De tweede wereldoorlog in 100 voorwerpen 75.000 Stichting Museum Engelandvaarders Museum Engelandvaarders 95.500 Stichting Indisch Herinneringscentrum Bronbeek Interactieve tentoonstelling ‘de Indië Express’ 61.550 Stichting Nationaal Monument Kamp Vught Oprichten Herinneringscentrum Sobibor 1.000.000 Stichting Musea en herinneringscentra 40 - 45 Secretariaatskosten 35.000 NIOD De oorlog in het museum herinnering identiteit verbeelding 9.992 Stichting Liberation Route Europe Projectsubsidie Liberation Route 2014 1.011.823 Stichting Westerbork Scholenproject Ruurlo Westerbork scholenproject 2013-2014 1.000 Comité Leefbaarheid Megchelen Lespaketten noodwoning Moezeköttel 10.500 Stichting Koninklijk Apeldoorn Evenement 200 jaar Koninkrijk der Nederlanden 100.000 Nederlands Auschwitz Comité Holocaust memorial Day 2014 8.500 Nationaal Comité Herdenking Capitulaties 1945 Fusie stichting NCHC, het comité 4 en 5 mei en stg. NEW 25.000

Vrede is voor ons geen abstract begrip

jaarverslag 2013

Het vfonds is founding partner van het wereldwijde vredesproject MasterPeace en hoofdpartner van het filmfestival rondom mensenrechten en de rechtsstaat Movies That Matter. Beide projecten passen uitstekend binnen doelstelling Vrede, Democratie, Rechtsstaat. Een gesprek met Ilco van der Linde, de bedenker en oprichter van MasterPeace en Taco Ruighaver, directeur van Movies That Matter Festival.

24

Beide heren blijken een lange geschiedenis te hebben als het gaat om maatschappelijke betrokkenheid en zelf in actie komen om de positie van mensen in nood te verbeteren. Zo stond Ilco van der Linde aan de basis van Dance4Life, dat door middel van muziek wereldwijd jongeren betrekt bij de strijd tegen HIV en AIDS. Op 15-jarige leeftijd organiseerde hij de eerste lokale Bevrijdingspop. Van 1980 tot 1995 was Van der Linde directeur van de jaarlijks terugkerende Bevrijdingsfestivals. Het vfonds is voor hem dan ook zeker geen onbekende. Momenteel is Van der Linde de energieke aanjager van MasterPeace. Binnen MasterPeace wil hij miljoenen mensen wereldwijd actief betrekken bij vrede. De organisatie krijgt ongeveer 1000 likes per dag op internet. December vorig jaar reikte VN secretaris-generaal Ban Ki-moon in New York een certificaat van erkenning uit aan Van der Linde en medeoprichter Mohamed Helmy. Taco Ruighaver schreef 10 jaar als vrijwilliger voor het jongerenmagazine van Amnesty International, dat toen Frontaal heette. Inmiddels is hij directeur en hoofd programmering van het Movies That Matter Festival, het

In de westerse wereld . hebben we vrede . geoutsourcet Ilco van der Linde

vroegere Amnesty International Filmfestival. De zestiende editie van het filmfestival opende op 21 maart met de documentaire Act of Killing. In zijn ‘documentaire van de verbeelding’, zoals regisseur Oppenheimer de film bestempelt, vraagt hij Indonesische paramilitairen hun moorden uit 1965 en ’66, tijdens het anti-communistische bewind in Indonesië, na te spelen. Dat doen zij aanvankelijk met verbazingwekkende trots, in filmische Hollywood decors, totdat fictie en werkelijkheid door elkaar beginnen te lopen en het onbehagen toeslaat. In

het door het vfonds ondersteunde programma Camera Justitia presenteert Movies That Matter films en debatten over de rechtsstraat, het (internationaal) recht en juridische dilemma’s. Naam “In principe doet elke film ertoe. Bovendien moet je uit-. kijken met allitereren”, zegt Taco Ruighaver als hem wordt gevraagd waar de naam Movies That Matter vandaan komt. “De naam is niet door een bureau maar door

Film kan grote problemen . op menselijke schaal laten zien’

jaarverslag 2013

mijzelf bedacht. Een groot voordeel van de naam (als geen groot A-merk, met beperkt communicatiebudget) is dat de naam direct goed duidelijk maakt wat we doen.”, vervolgt de directeur van het filmfestival. Hetzelfde geldt voor de naam MasterPeace; een eigen idee van oprichter Ilco van der Linde. “Ik heb de naam een keer ’s nachts bedacht na terugkeer van een lange reis door Afrika en het Midden-Oosten. De term masterpiece verwijst naar het belangrijkste werk van een kunstenaar. MasterPeace zou je zo ongeveer het belangrijkste werk van iedere samenleving kunnen noemen: dialoog bevorderen, oorlog voorkomen. En muziek is dan een uitstekende manier om mensen met elkaar te verbinden. Ze te helpen over hun eigen gelijk heen te stappen, want als dat niet lukt, is dat de basis van elk conflict,” benadrukt Van der Linde.

26

Taco Ruighaver

films kijkt. “Alle activiteiten zijn gebundeld in de het Haagse Filmhuis en het Theater aan het Spui. Dat is bijzonder prettig, omdat de filmmaker, bezoeker, minister, wethouder en producent elkaar steeds tegenkomen; ontmoetingen die weer tot nieuwe initiatieven leiden.” Obama

Daarnaast probeert Movies That Matter steeds in te spelen op actuele ontwikkelingen, zo blijkt. Ruighaver: “Den Haag huisvest veel internationale organisaties en wordt niet voor niets de internationale stad van vrede en recht genoemd. Een stad waar het Movies That Matter Festival zich niet alleen prima thuis voelt; het is ook de Vrede stad waar de Nuclear Security Summit 2014 wordt gehouden. We hebben daarom een extra themaprogram“In de westerse wereld hebben we vrede geoutsourcet”, ma nucleaire veiligheid aan het festival toegevoegd. Dit vervolgt de bedenker van MasterPeace. “Velen zien het programma biedt vijf films, discussies en een talkshow als een onderwerp waar de Verenigde Naties en diplowaarin we ingaan op hoe nieuwe kernrampen te voormaten zich maar mee bezighouden. Desmond Tutu -één komen, en op onze verslaving aan energie en de illegale van mijn ambassadeurs- zegt nadrukkelijk: ‘Wereldleihandel in uranium. ‘Nucleair materiaal uit handen van ders kunnen gewapende conflicten niet alleen oplossen. boeven houden; het is iets waar Obama een speerpunt We hebben iedereen nodig om dit mogelijk te maken.’ van heeft gemaakt”, vertelt Ruighaver. MasterPeace is dan ook niet voor niets een zogeheten De Amerikaanse president blijkt een bron van inspirainternationale grassroots-organisatie. Wereldwijd staan tie te zijn geweest voor Van der Linde. In de Egyptische mensen en bedrijven bij ons aan de basis van verandehoofdstad Cairo hield hij in 2009 zijn beroemde toering. En in meer dan 40 landen gebruiken MasterPeace spraak ‘A New Beginning’. De speech waarin Obama teams kunst, muziek en dialoog om opponenten bij moslims en niet-moslims oproept elkaar te brengen. Duizenover angst, verdeeldheid en het eigen den songs, cartoons, events, gelijk heen te stappen, past volgens dialoogprojecten en zelfs Van der Linde uitstekend bij de be‘rapid interventions’ tussen Bijna alle conflicten die . ginselen van MasterPeace. “Het was strijdende partijen worden je nu ziet kenden we . in die tijd bijzonder dat zo’n groot ontwikkeld. Er is toch imvier jaar geleden niet land voor een progressieve man als mers een Bono in elk land?! Ilco van der Linde Obama koos. Tegelijkertijd tonen de Nee, voor ons is vrede geen speech en Obama aan dat je als preabstract begrip.” sident wel iets kunt willen, maar zonder de medewerHet begrip vrede klein, concreet en behapbaar maken. king van burgers weinig bereikt. Bij MasterPeace gaan Mensen met elkaar rondom het thema verbinden. “Het we er daarom vanuit dat vrede van onderop en op kleine is iets wat ook Movies That Matter doet. Wij gaan daarschaal begint.” bij uit van de kracht van film. Film kan grote problemen op menselijke schaal laten zien omdat de kijker zich kan Conflictpreventie identificeren met de personages op het doek”, vult Ruighaver aan. “Het succes van het Movies That Matter Festival begint met de juiste filmkeuze. Maar minstens zo belangrijk is wat je tijdens en rondom het festival ziet gebeuren”, benadrukt de festivaldirecteur die jaarlijks honderden

Het belangrijkste conflict van dit moment kunnen en willen Ruighaver en Van der Linde niet benoemen. “Bijna alle conflicten die je nu ziet kenden we vier jaar geleden niet. We leven in een fragiele wereld. De veranderingen gaan sneller. Er zullen bovendien altijd conflicten zijn.

vfonds “Uniek in de wereld”, noemt Van der Linde het vfonds. “Bijzonder dat het fonds er ook voor kiest om via kunst bij te dragen aan vrede en bewustwording”, voegt Ruighaver daaraan toe. “Kunst houdt je een spiegel voor,

Taco Ruighaver

jaarverslag 2013

het dwingt je om vragen te stellen en zorgt voor meer Het is alleen de vraag: hoe ga je ermee om. Als er brand empathie.” Van der Linde denkt dat het vfonds in de is hebben we een brandweer, maar als er een conflict is toekomst alleen maar belangrijker zal worden. “We zien zit iedereen om zich heen te kijken. We moeten daarom een groeiende hardheid in de samenleving. Het zoealerter zijn als het gaat om conflictpreventie. Steeds de ken naar vrede en verbinding blijft daarom een actueel verbindende factoren zoeken en minder geld uitgeven thema. Nederland mag zich dan ook meer dan gelukkig aan wapens. Daar gaat jaarlijks het ongekende bedrag prijzen met een fonds dat investeert in vrede.” van 1500 miljard euro naartoe”, zegt Van der Linde. Zelf moest hij het voorlopig hoogtepunt van MasterPeace – een groot Vredesconcert in Cairo op 21 september 2014, de Internationale dag van de Vrede – noodgedwongen verplaatsen. Inmiddels vinden er op deze dag in maar liefst 50 landen MasterPeace concerten plaats, die samen zo’n 1 miljoen mensen op de been zullen brengen. En overal geldt: als je er gratis bij wilt zijn, dan kun je dat verdienen door lokaal voor vrede aan de slag te gaan. Ruighaver: “Conflicten kun je niet los zien van de globale ongelijkheid. Het verkleinen van de Kunst houdt je een spiegel . enorme economische verschillen is een essenvoor, het dwingt je vragen . tieel onderdeel van conflictpreventie.” te stellen

27

Vrede, democratie en rechtsstaat

jaarverslag 2013

Totaal subsidietoekenningen € 2.853.365

28

Felix Meritis Project Vrede, Veiligheid en Burgerschap 150.000 Stichting Vrede van Utrecht Making Peace en Festival de Basis 150.000 Netwerk Democratie Projectondersteuning Netwerk Democratie 2013 100.000 IKV Pax Christi Minsterie van Vrede 2013 150.000 Stg. Hope XXL Project join the future Future 2013 110.000 R.G. Ruijs Stichting De Haagse Vrijheidsweken 10.000 Stichting Nationaal Monument Kamp Vught Foto expositie ‘Kracht en Onschuld’ 10.000

Stichting Comité Herdenking Februaristaking Herdenking Februaristaking 2014 6.000 Stichting Peace Concert The Hague The Peace Concert 21 september 2013 Den Haag 4.000 IKV Pax Christi Ministerie van Vrede 2014 157.825 Stichting Movies that Matter Filmfestival Movies that Matter 2014 300.000 Stroom Den Haag Forum ‘See you in the Hague’ 50.000 Stichting De Europese Stem 10-daagse Europese Stem 10-daagse 450.000

MasterPeace Founding partnerschap MasterPeace 75.000

Stichting Geuzenpenning 2014 Uitreiking Geuzenpenning 2014 18.000

MasterPeace Educatieprogramma MasterPeace 2013 50.000

Felix Meritis Project Vrede, Veiligheid en Burgerschap 150.000

MasterPeace Sing for MasterPeace 135.000

De Balie Project de Vrijheidslezingen 20.000

Prodemos Nacht van de dictatuur 2013 29.780 SIB Utrecht Congres ‘a struggle for Peace 2014’ 25.000 Residentie Bach Ensembles Feestcantate i.k.v. 200 jaar Koninkrijk 22.500 Stichting Tafel van Vijf Muziektheatervoorstelling ‘Mijn broer en ik’ 15.000 MasterPeace Educatieprogramma MasterPeace 2013 50.000 Stichting HOPE XXL Jongeren Lagerhuis 2014 185.000 Stichting en……Actie Unicef Kinderrechtenfestival 20.000 SIB Utrecht Reeks lezingen Vrede en Democratie 2.950 Stichting Maltezer Projecten Kamp gehandicapte jongeren 2014 ‘Friendship in Freedom 25.000 Theater Stuiter Educatieproject over Vrede ‘Wanneer is het voorbij’ 3.000 Stichting Alliance for Upeace Opbouw Upeace centre the Hague 2013 50.000 Stichting Kunstfort Vijfhuizen Project SWEEP 9.310 Stichting HOPE XXL HOPE XXL ‘Join the future’ 2014 110.000

Prodemos Project 200 jaar koninkrijk ‘Nederland is jarig’ 135.000 MasterPeace Founding partnerschap MasterPeace 2014 75.000

Loterijen, beleggingen en donaties De inkomsten voor het vfonds bestaan uit meerdere bronnen. Op de eerste plaats vanuit de loterijen: de Nationale Postcode Loterij, de BankGiro Loterij en de Lotto. Daarnaast uit opbrengsten van het vermogen en giften.

jaarverslag 2013

Nationale Postcode Loterij In 2013 ontving het vfonds, op basis van een vastgesteld percentage, van de Nationale Postcode Loterij een bedrag van € 5.315.254,-. Een bedrag dat ten goede is gekomen aan projecten die binnen twee pijlers van het vfonds vallen: ‘erkenning en waardering’ en ‘vrede, democratie en rechtsstaat’. Deze pijlers vallen onder de noemer mens en welzijn van de Nationale Postcode Loterij.

30

BankGiro Loterij In 2013 ontving het vfonds, ook op basis van een vastgesteld percentage, van de BankGiro Loterij een bedrag van € 3.384.192,-. Een bedrag dat ten goede komt aan projecten binnen de andere pijler van. het vfonds: ‘herinneren, herdenken en vieren’. De verschillende bevrijdingsfestivals, de oorlogs- en verzets-. musea en herinneringscentra vallen immers onder de noemer cultuur. Naast dit percentuele bedrag heeft het vfonds samen met de BankGiro Loterij enkele geoormerkt werven acties opgezet in 2013. Deelnemers die een lot hebben gekocht via speciale acties (zoals het speciale vfonds lot) spelen geoormerkt mee. Dit houdt in dat de opbrengst van deze loten rechtstreeks naar het vfonds gaat. De opbrengst van deze acties bedroeg in 2013 € 96.321,- waaruit blijkt dat deze acties succesvol zijn.

Met de flinke bezuinigingen waar het kabinet op inzet, neemt het belang van particuliere fondsenwervers zoals de Nationale Postcode Loterij en BankGiro Loterij toe. De goededoelenloterij is een bewezen en succesvol middel tot fondsenwerving. De bijdrage van de loterij en haar deelnemers is uniek, want deze is niet alleen meerjarig, maar goede doelen bepalen ook zelf de besteding ervan, op basis van hun expertise. Inmiddels wordt er jaarlijks door de Goede Doelen Loterijen (Nationale Postcode Loterij, BankGiro Loterij en VriendenLoterij) ruim 400 miljoen euro geworven voor het goede doel, dat is meer dan 1 miljoen euro per dag. De Goede Doelen Loterijen zijn hiermee de grootste fondsenwerver van Nederland: 25 procent van alle private giften in Nederland komt van de deelnemers van de Goede Doelen Loterijen. Maandelijks spelen 3,5 miljoen huishoudens in Nederland met deze loterijen mee, en met de helft van hun lot dragen ze bij aan een betere wereld.

v.l.n.r.: Marieke van Schaik (Managing Director Nationale Postcode Loterij), Ton Heerts (directeur vfonds), Maaike van der Steen (controller vfonds)

De drie loterijen hebben als missie het steunen van goede doelen die werken aan: • een rechtvaardige en groene wereld: Nationale Postcode Loterij; • cultuur en behoud cultureel erfgoed: BankGiro Loterij; • verbetering van welzijn en gezondheid in Nederland: VriendenLoterij.

De Lotto ondersteunt het werk van 19 goede doelen op het gebied van sport, cultuur, maatschappelijk welzijn en volksgezondheid, waaronder het vfonds. Alle winst van Lotto en de andere merken van De Lotto (Toto, Lucky Day, Krasloten en Eurojackpot) gaat al ruim vijftig jaar naar deze goede doelen. Al sinds de oprichting van De Lotto, in 1961, krijgt het vfonds een jaarlijkse bijdrage. In 2013 bedroeg deze bij benadering € 336.000,-. Beleggingen Op de tweede plaats zijn er opbrengsten uit beleggingen, zie ook hoofdstuk ’Financieel beleid’. Tot slot heeft het vfonds het project Nalatenschappen, legaten en schenkingen onderhanden om de mogelijkheid te bieden aan nabestaanden van veteranen en politiemensen om gelden te doneren aan het vfonds. Vervolgens kunnen deze ontvangen middelen ertoe leiden dat een concreet, gewenst doel mogelijk gemaakt kan worden. Deze derde geldstroom kwam helaas nog niet goed genoeg van de grond. Hier geldt bovendien letterlijk dat de kost voor de baat uitgaat. Dit alles kan niet allemaal gedaan worden door dezelfde hoeveelheid medewerkers. Er is daarom in 2013 besloten om het bureau iets uit te breiden.

v.l.n.r.: Imme Rog (Managing Director BankGiro Loterij), Robert Croll (voorzitter Raad van Bestuur vfonds), Marineke Wensink (communicatie- en projectadviseur vfonds), Cees de Veer (lid Raad van Bestuur), Michiel Verboven (Managing Director BankGiro Loterij)

jaarverslag 2013

Het huidige kabinet heeft aangegeven het kansspelbeleid te willen moderniseren. Wij hopen dat de voorgestelde wijzigingen in het kansspelbeleid de loterijen voldoende ruimte geeft om de succesvolle fondswerving op dit niveau voort te zetten. Zonder de Postcode Loterij, de BankGiro Loterij en hun deelnemers zouden wij immers een groot deel van onze initiatieven niet kunnen realiseren.

Lotto

31

Financieel beleid

jaarverslag 2013

Vermogensbeheer Eind 2012 is het vfonds gestart met de wijziging van haar vermogensbeheer. Naast de statutenwijziging en wijziging van reglementen voor directie, Raad van Bestuur en Raad van Toezicht, is ook het vermogensbeheer met toezicht ingrijpend gewijzigd in 2013. Dit proces is begeleid door de externe vermogensregie-partner ISIS Capital Counsel waardoor vfonds zich in september 2013 na een uitvoerige selectieprocedure heeft verbonden met twee nieuwe vermogensbeheerders; Lombard Odier en Optimix. Het herziene beleggingsstatuut met statutaire- en vermogensdoelstellingen is het resultaat van een gewijzigd beleggingsbeleid. Per kwartaal worden de vermogensrapportages getoetst door de externe vermogensregiepartner waarna deze worden besproken met de directie en controller van het vfonds bureau. Extra aandacht gaat hierbij naar de duurzaamheidscriteria en de impact op het rendement.

32

Beleggingsbeleid Het vfonds heeft als doel op lange termijn de statutaire doelstellingen te kunnen ondersteunen en waarborgen. Zoals ook beschreven in de Toekomstvisie 2013-2017 streeft vfonds naar vermogensbehoud, gecorrigeerd voor inflatie, op middellange termijn. Onder deze termijn verstaat het bestuur een periode van 5-10 jaar. Het vfonds streeft ernaar om het risico van de portefeuille te beperken door te beleggen in verschillende categorieën. Wat betreft de duurzaamheid wil vfonds niet beleggen in bedrijven en/of landen met activiteiten die sociaal en maatschappelijk niet aanvaardbaar zijn. Daarom zal het vfonds beleggen op basis van de ESG-maatstaven (Environmental-, Social- en Corporate governance). Het vfonds zal uitsluitend beleggen in bedrijven of landen die voldoen aan de zogenaamde Global Compact Principles van de Verenigde Naties. Belegging in ondernemingen en beleggingsfondsen worden uitgesloten, wanneer deze betrokken zijn bij de productie van controversiële wapens. In het laatste kwartaal van 2013 zijn de nieuwe portefeuilles vanwege de onzekere politieke en economische situatie in de Verenigde Staten voorzichtig ingevuld.

Lombard Odier kocht aan vanuit contante gelden (de portefeuille van Schretlen is medio oktober 2013 geheel verkocht), waarbij steeds de afweging is genomen of het risico wel voldoende werd beloond. Optimix heeft de portefeuille van ABN AMRO MeesPierson overgenomen en vervolgens getoetst op de duurzaamheidscriteria, liquiditeit en transparantie. Vervolgens is gekeken of de middelenverdeling in overeenstemming was met de visie van Optimix en het beleggingsstatuut van vfonds. Gedurende 2014 zullen de liquiditeiten per balansdatum 2013 verder worden ingezet voor een verantwoord beleggingsbeleid. Vrijwilligersbeleid Het vfonds kan gezien worden als een ‘vliegwiel’ waardoor diverse projecten die binnen de doelstellingen vallen en een juiste onderbouwing aanleveren, voorzien worden van de financiële steun. De uitwerking van de activiteiten gebeurt door de projectorganisaties, nooit door vfonds zelf. Hierdoor is er bij vfonds geen sprake van een vrijwilligersbeleid. Wel zijn bij vele projecten die worden ondersteund vrijwilligers betrokken. Saldo van baten en lasten over 2013 (in euro’s) Over het boekjaar 2013 is een positief saldo behaald van 0,5 miljoen ten opzichte van 6,7 miljoen in 2012. Door de toevoegingen aan de continuïteitsreserve van 2,3 miljoen en aan de bestemmingsreserve van 3,6 miljoen bedraagt het reguliere resultaat 1,1 miljoen ten opzichte van 1,4 miljoen in 2012. Ten opzichte van de begroting 2013 zijn de baten in totaal 3 miljoen hoger. Deels wordt dit veroorzaakt door de gerealiseerde baten bij de verkoop van de aandelen- en obligatiefondsen (0,7 miljoen), alsook door de verwerking van de ontvangen WVF gelden (1,7 miljoen). Deze mutatie is via de resultaatbestemming toegevoegd aan de bestemmingsreserve. Het ongerealiseerde koersresultaat op de beleggingen na de overgang naar de nieuwe vermogensbeheerders van € 285.000,- is via de resultaatbestemming gedoteerd aan de herwaarderingsreserve.

De begrote bijdragen van de BankGiro Loterij, Nationale Postcode Loterij en de Lotto samen bedroegen in 2013 8,9 miljoen. In werkelijkheid is 9 miljoen van de loterijen ontvangen. Het budget voor subsidietoekenningen bedroeg in 2013 12 miljoen. In 2013 zijn door de Raad van Bestuur verdeeld over zes rondes 160 subsidies toegekend voor totaal 13,8 miljoen. Hiervan is 0,5 miljoen ten laste van de bestemmingsreserve gebracht ten behoeve van het oorlogs- en verzetsmuseum te Rotterdam, en 1,4 miljoen ten laste van de subsidieverplichtingen aan Stichting WEP en Stichting SMV. Per saldo is 1,3 miljoen meer aan doelstellingen toegekend dan begroot.

Ontwikkeling vermogen Het resultaat over 2013 van 0,5 miljoen is als volgt toegevoegd aan het eigen vermogen: 1,1 miljoen aan de rendementsreserve waarborg doelstelling; 2,3 miljoen aan de continuïteitsreserve en 3,6 miljoen aan de bestemmingsreserve. Tot slot bedraagt de vrijval op de herwaarderingsreserve per saldo 6,5 miljoen. De continuïteitsreserve is met 2,3 miljoen opgehoogd naar aanleiding van het besluit door de Raad van Bestuur om deze reserve te waarderen voor drie maal de jaarlijkse kosten van de bureauorganisatie. Het eindsaldo van de continuïteitsreserve bedraagt 3,6 miljoen. De ongerealiseerde resultaten per eind 2012 van 6,7 miljoen is in 2013 als gevolg van de overgang naar twee nieuwe vermogensbeheerders uit het vermogen gehaald, en opgenomen voor het nieuwe onstane ongerealiseerde deel koersresultaat per eind 2013 van € 285.000. De mutatie bestemmingsreserve bedraagt in 2013 3,6 miljoen (zie verdere toelichting bij Bestemmingsreserve). Per saldo is het eigen vermogen gestegen met 0,5 miljoen, waardoor de solvabiliteit is toegenomen van 51,5%

Bestemmingsreserve Oorlogs- en verzetsmusea: Vrijheidsmuseum WO2 en Herinneringscentrum Loenen De samenwerking met provincie Gelderland, Gemeente Nijmegen, Stichting Museum WO2 en vfonds is in 2013 intensief voortgezet. Na een verkenningsfase is met het besluit op 12 november 2013 door alle partijen ingestemd met de investeringsopzet van circa 25 miljoen, afhankelijk van de uitwerking van het ondernemingsplan. Met een nieuw gekozen bestuur en projectteam wordt de realisatiefase in het voorjaar 2014 voortgezet waarna in september 2014 definitief zal worden besloten over de ontwikkeling in 2014-2015. In september 2013 is besloten om 0,5 miljoen ten laste te brengen van de bestemmingsreserve voor de ontwikkeling van het oorlogs- en verzetsmuseum te Rotterdam. Voor de ontwikkeling van het Vrijheidsmuseum WO2 is 2,75 gedoteerd, het eindsaldo van de bestemmingsreserve bedraagt hierdoor 7,9 miljoen. Internationale projecten Veteranen Het in 2012 ontvangen bedrag van 1,7 miljoen vanuit de World Veterans Federation is in 2013 via de resultaatbestemming toegekend aan specifiek voor dit doel te ontvangen projectaanvragen. Hiervoor is een termijn gesteld van maximaal twee jaar. Subsidieverplichtingen (meerjaren) In 2013 heeft vfonds de meerjarenafspraken met BNMO, Stichting de Basis te Doorn, Nationaal Comité 4 en 5 mei en de Stichting Herdenking 15 augustus gehandhaafd voor de periode van telkenmale drie jaar. De in 2013 toegekende subsidies aan Stichting Waardering Erkenning Politie (WEP) voor 1 miljoen en aan Stichting Maatschappij en Veiligheid (SMV) voor € 372.903 zijn verwerkt ten

jaarverslag 2013

De overige lasten als personeelskosten, communicatie, werving baten en kosten beheer en administratie bedroegen per saldo 0,25 miljoen meer dan begroot. Met name de inzet voor meer naamsbekendheid middels extra gezamenlijke lotenacties, marketinginzet en het vermogensbeheer zijn hier de oorzaak van.

naar 52,7%. Het vermogen zal in de komende jaren conform de toekomstvisie 2013-2017 afnemen door enerzijds een verwachte afname van de loterijbijdragen en anderzijds onttrekkingen als gevolg van grote ontwikkelprojecten als Vrijheidsmuseum WO2, Herinneringscentrum Loenen en oorlogs- en bevrijdingsmusea als Rotterdam en Zeeland.

33

laste van deze voorzieningen. Het beginsaldo 2013 van 18 miljoen is hierdoor afgenomen met 1,4 miljoen tot 16,6 miljoen voor de voorzieningen subsidieverplichtingen.

Percentage toekenning 807060-

4030-

69,7

0-

66,1

10-

51,9

20-

2013

2012

2011

Uitgekeerde subsidie 14.000.000 12.000.000 10.000.000 8.000.000 -

0-

12.613.167

2.000.000 -

11.205.355

4.000.000 -

13.822.129

6.000.000 -

2013

2012

2011

Gemiddelde per toekenning

120.000 100.000 80.000 60.000 -

20.000 0 -

98.540

40.000 -

83.002

34

Begroting 2014 Voor het jaar 2014 verwacht vfonds een beperkte daling van de bijdragen loterijen en een lichte stijging van de baten uit gezamenlijke lotenacties. De gerealiseerde koersresultaten en rentebaten van uitgeleende geldleningen aan Stichting de Basis en Stichting Nationaal Erfgoed Hotel de Wereld zijn begroot op 2,38 miljoen. In totaal zijn de baten begroot op ruim 11 miljoen euro. Het subsidiebudget is vastgesteld op 11 miljoen verspreid over de drie pijlers: erkenning en waardering (6 miljoen), herinneren, herdenken en vieren (3 miljoen) en vrede, democratie en rechtsstaat (1,5 miljoen). Onvoorzien 0,5 miljoen. Met de uitbreiding van de bureauorganisatie met een bestuurssecretariaat en medewerker fondsenwerving bedragen de begrote personeelskosten 0,4 miljoen. Uitgaven communicatie zijn begroot op 0,25 miljoen. Per saldo is een negatief saldo begroot van 1.060.000. De begroting 2014 is opgenomen in de jaarrekening 2013.

50-

86.603

jaarverslag 2013

Per februari 2013 is een intentieverklaring gesloten met Stichting Liberation Route Europe (SLRE). In de periode 2013 tot en met 2015 wordt deze samenwerking gecontinueerd en versterkt. Onlangs is aan SLRE toegezegd dat gerekend mag worden op een eenmalig afzonderlijk bedrag voor de verdere exploitatie van de Liberation Route en diverse projecten rondom Operation Market Garden 70 jaar. Deze financiële steun zal in 2015 voortgezet worden rondom de bevrijding 70 jaar.

2013

2012

2011

2011

2010

2009

Aanvragen, afwijzingen en toekenningen

300

308

250 200

204 183

150

160 146 135

128

100

69

50

55

2

0

2013 afgewezen

2012

2011

toegekend

aantal aanvragen

uitgesteld naar 2014

jaarverslag 2013

Verdeling per pijler toegekende aanvragen

35

90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 -

87

Erkenning en waardering

38

35

Herinneren, herdenken en vieren

Vrede, democratie en rechtsstaat

Jaarrekening 2013 ALGEMEEN De jaarrekening 2013 is opgesteld in overeenstemming met de Richtlijn RJ 650 Verslaggeving Fondsenwervende Instellingen van de Raad van de Jaarverslaggeving. Middels statutenwijziging op 31 december 2012 is de Governance-structuur gewijzigd. Daarnaast heeft de stichting per 1 januari 2013 de naam ‘Stichting Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg’ (korte naam ‘vfonds’). GRONDSLAGEN VAN WAARDERING EN RESULTAATBEPALING Voor zover niet anders vermeld, zijn activa en passiva gewaardeerd tegen de nominale waarde. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben, met uitzondering van toegekende bijdragen die als last worden verantwoord in het jaar van toekenning.

jaarverslag 2013

MATERIËLE VASTE ACTIVA De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgingprijzen, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen. De afschrijvingen zijn gebaseerd op de geschatte economische levensduur en worden berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingspijs.

36

FINANCIËLE VASTE ACTIVA De beleggingen in obligaties en aandelen worden gewaardeerd tegen de beurswaarde ultimo boekjaar. Het verschil tussen de beurs- of marktwaarde en de aanschafwaarde is verantwoord in de staat van baten en lasten. Ongerealiseerde koersresultaten worden via de resultaatbestemming onder de staat van baten en lasten verantwoord in de herwaarderingsreserve. De leningen worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, indien nodig verminderd met een voorziening voor oninbaarheid. VORDERINGEN De vorderingen worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, indien nodig verminderd met een voorziening voor oninbaarheid. RENDEMENTS- EN CONTINUÏTEITSRESERVE De rendementsreserve ter waarborging van de doelstelling wordt aangehouden om voor maximaal drie jaren de subsidiëring aan instellingen, behoudens de instellingen waarvoor de voorziening subsidieverplichtingen is gevormd, te kunnen continueren ook in het geval dat de jaarlijkse baten daartoe niet toereikend blijken te zijn. De continuïteitsresererve is gevormd ter waarborging van de continuïteit van de eigen bureau organisatie en bedraagt drie maal de jaarlijkse kosten van de bureau organisatie (CBF-richtlijn met extra dotatie).

HERWAARDERINGSRESERVE Via de resultaatbestemming worden ongerealiseerde koers-. resultaten verantwoord in de herwaarderingsreserve. Bij de overdracht respectievelijk verkoop van de beleggingsportefeuilles van Schretlen en ABN AMRO Mees Pierson naar Lombard Odier en Optimix zijn de gerealiseerde koersresultaten verantwoord als baten. BESTEMMINGSRESERVE De bestemmingsreserve wordt aangehouden wanneer het bestuur een deel van de reserves heeft afgezonderd voor een toekomstig, speciaal doel. De bestemmingsreserves zijn bedoeld om voorgenomen bestemmingen van subsidies waarvoor door de stichting nog geen afdwingbare verplichtingen zijn aangegaan, tot uitdrukking te brengen in de balans. VOORZIENING SUBSIDIEVERPLICHTINGEN Voorzieningen voor subsidieverplichtingen worden gevormd tegen nominale waarde voor feitelijke verplichtingen voor meerdere jaren die op balansdatum bestaan. Deze zijn niet in rechte afdwingbaar, doch heeft het vfonds de gerechtvaardigde verwachting gewekt bij de subsidieontvanger dat zij haar verantwoordelijkheden zal nakomen. BESTEDINGEN Toegekende bijdragen worden als last in de staat van baten en lasten opgenomen in het jaar waarin het besluit tot toekenning is genomen.

BALANS PER 31 DECEMBER 2013

(in euro’s)

(na resultaatbestemming)

31-12-2013

31-12-2012

ACTIVA VASTE ACTIVA MATERIËLE VASTE ACTIVA (1) Inventaris

22.763

29.677

Vervoermiddelen

15.021

-



37.784

29.677

FINANCIËLE VASTE ACTIVA (2) Obligaties

23.439.581

30.332.759

Aandelen

16.656.346

19.915.465



40.095.927

50.248.224

Leningen u/g

8.000.000

6.000.000



48.095.927

56.248.224

VLOTTENDE ACTIVA OVERLOPENDE ACTIVA (3) Rente beleggingen Overige vorderingen

325.938

583.527

2.123.857

2.301.580

2.449.795

2.885.107

LIQUIDE MIDDELEN (4)

11.748.149

3.676.595



62.331.655

62.839.603

45

45

PASSIVA RESERVES (5) Stichtingskapitaal Rendementsreserve waarborg doelstelling

19.370.627

18.256.677

Continuïteitsreserve

3.600.000

1.300.000

Herwaarderingsreserve

284.947

6.765.014

Bestemmingsreserve

9.622.674

6.013.024



32.878.293

32.334.760

16.652.097

18.025.000

Schulden op korte termijn

12.801.265

12.479.843



62.331.655

62.839.603

VOORZIENINGEN (6) Voorziening subsidieverplichtingen KORTLOPENDE SCHULDEN (7)

jaarverslag 2013



37

STAAT VAN BATEN EN LASTEN BOEKJAAR 2013 BATEN Baten: - Baten uit eigen fondsenwerving (8) - Baten uit gezamenlijke acties (9) - Baten uit acties van derden (10) - Rentebaten en baten uit beleggingen (gerealiseerd) (11) - Baten uit beleggingen (ongerealiseerd) (11) - Opbrengst vruchtgebruik De Basis (12) - Overige baten (13) Som der baten

(in euro’s)

Realisatie 2013

Begroting 2013

Realisatie 2012

693 96.321 9.035.385 2.734.844 284.947 530.000 1.722.674 14.404.864

- - 8.900.000 2.000.000 - 530.000 - 11.430.000

62.280 9.098.926 2.190.519 2.377.578 1.060.000 8.350.000 23.139.303

5.406.297 4.687.064 2.853.365 - 63.539 13.010.265 13.049- - - 352.556-

6.765.000 3.320.000 1.200.000 700.000 15.000 12.000.000 - - - -

7.180.959 2.351.879 1.577.126 87.891 7.500 11.205.355 24.5404.000.000 1.500.000 1.362.469-

12.644.660

12.000.000

15.318.346

374.537 277.143

360.000 250.900

386.311 243.985

13.296.340

12.610.900

15.948.642

Werving baten (15) - Kosten eigen fondsenwerving - Kosten gezamenlijke acties - Kosten acties derden - Kosten van beleggingen

632 169.441 25.409 150.520 346.002

- 50.000 50.000 150.000 250.000

60.065 23.667 128.948 212.680

Beheer en administratie (15) - Kosten beheer en administratie

218.989 218.989

161.600 161.600

241.505 241.505

13.861.331

13.022.500

16.402.827

543.533

1.592.500-

6.736.476

2.300.000 6.480.067- 1.113.950 3.609.650 543.533

- - 1.592.500- - 1.592.500-

100.000 2.377.578 1.408.898 2.850.000 6.736.476

Lasten: Bestedingen aan doelstellingen (14) Erkenning en waardering (oorlogs)getroffenen en Veteranen: Herinneren, Herdenken en Vieren Vrede, Democratie en Rechtsstaat Flexibel budget Projectontwikkeling - Restitutie projecten - Dotatie voorziening Stichting Waardering Erkenning Politie (WEP) - Dotatie voorziening Stichting Maatschappij en Veiligheid (SMV) - Afboeken/vrijval projecten

jaarverslag 2013

Tussentelling subsidie

38

- Personeelskosten (15) - Communicatiekosten (15) Totaal

Som der lasten Saldo van baten en lasten Resultaatbestemming Toevoeging/onttrekking aan: Continuïteitsreserve Herwaarderingsreserve Rendementsreserve waarborg doelstelling Bestemmingsreserve

Percentage bestedingen aan doelstellingen ten opzichte van totale baten (exclusief ongerealiseerd beleggingsresultaat en vrijval voorzieningen): Percentage bestedingen aan doelstellingen ten opzichte van totale lasten: Percentage kosten eigen fondsenwerving ten opzichte van de baten eigen fondsenwerving: Percentage kosten beheer en administratie ten opzichte van totale lasten (de norm is vastgesteld op 5%):

102,00%

104,99%

123,42%

91,22%

92,15%

93,39%

91,20%

0,00%

0,00%

1,58%

1,24%

1,47%

KASSTROOMOVERZICHT Om een inzicht te geven in het verloop van de kasstromen in 2013, is onderstaand een kasstroomoverzicht opgenomen ( bedragen x € 1.000).

31-12-2013 31-12-2012

Saldo van baten en lasten, inclusief mutatie reserves

1.409

Mutatie overlopende activa 435 348Mutatie schulden op korte termijn 321 4.754Mutatie voorziening subsidieverplichtingen op lange termijn 1.373- 2.850 617-

7.952-

Kasstroom uit operationele activiteiten

6.543-

Mutatie materiële vaste activa Investeringen Afschrijvingen

19- 11

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Mutatie financiële vaste activa Mutatie continuïteitsreserve Mutatie bestemmingsreserve Mutatie herwaarderingsreserve beleggingen

497

8.152 2.300 3.610 6.480-

39

1129

8-

jaarverslag 2013

1.114

18

4.318100 2.850 2.378

Kasstroom uit beleggingsactiviteiten

7.582

1.010

Netto-kasstroom Beginstand liquide middelen Eindstand liquide middelen

8.071 3.677 11.748

5.5159.192 3.677

TOELICHTING OP DE BALANS PER 31 DECEMBER 2013 (IN EURO’S)

VASTE ACTIVA ACTIVA Materiële Vaste Activa ( 1) Inventaris Boekwaarde per 1 januari 2013 29.677 Investeringen 2013 1.302 30.979 Afschrijving 2013 8.216- Boekwaarde 31 december 2013 22.763

Vervoermiddelen - 17.672 17.672 2.651- 15.021

Totaal 29.677 18.974 48.651 10.86737.784

Het afschrijvingspercentage bedraagt 20%.

jaarverslag 2013

FINANCIELE VASTE ACTIVA (2)

40

Obligaties De ontwikkeling van deze post in het boekjaar kan als volgt worden weergegeven. Dit overzicht is inclusief de overdracht naar de twee nieuwe vermogensbeheerders:

31-12-2013

Waardering per 1 januari 2013 Aankoop Aflossing respectievelijk verkoop/overdracht Koersmutaties Waardering per 31 december 2013

30.332.759 25.974.276 56.307.035 30.491.080 25.815.955 2.376.37423.439.581

Aandelen Waardering per 1 januari 2013 Aankoop Aflossing respectievelijk verkoop/overdracht Koersmutaties Waardering per 31 december 2013

19.915.465 21.275.920 41.191.385 23.197.538 17.993.847 1.337.50116.656.346

Medio oktober 2013 heeft de overdracht c.q. verkoop plaatsgevonden van de beleggingsportefeuilles van Schretlen en ABN AMRO Mees Pierson naar respectievelijk Lombard Odier en Optimix. De gerealiseerde koersresultaten bij de transitie zijn verantwoord in de staat van baten en lasten. Leningen u/g Door vfonds zijn de volgende leningen verstrekt: Saldo Nieuwe lening 1-1-2013 2013 Stichting de Basis t.b.v nieuwbouw 6.000.000 - Stichting NEW t.b.v. Hotel de Wereld - 2.000.000 6.000.000 2.000.000

Aflossing 2013

Saldo 31-12-2013

Aflossing 2014

Langlopend 31-12-2013

-

6.000.000

-

6.000.000

- -

2.000.000 8.000.000

- -

2.000.000 8.000.000

TOELICHTING OP DE BALANS PER 31 DECEMBER 2013 (vervolg)

Lening ten behoeve van nieuwbouw voor Stichting de Basis te Doorn is op 6 juni 2011 overeengekomen. De eerste aflossing vindt plaats op 1 juli 2016 en wordt in 113 gelijke termijnen afgelost. Op 14 januari 2013 is de notariële akte gepasseerd bij Heuvelrug Notarissen te Driebergen-Rijburg. Als zekerheid voor deze lening geldt een tweede hypothecaire inschrijving op de nieuwbouw ten bedrage van 6 miljoen. De rente bedraagt 5% per jaar met een eerste renteperiode van 6 juni 2011 tot en met 6 juni 2016. Hierna wordt de rente bepaald door de 5-jaars IRS rente te verhogen met 2,5%. Lening ten behoeve van Stichting Nationaal Erfgoed Hotel de Wereld (NEW) is op 13 december 2013 overeengekomen voor de aankoop van Hotel de Wereld te Wageningen. De looptijd is 25 jaar, waarbij de eerste aflossing plaatsvindt op 1 februari 2015 (maandelijks achteraf). Gedurende de periode van 16 december 2013 tot en met 31 december 2014 wordt niet op de lening afgelost. De rente bedraagt 4% per jaar, maandelijks achteraf te voldoen voor het eerst op 1 januari 2014. De aflossing vanaf 2015 tot en met 2027 bestaat uit het saldo van huurinkomsten na aftrek van de exploitatiekosten en rentelasten. Dit bedrag zal halfjaarlijks worden herrekend en worden gecorrigeerd. Gedurende de resterende looptijd van 2028 tot en met 16 december 2038 wordt maandelijks een evenredig deel van het nog openstaande gedeelte van het krediet afgelost conform aflosschema.

VLOTTENDE ACTIVA OVERLOPENDE ACTIVA (3)

31-12-2012

- - 195.429 130.509 325.938

445.178 138.349 583.527

435.665 1.330.647 146.093 3.637 - 3.333 11 155.400 10.973 36.582 1.516 2.123.857

2.008.498 171.194 33.149 88.333 297 109 2.301.580

LIQUIDE MIDDELEN (4) Triodos bank Triodos bank donaties Triodos bank rendementsrekening Lombard Odier Optimix Schretlen & Co. ABN AMRO Mees Pierson vermogensbeheerrekening ABN AMRO Mees Pierson beleggingsrekening ABN AMRO Mees Pierson bestuurrekening

1.399.499 674 223.877 5.278.061 4.846.038 - - - - 11.748.149

2.035.271 368.154 35.465 1.234.742 2.971 83.676.595

jaarverslag 2013

Rente beleggingen Obligaties Schretlen Obligaties ABN AMRO Mees Pierson Obligaties Lombard Odier Obligaties Optimix Overige vorderingen Bijdrage Bank Giro Loterij Bijdrage Nationale Postcode Loterij Bijdrage Lotto Rentebaten banken Vruchtgebruik Stichting de Basis Rente lening u/g Stichting NEW Pensioenfonds Verkoop aandelen/dividend Dividendbelasting Doorbelaste advieskosten Overige vorderingen

31-12-2013

41

TOELICHTING OP DE BALANS PER 31 DECEMBER 2013 (vervolg)

PASSIVA RESERVES (5) Rendements- en continuïteitsreserve De continuïteitsreserve bestaat uit twee delen. Een continuïteitsreserve ten behoeve van de eigen organisatie en een rendementsreserve ter waarborging van de doelstelling. Het verloop van deze reserves is als volgt: Saldo 1 januari 2013 Resultaatbestemming 2013 Mutatie continuïteitsreserve Saldo 31 december 2013

19.556.677 1.113.950 2.300.000 22.970.627

Bestaande uit: Continuïteitsreserve ten behoeve van de bureau organisatie Rendementsreserve ter waarborging van de doelstelling

3.600.000 19.370.627 22.970.627

jaarverslag 2013

Herwaarderingsreserve € 284.947,De herwaarderingsreserve heeft als doel schommelingen op te vangen in de waarderingen van de beleggingen (aandelen en obligaties) ultimo boekjaar als gevolg van ongerealiseerde koersresultaten. Per 16 oktober 2013 zijn de beide beleggingsportefeuilles bij Schretlen en ABN AMRO Mees Pierson overgedragen aan respectievelijk Lombard Odier en Optimix.

42

Het verloop van deze reserve is als volgt:

31-12-2013

31-12-2012

Saldo 1 januari Bij: ongerealiseerd koersresultaat boekjaar Af: transitie naar nieuwe beleggingsportefeuilles Saldo per 31 december

6.765.014 284.947 6.765.014- 284.947

4.387.436 2.377.578 6.765.014

Bestemmingsreserve € 9.622.674.

31-12-2013

31-12-2012

Oorlogs- verzetsmusea Internationale Projecten Veteranen

7.900.000 1.722.674 9.622.674

5.650.000 363.024 6.013.024

Bestemmingsreserve Oorlogs- en verzetsmusea € 7.900.000. In 2008 is een bestemmingsreserve gevormd voor investeringen die verband houden met de infrastructuur van musea en herinneringscentra. Het verloop van deze reserve is als volgt:

31-12-2013

31-12-2012

Saldo 1 januari Dotatie Vrijval Saldo 31 december

5.650.000 2.750.000 500.000- 7.900.000

2.800.000 2.850.000 5.650.000

In 2012 is door het bestuur besloten om € 2.850.000 te doteren voor de nieuwbouwprojecten Vrijheidsmuseum WOII te Nijmegen en het Herinneringscentrum te Loenen. In september 2013 is besloten om € 500.000 ten laste te brengen van de bestemmingsreserve, dit betreft een deel van de toekenning aan Oorlogs- en verzetsmuseum Rotterdam ad € 800.000.

TOELICHTING OP DE BALANS PER 31 DECEMBER 2013 (vervolg)

De investeringsopzet van het Vrijheidsmuseum WO2 van totaal circa 25 miljoen euro heeft geleid tot het volgende besluit: Provincie Gelderland, Gemeente Nijmegen en vfonds dragen ieder bij voor 6 miljoen euro, conform brief d.d. 12 november 2013. Door alle partijen zijn uitgangspunten en/of voorwaarden gesteld. Het vfonds hecht o.a. waarde aan een realistische exploitatieopzet, een sluitende financiering met bijdragen vanuit overige fondsen en private financiering, alsook dat de organisatorische structuur van het Vrijheidsmuseum WO2 een centrale en regisserende rol kan vervullen in de basisinfrastructuur van oorlogs- en verzetsmusea en verbonden sites. In ieder geval zal het Bevrijdingsmuseum in Groesbeek en Hotel de Wereld een plek moeten krijgen. Ook zal het Vrijheidsmuseum WO2 nadrukkelijk moeten worden gepositioneerd binnen de Liberation Route Europe. Voor de ontwerp- en realisatiefase is circa € 600.000 benodigd, welke door de drie hoofdfinanciers gelijkelijk zal worden verdeeld. Bestemmingsreserve Internationale Projecten Veteranen € 1.722.674. De bestemmingsreserve World Veterans Federation ad € 363.023 is opgebouwd uit éénmalige bedragen door het ALN en vfonds, waarvan de jaarlijkse opbrengst (fictief gesteld op 10%) is uitbetaald aan World Veterans Federation. Het bestuur van vfonds is in juni 2013 met ALN overeengekomen tot volledige afwikkeling van deze reserve middels een betaling van € 125.000. Het in 2012 ontvangen bedrag ad € 1.722.674 is in 2013 bestemd als reservering voor Internationale Projecten Veteranen. Voor een termijn van twee jaar (tot 31-12-2015) is dit bedrag beschikbaar voor specifiek voor dit doel bestemde projecten. Het verloop van deze reserve is als volgt: Saldo 1 januari Dotatie Afwikkeling Saldo 31 december

31-12-2013 363.023 1.722.674 363.023- 1.722.674

31-12-2012 363.023 363.023

VOORZIENINGEN (6)

De subsidieverplichtingen zijn aangegaan voor een periode van maximaal drie jaar. De specificatie van deze balanspost is als volgt:

31-12-2013

31-12-2012

Stichting De Basis te Doorn BNMO vereniging Nationaal Comité 4 en 5 mei Stichting Herdenking 15 augustus 1945 Stichting Waardering Erkenning Politie (WEP) Stichting Maatschappij en Veiligheid (SMV)

7.800.000 1.500.000 3.000.000 225.000 3.000.000 1.127.097 16.652.097

7.800.000 1.500.000 3.000.000 225.000 4.000.000 1.500.000 18.025.000

In 2012 is de looptijd van de voorzieningen ultimo 2011 conform bestuursbesluit aangepast van vijf jaar naar maximaal drie jaar. De vrijval hiervan is gedeeltelijk benut voor de dotatie van twee nieuwe voorzieningen, namelijk Stichting Waardering Erkenning Politie (WEP) en Stichting Maatschappij en Veiligheid (SMV). In 2013 zijn de subsidietoekenningen aan deze stichtingen verantwoord ten laste van deze voorzieningen.

jaarverslag 2013

Voorziening subsidieverplichtingen

43

TOELICHTING OP DE BALANS PER 31 DECEMBER 2012 (vervolg) KORTLOPENDE SCHULDEN (7) SCHULDEN OP KORTE TERMIJN

jaarverslag 2013

Ontvangen gelden WVF

44

Toegekende subsidieverplichtingen die nog niet zijn uitgekeerd per ultimo: Stichting De Basis en vereniging BNMO Nationaal Comité 4 en 5 mei Sociaal-juridische hulpverlening Stichting Waardering Erkenning Politie (WEP) Gelders Erfgoed / Bandritzer Oorlogs en verzetsmuseum Rotterdam Verzetsmuseum Amsterdam Kamp Vught (Herinneringscentrum Sobibor) Tilburg Law School Stichting Maatschappij en Veiligheid (SMV) Stichting Veteranen Platform Stichting Liberation Route Europe (SLRE) Stichting Indisch Herinneringscentrum Stichting Movies That Matter Stichting Hope XXL Nationale Taptoe Felix Meritis Pax ProDemos MasterPeace Stichting Koninklijk Apeldoorn Stichting De Europese Stem 10-Daagse Overige toegekende subsidiebijdragen Crediteuren Netto loon Loonheffing Reservering vakantiegeld Beheerloon Accountant Overige kosten

31-12-2013

31-12-2012

-

1.722.674

4.155.518 181.145 100.000 1.000.000 36.171 800.000 - 1.002.500 - 372.903 348.750 1.061.823 221.550 375.000 146.250 117.500 187.500 307.825 142.445 106.250 100.000 450.000 1.346.386 12.559.516 135.993 - 17.438 12.405 15.071 20.787 40.055 12.801.265

4.107.795 1.000.000 295.000 1.461.077 254.547 425.000 510.000 250.000 477.289 272.000 46.863 100.000 72.500 37.500 37.651 3.750 56.250 1.242.869 10.650.091 11.582 1.319 32.614 11.824 30.465 16.357 2.917 12.479.843

NIET IN DE BALANS OPGENOMEN RECHTEN EN VERPLICHTINGEN 1. De door subsidiënten te restitueren subsidie-bedragen. De omvang van deze posten is pas bekend nadat de afrekening door de betreffende instelling is ingediend en worden in het jaar van ontvangst in het resultaat van de stichting opgenomen. 2. De huurverplichting voor 2014 bedraagt € 24.560 voor de kantoorruimte aan de Oranje Nassaulaan 5 te ‘s-Hertogenbosch. De huurverplichting is aangegaan tot 29 februari 2017 met een opzegtermijn van 12 maanden. 3. Voor de eerste generatie BNMO-leden bestaat er vanuit het Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg een zorgplicht welke blijkt uit de statuten.

TOELICHTING OP DE STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER 2013

(IN EURO’s)

BATEN BATEN UIT EIGEN FONDSENWERVING (8) Realisatie 2013 Begroting 2013 Donaties en giften 693 - 693 - BATEN UIT GEZAMENLIJKE ACTIES (9) Loten-acties Bank Giro Loterij

Realisatie 2012 -

Realisatie 2013 Begroting 2013 Realisatie 2012 96.321 96.321

- -

62.280 62.280

BATEN UIT ACTIES VAN DERDEN (10) Bank Giro Loterij Nationale Postcode Loterij Lotto

Realisatie 2013 Begroting 2013 Realisatie 2012

RENTEBATEN EN BATEN UIT BELEGGINGEN (11)

Realisatie 2013 Begroting 2013 Realisatie 2012

3.384.192 5.315.254 335.939 9.035.385

762.402 2.549.597 303.333 46.195 926.683- 2.734.844 - 2.734.844

Ongerealiseerd Koersresultaat aandelen en obligaties

284.947

3.530.267 5.132.690 498.249 9.161.206

1.000.000 500.000 300.000 100.000 100.000 2.000.000 - 2.000.000

1.040.439 629.351 188.096 92.593 216.960 2.167.439 23.080 2.190.519

-

2.377.578

Inkomsten uit vruchtgebruik (12)

jaarverslag 2013

Gerealiseerd Inkomsten uit obligaties (rente) Inkomsten uit aandelen (dividend) Inkomsten uit leningen (rente) Inkomsten uit liquide middelen (rente) Koersresultaat Diverse baten

3.380.000 5.120.000 400.000 8.900.000

45

Vruchtgebruik Stichting De Basis

530.000

530.000

1.060.000

Overige baten (13) Vrijval langlopende subsidieverplichtingen: Stichting de Basis BNMO vereniging Stichting Nationaal Comité 4 en 5 mei Stichting Herdenking 15 augustus 1945 World Veterans Federation

- - - - 1.722.674 1.722.674

- - - - - -

5.200.000 1.000.000 2.000.000 150.000 8.350.000

TOELICHTING OP DE STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER 2013 (VERVOLG)

LASTEN BESTEDINGEN AAN DOELSTELLINGEN (14) De over 2013 en 2012 toegekende bedragen gesaldeerd met de ontvangen restituties kunnen als volgt worden samengevat (bedragen x € 1.000): Subsidies:

aantal

2013 Begroting 2013 2012 bedrag bedrag aantal bedrag

€ 50.000 en hoger 41 * Tussen € 25.000 en € 50.000 18 Beneden € 25.000 99 Restitutie projecten Dotatie voorziening subsidieverplichtingen Afboeken / vrijval projecten 158

11.765 * 30 685 15 561 90 13- - 353- 12.645 12.000 135

9.950 561 694 245.500 1.36315.318

* exclusief twee subsidietoekenningen (stichtingen WEP en SMV ten bedrage van € 1.372.903), welke ten laste van de betreffende voorzieningen zijn verantwoord. BUREAU EN ORGANISATIE (15)

jaarverslag 2013

Personeel Personeelskosten

46

Communicatie TV/media campagne/films Advertenties Overige kosten communicatie Werving baten Kosten eigen fondsenwerving Kosten gezamenlijke acties, lotenacties BGL Kosten acties derden, bijdrage bedankcampagne Kosten vermogensbeheerders Beheer en administratie Huisvestingskosten Kosten vervoermiddelen Afschrijvingskosten Algemene kosten Bestuurskosten Salaris- en financiële administratie Accountantskosten Juridische advieskosten (o.a. Hotel de Wereld) Kosten reorganisatie Kosten CBF en VFI

Realisatie 2013

Begroting 2013

Realisatie 2012

374.537

360.000

386.311

106.877 43.742 126.524 277.143

- - 250.900 250.900

212.119 27.319 4.547 243.985

632 169.441 25.409 150.520 346.002

- 50.000 50.000 150.000 250.000

60.065 23.667 128.948 212.680

30.127 3.304 10.868 35.181 51.910 9.942 30.624 22.637 5.826 18.570 218.989

32.000 - 25.000 25.500 40.000 1.600 22.500 5.000 5.000 5.000 161.600

27.728 28.997 36.132 59.999 2.524 24.367 14.497 34.521 12.740 241.505

1.216.671

1.022.500

1.084.481

Het gemiddeld aantal werknemers bedroeg in 2013 4,5 FTE (2012 4,5 FTE).

TOELICHTING OP DE STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER 2013 (VERVOLG)

1. Bezoldiging directie De Raad van Toezicht heeft het bezoldigingsbeleid alsook de hoogte van de directiebeloning vastgesteld. Deze wordt periodiek geactualiseerd. De laatste evaluatie was op 13 december 2013. Bij de vaststelling van de beloning wordt de regeling directeursbeloningen VFI toegepast. Directeur Dienstverband Uren (voltijds) Periode, partime percentage Periode, partime percentage Bezoldiging (in euro’s) Bruto loon vakantiegeld Totaal jaarinkomen SV lasten (werkgeversdeel) Onkostenvergoeding Pensioenlasten (werkgeversdeel) Totaal bezoldiging 2013 Totaal bezoldiging 2012

A.J.M. Heerts onbepaald 36 5,5 maand 38,9% 6,5 maand 33,3% 30.715 2.261 32.976 6.518 1.500 7.602 48.596 78.865

2. Vergoeding Raad van Bestuur en Raad van Toezicht: Voorzitter Raad van Bestuur € 15.000; Bestuurslid Raad van Bestuur € 7.500; Secretaris Raad van Bestuur € nihil. De vergoeding aan de leden van de Raad van Toezicht bedroeg in 2013 volgens de toegestane vrijwilligersvergoeding € 1.200 (voorzitter) en € 900 (bestuurslid).

jaarverslag 2013

47

BEGROTING 2014 en 2013 IN VERGELIJKING MET DE BEGROTING 2012 EN DE STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER 2013 EN 2012 (in euro’s) Baten

Begroting 2014

Begroting 2013

Realisatie 2013

Begroting 2012

Realisatie 2012

- Baten uit eigen fondsenwerving - Baten uit gezamenlijke acties - Baten uit acties van derden - Baten uit beleggingen (gerealiseerd) - Baten uit beleggingen (ongerealiseerd) - Opbrengst vruchtgebruik de Basis - Overige baten

- 100.000 8.600.000 2.380.000 - - -

- - 8.900.000 2.000.000 - 530.000 -

693 96.321 9.035.385 2.734.844 284.947 530.000 1.722.674

- - 8.400.000 - - 1.060.000 -

62.280 9.098.926 2.190.519 2.377.578 1.060.000 8.350.000

Som der baten

11.080.000

11.430.000

14.404.864

9.460.000

23.139.303

Bestedingen aan doelstellingen Subsidies Personeelskosten Communicatie

11.000.000 400.000 250.000 11.650.000

12.000.000 360.000 250.900 12.610.900

12.644.660 374.537 277.143 13.296.340

10.700.000 414.000 218.000 11.332.000

15.318.346 386.311 243.985 15.948.642

Werving baten - Kosten eigen fondsenwerving - Kosten gezamenlijke acties - Kosten acties derden - Kosten van beleggingen

- 50.000 50.000 150.000 250.000

- 50.000 50.000 150.000 250.000

632 169.441 25.409 150.520 346.002

- - 50.000 100.000 150.000

60.065 23.667 128.948 212.680

Beheer en administratie Huisvestingskosten Kosten vervoermiddelen Afschrijvingskosten Algemene kosten Bestuurskosten Salaris- en financiële administratie Accountantskosten Juridische advieskosten Kosten reorganisatie/onderzoek Kosten CBF en VFI

34.800 6.000 28.500 30.500 47.500 5.000 22.500 5.000 40.200 20.000 240.000

32.000 - 25.000 25.500 40.000 1.600 22.500 5.000 5.000 5.000 161.600

30.127 3.304 10.868 35.181 51.910 9.942 30.624 22.637 5.826 18.570 218.989

33.000 - 25.000 22.000 62.000 2.000 40.000 - 20.000 4.500 208.500

27.728 28.997 36.132 59.999 2.524 24.367 14.497 34.521 12.740 241.505

Som der lasten

12.140.000

13.022.500

13.861.331

11.690.500

16.402.827

Mutatie continuïteitsreserve Mutatie herwaarderingsreserve Mutatie rendementsreserve waarborg doelstelling Mutatie bestemmingsreserve Totaal

- - 1.060.000-

jaarverslag 2013

Lasten

48

- 11.080.000

- - 1.592.500- - 11.430.000

2.300.000 6.480.067- 1.113.950 3.609.650 14.404.864

- - 2.230.500- - 9.460.000

100.000 2.377.578 1.408.898 2.850.000 23.139.303

ANALYSE VERSCHILLEN TUSSEN BEGROTING EN REALISATIE 2013 In de begroting 2013 was rekening gehouden met een resultaat van € 1.592.500 negatief. De realisatie 2013 geeft een positief saldo van € 543.533, afgerond een voordelig verschil van € 2.137.000. Dit verschil kan als volgt nader worden geanalyseerd: Hogere baten dan begroot - baten uit eigen fondsenwerving 1.000 - baten uit gezamenlijke acties 96.000 - baten uit acties van derden 135.000 - opbrengst beleggingen (gerealiseerd) 735.000 - opbrengst beleggingen (ongerealiseerd) 285.000 - overige baten 1.723.000 Lagere lasten dan begroot - kosten acties derden 24.000 Hogere lasten dan begroot - bestedingen aan doelstellingen 645.000- personeelskosten 15.000- communicatiekosten 26.000- kosten gezamenlijke acties 119.000- kosten beheer en administratie 57.000

2.975.000

24.000

862.0002.137.000

jaarverslag 2013

49

LASTENVERDELING Specificatie en verdeling kosten naar bestemming Bestemming

Doelstelling

Erkenning en waardering (oorlogs)getroffenen

Herinneren, herdenken en Vieren

Vrede, Project- Democratie ontwikkeling en Rechtsstaat

Eigen fondsen- werving

Lasten Subsidies

Publiciteit en communicatie

5.040.692

4.687.064

2.853.365

63.539

-

68.793

133.592

49.200

-

632

66.219

66.219

66.219

-

8.368

3.013

3.013

3.013

-

-

19.246

39.383

19.246

-

2.278

2.174

2.174

2.174

-

-

5.200.136

4.931.444

2.993.216

63.539

11.278

Communicatie Personeelskosten Huisvestingskosten Kantoor- en algemene kosten Afschrijving

jaarverslag 2013

Totaal

50

Gezamenlijke Acties Beleggingen acties derden

Beheer en Administratie

Totaal 2013

Begroot 2013

Totaal 2012

-

-

-

-

12.644.660

12.000.000

15.318.346

171.628

25.409

-

23.370

472.625

350.900

327.717

14.642

-

22.268

130.604

374.537

360.000

386.311

-

-

-

21.089

30.127

32.000

27.728

4.135

-

165.417

78.809

328.514

254.600

313.728

1.087

-

-

3.260

10.868

25.000

28.997

191.492

25.409

187.684

257.133

13.861.331

13.022.500

16.402.827 jaarverslag 2013

51

Oranje Nassaulaan 5

|

5211 AR ’s-Hertogenbosch

|

073 - 613 91 00

|

[email protected]

|

www.vfonds.nl

| Triodos Bank 39.02.74.119

Verantwoordingsverklaring

jaarverslag 2013

De Raad van Bestuur van vfonds heeft in de vergadering van woensdag 9 april 2014 het jaarverslag en de jaarrekening 2013 van de stichting besproken en vastgesteld. Hiermee legt de Raad van Bestuur verantwoording af over het gevoerde beleid in het boekjaar 2013. Per 1 januari 2013 is de good governance code verder doorgevoerd. In 2013 is hierdoor het toezicht aangescherpt, zowel door externe instanties als intern. Een tussentijdse controle door het Centraal Bureau Fondsenwerving heeft ertoe geleid dat enkele aandachtspunten in het jaarverslag 2013 verder zijn doorgevoerd. Daarmee is nog verder ingespeeld op de normen van het CBF. Naast de good governance code is de overgang naar twee nieuwe vermogensbeheerders na het aanstellen van een onafhankelijk regie-vermogenspartner een intensief traject geweest. Meer over het traject en het beleggingsbeleid blijkt uit het Financieel Beleid. In het hoofdstuk Communicatie en Organisatie is ingegaan op de nieuwe bestuursstructuur van de Raad van Toezicht, de Auditcommissie, de Raad van Bestuur en de bureauorganisatie. De besteding van de middelen en de ontwikkeling van het vermogen is nader toegelicht in het hoofdstuk Financieel beleid. In 2013 is door het bestuur besloten over diverse ontwikkelingen binnen het vermogen. In 2014 wordt verder zorgvuldig stilgestaan bij een zo optimaal mogelijke vermogenspositie voor vfonds. De drie loterijen hebben als missie het steunen van goede doelen. Dankzij de bijdragen heeft vfonds ook in 2013 zeer uiteenlopende projecten financieel mogelijk gemaakt verspreid over de drie werkvelden. Deze zijn uitgebreid toegelicht in het verslag. Wij hopen dat het nieuwe kansspelbeleid door het kabinet voldoende ruimte geeft aan de loterijen om de succesvolle fondswerving op het huidige niveau voort te zetten. Voor een extra geldstroom is vfonds gestart met meerdere geoormerkte lotenacties om deelnemers te werven. Ook zal het project Nalaten en Schenken na een start in 2013 verder worden uitgewerkt in 2014.

52

’s-Hertogenbosch, 22 april 2014

Mr R.S. Croll C.J.M. de Veer Voorzitter

A.J.M. Heerts Secretaris

Bijdragen van de Nationale Postcode Loterij, de BankGiro Loterij en de Lotto maken het werk van het vfonds mede mogelijk.

BPvfondsDEF.indd 1

30-12-12 12:34

jaarverslag 2013

53

54

jaarverslag 2013

Colofon Redactie Marineke Wensink Tekst Marineke Wensink, interviews door Joep van Zijl en Arnold Vonk (journalisten) Productie Marcel van Dijk | btz vorm en regie Foto’s en beeld Marineke Wensink en gesteunde projecten

vfonds Oranje Nassaulaan 5 5211 AR ’s-Hertogenbosch 073 613 91 00 [email protected] www.vfonds.nl @vfondsvrede https://facebook.com/vfonds

www.vfonds.nl Bijdragen van de Nationale Postcode Loterij, de BankGiro Loterij en de Lotto maken het werk van het vfonds mede mogelijk.