We krijgen alleen maar positieve reacties

Personeelsblad Radboudumc | Jaargang 40

#1 januari 2015

Karin van Meerten over sneldiagnose bij kanker:

‘We krijgen alleen maar positieve reacties’ Rondvraag

Kan de mantelzorger de zorg nog aan?

Vaccin voor erfelijke darmkanker Ontsporende darmcellen tijdig aanpakken

#1 – januari 2015

hulpfonds voor radboud personeel

INHOUD

15

Ruime, sfeervolle binnen- en buitenruimte, Park en bos zijn achtertuin

Opvang op wisselende dagen mogelijk, Open van 7 tot 7

Betrokken bij ouders Iedereen is welkom!

Toernooiveld 15 • 6525 ED Nijmegen • T 024 361 17 85 • F 024 365 38 99 www.kinderopvangheyendael.nl • E [email protected]

Lees: ‘Die onzeker­heid is slopend’ ‘Patiënten die vol spanning op hun uitslag moesten wachten. Over tien dagen hoort u meer… Als oncologieverpleegkundige keek ik het met lede ogen aan. Ik ben zo blij met de sneldiagnose en dat ik als casemanager, samen met twee andere collega’s, nu zoveel meer voor onze patiënten kan betekenen.

Het Hulpfonds helpt met financieel advies, begeleiding en renteloze leningen. Neem contact op voor meer informatie: E-mail: [email protected] Telefoon: (024) 361 22 81

www.hulpfondsradboud.nl Nijmegen Pastoor Nevestraat 8

Nijmegen Aldenhof 5114

RU Hulpfonds adv RADBODE 97x130_05.indd 1

26-05-14 16:00

opent nieuwe werelden

Riant en zeer royale uitgebouwde tweekapper met garage in bosrijke omgeving in Brakkenstein! Gelegen in een prettige woonomgeving op een steenworp afstand van het bos “Heumensoord”, nabij de Radboud Universiteit, de ziekenhuizen Radboud UMC en CWZ ziekenhuis.

Taal brengt je verder Vijfdaagse taaltrainingen op maat o.a. Engels, Duits en Nederlands

www.radboudintolanguages.nl

Marjolein Olde Hartman is casemanager Chirurgische Oncologie. Zij tipt het artikel over sneldiagnose bij kanker op pagina 12 tot en met 15.

Heb je behoefte aan financiële ondersteuning? Het Hulpfonds helpt.

Professionele & betrokken kinderopvang op de campus

Speciaal babybeleid, Extra uitdaging voor 3+ kinderen

LEESTIP

De woning ligt mooi op een kavel van maar liefst 307 m2 met een diepe voortuin, oprit en achtertuin in een kindvriendelijke buurt. Woonoppervlakte 140 m2 Inhoud 570 m3 Perceeloppervlakte 307 m2

Vraagprijs: € 324.500,- k.k.

Ruime vrijgelegen semi-bungalow met inpandige garage en diepe zonnige achtertuin. De woning beschikt over een riante woonkamer welke in open verbinding staat met een kantoor-/ werkkamer en de splinternieuwe keuken (mei 2014). De badkamer, 4 slaapkamers en een werkkamer zijn gelegen op de eerste verdieping. De woning is recent voorzien van nieuw stuc- en schilderwerk. Woonoppervlakte 188 m2 Inhoud 635 m3 Perceeloppervlakte 560 m2

Vraagprijs: € 299.500,- k.k. Oranjesingel 21 6511 NM Nijmegen T (024) 360 69 00 E [email protected] I www.beaufortmakelaars.nl

Kijk nu op www.beaufortmakelaars.nl

20

12 Patiëntenzorg – 4 februari is het Wereldkankerdag. Daarom in dit nummer veel aandacht voor kanker. Een mooie mijlpaal is de snel­diagnose. Wat betekent dit voor patiënten?

08

Onderzoek – Veel mensen met Lynch syndroom krijgen darmkanker voor hun vijftigste. De oorzaak: een foutje in hun erfelijke spellingscontrole. Jolanda de Vries en Nicoline Hoogerbrugge onderzoeken een zelf ontwikkeld vaccin, waarmee ontsporende darmcellen in een vroeg stadium worden aangepakt.

12

Onderwijs – Van excellente onder­ zoekers succesvolle onderzoeksleiders maken. Met de Hypatia Track willen we onze onderzoekers belangrijke spelers maken op het internationale speelveld van de wetenschap.

15

Kwaliteit – Het Radboudumc publi­ ceert op de website resultaten van zorg om patiënten te helpen bij het maken van keu­ zes. Steeds meer afdelingen openbaren zo de kwaliteit van hun zorg.

16

Het kostte behoorlijk wat inspanning voor afdelingen en medewerkers om sneldiagnose te realiseren, maar het is nu al gelukt voor veertien oncologische zorgpaden. 80 procent van deze patiënten krijgt de uitslag zelfs bin­ nen 24 uur. Wij, casemanagers, zijn daarbij een belangrijke spin in het web. We zijn het vaste aanspreekpunt voor patiënten. Wij heb­ ben zicht op de logistiek en coördineren de onderzoeken en behandelingen. We doen ook aan psychosociale begeleiding. “Zo fijn dat we altijd op jullie kunnen terugvallen en dat we zo snel de uitslag krijgen”, horen we regelmatig van hen terug. Daar mogen we trots op zijn, de kwaliteit van zorg is er enorm door verbeterd.’

Rondvraag – De langdurige zorg wordt dit jaar hervormd. Daardoor kunnen mensen langer in hun eigen omgeving blijven wonen. Maar de vraag is of de mantel­ zorger de zorg zo nog aan kan.

20

RUBRIEKEN 04 Het getal 06 Kort 11 5 Vragen aan 18 Zapservice

19 De patiënt 22 Collega’s 23 HET MOMENT 24 Achterop

Marjolein Olde Hartman

3

4

personeelsblad radboudumc

HET GETAL

#1 – januari 2015

Marjan Wassenaar

Paul Lagro

opblaasbare apparaten, een MRI-scanner en een gerobotiseerd röntgenapparaat, staan sinds kort opgesteld in het OK-complex, ter voorbereiding op de bouw van de MITeC OK’s. Aangevuld met kartonnen muren, beeldschermen en ander herbruikbaar materiaal vormen zij een mockup oftewel namaak-OK. MITeC, het Medical Innovation & Technology expert Center, doet onderzoek naar de effecti­ viteit en doelmatigheid van chirurgische ingre­ pen en onderzoekt technieken en methoden om operaties veiliger en minder belastend te maken. Het ultieme streven is om patiënten in deze operatiekamers op één dag compleet te behandelen, daar waar een behandeltraject nu nog weken in beslag neemt. De afdelingen Operatiekamers en Radiologie werken samen met projectbureau Bouwzaken aan de realisatie van de MITeC-OK’s. Martin Janssen, coördinator OK-technologie: ‘Tot 30 maart kunnen we in de mockup werksituaties simuleren om een optimale werkomgeving te creëren, daarna start de bouw. Ook gaan we drie zorgpaden stap voor stap dooront­ wikkelen. In de mockup merk je, beter dan vanaf een bouwtekening, wat wel en niet gaat werken. Met de faciliteiten die we nu voor de drie zorgpaden creëren en de kennis die we daarbij opbouwen, kunnen ook andere specialismen hun voordeel doen.’ De mockup is het eerste tastbare bewijs dat de MITeC-OK’s er echt gaan komen. In november worden ze op een bijzondere en feestelijke manier geopend. Meer weten over MITeC? Kijk op www.mitec.nl

De twee opblaasbare apparaten zijn speciaal ontwikkeld voor het Radboudumc en bieden de mogelijkheid om werksituaties te simuleren.

5

6

personeelsblad radboudumc

#1 – januari 2015

KORT

COLUMN | ETHIEK GETIPT

Een grote stap

Goede kanker bestaat niet! Boek: Anke van Haften,

voorwaarts in kwaliteit

patiënt én senior­ secretaresse bij de IC in het Radboudumc, beschrijft haar leven nadat ze schildklier­ kanker kreeg. Realis­ tisch, eerlijk, soms pijnlijk, maar ook met een gezonde dosis humor. ISBN 978-90-

Om aan te tonen dat we kwalitatief goede en veilige zorg leveren, laat het Radboudumc zich accrediteren. Vanaf de zomer 2016 gaat JCI (Joint Commission International) dat doen. Naast de zorg neemt JCI ook onderwijs en onderzoek onder de loep. Het Radboudumc is inmiddels gestart met de voorbereidingen hierop. Wat kunnen we verwachten? Prof. dr. Aart Schene, het nieuwe afdelingshoofd Psychiatrie, doorliep het JCI-traject drie jaar geleden in het AMC. ‘JCI hanteert strenge eisen, die ze zeer nauwkeurig komen toetsen’, zegt hij. ‘Ieder proces in het umc knippen ze in stukjes om te kijken hoe het eraan toegaat. Bijvoorbeeld: wat zijn de procedures? Staan die van A tot Z op papier? Wie zijn erbij betrokken? Is iedereen geschoold? Wie controleert of alles goed verloopt? Hoe wordt dat genoteerd? Zo gaat JCI alles na: behandelingen, gebruik van apparatuur, medicatieveiligheid, infectiebestrijding, klachtenprocedures, onderwijs en onderzoek.’ Wat levert het op? ‘Als je de JCI-accreditatie behaalt, heb je een grote stap voorwaarts gemaakt in de kwaliteit van alle kerntaken.

Getweet Paul Schuringa @PaulSchuringa Mooi initiatief. Mantelzorgers krijgen opleiding in mantelzorgacademie in Radboudumc Nijmegen http://t.co/OtX8jSUyMa caroline @carolinewb Morgen samen met @caseofdees naar het @radboudumc om met de Plastisch Chirurgen te praten over verbetering van zorg voor #brca vrouwen met borstkanker. RMcD Kinderfonds @Kinderfonds Al 23 jaar is het @RMcDNijmegen een uitkomst voor ouders van kinderen die zijn opgenomen in het @radboudumc. #jubileum NicolineHoogerbrugge @NicolineHoogerb Bijzondere ontmoeting met bezoeker @Radboudumc, die compas­ sie voelde omdat wij over ONS HUIS praten, wanneer we het Radboud aanduiden. Suzanne Kaal @suzannekaal Integere, mooie uitzending Dit is de dag #didd over AYA zorg in het #radboudumc. Dankbaar dat ik dit mag doen @aya4net Heleen Dicke @Heleendicke De allergenen in patiënten­ voeding Radboudumc zijn bekend en staan keurig op schrift. Kunnen we trots op zijn!

Jij bent mij Boek: roman van Michelle Wildgen over jonge pianiste in de bloei van haar leven totdat bij haar de genadeloze spierziekte ALS wordt vastgesteld. Verfilmd als You are not you. Boek nu verkrijgbaar in filmeditie. ISBN 9044347454. € 15,00

77024-47-8. € 14,50

In de voorbereidingen zal het kwaliteitsbewustzijn in de hele organisatie geweldig groeien. Na de accreditatie moet je het kwaliteitsniveau wel weten te behouden. Dat wordt ook verwacht. JCI blijft toekijken.’ Welke tip heeft Aart Schene voor afdelingen in de voorbereiding? ‘Beschouw de JCI-accreditatie niet als een moeten, maar als een mooie kans om al je processen kritisch na te lopen en op orde te brengen.’

IMPACT VAN ONDERZOEK

Dood aan de malariamug Teun Bousema en Guido Bastiaens ontwikkelden met internationale collega’s een medicijncombinatie die niet alleen de malariaparasiet doodt, maar ook de malariamug. De combinatie bestaat uit het middel ivermectine en standaard anti-malariatherapie. Het muggenlaboratorium van het Radboudumc levert geregeld malariamuggen voor dier­onderzoek naar malaria. Tijdens een van de experimenten was de sterfte van muggen onverwacht hoog. Bousema: ‘De enige mogelijke

verklaring voor de muggensterfte was het feit dat de proefdieren kort voor het experiment ontwormd waren met ivermectine. Vorig jaar bleek dat ivermectine zowel in proefdieren als in vitro een potente muggendoder is.’ Inmiddels is het werkingsmechanisme bekend. Ivermectine verlamt de zenuw- en spiercellen van de malariamug. Bousema en Bastiaens zijn enthousiast over de toekomst. Bousema: ‘Deze combinatietherapie kan per direct gebruikt worden om de verspreiding van resistente parasieten te voorkomen.’ Het onderzoek van Bousema en Bastiaens kreeg veel media-aandacht.

‘U bent heel ziek’ ‘Niet-westerse patiënten hebben vanuit hun cultuur en religie andere wensen en behoeften bij ziekte en dood. De film ‘Ik heb een dokter in Marokko’ die onlangs tijdens de Grand Round werd vertoond, brengt dat goed in beeld. “Wij zeggen nooit, u heeft nog drie maanden te gaan. God wikt en beschikt, iedereen leeft in hoop. Dat geeft een positief gevoel”, zegt een Marokkaanse zoon van een vader die terminaal ziek is in de film. Dat staat op gespannen voet met de beroepsethiek van Nederlandse artsen. Onze patiënten hebben het recht om te weten. Ze maken zelfs deel uit van het behandelteam.

Meer informatie op intranet, via button ‘patiëntgericht accrediteren’

Onderzoekers van het Radboudumc hebben een nieuwe combinatie­ therapie ontwikkeld om de verspreiding van malaria tegen te gaan.

Medewerkers van de sectie medische ethiek (iq healthcare) geven een beschouwing over een actueel onderwerp. Deze keer Elisa GarciaGonzalez.

Personeelsvereniging Radboud heropent Villa Oud-Heyendael Villa Oud-Heyendael, het onderkomen van de Personeelsvereniging Radboud, is onlangs verbouwd. Het pand aan de René Descartesdreef is nu een aantrekkelijke locatie voor cursussen en evenementen voor jong en oud. Met een strakke en warme uitstraling, voorzien van moderne audiovisuele voorzieningen. Deze maand breidt bovendien het aantal cur­ sussen van de PV Radboud, binnen én buiten het pand, verder uit. Een greep uit het aanbod: yoga tussen de middag, nieuwe meditatiecursussen, aqua jogging, workshops Radboud Culinair, een wijnfietsroute, een cursus

moderne kunst en cursussen van De Lindenberg in Villa Oud-Heyendael. Ook komen er meer Engelstalige varianten van cursussen. De PV Radboud speelt met haar aanbod in op de visie van het Radboudumc en de Radboud Universiteit, door aandacht te hebben voor duurzame inzetbaarheid van medewerkers, internationalisering en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Bekijk het cursusaanbod op www.pvradboud.nl. De ruimtes van de PV Radboud zijn ook te huur voor een vergadering, cursus of heidag. Mail: [email protected].’

Heeft de niet-westerse patiënt het recht om niet te weten? Nee, ook deze patiënt moet worden betrokken en geïnformeerd. Het probleem zit ‘m echter veel meer in de wijze van communiceren. Slecht nieuws wordt bij hen veel minder direct gebracht. Ze vermijden het woord kanker. Zeggen “U bent heel erg ziek” in plaats van “U heeft nog zoveel maanden te gaan.” Daar moeten wij in het contact met de patiënt rekening mee houden. Belangrijk is ook om het vertrouwen van de familie te winnen. Zij willen meedenken en -beslissen, maar hebben daarbij de neiging informatie te filteren. Om hun dierbaren te beschermen, om hen geen stress te bezorgen. Maar dat is niet altijd in het belang van de patiënt. Een patiënt moet bijvoorbeeld kunnen meebeslissen over een behandeling die ook bijwerkingen kan hebben. Schroom daarom niet toch ook een tolk of de zorgconsulent allochtone patiënten te betrekken. Met een open, respectvolle houding zal overigens blijken dat de verschillen in beleving niet eens zo groot zijn.’

7

#1 – januari 2015

Jannie Meussen

Eric Scholten

Patiëntenzorg

Sneldiagnose voor kankerpatiënten

‘Die onzekerheid is

slopend’ Vanaf dit jaar krijgen de meeste patiënten met mogelijk kanker, binnen één tot zes dagen de uitslag. 80 procent zelfs binnen 24 uur. Er is door veel afdelingen en medewerkers een enorme inspanning geleverd om die sneldiagnose te realiseren. 4000 patiënten per jaar krijgen nu zo snel mogelijk zekerheid. ‘Het spookt continu door je hoofd: misschien heb ik kanker. Het voelt alsof er langzaam een kleed onder je voeten wordt weggetrokken. Je kijkt naar de foto’s van je kinderen en denkt, zie ik hen nog opgroeien. Je wilt de uitslag, liefst gisteren.’ Rob Frowijn moest 2,5 jaar geleden maar liefst drie weken wachten op de uitslag. ‘Dat is slopend.’ Jaarlijks komen hier veel patiënten voor nader onderzoek. Met een knobbeltje in de borst, bloed bij de ontlasting of andere klachten. En dat bezorgt hen slapeloze nachten. Bang om de diagnose kanker te krijgen, angst voor wat er komen gaat. Daarom is alles op alles gezet om die wachttijd voor hen zo kort mogelijk te maken. ‘Vanuit medisch perspectief is snel­ diagnose voor de meeste tumoren niet nodig’, volgens prof.dr. Hans de Wilt, pijlerhoofd Chirurgische Oncologie. ‘Patiënten lopen vaak al lang rond met een tumor, die twee of drie weken maken daarbij niet uit voor de prognose. Maar voor de patiënt is die wachttijd vreselijk.’ Vanaf dit jaar kunnen veel kankerpatiënten rekenen op sneldiagnose. Volgens patholoog prof.dr. Han van Krieken (voorzitter Radboudumc Centrum voor Oncologie) dekt deze term niet helemaal de lading. ‘Het gaat erom een goede diagnose te stellen. En daar hoort bij dat het zo snel mogelijk gebeurt. Helaas is dat niet voor álle kankersoorten haalbaar binnen 24 uur. Bij borstkanker bijvoorbeeld wel, daar hoeft geen nader onderzoek met bijvoorbeeld de MRI of PET-scan voor plaats te

vinden. Bij een tumor in het hoofd- halsgebied is het stellen van de diagnose complex en daardoor tijdrovender.’

Voor veertien zorgpaden gerealiseerd Voor veertien oncologische zorgpaden is de sneldiagnose inmiddels gerealiseerd. Door de wachttijd tot de eerste afspraak zo kort mogelijk te houden. En vervolgens de onderzoeken die nodig zijn goed op elkaar aan te laten sluiten. Met tot slot een multidisciplinaire patiëntbespreking, zodat patiënten bij de uitslag direct een behandeladvies krijgen voorgelegd. ‘Dat is minder eenvoudig dan het op het eerste oog lijkt. Wij had­ den dat zelf niet voor elkaar gekregen,’ zegt oncologisch chirurg Hans de Wilt. Met gelden van Alpe d’Huzes, waarvoor ook

80 procent krijgt uitslag binnen één dag Voor veertien oncologische zorgpaden is inmiddels sneldiagnose gerealiseerd. In 80 procent van de gevallen zelfs binnen één dag. Dat geldt voor blaaskanker, borstkanker, dikke darmkanker, hersentumoren, prostaatkanker en huidkanker in het gelaat. Voor de andere kankersoorten is de diagnose tijdrovender. Maar ook daarvoor gaat het aanzienlijk sneller dan voorheen. Zoals: alvleesklierkanker (6 dagen), endeldarm­kanker (3 dagen), postmenopauzaal bloedverlies (4 dagen), hoofdhalskanker (4 dagen), long­ kanker (2 dagen), lymfeklierkanker (5 dagen), schildklierkanker (2 dagen), slokdarm­ kanker (1 of 2 dagen), weke delenkanker (4 dagen).

9

10

personeelsblad radboudumc

#1 – januari 2015

Marjan Wassenaar

Eric Scholten

5 VRAGEN AAN In deze rubriek stellen we persoonlijke vragen aan een medewerker die een Radboudpluim heeft ontvangen.

medewerkers van Radboudumc de Franse col hebben bedwongen, is het externe bureau Vintura ingehuurd. Zij hebben alle oncologische zorgketens doorlopen en zijn telkens met alle partijen om tafel gegaan om proces­sen te standaardiseren. ‘Best lastig om iedereen op één lijn te krijgen. Per kankersoort zijn er veel partijen bij betrokken’, ver­telt projectleider Jessica Vogel. ‘Verschil­ lende medische specialismen en disciplines, dienst­verleners als Pathologie, Radiologie en Nucleaire geneeskunde. Je moet spijkerharde afspraken maken, wie wanneer in het proces in actie komt. Eén zwakke schakel en het stagneert.’ Maar het is nu gelukt voor de meeste kankersoorten.

Niet té snel? Clemens Heijmerink kreeg de uitslag eind vorig jaar al binnen drie dagen. ‘Ze adviseerden me bij de bloedbank om naar de huisarts te gaan, omdat ik een extreem laag Casemanager Karin van Meerten: ‘Patiënten willen graag snel zekerheid. ijzergehalte in mijn bloed had. Zo kwam ik Ze krijgen bij de uitslag daarom direct een behandeladvies.’ in de molen. Ik dacht altijd, ik word net zo “gezond” oud als mijn vader van 99. Ik was daarom absoluut niet voorbereid op die slechte uitslag: darm- is elke keer weer spannend, maar ook die uitslag laat vaak kanker. Hebben ze het over mij, dacht ik toen ik naar huis ruim een week op zich wachten.’ ging. Toch was ik blij dat ik het binnen drie dagen hoorde. Het En voor Clemens Heijmerink had de operatie sneller op de uitis ook zo fijn dat je één vast aanspreekpunt hebt.’ Hij doelt op slag mogen volgen. Hij moest nu drie weken wachten. ‘Het is de casemanagers, verpleegkundigen en verpleegkundig spe- geen prettig gevoel dat je met een tumor rondloopt. Dat cialisten die in de ketens de regie en coördinatie voor een beheerst 24 uur per dag je doen en laten.’ ‘We zijn er duidelijk nog niet, maar ook daar gaan we aan werpatiënt op zich nemen. Gaat het voor sommige patiënten niet té snel? Volgens case- ken’, vertelt Hans de Wilt. Al moeten patiënten volgens hem ook manager Karin van Meerten (Chirurgische Oncologie) niet, ze niet het gevoel krijgen dat ze in een rollercoaster belanden. ‘Ze krijgt alleen maar positieve reacties. ‘Patiënten willen graag hebben ook tijd nodig om na te denken wat ze precies willen.’ snel zekerheid. Ze krijgen bij de uitslag daarom direct een behandeladvies. We geven hen een patiënteninformatie-klap- Winst voor medewerkers per mee, met uitgebreide informatie over de ingreep en een Niet alleen patiënten, ook betrokken medewerkers ervaren planning wat wanneer plaats gaat vinden. Ze hebben behoefte winst van de nieuwe aanpak. Hans: ‘Voorheen werd ik op de aan duidelijkheid.’ operatiekamer regelmatig gestoord met vragen als: “Mogen we voor die patiënt een CT inplannen?” De nieuwe werkwijze, met gestandaardiseerde afspraken en casemanagers die de Nog een stap verder Patiënten gaan liefst nog een stap verder. Wat Rob Frowijn logistiek bewaken, schept voor iedereen helderheid. Het voorbetreft mag de sneldiagnose ook worden doorgetrokken naar komt ergernissen en administratieve rompslomp. We zijn met de nacontroles. ‘Jaarlijks kijken ze hier of ik schoon ben. Dat z’n allen ook veel alerter op de behoeften van de patiënten. Zo gaan we digitale vragenlijsten introduceren, waarop patiënten al voordat ze op de poli komen bijvoorbeeld hun medicaWereldkankerdag tiegegevens kunnen invullen. Er loopt een project om dubbele vragen te voorkomen: wie vraagt wanneer, wat aan de patiënt? Op 4 februari is het Wereldkankerdag. In dat kader vinden er ook in het Radboudumc En we gaan de patiënten zo mogelijk op de dag van de ingreep activiteiten plaats, zoals een publieksymposium en een informatiemarkt. Kijk voor nuchter opnemen, in plaats van de dag ervoor. Zo zijn er best meer informatie op www.radboudumc.nl/wereldkankerdag. nog wat verbeterslagen te maken.’

Marian van de Geer Operationeel en LEAN manager afdeling Pathologie

Samen ervoor gaan 1

Wat is je persoonlijke hoogtepunt in het Radboudumc?

‘Het realiseren van de sneldiagnostiek. Samen met stafleden en medewerkers hebben we ervoor gezorgd dat de processen goed zijn ingericht en patiënten goed geholpen worden.’

2

Waar ben je trots op?

‘Op de introductie van LEAN op onze afdeling. Het is ons gelukt om een cultuur van continue verbeteren in te voeren, door goede ideeën van de werk­­ vloer tijd en ruimte te geven. Alleen dan ontstaat een cultuur van continu verbeteren en betrokkenheid. Dat hebben we op een goede manier gedaan.’

3

Welk boek ligt er op je nachtkastje?

‘Ik lees nu De moed van imperfectie van Brené Brown. Dat gaat over de kwetsbaarheid en onzekerheid die we allemaal ervaren. We zijn te streng voor onszelf, moeten meer van onszelf leren houden. Ik volg een leergang team­ coaching. Daar is het belangrijk om te weten hoe je zelf in elkaar zit. Dit boek spreekt me daarin erg aan. Ik heb ook ‘loslaatkaarten’ met teksten over de kunst van het loslaten, zoals: “Als je iets loslaat betekent het niet dat je het niet meer kunt vastpakken.” Elke week scan ik een kaartje in en mail het naar mijn medewerkers. Vaak herkennen zij zich in de tekst en past het precies bij hoe zij zich die week voelen. Zo’n kaartje leidt dan tot mooie gesprekken.’

4

Terugkijkend, wat zou je anders doen als je 16 was?

‘Dan zou ik veel meer gaan voor mijn idealen. Ik bewonder de jongeren van nu, zoals mijn zoon, die veel meer de drive hebben om ergens voor te gaan en de wereld te ontdekken. Dat had ik wel iets meer willen hebben toen ik 16 was.’

5

Wat zou jij doen als je een jaar bestuursvoorzitter bent?

‘Ik zou samenwerking op alle niveaus stimuleren en LEAN als managementfilosofie introduceren. Van het moment dat een patiënt binnenkomt totdat hij het huis weer verlaat, kijken hoe we de processen goed op elkaar kunnen afstemmen. Bij de sneldiagnostiek zie je dat de keten al heel goed samenwerkt. Voor de laboratoria willen we één frontoffice voor monsterontvangst creëren in plaats van vijf aparte loketten. We moeten niet op eilandjes blijven zitten, maar over de eigen belangen heen kijken. Dat levert winst op voor het huis en voor de patiënt.’ 

Personalia Naam: Marian van de Geer Functie: operationeel en LEAN manager afdeling Pathologie Pluim verdiend op: 17 september 2014 Omdat: ze met haar overtuigingskracht, verantwoordelijkheidsgevoel en proactieve houding binnen en buiten de afdeling verbeteringen weet te implementeren. Zo coördineerde zij de aanpassing van de logistiek bij Pathologie om de sneldiagnose voor veel kankersoorten mogelijk te maken.

11

12

personeelsblad radboudumc

ONDERZOEK

#1 – januari 2015

Pieter Lomans

Paul Lagro en John Sluyter

Krachtige aanval op erfelijke darmkanker Veel mensen met Lynch syndroom krijgen darmkanker voor hun vijftigste. De oorzaak: een foutje in hun erfelijke spellingscontrole. Jolanda de Vries en Nicoline Hoogerbrugge onderzoeken een in het Radboudumc ontwikkeld vaccin, waarmee ontsporende darmcellen in een vroeg stadium worden aangepakt door een opgepepte afweer.

De binnenkant van onze darmen wordt elke week totaal vernieuwd. Dat lukt alleen als de darmcellen zich voortdurend vernieuwen en delen. De deling van één enkele cel is al een enorme klus, want er moeten 6 miljard letters worden gekopieerd om het erfelijke materiaal te verdubbelen. Bij dat gekopieer gaat geregeld iets mis. Geen probleem, want elke cel is uitgerust met een clubje genen dat op het gekopieerde DNA nog

even de spellingscontrole loslaat. Maar als die controleurs niet goed functioneren, omdat ze zelf een genetisch foutje bevatten? ‘Dan ontstaan er na elke celdeling weer wat meer fouten in het erfelijk materiaal’, zegt Nico­ line Hoogerbrugge, hoogleraar erfelijke kanker. ‘Fouten die onder andere kunnen leiden tot darmkanker. In Nederland krijgen per jaar onge­­ veer 11.000 mensen darmkanker. Bij ruim vijfhonderd van hen wordt dat veroorzaakt doordat die genetische spellingscontroleurs, de Lynch genen, niet goed meer werken. Dat zijn allemaal patiënten met Lynch syndroom.’ Patiënten met Lynch krijgen om de twee jaar een coloscopie. ‘Een zwaar onderzoek’, zegt Hooger­ brugge, ‘dat zo vaak moet gebeuren omdat een adenoom – het voorstadium van darmkanker – bij Lynch patiënten in enkele jaren overgaat in darmkanker. Krijgt iemand toch darmkanker, dan zijn chirurgie en chemotherapie de gebruikelijke behandelingen. Maar liever pak je de problemen al in een eerder stadium aan.’

Immuuntherapie

Nicoline Hoogerbrugge en Jolanda de Vries in het Tumor­ immunologisch Laboratorium waar het preventieve vaccin tegen erfelijke darmkanker ontwikkeld wordt.

Op een steenworp afstand waar Hoogerbrugge de patiënten ziet, werkt hoogleraar translationele tumorimmunologie Jolanda de Vries. In het Tumorimmunologisch Laboratorium probeert ze het afweersysteem heel selectief op te peppen, zodat het kankercellen nog krachtiger kan aanvallen. Veel onderzoek in glaasjes, buis­ jes en schaaltjes, maar wel steeds gericht op toe­ passingen bij de mens. Samen met hoogleraar immunologie Carl Figdor heeft ze bijvoorbeeld een immuuntherapie tegen melanoom ontwikkeld, die de afgelopen tien jaar bij al meer dan driehonderd patiënten met deze vorm van huidkanker is toegepast. Toen De Vries en Hoogerbrugge elkaar jaren geleden tegen het lijf liepen, was de link snel gelegd: kan het Lynch syndroom misschien ook met immuuntherapie worden aangepakt? De methode van Figdor en De Vries is gebaseerd op het “opvoeden” van dendritische cellen. Dit zijn witte bloedcellen die in de afweer een dirigentenrol vervullen. Deze cellen patrouilleren voortdurend in het lichaam. Komen ze vreemde

cellen, bacteriën of andere afwijkende zaken tegen, dan maken ze daar een moleculaire pasfoto van. Die pasfoto’s delen ze vervolgens uit aan “killercellen”, die onmiddellijk de afwijkingen gaan opsporen en vernietigen. Op deze manier bewaken dendritische cellen de grenzen van ons lichaam, onze fysieke identiteit. Het eigen lichaam wordt met rust gelaten. Wat niet tot het lichaam behoort wordt aangepakt en vernietigd, dus ook een kankercel.

Dendritische cel bewaakt de identiteit van het lichaam Geen therapie maar vaccin De Vries: ‘Uit ons eerdere werk weten we dat het afweersysteem bij mensen met kanker vaak wat minder functioneert. Dien je kankerpatiënten geprepareerde dendritische cellen toe, dan kun je dat dus beter doen vóórdat ze kanker hebben. Maar dan moet je wel zeker weten dat de kans heel groot is dat ze kanker zullen krijgen en wat de kenmerken van dit type kanker zijn. Mensen met Lynch syndroom zonder darmkanker voldoen aan deze criteria. Zo verschoof onze inspanning van een therapie voor, naar een vaccin tegen darmkanker.’ Hoogerbrugge: ‘Je merkt op zo’n moment hoe belangrijk de combinatie van patiëntenzorg en fundamenteel onderzoek is, dat we als arts met vragen van de patiënt zo het onderzoekslabora­ torium kunnen binnenlopen. Als je een vaccin wilt ontwikkelen, dan moet je de dendritische cel een perfecte pasfoto kunnen aanbieden van de kankercel in ontwikkeling. Dat lukt alleen als je ontzettend veel weet van het Lynch syndroom, van hoe darmkanker daar precies ontstaat. Die kennis hebben we in het Radboudumc.’

Killercellen met pasfoto Bij mensen met Lynch syndroom werkt de erfe­ lijke spellingscontrole na celdeling dus niet

13

14

personeelsblad radboudumc

#1 – januari 2015

Gijs Munnichs

Kopieermachine sputtert bij stotterend DNA

goed. Vooral foutjes in “stotterend DNA” – repe­ terende stukjes in de erfelijke code – worden niet goed hersteld. De Vries: ‘Dat leidt tot veran­ deringen waardoor plotseling nieuwe stukjes eiwit worden gemaakt. Unieke, karakteristieke eiwitten die normaal niet voorkomen in het lichaam. “Voer” je deze eiwitten aan dendriti-

sche cellen, dan hebben ze een uniek kenmerk van ontsporende darmcellen te pakken bij men­ sen met Lynch syndroom. Daarmee kunnen ze, via de killercellen, daadwerkelijk darmkankercellen in de dop te lijf.’ ‘Vaccineren met dendritische cellen heeft enkele belangrijke voordelen’, zegt Hoogerbrugge, ‘want het afweersysteem bouwt hierdoor ook een geheugen op voor die unieke, afwijkende eiwitten. Eenmaal goed gevaccineerd blijft het afweersysteem van de mensen met Lynch – in dat stadium dus géén patiënten! – in theorie voortdurend alert op ontsporingen. Werkt het vaccin, dan levert het een enorme winst op voor de kwaliteit van leven van mensen met Lynch syndroom.’

ONDERWIJS

Paul Lagro

Talent naar een hoger platform tillen

Profielen laden In 2014 is het dendritische celvaccin voor Lynch syndroom voor het eerst bij mensen toegepast. Het gaat om een experimentele studie gefinancierd door ZonMw en KWF. Hoogerbrugge: ‘In totaal krijgen twintig mensen met het Lynch syndroom die nog geen darmkanker hebben het vaccin toegediend. Achttien van hen hebben het al ontvangen, de twee anderen volgen snel. Als enige bijwerking zien we griepachtige verschijnselen, maar die zijn in een tot drie dagen weer verdwenen.’ Voor productie van het vaccin wordt eerst bij iedere deelnemer afzonderlijk bloed afgenomen. Uit dit bloed worden de (voorlopers van) dendritische cellen geoogst en verder opgekweekt. De dendritische cellen krijgen twee unieke eiwitten van de ontsporende darmcellen aangeboden. Geladen met dit profiel worden de cellen weer teruggegeven aan de persoon van wie ze afkomstig zijn. Dat gebeurt via drie injecties verspreid over enkele weken.

Respons

De buisjes met het preventieve vaccin tegen darmkanker. ‘Over het effect zijn we hoopvol gestemd.’

In dit onderzoek wordt vooral gekeken naar de veiligheid en immunologische effectiviteit. Of het vaccin in patiënten ook werkelijk effectief is, kan in feite pas worden vastgesteld over een jaar of tien, misschien zelfs nog later. Dan wordt duidelijk of in de groep gevaccineerden uiteindelijk veel minder darmkanker is ontstaan dan gemiddeld. De Vries: ‘Op basis van de eerste onderzoeksresultaten zijn we in elk geval hoopvol gestemd. Alle gevaccineerde mensen vertonen een duidelijke immunologische respons. In hun bloed vinden we afweercellen die specifiek gericht zijn tegen de darmkanker waartegen we hebben gevaccineerd. So far, so good.’

Onderzoeksleiders Leonie Kamminga en Nael Nadif Kasri volgen de Hypatia Track, bedoeld om ze te laten doorgroeien tot de toppers in hun vakgebied.

Van excellente onderzoekers succesvolle onderzoeksleiders maken. Met de Hypatia Track willen we onze onderzoekers belangrijke spelers maken op het internationale speelveld van de wetenschap. Wat leren zij in dit talentprogramma en hoe ervaren ze dat? Met het verwerven van grote, prestigieuze subsidies (ERC Grant, Vidi-subsidie, Hypatia Grant) komen talentvolle onderzoekers voor nieuwe uitdagingen te staan. Ze kunnen promovendi aannemen, maar hoe stuur je die mensen aan? Hoe houd je overzicht over alle onderzoeken? Hoe profileer je je onderzoeksgroep? ‘Van het zelf onderzoek doen, maken deze onderzoekers de overstap naar het aansturen van een onderzoeksgroep’, vertelt Anja Schumann, adviseur management development (Concernstaf HR). ‘Speciaal voor deze onderzoeksleiders hebben we de Hypatia Track ontwikkeld. Hiermee willen we onze excellente onderzoekers naar een hoger platform tillen: het inter­ nationale speelveld van de wetenschap.’

Doorgroeien tot de wereldtop In juni 2014 startte de eerste lichting van 13 onderzoeksleiders met de Hypatia Track. Gedurende anderhalf jaar krijgen zij trainingen en masterclasses

over visie ontwikkelen, leiderschap, effectief beïnvloeden, netwerken en management. De trainingsdagen spelen zich – weg van de dagelijkse hectiek – af op een boerderij in de Achterhoek. ‘Een academische carrière is van oudsher heel erg gedreven op de inhoud’, zegt Mariëtte Rake, adviseur management development (Concernstaf HR). ‘Om door te groeien tot de wereldtop, moet je veel meer kunnen, zoals leiding geven, jezelf profileren en netwerken. Een excellent onderzoeker is niet automatisch een geboren leider. In de Hypatia Track krijgen de onderzoekers de theoretische achtergrond en praktische handvatten om hieraan te werken. Een bijkomend effect is dat de onderzoekers elkaar ook beter leren kennen en zo hun netwerk uitbreiden. Daarmee kunnen ze ook hun positie binnen het Radboudumc verstevigen.’ Meer informatie: www.radboudumc.nl, Research, Talent management

Gedreven door nieuwsgierigheid Leonie Kamminga is onderzoeksleider bij de afdeling Mole­culaire Biologie (Radboud Institute for Molecular Life Sciences/Faculteit NWI). ‘Als kind was ik al ontzettend nieuws­ gierig. Ik keek naar mijn handen en vroeg me af hoe ze konden bewegen. Die nieuwsgierigheid heeft me gebracht waar ik nu sta. Ik geef leiding aan een onderzoeksgroep waarin ik, samen met drie enthousiaste wetenschappers, probeer te achterhalen hoe de identiteit van cellen wordt gereguleerd. Mijn Vidi-subsidie dank ik uiteraard aan mijn onderzoeksprestaties en ervaring, maar ik ben niet opgeleid om een onderzoeksgroep te leiden. Dat is een vak apart. Ik hoop via de Hypatia Track vaardigheden te leren zodat ik sturing kan geven aan een team van professionals en een omgeving kan creëren waarin excellent onderzoek gedaan kan worden.’

Ontwikkelen als leider Nael Nadif Kasri is onderzoeksleider bij de afdeling Cognitive Neuroscience. ‘Mijn onderzoeksgroep bestaat uit negen mensen. Vroeger moest je als onderzoeksleider zelf uitzoeken hoe je jezelf kon ontwikkelen. In de Hypatia Track krijg ik nu hiervoor de theoretische kaders en concrete handvatten. We oefenen bijvoorbeeld via rollenspellen wat effectieve communicatiestijlen zijn bij het voeren van moeilijke gesprekken. Zo kan ik de aangeleerde technieken uit­ proberen, kijken wat het effect is, én merk ik waar mijn ontwikkelpunten liggen. In de Hypatia Track doe je dit met mensen die in hetzelfde schuitje zitten; je leert ongelooflijk veel van elkaars ervaringen.’

15

16

personeelsblad radboudumc

Kwaliteit

#1 – januari 2015

Gijs Munnichs

Eric Scholten

Resultaten helpen

patiënt keuzes te maken Wil je een auto kopen of vakantiebestemming bepalen, dan lees je graag op inter­net ervaringen en andere nuttige informatie hierover. Het Radboudumc publiceert op de website resultaten van zorg om zo ook patiënten te helpen bij het maken van keuzes. Steeds meer afdelingen openbaren zo de kwaliteit van hun zorg. Inmiddels zijn de resultaten van ruim veertig ziektebeelden en behandelingen te bekijken.

Ruim 12.000 mensen bezochten afgelopen jaar de resultatenpagina’s op onze website. Dat zijn er dus meer dan duizend per maand. Anderhalf jaar geleden startte ons umc met de overlevingscijfers en patiëntervaringen van diverse kankersoorten; inmiddels hebben we ook van veel andere ziektebeelden behandeluitkomsten gepubliceerd. Zo kan iedereen bijvoorbeeld resultaten inzien van staar- en hartoperaties, maar ook van vruchtbaarheidsbehandelingen en onze ouderenzorg. Het is vrij uniek om als ziekenhuis zelf je zorgresultaten openbaar te maken. Wat willen we hiermee bereiken? ‘Onze patiënten goed infor­meren over onze zorg’, vertelt Laura van Hulst, projectleider Kwaliteit in de Etalage (Concernstaf Kwaliteit & Veiligheid). ‘Zodat zij geïnformeerd keuzes kunnen maken en meer actief betrokken worden bij hun eigen behandeling.’

Kwaliteit in de Etalage Bij het publiceren van resultaten (Kwaliteit in de Etalage) worden afdelingen ondersteund door adviesgroep Procesverbetering & Innovatie (PVI) en Corpo­ rate en productgroep Communicatie. IQ healthcare heeft voorafgaand aan het programma een raamwerk van indicatoren ontwikkeld die door patiënten belangrijk worden gevonden. Dit raamwerk kunnen afdelingen gebruiken. PVI begeleidt afdelingen bij het achterhalen wat patiënten belangrijk vinden, de dataverzameling en het maken van tabellen. Communicatie zorgt dat de resultaten begrijpelijk en duidelijk weergegeven worden. Voor meer informa­ tie, neem contact op met Laura van Hulst: [email protected].

Op de website zijn ziekenhuisbrede resultaten en resulta­ ten van ruim veertig ziektebeelden en behandelingen te bekijken. Binnen het programma Kwaliteit in de Etalage wordt van elke zorgafdeling verwacht dat ze minstens vijf resultaten publiceren die, bij voorkeur, door patiënten belangrijk gevonden worden. De stand eind 2014 is dat, naast de oncologische ketens, vier afdelingen hun resultaten gepubliceerd hebben en dat twintig afdelingen volop bezig zijn om dit (binnenkort) te gaan doen.

Leerzaam proces De afdeling Geriatrie publiceerde als eerste niet-oncologische afdeling zorguitkomsten op de website. Onder andere over de mate waarin patiënten kunnen meebeslis­ sen in de behandeling, de ontslagbestemming en het aan­ tal heropnames. ‘Wij verzamelen al jaren zorguitkomsten’, aldus geriater Yvonne Schoon. ‘De kunst is om díe informatie te presenteren waar de patiënt behoefte aan heeft. Veel kwaliteitsindicatoren zijn voor patiënten te abstract. Patiënten willen graag informatie krijgen die ze kunnen vertalen naar hun eigen situatie. Uit interviews blijkt dat ze, naast harde cijfers, ook patiëntervaringen willen lezen. Die persoonlijke verhalen willen we in 2015 ook graag op de site publiceren.’ De afdeling Neurochirurgie is bezig om de resultaten te gaan publiceren. ‘Een mooie kans om alles op een rij te zetten: wat doen we en hoe goed doen we dat?’, zegt onder­ zoeker Irena Draskovic, die voor de afdeling de resultaten verzamelt. ‘Het publiceren van uitkomsten voor de etalage,

is een leerzaam proces. Het maakt ons bewust van de kwaliteit die we leveren en geeft ideeën om de zorg te ver­ beteren.’ Als tip aan afdelingen die ook resultaten willen publiceren, zegt Irena: ‘Begin klein, concentreer je op wat je al hebt aan data en vul die gegevens gaandeweg aan.’

Eyeopener Een van de eerste stappen in het publiceren is dat aan patiënten gevraagd wordt welke resultaten zij het liefst op de site kunnen terugvinden. ‘In het ideale geval komt dit over­ een met de data die al beschikbaar zijn en wat de afdeling wil publiceren’, aldus Wilke Schut, adviseur PVI. ‘De resultaten zijn niet altijd wetenschappelijk 100 procent onderbouwd. Toch publiceren we ze. Ook zijn sommige patiëntengroepen nu nog klein. Gaandeweg zal de groep groeien en de betrouwbaarheid van de uitkomsten toenemen.’ Door patiënten nauw te betrekken bij het publiceren, kom je te weten aan welke informatie zij de meeste behoefte hebben. Laura van Hulst: ‘Voor afdelingen kan dat een

Meer dan 12.000 views in 2014 In 2014 is de site ‘Onze resultaten’ – www.radboudumc.nl/resultaten – meer dan 12.000 keer bezocht. Mensen bekeken het vaakst de pagina’s over kanker en dan vooral prostaat- en borstkanker. Al piekte in augustus de voortplantingsgenees­ kunde in aantal views. Ook de resultaten voor staaroperaties en hartchirurgie trekken veel bekijks. In een poll gaven patiënten aan dat zij meestal vinden wat ze zoeken (75 procent). Ongeveer 5 procent geeft aan de informatie niet goed te begrijpen. Momenteel worden patiënten vanuit Communicatie geïnterviewd, waar­ bij dieper wordt ingegaan hoe zij de resultatenpagina’s ervaren: wat hebben ze eraan en wat missen ze? Op basis hiervan kunnen de pagina’s verbeterd worden.

eyeopener zijn: “Oh, is het patiënten dáár om te doen?” Op basis hiervan kun je als afdeling beslissen die uitkomsten beter te meten en meer daarop te sturen. Dit helpt je om de zorg te verbeteren op díe aspecten waar de patiënt het meeste waarde aan hecht.’

17

18

personeelsblad radboudumc

#9 – december 2014

Zapservice

Jannie Meussen

DE PATIËNT

Eric Scholten

In deze rubriek het persoonlijke verhaal van onze ‘academische’ patiënt en de reactie van zijn of haar behandelaar.

Radboudumc intranet informeert over ontwikkelingen in huis en daarbuiten. Voor wie het online nieuws niet heeft gevolgd, een korte update van de opmerkelijkste berichten.

Leon van Halder

nieuwe bestuursvoorzitter Leon van Halder is per 1 april benoemd tot voorzitter van de Raad van Bestuur van het Radboudumc. Hij is vanaf 2009 werkzaam bij het ministerie van VWS, eerst als directeur-generaal Curatieve Zorg en sinds 2013 als secretaris-generaal. Hij heeft de beleidslijnen uitgezet van belangrijke ontwikkelingen in de gezondheidszorg, zoals de hoofdlijnenakkoorden met umc’s, ziekenhuizen, patiëntenorganisaties en verzekeraars. Over zijn benoeming zegt Leon van Halder: ‘Ik wil graag mijn kennis en ervaring inzetten om de ambitie van het Radboudumc in onderwijs, onderzoek en patiëntenzorg waar te maken, samen met de medewerkers en de collegae van de Raad van Bestuur. Het Radboudumc heeft de afgelopen jaren met de strategie A significant impact on healthcare laten zien hoe je kan komen tot een duurzame, innovatieve en betaalbare gezondheidszorg. Die strategie trekt mij naar het Radboudumc.’

Hierboven de Principal Clinicians die vorig jaar benoemd zijn.

Nieuwe Principal Clinicians benoemd

Van Halder wil de positie van het Radboudumc de komende jaren landelijk en internationaal verstevigen. Hij volgt Melvin Samsom op, die op 1 oktober vertrok naar Karolinska University Hospital. Fred Plukker, die hem als interim-voorzitter opvolgde, blijft tot 1 april deze functie vervullen.

Bouw nieuwe

cyclotronfaciliteit Afgelopen december is de bouw van een nieuwe cyclotron­ faciliteit gestart. Met dit cyclotron kan het Radboudumc, vanaf augustus na de bouw, zelf radiofarmaca produceren. Het cyclotron kan niet alleen een rol spelen bij de behandeling van patiënten, maar bevordert ook het onderzoek naar het ontstaan van allerlei aandoeningen. Ook helpt het bij de ontwikkeling van nieuwe behandelmethoden voor onder meer kanker, hartaandoeningen, de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Parkinson.

De Raad van Bestuur heeft elf nieuwe Principal Clinicians (PC’s) en twee Junior Principal Clinicians benoemd. Principal Clinician is het predicaat voor zorgverleners die voorlopen in het ver­ nieuwen van de patiëntenzorg en daarmee het voortouw nemen in de ontwikkeling en realisatie van de Radboudvisie. De PC’s zijn benoemd voor drie jaar. Ieder van hen ontvangt middelen van de Raad van Bestuur om zijn of haar plannen te realiseren. De nieuwe Principal Clinicians zijn: prof. dr. Stefaan Bergé (Mond-­ Kaak-Aangezichtschirurgie), dr. Chantal Bleeker (Interne Genees­ kunde), dr. Hedi Claahsen (Kindergeneeskunde), dr. Mirian Janssen (Interne Geneeskunde), dr. Cees Kan (Psychiatrie), dr. Peter Merkus (Kindergeneeskunde), dr. Henk Schers (Eerste­ lijnsgeneeskunde), prof. dr. Anne Speckens (Psychiatrie), prof. dr. Dietmar Ulrich (Plastische en Reconstructieve Chirurgie), dr. Carine van der Vleuten (Dermatologie), Jacqueline Knoll (Kindergeneeskunde). De geselecteerde Junior Principal Clinici­ ans zijn: dr. Bart Post (Neurologie) en dr. Tim olde Hartman (Eerstelijnsgeneeskunde).

Short Stay Kinderen beste leerplaats De Short Stay Kinderen (afdeling Vuurtoren) is een goede stageplek. Studenten verpleegkunde gaven de afdeling de hoogste score in de EP-monitor, een kwaliteitsmonitor voor het leerklimaat. Het optimaal kunnen ontwikkelen van je beroepscompetenties is vormend voor de rest van je carrière. Daarvoor moeten studenten zich onder andere welkom en veilig voelen, op de juiste manier feedback ontvangen en moeten gediplomeerde collega’s een voorbeeldfunctie vervullen. De afdeling Vuurtoren kreeg met een 4,8 (van max 5) het hoogste cijfer van de stagiaires. De afdeling N20 en EOV staan met respectievelijk 4,5 en 4,3 op de tweede en derde plaats.

Stembandkanker

‘Het is een wonder dat ik er nog ben’ Sabine Nijland (47 jaar) onderging vorig jaar een operatie van 18 uur. Daarbij zijn niet alleen haar strottenhoofd en stembanden verwijderd. Haar keelholte is gereconstrueerd met spierweefsel uit haar been en met bloedvaten uit haar arm. ‘Toen ik negen was, werd ik in het Radboudumc behandeld aan een tumor in mijn neus-keelholte. 80 procent van de kinderen met kanker overleed in die tijd. De bestralingsdosis was nog hoog, op een groot gebied. Hierdoor heb ik op latere leeftijd klachten gekregen. Mijn gehoor ging achteruit, mijn slagaders in de hals zaten dicht en ik kreeg slikklachten. Ik leef vanaf 2013 op sondevoeding. Ik kan alleen drinken. Ik heb soms zo’n zin in een boterham met kaas!’

Riskante ingreep ‘Vorig jaar bleek dat er tumorweefsel achter in mijn keel zat, waarschijnlijk ook als gevolg van de bestraling in mijn jeugd. In januari is mijn strottenhoofd verwijderd. Dat was bij mij een riskante ingreep, omdat mijn weefsel in de hele keelholte slecht was, en de bloedvoorziening ook. De arts legde vlak voor de ingreep zijn hand op mijn arm en sprak me bemoedigend toe. Dat gaf me zo’n vertrouwd gevoel. Ik moet nu weer vertrouwen in mijn lichaam krijgen. Jullie nazorg is geweldig. Als ik thuis

vragen heb hoef ik maar te mailen voor een geruststellend antwoord van de oncologisch verpleegkundige. En ook de voorlichting van ex-patiënten voor en na de ingreep vond ik prettig. Zij zijn het levende bewijs dat je toch nog een goed leven kunt hebben.’

Je kunt niet meer meedoen ‘Mijn leven is wel ingrijpend veranderd, omdat mijn eigen stem er niet meer is. Dankzij goede logopedistes kan ik weer enigszins praten met de spraakprothese, die in de wand tussen de luchtpijp en slokdarm zit. In gesprek met één iemand ben ik redelijk verstaanbaar, maar in een groter gezelschap niet. En dat betekent dat je erbij zit, maar niet meer meedoet. Ik moet voortdurend de confrontatie aangaan, de pijn en het verdriet voelen, zonder me erin mee te laten slepen. Ik heb ook alles los moeten laten wat ik deed en waarmee ik me identificeerde, zoals mijn werk als pastor/geestelijk verzorger. Maar ik vertrouw erop dat er weer nieuwe dingen op mijn weg komen.’

‘De operatie van Sabine was ingewikkeld. Niet alleen haar strottenhoofd is verwijderd, ook haar hele keelholte. Van een spier uit haar been is een nieuwe keelbuis gemaakt, die aangesloten is op de vaten in de hals. Een tijdrovende ingreep, die we samen met collega’s van Mond-, Kaak-, en Aangezichts­ chirurgie hebben uitgevoerd. In Nederland krijgen circa 700 mensen per jaar stembandkanker. Als patiënten in een vroeg stadium komen, dan laseren we het aangedane weefsel weg. Is de tumor daar­ voor te groot, dan gaan we bestralen. Als de tumor daarna terugkomt, verwijderen we het strottenhoofd en worden patiënten stembandloos. Deze ingreep vindt hier circa dertig keer per jaar plaats. Lucht- en voedselweg worden daarbij definitief van elkaar gescheiden. Patiënten ademen via een opening in het onderste deel van de hals en praten via een spraakknoopje. Momenteel vindt er veel onderzoek plaats om uit weefsel een nieuw strottenhoofd te maken en te transplan­ teren. Voor patiënten een uitkomst, want dan behouden ze hun stem.’

Guido van den Broek, keel-, neus-, oorarts

19

20

personeelsblad radboudumc

RONDVRAAG

#1 – januari 2015

Marjan Wassenaar

Michiel Moormann

De langdurige zorg wordt dit jaar hervormd. Daardoor kunnen mensen langer in hun eigen omgeving blijven wonen. Maar dat kan alleen met hulp van mantelzorgers en vrij­ willigers. Gemeenten en zorgaanbieders bieden meer ondersteuning. Mantelzorgers, vrijwilligers en professionals moeten beter samenwerken. Kunnen we de langdurige zorg op deze manier goed invullen, ofwel:

Kan de mantelzorger de zorg nog aan? ‘Mantelzorgers leveren nu al 90% van de zorg’ Henk Schers, huisarts ‘Gemeenten moeten met minder geld dezelfde zorg bieden. Daarom bekijken zij eerst wat mensen en hun omgeving zelf nog kunnen doen. We moeten oppassen met wat we van mantelzorgers vragen. Nu al leveren zij zo’n 90 procent van de zorg. Partner en kinderen zetten zich enorm in voor hun naaste. Vaak wonen de kinderen ver bij hun ouders vandaan en zet die zorg hun leven op z’n kop. Ik probeer in een vroeg stadium de belasting aan te kaarten. Dreigt overbelasting bij een mantel­ zorger, dan schakel ik informele of professionele hulp in. Via een vrijwilligersorganisatie of bijvoorbeeld opvang via een dagbehandeling. Valt een mantelzorger eenmaal uit, dan leidt dat vaak veel sneller tot een opname van de patiënt. Dat brengt dan alsnog kosten met zich mee. De overheveling van de zorg naar gemeenten en zorgverzekeraars zal ongetwijfeld voor veel wrijving zorgen. We moeten met elkaar het komende jaar leren hoe we de zorg het beste kunnen opvangen. Maar het moet niet alleen op het bordje van de mantelzorger liggen.’

‘Wie geen hulpvraag kan stellen, valt tussen wal en schip’ Trudy Jacobs, Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige afdeling Geriatrie ‘Voor oudere patiënten die naar huis gaan, vragen we indien nodig verpleegkundige zorg en hulp bij de verzorging aan. Maar niet meer zaken als dag­ besteding, maaltijdvoorziening, huishoudelijke en individuele hulp. Die verant­woor­delijkheid ligt nu bij de gemeenten, die daarvoor sociale wijkteams hebben ingericht. Zo’n wijkteam kijkt niet naar het ziektebeeld, maar inven­ta­riseert wat de patiënt zelf wil en kan en wat de omgeving kan doen. Dus vraaggericht en niet aan­ bodgericht. Patiënt en omgeving moeten daarin een actieve rol spelen. Ik denk dat er een groep patiënten tussen wal en schip gaat vallen, die geen hulpvraag kan of wil stellen. Denk aan de dementerende oude-

ren of zorgmijders. Daarnaast zijn er patiënten die zelfstandig wonen, redelijk mobiel zijn en cognitief nog goed functioneren, maar die bijvoorbeeld erg angstig zijn vanwege hartfalen. Vroeger was het verzorgingshuis voor hen een vangnet, nu moeten zij het zelf doen of de mantelzorg moet hen veiligheid bieden. Dat is niet lang vol te houden, dus ik denk dat er vaker heropnames of opnames in het verpleeghuis plaatsvinden.’

‘Laat mantel­­zorgers meteen participeren’’ Noortje Schlattmann, verpleegkundige afdeling Neurologie en aandachtsvelder mantelzorg ‘Op mijn verpleegafdeling liggen patiënten met een acute CVA (beroerte). Hun naasten zijn opeens mantelzorger. Ze hebben niet in die rol

MantelzorgAcademie: voor mantelzorgers en zorgprofessionals Mantelzorgers zijn onmisbare partners in zorg en welzijn. Ze verzorgen hun naaste omdat ze daar een persoonlijke band mee hebben. Ook al is het geen beroep, het is wel een vak. Zo’n 2,5 jaar geleden startten Christa Hummelen, hoofdverpleegkundige Geriatrie, en onderzoeker Franka Bakker daarom met het project Mantel­ zorgAcademie: goed je te ontmoeten in de zorg. Met informatieavonden voor mantelzorgers

over de wereld van hulpmiddelen, zorgfinan­ ciën, administratie en communicatie met naasten en zorgverleners. Ook zorgprofessio­ nals kunnen een training volgen en op vijf afdelingen is een pilot gestart met verpleeg­ kundige aandachtsvelders. Vanaf dit jaar worden alle activiteiten opgenomen in de Mantelzorg­ Academie, een initiatief van de Radboudumc Health Academy.

kunnen groeien, dat komt pas in de maanden daarna. Uit mijn onderzoek naar deze groep mantelzorgers komt naar voren dat het belangrijk is om ze meteen actief te betrekken in de acute fase. Ze weten dan wat hen te wachten staat en kunnen de toekomst beter inschatten. Ook patiënten vinden dat prettig, zij herstellen beter. We laten mantelzorgers daarom meteen actief participeren. Ze helpen bij het wassen, eten geven en gaan mee naar de fysiotherapeut en andere paramedici. Circa 80 procent van de patiënten gaat na een paar dagen naar huis en functioneert op termijn weer zelfstandig. De overige patiënten gaan eerst naar een revalidatiecentrum. Daarom zijn de veranderingen in de langdurige zorg voor deze groep patiënten en mantelzorgers minder van toepassing.’

‘Mantelzorgers willen serieus worden genomen’ Sharon Giesbers, senior opleider Radboudumc Health Academy ‘Iedere mantelzorger bepaalt voor zichzelf wat hij of zij aankan. Het enige wat wij kunnen doen, is deze mensen ondersteunen en met hen samenwerken. Daarom hebben we samen met Mezzo (Landelijke Vereniging voor Mantel­ zorgers en Vrijwilligers) en het Meander Medisch Centrum het project de MantelzorgAcademie opgezet. Uit een door ons uitgevoerd behoefteonderzoek blijkt dat mantelzorgers in hun zware taak vooral serieus genomen willen worden. Daarnaast hebben ze behoefte aan informatie en scholing. Die informatiebehoefte zal dit jaar groter worden, mensen willen weten wat er nu precies voor hen verandert en wie antwoord kan geven op hun vragen. In de MantelzorgAcademie worden onder andere thema avonden georganiseerd en mantelzorgers kunnen vaardigheden aanleren in het Skills- en Simulatielab. We willen bovenal aansluiten bij de behoeften van mantelzorgers. Door met ze in gesprek te gaan en door signalen op te pakken van bijvoorbeeld aandachtsvelders en van het Voorlichtingscentrum.’ Meer weten over de MantelzorgAcademie? Kijk op www.radboudumc.nl/mantelzorg

21

22

personeelsblad radboudumc

#1 – januari 2015

COLLEGA’S

HET MOMENT

Mooie woorden horen bij een jubileum of afscheid. Deze pagina’s staan er vol van, speciaal voor al die collega’s die iets te vieren hebben.

25 jaar in dienst Monique Eijgenberger Onderzoeksassistent Borstkankerscreening

‘Monique is steeds op zoek naar nieuwe mogelijk­ heden om haar werk nog beter te kunnen doen. Zo heeft ze zich bekwaamd in een programma om online vragenlijsten te kunnen ontwikkelen. Daar­ naast heeft ze al menig promovendus geholpen bij het professioneel vormgeven van een proefschrift, maar ook voor het ontwerpen van folders, posters en nieuwsbrieven draait ze haar hand niet om. Haar warme persoonlijkheid en collegialiteit karakteriseert

In deze rubriek vertellen medewerkers over een bijzondere ervaring tijdens hun werk in het Radboudumc. Dit keer Shanna Bloemen, fysiotherapeut.

ze zelf het best met een quote op haar webpagina: ‘Big data health care: the contents of each record are derived from a unique human being’. Monique, bedankt voor je inzet!’ Mireille Broeders, groepsleider Borstkankerscreening, en Bart Kiemeney, afdelingshoofd Health Evidence

Sigrid Goossens Fysiotherapeut

‘Sigrid is vanwege haar specifieke vakkennis en inzet het grootste deel van haar carrière als fysiotherapeut betrokken bij de behandeling van patiënten van de hartrevalidatie. We kennen haar als een fijne collega, enthousiast, gedreven en kritisch. Zij voelt zich prima

Negen vrijwilligers in het zonnetje gezet Tijdens het jaarlijkse feest voor vrijwilligers afgelopen december zijn negen jubilarissen in het zonnetje gezet door Cees Buren, lid van de Raad van Bestuur. Zeven van hen zetten zich al 25 jaar in voor het Radboudumc, twee al 12 ½ jaar. Ze zijn actief bij Kindertelevisie, Ouder­ begeleiding, familiebegeleiding, Dienst geestelijke verzorging pastoraat, Patiëntenbibliotheek en Polikliniek inwendige specialismen.

in een team thuis en is gericht op samenwerken in een multidisciplinaire setting. Bij Sigrid staat de patiënt centraal; voor haar is er alles aan gelegen dat de patiënt na zo’n ingrijpende gebeurtenis weer ver­ trouwen krijgt en deel durft te nemen aan de maat­ schappij.’ Frank Hofmans, zorgmanager Orthopedie / Fysiotherapie Centraal

Jan Stegeman Medewerker Informatisering & Automatisering

‘Hij heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de resultaten van de Apotheek. Dagelijks maken veel collega’s dankbaar gebruik van de applicaties die Jan bouwde: voor het vastleggen van kwaliteitsindicato­ ren en prijsafspraken, het opzoeken van logistieke informatie over geneesmiddelen en het genereren van management-informatie. Jan heeft sinds enige tijd een nieuwe hobby: het maken van video-opnames. Bij het afscheid van collega’s ontpopt hij zich nu als chroniqueur van de afdeling, wat hem weer dicht bij zijn oude beroep (geschiedenisleraar) brengt.’ Bart van Holsteijn, bedrijfsleider Apotheek

Harold van Eijsden CCU-verpleegkundige

‘Je veelzijdigheid en glasheldere manier van werken maakt je een aandachtsvelder op meerdere gebieden. Al sinds jaren als PAMmer en voorbehouden hande­ lingen. Sinds twee jaar ben je ook een waardevol lid van het multidisciplinaire TAVI (hartkeppen) team. Wij hopen nog lang van je ervaring, kritische blik en inzet gebruik te mogen maken.’ Harry Suryapranata, hoofd afdeling Hartcatheterisatie, Lonneke van Reeuwijk, bedrijfsleider Cardiologie en Hans Maas, operationeel manager Hartcatheterisatie

Foto: Jan Lintsen

40 jaar in dienst Mart Beurskens

jaar werkzaam op de afdeling Cardiologie. De ver­ schillende werkplekken waar Mart in de afgelopen 40 jaar heeft gewerkt, spreken nog steeds vol lof over hem. Te weten: CCU/EHH, IMC A13, Zorgacade­ mie, Verkoeverkamers, en Holding HCK. Cardiologie zit in zijn bloed. Zijn kennis, expertise en humor worden zeer gewaardeerd. Hij is een van de meest inspirerende verpleegkundigen van de Cardiologie. In 2013 ontving hij voor zijn inzet de Radboudpluim. Patiëntenzorg en zijn collega’s staan al die jaren op nummer een en twee op zijn werklijst. We hopen nog lang met hem te mogen samenwerken.’ Prof. H. Suryapranata, hoofd Hartcatheterisatie en Hans Maas, operationeel manager Hartcatheterisatie en Holding HCK

Met pensioen Ingeborg Hut-Scheepmaker Senior-secretaresse Mond-Kaak-Aan­ gezichtschirurgie

‘In 1989 is zij via het Uitzendbureau in het Radboud­ umc komen werken en via verschillende afdelingen is zij uiteindelijk vanaf juli 2000 bij ons werkzaam. Met haar grote verantwoordelijkheidsgevoel heeft ze een enorme bijdrage geleverd aan de opname­ planning. Wij willen haar graag bedanken voor haar inzet en toewijding en wensen haar verder veel geluk en gezondheid toe.’ Prof. dr. Stefaan Bergé, afdelingshoofd MKA-chirurgie

Mieke Holtman Kinderverpleegkundige

‘Mieke heeft met hart en ziel 39 jaar voor de door haar geliefde zieke zuigelingen gezorgd. Ze heeft op het gebied van neonatale chirurgie een jarenlange expertise opgedaan. Met haar kennis en enthousi­ asme heeft zij veel studenten begeleid en klinische lessen op de afdeling verzorgd. Ze besteedde veel aandacht aan de uitleg en begeleiding van ouders, zodat deze met een gerust gevoel naar huis konden gaan. We zullen haar missen.’ Vivian van Tilborg, Verpleegkundig teamleider, Q2strand

Verpleegkundige Hartcatheterisatie

V.l.n.r.: Carla van Rietschoten, Arnold Toonen, Els Ebben, Mario Peters, José Neijenhuis, Bas Olbertz, Rita Hoedt, Ineke Koppenrade en Han Verstegen. Zittend: Claudia van Kesteren.

‘Mart is na drie jaar de in-service opleiding en meteen daarop volgend de Cardiac care opleiding ook al 37

Meer mooie woorden lezen? Ga dan naar intranet voor uitgebreidere loftuitingen. (Kijk onder Nieuws bij Jubileum en Afscheid.)

Soms zet je je ontzettend in voor een patiënt. En dan blijkt het achteraf maar voor even. Mooi, als je daarbij wel het verschil kunt maken. ‘Zes jaar geleden kwam hier een patiënt, begin veertig jaar, waar ik direct een klik mee had. Met name zijn positieve houding sprak me aan. Hij kwam binnen na een amputatie tot halverwege zijn bovenbeen als gevolg van botkanker. “Mij krijgen ze niet klein,” dat straalde hij uit. Hij had een gezin met drie kleine kinderen, was heel sportief en wilde gewoon doorgaan met zijn leven. Hij was ontevreden met de standaard­ prothese die hij kreeg aangemeten, want die gaf hem onvoldoende bewegingsvrijheid. Hij wilde goed kunnen lopen op het voetbalveld, op een ongelijke ondergrond. En weer training geven aan het team van zijn zoontje. Al zijn hoop was gevestigd op een microproces­ sorgestuurde knie. Maar die kostte € 21.000. Je moet van zeer goeden huize komen om dat, al in zo’n vroeg stadium, bij de zorgverzekeraar voor elkaar te krijgen. Maar wij gingen er met het team voor. Aan ons de taak te bewijzen dat die geavanceerde knie echt meerwaarde voor hem opleverde. We leenden er een van de instrumentmaker en oefenden intensief. Met concrete meetgegevens konden we de kwali-

teitswinst aantonen. Toen een afgevaardigde van de zorgverzekering kwam kijken, kon die alleen maar concluderen: “Dit is echt een uitkomst voor deze patiënt.” Hij kreeg er een, weliswaar in bruikleen, maar hij was er ontzettend blij mee. Het voelde echt als een gezamen­ lijke overwinning. Hij revalideerde vol overgave, haalde al het mogelijke uit zijn training, de prothese én het leven. Rond de jaarwisseling stuurde hij een kaartje. Dat heb ik nog steeds bewaard. Hij bedankte me voor al die passen die hij gezet gehad, en: “Ik hoop er nog veel te maken.” Helaas, de tumor bleek uitgezaaid en hij overleed zes maanden later. Het raakte mij enorm. We hadden zoveel moeite gedaan om hem letterlijk weer op de been te krijgen. En dan gaat het zo snel mis. Ik was achteraf echter zó blij dat ik al die inspanningen voor hem had gedaan. Zeker niet kosteneffectief, maar hij stond weer met ‘beide’ benen in de maatschappij. Ook al was het maar voor even.’  Jannie Meussen

Christophe Libert

COLOFON Radbode is het personeelsblad van het Radboudumc en verschijnt 9 keer in 2015 Redactie Jannie Meussen, Gijs Munnichs, Marjan Wassenaar, Michiel ter Laan (hoofd­­redacteur). Contentcommissie Miranda Bennink, Mirjam van Dijk-Jager, Gerben Ferwerda, Miranda Heijser, Marja Jillissen, Bart Kiemeney, Lotje de Laat, Annie Moedt, Angela van Remortele, René Bindels, Marloes de Vink en Jessica Vogel Aan dit nummer werkten mee Elisa Garcia Gonzalez, Paul Lagro, Pieter Lomans, Michiel Moormann, Eric Scholten en John Wijbenga Contact [email protected] of (024) 818 66 82 Correspon­dentie vragen over bezorging via [email protected]. Concept en realisatie: ZB Communicatie & Media i.s.m. Martijn Ubink en Modderkolk Grafische Projecten Advertenties Bureau van Vliet, (023) 571 47 45 of [email protected]. Oplage 12.000 exemplaren. De volgende Radbode verschijnt op 6 maart 2015.

23

24

personeelsblad radboudumc

ACHTEROP

Jannie Meussen

Paul Lagro

In deze rubriek stapt een medewerker achterop de fiets bij een collega. Uit nieuwsgierigheid, want op de werkvloer komen ze elkaar niet tegen.

Wendy Dit keer springt projectmanager PAO Heyendael Goof Claessen achterop bij spraak- en taalpatholoog Wendy Huinck. Ze is hoofd van de zorgketen Cochleaire Implantatie bij volwassenen. Goof: ‘Wat geeft je de meeste voldoening in je werk?’ Wendy: ‘Dat je werkelijk iets kunt beteke­ nen voor patiënten. De impact van een gehoor­ verlies is enorm; mensen raken in een sociaal isolement met niet zelden eenzaamheid en depressies tot gevolg. Een cochleaire implant (CI) is voor dove mensen vaak het laatste redmiddel.’ Goof: Wat is jouw rol daarbij?’ Wendy: ‘Ik bege­ leid patiënten in het voortraject naar de operatie toe. In een hecht team met KNO-arts, revalidatie­ therapeut, psycholoog en spraak-taalpatholoog beoordelen we of CI mogelijk is. Het opnieuw leren horen met een CI is een intensief en lang proces, daar moet een patiënt zorgvuldig in voorbereid en gecounseld worden. Het geeft bijzonder veel voldoening om dit in een multidisciplinair team te doen, iedereen draagt daarin bij. Als hoofd van de zorgketen bewaak ik het hele proces.’ Goof: ‘Hoe communiceer je met hen vóór de ope­ ratie?’ Wendy: ‘Sommige patiënten kunnen goed spraakafzien (liplezen). Bij anderen typ ik, terwijl ze meelezen op het beeldscherm. Soms komt er een tolk gebarentaal of een schrijftolk mee.’ Goof: ‘Wat is je belangrijkste boodschap aan patiënten?’ Wendy: ‘Dat ze juiste verwachtingen moeten hebben. Het resultaat is namelijk bij iedereen anders. De geluiden zijn voor mensen die ooit gehoord hebben anders dan voorheen. Ze moeten interpreteren hoe het klinkt als er een vogel fluit of een kraan druppelt. In het begin zijn al die prikkels heel vermoeiend.’ Goof: ‘Ervaar je (in het werk en) tijdens het fietsen veel tegenwind of word je voortgeduwd?’ Wendy: ‘In het Radboudumc kan het weer nog wel eens veranderlijk zijn, waardoor we soms moeten laveren om de wind in de zeilen te hou­ den. Dit zorgt voor steeds nieuwe uitdagingen en kansen en dat houdt ons allemaal alert.’ Wil jij ook bij een collega achterop? Laat het weten via [email protected]

Goof