Alleen maar winnaars
Duurzaamheid. Je kunt er niet meer omheen
Voorwoord
Scherp zijn, maar vooral blijven De afgelopen decennia heeft ‘duurzaamheid’ zich ontwikkeld tot een begrip waar we in deze tijd niet meer omheen kunnen. Tegenwoordig vormt het steeds meer de kern van vele ontwikkelingen. Ecologisch, economisch en sociaal. Duurzaamheid is volwassen geworden en staat volop in de belangstelling. De klant geeft steeds meer de voorkeur aan duurzaamheid. Bedrijven zijn zich steeds meer bewust van de voordelen van duurzaam bouwen. Denk bijvoorbeeld aan een verbeterde concurrentiepositie en positieve houding ten opzichte van duurzame producten of diensten. Het besef wordt steeds sterker dat duurzaamheid een drijvende kracht is geworden achter welvaart en welzijn. Bron: VNO-NCW Bilderbergconferentie, ‘nieuwe verantwoordelijkheden’.
Samen denken en werken met onze klanten. Dat is de visie van Raab Karcher. Dat is waar Raab Karcher voor staat en gaat. Daarom doen we er alles aan om uw markt en uw klanten te begrijpen. We hebben aandacht voor elk detail, of het nu prefab, ruwbouw of afbouw betreft. Door vakinhoudelijke kennis te delen, versterken we elkaar. Alleen op die manier bouwen we aan een duurzame relatie met onze klanten en leveranciers. Juist als het gaat om duurzaam bouwen. Duurzaam bouwen krijgt met een sneltreinvaart steeds meer groene aspecten. Energie-efficiëntie, verantwoord materiaalgebruik en terugdringen van CO2-emissie. Met Greenworks kunnen architecten, woningbouwvereniging, bouw- en installatiesector en ZZP’ers hun keuzes op betere gronden maken. Zo is iedereen klaar voor goede aansluiting op uitdagend en opkomend duurzaam (ver)bouwen.
‘Ecologie verbonden met economie is geen ideologie of utopie’ Dat is de mening van Raab Karcher. Waarbij wij ons verantwoordelijk voelen voor het welzijn van mens en natuur. We zijn met Greenworks de hoeksteen van een betaalbaar groener fundament van alle Nederlandse bouwprojecten.
Eric J. Snijer CEO Saint-Gobain Distribution the Netherlands B.V.
Mens, milieu, maatschappij... Greenworks maakt er werk van! Referentieproject de Melodie 97 woningen aan de Ravenweg/Oude Beekbergerweg te Apeldoorn
Referentieproject Zwaluwhof Groepsaccommodatie/Bed & Breakfast, Zwarteweg 7a te Hoonhorst
In opdracht van Woonmensen zijn in Apeldoorn 97 woningen gerealiseerd. Gebruik werd gemaakt van verschillende Greenworks producten. De Modula dakpannen van Koramic zijn iets groter en lichter van gewicht, waardoor er minder materiaal gebruikt hoeft te worden. Voor het isolatiemateriaal is Kingspan Kooltherm en glaswol van Isover gebruikt. Dit vanwege de zeer hoge isolatiewaarde en zeer lage milieubelasting. Zo heeft glaswol van Isover 75% gerecycled glas als grondstof.
In opdracht van de familie Broeks is een energiezuinige groepsaccomodatie gemaakt. De toegepaste Daas DuEcobrick is een smalle holle baksteen en bespaart tijdens de productie klei en energie. Het plaatmateriaal is FSC/ PEFC-gecertificeerd. En het gebruikte isolatiemateriaal is duurzaam en milieuvriendelijk.
Duurzaamheidsambitie gehele project: Rc waarde: gevels en daken 10, vloeren 6,8.
Twee namen, één gedachte Willem is een echte bouwer. Hij houdt van betaalbare materialen en kijkt graag naar het financiële plaatje. Niet alleen voor zichzelf, maar ook voor de klant. Daarnaast kijkt hij of materialen goed te verwerken zijn. Tijdbesparing, terugdringen van faalkosten en
ARBO-verantwoord bouwen, daar gaat het voor Willem om. Want hij houdt van een gezond en comfortabel binnen- en buitenleven. En voelt zich verantwoordelijk voor de toekomst. Ook Fleur houdt van gezond en comfortabel
leven. Of liever gezegd: bewust leven met duurzame materialen. Zij let bijvoorbeeld op de energiebesparing door isolatiemateriaal of de recyclebaarheid van producten. Maar ook verpakking, vervoer en productie van materialen. Dat draagt immers allemaal
Duurzaamheidsambitie gehele project: GREEN KEY, CO2 neutraal gebouw. Om dit te realiseren is gebruik gemaakt van een warmtepomp met 16 boringen.
aangenaam
willem
aangenaam
Fleur
bij aan een beter milieu. Zij voelt zich verantwoordelijk voor toekomstige generaties.
Samen zorgen zij ervoor dat het milieu wint en u verdient.
Met Greenworks heeft het milieu altijd voorrang Een duurzaam bedrijf heeft een positieve invloed op mens, milieu en maatschappij. Dat klinkt mooi en is met Greenworks makkelijker dan u denkt. Een bedrijf dat aandacht heeft voor waar het in de wereld echt om draait, is een duurzaam bedrijf. Dat vindt ook Raab Karcher. Vandaar: Greenworks. Met Greenworks zorgen wij ervoor dat u ook uw klanten een duurzaam, comfortabel
leven kunt bieden. Daarom bieden we met Greenworks een duidelijk herkenbaar assortiment groene producten aan. Met alle voordelen van dien. Niet alleen voor nu, maar vooral voor later. Voordeel dat u ook in uw portemonnee terugziet Duurzame producten zijn zeker niet altijd duurder dan traditionele producten.
Bovendien heeft duurzaam bij Raab Karcher twee betekenissen. Duurzaam bouwen is goed voor de wereld en het levert ook nog eens een besparing op. Denk bijvoorbeeld aan goede isolatie en kierdichting en daardoor besparing op energiekosten. Maar dat niet alleen. Bouwen met Greenworks zorgt voor een goede aansluiting op de veranderende, duurzame markt. Op die manier worden energiebesparende
bouwklussen een duurzame, haalbare en betaalbare zaak. Het milieu dienen en verdienen
Kennis is en blijft het fundament Zo bouwt u met Greenworks aan een mooie, gezonde toekomst Gecertificeerde opleidingen en informatiebijeenkomsten over duurzaam bouwen. Kennismaken met duurzame toepassingen. Aan het werk met Greenworks producten in onze praktijkruimte. Het kan allemaal op de Greenworks Academy. Op deze manier ondersteunt
Raab Karcher haar klanten. Om hun vakmanschap op het gebied van duurzaamheid steeds verder te ontwikkelen. De voordelen van Greenworks Academy De Greenworks Academy biedt basistrainingen. En mocht u meer willen leren over een bepaald materiaal of product, dan maken we
de training voor u op maat. Dit zijn thematische trainingen op gebied van bijvoorbeeld passiefhuis, luchtdicht bouwen, dak- en gevelrenovatie, isolatie en binnenafbouw. Ook voor de vakman zijn er trainingen hoe en met welke materialen duurzaam gebouwd kan worden. Hiervoor zijn opleidingen beschikbaar voor onder andere tegelzetter, timmerman, metselaar, stukadoor, dakdekker
Wat kunt u van de Greenworks Academy verwachten? en klusbedrijven. Na afloop van de training wordt een certificaat overhandigd en mag de deelnemer zich een gecertificeerd Greenworks vakman noemen. U ontvangt een autosticker, zodat voor iedereen zichtbaar is dat u Greenworksgecertificeerd bent. Daarnaast kunnen wij uw (bedrijfs)naam op onze website plaatsen met een link naar uw eigen website.
Kennisoverdracht door professionals In samenwerking met de deelnemende industrie worden interessante cursussen en opleidingsprogramma’s aangeboden, gericht op duurzaamheid. Zoals luchtdicht bouwen en na-isoleren.
Leren
Alle toepassingen zichtbaar maken De Greenworks producten zijn verwerkt in duurzame toepassingen. De meest voorkomende bouwdetails zijn uitgewerkt. Met deze details is een compleet nieuwbouw- en renovatiehuis opgebouwd.
Zien
Concreet aan de slag
Doen
In een ruim opgezette en inspirerende werkruimte kunt u zelf met de Greenworks producten aan de slag of u woont een demonstratie bij.
Via de QR-code vindt u het totale opleidingsprogramma dat u wordt aangeboden.
Hoogste score Producten met de beste milieukwalificaties en met de laagste milieubelasting Duurzaam bouwen kan door eenvoudig te kiezen voor producten die weinig milieubelastend zijn. En de mate van milieubelasting van producten is afhankelijk van talloze factoren.
Bijvoorbeeld; • Zijn materialen herbruikbaar? • Leveren ze een bijzondere milieubijdrage? • Hoe zijn ze verpakt? • Over welke afstand worden ze getransporteerd? De milieubelasting van materialen wordt berekend aan de hand van de levenscyclusanalyse (LCA). Hierbij wordt gekeken naar alle milieuaspecten van het materiaal in de gehele
levenscyclus. Dus van winning van grondstof tot en met recycling en hergebruik. Waarom zo’n uitgebreide analyse? Het kan bijvoorbeeld voorkomen dat de grondstoffen van een product op milieuvriendelijke wijze gewonnen worden. Hetzelfde product wordt verwerkt in een fabriek in Nederland die rekening houdt met haar CO2 uitstoot. Het product wordt geproduceerd met energie uit hernieuwbare bronnen en verpakt in
gerecycled papier. Dat is prima, totdat blijkt dat de grondstoffen afkomstig zijn uit de Verenigde Staten. Een dergelijke grote transportafstand van grondstoffen is dus van invloed op de LCA.
Greenworks houdt vast aan de 10 10 specifieke duurzame materiaal- en productie-eigenschappen
Hernieuwbare grondstoffen Grondstoffen die zich binnen 100 jaar vernieuwen. Het gaat hierbij om materialen waarvan het verbruik niet hoger is, dan dat de natuur kan produceren. Bijvoorbeeld hout, vlas of klei.
Bijzondere milieuwinst Een innovatief product dat bij het gebruik ervan bijzondere waarde toevoegt aan het systeem waar het deel van uitmaakt. Denk aan producten met een luchtzuiverende of antibacteriële werking. Of daglichttoetreding in plaats van kunstlicht. Maar ook levering van duurzame energie of beperking van energieverbruik.
Herkomst grondstoffen We noemen de herkomst van grondstoffen lokaal als de transport afstand van wingebied tot fabriek kleiner is dan 50 km.
Onderhoud tijdens gebruik Is het product onderhoudsvrij? Of is periodiek onderhoud, zonder dat daarvoor milieubelastende materialen worden gebruikt voldoende (onderhoudsarm)?
Duurzame energiebron Energie die is opgewekt met behulp van bronnen die hernieuwbaar zijn of niet uitputbaar. Bijvoorbeeld zon- en windenergie.
Biologisch afbreekbaar Producten zijn biologisch afbreekbaar. Maar blijven voor een bepaalde tijd aanwezig in het milieu. 90% Van het materiaal dient binnen twee jaar afgebroken te zijn.
Recycling productieafval Er ontstaat geen productieafval. Of het productieafval wordt voor 100% gerecycled in de fabriek en weer toegevoegd aan het proces. Recycling kan ook extern plaatsvinden, waar het afval naar een andere locatie wordt getransporteerd.
Herbruikbaarheid Hergebruik is iets anders dan recycling. Een product wordt hergebruikt als het opnieuw wordt gebruikt, al dan niet voor een ander doel. Bijvoorbeeld het afstapelen en elders opnieuw opbouwen van een groep producten.
Herkomst product Het product wordt in de nabije omgeving vervaardigd. Dit betekent binnen een straal van 200 km van Utrecht. Of uiterlijk een straal van 800 km van Utrecht.
Recyclebaarheid Bij recycling wordt een bestaand product volledig omgevormd tot een nieuw product/ grondstof. Recycling kan ook extern plaatsvinden.
Rekeninstrumenten die het milieu niet wegcijferen
Alleen op feiten kun je bouwen Nieuwbouw dient voor 2015 zo’n 50% energiezuiniger te zijn. Bovendien is het streven van de Rijksoverheid in 2020 energieneutrale nieuwbouw te realiseren. Daar komt bij dat circa 5 miljoen woningen nog energiezuinig gerenoveerd moeten worden, tot tenminste label B. Door goede voorlichting proberen de overheid en maatschappelijke organisaties uw klant ervan te overtuigen dat bewust omgaan met energie goed is voor portemonnee, wooncomfort en milieu. En die trend slaat aan: consumenten zien bijvoorbeeld dubbel glas of zelfs drielaags glas niet langer als luxe, maar als noodzaak. En voor de bouw- en installatiesector? Daarnaast stimuleert de overheid bedrijven
en bouwers door commerciële kansen van energiebesparing op de markt te verbeteren.
Controle Om energiebesparend bouwen te controleren en te reguleren heeft de overheid in het Bouwbesluit 2012 enkele regels opgesteld. Tegenwoordig is ook een milieuprestatie berekening verplicht. Bestaande reken-
instrumenten zoals de DGBC materialentool, GPR Gebouw – en Bouwbesluit, MRPI-MPG tool en GreenCalc+ voorzien hierin. Alleen op feiten kun je bouwen Duurzaamheid meetbaar maken: de kracht van Greenworks Om in een oogopslag inzichtelijk te maken aan welke milieueisen de materialen van Greenworks voldoen, zijn ze allemaal voorzien van een productinformatieblad. Hierop staat informatie over de toepassing, materiaal, samenstelling, certificaten (bijvoorbeeld PEFC, FSC, Dubokeur) en verpakkingsmateriaal. Daarnaast zijn de mogelijke effecten op de scores van GPR Gebouw, GreenCalc+ en Breeam weergegeven. Het productinformatieblad wordt afgesloten met een Greenworksscore
en ranking binnen de rekeninstrumenten. Dit geeft de milieubelasting van het product weer zoals die is opgenomen in de Nationale Milieudatabase.
Meten is zeker weten Samen zoeken naar passende oplossingen We werken deels samen en geven informatie over onderstaande rekeninstrumenten die prima ondersteunen bij het berekenen van duurzaamheidsprestaties van gebouwen. Ook geven we inzage in de meest voorkomende keurmerken van bouwmaterialen. Hierdoor is duurzaamheid op een makkelijke manier hard te maken.
Rekeninstrumenten stichting
GPR Software GPR Software meet duurzaamheidsprestaties van vastgoed en stedenbouw. Het is ontwikkeld om de bouw van een duurzaam gebouwde omgeving, met een zo hoog mogelijke kwaliteit, maar met een zo laag mogelijke milieubelasting inzichtelijk te maken. www.gprsoftware.nl en www.w-e.nl
GreenCalc+ Dit instrument brengt de duurzaamheid van een gebouw in kaart. GreenCalc+ bepaald een milieu-index aan de hand van materiaal-, water-, en energieverbruik. De berekening vindt plaats aan de hand van een complete LCA. Zo is het mogelijk om bouwkundige en installatietechnische aspecten tegen elkaar af te wegen. Op die manier kan een optimaal pakket van maatregelen worden vastgesteld. www.greencalc.com
BREEAM-NL BHEEAM stelt een standaard voor een duurzaam gebouw, object of gebied en geeft vervolgens aan welk prestatieniveau het heeft. Het systeem maakt gebruik van kwalitatieve weging: als totaalscore krijgt het project 1 tot 5 sterren. Omdat BREEAM een internationale vondst is, gebruikt de Dutch Green Building Council de Nederlandse variant ervan. www.breeam.nl
Nationale Milieudatabase Deze database bevat informatie over veel producten. Bijvoorbeeld op het gebied van emissies, onttrekking van grondstoffen en aantasting van de ozonlaag. Stichting Bouw Kwaliteit beheert de database, maar leveranciers zijn zelf verantwoordelijk voor het aanleveren van gegevens. www.milieudatabase.nl
Keurmerken
milieu relevante product informatie
Dubokeur Door het Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie worden producten gekeurd op 17 (milieu)aspecten volgens de LCA-methode. Aan bod komen zaken van broeikaseffect tot afvalverwerking. www.dubokeur.nl
Ecolabel Europees keurmerk voor non-food producten en diensten die minder milieubelastend zijn. Denk aan energiebesparing en emissiereductie. www.eco-label.com
FSC® Het Forest Stewardship Council stimuleert verantwoord bosbeheer. FSC stelt wereldwijde standaarden op, met het bekende keurmerk daaraan gekoppeld. www.fsc.nl
MRPI Met een MRPI-blad geven branches en leveranciers milieu-informatie over hun producten. De index wordt gebaseerd op een LCA. Een MRPI-blad past in de Nationale Milieu Database. www.mrpi.nl
Nature-plus Seal of quality Internationaal kwaliteitslabel. Duurzame bouwmaterialen worden getest op gezondheid, milieuvriendelijkheid en kwaliteit. Bedoeld om alle betrokken partijen in de bouw hulp te bieden bij de oriëntatie op duurzame producten. www.natureplus.org
PEFC Het Programme for the Endorsement of Forest Certification bevordert duurzaam bosbeheer. Alle bossen ter wereld op een goede manier beheren is het doel. www.pefcnederland.nl
Cradle to cradle Alle gebruikte materialen worden na hun leven ingezet bij een ander product. Zonder kwaliteitsverlies en met milieuneutraal restafval. Afval = voedsel, zon = energie, respect voor diversiteit; dit zijn de drie basisprincipes van cradle to cradle. www.epea.com
LEED Leadership in Energy & Environmental Design is een internationaal erkend groen gebouw certificeringssysteem. Het gebouw wordt ontworpen met als uitgangspunt prestaties te verbeteren. Zoals energiebesparing, waterefficiëntie en CO2-uitstoot. www.usgbc.org
Greenworks. Bouwen met respect voor mens en natuur Op een duurzame wijze bouwen is bouwen met respect voor mens en natuur. Bouwen met Greenworks is een belangrijke bijdrage van de bouwsector aan een duurzame ontwikkeling: het realiseren van een gezonde bouwomgeving met efficiënt gebruik van natuurlijke hulpbronnen. Duurzaam bouwen
omvat een groot aantal aspecten zoals zorg voor de bestaande omgeving, hergebruik van gebouwen en materialen, energiezuinigheid, gebruik van duurzame energie en een gezond binnenklimaat. Op deze wijze leveren wij een belangrijke bijdrage aan het welzijn van mens en natuur. Nu en in de toekomst.
Raab Karcher Atlasstraat 1, 5047 RG Tilburg Postbus 2153, 5001 CD Tilburg Telefoon 013 458 00 00 Greenworks Academy Huifakkerstraat 18, 4815 PN Breda Telefoon 076 548 47 00 www.raabkarcher.nl www.greenworks.nu www.raabkarchergreenworks.nl www.greenworksacademy.nl
