DUURZAAN KRANT BEWAAR EXEMPLAAR. De pionierstatus voorbij. Duurzaam Zaanstad kijkt naar de toekomst. Groene revolutie kent alleen maar winnaars!

D

November 2012

DUURZAAN KRANT De pionierstatus voorbij. Duurzaam Zaanstad kijkt naar de toekomst.

BEWAAR EXEMPLAAR

PAGINA 9 EN 10

PAGINA 13

PAGINA 17

PAGINA 19

Warm wonen dankzij de woningcorporaties

Plastic bomen? Uitvindingen voor duurzame toekomst

Groene revolutie kent alleen maar ­winnaars!

HoogTij nieuwe energie voor het bedrijventerrein

P 03

Daarom deze Duurzaan Krant Colofon Uitgave in opdracht van de Gemeente Zaanstad, verzorgd door: ETT Media Postbus 70112, 9704 AC Groningen. Telefoon 050 - 313 76 00. E-mail [email protected] Internet www.ettmedia.nl. Idëeen en realisatie: Mireille Bedeschi, Matty van Ewijk, Tom Groot, Tijmen Keesmaat, Jan Schreuder, Enneke Vlaanderen, Rob Westerhuis, Gijs van Wijk Deze Duurzaan-krant kwam tot stand dankzij inzet van Paul Bakkum, Yvonne van den Berg, Damir Dulovic, Erna van Gils, Roel Hart (ZON), Simon Lubach (TU Eindhoven), Wil Maarsman, Annemiek Meijer (HVC) en Esther de Wilde. Teksten: Vincent Westzaan (redactie en eindredactie), Sander Kooistra en Jeanine Schaart. Fotografie: Mike Bink, Jolanda Hoogendoorn, Anton van Daal en Dick Riesmeijer (Beeldbank Zaanstad). Concept en realisatie: ETT Media en Geografisch BV Drukker: Hoekstra Boom Offset Rotatie BV, Emmeloord

Oplage: 67.500 exemplaren Overname van de artikelen en verspreiding is toegestaan. Zaanstad en ETT Media ­waarderen het als u de bron vermeld. Deze krant is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Zowel ETT Media als de Gemeente Zaanstad zijn niet aansprakelijk voor fouten en/of omissies in deze krant. Mailen kan naar [email protected]. Meer informatie: www.zaanstad.nl/klimaat

Hoe maak je van duurzaamheid iets wat bij iedereen als het ware in de genen zit? “People, Planet, ­Party!” zegt Trude Buitenhuis, directeur van Sustainable Dance Club. Zij heeft het volgens mij goed begrepen. Maak er een feestje van, dans met elkaar op een duurzame dansvloer, en wek automatisch energie op! In deze krant treft u veel andere leuke, haalbare en betaalbare ideeën aan, om mee aan de slag te gaan... thuis of met uw bedrijf! Duurzaamheid is geen politiek trucje, aldus wethouder Linnekamp. Gezamenlijke inspanningen brengen ons allemaal verder; niet alleen een schonere planeet, ook een lagere energierekening. Energie is steeds meer iets van ons zelf, iets waar we invloed op uit kunnen oefenen.

Wat brengt ons de wind? Een nieuwe Gouden Eeuw zoals op de Zaanse Schans? En de toekomst? Leven we dan in lanen met plastic bomen en repareren we onze wasmachine met een 3D printer? Ik hoop dat we u met deze krant inspireren. Wij willen u laten

zien dat er veel mooie en creatieve mogelijkheden zijn; nu en in de toekomst. Als we dit samen oppakken kunnen we heel ver komen! Mireille Bedeschi Programmamanager Klimaat Gemeente Zaanstad

‘Duurzaamheid is een sport’ Binnenkort opent Emmy Bootsman met haar man Hans de Vries vinotheek Allemanja in Zaandijk. Emmy en Hans hebben de zaak vanaf de grond duurzaam opgebouwd. Duurzaamheid, dat is voor Emmy vooral doen. Gewoon in je dagelijks leven beginnen met kleine dingen en steeds wat bijleren. ‘Voor ons is het een sport geworden!’ ‘Mijn man en ik kochten het pand aan de Guisweg een paar jaar geleden. Het was een gatenkaas, moest volledig gerenoveerd. We willen er wonen en werken. Toen alle vloeren open lagen, brachten we het buizenstelsel voor de WarmteTerugWin-­ installatie aan. Kantoor, winkel en opslag mogen koel blijven. Maar wonen willen we slim en comfortabel. De woonkamer ligt nu op het zuiden, dat scheelt licht en verwarming. Het woonhuis is geïsoleerd, alle warmte blijft daar. Met HR++-ramen, zonnepanelen, een zonneboiler, spouwmuurisolatie en lage temperatuur vloerverwarming besparen we op energieverbruik. Uit de vorige woning van onze ouders haalden we de kurkvloer

voor het kantoor en de winkel beneden en ook drie hardhouten deuren. De binnenmuren lieten we eromheen bouwen. In de winkel ligt straks deels parket, dat komt weer ergens anders vandaan. Duurzaamheid begon voor ons klein, met afval scheiden. Van daaruit is onze interesse in duurzaam hergebruik verder gegroeid. Familie en vrienden doen meer en meer mee. Wat we niet gebruiken, geven we onderling door. In januari openen we de vinotheek. Die levert biologische wijn uit de

regio, producten komen van maximaal 1.500 kilometer van Amsterdam. We wonen boven de winkel, wat verkeer scheelt. Enveloppen, briefpapier en­ ­visitekaartjes komen van een drukkerij die 60% minder chemicaliën gebruikt dan normaal. Duurzaam wonen, werken en leven is voor ons een sport ­geworden. We worden er steeds beter in!’ Emmy Bootsman werkt ook bij de gemeente Zaanstad als ­facilitair manager

DUURZAAN KRANT

P 05

ROBERT LINNEKAMP. WETHOUDER MILIEU VAN ZAANSTAD:

‘Duurzaamheid is de pioniersstatus voorbij’ Zaanstad wil in 2020 klimaatneutraal zijn, en dat is met nog acht jaar te gaan een stevige ambitie. Toch houdt de gemeente vast aan de deadline die ze zichzelf heeft opgelegd. Wat doet ze eraan om op tijd over de streep te komen? En gaat het l­ ukken? ­Wethouder Milieu Robert Linnekamp: ‘Als we allemaal onze ­bijdrage leveren, overheden, bewoners en ondernemers, gaan we het voor e ­ lkaar krijgen.’ Zaanstad heeft zichzelf niet voor niets de duimschroeven aangedraaid, aldus Robert Linnekamp: ‘Je kunt ook zeggen: laten we in 2040 klimaatneutraal zijn, maar ik vind dat je scherpe grenzen moet stellen. Dan zien mensen beter de noodzaak in en ontstaat een gevoel van urgentie.’

windturbines en elektrisch ­vervoer.’

Geen trucje De wethouder benadrukt echter dat het geen politiek trucje is: ‘Duurzaamheid is hard nodig. De signalen zijn verontrustend. De poolkappen smelten in een hoog tempo, de koraalriffen in het Caribisch gebied zijn aan het verdwijnen, oogsten in de ­Verenigde Staten mislukken. En wat te denken van de enorme prijsstijging van fossiele energie? Die trend zet zich alleen maar door. Waarom zouden we zoveel geld betalen voor iets dat we gratis uit de lucht kunnen ­p lukken?’

Zelf bijdragen Zaanstad wil binnen Nederland koploper zijn op het gebied van duurzaamheid. De gemeente levert de voorzitter van het ­nationale klimaatverbond en van het internationale kennisproject e-harbours. Gemeenten komen advies inwinnen hoe ze duurzaamheidvraagstukken moeten oppakken. Zelf draagt de gemeente ook bij, onder meer met een duurzaam stadhuis. Het is goed geïsoleerd en krijgt zijn energie via een WKO-installatie. Binnenkort worden zonnepanelen op het dak gemonteerd. Verder elektrificeert het wagenpark geleidelijk aan. En onlangs heeft de gemeente een contract met een energieleverancier afgesloten die gespecialiseerd is in groene ­energie.

Vliegwiel Dat is meteen het mooie van duurzame energie, want we ­kunnen er allemaal veel mee winnen. Een schonere planeet maar ook lagere energielasten. Bovendien is duurzaamheid een economische katalysator ­Linnekamp: ‘Dat de Duitse ­economie het zoveel beter doet dan de Nederlandse, is onder meer te danken aan het feit dat onze oosterburen zo ver zijn met duurzame energieopwekking. Ook in Nederland kan duurzaamheid een vliegwiel voor economische groei zijn. Denk bijvoorbeeld aan zonnepanelen. De bouw kampt met grote problemen, maar in de productie en installatie van zonnepanelen zit veel werk. Hetzelfde geldt voor

Samenwerking Maar duurzaamheid doe je met z’n allen en dus zoekt de gemeente de samenwerking op. Via het platform Duurzaam ­Samenwerken bijvoorbeeld, waar kennis wordt verzameld en gedeeld en nieuwe samenwerkingsverbanden ­worden aangegaan. Er zijn duurzaamheidscoaches die bedrijven maatgesneden adviezen geven en de gemeente initieert en o ­ ndersteunt inno­ vatie ontwikkelingen, zoals ­elektrisch rijden en slimme ­netten. Ook met partijen op de energiemarkt - producenten, netbeheerders, leveranciers en eindgebruikers - wordt ingezet op nieuwe samenwerkings­ vormen. De strategie slaat aan. Steeds meer bedrijven sluiten

zich aan of nemen zelf het ­initiatief. Duurzaamheid is de pionierstatus voorbij, aldus ­Linnekamp: ‘De ontwikkelingen gaan nu echt snel.’ Ontzorgen Samenwerking is er ook met bewoners. Linnekamp: ‘We bieden bewoners bijvoorbeeld de mogelijkheid om deel te nemen aan de collectieve inkoop van zonne­ panelen. We ontzorgen mensen, door de wijken in te gaan,

­ ensen een energiescan van hun m woning aan te bieden en mogelijkheden om te besparen. En op de website www.zaanstad.nl/ klimaat staan allerlei manieren waarop huishoudens en bedrijven kunnen verduurzamen.’ Met z’n allen En gaan we deadline halen? ­Linnekamp: ‘Op een aantal terreinen liggen we goed op schema, bijvoorbeeld bij de winning van zonne-energie. Als het om windenergie gaat hebben we nog een flinke slag te maken. Of we onze doelstellingen halen, hangt ook van de omgeving af. In ons eentje redden we het niet. Als we er met z’n allen aan werken, ­overheden, bewoners en onder­ nemers, is Zaanstad in 2020 klimaatneutraal.’

Wethouder Linnekamp is, samen met Henk van den Bosch, trots op elektrische veegwagen voor de binnenstad.

WAT IS DAT, ­KLIMAATNEUTRAAL? Een klimaatneutrale stad is een schone en leefbare stad, waar het goed wonen en ­werken is. Zaanstad werkt er hard aan dat in 2020 de ­hoeveelheid gebruikte ­energie duurzaam- en zoveel mogelijk lokaal is opgewekt. Om dit voor elkaar te krijgen, moet de stad minder energie

verbruiken en meer duurzame energie opwekken. Energiereductie en –productie is alleen mogelijk door ­middel van innovatie. En dat zijn dan meteen de drie ­pijlers van het Zaanse energiebeleid: reductie, productie en innovatie. De Gemeente Zaanstad werkt met overheid, bedrijfsleven en onderwijs­ instellingen, die drie pijlers uit in allerlei activiteiten.

DUURZAAN KRANT

P 07

ELEKTRISCH RIJDEN VOOR BEWONERS

Wie kiest er nou voor een elektrische auto? Een auto die maar 150 kilometer kan rijden met een ‘volle tank’, die aan het stopcontact moet en ook nog eens duurder is dan een normale auto in dezelfde klasse. Je moet wel gek zijn om tot over aankoop te gaan! Toch rijden er sinds juli dit jaar al 4.000 elektrische auto’s in Nederland. En dit cijfer stijgt opzienbarend snel; eind 2012 zal dit verdubbeld zijn. De toename in verkoop is vooral te danken aan twee nieuwelingen op de markt: de Opel Ampera en de Chevrolet Volt. Deze volledig elektrisch aangedreven auto’s hebben een zogenaamde range-­ extender. Deze wordt na 80 ­kilometer rijden ingeschakeld om de elektromotor met ­elektriciteit te voeden. Dit vergroot de actieradius van de ­elektrische auto naar meer dan 500 kilometer. De voordelen van elektrisch rijden? Opvallend is het rijcomfort. Volledig geruisloos en met enorm veel trekkracht rijd je bij het stoplicht elk ander type auto eruit. Je geniet rustig van je radio want er is geen ronkende ver­ brandingsmotor die lawaai maakt. En dan de brandstof­ kosten: die worden geschat op ongeveer € 3 per 100 km. Een schijntje vergeleken met de brandstofauto, die twee tot drie keer zoveel kost. Dat voordeel wordt alleen maar groter: de benzineprijs staat nu op het hoogste punt ooit.

We mogen aannemen dat prijzen alleen maar verder zullen stijgen, met name door de toenemende schaarste in fossiele brandstoffen en de onzekere politieke situatie in het Midden-Oosten. Als laatste - maar zeker niet het minste voordeel ­noemen we de milieuwinst. Auto’s zijn in ­Nederland ­verantwoordelijk voor 22% van de CO2 uitstoot. Dat is met elektrisch rijden een stuk minder! Tegenover de 4.000 elektrische auto’s staan nu nog 7.500.000 brandstof auto’s. Maar de o ­ ntwikkelingen gaan pijlsnel. Op veel plaatsen in de wereld wordt gewerkt aan het verbeteren van de batterijen en de ­oplaadtechnologie, waardoor het bereik van de elektrische auto wordt vergroot. China sluit vanaf 2020 alle steden voor ­benzine- en dieselauto’s. De verkoop van elektrische auto’s zal stijgen, waardoor de prijs auto­ matisch daalt. Kortom: de vaart zit erin!­

Veilig kraanwater voor iedereen! Dat is de droom van Join the Pipe. Sinds de oprichting in 2008 van dit ‘sociaal netwerk van kraanwaterdrinkers’ hebben zich er ­duizenden mensen, honderden bedrijven, tientallen universiteiten, steden, scholen en restaurants bij aangesloten. Join the Pipe heeft daardoor meer dan 160 tappunten in ­Nederland gerealiseerd en net zoveel water- en sanitatieprojecten in Afrika en Azië. Geraldo Vallen is mede-oprichter van Jointhepipe.org. Via zijn werk voor de drinkwatersector werd hij zich ervan bewust dat wij dagelijks 70 liter drinkwater ­gebruiken om de w.c. door te spoelen, terwijl elders op de wereld 1 miljard mensen geen schoon drinkwater hebben. Waarom dan niet de Nederlandse expertise inzetten in ontwikkelingslanden? Vallen liet hippe flesjes ontwerpen van duurzaam plastic, karaffen, watertappunten voor openbare ruimtes en tappunten voor ­festivals en restaurants. De opbrengst van deze producten gaat naar waterprojecten in Azië en Afrika. Mooie bijkomstigheid: dit dringt de plastic afvalberg terug en vermindert de CO2 uitstoot van productie en transport van bronwaterflessen. Er zijn in Nederland dankzij de samenwerking met de water­ leidingbedrijven nu meer dan 160 tappunten, van Leeuwarden tot aan Roermond. Zelfs in ­Duitsland, Singapore, Canada en

Australië hoopt Joint the Pipe binnenkort te openen. Ook in Zaanstad is er één te vinden: op het ANWB Groenplein, in het Rosariumpark in Krommenie. Het watertappunt was een ­cadeau van het Zaans Natuur en Milieu Centrum aan de Gemeente Zaanstad. Join the Pipe heeft nog plenty plannen. Zo wordt het project ‘kraanwater met een verdien­ model’ uitgerold in de horeca. Met de Richard Krajicek Foun­ dation wordt samengewerkt om tappunten op alle Playgrounds te krijgen. Dat stimuleert het drinken van kraanwater tijdens het sporten, wat obesitas tegengaat. Verder is de organisatie in gesprek met de NS om op alle stations tappunten geplaatst te krijgen. Wie mee wil doen, als particulier, organisatie of bedrijf, kan alle informatie vinden op www.join-the-pipe.org

DUURZAAN KRANT

P 09

Corporaties hebben bewoners nodig voor verduurzamen MEEWERKEN AAN EEN LAGERE ENERGIEREKENING

Het gerenoveerde complex de Bloemkorf

De drie grote Zaanse woningcorporaties, Parteon, Rochdale en ZVH, proberen alle drie op hun eigen wijze het energieverbruik van hun huurwoningen terug te dringen. Deels om hun eigen duurzame doelstelling te realiseren maar vooral ook om huurwoningen in de toekomst betaalbaar te houden. De ambities waren hoog, maar door de extra kosten die de corporaties vanuit het Rijk k­rijgen opgelegd, zijn ze niet meer in staat om grootscheeps te investeren in duurzame renovaties of nieuwbouw. Kleine huur­ verhogingen, zonder dat de totale woonlasten stijgen, zijn vaak de enige oplossing. De kosten voor energie blijven stijgen. De gasprijs is de afgelopen 10 jaar meer dan verdubbeld. Zonder energiebesparende maatregelen worden de energiekosten van veel oudere huur­ woningen hoger dan de huur. Projectleider Jolanda Koster van ZVH: ‘Voor enkele van onze huurwoningen is dat nu al het geval is, al ligt dat ook aan de lage huur bij mensen die al heel lang in een oude woning wonen.’ De corporaties willen samen met gemeente en huurders kijken hoe ze kunnen investeren in energiebesparende maatregelen, zonder dat de woonlasten voor de huurders stijgen. Wat doen de corporaties op gebied van energiebesparing? Flip van de Pitte, Parteon: ‘Wij proberen de komende jaren alle woningen op basiskwaliteit (energielabel D) te brengen. Dus woningen voorzien van HR++glas, spouwmuurisolatie en een HR-ketel. In een aantal gevallen bieden we de huurder de

keuzemogelijk om te renoveren naar energielabel B. Huurders kunnen dan tegen een kleine huurverhoging kiezen voor onder andere dak en vloerisolatie. De huurverhoging verdient de huurder uiteindelijk weer terug in extra energiebesparing en comfort. In speciale gevallen kunnen we wat extra’s doen, zoals bij de renovatie van de 28 appartementen in de Bloemkorf in Poelenburg. Daar is het ­energielabel van G (zeer onzuinig) naar A (zeer energiezuinig) gegaan. Voor deze duurzame prestatie heeft de gemeente dit project bekroond met een ­stimuleringsbijdrage Duurzaam Bouwen Poelenburg. Bij de 96 appartementen in het complex aan de Heukelsstraat/Wachterstraat gaan we volgend jaar ­hetzelfde doen.’ Rochdale pakt het op een vergelijkbare manier aan. Projectleider Anneke Haringa: ‘Wij proberen de komende vijf jaar alle woningen met energielabel F/G te renoveren. In de eerste helft van

Corporaties willen graag het energieverbruik van hun woningen terugdringen. Om hun eigen duurzaamheidsdoelstellingen te halen, maar ook om de woonlasten zo laag mogelijk te houden. De woonlasten worden o.a. bepaald door belastingen en ­verzekeringen maar vooral door de huur en de energierekening. Door de stijgende energieprijzen zal de energierekening een steeds groter deel van de woonlasten gaan vormen. Sommige deskundigen verwachten zelfs dat de energierekening uit­ eindelijk hoger zal uitvallen dan de huur! Het omlaag brengen van het energieverbruik van een woning is dus óók en vooral in belang van de huurder, want die moet het energiebedrijf betalen. Voor het terugdringen van het energieverbruik zijn vaak ­bouwkundige ingrepen nodig, zoals dubbel glas of isolatie. De corporaties kunnen dat niet allemaal uit eigen zak betalen, een deel zal uit extra huurverhogingen moeten komen. Dan moeten huurders het daar wel mee eens zijn! En daar zit ‘m nu net de kneep: de meeste mensen willen niet meer huur betalen, ook al krijgen ze dat geld weer terug door een lagere energie­ rekening. In dit artikel vertellen de drie grootste woning­ corporaties uit Zaanstad wat ze aan verduurzaming doen en tegen welke dilemma’s ze aanlopen. Moraal van het verhaal: om de energierekening omlaag te brengen, is de medewerking van de huurders noodzakelijk!

Suringarstraat

2013 beginnen we met het ­complex aan de Suringarstraat/ E.Heimansstraat. De gevel krijgt een nieuw aanzien met een ­nieuwe entree en een meer open en beter verlichte plint. Door het aanbrengen van extra isolatie, tochtwering, nieuwe HR-ketels en verbeterde ventilatie, stijgt het wooncomfort van de woningen en de energielabels gaan van E/F naar B. Dit levert een gemiddelde energiebesparing op van € 400 per jaar. We zijn met de bewoners/ projectcommissie in gesprek

om in ruil hiervoor een kleine huurverhoging door te voeren. Daarnaast proberen we de bewoners van dit complex energiebewuster te maken. We delen bijvoorbeeld op bijeenkomsten energieboxen uit, met spaar­ lampen, energiemeters en ­waterbesparende douchekop.’ ZVH doet naast renoveren nog meer. Projectleider Jolanda Koster: ‘In de Kleurenbuurt in Zaandam, waar zich zo’n tien procent van ons bezit bevindt, hebben we

DUURZAAN KRANT

P 10

P 11

vervolg van paina 09

acht energiecoaches opgeleid. Dit zijn mensen die zelf in de buurt wonen, een student, een jonge moeder, een energiebe­ wuste bewoner en een bewoner van Turkse komaf. Zij geven huisaan-huis energiebesparingsadvies en reiken energieboxen uit. Hierin zitten doordrukstekkers, standby-killers en waterbespaar­ ders. De energiecoaches richten zich vooral op gedragsverande­ ring, want met de geadviseerde maatregelen kunnen bewoners al zo’n € 10 per maand besparen. Daarnaast hebben ze geprobeerd om de bewoners tegen een kleine huurverhoging enthousiast te maken voor dubbel glas en ­individuele warmtemeters. ­Helaas worden hiervoor te ­weinig mensen bereikt en bereid

gevonden. De energieadviezen zijn goed ontvangen en daar gaan we in elk geval mee door in andere ZVH-complexen.’ Zonnepanelen Van de huurders wil 86% graag zonnepanelen op het dak. Dat blijkt uit een onderzoek van de Woonbond onder ruim 500 huurders. Besparen op de energie­ rekening is de belangrijkste reden voor hun interesse. Minder be­ lasten van het milieu geldt als andere belangrijke reden. Ruim een kwart van de huurders noemt zonnepanelen ‘de toekomst’. Zonnepanelen kunnen nu al ­rendabel worden toegepast op zowel eengezinswoningen als op sommige flatgebouwen. Toch stuit het plaatsen van zonne­panelen op huurwoningen op lastige regelgeving: een mooie taak voor het nieuwe kabinet om deze belemmeringen, met name voor flatgebouwen, weg te nemen, zodat de toepassing van zonne­ panelen kan worden versneld.

woningen is het rendabeler om te investeren in isolatie van gevel, dak en vloer en het aanbrengen van HR++glas, dan het plaatsen van zonnepanelen. We krijgen wel verzoeken van huurders en beraden ons op dit moment hoe we daar mee om moeten gaan.’ Flip van de Pitte van Parteon: ‘We wachten even de ontwikke­ lingen af, tot de overheid de hobbels in de regelgeving heeft weggenomen.’ Jolanda Koster van ZVH: ‘Bij renovatie en nieuw­ bouw passen wij zoveel mogelijk zonnepanelen toe.’

Hoe staan de corporaties hier tegenover? Anneke Heringa van Rochdale: ‘Wij richten ons voor­ lopig op de woningen met de slechtste energielabels. Bij deze

Interne organisatie In de eigen organisaties wordt ook energie bespaard. Flip van de Pitte van Parteon: ‘Wij sluiten een aantal kantoren, waardoor

we een hoop energie zullen ­besparen. Verder rijden we met auto’s met A-label en gebruiken we fsc-papier.’ Bij Rochdale en Parteon gebruiken ze groene stroom voor de eigen organisatie en in de collectieve ruimtes van complexen. In de pers wordt betwijfeld of de grote woningcorporaties in ­Nederland wel zo krap bij kas zitten, want ‘er is wel geld voor torenhoge bonussen voor be­ stuurders’. ZVH: ‘Binnen onze organisatie bestaan geen (hoge) ­bestuurdersbonussen en we zijn hard bezig om de organisatie efficiënter op te zetten, zodat we meer geld hebben om in te zetten voor onze maatschappe­ lijke taak.’

Kruiswoordpuzzel Duurzaan Zaanstad 1

2

3 4

9

10

• Huurders krijgen de mogelijk­ heid om zelf energie op te wekken, bijvoorbeeld met zonnepanelen. • Woonlastenwaarborg: ­garantie voor huurders dat de woonlasten ondanks

e­ ventuele huur­verhoging door energiebesparende maat­ regelen gemiddeld voor het hele complex zullen dalen. • Extra leencapaciteit voor energiebesparende maat­ regelen.

Wat brengt ons de wind? Over een jaar of 30-40 is het zover. Dan slurpt een eenzame jaknikker het laatste beetje olie uit de bodem, zijn alle gasbellen leeg en perst een automobilist de laatste liter uit de pomp. En dan is het gebeurd met de fossiele grondstoffen. Oké, dit is een tikje gedramati­ seerd, maar veel scheelt het niet. We moeten daarom nu iets doen om onze toekomstige leefkwali­ teit veilig te stellen. Zaanstad zet vooral in op lager energie­ gebruik. Daarnaast koersen we op productie van energie. Zonneenergie is gelukkig door een gro­ te groep omarmd. Ook afval kunnen we hergebruiken. Maar de écht grote stap wordt gezet met windenergie. Het Rijk wil in 2020 14% van de energie duurzaam opwekken. Daarom wil het kabinet de ­capaciteit van windenergie de komende jaren fors verhogen. Ook Zaanstad investeert daarin, evenals andere partijen. ­Gebaseerd op het aantal inwoners

en bedrijven hebben we in Zaanstad 32 windturbines nodig. Een moderne windmolen levert energie voor gemiddeld 2.000 huishoudens. Grotere windtur­ bines zijn met buurman Schiphol niet praktisch. Uit landelijke studies blijkt dat het draagvlak voor windenergie zeer groot is. Er zijn echter ook tegenstanders, die de windtur­ bines maar lelijke dingen vinden, die de horizon vervuilen en ­lawaai maken. Zaanstad vindt dan ook dat windturbines niet zomaar ergens neergezet ­moeten worden. In de ­Ruimtelijke Structuurvisie ­Zichtbaar Zaans heeft de ­gemeente ­geschikte plekken aangewezen: langs het Noord­

zeekanaal, op bestaande bedrijven­ terreinen of dichtbij snelwegen. Nu horen wij u denken: kunnen ze niet in zee? Daarin ziet het kabinet op korte termijn niet zo veel. Dat is veel duurder, volgens het Rijk zijn windparken op land veel rendabeler. In Zaanstad onderzoeken het Rijk en ge­ meente in gezamenlijkheid de lastige praktijk van de inpassing van windturbines op land.

Zaanstad stuurt ook hier op ­innovaties: we staan open voor nieuwe bronnen van duurzame energie. Wat dat betekent voor de komst van de windmolens? En wat gaan aardwarmte en biomassa ons opbrengen? We kunnen het in deze dynamische wereld (nog) niet voorspellen.

7

8

12 13

14

15

16

17

18 19

20

21

22

24

KOEPELCONVENANT ENERGIEBESPARING GEBOUWDE O ­ MGEVING, 28 JUNI 2012 v­ olgende afspraken gemaakt: • Alle 2,4 miljoen corporatie­ woningen hebben in 2021 gemiddeld energie­label B, en ten minste C. Dat komt neer op een energiebesparing van 33% ten opzichte van 2008.

6

11

23

De overheid heeft een convenant gesloten met de koepelorgani­ saties voor ontwikkelaars, bouwers,­ installateurs, ­corporaties, huurders, ­energiebedrijven en beleggers. Hierin zijn onder meer de

5

27 29

30

25

26

28 31

32 33

HORIZONTAAL 1 NIET DONKER 3 WORDT NOG VOLOP GEWONNEN IN SLOCHTEREN 7 PHOTO VOLTAISCH (afk.) 9 VERMOGENSEENHEID VAN EEN ZONNEPANEEL 11 HIERVOOR STAAT DE EERSTE P IN PPP 12 APENSTAARTJE 13 EUROPEES PARLEMENT (afk.) 15 LICHTSEIN OP OPEN WATER, ROOD HOOFD 18 DOE DICHT! 19 NATUURLIJK MATERIAAL 20 HIERMEE BEGINT DE DAG ENERGIEK 21 LUCHTIGE VORM VAN ENERGIE 23 INFORMATIE TECHNOLOGIE (afk.) 24 ZUINIGE LAMP OF TV 25 MEESTAL ELEKTRISCH VERVOER 27 MUNTEENHEID 28 OPENBAAR VERVOER 29 IEDER 31 MOET JE ZIJN VOOR DAM-TOTDAM-LOOP 32 ZELDEN GOED 33 OUDSTE INDUSTRIEGEBIED TER WERELD

VERTICAAL 2 IS DIT ALLES? (afk.) 4 GROENE BRANDSTOF 5 ENERGIEPRESTATIECOEFFICIENT (afk.) 6 ZET ZONLICHT OM IN WARM WATER 7 HIERVOOR STAAT DE TWEEDE P IN PPP 8 DOORSLAGGEVENDE STEM 9 DUUR WOORD VOOR WINDMOLENS 10 TYPE WILG 16 GOEDE MANIER OM THUIS ENERGIE TE BESPAREN 14 HIERVOOR STAAT DE DERDE P IN PPP 22 DORP IN ZAANSTAD 27 KEURMERK 26 …, COOL, GAAF! 28 PROEF 30 TYPE BRANDSTOF

Iedere tijd vraagt om zijn eigen manier van innoveren. Onze tijd vraagt om burge(r)meesters: bijzondere burgers met lef die een heldere visie hebben op de toekomst. Het Burge(r)meesterboek maakt duidelijk hoe deze burge(r)meesters samen met bestuurders, beleidsmedewerkers, ondernemers en inwoners aan een duurzaam Nederland kunnen werken. Een boek over en voor bijzondere, betrokken burgers en beleidsmakers. Een boek over en vooral voor bijzondere, betrokken burgers, beleids­ makers én burgervaders, die samen de slag om morgen willen winnen voor de nieuwe generaties. Met veertien portretten van Burge(r)meesters door Debora Timmerman en fotografie van Jan-Jaap Heine. Over de auteurs Pepik Henneman en Derk Loorbach beschrijven een methode waarbij initiatieven en ideeën van koplopers uit het bedrijfsleven, overheid en samenleving verbonden worden tot een gezamenlijke visie en aanpak. Deze benadering is gebaseerd op de laatste inzichten uit transitie­ management, co-creatie en ervaringen met diverse succesvolle lokale pioniersprojecten en helpt gemeentes, provincies en lokale pioniers om samen innovatieprocessen te versnellen. (220 pagina’s, verschenen in 2012)

Win Uitgepuzzeld? Combineer de letters die voortkomen uit de gearceerde vakken. Mail de uitkomst naar [email protected]

Burgemeesterboek

De eerste 100 inzenders met het goede antwoord krijgen het ‘Burgermeesterboek ­Lokaal en duurzaam ­innoveren voor iedereen’ thuisgestuurd.

DUURZAAN KRANT

P 12

P 13

Energie besparen = geld besparen Wie zijn woning isoleert, bespaart niet alleen energie maar ook geld! De investering verdient u terug via de lagere energierekening. Een woning verliest warmte via ramen en muren, via het dak en via de vloer van de begane grond. Isolatie van deze oppervlakten vermindert het warmteverlies. Daarmee verbetert het comfort in uw huis, verlaagt u de energie­

TRENDS VOOR DE NIEUWBOUW Ondanks de recessie staan de duurzame ontwikkelingen in de bouw niet stil. Vrijwel iedereen die bij nieuwbouw betrokken is, heeft weet van ontwikkelingen als warmtepompen en zonneboilers. Zonnepanelen op daken van nieuwbouw­ woningen worden steeds gewoner, traditionele gasaan­ sluitingen steeds zeldzamer. Ook de manier van bouwen verandert. Niet langer stapelen we stenen en zetten we spouw­ muren op. Houtskeletbouw blijft duurzaam, staalframe­ bouw is lichter en biedt andere isolatiemogelijkheden voor woningen. Wel moet steeds beter aan ventilatie worden gedacht. Andere trends: • Kleine windmolens op het dak. Geen visuele hinder en in Noord-Holland waait het hard genoeg; • Met meer senioren krijgen we meer behoefte aan duur­ zame liften. De nieuwe gene­ ratie liften onderscheidt zich door lager energieverbruik, hoger ritcomfort, nieuwe designs en verbeterde maatvoering; • Groene parkeerhavens in de

wijk bieden natuurlijk op­ laadpunten voor elektrisch auto’s en fietsen. Nieuw is dat de laadpalen lokaal opgewekte duurzame ­energie geleverd krijgen door bewoners en/of een ernaast staande stadswindmolen; • Dat dakisolatie ook mooi kan zijn, bewijzen de zgn. ‘groene daken’. Eén van de vernieuwende dakproducten bestaat uit twee lagen. De eerste laag werkt drainerend waardoor water wordt ge­ absorbeerd. De tweede laag bestaat uit sedum - ver­ schillende vetplantjes en mossoorten - die er bovenop wordt uitgerold. Het weegt weinig, is snel toepasbaar en biedt direct resultaat: een groen dak. Bron: duurzaamgebouwd.nl

Isolatie van... Gemiddelde gasbesparing/ jaar Schuin dak onverwarmde zolder 795 m3 Schuin dak verwarmde zolder 980 m3 Zoldervloer onverwarmde zolder 760 m3 Vloer begane grond onderzijde vloer 325 m3 Spouwmuren 870 m3 Buitenzijde gevel 1100 m3 Binnenzijde gevel voorzetwand 1040 m3 Vervanging enkel glas door gewoon dubbel glas (20 m2) 260 m3 Vervanging enkel glas door HR++ glas (20m2) 430 m3 Naden en kieren (dichtmaken) 80 m3

Besparing energiekosten/ jaar € 460 € 650 € 440 € 210 € 550 € 720 € 680 € 150 € 280 € 45

Uitgangspunten: gemiddeld huishouden (hoekhuis) Bron: milieucentraal.nl Hoe kunt u energie besparen? Voor meer informatie over ­energie besparen en ook voor algemene duurzaamheidstips kunt u een kijkje nemen op www.milieucentraal.nl/­ themas/energie-besparen Op www.bespaardaar.nl kunt u zeer concrete aanwijzingen krijgen om het energieverbruik

van uw woning omlaag te ­krijgen. Op deze website staat een energiescan die de bespaar­ mogelijkheden in beeld brengt. Ook de beschikbare subsidies worden meteen genoemd en u vindt er bedrijven in uw buurt die de maatregelen kunnen uit­ voeren. Bent u daar uw energie in elk geval niet aan kwijt!

SUBSIDIE DUURZAME ENERGIE

Gemeente Zaanstad stelt regelmatig subsidie open voor duur­ zame energiemaatregelen. Bijvoorbeeld voor ­maatregelen op of aan het eigen huis, zoals muur-, dak- en ­vloerisolatie, zonne­ panelen, zonneboilers, etc. Kijk voor meer informatie op www.zaanstad.nl/mv/milieu.

Energieke Wijk Woningen verduurzamen met de buren In 2012 startte gemeente Zaanstad met de actie ‘Energieke Wijk’. Woningeigenaren kunnen tegen gereduceerd tarief een energie­ scan laten doen. En samen met bewoners uit de wijk verbetermaatregelen toepassen. Zo kan gemiddeld tot € 600,- bespaard worden op de energierekening. Bewoners krijgen tijdens ­‘Energieke Wijk’ ondersteuning in de vorm van een energie­ regisseur van het bedrijf ­Susteen. Deze regisseur voert tegen gereduceerd tarief een energiescan uit op de woning. Met deze scan weten bewoners welke maatregelen voor hun

rekening en spaart u het milieu. Onderstaande tabel geeft een goed beeld van de mogelijke besparingen op energiegebruik door het (beter) isoleren van uw woning.

woning geschikt zijn. Te denken valt aan spouwmuur- en vloer­ isolatie, dakisolatie en/of de toepassing van zonnepanelen of een zonne-boiler. Dankzij de scan krijgen deelnemers ook inzicht in wat zij kunnen besparen met de voorgestelde maatregel.

Energieregisseur De Energieregisseur geeft niet ­alleen advies, hij voorziet ­bewoners ook van offertes van bedrijven. De bewoners kunnen uit verschillende leveranciers kiezen. Via de e­ nergieregisseur kunnen buren zelfs gezamenlijk inkopen en laten installeren. Energieke Wijk startte in 2012 met Krommenie-west als eerste wijk om de woningen te verduur­ zamen. Andere wijken volgen later. Meer informatie is te ­vinden op www.zaanstad.nl/ energiekewijk.

Trends voor de toekomst Dankzij allerlei verrassende en spannende innovaties wordt ­duurzaam leven steeds eenvoudiger. Op deze pagina’s een paar ­interessante ontwikkelingen en trends. Subsidies verdwijnen ­collectieven ontstaan De Nederlandse overheid verstrekt steeds minder subsidies voor duur­ zame maatregelen. In Duitsland zijn echter genoeg voorbeelden die laten zien dat investeren zonder overheidssteun ook heel rendabel kan zijn. Voorwaarde is wel dat je volume maakt. Maar onze buren krijgen dan ook een veel betere teruglever-vergoeding (in de vorm van een garantieprijs). In Nederland komen grote inves­ teringen in duurzame energie langzaam maar zeker van de grond.

Zoals het oprichten van collec­ tieven. Samen met de buren isoleren of zonnepanelen groot inkopen en leasen aan familie en vrienden, zijn hiervan voorbeelden. Zo kennen we in Nederland windvogel.nl, waarbij je inves­ teert in een deel van een wind­ molen. Het rendement op je inleg wordt jaarlijks op je rekening gestort. Of het Zaanse initiatief 1miljoenwatt.nl dat bewoners zonder geschikt dak toch de

mogelijkheid biedt zonnepanelen in een grootschalig zonne-energie­ project te kopen. Deze zonne­ panelen worden niet op het eigen dak geïnstalleerd maar samen met andere panelen op een groot dak elders. Lekker handig: bij elke verhuizing gaat je zonneenergie gewoon mee!   Niet hebben - wel gebruiken De sharing economy is in opmars. Het gaat niet langer om het ­bezit van de zaak maar om de toegang tot het gebruik. Dat is soms gratis, soms uitgeruild en een andere keer weer tegen ­betaling. Dankzij Twitter kent iedereen #durftevragen (#dtv). Kennis, talent en spullen worden door dagelijks meer dan 200.000 twitteraars uitgewisseld. Een ander zinvol collectief is repair­ cafe.nl, waar kapotte spullen worden gerepareerd. Dat kan gaan om meubilair, maar ook om kledingstukken. Per ongeluk te veel gekookt? Of juist niets in huis? Via thuisafgehaald.nl wordt eten in de buurt gedeeld. Scheelt afval en levert contact op met buurtgenoten. Leden van peerby.nl of spullendelen.nl delen meubilair, sportartikelen en grasmaaiers met buren, familie en kennissen. Dat bespaart geld en energie en verkleint de afval­ berg. Wie het aandurft om zijn auto te verhuren, kan dit doen via snappcar.nl. Huren kan na­ tuurlijk ook, verzekerd en wel.   Samen delen van energie In de sharing economy past ook het concept van energie delen: decentraal duurzaam opgewekte energie wordt in een collectief gebruikt. Voor bewoners mis­ schien nog lastig voor te stellen, maar binnen de gemeente ­Zaanstad al gebruikelijk. De rest­ warmte van het stadhuis wordt gebruikt voor de verwarming van winkelketens in de binnenstad. De zonnepanelen op het dak van het Fietsenpakhuis verlichten

ook de stad en laden het wagen­ park van de gemeente op. ­Slimme netwerken (smart grids) verdelen de energie die over is naar plekken waar energie wordt gevraagd.

  Dit is geen afval In de cradle-to-cradle gedachte bestaat er, net als in een biologi­ sche kringloop, een technische kringloop. Alle gebruikte mate­ rialen zouden na hun leven in het ene product, nuttig kunnen worden ingezet in een ander product. Hierbij zou geen kwali­ teitsverlies mogen zijn en alle restproducten moeten her­ gebruikt kunnen worden of milieuneutraal zijn. Het cradle-to-cradle (C2C) ­gedachtegoed bestaat al langer. De toepassingen worden steeds con­ creter en diverser. Denk maar aan de inzameling van plastic door Plastic Heroes, de zuilen van Blipvert waarmee kapotte CD’s, lege cartridges, batterijen, mobiele telefoons en lampen ingezameld worden. Ook LED lampen en oud elektronica dat ingeleverd wordt in de milieustraat krijgt een nieuw leven.   Je wasmachine repareren dankzij de 3D-printer Als een klein onderdeeltje van onze stofzuiger of wasmachine het begeeft, moeten we vaak het hele apparaat weggooien. Het kapotte onderdeel is óf niet te bestellen is óf zo duur dat een nieuwe machine goedkoper is. In de toekomst printen we zo’n onderdeeltje in 3D, waar­

door de wasmachine of stofzuiger nog een kans krijgt. Apparaten kunnen zo veel langer meegaan, omdat we ze eenvoudig en goed­ koop op kunnen lappen.   Beter dan echt: plastic bomen Toegegeven, het klinkt onnatuur­ lijk en niet-duurzaam: onderzoe­ ker Klaus Lackner en zijn collega’s van de Columbia University in New York hebben een plastic ontwikkeld dat net als bomen in staat is om CO2 op te nemen. Alleen dan duizend keer meer. Bovendien gebruikt de kunst­ matige boom de CO2 niet voor eigen energiebehoeften, maar stelt het ter beschikking aan de mens. De boom verbruikt een beetje energie om CO2 op te slaan, maar al met al levert de boom meer energie op. De ge­ vangen CO2 kan bijvoorbeeld worden gebruikt om frisdrank te maken of algen te laten groeien voor biobrandstof. Zo kan de boom zichzelf terugverdienen.   Doe de Bamboe! Bamboe is een bijzondere grondstof. Het groeit zo ongelofelijk hard dat er bijna niet tegenaan te kappen valt. Bovendien kan bamboe op duurzame wijze gekapt en verwijderd worden, zonder schade aan te brengen aan om­ liggende begroeiing. Bamboestammen van maximaal 4 of 5 jaar oud zijn al heel bruikbaar. In vergelijking: eikenhout kost 80 tot 120 jaar om te groeien en tropisch hard­ hout vaak nog langer. Omdat bamboe zo snel groeit, legt het veel CO2 vast - genoeg om te compenseren wat er bij de ­fabricage en het transport wordt geproduceerd.   (Met dank aan: ode.nl, futuras.nl, nudge.nl. secondsight.nl, ASN bank)   Zelf initiatieven voor ­Zaanstad? Laat het ons weten: [email protected]

DUURZAAM KRANT

P 14

P 15

MARJAN MINNESMA:

‘Zaanstad kan een voorbeeldfunctie vervullen’ Als ze over duurzaamheid praat, verkondigt Marjan Minnesma graag een blijde boodschap, maar aan het begin van het interview trekt er een schaduw over haar gezicht. ‘Ik zeg het niet graag, maar ik maak me zorgen. We gaan de goede kant op, maar lang niet snel genoeg. De uitputting van de grondstoffen, de klimaatverandering. Als we er niet nu wat aan doen maar het aan onze kinderen overlaten, is het te laat.’

SAMEN SNELLER DUURZAAM Marjan Minnesma, geboren en getogen Zaanse, is al haar hele leven gefasci­ neerd door duurzaamheid. Na haar studie bedrijfs­ kunde ging ze bij Shell werken, vanuit de hoop dat ze de wereld van binnenuit kon veranderen. Dat ging vanuit die positie niet snel genoeg, vond ze, dus volgde ze een studie milieurecht en ethiek. Vervolgens maakte ze een duurzame carrière, onder ander als campagnedirecteur bij Greenpeace. Zes jaar gele­ den werd Urgenda opge­ richt, waarvan zij directeur werd. De actieorganisatie die Nederland sneller duur­ zaam wil maken, samen met bedrijven, overheden, maatschappelijke organi­ saties en particulieren, zoals de website meldt. Dat typeert haar insteek: ‘Ik wil niet met een be­ straffend vingertje wijzen, maar andere partijen ­helpen sneller duurzaam te worden.’

Investeren in duurzame energie en een circulaire economie; daar ligt de oplossing volgens de ­directeur van Urgenda. In een circulaire economie heeft de consument het genot van duur­ zaam geproduceerde gebruiks­ goederen maar niet het bezit, legt ze uit. ‘Je koopt geen lamp maar lichturen. Ben je je lamp zat, dan gaat hij terug naar de fabriek en koop je nieuwe licht­ uren. De lamp blijft het eigen­ dom van de fabrikant, die dus alle belang heeft bij duurzame productie die hergebruik moge­ lijk maakt. Philips verwacht ­binnen nu en 20 jaar op die ­manier te werken. Producten zijn dan niet langer wegwerp­ artikelen maar mini grondstoffen­ pakketjes.’ Bruto Nationaal Geluk Maar hoe zit het dan met onze welvaart, die gebaseerd is op economische groei? Minnesma: ‘Het volume van vroeger zullen we niet meer halen, maar is dat zo erg? We hebben meer tijd voor onszelf en tijd voor elkaar. De kwaliteit van leven gaat ­vooruit. Misschien moeten we onze welvaart niet afmeten aan Bruto Nationaal Product maar aan Bruto Nationaal Geluk.’ Ook in een circulaire economie komen nieuwe producten en nieuwe diensten op de markt. ‘Dat gebeurt nu al: bijvoorbeeld zonnepanelen, windmolens en watermanagement. Waarom

“Klimaat? Eerst maar eens geld verdienen!”

INTERVIEW

denk je dat de economie van Duitsland zo goed gaat? Daar zijn door duurzaamheid honderd­ duizenden banen gecreëerd.’ Trend Gevraagd naar de trend van het moment, noemt ze decentrali­ satie. ‘Power to the people. Consumenten verenigen zich in kleine collectiefjes en nemen het heft in eigen hand. Mensen die samen investeren in zonne­ panelen bijvoorbeeld. Goed idee, want je kunt beter daar je geld in steken dan het op de bank zetten, het rendement is veel groter. Er bestaan al tientallen energiecoöperaties en er zijn honderden in oprichting. Texel wil in 2020 zelfvoorzienend zijn en is daar al heel ver mee. Wat ik tot mijn spijt wel constateer, is dat de Nederlandse wet- en ­regelgeving dit soort ontwikke­ lingen bemoeilijkt en de investe­ ringen van het Rijk in duurzame energie achterblijven. Ooit liepen we in de Europese voorhoede, nu sukkelen we ergens achter­ aan. Hierdoor mist Nederland, en ook het bedrijfsleven, enorme kansen.’ Regiospinners Urgenda wil duurzaamheid ­versnellen. Er is een langeter­ mijnvisie maar ook een concreet actieplan tot 2050. En er zijn icoonprojecten die gericht ­worden ondersteund, zoals Texel. Ook Zaanse ondernemers

Ondernemer in duurzaam licht

kunnen een beroep doen op de expertise van Urgenda. Een voor­ beeld van een onderneming die met de hulp van Urgenda ­verduurzaamt, is de CONO ­kaasfabriek (Beemster kaas). Urgenda adviseert het bedrijf in de volle breedte, maar haalt er ook Nederlandse topexperts bij. CONO betaalt deels zelf, de overheid betaalt een deel, maar veel diensten die Urgenda levert zijn gratis. ‘We doen altijd meer, omdat we er met ons hart in zitten, niet voor het geld.’ Ook werkt Urgenda met ‘regio­ spinners’. Die brengen duurzame koplopers bij elkaar, zodat ze elkaar kunnen helpen en van elkaar kunnen leren. Zo’n groep stelt zelf een mini-urgenda op: een routekaart naar vooraf ­vastgestelde duurzame doelen. Maandelijks komen de onder­ nemers bij elkaar. In de ­Zaanstreek is ook zo’n groep actief, onder de naam DOINH (Duurzaam Ondernemen In Noord-Holland). Marjan Minnesma vindt dat Zaanstad al behoorlijk aan de weg timmert. ‘De gemeente maar bijvoorbeeld ook Forbo, dat de uitstoot probeert terug te dringen en met recyclebare grondstoffen tracht te werken. De Zaanstreek is een geïndus­ trialiseerd gebied met een grote milieuopgave. Zo zijn er meer in de wereld. Als het hier lukt, zou de Zaanstreek een voorbeeld­ functie kunnen ver­vullen.’

Jordi Bron (24 jaar) is een jonge Zaanse ondernemer die laat zien dat je geld kunt verdienen met duurzaamheid. Zijn onderneming Led’s Refresh helpt bedrijven met het verduurzamen van hun ­verlichting. Conventionele verlichting zoals gloeilampen en h ­ alogeenspots worden vervangen door led-lampen. Wat doet Led’s Refresh ­precies? ‘Ik adviseer ondernemers op het gebied van led-verlichting. Het unieke aan mijn concept is dat het bedrijf geen inves­ tering hoeft te doen, de ­verlichting wordt namelijk terugbetaald uit de energie­ besparing. De terugverdien­ tijd is gemiddeld genomen twee á drie jaar. De investe­ ring nemen wij voor onze rekening, en wij worden dan weer terug­betaald uit de ­besparing. Deze loopt soms wel op tot 80 á 90% ten op­ zichte van de oude verlichting.’’ Hoe ben je begonnen? ‘Ik ben gewoon de straat op­ gegaan en heb voorbijgangers ­gevraagd naar hun mening over led-verlichting. Daaruit kwamen eigenlijk twee ­punten naar ­voren: Led is lelijk en led is duur. Mijn missie is om deze twee misvattingen recht te zetten. Mijn eerste klant was mijn oude werk­ gever bij het Westend Snooker in Zaandam. Via mond-tot-

mond reclame ging het steeds beter lopen. De laatste tijd kom ik ook vaak bij klanten op industrieterreinen. Met name door het vervangen van conventionele verlichting in grote fabriekshallen kunnen ze een enorme winst behalen.’ Hoe zie je de toekomst op het gebied van led-verlichting? ‘De technologie achter led-­ verlichting is bijna uitontwik­ keld. Zuiniger dan dit wordt het niet. De echte innovatie gaat plaatsvinden door ­dynamische verlichting, ­waarbij het licht zich aanpast aan de omgeving.’ Vanuit welk motief wordt je gedreven: duurzaamheid of ondernemingsdrang? ‘Led’s Refresh is natuurlijk een commercieel bedrijf, maar ik vind duurzaamheid erg belangrijk. Ik wil bedrijven helpen om groen te onder­ nemen. Elk bedrijf wil ver­ duurzamen, maar het mag eigenlijk niets kosten. Daar ligt mijn uitdaging.’

De grote energiegebruiker van Nederland is de industrie en het bedrijfsleven. Steeds meer bedrijven zijn zich hiervan bewust, maar het blijft wat onwezenlijk, die hoeveelheid CO2. We merken er maar weinig van: er drijven geen losgeslagen ijsschotsen door de Zaan en eigenlijk is zo’n warmere zomer best prettig! Voor veel bedrijven is het boven­ dien geen geschikte tijd om te investeren in duurzaamheid. Het kost al voldoende moeite om het je bedrijf draaiende te houden. Laat staan dat je je ­bezighoudt met het klimaat. Bovendien is er een gebrek aan kennis, vooral bij het MKB. Dan is het lastig de eerste stap te zetten, want waar begin je? In Zaanstad startte daarom het afgelopen jaar de werkgroepen Duurzaamheid op de drie groot­ ste bedrijventerreinen, bij Achter­ sluispolder, Molletjesveer-­ Noorderveld en Westerspoor. Zij worden geïnformeerd over passende maatregelen. De doel­ stelling is om bedrijven in te laten zien dat investeren in duurzame toepassingen al snel lonend kunnen zijn. Neem ver­ lichting; door het vervangen van conventionele verlichting door led-verlichting verdient een be­ drijf de investering met ongeveer drie jaar terug. Ook door slimmer om te gaan met verlichting, denk

aan aanwezigheidsdetectors op plekken waar vaak geen mensen zijn, kan flink bespaard worden op de energierekening. Wie met zijn bedrijf nog mee wil doen, kan zich aanmelden bij een van deze werkgroepen of contact opnemen met de ­duurzaamheidscoach van de gemeente. Timmerfabriek Visser heeft er ondertussen een soort wedstrijdje van gemaakt: elke middag even kijken hoeveel kilowattuur de zonnepanelen nu weer hebben opgebracht. Ook bij bedrijven als Erdi B.V. en De BedrijvigeBij ­zorgen zonnestralen ervoor dat machines en computers blijven draaien. Een gezonde, duurzame ontwikkeling, die in Zaanstad meer en meer op gang komt. Meer weten over duurzaamheidsmaatregelen voor uw bedrijf? Neem contact op met Zaanstad’s Duurzaamheidcoach. Mail naar [email protected]

Links naar rechts: Jack Butter (INSTACOM) en Maurice Huijsman (Jansens en Dieperink).

links naar rechts: Mark Geertman (Ballast Nedam), Peter Beudeker (Peter Beudeker Makelaardij) en Frenk Clemens ( Sturm BV).

DUURZAAN KRANT

P 17

RUUD KOORNSTRA OVER DE GROENE ECONOMIE:

‘We hebben alle kennis om de overstap te maken’ ‘We staan aan de vooravond van een groene revolutie. Een vlinderrevolutie, die ­alleen maar winnaars zal ­kennen.’ Ondernemer Ruud Koornstra is even enthousiast als stellig. Hoe sneller we de energietransitie oppakken, hoe kleiner de schade zal zijn. Maar van doemscenario’s wil hij niets weten: ‘We moeten weer durven dromen over een mooiere toekomst. We kunnen het paradijs op aarde ­krijgen.’ Koornstra is een succesvol ­ondernemer, iemand met de gave om alles wat hij in handen krijgt in goud te veranderen. Maar na de verkoop van zijn goed draaiende televisieproductiebedrijf in 1999 raakte hij in een morele crisis. Overal om zich heen zag hij destructie: elke zes seconden een kind dat de ­hongerdood sterft, de manier waarop we met onze ouderen omgaan, de bioindustrie, de ­uitputting van de aarde… Dat was het moment dat hij veranderde in een ‘groene ­revolutionair’. Proletenbak Samen met Frans Otten en Friedwart Barfod bouwde hij een ‘groen imperium’ op, Tendris geheten. Tendris is de moeder van een tiental groene bedrijven en merken. Motto: Energie besparen zonder in te leveren op kwaliteit. Koornstra rijdt dan ook in een elektrische auto, maar wel in een Fisker. Fisker? Dat is de naam van een Deense auto-ontwerper die enkele van werelds meest spraakmakende designs op zijn naam heeft staan. Ook Fisker is een man met een missie. Hij besloot zich op de elektrische auto te storten, kreeg daarvoor binnen de gangbare merken geen ­ruimte en startte zijn eigen ­studio en carrosseriebedrijf. Overheid en private partijen investeerden 1 miljard in zijn

initiatief, en binnen een recordtijd van 40 maanden was de nieuwe auto klaar voor productie. ‘Eigenlijk een vreselijke proletenbak,’ geeft Koornstra toe over zijn elektrische model, waar hij 100.000 kilometer (!) per jaar mee rijdt. ‘Volgens mijn zoon ben ik helemaal “old school”. Bezit is uit, we gaan naar een economie waarin je toegang krijgt tot gebruik.’ Dijkdoorbraak Koornstra zet zich in voor een paradigmawijziging in ons bewustzijn, voor het inzicht dat als we stoppen met verspillen op alle niveaus, we een paradijs op aarde krijgen. ‘Zo’n paradigmawijziging werkt als een ­dijkdoorbraak,’ zo meent hij. ‘Op dit moment zie ik het water aan alle kanten over de dijk ­sijpelen. Binnen een paar jaar komt het moment dat de dijk het begeeft.’ De groene golf wordt nog geremd door gevestigde belangen,

een conservatieve wetenschap en angst voor de toekomst. Uitstel van executie, volgens Koornstra, want de consumenten pikken het niet langer, iedereen wil een duurzame samenleving. ‘Ook de top van het bedrijfsleven beseft dit. Iemand als Paul ­Polman, CEO van Unilever, weet dat zijn bedrijf de omwenteling zal moeten maken, wil hij niet op termijn genadeloos afgestraft worden door de consument.’ Ideale proeftuin De geschiedenis leert ons dat perioden van transitie worden gekenmerkt door veranderingen in energie en communicatie, aldus Koornstra. ‘In deze tijd is dat de overgang naar duurzame energie en de introductie van internet. En zoals dat gaat met een revolutie, komen de veranderingen van onderaf, van ­kleine bedrijfjes. We hebben alle kennis om de overstap te maken. Zeker in Nederland. We zijn niet meer dan een grote stad en

daarom een ideale proeftuin. Er is zo veel ondernemerschap en zo veel kennis in dit land. In denk dat Nederland betrokken is bij zo’n 65% van de duurzame innovaties.’ ‘We zullen niet meer groeien in de economische zin van het woord, maar we kunnen wel een rijker leven krijgen. Wat we nodig hebben, is lef en doorzettingsvermogen. Duurzaamheid houdt voor veel ondernemers op bij de eerste vier letters, terwijl als je naar de Total Cost of ­Ownerschip kijkt er wel degelijk kansen liggen. Heb je wel eens het rendement uitgerekend van een investering in led-lampen? Ga het doen, reken het uit, ­ervaar het. Als je dat soort ­principes eenmaal begrijpt, ligt de weg voor je open en krijg je als ondernemer vleugels.’

DUURZAAN KRANT

P 19

ENERGIE IN EUROPA

KANSEN VOOR HOOGTIJ

Energie uitwisselen met de buren

Voor de meeste ondernemers zijn de kosten van energie een gegeven. Als zij kijken naar mogelijkheden voor het vergroten van de ­winstmarge, wordt vrijwel meteen gedacht aan loon­kosten. Maar energie biedt veel meer ruimte om de winstmarge te vergroten. Door zelf energie te produceren en restwarmte van de buren voor eigen gebruik in te zetten, kan de rekening flink omlaag. Zaanstad onderzoekt deze mogelijkheden voor HoogTij. Bij het zelf produceren van energie kan een bedrijf denken aan zonnepanelen of misschien een eigen windmolen. Maar ondernemers kunnen voorbij hun eigen productieprocessen kijken. ­Misschien is het afval van een ander bedrijf wel te gebruiken voor het opwekken van energie. Bijvoorbeeld buren die restwarmte uitwisselen. Een mooi voorbeeld is de restwarmte van Afvalzorg Nauerna, die de kassen verwarmt van bromeliakwekerij Corn. Bak in Assendelft. Andere ruimtelijke indeling Als je zo naar de energieproductie kijkt, gaan hele andere factoren een rol spelen bij de ruimtelijke indeling van een ­bedrijventerrein. Zet bedrijven dicht bij elkaar die van elkaars afval kunnen profiteren, en ­iedereen wordt er beter van. Onderzoek Op HoogTij onderzoekt procesmanager Paul Bakkum van

­ aanstad met TU-student Simon Z Lubach of het mogelijk is om zelf energie te produceren en onderling uit te wisselen. Lubach zal in zijn onderzoek de minimale energiebehoefte van bedrijven in kaart brengen. Ook interessant is na te gaan welk deel van de vraag flexibel is en waar de ­piekvraag naar beneden kan worden gebracht. Er zijn immers momenten waarop vraag en aanbod van duurzame energie niet met elkaar in evenwicht zijn. ’s Nachts bijvoorbeeld produ­ ceren windturbines wel energie, maar de meeste productie­ processen liggen stil. Op dat moment kunnen elektrische auto’s opladen. Bron van inkomsten De gemeente ziet echter nog meer kansen voor de ondernemers die het avontuur op HoogTij aan­ durven. Naast de lagere energiekosten is er zelfs een kans om winst te maken, bijvoorbeeld als er meer energie wordt ge­

BALANCEREN IS ALLES Kennis van eigen energieverbruik en uitkienen wat uitgesteld kan worden. Daar draait het om bij balanceren. Alle kennis wordt geautomatiseerd in smart grids, slimme netwerken die bepalen waar de beschikbare energie heen gaat. Productie gaat altijd voor, uw afnemers rekenen immers op levering. Maar secundaire ­processen die energie ­vragen, kunnen worden uitgesteld of anders in­ gericht. Energiegebruik wordt gebalanceerd; het komt beschikbaar op de momenten die het meest voordelig zijn.

produceerd dan lokaal wordt verbruikt. Dan kan een zonnig paasweekend met weinig ­bedrijvigheid ineens een bron van inkomsten zijn! En dat spreekt ondernemers vast wel aan…

De Europese Unie houdt rekening met grote ver­ anderingen in de energiemarkt. Europa moet ­schoner, zuiniger en ­minder afhankelijk worden van fossiele brandstoffen. Hoe kunnen we obstakels in duurzame doelstellingen wegnemen? Hoe krijgen we de grootgebruikers in de industriële sector mee? Zaanstad participeert in e-harbours, een Europees praktijkonderzoek, samen met een internationaal gezelschap van univer­ siteiten, het bedrijfsleven en andere overheden. De eerste bevindingen: ­doelbewust inrichten en automatiseren van bedrijfsprocessen leidt tot efficiënter omgaan met duurzame energiebronnen én tot aanzienlijke ­kostenbesparing.

EIGEN ENERGIE EN DAT VAN DE BUREN Zelf energie produceren geeft u een onderhandelingspositie ten opzichte van uw energieleverancier, dat is één. Bovendien kan uw bedrijf met zelf opgewekte duurzame energie zowel de consumptie als de productie balanceren. Uw eigen energie is handelswaar, wat u minder afhankelijk maakt van de grillen van de energiemarkt! Het voordeel van een bedrijventerrein als HoogTij is dat er meerdere energieproducenten bij elkaar zitten. Afval van de een is de energie van de ander. Flexibele en samenwerkende bedrijven kunnen in de nabije toekomst hun energiekosten flink drukken. Meer informatie of ideeën uitwisselen? Mail naar [email protected] o.v.v. de titel van het artikel.

DUURZAAN KRANT

P 20

P 21

NANCY KABALT VAN LIANDER :

INTERVIEW

‘Het faciliteren van de energietransitie is de belangrijkste uitdaging’

Duurzame innovaties komen van bedrijven

Nieuwe vormen van zelf energie opwekken, stroom terugleveren aan het net, smart grids, elektrisch vervoer. Het is geen toekomstmuziek, het gebeurt nu al. Voor netbeheerder Liander heeft dit soort innovaties grote gevolgen. Nancy Kabalt vertaalt als directeur van Klant en Markt de nieuwe vragen van consumenten, bedrijven en overheden naar nieuwe producten en diensten. ‘We moeten midden in de maatschappij staan. Dit doe je niet vanuit een hoofdkantoor, maar door decentraal, kleinschalig en regionaal te werken.’

“Duurzaamheid verandert van bühne-thema tot iets waarin bedrijven serieus in willen investeren. Het besef dringt door dat we het verplicht zijn aan de omgeving, aan onze kinderen. De Rabobank heeft, net zoals andere grote bedrijven in de regio, een voorbeeldfunctie. Onze financiële armslag maakt het mogelijk iets te doen. Ik zie ook veel bedrijven die het moeilijk hebben. Dan is investeren in duurzaamheid of innovatie lastig. Aan de andere kant moeten ondernemers meegaan met de tijd en investeren in duurzame oplossingen. Omdat je er geld mee kan verdienen.”

In Nederland is een achttal net­ beheerders verantwoordelijk voor beheer, onderhoud en nieuwbouw van de gas- en ­elektriciteitsnetten. In de regio Zaanstad is Liander aan zet. Het faciliteren van de energie­ transitie ziet Kabalt als de ­belangrijkste uitdaging. ‘Onze klanten zijn op allerlei manieren bezig met duurzaamheid: met besparen en met opwekken, individueel en in collectieven. Daar moeten we ruimte aan bieden.’

“Als coöperatieve bank h ­ ebben wij de agrarische s­ ector groot gemaakt. Die staat bekend als een grootverbruiker van energie. Wij zien juist dat deze be­drijven meer en meer ver­ duurzamen. Aardwarmte in kassen, gebruik van zonne-en windenergie. Allemaal investe­ ringen die direct o ­ pleveren, er worden enorme stappen ge­ maakt.”

Pilots In Noord-Holland en in Zaanstad investeert Liander stevig in ver­ vanging en uitbreiding van het gas- en elektriciteitsnet; in 2012 gaat het in totaal om een slordige € 78 miljoen. Naast deze ­business as usual participeert Liander in pilots. Zo neemt het bedrijf in Zaanstad deel aan een

innovatie in e-harbours die tot doel heeft vraag en aanbod van duurzame energie op elkaar af te stemmen. Zodat de pieken en dalen van energieaanbod niet langer een probleem vormen. Verder investeert Liander in de ontwikkeling van smart grids. En met een groot bedrijf als ­Cargill kijkt Liander welke rol ze kan spelen in het stroomlijnen van hun energiebehoefte en oplossen van duurzaamheids­ vraagstukken. Slimme meters Interessant is de uitrol van ­slimme meters. In 2012 worden er 3.650 geplaatst, waarvan een aantal versneld in Zaanstad. In de Amsterdamse wijk Osdorp heeft Liander een intelligent middenspanningsnet met slimme meters geïmplementeerd. In een dergelijk net zijn makkelijker zon- en windenergie in te passen

en bovendien zijn storingen snel opgespoord. Liander voert ­momenteel de eerste gesprekken om deze innovatie ook industrieel toe te passen. Vraagsturing Nancy Kabalt noemt de opkomst van elektrisch vervoer als een voorbeeld van een ontwikkeling die momenteel snel gaat. ‘Je ziet steeds meer middenklasse auto’s op de markt komen, wat tot een verveelvoudiging van de verkopen zal leiden. We moeten daarop anticiperen. Kabalt denkt dat het net de ­grote extra vraag naar elektriciteit zal aankunnen. ‘Voorlopig wel. Het is wel belangrijk dat de vraag meer gestuurd gaat worden, bijvoorbeeld dat mensen ’s nachts gaan opladen met windenergie die anders verloren zou gaan. De consument is en blijft hier in control, maar je kunt door prijs­

prikkels de vraag enigszins regu­ leren, bijvoorbeeld door opladen goedkoper te maken als er veel aanbod is en duurder in geval van schaarste.’ Flexibel net De vraag is wat al deze ontwik­ kelingen betekenen voor de prijs. Huishoudens en bedrijven zullen steeds meer energie zelf gaan produceren. Transport over grote afstanden is dan niet of minder noodzakelijk. Nu vormt het be­ heer en onderhoud en de uitbrei­ ding van het net liefst 20% van onze energierekening. Kan dat dan in de toekomst niet omlaag? Nancy Kabalt geeft toe dat hier een interessant discussiepunt ligt. ‘Liander wil ervoor zorgen dat klanten het net kunnen ge­ bruiken tegen zo laag mogelijke maatschappelijke kosten.’ ­Tegelijkertijd benadrukt ze dat het netwerk als back up altijd een belangrijke rol zal hebben en dat Liander moet investeren in innovaties. ‘We schrijven het net nu af in 40 jaar, maar misschien moet dat wel terug naar 20 jaar. Daarover zijn we in gesprek met de overheid. Het is zaak een flexibel net te ontwikkelen, dat mee kan groeien met de techno­ logische innovaties. We kunnen niet in de toekomst kijken, maar maken keuzes die zo veel ­mogelijk toekomstvast zijn, waarbij we alle beschikbare ­expertise aanwenden. Dat doen we al 100 jaar. Vergeet niet dat het Nederlandse net tot de top vijf van Europa behoort. Dat geeft wel aan dat we er goed in zijn.’

“Rabobank Zaanstreek ­investeert in duurzaamheid Intern dringen we papier­ verbruik verder terug. Van ge­ middeld een boom per mede­ werker per jaar, is dat nu al 30% minder. Heel simpel, alle inkomende post wordt gescand en digitaal verspreid. Printers werken d ­ ubbelzijdig. Digitale klant­dossiers zijn in alle loca­ ties opvraagbaar. Geen dikke ­papieren dossiers voor één

vergadering, maar alles op de iPad. Onze stroom is 100% groen, centraal in gekocht via Rabobank ­Nederland. Onze lease-­regeling houdt rekening met de CO2-uitstoot en we ­hebben een fietsenplan.” “Accountmanagers rijden naar klanten in elektrische auto’s Twee Nissan Leafs, ze bevallen heel goed. Jammer dat we ze niet eerder hebben aange-

schaft. De actieradius is prima, onze meeste ritjes zijn tussen de 30 en 40 k­ ilometer. We heb­ ben alleen nog geen oplaad­ palen vóór onze kantoren. Ik kijk uit naar lokale auto­ mobielbedrijven die de handen ineen slaan en zeggen: ‘Dat pakken wij op.’ Voor dat soort duurzame initiatieven ligt een wereld aan kansen open.” Hans Leenstra is directeur ­bedrijfs- en risicomanagement bij Rabobank ­Zaanstreek

Duurzame energie levert veel op Sinds juni van dit jaar levert Greenchoice groene stroom en gas aan de gemeente Zaanstad. Algemeen directeur Richard Klatten: ‘We zijn trots op de samenwerking met Zaanstad. De ambities die Zaanstad heeft op het gebied van duurzaamheid passen perfect bij onze visie op een schonere wereld. Dat bleek ook uit de heldere aanbesteding die de gemeente deed hiervoor. Duurzaamheids­doelen bereiken we alleen door grootschalig in te zetten op ­energie besparing en door zelf energie op te wekken. Gemeenten spelen hierin een ­cruciale rol en samenwerken geeft hieraan een krachtige impuls.’ Inzicht en zelf opwekken Alleen door scherp inzicht in ener­ gieverbruik kunnen mensen doel­ treffend besparen. Greenchoice

maakt het energieverbruik over alle grote en k­ leinere aanslui­ tingen helder. Vervolgens gaat Greenchoice samen met

­ aanstad maar ook met bedrijven Z en particulieren, op zoek naar structurele oplossingen om energie te besparen. Dit gaat vaak makkelijker dan mensen denken. Hetzelfde geldt voor het zelf opwekken van energie. ‘Zaanstad hecht grote waarde aan een schone productie van energie en maakt dat eenvoudig door onder meer advies en

s­ ubsidies. Door in te zetten op natuurlijke energiebronnen zoals zon, wind en duurzame koudewarmte technieken wordt iedere Zaanse burger minder afhanke­ lijk van fossiele brandstoffen. Zelf opwekken gaat ook uit­ stekend samen met respect voor ieders leefomgeving. Daar helpen wij de gemeente bij.’

Greenchoice Daar krijg je energie van!

DUURZAAN KRANT

P 22

P 23

ANWB gaat voor elektrisch rijden Het elektrisch rijden heeft de toekomst, daarvan is de ANWB overtuigd. De komende decennia zullen we met ­elektrische voertuigen op een goedkope, schone en com­ fortabele manier van A naar B reizen. De bond heeft de af­ gelopen tijd haar activiteiten op dit gebied uitgebreid. ‘Onbekend maakt onbemind’ vindt Guido van Woerkom, hoofddirec­ teur ANWB. ‘We ­willen zoveel mogelijk mensen kennis laten maken met het fenomeen elek­ trisch rijden.’ Daarom organiseert zijn bedrijf ‘De Grootste Elektri­ sche Proefrit van Nederland’. “Leden van de ANWB testen samen met hun vrienden, bekenden en familie verschillende elektrische auto’s. Hun bevindingen en reac­ ties leggen zij vast op video met de smartphone en delen die via social media met hun achterban. Die het weer delen met hun ­achterban etc. Op die manier verspreiden de ervaringen zich, als een ‘olievlek’.”

De zonzijde van belastingvoordeel

Meer weten over De Grootste Elektrische Proefrit van ­Nederland? holpen. Zowel de Alarmcentrale als de Wegenwacht spelen een rol bij het opvangen van deze storingen. De ANWB voert sinds 2012 dergelijke activiteiten uit voor de Stichting E-laad.Naast het snellaadnetwerk dat ge­ opend is bij de servicecentra in de Randstad, is er nu ook de ANWB Oplaadservice.

Steeds meer bedrijven in Nederland plaatsen zonnepanelen op hun dak om zelf elektriciteit op te wekken. Eigen elektriciteit opwekken is leuk, het pakt de interesse van andere bedrijven en op deze manier draag je bij aan een duurzame energievoorziening. Echter een veel gehoord nadeel is dat zonnepanelen te duur zouden zijn. Voor bedrijven zijn er juist voordelen waardoor de investering in sommige gevallen 80% lager uitvalt.

Stap ook over op elektrisch rijden! U denkt na over de aanschaf van een elektrische auto voor uw ­bedrijf? Elektrisch rijden heeft veel voordelen: het is schoon, stil en zuinig. Voorstanders vinden het fantastisch rijden! U hebt erover nagedacht maar loopt tegen de hoge aanschafwaarde aan? Dan is hier uw kans. De gemeente Zaanstad heeft momenteel een subsidieregeling elektrische auto’s voor ondernemingen. Met de regeling wil Gemeente Zaanstad bijdragen aan een prettige leefomgeving; door elektrisch rijden wordt de CO2uitstoot beperkt, en komen er minder schadelijke stoffen als fijn stofdeeltjes en stikstofoxi­ den (NOX) in de lucht vrij. De markt van elektrisch auto’s is volop in beweging maar is nog in de beginfase. Onder andere de hoge aanschafprijs van elek­ trisch auto’s is een drempel

De gemeente Zaanstad heeft zestien elektrische bedrijfsauto’s rondrijden. Die moeten ook kunnen worden opgeladen als de zon niet schijnt of als de wind niet waait, zonder dat gebruik wordt gemaakt van grijze stroom uit een kolencentrale. De gemeente heeft daarom het bedrijf EnergyGO uit Alkmaar gevraagd om een slim systeem te ontwikkelen dat het aanbod van stroom uit ­zonnepanelen en windenergie zo goed mogelijk afstemt op de stroomvraag van elektrische auto’s.

Daarmee zal de ANWB laad­ punten en -passen aanbieden voor elektrische auto’s. De laad­ punten zijn er voor zowel ­consumenten als bedrijven. ­Omdat 95% van het opladen thuis gebeurt, of op het werk, moeten elektrische rijders daar beschikken over laadmogelijk­ heden. De ANWB gaat die ­leveren. Met de ANWB-laadpas kunnen elektrische rijders op nagenoeg alle openbare laad­ punten in Nederland hun auto opladen.

Snel laden Nu er in Nederland steeds meer elektrische auto’s in het straat­ beeld verschijnen, stijgt ook de vraag naar een gedegen en dek­ kende laadinfrastructuur. De ANWB wil de elektrische rijders de beschikbaarheid van laadpa­ len garanderen en ervoor zorgen dat storingen snel worden ver­

voor bedrijven. Zaanstad heeft nadrukkelijk een stimulerende rol in de ontwikkeling van elek­ trisch vervoer. De subsidie haalt deze drempel weg.

€ 42.900,-) of Nissan Leaf (vanaf € 34.990,-) bedraagt de subsidie € 7.500,- . Voorwaarde is dat uw bedrijf gevestigd is in Zaanstad en dat de auto voornamelijk haar ­kilometers binnen de gemeen­ te maakt.

Het subsidiebedrag bedraagt 50% van de aanschafkosten tot maximaal € 7.500,- . Koopt u een Renault Twizy t.w.v. € 8.500,- dan is de subsidie € 4.250,-. Bij een Opel Ampera (vanaf

Naast de praktische voordelen biedt een elektrische auto ook veel belastingvoordelen. Zo betaalt u geen aanschafbelas­ ting (BPM), motorrijtuigenbe­ lasting (MRB) en bijtelling in de lease. De subsidie is niet be­

doeld voor een oplaadpunt. Dit moet uw bedrijf zelf op eigen terrein ­realiseren. Wel bieden de meeste autoleveranciers (Opel, Nissan, Renault) een laadpunt aan bij de aanschaf van een elektrische auto. Voor meer informatie, voor­ waarden en het aanvraagfor­ mulier gaat u naar www.zaanstad.nl/klimaat (voor bedrijven> Subsidies). Of u mailt naar [email protected].

Het matchen van vraag en aanbod van duurzame energie

De afgelopen jaren zijn door verbetering van de techniek en door vergroten van de productie wereldwijd de ­prijzen van zonnepanelen gedaald met meer dan 50%. Ook acties waarin particu­ lieren en bedrijven collectief zonnepanelen aanschaffen, zorgden voor een verlaging van de prijs. Door het dalen van de prijs en verschillende subsidiemogelijkheden kan voor particulieren met een normaal ‘kleinverbruiktarief’ de terugverdientijd richting de 5 jaar gaan. En dat is ­gunstig gezien het feit dat zonnepanelen meer dan 25 jaar mee kunnen gaan. Bedrijven hebben veelal het nadeel dat zij minder voor hun elektriciteit betalen waardoor de terugverdientijd langer is. Daar staan weer fiscale voordelen tegenover voor ondernemingen. Door regelingen als de ‘Klein­

schaligheidsInvesterings­ Aftrek’ (KIA), de ‘EnergieInvesteringsAftrek’ (EIA) en natuurlijk de ‘normale’ ­afschrijving worden de in­ vesteringskosten verlaagd. Het totale voordeel dat ­hiermee behaald kan worden is afhankelijk van factoren zoals de ondernemingsvorm en belastingtarieven. Maar in gunstige gevallen kan de investering 80% lager uit­ vallen. Zo betaalt u uiteinde­ lijk maar een klein deel van de investering. Als u als MKB-er ook nog het klein­ verbruiktarief voor uw ­elektriciteit heeft, gaat de terugverdientijd nog verder omlaag.

‘Het systeem koppelt weers­ voorspellingen (wanneer is er zon, wanneer is er wind?) aan het autoreserveringssysteem. Deze informatie, samen met en meetgegevens (hoe lang is de auto weg, hoeveel km wordt gemiddeld gereden?) kunnen wij bepalen wanneer de auto’s ­geladen moeten worden en wie welke auto mee krijgt,’ vertelt EnergyGO directeur Marcel ­Elswijk. ‘Degene die de auto heeft gereserveerd merkt hier niets van. De bestuurder kan op het gereserveerde tijdstip ge­ woon wegrijden met een volle accu.’ Het systeem van EnergyGO kan nog veel meer. ‘Doordat wij de meetgegevens analyseren kan de gemeente zien hoeveel CO2 uit­ stoot er vermeden is,’ vertelt Elswijk. ‘Daarnaast kunnen we de beheerders van de auto’s en de zonnepanelen waarschuwen via een berichtje op hun smart­ phone als er een storing is. Op dit moment moeten ze dat nog zelf controleren.’

Het systeem kan voor elk soort apparaat of machine de stroom­ vraag en -aanbod op elkaar af­ stemmen. Daardoor is het niet alleen interessant voor de ­autovloot van gemeenten, maar ook voor tal van toepassingen in kantoorgebouwen, supermark­ ten en datacenters. In Zaanstad bouwt EnergyGO het autoreserveringssysteem in overleg met het Europese ­project e-habours. E-Harbours is een samenwerking tussen de Europese havensteden Zaandam, Amsterdam, Antwerpen, ­Hamburg en Malmö. De haven­ steden hebben een gemeen­ schappelijk doel: het stimuleren van innovaties en toepassingen van nieuwe en hernieuwbare energie voor stroom en trans­ port in havengebieden. Daarbij wordt ook gekeken naar het optimaliseren van energie­ productie en -verbruik. Meer informatie over e-harbours: www.zaanstad.nl/­klimaat > Voor bedrijven > e-Harbours

Op www.zaandstad.nl/ zondernemer vindt u meer informatie en een ­rekenvoorbeeld.

DUURZAAN KRANT