Inhoud... Voorwoord Gebruikte afkortingen Verkort geciteerde boeken, wetenschappelijke artikelen en rapporten... 5

Inhoud Inhoud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

V

Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1

Gebruikte afkortingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3

Verkort geciteerde boeken, wetenschappelijke artikelen en rapporten . . .

5

Chronologisch register van geciteerde verdragen, Europese wetgeving en Belgische wetten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

19

Aangehaalde artikelen Wetboek van internationaal privaatrecht . . . . . .

35

DEEL I. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

39

Hoofdstuk 1. Probleemstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Grenzen overschrijden – Internationale aanrakingspunten . . . . . . § 2. Drie grote onderdelen in de vraagstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Nationale benadering van de grensoverschrijdende rechtsvragen .

41 41 41 43

Hoofdstuk 2. De relatie van het ipr met andere rechtsdisciplines . . . . . . . § 1. Hoofdzakelijk privaatrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Aspecten van publiekrecht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. De Grondwet en de interfederale conflicten van privaatrecht . . . . A. Algemeen – Er ontwikkelt zich een probleem . . . . . . . . . . . . . B. Opdeling van autonome bevoegdheden maken ‘lokale’ conflicten onafwendbaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Aanzetten gezocht voor een interfederaal conflictenrecht. . . . . 1. Unilateraal of multilateraal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De rechtsvragen raken ook het privaatrecht . . . . . . . . . . . . § 4. Aanraking met het volkenrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

45 45 45 46 46 47 50 50 52 54

Hoofdstuk 3. Historische evolutie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Eerste beginselen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De Middeleeuwen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. De statutentheorie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. De Hollandse School en de comitas-leer . . . . . . . . . . . . § 5. De 19de eeuw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 6. 20ste eeuwse benaderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 7. Belgisch internationaal privaatrecht in de 20ste eeuw . . . § 8. De groei naar een Wetboek van ipr . . . . . . . . . . . . . . . .

.. .. .. .. .. .. .. .. ..

57 57 58 59 59 59 61 62 63

Hoofdstuk 4. De invloed van het Europese gemeenschapsrecht op ontwikkelingen in het internationaal privaatrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

67

Kluwer - Internationaal privaatrecht

.. .. .. .. .. .. .. .. ..

... ... ... ... ... ... ... ... ...

V

Inhoud

§ § § § §

1. 2. 3. 4. 5.

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De bepalingen in het Verdrag van Amsterdam . . . . . . . . . . . . . . . Europa moet de subsidiariteit respecteren . . . . . . . . . . . . . . . . . . Opgang naar het verdrag van Lissabon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De Europese rechtspraak over de externe bevoegdheid – om verdragen te sluiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 6. Het Europese ‘herkomstlandbeginsel’ of beginsel van de wederzijdse erkenning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Conflicterende regelingen wederzijds erkennen . . . . . . . . . . . . B. Er geldt geen herkomstlandbeginsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

67 68 70 71

Hoofdstuk 5. Een veelheid van bronnen van internationaal privaatrecht . .

79

Deel II. Het internationaal privaatrechtelijk procesrecht . . . . . .

83

Hoofdstuk 1. Europees internationaal bevoegdheidsrecht {H. Storme} . . § 1. De Brussel I-Verordening in burgerlijke zaken en handelszaken . . A. Een selectie van doctrine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Historisch overzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Het toepassingsgebied van de Europese regeling inzake bevoegdheid en tenuitvoerlegging. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Haar temporeel toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Haar materieel toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Haar ruimtelijk toepassingsgebied en van het Lugano-verdrag 4. Haar verhouding tot geldende bevoegdheidsverdragen . . . . D. Dwingend en sluitend karakter van de verordening . . . . . . . . . E. De autonome interpretatie van de Europese bevoegdheidsverordening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. De woonplaats van de verweerder als algemene bevoegdheidsgrond. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De notie ‘woonplaats’ en haar invulling . . . . . . . . . . . . . . . 2. De woonplaats bepaalt het toepassingsveld voor een beschermd gebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G. Het forum van de medeverweerder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . H. Het alternatieve forum inzake verbintenissen uit overeenkomst 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De conflictenrechtelijke methode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Koop-verkoop en dienstenovereenkomsten . . . . . . . . . . . . I. Het alternatieve forum inzake onderhoudsverplichtingen . . . . . J. Het alternatieve forum inzake verbintenissen uit onrechtmatige daad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Het forum delicti commissi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De burgerlijke partijstelling bij de bevoegde strafrechter. . . K. Het alternatieve forum voor geschillen betreffende de exploitatie van een filiaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . L. Het alternatieve forum inzake de trust . . . . . . . . . . . . . . . . . . M. Het alternatieve forum inzake de beloning wegens hulp en berging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . N. De vrijwaring en tussenkomst. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

85 85 85 86

VI

73 75 75 75

87 87 87 89 90 90 91 92 92 93 94 96 96 97 99 105 106 106 109 110 111 112 112

Internationaal privaatrecht - Kluwer

Inhoud

O. Tegenvorderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . P. Een beperkt forum connexitatis causarum . . . . . . . . . . . . . . . . Q. De exclusieve bevoegdheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Zakelijke rechten op onroerende goederen . . . . . . . . . . . . . 3. Huur-verhuur en pacht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Geldigheid en ontbinding van rechtspersonen . . . . . . . . . . 5. Andere exclusieve bevoegdheidsgronden . . . . . . . . . . . . . . R. De door de partijen aangewezen rechter . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Wilsvrijheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Autonome interpretatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . S. Het stilzwijgend aanvaarde forum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . T. De bevoegdheid opgenomen in de autonome afdelingen . . . . . 1. Meer specifieke regels aangaande de internationale bevoegdheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. internationale bevoegdheid in verzekeringsgeschillen . . . . . 3. internationale bevoegdheid in consumentengeschillen . . . . . 4. Internationale bevoegdheid in arbeidsgeschillen . . . . . . . . . U. Het forum inzake voorlopige maatregelen . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Rechters bevoegd ten gronde zijn alleszins bevoegd . . . . . . 2. Ook in afwijking van de opgelegde regels – onder voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Welke maatregelen zijn voorlopig of bewarend? . . . . . . . . . V. Aanhangigheid en samenhang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Aanhangigheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Samenhang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De Brussel IIbis-Verordening en de Insolventieverordening (verzending) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. De aankomende Europese verordening van 18 december 2008 inzake onderhoudsgeld. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hoofdstuk 2. Verdragen inzake de internationale bevoegdheid of met impact daarop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. De verdragsregelingen met Denemarken en met EVA-lidstaten (Lugano-verdrag) als spin-offs van de Brussel I-Verordening . . . . § 2. Diverse verdragen in bijzondere materies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Transport en andere. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Het Haags verdrag van 2005 inzake overeenkomsten van forumkeuze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Bilaterale verdragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

114 115 116 116 117 117 119 120 121 121 122 124 125 125 126 128 131 132 132 133 135 135 135 137 139 140 140 141 141 142 142 143 145

Hoofdstuk 3. Het Belgische gemeenrechtelijke bevoegdheidsrecht . . . . . . § 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De bevoegdheidsbepalingen in het Wetboek van internationaal privaatrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemene bepalingen inzake de internationale bevoegdheid . . 1. Het onderzoek van de internationale bevoegdheid . . . . . . . 2. Interne bevoegdheid binnen Belgie¨ . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

147 147


VII

148 148 148 148

Inhoud

3. Internationale aanhangigheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Algemene bevoegdheidsregels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Algemene en bijzondere regels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Het forum gebaseerd op de woonplaats of gewone verblijfplaats van de verweerder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Het forum indien er meerdere verweerders zijn . . . . . . . . . . 4. Het forum voor vorderingen betreffende de exploitatie door nevenvestigingen van een rechtspersoon . . . . . . . . . . . . . . . 5. Het overeengekomen forum tot prorogatie of derogatie . . . 6. Het forum voor vorderingen tot vrijwaring of tot tussenkomst en voor tegenvorderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Het forum gebaseerd op samenhang. . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Het forum voor voorlopige en bewarende maatregelen en uitvoeringsmaatregelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Het noodforum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. De specifieke bevoegdheidsregels (verzending) . . . . . . . . . . . . § 3. De oude gemeenrechtelijke bevoegdheidsbepalingen – Overgangsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

158

Hoofdstuk 4. Immuniteiten {m.m.v. C. Rommelaere} . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Grenzen aan de rechterlijke bevoegdheid en de tenuitvoerlegging . § 2. De immuniteit van Staten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Geen onderwerping of beperkte onderwerping aan rechtsmacht B. Immuniteit tegen maatregelen van dwang . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. De immuniteit van diplomaten en consuls . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Immuniteiten van internationale organisaties . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. Immuniteit van beslag en dwanguitvoering voor sommige goederen

161 161 161 161 163 163 165 166

Hoofdstuk 5. De grensoverschrijdende betekening of kennisgeving van stukken {m.m.v. C. Clijmans}. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Probleemstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Multilaterale regelingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. De nieuwe EG-Verordeningen van 2000 en van 2007 inzake de betekening en de kennisgeving van stukken. . . . . . . . . . . . . . . 1. Het toepassingsgebied van verordening 1348/2000 . . . . . . . 2. De nieuwe Betekeningsverordening 1393/2007 . . . . . . . . . . 3. Ontvangende, verzendende en centrale instanties . . . . . . . . 4. De verzending, betekening of kennisgeving . . . . . . . . . . . . 5. Andere wijzen van betekenen of kennisgeven . . . . . . . . . . . 6. Regeling ingeval de verweerder verstek laat . . . . . . . . . . . . B. Het Verdrag van 15 november 1965 inzake de betekening . . . . 1. Het toepassingsgebied van het Haags Betekeningsverdrag . 2. De centrale autoriteiten en de wijze van verzenden, betekenen of kennisgeven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Andere wijzen van betekenen of kennisgeven . . . . . . . . . . . 4. De regeling ingeval de verweerder verstek laat . . . . . . . . . . C. Artikel IV Protocol bij het EEX-Verdrag en artikel IV van Protocol 1 bij EVEX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

VIII

149 150 150 150 151 152 153 155 155 156 156 157

167 167 168 168 168 169 170 171 173 176 176 176 177 178 178 178


Inhoud

D. Het Verdrag van 1954 betreffende de burgerlijke rechtsvordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Bilaterale regelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. De gemeenrechtelijke regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Betekening bij gerechtsdeurwaardersexploot . . . . . . . . . . . . . . B. Kennisgeving per gerechtsbrief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. De controle van de betekening of kennisgeving als de verweerder verstek laat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

179 179 180 180 181 182

Hoofdstuk 6. Het verloop van een proces met een internationaal element. § 1. De toegang van vreemdelingen voor de Belgische rechter . . . . . . . § 2. De borgstelling van de vreemde eiser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. De rechtsbijstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Het op de procedure toepasselijke recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. De proceskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 6. De taal van het proces. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 7. Het bewijsrecht en de rogatoire opdrachten {m.m.v. C. Clijmans} A. Het toepasselijke recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Bewijsmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Bewijslast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Rogatoire opdrachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De Europese Bewijsverordening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Haar toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Haar verhouding tot verdragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Haar werking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Het Verdrag van Den Haag van 18 maart 1970 . . . . . . . . . . . 1. Zijn toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Zijn werking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Pre-trial discovery . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 8. Vragen rond de dwangsom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

183 183 183 185 186 187 187 188 188 188 188 188 189 189 189 190 191 191 191 192 192

Hoofdstuk 7. Uniform Europees procesrecht {H. Storme} . . . . . . . . . . . § 1. Europa verkleint de noodzaak van exequatur . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Europese betalingsbevelprocedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Doel van het betalingsbevel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Doel en omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Het facultatief karakter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Voorwerp van het betalingsbevel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Een becijferde en opeisbare geldsom . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Het niet-betwist karakter. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Ratione loci, tempore et materiae . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Grensoverschrijdende zaken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Kenmerken van de betalingsbevelprocedure . . . . . . . . . . . . . . 1. Haar eenzijdigheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Het gebruik van standaardformulieren. . . . . . . . . . . . . . . . 3. Bewijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Omvang van de controle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Belangrijke aanvullende rol van het nationaal procesrecht .

195 195 197 197 197 199 199 199 199 200 200 201 201 201 202 203 203 204


IX

Inhoud

E. Bevoegdheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Internationale bevoegdheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Intern bevoegde instantie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De behandeling van het verzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Informeren van de schuldenaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Uitvoerbaar verklaren en de afwezigheid van exequatur . . . G. Verweer tegen een Europees betalingsbevel . . . . . . . . . . . . . . . H. Uitzonderlijk verweer tegen een uitvoerbaar Europees betalingsbevel: heroverweging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I. Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Europese procedure voor geringe vorderingen . . . . . . . . . . . . . . . A. Een verordening van een andere aard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De dubbele doelstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Het toepassingsgebied van deze verordening . . . . . . . . . . . . . . D. Kenmerken van de small claims . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Tegensprekelijk, schriftelijk en met gebruik van standaardformulieren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Strikt tijdschema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Belangrijke aanvullende rol van het nationaal procesrecht . E. Internationale bevoegdheid onaangeroerd. . . . . . . . . . . . . . . . F. Procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Schema van het verloop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De inleiding van de vordering en diverse proceselementen . 3. Rechtsmiddelen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G. Tenuitvoerlegging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . H. Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

204 204 205 205 205 207 208 209 210 211 212 212 212 213 214 214 215 215 216 216 216 218 219 220 221

Deel III. De erkenning en uitvoerbaarverklaring van vreemde rechterlijke beslissingen en akten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223 Hoofdstuk 1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

225

Hoofdstuk 2. De rechtskracht van vreemde vonnissen en akten . . . . . . . . § 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De akte of beslissing als feit waaraan het recht gevolgen koppelt . § 3. De bewijskracht van een buitenlandse akte of beslissing . . . . . . . . A. Uitwendige bewijskracht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Inwendige bewijskracht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Erkenning van een buitenlandse akte of beslissing . . . . . . . . . . . . A. Het begrip ‘erkenning’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Rechterlijke beslissingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Authentieke akten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. De titel tot tenuitvoerlegging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

227 227 227 228 228 229 230 230 231 232 234

Hoofdstuk 3. Het Europese recht van het erkennen en uitvoerbaar verklaren van beslissingen en akten {H. Storme}. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Overzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De Brussel I-Verordening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

237 237 238

X


Inhoud

§ 3. § 4. § 5.

§ 6.

A. Het toepassingsgebied van de Brussel I-Verordening gericht op exequatur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Beslissingen, authentieke akten en gerechtelijke schikkingen 2. Haar temporeel toepassingsgebied voor exequatur . . . . . . . 3. Haar materieel toepassingsgebied betreffende exequatur. . . 4. Haar ruimtelijk toepassingsgebied betreffende exequatur . . 5. De verhouding tot andere verdragen op het vlak van exequatur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De erkenning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De procedure voor erkenning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De gronden tot weigering van de erkenning . . . . . . . . . . . . C. De uitvoerbaarverklaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De draagwijdte van de vraag om uitvoerbaarverklaring . . . 2. De voorwaarden voor de uitvoerbaarverklaring . . . . . . . . . 3. De procedure voor de uitvoerbaarverklaring . . . . . . . . . . . 4. Authentieke akten en gerechtelijke schikkingen . . . . . . . . . Het EEX-Verdrag met Denemarken en het parallelle Lugano-Verdrag met de EVA-landen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De Brussel IIbis-Verordening, de Insolventieverordening en de nieuwe Onderhoudsgeldverordening (verzending). . . . . . . . . . . . . De verordening tot invoering van een Europese executoriale titel . A. Haar doel en haar toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De voorwaarden voor het verkrijgen van een executoriale titel C. De procedure voor het verkrijgen van een executoriale titel. . . D. De uitwerking van de executoriale titel . . . . . . . . . . . . . . . . . . Schematisch overzicht van opties bij nood aan exequatur. . . . . . .

Hoofdstuk 4. Verdragen inzake erkenning en uitvoerbaarverklaring . . . . § 1. Multilaterale verdragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Bilaterale verdragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hoofdstuk 5. Het Belgisch gemeen recht van het erkennen en uitvoerbaar verklaren van buitenlandse vonnissen en akten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Algemeen – de invoering van nieuwe regels en het overgangsrecht § 2. Het exequatur in het Wetboek van internationaal privaatrecht . . . A. De in het wetboek gebruikte begrippen. . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De voorafgaande formaliteit van de legalisatie . . . . . . . . . . . . 1. Voorwerp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Afschaffing van de legalisatie door europese en internationale normen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. De ambtenaren bevoegd voor de legalisatie . . . . . . . . . . . . 4. Legalisatie van Belgische akten en beslissingen. . . . . . . . . . C. De akte of beslissing als feit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Het inroepen van de bewijskracht van een vreemd vonnis of akte E. De erkenning van rechterlijke beslissingen . . . . . . . . . . . . . . . 1. De belangrijkste vernieuwingen in het Wetboek van internationaal privaatrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Drie wijzen van erkenning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Over te leggen documenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kluwer - Internationaal privaatrecht

238 238 240 242 242 243 244 244 245 250 250 252 253 255 255 256 257 257 258 262 263 264 267 267 267 269 269 271 271 272 272 274 275 276 276 276 278 278 278 280 XI

Inhoud

4. De algemene gronden tot weigering van de erkenning . . . . 5. De gevolgen van een erkenning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. De erkenning van authentieke akten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De wijze van erkennen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De voorwaarden voor de erkenning van buitenlandse akten 3. Zeldzame samenloop van beslissing en akte . . . . . . . . . . . . G. De uitvoerbaarverklaring van buitenlandse beslissingen en akten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Het voorwerp van de dwanguitvoering en de procedure daartoe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Voorwaarden voor een uitvoerbaarverklaring . . . . . . . . . . H. De vermelding en overschrijving van buitenlandse rechterlijke beslissingen en authentieke akten inzake staat en bekwaamheid 1. Voorwerp en voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Het recht op overschrijving voor Belgen . . . . . . . . . . . . . . 3. De neerlegging van akten van de burgerlijke stand bij de FOD Buitenlandse Zaken. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Specifieke gronden tot weigering van erkenning in sommige materies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. De regeling voor vonnissen en akten van voó´r 1 oktober 2004 Artikel 570 Ger. W. (oud) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

280 286 286 286 287 288 289 289 290 291 291 292 293 294 294

Deel IV. De internationale handelsarbitrage {M. Piers en J. Erauw} . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297 Hoofdstuk 1. De omschrijving van handelsarbitrage . . . . . . § 1. Definitie en situering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Ad hoc en institutionele arbitrage . . . . . . . . . . . . . . § 3. Nationale, internationale en buitenlandse arbitrages § 4. Kenmerken, voordelen en nadelen . . . . . . . . . . . . . .

.. .. .. .. ..

299 299 299 300 300

Hoofdstuk 2. Basisbeginselen van handelsarbitrage . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De partijautonomie of wilsvrijheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Arbiters beoordelen zelf hun bevoegdheid – Kompetenz-Kompetenz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. De autonomie van de arbitrageovereenkomst – Separability. . . . . § 5. ‘Res judicata’ van arbitrale uitspraken. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

301 301 301

Hoofdstuk 3. Het juridisch kader van de handelsarbitrage in Belgie¨ . . . . § 1. Arbitrageovereenkomst en arbitragereglement . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Deel VI van het Gerechtelijk Wetboek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Verdragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Uncitral: Arbitragereglement en Modelwet . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. Arbitrage over investeringsgeschillen (Icsid) . . . . . . . . . . . . . . . . A. Diverse mogelijkheden - De aantrekkingskracht van arbitrage B. Icsid-arbitrage in het bijzonder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. De impact van investeringsverdragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Uitvoerbaarverklaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

305 305 305 305 306 307 307 308 310 311

XII

... ... ... ... ...

.. .. .. .. ..

... ... ... ... ...

302 302 303


Inhoud

Hoofdstuk 4. Het recht van toepassing op de arbitrageprocedure en op het geschil. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De procedure – Vrijheid van de partijen en de zetel van de arbitrage § 3. Substantieel recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Rechtskeuze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Afwezigheid van rechtskeuze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Inhoudelijke bepaling van het toepasselijk (vreemd) recht . . . . § 4. Openbare orde en dwingend recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

313 313 313 314 314 314 316 317

Hoofdstuk 5. De arbitrageovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Arbitragebeding en arbitraal compromis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Vereiste van een schriftelijke arbitrageovereenkomst . . . . . . . . . . § 4. Geldigheidsvereisten van de arbitrageovereenkomst . . . . . . . . . . . A. Objectieve arbitreerbaarheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Subjectieve arbitreerbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Gelijkheid van de partijen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

319 319 320 320 322 322 324 325

Hoofdstuk 6. De arbitrageprocedure . . . . . . . . . . . . § 1. Procedureregels. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Inleiding van het geding . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Samenstelling van het scheidsgerecht . . . . . . . § 4. Informele, snelle en confidentie¨le procedure . .

.. .. .. .. ..

... ... ... ... ...

.. .. .. .. ..

327 327 327 328 328

Hoofdstuk 7. De relatie tussen arbiters en overheidsrechters . . . . . § 1. De rechterlijke macht heeft geen rechtsmacht ten gronde . . § 2. De taak van de rechter tijdens en na de arbitrageprocedure § 3. Het bijzondere probleem van de prejudicie¨le vraagstelling .

... ... ... ...

.. .. .. ..

331 331 331 332

Hoofdstuk 8. De arbitrale uitspraak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. De uitspraak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Gewone rechtsmiddelen – hoger beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Buitengewone rechtsmiddelen – vernietiging . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. De erkenning en uitvoerbaarverklaring van een arbitrale uitspraak

335 335 336 336 337

Hoofdstuk 9. De Europese richtlijn van 21 mei 2008 met betrekking tot bemiddeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

339

Deel V. De algemene technieken van het conflictenrecht . . . . . .

341

Hoofdstuk 1. Het aanwijzen van het toepasselijke recht . . . . . . . . . . . . . § 1. Een verwijzingsregel of conflictenregel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De opbouw van de verwijzingsregel en complexe verwijzingsregels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De herverwijzing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Het conflict van verwijzingsregels en renvoi . . . . . . . . . . . . . . B. Argumenten pro renvoi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

343 343 343


... ... ... ... ...

.. .. .. .. ..

... ... ... ... ...

344 346 346 347 XIII

Inhoud

§ 3.

§ 4.

§ 5. § 6.

§ 7.

C. Toch besluiten contra renvoi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. De praktijk tot 2004 en rechtsvergelijkend . . . . . . . . . . . . . . . E. Renvoi en het nieuwe wetboek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De verwijzing naar een niet-geu¨nificeerd rechtsstelsel – De federale clausule. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Niet-geu¨nificeerde wettenstelsels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Complexe nationale rechtsstelsels volgens het wetboek . . . . . . De kwalificatieconflicten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Probleemstelling: de kwalificatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De oplossing van de kwalificatiemoeilijkheid . . . . . . . . . . . . . C. Kwalificatieconflicten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Verdragsuniforme interpretaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De hie¨rarchie in de verwijzingsregels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De intertemporele conflicten in het internationaal privaatrecht. . . A. Overgang van forale verwijzingsregels uit wetgeving en rechtersrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Veranderingen in vreemd recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het conflit mobile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Hoofdstuk 2. Het toepassen van het aangewezen recht . . . . . . . . . . . . . . § 1. De ambtshalve toepassing van de Belgische verwijzingsregel. . . . . § 2. De toepassing en de interpretatie van vreemd recht – Belgisch recht als noodoplossing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Hulpmiddelen voor de kennisneming van vreemd recht – hulp van de partijen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Cassatiecontrole op de toepassing van vreemd recht. . . . . . . . . . . § 5. Complicaties bij het toepassen van vreemd recht doordat nieuwe vragen van internationaal privaatrecht oprijzen . . . . . . . . . . . . . . A. De ‘Voorafgaande vraag’ - probleemstelling . . . . . . . . . . . . . . B. Oneigenlijke voorvragen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. De oplossing van de voorvraag. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Verwikkelingen rond de voorvraag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 6. Complicaties bij het toepassen van vreemd recht wegens de andere invulling van begrippen en andere kwalificatie van regels . . . . . . . A. Aanpassing van vreemde normen door substitutie van Belgische begrippen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Aanpassing door transpositie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hoofdstuk 3. De technieken van afwijking van het normaal toepasselijk vreemd recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. De exceptie van internationale openbare orde . . . . . . . . . . . . . . . A. Begripsomschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Het verschil met de interne openbare orde . . . . . . . . . . . . . . . C. Het actuele karakter van onze fundamentele beginselen . . . . . D. Het relatieve karakter en de verworven rechten. . . . . . . . . . . . E. De exceptie in het verdragsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De voorrangsregels (rechtstreeks toepasselijke regels) . . . . . . . . . . A. Begripsomschrijving van de positieve werking – Voorrang opeisen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XIV

348 348 349 350 350 351 352 352 353 354 355 355 356 356 357 357 359 359 360 361 361 362 362 363 364 365 366 366 367 371 371 371 373 373 374 375 375 375


Inhoud

B. Buitenlandse voorrangsregels (of autolimitatieve regels) . . . . . C. Communautaire voorrangsregels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. De wetsontduiking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Begripsomschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De sanctie op wetsontduiking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Wetsontduiking als grond voor weigering van exequatur. . . . . § 4. De algemene uitwijkclausule of uitzonderingsclausule . . . . . . . . .

377 378 379 379 381 382 383

Deel VI. De nationaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

385

Hoofdstuk 1. De nationaliteit als aanknopingsfactor . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Algemene situering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De notie ‘nationaliteit’ en de teruggang van de nationaliteit als verdeelsleutel voor burgerlijke rechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Voordelen en nadelen van de verwijzing naar de nationaliteit . . . . A. Een opdeling van alle individuen die ordelijk had kunnen zijn. B. Juridische en praktische moeilijkheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Principie¨le bezwaren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Het alternatief: de gewone verblijfplaats . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. De bepalingen van het Wetboek van de Belgische Nationaliteit . . A. Kenmerken van het wetboek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Algemene termen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. De toekenning van Belgische nationaliteit door geboorte . . . . D. De nationaliteit door adoptie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. De nationaliteit als gezamenlijk gevolg van een akte van verkrijging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. De derde generatie vreemdelingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G. De vrijwillige verkrijging – De tweede generatie vreemdelingen 1. Vreemdelingen jonger dan 12 jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Vreemdelingen tussen 18 en 30 jaar die vrijwillig Belg worden door nationaliteitsverklaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . H. Het huwelijk en de Belgische nationaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . I. De nationaliteit wegens het bezit van staat van Belg . . . . . . . . J. De verkrijging door nationaliteitskeuze (optieverklaring) . . . . 1. Personen en gestelde voorwaarden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De procedure van artikel 15 WBN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. De rechterlijke beoordelingsvrijheid tot aan mei 2000. . . . . 4. Na mei 2000 – de ‘snel-Belg’-wet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . K. De naturalisatie door de wetgevende kamer . . . . . . . . . . . . . . L. Het verlies van de Belgische nationaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . M. De herverkrijging van de Belgische nationaliteit . . . . . . . . . . . N. De procedure van vervallenverklaring. . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. De vrijwillige verkrijging van Belgische nationaliteit met behoud van de bestaande nationaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Beperking van de bipatriditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Verdragsrechtelijke beloftes en hun consequenties . . . . . . . . . .

387 387

409 409 410

Hoofdstuk 2. Het oude nationaliteitsrecht (1932) en het overgangsrecht van de Wet van 1984 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

413


XV

388 390 390 391 391 392 393 393 394 395 396 397 397 398 398 398 401 402 402 402 403 403 404 405 407 408 408

Inhoud

§ 1. De Belgische nationaliteitsregels van 1932 tot 1985 . . . . . . . . . . . § 2. Het nieuwe Wetboek van de nationaliteit trad in werking op 1 januari 1985. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

413

Hoofdstuk 3. Nationaliteitsconflicten en -betwistingen . . . . . . . . . . . . . .

415

Deel VII. Bijzonder deel van het internationaal privaatrecht . . .

417

Hoofdstuk 1. De natuurlijke personen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Het bestaan en de afwezigheid van een persoon . . . . . . . . . . . . . . A. Het toepasselijk recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Internationale bevoegdheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De staat en bekwaamheid van personen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Aanvullende bevoegdheidsgronden om in Belgie¨ de status te bepalen – Nationaliteitsconflicten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Het wetboek voorziet in een aanvullende verwijzingsregel . . . . D. Het wetboek voorziet in een beperkt renvoi inzake bekwaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Een verandering in de nationaliteit heeft geen invloed op de bekwaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Onbekwaamheden betreffende een bepaalde rechtsverhouding G. Overgangsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. De naam en voornamen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Internationale bevoegdheid voor de vaststelling van de naam en de voornaam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Het recht toepasselijk op de vaststelling van de naam en voornaam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Het recht toepasselijk op de verandering van naam of voornamen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. De naam wordt zelfstandig aangeknoopt . . . . . . . . . . . . . . . . E. Nationaliteitsconflicten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. De naam gevormd in een geboorteakte van een EG-lidstaat . . G. Exequatur van naamsrechtelijke beslissingen en akten – Specifieke regels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

419 419 419 420 421 421

Hoofdstuk 2. De bescherming van onbekwamen, de voogdij en de ouderlijke zorg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. De internationale bevoegdheid van rechtbanken binnen de EG en de erkenning van Europese vonnissen (Brussel IIbis- Verordening) {H. Storme} . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Selectie van doctrine over de Brussel IIbis-Verordening. . . . . . B. De historiek van het ontstaan van de Brussel IIbis-Verordening C. Het toepassingsgebied van de Brussel IIbis-Verordening . . . . . 1. Haar materieel toepassingsgebied omsluit ook de voogdij over de persoon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Haar ruimtelijk toepassingsgebied en de verhouding met nationaal recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

XVI

413

422 423 424 425 425 426 426 426 427 427 427 428 430 432 435 435 435 436 437 437 439


Inhoud

§ 2.

§ 3. § 4. § 5. § 6.

D. Gemeenschappelijke bepalingen voor huwelijkszaken en ouderlijke verantwoordelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Ambtshalve controle van de bevoegdheid en bescherming van de versteklatende verweerder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Aanhangigheid van een geschil in een andere Europese lidstaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Voorlopige en bewarende maatregelen . . . . . . . . . . . . . . . . E. Bevoegdheid in huwelijkszaken. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Bevoegdheid voor ouderlijke verantwoordelijkheid en voogdij. 1. Principe: Bevoegdheid ligt in de lidstaat van de verblijfplaats van het kind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Uitzonderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. De erkenning onder de Brussel IIbis-Verordening . . . . . . . . . . 1. Beslissingen, authentieke akten en overeenkomsten . . . . . . 2. Haar materieel toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Haar ruimtelijk toepassingsveld in verband met exequatur . 4. Intertemporeel recht in verband met het exequatur . . . . . . 5. De erkenning van rechtswege of bij twijfel – per proces . . . G. De uitvoerbaarverklaring overeenkomstig de Brussel IIbis-Verordening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Het algemene regime . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De afschaffing van de exequaturprocedure voor sommige beslissingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . H. Gemeenschappelijke bepalingen voor zowel erkenning als tenuitvoerlegging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De verdragsregelingen inzake bevoegdheid, exequatur en samenwerking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Overzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Het verdrag van 12 juni 1902 inzake de voogdij van minderjarigen is nog van toepassing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Het eerste exequaturverdrag inzake ouderlijk gezagsrecht van 20 mei 1980 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Het Haags kinderontvoeringsverdrag van 25 oktober 1980 . . . E. Het Haags kinderbeschermingsverdrag van 19 oktober 1996 . . 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Bevoegdheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Toepasselijk recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Exequatur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Samenwerking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Bilaterale consulaire verdragen en verdragen tot repatrie¨ring. . Internationale bevoegdheid volgens gemeen recht inzake bescherming van onbekwamen, voogdij, ouderlijke zorg en omgangsrecht Erkenning en uitvoerbaarverklaring onder gemeen recht inzake de bescherming van onbekwamen, voogdij, ouderlijke zorg en omgangsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De uitvoering van internationale gezagsmaatregelen in Belgie¨ – Het federaal aanspreekpunt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het toepasselijk recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


440 440 441 442 444 444 444 446 452 452 452 453 453 455 457 457 459 460 461 461 462 463 464 467 467 468 469 469 470 471 472 473 474 477 478 XVII

Inhoud

A. Recht van toepassing op voogdij en bescherming van onbekwamen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De vertegenwoordiging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Beschermingsmaatregelen ten aanzien van onbekwame meerderjarigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Recht van toepassing op ouderlijke verantwoordelijkheid en het omgangsrecht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Nationaal recht is aanvullend . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hoofdstuk 3. De huwelijkssluiting en de echtscheiding . . . . . . . . . . . . . . § 1. De internationale bevoegdheid van rechtbanken binnen de EG en de erkenning van Europese vonnissen (Brussel IIbis-Verordening) {H. Storme} . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Referte aan de algemene uiteenzetting over de Brussel IIbisVerordening. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Verwijzing naar de algemene bespreking . . . . . . . . . . . . . . 2. Huwelijkszaken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Ruimtelijk toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Specifieke aspecten m.b.t. bevoegdheid in huwelijkszaken in de Brussel IIbis-Verordening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Zeven alternatieve fora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Tegenvordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Omzetting van scheiding van tafel en bed . . . . . . . . . . . . . C. Specifieke aspecten m.b.t. exequatur in huwelijkszaken in de Brussel IIbis-Verordening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Verdragen over de internationale bevoegdheid . . . . . . . . . . . . . . . § 3. De internationale bevoegdheid volgens Belgisch gemeenrecht – Specifieke regels inzake huwelijk en scheiding . . . . . . . . . . . . . . . § 4. De huwelijkssluiting – Toepasselijk recht en buitenlandse huwelijksakten {m.m.v. K. Jansegers} . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. De bevoegdheid van de Belgische aambtenaar van de burgerlijke stand om het huwelijk te voltrekken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Wat valt onder het begrip huwelijk? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Het recht toepasselijk op de huwelijksbelofte . . . . . . . . . . . . . D. Het recht toepasselijk op de totstandkoming van het huwelijk. 1. De distributieve verwijzingsregel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Bijzondere exceptie voor huwelijken tussen personen van gelijk geslacht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. De algemene exceptie van internationale openbare orde . . . 4. Polygamie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. De vormvereisten toepasselijk op het huwelijk . . . . . . . . . . . . 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Huwelijken gesloten voor diplomatieke of consulaire ambtenaren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Documenten vereist om te huwen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Schijnhuwelijken in Belgie¨ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G. De nietigverklaring van het huwelijk – Toepasselijk recht . . . . H. Erkenning van huwelijken gesloten in het buitenland – Europese landen zowel als andere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XVIII

478 479 480 481 481 483 483 483 483 483 484 485 485 487 487 487 489 489 491 491 493 495 496 496 497 498 499 500 500 501 503 505 508 509


Inhoud

I. Het afhouden van schijnhuwelijken uit het buitenland . . . . . . J. Overgangsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. Het op de echtscheiding toepasselijk recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De verwijzingsregel voor echtscheidingen volgens het Wetboek van ipr. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De objectieve verwijzingsregel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Beperkte rechtskeuze van de twee partners. . . . . . . . . . . . . 3. Het toepassingsgebied van het echtscheidingsstatuut . . . . . 4. De oude verwijzingsregel onder een wet uit 1960 en artikel 3, 3 B.W. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 6. De erkenning van echtscheidingen uit het buitenland . . . . . . . . . . A. Verordening en gemeen recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Specifieke regeling inzake de eenzijdige verstoting in het buitenland plaatsgevonden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De wettekst van artikel 57 WbIPR wil in beginsel de afwijzing 2. Omstandigheden waarin uitzonderlijk een bekrachtigde verstoting erkenbaar kan zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Toepassingen van oud erkenningsrecht in de praktijk en het begunstigingsprincipe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. De flitsscheiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 7. Nieuw Europees initiatief inzake huwelijksaangelegenheden afgewend. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hoofdstuk 4. De huwelijksgevolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Vragen van internationale bevoegdheid en van exequatur rond persoonlijke huwelijksgevolgen en huwelijkscontracten . . . . . . . . § 2. De afbakening tussen het primair statuut en het huwelijksvermogensrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Het recht toepasselijk op de personele gevolgen van het huwelijk . A. De werking in de tijd van de nieuwe collisieregels . . . . . . . . . . B. De toestand voó´r de invoering van het wetboek van internationaal privaatrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. De toestand onder het wetboek voor alle bestaande huwelijken 1. De verwijzingsregel voor personele gevolgen . . . . . . . . . . . 2. Het toepassingsgebied van de personele gevolgen van het huwelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Uitzondering: rechten betreffende de gezinswoning . . . . . . § 4. Het recht toepasselijk op de vermogensrechtelijke gevolgen van het huwelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Overgangsrecht tussen oude en nieuwe ipr-regeling en wijzigingsbepalingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Het overgangsrecht: oude huwelijken, oude regeling. . . . . . 2. Wijzigingsbepalingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Huwelijken gesloten voó´r 1 oktober 2004 . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Objectief toepasselijk recht (oud) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Conflit mobile en intertemporeel conflictenrecht (oud) . . . . 3. Huwelijkscontract: keuze van stelsel en toepasselijk recht (oud) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kluwer - Internationaal privaatrecht

510 510 511 511 511 511 513 514 515 516 516 517 517 518 519 520 521 525 525 526 526 526 527 528 528 530 530 531 531 531 532 532 532 533 534 XIX

Inhoud

4. Wijziging van het stelsel tijdens het huwelijk (oud). . . . . . . C. De verwijzingsladder voor gevolgen van huwelijken gesloten na` 1 oktober 2004 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De rechtskeuze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De modaliteiten van de rechtskeuze . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Het recht toepasselijk op de vorm van de keuze van een huwelijksvermogensstelsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Het recht toepasselijk bij gebreke van keuze. . . . . . . . . . . . 5. Het toepassingsgebied van het recht van toepassing op het huwelijksvermogensrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. De veranderbaarheid van het huwelijksvermogensregime . . 7. De vereffening en verdeling en de invloed van de lex rei sitae 8. De bescherming van derden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. De hypotheek van de gehuwde vrouw . . . . . . . . . . . . . . . .

535

Hoofdstuk 5. De samenwoning en het partnerschap {m.m.v. K. Jansegers} § 1. De moeilijke afbakening tussen de relatie van samenwoning en het huwelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De kwalificatie is van belang voor de gevolgen . . . . . . . . . . . . § 2. Internationale bevoegdheid van de Belgische administratieve overheden en rechtbanken inzake de relatie van samenleven . . . . . . . . A. De registratie van de sluiting van de relatie. . . . . . . . . . . . . . . B. De registratie van de beeïndiging van de relatie. . . . . . . . . . . . C. Internationale bevoegdheid van onze gerechten. . . . . . . . . . . . § 3. Het recht toepasselijk op de relatie van samenleven . . . . . . . . . . . A. Het recht van de plaats van de eerste registratie . . . . . . . . . . . B. Het toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. De Belgische wet van 23 november 1998 . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Dringende en voorlopige maatregelen en artikel 10 WbIPR . . E. De vermogensrechtelijke gevolgen en de bescherming van derden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. De erkenning van buitenlands tot stand gekomen relaties van samenleven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. Het overgangsrecht inzake de relaties van samenleven . . . . . . . . .

543

Hoofdstuk 6. De oorspronkelijke afstamming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Internationale bevoegdheid inzake de oorspronkelijke afstamming § 2. Het recht toepasselijk op de oorspronkelijke afstamming . . . . . . . A. De vaststelling en betwisting van de afstamming – Hoofdregel B. Het recht van toepassing op de toestemming van het kind. . . . C. Positieve afstammingsconflicten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. De exceptie van internationale openbare orde en voorrangsregels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Het toepassingsgebied van het recht toepasselijk op de afstamming § 4. Nadere regels voor de vorm en ambtelijke bevoegdheid voor erkenningen van een kind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. De erkenning en de uitvoerbaarverklaring van buitenlandse vonnissen en akten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XX

536 536 537 538 538 539 539 540 540 541

543 543 544 545 545 546 546 547 547 548 548 549 550 550 551 553 553 554 554 557 558 559 560 561 562


Inhoud

§ 6. Overgangsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

562

Hoofdstuk 7. De internationale adoptie {m.m.v. K. Jansegers} . . . . . . . . § 1. De inwerkingtreding van de nieuwe Belgische wetsbepalingen . . . § 2. Internationale bevoegdheid voor homologaties en voor betwistingen inzake adopties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Het toepasselijke recht volgens het wetboek van internationaal privaatrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Het recht toepasselijk op de voorwaarden voor de totstandkoming van de adoptie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De conflictenregel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De voorrangsregel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Recht toepasselijk op de toestemming van de geadopteerde en zijn wettelijke vertegenwoordigers. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De conflictenregel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De voorrangsregel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Recht toepasselijk op de wijze van de totstandkoming van de adoptie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. De aard van de door de adoptie geschapen band . . . . . . . . . . E. Recht toepasselijk op de omzetting, de herroeping en de herziening van de adoptie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De conflictenregels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De voorrangsregels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Internationale samenwerking onder het Verdrag van Den Haag van 29 mei 1993. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. De implementatie van het verdrag in Belgie¨ . . . . . . . . . . . . . . B. Zijn toepassingsgebied voor adopties met overbrenging. . . . . . C. De termen internationaal en interlandelijk . . . . . . . . . . . . . . . D. De aard en het mechanisme van het verdrag . . . . . . . . . . . . . . 1. Hoofdkenmerken van het Verdrag van Den Haag . . . . . . . 2. Erkenning van de verdragsconforme adopties onder de lidstaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. Diverse imperatieve en procedurele aspecten uit de federale en Vlaamse decreten tot hervorming van de adoptie . . . . . . . . . . . . . A. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Materie¨le voorschriften in de Belgische Adoptiewet . . . . . . 2. De structuur van de Adoptiewet en de interlandelijke adopties vanuit Belgisch gezichtspunt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De procedure voor een ‘interlandelijke’ adoptie in het gemeen recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. De vaststelling bij vonnis van de geschiktheid tot adopteren . . D. De voorwaarden voor de overbrenging van het adoptiefkind naar Belgie¨ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. De adoptieprocedure na de overbrenging van het kind . . . . . . F. Beschermingsmaatregelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 6. De erkenning van vreemde adoptie-akten en adoptievonnissen {m.m.v. H. Storme} . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Regeling in het Burgerlijk Wetboek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

565 565


566 567 567 567 568 569 569 570 570 570 571 571 572 572 572 574 575 575 575 577 578 578 578 579 579 580 581 582 583 583 583

XXI

Inhoud

B. Erkenning van een vreemde adoptie uit een lidstaat van het Haags verdrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Vreemde adopties uit niet-lidstaten van het verdrag – de hypothese dat de adoptie per vreemd vonnis tot stand kwam . . . . . 1. Drie groepen van voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Gronden tot weigering op basis van art. 365-2 B.W. . . . . . 3. Hoge vormelijke drempel voor de erkenning . . . . . . . . . . . 4. Welke administratie is bevoegd? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Het uitblijven van de conflictenrechtelijke toetsing . . . . . . . 6. Vreemde beslissingen van herziening, herroeping en nietigverklaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Vreemde adopties buiten het verdrag – de hypothese van adoptie per authentieke akte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Het vereiste van voorafgaande centrale registratie . . . . . . . . . . F. Overgangsregeling tussen oud en nieuw inzake adoptie . . . . . . 1. Aansluiting van exequatur bij de invoering van nieuw Belgisch adoptierecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De erkenning van buitenlandse rechterlijke beslissingen . . . 3. Uit het buitenland afkomstige adoptieakten. . . . . . . . . . . . G. Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 7. Het recht van toepassing op adoptieaktes van voó´r 1 september 2005 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Het overgangsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Het oude recht van toepassing op de toelaatbaarheid en de grondvoorwaarden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. De conflictenregel wanneer de geadopteerde ouder was dan 15 jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. De conflictenregel wanneer de geadopteerde jonger was dan 15 jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Het recht van toepassing voor de toestemming tot de adoptie . F. De vorm waarin een adoptie tot stand kwam (oud). . . . . . . . . G. De gevolgen van de internationale adoptie die tot stand kwam voor 1 september 2005 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hoofdstuk 8. De onderhoudsvorderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Algemeen – Verandering komt in 2011 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Internationale bevoegdheid en exequatur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. De Brussel I-Verordening tot midden 2011 . . . . . . . . . . . . . . . B. Bevoegdheid, toepasselijk recht, exequatur en samenwerking in Europa – Verordening 4/2009. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Een bilateraal verdrag met ‘Joegoslavie¨’ (1973) . . . . . . . . . . . . § 3. Het toepasselijk recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Onderhoudsverplichtingen ten aanzien van kinderen beneden 21 jaar – Verdrag van 24 oktober 1956 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De verwijzingsregel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Het gemeen recht in het Wetboek van ipr . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De verwijzingsregel met ingebouwde correctie . . . . . . . . . . XXII

584 586 586 586 588 589 590 590 591 592 593 593 594 595 596 596 596 598 599 599 600 601 602 603 603 604 604 605 607 608 608 608 609 610 610 611


Inhoud

3. Overeenkomst tot onderhoud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Het toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. De invloed van de openbare orde-exceptie . . . . . . . . . . . . . § 4. Overgangsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

612 613 614 614

Hoofdstuk 9. Het erfrecht en de testamenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Internationale bevoegdheid en exequatur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Bilaterale bevoegdheidsverdragen en dubbele verdragen . . . . . B. Internationaal bevoegde ambtenaren en consuls . . . . . . . . . . . C. De gemeenrechtelijke bevoegdheidsgronden en exequatur . . . . § 3. Het toepasselijk recht voor de wettelijke erfopvolging . . . . . . . . . A. De devolutie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Eenheid of versnippering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Het objectief toepasselijke nationale recht . . . . . . . . . . . . . B. Beperkte rechtskeuze is toegestaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Het toepassingsgebied van de lex successionis . . . . . . . . . . . . . D. De wijze van aanvaarding of verwerping van de nalatenschap . E. De bijzondere onbekwaamheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. De wijze van samenstelling en de toebedeling van de loten . . . G. Het beheer en de overgang van de nalatenschap . . . . . . . . . . . H. De afschaffing van het voorafnemingsrecht. . . . . . . . . . . . . . . § 4. De testamentaire erfopvolging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. De vormelijke geldigheid van testamenten volgens het Verdrag van Den Haag van 5 oktober 1961 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Het testament in de internationale vorm . . . . . . . . . . . . . . . . . C. De interpretatie van testamenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. De registratie van testamenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. Het overgangsrecht van het internationaal erfrecht . . . . . . . . . . .

617 617 617 617 618 618 619 619 619 620 620 621 623 623 623 624 625 625

Hoofdstuk 10. Het zakenrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Internationale bevoegdheid voor geschillen over zakelijke rechten A. Zakelijke rechten in het algemeen – Europese en nationale bevoegdheidsregels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Bevoegdheidsregels inzake de bescherming van intellectuele eigendom – Europees en dan nationaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Het zakenrechtelijk statuut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. De verwijzingsregel voor zakelijke rechten . . . . . . . . . . . . . . . B. Het toepassingsgebied van het situsrecht. . . . . . . . . . . . . . . . . C. Onteigening – nationalisatie – confiscatie . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Zakelijke zekerheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Onroerende zakelijke zekerheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Roerende zakelijke zekerheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Algemene beginselen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Een nieuw verdrag betreffende mobiele zekerheden en zekerheden op vliegtuigmateriaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Zakelijke rechten volgens de aard van de goederen . . . . . . . . . . . A. Onroerende goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Roerende goederen in het bijzonder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

631 631


625 627 627 628 628

631 632 633 633 634 636 636 636 637 637 638 640 640 641 XXIII

Inhoud

1. De plaats van ligging. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De verplaatsing van een roerend goed (conflit mobile) . . . . C. Rechtsalgemeenheden – Bijzondere patrimonia . . . . . . . . . . . . D. Schuldvorderingen – Cessie en derdenwerking . . . . . . . . . . . . E. Zakelijke rechten op een banktegoed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Het zaakstatuut van verhandelbare effecten – Waardepapieren 1. De ligging van effecten en op rekening geboekte effecten . . 2. Geı¨ mmaterialiseerde effecten – eigendom en de overdracht ervan of hun status als depot tot zekerheid . . . . . . . . . . . . G. Cultuurgoederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . H. Werken van beeldende kunst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I. Gestolen goed – gestolen effecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . J. Onlichamelijke goederen – de intellectuele rechten . . . . . . . . . 1. Begripsomschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Auteursrechten op internationaal vlak . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Auteursrecht of merkenrecht op materiaal via satelliet of digitale media verstuurd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Industrie¨le eigendomsrechten op internationaal vlak . . . . . 5. Het zaakstatuut van intellectuele eigendomsrechten onder het Wetboek van ipr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. Vragen rond exequatur van beslissingen over zakenrecht . . . . . . . Hoofdstuk 11. De contractuele verbintenissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Internationale bevoegdheid en exequatur van buitenlandse vonnissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De verwijzingsregels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Het Verdrag van Rome (‘EVO’) en zijn opvolging door de Rome I-Verordening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Algemeen – Structuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Het toepassingsgebied van het EVO en de Rome I- Verordening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Interpretatie en de interpretatieprotocollen voor EVO . . . . 4. Verhouding tot andere rechtsnormen en EVO en Rome IVerordening onderling. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. De algemene verwijzingsregel voor contractuele verbintenissen in het EVO en de nieuwe verordening . . . . . . . . . . . . . 6. Algemene aspecten van de conflictenregeling in de Rome IVerordening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Toepassingsgebied van de lex contractus . . . . . . . . . . . . . . 8. Recht toepasselijk op specifieke aspecten van de overeenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Aanvullende regels in het Belgisch wetboek van ipr. . . . . . . . . 1. Een uitbreiding van het werkingsveld van EVO . . . . . . . . . 2. Verdere aanvullende verwijzingsregel inzake eenzijdige verbintenissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Een aanvullende verwijzingsregel inzake vertegenwoordiging 4. Een aanvullende regel inzake rechtstreekse vordering . . . . . C. Elektronisch gesloten overeenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . .

XXIV

641 641 642 643 644 645 645 646 650 651 652 653 653 653 654 655 656 657 659 659 660 660 660 662 666 667 667 679 681 683 688 688 689 690 690 690


Inhoud

D. Het komende recht samengevat: de nieuwigheden in de Rome IVerordening. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Het oude gemeenrechtelijke conflictenrecht voor verbintenissen van voó´r 1988 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Bijzondere contracten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Aannemingsovereenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Arbeidsovereenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Een bijzondere bevoegdheidsgrond voor terbeschikkingstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De verwijzingsregel voor contracten vanaf 1 januari 1988. . 3. De arbeidscontracten van voó´r 1 januari 1988: het ‘oude’ ipr 4. Voorbeelden van imperatieve wetsbepalingen. . . . . . . . . . . 5. De Detacheringsrichtlijn en de Wet van 5 maart 2002 . . . . 6. De EEG-Verordening over de sociale zekerheid . . . . . . . . . C. Auteursovereenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Bankcontracten, betalingen en beleggingen . . . . . . . . . . . . . . . 1. Overeenkomsten met betrekking tot bankrekeningen . . . . . 2. Betaling door grensoverschrijdende overschrijvingen . . . . . 3. Betalings- en afwikkelingssystemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Kredieten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Conflictenrecht van de cheque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Handel in financie¨le waarden of instrumenten op beurzen . E. Bewaargeving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Cessie van schuldvordering (inclusief conventionele subrogatie) en factoring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G. Concessieovereenkomsten – Exclusieve verkoopconcessies in Belgie¨ als distributieovereenkomsten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Oude conflictenregel en nieuwe gespecificeerde regel voor distributiecontracten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Een relatie sui generis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Territoriaal werkend imperatief recht voor eenzijdige verbrekingen van concessies van onbepaalde duur . . . . . . . . . . . . H. Consumentenovereenkomsten {m.m.v. C. Clymans en C. Rommelaere} . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Een beschermingsregel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De condities van begunstiging onder EVO . . . . . . . . . . . . . 3. De condities voor begunstiging onder de nieuwe ‘Rome IVerordening’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Andere uitzonderingen bij de gunstregelingen onder de Rome I-Verordening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Beperking van de wilsautonomie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Consumentenbescherming uit Europese richtlijnen . . . . . . . I. Dading . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . J. Dienstenovereenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . K. Franchiseovereenkomsten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . L. Koop-verkoop van roerend goed tussen handelaars {C. Clijmans en J. Erauw} . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Een conflictenregel voor kooptransacties is nodig . . . . . . .


692 694 695 695 696 696 697 699 700 701 703 703 706 706 708 710 710 714 714 715 715 717 717 718 719 720 720 721 724 725 726 727 729 729 731 733 733

XXV

Inhoud

2. Het Weens Koopverdrag van 1980 (‘CISG’) dringt zich rechtstreeks op . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Interpretatieregels voor de CISG-conventie . . . . . . . . . . . . 4. De geldige sluiting van de koopovereenkomst onder CISG. 5. Verplichtingen van partijen onder de CISG-conventie . . . . 6. De keuring of de ontdekking van een verborgen gebrek onder CISG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Risico-overdracht tussen partijen in de koop onder CISG . 8. Rechtsmiddelen onder de CISG-conventie . . . . . . . . . . . . . 9. De bijzondere verjaring bij de internationale koop-verkoop van roerende handelswaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Onderkoop en de vrijwaring als toebehoren van de verkochte zaak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . M. Overeenkomst tot doorverkoop van kunstwerken met volgrecht van de kunstenaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Een Europese richtlijn maar geen conflictenregeling . . . . . . 2. Indicia voor haar uitwerking in de ruimte – de vraag naar de kwalificatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Het voorstel voor de wet die de derdenwerking van een overeenkomst beheerst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . N. Overeenkomsten met betrekking tot onroerende goederen. . . . O. Overeenkomsten inzake persoonlijke zekerheden {m.m.v. C. Clijmans}. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Autonome garanties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Borgtochten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Patronaatsverklaringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . P. Overeenkomsten met tussenpersonen – lasthebber, handelsagent, commissionair . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De verwijzingsregel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Imperatieve bescherming van de handelsagent . . . . . . . . . . Q. Pandovereenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . R. Ruilovereenkomsten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . S. Schenkingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . T. Technologieoverdracht en licentieovereenkomsten . . . . . . . . . 1. Meerdere samenwerkingsvormen – Beleidsopties van imperatief recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De gepaste conflictenregel – op casuı¨ stieke basis . . . . . . . . U. Timeshareovereenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Het begrip ‘timeshare’ en zijn opeenvolgende regelingen. . . 2. De Wet van 11 april 1999: toepassingsgebied en bevoegdheidsclausules . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Het toepasselijk recht onder Europees conflictenrecht . . . . 4. Harmonisering tegen 2011 als dwingend minimum – gegeven de relevante connectie met de EG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Dwingende aspecten onder de Belgische Timesharewet. . . . V. Trust en gelijkaardige fiduciaire overeenkomsten . . . . . . . . . . 1. Het trustbegrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Een specifieke bevoegdheidsgrond in verordening en wetboek 3. Het toepasselijk recht volgens het wetboek . . . . . . . . . . . . XXVI

734 739 742 744 747 751 752 755 761 762 762 763 767 769 770 770 772 773 775 775 776 777 778 778 779 779 781 783 783 784 785 786 787 789 789 790 790


Inhoud

W. Veilingkoop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . X. Vervoersovereenkomsten {C. Clijmans} . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Internationaal zeevervoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Internationaal wegvervoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Internationaal luchtvervoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Internationaal spoorvervoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Multimodaal vervoer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Y. Verzekeringsovereenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Afbakening van de toepasselijke verwijzingsregels voorafgaand aan de invoering van de Rome I-Verordening . . . . . 2. De afbakening van het regelingsveld van de aankomende Rome I-Verordening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. De verwijzingsregels ingevolge de Verzekeringsrichtlijnen en hun omzetting – tot aan de nieuwe Rome I-Verordening . . 4. De verwijzingsregels ingevolge de toepassing van het EVO – in de marge van de EG-Richtlijnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Een bijzondere regel voor de rechtstreekse vordering tegen de verzekeraar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. De nieuwe regels van de Rome I-Verordening – vanaf 17 december 2009 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Z. Wisselbrief en orderbriefjes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hoofdstuk 12. De onrechtmatige daad en andere niet-contractuele verbintenissen {m.m.v. C. Clijmans}. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Internationale bevoegdheid en exequatur van vreemde vonnissen . § 2. Ter inleiding over de verwijzingsregels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. De Rome II-Verordening – De Europese conflictenregeling voor schadegevallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Het toepassingsgebied van de Rome II-Verordening . . . . . . . . 1. Historisch overzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Haar materieel toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Haar ruimtelijk toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Haar temporeel toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. De afbakening van de verordening tegenover ander gemeenschapsrecht en de bestaande verdragen . . . . . . . . . . . . . . . B. De opbouw van de diverse verwijzingsregels in de Rome IIVerordening. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. De algemene verwijzingsregel in de Rome II-Verordening . . . . D. De specifieke regels en hun uitzonderingen onder de Rome IIVerordening. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Productenaansprakelijkheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Oneerlijke concurrentie en daden die de concurrentie beperken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Beperking van de mededinging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Milieuschade. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Inbreuk op intellectuele eigendomsrechten . . . . . . . . . . . . . 6. Collectieve actie bij arbeidsconflicten . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Precontractuele aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kluwer - Internationaal privaatrecht

792 793 793 794 796 797 798 798 799 799 800 801 805 806 806 809 811 811 812 812 812 812 813 816 816 816 818 818 820 820 821 822 823 823 823 825

XXVII

Inhoud

§ 4.

§ 5.

§ 6. § 7.

§ 8.

E. Rechtskeuze onder de Rome II-Verordening. . . . . . . . . . . . . . F. Algemene bepalingen van de Rome II-Verordening. . . . . . . . . G. Het toepassingsgebied van het toepasselijk recht volgens de Rome II-Verordening. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . H. Enkele specifieke rechtsvragen onder de Rome II-Verordening 1. Rechtstreekse vordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Meervoudige aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Vorm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Schade veroorzaakt in de context van de bankencrisis en het beursverval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De quasi-contractuele verbintenissen – ongerechtvaardigde verrijking en zaakwaarneming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemene situering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De verwijzingsregels onder de verordening voor wat wij kennen als quasi-contracten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Rechtskeuze en gemeenschappelijke bepalingen . . . . . . . . . 2. Ongerechtvaardigde verrijking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Zaakwaarneming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De gemeenrechtelijke conflictenregels van het Wetboek van ipr . . A. Werking in de tijd en gedeeltelijk behoud van de Belgische regeling in de marge van de Rome II-Verordening . . . . . . . . . B. De algemene verwijzingsregels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Bijzondere gevallen krijgen bijzondere regels – ook in het recht geldend tot 2009. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. De algemene accessoire aanknoping onder het wetboek . . . . . E. Rechtskeuze (achteraf) onder het wetboek . . . . . . . . . . . . . . . F. Lokale gedragsregels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G. Het toepassingsgebied van het delictstatuut onder het wetboek H. De quasi-contractuele relaties – Slechts voor oude gevallen . . . I. Subrogatievordering en rechtstreekse vordering . . . . . . . . . . . 1. Subrogatievordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Rechtstreekse vordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . J. Schade veroorzaakt via het internet volgens het Wetboek van ipr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . K. Algemene bepalingen van het Wetboek van ipr . . . . . . . . . . . . Het oude gemeenrecht: de lex loci delicti-regel . . . . . . . . . . . . . . . A. De lex loci delicti-regel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Nuanceringen op de oude strakke verwijzingsregel . . . . . . . . . Het Verdrag van Den Haag inzake verkeersongevallen op de weg A. Het toepassingsgebied van het verdrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De verwijzingsregel voor schadegevallen in het verkeer . . . . . . C. Het toepassingsgebied van het aldus gevonden delictsstatuut. . D. De rechtstreekse vordering tegen de verzekeraar van de schuldige partij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Impact van de Rome II-Verordening inzake verkeersongevallen Andere verdragen en Europese regelgeving . . . . . . . . . . . . . . . . .

Hoofdstuk 13. De rechtspersonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Algemene zaken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XXVIII

826 827 827 828 828 829 829 829 832 832 832 832 833 834 835 835 836 837 839 840 840 840 841 843 843 843 843 844 845 845 846 847 847 848 850 851 851 852 855 855


Inhoud

§ 2. Regels van internationaal bevoegdheidsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . A. De Brussel I-verordening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Belgisch gemeen internationaal bevoegdheidsrecht . . . . . . . . . § 3. Het recht toepasselijk op rechtspersonen in het wetboek van ipr. . A. De conflictenregel geldt voor alle rechtspersonen . . . . . . . . . . B. Het recht van de plaats van de voornaamste vestiging. . . . . . . 1. De verwijzingsregel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Een geval van ‘renvoi’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Spreken over de nationaliteit van vennootschappen en het toepasselijk recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Verandering of verplaatsing van zetel (voornaamste vestiging) E. Het toepassingsgebied van het toepasselijke recht op de rechtspersonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Invloed van het Europees recht; de vrijheid van vestiging. . . . . . . A. De verdragsregel – Vennootschappen als Europese ingezetene . B. De rechtspraak van het EHJ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. De implicaties voor de werkelijke zetelleer . . . . . . . . . . . . . . . § 5. Aandelen en deelrechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Wie mag vennoot worden? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Rechten en plichten verbonden aan deelrechten of aandelen . . C. De soorten aandelen – Toonderaandelen afschaffen . . . . . . . . D. Het overdragen van aandelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Rechten in aandelen beheerd door een administratiekantoor of in trust. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Verlies of diefstal van aandelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G. Overeenkomsten tussen aandeelhouders . . . . . . . . . . . . . . . . . H. Vorderingen van aandeelhouders voortvloeiend uit een openbare uitgifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 6. De plichten van bestuurders en de bestuurdersaansprakelijkheid . § 7. Vennootschapsgroepen en doorbraak van vennootschapsscherm . § 8. De fusie en mindere vormen van inbreng en van samenwerking . . A. Fusie van vennootschappen volgens de ipr-wet . . . . . . . . . . . . B. Inbreng van een algemeenheid of van een bedrijfstak . . . . . . . C. De bescherming van werknemers – Medezeggenschap . . . . . . . D. Joint ventures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 9. De erkenning van vreemde rechtspersonen. . . . . . . . . . . . . . . . . . § 10. De Europese vennootschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 11. Exequatur van vreemde rechterlijke beslissingen betreffende vennootschappen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. De Brussel I-Verordening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Het Belgisch gemeen exequaturrecht – specifieke regel . . . . . .

856 856 857 857 857 858 858 860

Hoofdstuk 14. De insolventieprocedures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Inleiding – Universaliteit of territorialiteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De Europese Insolventieverordening inzake faillissement, akkoord en soortgelijke insolventieprocedures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Het toepassingsgebied van de Europese Insolventieverordening 1. Historisch overzicht en uitwerking in de tijd . . . . . . . . . . .

887 887


861 862 862 864 864 864 867 868 868 868 869 872 873 874 876 876 877 877 879 879 880 881 882 883 884 886 886 886

888 888 889 889 XXIX

Inhoud

2. Haar materieel toepassingsveld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Haar ruimtelijk toepassingsveld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. De verhouding van de Insolventieverordening met de Brussel I-Verordening en met de verdragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. De bevoegdheidsregels in de Europese Insolventieverordening (universaliteit en territorialiteit) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Het toepasselijke recht volgens de Insolventieverordening . . . . 1. De lex fori als lex concursus. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Uitzonderingen op de lex concursus . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. De plicht tot samenwerking tussen rechtbanken en curatoren onder de Insolventieverordening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. De erkenning van Europese uitspraken inzake insolventie . . . . 1. Het hoofdprincipe en een grond tot weigering van de erkenning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Welke beslissingen vallen onder dit bevoorrecht regime? . . G. De uitvoerbaarverklaring van Europese uitspraken inzake insolventie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Het Belgisch wetboek van internationaal privaatrecht . . . . . . . . . A. De regeling uit Europa werd doorgetrokken . . . . . . . . . . . . . . B. Specifieke en gemeenrechtelijke bevoegdheidsregels inzake de insolventie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Het toepasselijke recht op de insolventie . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De lex fori als lex concursus. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Uitzonderingen op de lex concursus . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. De eenzijdig uitgedrukte wens dat curatoren over de grenzen zouden samenwerken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Specifieke regels van erkenning inzake vreemde beslissingen aangaande de insolventie in het gemeen recht . . . . . . . . . . . . . § 4. De oude regeling voor procedures reeds aanhangig op 1 oktober 2004 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

XXX

890 890 893 894 895 895 897 898 899 899 900 901 901 901 902 904 904 905 905 907 908


Inhoud... Voorwoord Gebruikte afkortingen Verkort geciteerde boeken, wetenschappelijke artikelen en rapporten... 5

Recommend Documents