01 Santiago pag. 001-033:01 Santiago pag. 001-033 4.0
08-05-2012
12:11
4
Inhoud GEBRUIKSAANWIJZING BIJ DE GIDS ..............................6-7 DE STERRENROUTE ............... 8-9 OVERZICHTSKAART VAN DE CAMINO ..................... 10-11
Vierde, herziene druk 2012
Colofon Te voet naar Santiago de Compostela is een uitgave van: © Uitgeverij Elmar B.V., Delft, 2008/2012
DE CAMINO ARAGONÉS 34-61 ETAPPE 1: VAN SOMPORT NAAR JACA 36-41 ETAPPE 2: VAN JACA NAAR ARRÉS .... 42-45 ETAPPE 3: VAN ARRÉS NAAR ARTIEDA ........................ 46-49 ETAPPE 4: VAN ARTIEDA NAAR SANGÜESA .......................50-53 ETAPPE 5: VAN SANGÜESA NAAR MONREAL ..........................54-57 ETAPPE 6: VAN MONREAL NAAR PUENTE LA REINA / GARES 58-61
VOORBEREIDING .............. 12-17 GESCHIEDENIS VAN EEN MYTHE ............................ 18-23 HISTORISCHE CHRONOLOGIE .. 24 KUNST LANGS DE CAMINO 25-27 DE UITRUSTING ............... 28-31 ONGEMAKKEN VAN DE PELGRIM ......................... 32-33
Oorspronkelijke titel: El Camino de Santiago a pie Oorspronkelijke uitgave: © 2008 Santillana Ediciones Generales, S.L. Auteur: Paco Nadal Fotografie: Fernando Bezanilla, Miguel Gener en Paco Nadal Illustraties: Paco Nadal en Fernando de Santiago Kaarten: Bernard Datcharry en Valeria H. Mardones Nederlandse vertaling: Marjan Blumer en Josine Stobbe Omslagontwerp: Wil Immink Opmaak: Kees van Bommel ISBN: 978 90389 21679
DE CAMINO FRANCÉS 62-245 ETAPPE VANUIT FRANKRIJK: VAN SAINT-JEAN-PIEDDE-PORT NAAR RONCESVALLES /ORREAGA 64-69 ETAPPE 1: VAN RONCESVALLES / ORREAGA NAAR LARRASOAÑA / LARRASOAINA .................. 70-75 ETAPPE 2: VAN LARRASOAÑA / LARRASOAINA NAAR PAMPLONA / IRUÑA 76-79 PAMPLONA / IRUÑA ......... 80-81
Pagina 4
01 Santiago pag. 001-033 4.0
06-03-2008
12:00
Pagina 5
5 INHOUD
ETAPPE 3: VAN PAMPLONA / IRUÑA NAAR PUENTE LA REINA / GARES 82-87 ETAPPE 4: VAN PUENTE LA REINA / GARES NAAR ESTELLA / LIZARRA ... 88-93 ETAPPE 5: VAN ESTELLA / LIZARRA NAAR LOS ARCOS ............ 94-99 ETAPPE 6: VAN LOS ARCOS NAAR LOGROÑO ........... 100-103 LOGROÑO ................... 104-105 ETAPPE 7: VAN LOGROÑO NAAR NÁJERA ..... 106-111 ETAPPE 8: VAN NÁJERA NAAR SANTO DOMINGO DE LA CALZADA 112-115
ETAPPE 9: VAN SANTO DOMINGO DE LA CALZADA NAAR BELORADO ...........116-121 ETAPPE 10: VAN BELORADO NAAR SAN JUAN DE ORTEGA ........122-125
ETAPPE 11: VAN SAN JUAN DE ORTEGA NAAR BURGOS ............ 126-131 BURGOS ..................... 132-133 ETAPPE 12: VAN BURGOS NAAR HONTANAS ......... 134-139 ETAPPE 13: VAN HONTANAS NAAR FRÓMISTA............ 140-147 ETAPPE 14: VAN FRÓMISTA NAAR CARRIÓN DE LOS CONDES ........... 148-153 ETAPPE 15: VAN CARRIÓN DE LOS CONDES NAAR TERRADILLOS DE TEMPLARIOS ............ 154-157 ETAPPE 16: VAN TERRADILLOS DE TEMPLARIOS NAAR EL BURGO RANERO ...................... 158-163 ETAPPE 17: VAN EL BURGO RANERO NAAR LEÓN ..... 164-167 LEÓN .......................... 168-169 ETAPPE 18: VAN LEÓN NAAR VILLADANGOS DEL PÁRAMO .............. 170-175 ETAPPE 19: VAN VILLADANGOS DEL PÁRAMO NAAR ASTORGA ........... 176-181 ETAPPE 20: VAN ASTORGA NAAR RABANAL DEL CAMINO ................ 182-187 ETAPPE 21: VAN RABANAL DEL CAMINO NAAR PONFERRADA ....... 188-193 ETAPPE 22: VAN PONFERRADA NAAR VILLAFRANCA DEL BIERZO ................. 194-199
ETAPPE 23: VAN VILLAFRANCA DEL BIERZO NAAR O CEBREIRO ....... 200-207 ETAPPE 24: VAN O CEBREIRO NAAR TRIACASTELA ...... 208-213 ETAPPE 25: VAN TRIACASTELA NAAR SARRIA ................ 214-217 ETAPPE 26: VAN SARRIA NAAR PORTOMARÍN ....... 218-223 ETAPPE 27: VAN PORTOMARÍN NAAR MELIDE .............. 224-231 ETAPPE 28: VAN MELIDE NAAR PEDROUZO ........ 232-237 ETAPPE 29: VAN PEDROUZO NAAR SANTIAGO DE COMPOSTELA ......... 238-241 SANTIAGO DE COMPOSTELA ........ 242-245 PLAATSNAMENREGISTER 246-249 MONUMENTENREGISTER 250-252 WOORDENLIJST ...................253
01 Santiago pag. 001-033 4.0
06-03-2008
12:00
Pagina 2
6
Gebruiksaanwijzing bij deze gids In deze gids vindt U alles wat u nodig hebt voor uw pelgrimstocht naar Santiago de Compostela. De tekst geeft uitgebreide informatie en is erg praktisch en het visuele karakter van de gids is erop gericht de wandelaar te helpen, maar bovendien zorgt de nauwkeurigheid van de kaarten bij elke etappe ervoor dat er geen twijfel ontstaat met betrekking tot de juiste richting. In de gids zijn ook etappeprofielen opgenomen zodat u van tevoren al weet hoe het zit met de hoogteverschillen en welke bergpassen overgestoken moeten worden. Het hoofdstuk De sterrenroute geeft de reiziger, Nummer van de etappe
zowel fysiek als emotioneel, een idee hoe de weg die hij gaat lopen eruit ziet. Daarna volgt een Overzichtskaart van de Camino zodat hij in een oogopslag ziet waar de route loopt. Als u dan al warm gelopen bent geven de hoofdstukken over de voorbereiding, de uitrusting en de EHBO-doos belangrijke informatie over het beste tijdstip om de reis te beginnen, hoe de rugzak gepakt moet worden, welk schoeisel gebruikt moet worden en welke medicijnen het beste meegenomen kunnen worden. Omdat de Camino de Santiago niet alleen een wandelroute is zijn we van mening dat de hoofd-
stukken Geschiedenis en Kunst van groot belang zijn om een idee te krijgen wat de St. Jacobsroute heeft betekend voor de ontwikkeling van Europa. De gids is onderverdeeld in 36 etappes (6 voor de Camino Aragonés – de route door Aragón – en 30 voor de Camino Francés, zoals de pelgrimsroute gebruikelijk genoemd wordt) met elk een uitgebreide beschrijving, een apart gedeelte met praktische gegevens (van herbergen tot waar je kunt eten of internetten), het aantal kilometers en de bij benadering aangegeven duur en moeilijkheidsgraad van de etappe.
8
112
ETAPPE
Plaats van vertrek en van aankomst
Totale afstand van de etappe
VAN NÁJERA NAAR SANTO DOMINGO DE LA CALZADA
21,0 km
Moeilijkheidsgraad van de etappe (licht, middel, zwaar)
5 uur en 15 minuten
De stad van de heilige La Rioja
Wandeltijd (bij een gemiddelde snelheid van 4 km/uur)
Op deze ongetwijfeld meest aantrekkelijke etappe van de Camino door La Rioja hoeft de pelgrim bijna niet over asfalt te lopen en kan hij zich onderdompelen in een van die legendarische plaatsen op de route: Santo Domingo de la Calzada. Het dorp dat zijn naam en bestaan ontleent aan zowel de Jacobsroute als aan een van zijn grootste weldoeners, santo Domingo, wacht aan het einde van 5 uur lopen door akkers met brede voren en
mooie landwegen, die parallel aan maar altijd ver van de N-120 lopen. De route komt maar door één plaats met voorzieningen, Azofra, en het is daarom verstandig om voldoende proviand mee te nemen voor de bijna 16 kilometer waarbij graan en de vertroostende vergezichten op de Siërra de la Demanda de enige metgezellen zijn. Door het doolhof van wegen en kruispunten moet u wel de gele pijlen goed in de gaten houden. Nájera Santo Domingo de la Calzada
Hoogteprofiel van de etappe en de plaatsen die op de route liggen
Hoogte (m) 900
800
Cirueña 700
600
Santo Domingo de la Calzada
Azofra
500
Nájera 400
300
200 0
5
10
15
Plaats van de etappe op de totale route
20
Afstand (km)
OVERZICHT VAN DE ETAPPE
Provincie waar de etappe doorheen loopt
Samenvatting van de etappe
01 Santiago pag. 001-033 4.0
06-03-2008
12:00
Pagina 3
7 14
150
FRÓMISTA - CARRIÓN DE LOS CONDES
hen in juni 1140 geschonken door koning Alfonso VII. Aan het eind van Población komt u over de brug over de rivier Ucieza en gaat u verder over het voetpad. Nog een uur in de genadeloze zon tot Revenga.
Beschrijving van de Camino
Praktische informatie Boodschappen Er is een winkeltje in een bar aan het eind van het dorp.
Eten en drinken Langs de weg, maaltijd in bar Las Cigüeñas, menu E 8.
Afgelegde afstand sinds het begin van de etappe
Albergue Romaanse kerk van San Martín in Frómista
0
421,5
Frómista
Nog af te leggen aantal kilometers naar Santiago de Compostela
Nadat u de rondweg bent overgestoken begint het voetpad voor de pelgrims. Het lijkt in niets op de oorspronkelijke weg naar Santiago die tot 1970 ongeveer 200 meter links van de huidige liep. Die rust nu onder de akkers.
3,8
417,7
Población de Campos Het dorp waar u doorheen loopt over de oude calle francesa (de Franse straat), die tegenwoordig samenvalt met de weg, was de belangrijkste kloostergrond die de Orde van Sint Jan van Jeruzalem had in Tierra de Campos. Die was
In de vroegere school bevindt zich de gemeentelijke herberg. Spartaans en slecht onderhouden. Heeft 18 plaatsen op stapelbedden, warme douches, keuken en internet. Het hele jaar open. Sleutels bij Alejandro Abad (979 81 02 71/653 874 783) E 4.
7,5
Praktische informatie voor de pelgrim
414,0
Revenga de Campos U loopt het dorp door over de weg. Hier vallen de asfaltweg en het historische tracé samen.
De eindeloze Tierra de Campos
Naam van het dorp of de stad
Nummer van de etappe
BESCHRIJVING VAN DE ETAPPE
Plaats van aankomst
Plaats van vertrek en aankomst
Aanwezige voorzieningen Plaats onderweg
Afstand tussen twee punten met aanwijzingen
Afstand tussen twee plaatsen, van refugio naar refugio, of als die er niet zijn tussen twee andere centrale punten in die plaatsen
Route over wandelpaden (alleen geschikt voor voetgangers) Onverharde weg (ook geschikt voor gemotoriseerd verkeer)
De Camino loopt over een asfaltweg
Aandachtspunten in het veld Plaats van vertrek Afstand naar Santiago de Compostela
OVERZICHTSKAART VAN DE ETAPPE
01 Santiago pag. 001-033 4.0
06-03-2008
12:01
Pagina 12
12
Voorbereiding De betekenis van de pelgrimage U moet zich goed realiseren dat u begint aan een pelgrimstocht en niet aan zomaar een wandeltocht. Of dat nu is met meer of minder religieus vuur of om culturele, historische, kunstzinnige, sportieve of persoonlijke redenen, om tot overpeinzing te komen of juist om gezellig te wandelen met vrienden of familie, het is en blijft een pelgrimstocht. Langs de route staan zogenaamde refugio's of albergues die alleen bedoeld zijn voor pelgrims en allerlei mensen spannen zich in om de wandelaars van dienst te zijn en dat verplicht om duidelijk te maken wat de pelgrimsgeest inhoudt: 'De pelgrim eist niet, hij is dankbaar'. De gastvrijheid die u ontmoet op die
Officieel routebord
plaatsen is over het algemeen - want er komen steeds meer aasgieren die alleen maar handel zien - belangeloos en de voortzetting van een traditie van gastvrijheid die vele eeuwen teruggaat. Maak daar geen misbruik van en vooral, maak er geen einde aan door dezelfde service te verlangen als bij een hotel; daarvoor zijn de gewone vakanties.
Welke route? Er zijn net zoveel wegen naar Santiago als wandelaars want de routes die de vroegere pelgrims gebruikten om het einddoel te bereiken waren te vinden in alle uithoeken van het Iberisch Schiereiland. Maar één sprong eruit door zijn historisch en strategisch belang. Dat is de Camino Francés (de Franse route) die, na het oversteken van de Pyreneeën bij Roncesvalles (in Navarra), langs Pamplona, Logroño, Burgos en León liep. De zijtak door Aragón (Camino Aragonés), die vroeger ook veel gebruikt werd, stak de bergketen over bij de Somportpas (provincie Huesca) en sloot aan bij de Camino Francés bij Puente la Reina (Navarra). U moet dus eerst de route kiezen. De weg via Roncesvalles is mooier, klassieker en drukker, in de zomer zelfs overvol; de route door Aragón is
Modder in Mezkiritz
wat langer en veel eenzamer en ruiger maar juist daarom voor velen de echte middeleeuwse weg. Daarna moet u besluiten, als u voor de route door Navarra kiest, waar u gaat beginnen. De meerderheid van de hedendaagse pelgrims begint uit gemak in Roncesvalles omdat er dagelijks rechtstreekse bussen vanuit Pamplona vertrekken. Het is echter aan te raden om, als het mogelijk is de reis met een dag te verlengen, af te dalen naar het Franse Saint-Jean-Pied-de-Port en een geweldige gebeurtenis als het overtrekken van de Pyreneeën aan uw spirituele knapzak toe te voegen. Op www.espritduchemin.org vindt u meer bijzonderheden over de verschillende paden over de Pyreneeën.
In welke periode? Driekwart van de Spaanse pelgrims maakt de tocht in de maanden juli en augustus omdat ze dan vakantie hebben. Het is echter veelal de
01 Santiago pag. 001-033 4.0
06-03-2008
12:01
Pagina 13
13 VOORBEREIDING
minst gunstige periode. Aan de ene kant zijn daar de puur klimatologische factoren zoals felle zon en hitte, vooral op de oneindige hoogvlakten van Castilië en León. Maar er is nog een psychologische factor die u beslist niet moet onderschatten: tijdens de maanden waarin een grote stroom pelgrims op weg gaat zijn de herbergen overvol, wat de oorzaak is van een collectieve psychose waarin iedereen een bed wil hebben. Dat leidt tot absurde situaties waarin mensen om vier uur 's morgens opstaan om maar voor alle anderen bij de
Balkon in Saint-Jean-Pied-de-Port
rijkste is op deze tocht, te verliezen. De beste maanden zijn mei en juni of september en begin oktober. De temperatuur is dan niet zo hoog; de kans op slecht weer is nog niet zo groot en de herbergen zijn niet zo vol. Wie het echte middeleeuwse gevoel van de eenzame pelgrim wil ervaren moet in de winter gaan.
Hoeveel tijd is nodig?
volgende refugio te zijn; ze houden dan om negen uur op met lopen en gaan alvast in de rij staan of ze gaan er met zo'n vaart vandoor om de voorgangers in te halen dat ze niet in staat zijn om van de wandeling te genieten. Deze toestanden worden nog erger in zogeheten Jacobusjaren*. Als er niets anders opzit dan de tocht in dit seizoen te maken dan is er geen enkel probleem, u moet gewoon in uw hoofd prenten dat het helemaal niet erg is als u een keer niet in de herberg terecht kunt en op de grond in een sporthal moet slapen. Alles is beter dan het gevoel van vrede en het contact met de natuur, wat toch het belang-
De etappeverdeling in deze gids gaat uit van dertig dagtochten voor de 774 kilometer tussen Saint-JeanPied-de-Port en Santiago de Compostela of tweeëndertig dagen voor wie begint op de Somportpas via de 848 kilometer lange Camino Aragonés. De berekening gaat uit van een daggemiddelde van 20 tot 25 kilometer, met etappes van soms meer dan 30 kilometer. Voor wie nog nooit eerder een lange afstandstocht gemaakt heeft is dat een flink tempo. In dat geval is het wel goed om twee of drie dagen extra uit te trekken zodat enkele van de langere etappes in tweeën gedeeld kunnen worden of om tussendoor een rustdag in te lassen. De indeling van deze gids is slechts een voorstel en natuurlijk niet zaligma-
* Een Jacobsjaar of Jubeljaar (Año Xacobeo) is een jaar waarin 25 juli, de naamdag van de heilige Jacobus, op zondag valt.
kend. Het is verstandig om het rustig aan te doen en geen vastgestelde doelen te willen behalen maar het ritme per dag aan te passen aan de situatie van het moment. Het stellen van 'ijzeren' doelen is een mooie manier om de Camino voortijdig, met spierpijn of een peesontsteking te moeten beëindigen.
Klaar voor de start Als u nog nooit langeafstandswandelingen gemaakt heeft is het zomaar beginnen aan een tocht van 800 kilometer behoorlijk overmoedig. U moet in de voorafgaande maanden goed trainen waarbij u tijdens lange wandelingen dezelfde schoenen en rugzak draagt die u ook op de tocht gaat gebruiken.
03 Santiago pag. 106-187
06-03-2008
14:36
Pagina 116
9
116
ETAPPE
VAN SANTO DOMINGO DE LA CALZADA NAAR BELORADO
22,1 km
5 uur en 30 minuten
Evenwijdig aan het asfalt La Rioja - Burgos Na de overdaad aan kunst in Santo Domingo de la Calzada krijgt de wandelaar een aangename en makkelijke etappe voorgeschoteld langs de laatste wijngaarden en glooiende heuvels van La Rioja. U komt in een heleboel dorpjes die genoeg te bieden hebben om de dag zoveel draaglijker te maken. Door een wandelpad evenwijdig aan de N-120 hoeft u niet over de vluchtstrook te lopen, een lijdensweg die de pelgrims
tot voor kort moesten ondergaan, maar het hinderlijke lawaai van vrachtwagens en auto’s die voorbijrazen naar de alto de la Pedraja raakt u niet kwijt. Na Grañon, dat op een hoogte ligt die de laagvlakte overziet, komt u bij de provinciegrens. Een bord met de gezwollen tekst “Ik ga waar ik ga, maar altijd vooruit” is de aankondiging dat u La Rioja achter u laat en het oneindige Castilië binnenkomt. De vlakten met hun eindeloze horizonnen nemen nu het vaandel over op deze lange route naar Santiago.
Sa to
o
go de a Ca ada
e o ado
Hoogte (m) 1.100
1.000
900
Viloria 800
Redecilla del Camino Castildelgado
Grañón
700
600
Villamayor del Río
Belorado
Santo Domingo de la Calzada
500
400 0
5
10
15
20
Afstand (km)
03 Santiago pag. 106-187
06-03-2008
14:36
Pagina 117
9
117
SANTO DOMINGO DE LA CALZADA - BELORADO
BELORADO Km 538,8
920 m Kerk Zagerij
o
2.400 m Afslag Tafels
4,7 km
1420 m Kruising
3,3 km
VILLAMAYOR DEL RÍO Km 543,5
Fresneña
700 m Restaurant Quintanilla del Monte
1350 m Kruising San Pedro del Monte
1220 m Voetpad Begraafplaats
2,1 km
VILORIA DE RIOJA Km 546,8
2,0 km
N-120
Voetpad
1200 m Kerk Informatiebord Informatiebord
880 m Afslag
CASTILDELGADO Km 548,9
2000 m Kerk
BURGOS Ibrillos Ondiepte
REDECILLA DEL CAMINO Km 550,9
2660 m Carretera Nacional
3,8 km
LA RIOJA Informatiebord Río Villar
120 m Afslag 280 m Kruising 750 m Kruising
Schuur
GRAÑÓN Km 554,7
650 m Bebouwing
VillartaQuintana
Informatiebord
Kruis op de top
N-120
6,2 km
2450 m Afslag
1240 m Voetpad langs de rijksweg 1000 m Kruising met de rijksweg
SANTO DOMINGO DE LA CALZADA Km 560,9
Rvier de Oja
150 m Afslag na de brug 670 m Brug
03 Santiago pag. 106-187
06-03-2008
14:36
Pagina 118
9
118
SANTO DOMINGO DE LA CALZADA - BELORADO
0
560,9
Santo Domingo de la Calzada Als een echt dorp van de Camino is Santo Domingo de la Calzada geconcentreerd rondom zijn smalle en rechte calle Mayor, die ontworpen is om de pelgrim te ontvangen, te vertroetelen en uit te zwaaien op zijn weg naar het westen. Hij hoeft alleen maar langs de gevel van de kathedraal te lopen, de huizen met hun wapenschilden te volgen en verder te gaan over de calle del Río Palomarejos naar het eind van het dorp. Al snel neemt u de onverharde weg die speciaal is aangelegd voor de pelgrims en evenwijdig aan de voormalige rijksweg loopt. Zo’n 4,2 kilometer na Santo Domingo de la Calzada houdt het voetpad op, maar u kunt verder blijven lopen, evenwijdig aan de N-120 over een paar karrensporen die naar Grañon leiden.
Camino in Castilië dat de grens met Rioja en deze nieuwe autonome regio aangeeft.
Praktische informatie Boodschappen Twee bakkers en twee levensmiddelenwinkels met broodjes op het plein bij de kerk.
Eten en drinken Op het pleintje staan 3 bars waar u een broodje kunt eten en er is een restaurant in de ermita de la Virgen de Carrasquedo, 1 kilometer buiten het dorp.
Albergue
6,2
554,7
Grañón Het kan niet anders of u komt, door de kaarsrechte calle Mayor, die de band van het dorp met de Camino verraadt, langs de kerk, de vroegere waterput voor de inwoners en de meeste voorzieningen voor de moderne pelgrim. De twee lokale bakkers met hun plaatselijke specialiteiten mag u niet missen: bollos de Grañon (boterkoek), magdalenas (cakejes) en españoles (kleine koekjes). Aan het eind van de straat moet u naar rechts afbuigen voor een onverhard pad dat afdaalt naar de vlakte. Een paar richtingaanwijzers sturen u in de richting van een enorm metalen bord met het tracé van de
Deze staat dicht tegen de San Juankerk aan, waarmee hij de stenen muren deelt. Dit is het voormalige parochiehuis. Een smalle stenen trap geeft toegang tot twee verdiepingen waar zich de slaapzalen bevinden, de keuken, de wc’s met warm water en een eetzaal met haard die twee spits toelopende ramen die bij de Straat in Grañon
kerk horen goed doet uitkomen. Er zijn 15 plaatsen op matrassen op de grond maar ook al is het druk, er is altijd plaats voor de pelgrim. Vrijwillige bijdrage en het hele jaar open. Als de hospitalero er niet is kunnen de sleutels bij Patxi, de pastoor, gehaald worden. Elke avond is er een gebedsdienst voor pelgrims die daar belangstelling voor hebben. Er is geen sluitingstijd en u krijgt geen stempel. In plaats daarvan krijgt u een stukje fruit. Voor meer informatie kunt u het gemeentehuis bellen: 941 42 06 85.
Ander onderdak In de ermita de la Virgen de Carrasquedo op 1,2 kilometer van Grañon, is een jeugdherberg (941 74 60 00); half pension E 23,10, vol pension E 28,30. Casa Jacobea (629 78 14 90/ 941 42 06 84) in de calle Mayor 32; tweepersoonskamer E 45. Ontbijt E 5.
03 Santiago pag. 106-187
06-03-2008
14:36
Pagina 119
9
119
SANTO DOMINGO DE LA CALZADA - BELORADO
10,0
de heilige Domingo, ook al is het niet helemaal duidelijk of de vroegere middeleeuwse weg door het dorp kwam of rechtstreeks verder ging naar Belorado.
550,9
Redecilla del Camino Klein dorpje met voor zijn grootte goede voorzieningen. Aan het begin van het dorp staat zelfs een kiosk met toeristische informatie die een groot deel van het jaar open is. In de kerk wordt als een juweel een doopvont uit de 12e eeuw bewaard. U loopt het dorp door over de calle Mayor waar de herberg staat.
14,1
Viloria
het plein bent overgestoken komt u weer op het voetpad langs de N-120.
Domingo, die van la Calzada, werd in dit dorp geboren op 12 mei 1019 en gedoopt in de doopvont die nog steeds in de kerk staat. Viloria is vandaag de dag nauwelijks meer dan een straatje met grote met familiewapens versierde herenhuizen en een twintigtal inwoners die vechten voor het behoud van zo’n karakteristiek plekje. De nieuwe, gastvrije herberg levert nu ook zijn bijdrage.
Praktische informatie
Praktische informatie
Boodschappen
Albergue
Levensmiddelenwinkel en een bakker achter de kerk.
Deze staat in de calle Nueva 6 in een oud huis dat in 2007 verbouwd is. Het is een particuliere herberg en hij wordt beheerd door Acacio en Orietta (679 94 11 23/947 585 220), twee vrijwilligers met jaren ervaring op de Camino. Hele jaar open. Er zijn 12 plaatsen op stapelbedden. Warm water, wasmachine (E 3), waslijn, fietsenstalling, internet en keuken. Gezamenlijke avondmaaltijd en ontbijt waarvoor u een donativo betaalt. Prijs onderdak: E 5.
Praktische informatie Boodschappen Er is een levensmiddelenwinkel.
Eten en drinken Broodjes en plateservice in bar Paredes langs de autoweg.
Albergue Prima gemeentelijke herberg tegenover de kerk. Heeft 40 plaatsen op stapelbedden, stevige springveren matrassen in kamers met in mooie kleuren geschilderde muren. Warme douches, keuken, eetzaal, wasmachine (E 1) en internet. Op een fijne binnenplaats kunt u de was ophangen. De hospitalera is Azucena Crespo (947 58 02 83). In de herberg kunt u ’s middags en ’s avonds eten en onderdak en maaltijden worden betaald op basis van vrijwillige bijdrage.
Internet De VVV-kiosk heeft internet.
12,0
548,9
Castildelgado Via een landweg komt u bij dit plaatsje waar ongetwijfeld de middeleeuwse Camino doorkwam en waar een klooster aan Santiago gewijd stond, ressorterend onder dat van San Millán de la Cogolla. Er zijn een paar voorzieningen langs de autoweg. Als u
546,8
Eten en drinken Restaurant El Chocolatero (947 58 80 63), langs de autoweg, menu E12,50.
Ander onderdak Hostal El Chocolatero, (zie boven) eenpersoonskamer E 2226; tweepersoonskamer E 42-47.
Na ongeveer 800 meter laat het voetpad de autoweg in de steek en slaat linksaf naar Viloria, waar de wieg stond van santo Domingo de la Calzada. De meeste snelheidsmaniakken lopen misschien liever verder over de vluchtstrook zodat ze niet door het dorp hoeven maar ook meer gevaar lopen. Maar een omweg van 500 meter is de moeite waard, want in ruil daarvoor krijgt u de geboorteplaats van Doopvont in Redecilla del Camino
