inhoud en legenda 1 waterproject
5
6
10
Singels tegen de cholera
2 katendrechtpad
20
Struinen door de Kop van Zuid
3 kralingseveerpad
3
4
7
1 34
Naar het ‘laagste punt’ van Nederland
4 kralingenpad
Een Rotterdamse heerlijkheid
5
terbreggepad
Langs de oevers van de Rotte
6
hilligersbergpad
Op naar ‘den Berch!’
46 8
7 overschiepad
5
56
10 66
5
2
W8
78
Naar de bronnen van de Schie 9
8 delfshavenpad
De westelijke uitbreidingen
9
heijplaatpad
Waar de haven nog bruist
10 charlois–ijsselmondepad
W8
90
NS-station
spoorweg
wandelroute
straat, steeg of pad
verkorte of alternatieve wandelroute
hoofdweg
uitspanning
snelweg
kijkpunt
water
kijkpunt uit andere route
industrie
wandelrichting
bebouwde kom
104
114
De ‘Kont van Zuid’
Nevenstaande legenda is van toepassing op de kaarten bij de wandelingen. In de routebeschrijvingen treft u verwijzingen naar de kijkpunten aan. U vindt daar ook de verwijzingen naar kijkpunten uit andere routes. Op deze punten kunt u een overstap naar de betreffende route overwegen.
5
5
5
W8
metrostation
bebouwing
W8
W8
4|5
Het Waterproject volgens Zocher, 1858
Rotterdam in jaartallen
activiteiten bereiken in de jaren 1950 en ‘60 een nieuw hoogtepunt. Rotterdam wordt
cholera-epidemieën.
1260 Aanleg Schielands
1600-1620 Tussen stad en
Hoge Zeedijk met dam in
rivier wordt een groot nieuw
de monding van de Rotte.
havengebied aangeplempt: de
1843 Spoorlijn Amsterdam-
stedenbouwkundige inzichten
Rond deze dam, in de huidige
Waterstad. Het buitendijkse
Rotterdam wordt in gebruik
van het Nieuwe Bouwen, die
Hoogstraat, ontstaat de
gebied wordt binnen de
genomen, met station
zowel worden toegepast voor
nederzetting ‘Rotterdam’.
vesting getrokken.
Delftsche Poort (nu Rotterdam
de binnenstad als voor de
Centraal).
stedelijke uitbreidingen. Meer
heropgebouwd volgens de
dorpskernen opgeslokt door
1340 Rotterdam krijgt
1700 Rotterdam telt aan het
stadsrechten. Twintig jaar
einde van de Gouden Eeuw
1854 Begin aanleg
later is de stad versterkt met
50.000 inwoners en is de
Waterproject: een systeem
muren. De driehoek Coolsingel,
tweede stad van Nederland.
van singels in de buitenstad
1970-heden Instorten oude
ter verbetering van de hygiëne
uitbreiding van havengebied
(bekende) architecten en
haveneconomie en industrie.
1820 Begin ontmanteling
en de stedenbouwkundige
en industrialisatie.
stedenbouwkundigen. Dorpen
Bedrijvigheid verschuift
stadswallen en -poorten.
kwaliteit (thema wandeling 1).
als Charlois en Delfshaven
naar de nieuwe havens in
1877-1878 Bouw eerste
worden opgeslokt door de
Botlek en Europoort. Oude
stad.
havens en havenwijken
Goudsesingel en Blaak vormt de oude stadsbuitengracht.
stedelijke uitbreidingen.
1449-1525 Bouw St.
Buiten de stad ontstaan de
Laurenskerk. Rotterdam
eerste spontane stedelijke
1866-1872 Graven van
Maasbruggen: begin van de
ontwikkelt zich als
uitbreidingen, veelal
de Nieuwe Waterweg,
‘Sprong naar Zuid’.
toonaangevende handelsstad.
onder weinig hygiënische
naar ontwerp van Pieter
omstandigheden. Uitbraak
Caland. Belangrijke stap tot
verloederen. Grootschalige 1940-1945 Rotterdam zwaar
stadsvernieuwing richt zich
1880-1914 Onstuimige
getroffen door WOII. Op 14
eerst op oude woonwijken,
groei van de havens en de
mei 1940 wordt de historische
daarna op het revitaliseren
buitenwijken. Annexaties
binnenstad weggevaagd door
van de oude havens. Symbool
van omringende gemeenten
een Duits bombardement.
van het nieuwe Rotterdam
Delfshaven, Kralingen,
Razzia’s op Joden. Tijdens de
is de Kop van Zuid, waar
Charlois, en delen van
strenge hongerwinter van 1944
eind jaren 1990 de eerste
Overschie en IJsselmonde.
worden hele parken letterlijk
wolkenkrabbers verrijzen,
Aanleg van nieuwe havens in
opgestookt.
maar ook historische havenarchitectuur nieuwe
Zuid. In Noord, West en Zuid
1940-1970 Wederopbouw.
woon- werk- en cultuurfuncties
ontstaan nieuwe wijken voor
Haven- en industrie-
krijgen.
de nieuwe arbeidersgezinnen, vaak tot stand gekomen via speculatiebouw. Villa’s verijzen in het Parkdistrict, Kralingen en Hillegersberg. 1914-1940 Groei zet na WOI krachtig door. Nieuwe, kwalitatief betere woonwijken verrijzen onder invloed van de woningwet en stedelijke uitbreidingsplannen, onder leiding van Rotterdam 1733
Plan Witteveen 1940, met brandgrens
6|7
7
5 6
4
De huidige wandelroutes geprojecteerd op een kaart van 1784. Door kartografische afwijkingen
1
lopen routes en achtergrond soms niet helemaal synchroon.
8
3
2
9 10
start
Blaak
einde
lengte
route
Willemsplein
2 Katendrechtpad Struinen door de Kop van Zuid
20 | 21
maastoren(165 mtr) - Odile, Decq, Benoit & Cornette - 2010
de wandeling
Toren op Zuid(97 mtr) - R. Piano - 2000
De wandeling met de grootste haven- en kadedichtheid in deze gids. Vanaf Blaak steken we over naar zuid en lopen we via het Noordereiland naar de Wilhelminapier, waar Rotterdams hoogste wolkenkrabbers staan. Vandaar komen we op Katendrecht en steken we via Hillesluis terug naar de havens op Feijenoord, waar ook het nodige is
New Orleans(158 mtr) - A. Siza - 2010 World Port Centre(124 mtr) - N. Foster - 2001
De Rotterdam(149 mtr) - R. Koolhaas - 2013
Montevideo(152 mtr) - F. Houben - 2005
veranderd. Via de Erasmusbrug komen we terug op noord, op de Willemskade. In deze wandeling is een variant opgenomen, waarbij we niet naar Feijenoord gaan, maar de andere kant op naar Charlois, waar we aansluiten op wandeling 9, die via de Maastunnel ook uitkomt op de Willemskade. Dit maakt het mogelijk een rondje Maasoevers te maken.
Transformatie
van de havens. Het oog viel daarbij op ‘de
Als het nieuwe gezicht van Rotterdam ergens
overkant’. Het was de steenrijke zakenman
tot uiting komt dan is dat in de transformatie
en stadsbestuurder Lodewijck Pincoffs
van de oude havens ‘op zuid’. Met name de
die de gemeente voor zijn plannen wist te
‘Kop van Zuid’ - de voormalige Wilhelminapier
winnen. Zelf stak hij met zijn Rotterdamsche
en omgeving - staat voor alles wat het nieuwe
Handelsvereeniging (RHV) veel geld in de
Rotterdam wil uitstralen. De ambities van de
onderneming. Charlois, Katendrecht en delen
stad reiken hier letterlijk tot in de hemel. De
van IJsselmonde werden door de gemeente
de Zuid Hollandse eilanden. Daar werd
bouwblokken en weinig groen, maar ook druk
oude, in onbruik geraakte havengebieden
Rotterdam ingelijfd, waarna het graven van
weer op ingespeeld door bouwspeculanten
geëxperimenteerd door moderne architecten
ondergingen in twintig jaar tijd een complete
nieuwe havens een aanvang nam.
die de lege ruimtes tussen de havens
(zie wandeling 10: de Kont van Zuid).
Hotel New York - vm. Kantoor Muller, Drooglever H.A.L. Cruise Terminal - v.d. Broek & Bakema - 1949
Fortuyn & v.d. Tak - 1917
opvulden met nauwe straten met sombere
make-over. Er is een nieuw en spannend leefen werkgebied ontstaan, met respect voor
Nieuwe havens
arbeiderswoningen. Dat was nog voor de
Herstructurering
het verleden. Dat geldt in mindere mate ook
Allereerst werd het ‘eiland’ Feijenoord
invoering van de woningwet (1901), de
In de jaren 1970 begon de bedrijvigheid
voor Katendrecht en Feijenoord, vanouds
doorsneden , waardoor de Noorderhaven
woonomstandigheden waren dan ook meestal
in de oude havens sterk af te nemen. De
gemengde woon- en werkgebieden, waar grote
(nu Koningshaven) en het Noordereiland
slecht.
havenactiviteiten verplaatsten zich naar
herstructureringen hebben plaats gevonden.
ontstonden. Een paar jaar later kwamen de
Alleen het Noordereiland is grotendeels
eerste vaste oeververbindingen tussen Noord
Woningbouw
Daarnaast begon het stukgoederenverkeer
gebleven zoals het was, al is ook hier veel
en Zuid gereed: de Willemsbrug voor het
Op de landtong tussen Rijn- en Maashaven
plaats te maken voor containers. De oude
bedrijvigheid verdwenen. Een groot deel van
wegverkeer en vlak daarnaast een spoorbrug.
ontstond een nieuw Katendrecht (‘de Kaap’),
havengebieden verloederden aanzienlijk: er
het eiland is nu beschermd stadgezicht.
Gemeente en RHV begonnen daarna aan
bestaande uit industrie en overslagbedrijven
was veel leegstand van bedrijven, en sociaal
de Spoorweghaven, de Binnenhaven en de
en straten met (slechte) arbeiderswoningen.
en economisch zwakkere bevolkingsgroepen
Rivaliteit
Entrepothaven (allemaal jaren 1870). De
Later vestigden zich hier veel Chinese
trokken naar de wijken met de slechte
Zoals bij meer riviersteden het geval is,
grote Pincoffs werd echter betrapt op fraude
zeelieden en kreeg het gebied een slechte
woningen. Er moest wat gebeuren.
verkeerden de beide oevers van Rotterdam
en nam in 1879 de benen naar Amerika. De
naam door de gok- en opiumhuizen en de
In de jaren 1980 begon men met grootscheepse
lange tijd op rivaliserende voet. Hierbij werd
RHV werd verkocht aan de gemeente en
bordelen.
stadsvernieuwing op Katendrecht en
‘Zuid’ vaak stiefmoederlijk behandeld door
daaruit zou later het Havenbedrijf Rotterdam
Op het Noordereiland, in Feijenoord en iets
Feijenoord, de meeste huizen werden
‘Noord’. Die rivaliteit zag je bij voorbeeld
voortkomen, dat nu nog steeds de belangen
later de Afrikaanderwijk (tussen Feijenoord
vervangen door nieuwbouw, maar een
terug tussen de traditionele voetbalclub
van de Rotterdamse Haven behartigt.
en Katendrecht), ontwikkelden zich dezelfde
aantal straten herinneren nog aan de oude
Sparta (opgericht 1888), uit het noorden, en
Tussen 1890 en 1905 kwamen nog de
sombere bouwblokken. De havenbedrijven
situatie. Op het Noordereiland vond in het
arbeidersclub Feijenoord (opgericht 1908) uit
Nassauhaven en de Persoonshaven gereed
werden ontsloten door tientallen spoorlijnen.
oosten ook nieuwbouw plaats, maar het
het zuiden.
(op Feijenoord) en de Rijnhaven en de
Aan de kromme straten kunnen we zien dat
nog gave westelijke deel is gerenoveerd
Rond 1870 bestond Zuid nog volledig uit
Maashaven (in Charlois). Met het graven van
de woningbouwers zich aanpasten aan de
en heeft nu de status van beschermd
polderlandschap met een paar kleine dorpen,
de Maashaven werd Oud Katendrecht van
loop van de havensporen, die vaak gewoon
stadsgezicht. Het meest ambitieuze project
zoals Charlois, Katendrecht en IJsselmonde en
de kaart geveegd. Langs de havens stond
door de straat liepen. Na invoering van de
was de herstructurering van de ‘Kop van Zuid’,
de buurtschap Hillesluis. Rond deze tijd begon
het in korte tijd vol bedrijven, die voor veel
woningwet (1901) kwam de woningbouw
dat grofweg het industriegebied rond de
de industrialisatie sterk op gang te komen en
werkgelegenheid zorgden. Daar kwamen
meer planmatig tot stand. Er werd
Wilhelminapier/Rijnhaven, Spoorweghaven en
kreeg Rotterdam behoefte aan uitbreiding
vooral plattelanders op af uit Brabant en
gebouwd in hoge dichtheden met gesloten
Binnenhaven omvat, alsmede het voormalige
de grotere en diepere havens in het westen.
22 | 23
P
Hoflaan
Struis 's-Gra senbur ven h str. g of
TromV piejvner b.
Wate r-
brug
Hofl aa
aat
L. deColignyp. Laa nv
ius Voo rsch oter Vredeho f str. Ave Vijve laan K nuerlaan Cha Con rl. Ess cord enla ia looasn tr
Buize werf n
Esse str. nwe g Bui-
akk er
Rijs
Wate rwerk Wate rtore nwe g ven
oorstr.
Rose-Sp
-
at
stra
at
rie Ad t
. str Piet
ale
M v.
Sm
Slaghekstraa
C. K
ieboom
1
6
4
Be ijer la n d s e s tr .
antse
Polderplein
Zuidpold e rs
Hi
Ja
str.
BPeoijer ladner s r . p ol d se st
4Noo r d
Ban r we
2e
Strijenses tr.
Schild-
an rla lde tr.
in
nL
nd s e l aa n
14
Polderstr.
Polderstr.
antse str.
str .
Schild-
nium's Hof - 1e Polderem plein Blo hof Zuidpo ldt aa erst . str r
6
t
aa
str
ker I Klinstr.
ker IJze Va Klinstr. rwer rke ke n k- rka oo Bankerstr. de rds r e- . Lwaean r tjeso-per VredesK gerstplein nstr. sse sla
Ros e
stra
2e
nd s e l aa n
Strijenses tr.
-
laan
Putse
Kokerstr.
Beijer la
ch t
tse
se-
Vredesplein
ghekstraat Slag hekstraSla at
ter -
As
Pu
at
tra
t Olean
tra a
Dord
laa
bo
P ple utse in
-
wijn
udeBo
Od as
r.
laan
Putse
aa t
str
stro . ude
en
tjes-
s Sl HZi H traaat g hekstraEgaetla Haitll Hil n lwleed ille l Koker- ntstra eier aa ev str. ers v str erl tr. lie rs H rt.r. lie .ld ns vl tr . t tr. eer st v t ie si laeien Nicloi o m der et s e P e s l ls Patrimoem tr. t NooBrad p o als Patrimo-
tie
tr.
str
P ple utse
zo
Laan
nel gat tun
e Ros
Ros e
H. Costerst r.
st r .
t
aa
tse in bo As ch ter t straat
an Pu
-
wijn
tsela
der-
.
de nBou -
Bla
rt
Passer str.
ZUID
ha ven
ha ven
Ma
12
B - e nium's Hof Lave 3 em 1 n Blo of . h str t Pim os aa nel p tr. kro 4 str s to oek E str. -Heide- p rica- ien S aAs hli a As str. leinem D ls
. str os C ro 4h illers
rtore
nha
ijk
Spoorweg- Sp Sto teurh . oo of . t st r rw tstr havenplein ZUID eg Passer-nis nis - str.
Ma ch i
-
Ma ch i
eg
led
Burger houtst r. Be rtu sB uls tr. B. Pa
Vu u
Lo tie com fst or.
rpl a
a
Rose-t Sp
tst
laa yco sst H. r. A. Ma ask an
H
oorstr.
t
raa
vanKraa ge ijrs t R.H r. de . F rus led str. -
kst r
roe
nB
de
.P Lo . tie com Vrie J. d fst o- ss e tr. r. J. N
van
H.
at
J.
rpl a
Maashav en O.z.
r.
H. Costerst
Maashav en O.z.
ou d e st r
Od
Lave e3 n nstr .
Wa te
Zinkerweg
r.
Damst
r.
Damst
we g
off
inc
aa
t
kP
wij
de wij
Lo
f
ho
us
-
Z spouide ors rtr. Hil sp Zuid dwarslestr. oorp erad J. H.
Ich th
Bra u
Bra u
Zinkerweg
lf r
Ve kP van em inc de str H. nB . off P roe we Vrie Ic. hJt.h kst g d u raa sst esJ. Hillelaan t r H . h of laa Nyco Ple elme K r in rs sst van aa H. ijHillelaan Zu E. Loo str. r g . e A. Kro ds s id rs t r. Ma poorser-R.H ps 24 tr. trd.er . Fle ask u d sst Hil sp Zuidant r. s dwarsleVustr. oorpaedr- traat Lo de u
lf r
H Ple elme in rs E. Loo str. Kro ds ps 24 tr.
str .
m
Ve e
ren ps laan tra orklselark at nedsstraat traa Voe t Mo Mij tjes straat erk nsh Bon erk stra ave ere es t at nr. nla tur Mij an a Mijns- nsherenla str. an Dord tsela Gr her oe an en la ps Moe tra Oleander an rkerk - st at estr raat aat
astr .
Roe ie
Ka drec tenhth.
rp Staa ad lstr.
elh o Bold f p erDukad paddalf-
bru g
Oos
Adm teitssiralitr.
o nd
o nd
Bo
ms ka de
Wi lle
Hillelaan Hillelaan
3
rsye Be str.
ijkB
Hil
Beijer la
ka d
Bo om pje
Le uv eh oo fd
tein Dr.Z de B ame nhofs Vlind traa Ger ert Hoge P asptre Hon .gaa ingi str. bijs traa Libe t Sla llenJs. Pe. a tr H. S k rk Eiwk eart nphsa Dijk str. stra at Oos Wille AdmSpiraeli-e D d m Rteitsstr. lmar.nZsam pv.teTrin e tr. en- laatsaauysla a hofs Rub enss nVlindertraa t traa Bosla nd sW Hotn trille ingChr. m P.P is Ru o b LibOe ttersijtrsatraa y ollsetm at t Ad ns Be Aeg amshofs atra. sstr Eik enn . idiu D tra np sstr ijkstrat La m a at aat bertu ElisaWille Sssptreaat beth A str. VmooRuy elmanstr. pv.laeTrgaidaiua-s Buits rs sla s Vred Rub chotan ens er eh Bosla Ave straatlaan Woilflestr. Buize Struis Watend n senbur m u C werf n e rh P Con.Potte ris Ru str. g y Ooscordrstraat Alod tm ia Be Aeg oasmtrsahaotfs aasstr n Hoflaan . idiu sstr traat La m Pri aat beHrtu V ijv eEr lis oflssatraa anat beth Slot Aeg id
Bruss Hoge e
C.v.Nie Slaa str. J.P erk H. S k W.Sc whürm arth str str. str
Pap ega ai str.
Bo
e
He rte ka d e
om p s je
s
om p Leuvehaven sk je ad s H e Bo om pje
Gerd
Gewi
C.v.Niev str. Le W.Schürma str.st Mee
B Gewin
Brusses
tr.
Hals
Leo
en
tr.
Hals
Steig
er tek ad
e
Branders plaats
Baan
1e Blekerhof
Bo
l
in g e
Le uv eh oo fd
ms ka de
Wi lle
vis w. J. r ot t Mee L ste e ho f L
St Lo Lo
vis w. r ot t e ho f en
Steig
Leuvehaven
am
am
Ka b
Maastunnel
Baan
Branders plaats
Baan
se s
l
se s
in g e
damsesing hie
damsesing hie
Jongkindstraat
Josephlaan
Br eJongkindstraat i
t ne rst Ro r ch us Wyte se maw ns eg tra at
1e Blekerhof
Josephstraat
Sint-Mariastraat
Bloemkwekersstr.
St.-Mariastr.
v.Speykstr.
Adrianastr.
ner str
Ro ch us Wyte se maw ns eg tra at
Br e it
hoo Zu Vetrrabat rnstr . oom idhoek Gro ndh Bijlstraat stra de Plo ere Gro at Qua mpe n Kaa ndhe rt c s v. D ktraa tsba rend estey n ie t an s W s ijk t r. tstr. Zuid aalh str. Jae hoe Sint-Jans haven ave rsve lin k ltVerb n gst Sch oom ilpSep O.z str. d raat Sint-Janshaven straa rouoi-r Bo . Dok t t- k Nieu erg a s d w t e enra rZe oe Akk at ge r. erm ns ans hoo nstr eVvel r Z tr. We rnstraa manstr. Landm iebt oom uidhoekd K s . t Spechtstr. ans PGoro nd tduë tr. Ponse e S are stBra h m de rpad oeat str. toutel K Grond pst erenlstr. Qua Zwaluwstr. nsevliet ckS- lotboo r - aats herer. tr. v. D baa ndij iests goe plein m- Slo n k Nachtetr tn s . tr . s gaalstr. boJaers ali o v m e ng Sch str. lts ad traa ilpe str. roor Bo t Do terg ks TapuitDor tra straat Ze o e at psw ge n n s s e Fazantevl tra g We straat a Eks t i s td et v Spechtstr. terstr. Ka dM P Ponse u e . Korr o e Eve B ëls haanmp rpad rsd o tr. n st Satoausl Zwaluwstr.straat ijck e str Slotb strrag elpr. tet- u str. . oom ato n- S l Lepelaarsinge Nachte-Lepelaplars ei e e n lo tl ns in ingel gaals
se-
haven
Baan
Schaatsbaan
van Speykstraat Joseph str aat Gaffel str.
straat straat
Bajonet
Josephstraat
Sint-Mariastraat
endijkwal St.-Mariastr.
Bloemkwekersstr.
van traat Belle voys Joseph str straat aat Gaffel 's-Grstr av.
Adriana
Schaatsbaan
Josephlaan
v.Speykstr.
strJan aat Porcellisstr. straat Adrianastr.
Bajonet
k Jan Sonjésstr. Speyks
Ale
Bellevoys
Adr Janian vana Vuchtstraat B.v. Dantzig par
aa Beatrijs fF lor iss tra at
Gr
idi 's-Gravendi s jkwal
tr.
Jan Porcellisstr.
Jan Sonjéss
k
Jan van Vuchtstraat B.v. Dantzig par
straat
Bijlstraat
-
k
ledij
Hil rede
t n aa rti str a ap M
Eg b c Aela n
2 ntak st
Mare
n Ra
Willin ge
Ka drec tenhth.
Voor-
Schiem ond Schiem ond Schiem ond
om Spoorweg- Sp Sto teurh oo of havenplein rw
t
Putselaan
Pio
Sint-Janshaven Gorzen pad Sint-JansRob haven benoord
Robbenoord sehaven
Roe
Voorhaven
straat
ierp Staa ad lstr.
Ae lbr e c htskolk haven Aelbr.ko lk Voorhaven Piet Achterhaven Voorstr. Achter Heynsplein haven Achter- haven Ach terh .bru g
straat
rs
1e
Willin ge-
aat
Gorzen Eekhou tpad
r lst
traat
aa
Barendrechtse haventje
sv an
oord
Tr
en str- aat
Ka be lho Bold f p erDukad paddalf-
str.
Sibajak
Japara
led
lwe g
aa
Ka
11 at
tra
He tr. e lae r Nico sstr .
at
beeks
Gaes
ns
Zw ede
t ra es s
ens tr .
an
ala
v.Kam hofstr p.
ri eto Pr
P ho utte ek rsMare 2 str ntaWkie . stld r. rec str. ht-
n dr i
traat
P ho utte ek rsstr Wie ldre . str. cht-
Bla
zo MAASHAVEN e
Ab c
elg d str. e lin er- tr. Hek s keSpij estr. tr. niss liets eerv
Eekho uKo t- rt
3
Hil
Putselaan
tr.
Briels
. str
r.
a Ka
ant
ps
.
n Zz
shave
Maa
G tstr. nvlie Hee tstr. gvlie Hoo lwaa arte
G str. tstr. Spelt ststr. nvlie er G Hee lstr. tstr. ppe gvlie Sto Hoo lat waa stra arte Hellevoet- Zw at tig str. stra er aat n nHdstr de la Pols
beeks
Gaes
MAASHAVEN
t
aa
tr ps
oo
Bri
Gerrit tr. zs Broers
rf
rs t rge
Bu
e-H
ed
Barendrechtse haventje
str
Korte tr. Hilles
entBananrar.a tst
S.
Go
elsela
Sint-A
.
n Zz
shave
Hellevoet- Zw at str. stra Gerrit tr. t zs eke ling traa Broers H nds olsla keSpij estr. P tr. tr. niss ges liets Rog eerv
oord
ille
elw eg
jés
Maastunnel
str.
straat
aa Beatrijs fF lor iss tra at
str. Ale
idi s
Viru2e ly str.
Gr
v.d. Palm
straat
straat
Tideman Oosterzevan e Doedes
de Jager
r.
straat
Rauwenho rs ffstr. st
fstr.
J.Kruif g
Watergeus Schans
Span-
r.
amatst
straat
chte rh.b jaard ru straat
J.
postr.
str. Dem-
Japara
a
ter ub
Jo
tr.
tra
on Cr
nAmbod pa
w atra
r. aasSilost M enstr. hav
enBanan r. st
Sum
Maasstr. n have eg
nraka - Ta pad Timor str.
r.
p
Donar pad
straat
n vari n ave ashave doorsteek h s Ma Maa elaan an kade aven
Maash
Maa
Do
kstr. Lombo
Silost
at
an Wod
tse nkade ahve oo Maash fd
weg atra
stra
Sum
uis Tolh
rech
at kanstr- a Tara pad uisor at TolhTimstr. anstra Wod tRech Alnm. bonLinkeruis pad kstr. Veerdam Lombo h chtRe str. Freija huis ad
LinkerVeerdam
Freija pad
tend
alaan
all Walh
swe
Mee
n
aa okl
tRech ln. huis htRec str. huis
Wartl as
les
H rede g 8 B Bundwe eyersr. 9 B st .z. ven Z ijnha k Wig
Bund
8 .z.
Z aven
Rijnh
drechtse hoofd nate Bu iz eK
nd hav aatelasaen Kaappark
aKll Walh2e
Donar pad
Korten -
nne gin nin ofd Ko ho
r Linkeven a Veerh
r Linkeven a Veerh
Schiem ondIn Schiem drapoe ond rastr. Schiem ond Sl
straat
Viru2e ly str.
Kruif fs WatCerge erijs . tr. ath us straat traa a Kl. Wattie Schans rina Jan t Viss r Kobe Be erijs st r. llstra Voorhaven e tr. at Aerslm Van br e c htskolk Voorhaven Duyl an.ko Aelbr s tr aat Voorhaven ss lk Piet B t u Corv Acht r ss erstr erhaven Heyns- . Voo. rstr. ingh Achter plein haven Bing leystr. Bruijn str. str. Achter- haven A tr
v.d. Palm
de Jager
straat
vstr anaat Ci tte str.
r.
straat
Tideman Oosterzevan e Doedes
itte
straat
Rauwenho rs ffstr. st
va nC
at
adakkers
tr.
Brab
ter s
Brab
al-
raven
raven
str.
dijk
Groen e Hille W
str.
dijk
e Hille
Groen
Wal-
lw eg
m a er lle-
Eik da enal
Vo or d o
de
Le
g
bru
de
e-
all
E
Da
de
lkp
Me
Le
de
Vo or d o
Le
ad
Wei Voorde poort
ad
lkp
Me
de
Le r
dijk
rijstr .
Meie
g
Hoo
plein
Wei Voorde poort
g
bru
Strevelsweg
GooStrevels iland weg sing el Me Salla troplein ndw e g Zuid
traa t
e
stra at
eieri Swjsietr. tenla an
ter s
ere n r.
Mi jns h
erk erk est
Mo
-
tr.
an Goo Urker ilsainng d el sin gel Metr o Salla Wapl-lein n G dweg cherse Zuid oer plein e Hooese g str. raat van M
ijk
he
MP oe
straat
Gr oe
uys str. ter-
n
Pols la
at
stra
se-
r.
est
van
ree s
che r
Goe
Urk e sing rel Wal-
Swie tenla
W ersieringtr.
Am elan
dse
str.
T ex e lses t r a
aat
TeKlaver straat rs ling chelses Sc tr. ses hoklan tr. d-
Lepelaarsing el T ex e lses t r l
dst at Vo raa etje t Ters sBon ling chelstra s ave Sch estr. at nses oklan tr. v. tu dMij nsh leOnnsrea-st Am ere str. r. elan Mijns nla Spru dse ytsatrn str. W . ersiering W
v. O n lens setr Spru . ytstr . Wu yste str. r-
M ne aast lpl un ein at
dijc kstr a
v. E vers
Eksterstr.
straat
haan-
Kor-
Fazant-
Tapuit-
t
t
Lepelaarsinge
straat
tr.
str. . Bl om m
man
and
sevliet
k
Verb o
oms traa t Nieu we Waa Akkerm nlstra ans tr. L at
anstr.
iw
l
Dor psw eg
Klaverstraat
om str.
Lents
bo
kad e
i-
Spu
at
Zuid hoe
straat
O.z .
ave n
Waa lh
traat
estey n str .
t d aa ri Vlie lpa u- ie lstr sso w Ko se nte g e s- o Di M atw a str tse str. rd terij Do Bat
r sso
nte
Mo
. Bl om m
. str
tr. str. rijs mo erind . Cil str na Dy eg- d Vliielpa w
raat
straat
t
st
ld Ve
ëzerst
Plom pert
stra
tr.
Lents
Hiens
eit
a Ebenh
n
Madeliefstraat
Carnisselaa
Lepelaarsing at el ra
Klaver-
aëzerst
Ebenh
n
straat
Madeliefstraat
Carnisselaa
Lepelaarsingel
Klaver-
traa
ac Hy
w Dordtselaan tr. at ek ps t tra ra Bo aa ek ias Rijsoordp. str Me intMillinxstraat d r oo
ns
Rijsoordp.
Narcissenstraat
rd
Dordtselaan
oo
r. est
r. est
Millinxstraat
tr.
at
stra
pels
. ststr
-
p Sto
tig
Ger
rte
Ho
blo
ren Ko
-
r.
tst
ed
ica Er str.
r He
tr. ges Rog . ltstr Spe
de n
an elaan Briels
tra adakkerstr. lZaat spotr. udes Fri tr. Woes
rlie
an
er
Waa ls
kla
kla
ha
isse
r. tst
tr.
Do
t klastraa sa en Won
lp Wo
er
ha
isse
Hiens
Do
an
V io
Dat
tra ss en W
Rid
.
lp Wo
i
str
.
.
rts ae lph of Wo h
Waalh ok avDen N.z
ven N .z
rts ae lph of Wo h
Za Hi lle Pim a a eg ll Cille g nstr nel p t - tr. vl - e Frieses k ders hoe rsweemie1 EeDmah- lia vliet illew 1 Eem in ierlt aan an dijk aan t gedijk Sto kstr Heide- Erica rl la e de e t h l p ie . e s R ls l le t s iede in ein em paar reuzen bij, waaronder de ‘Baltimorelph La Mstr. oc Brieoch Lage at t Hi Bal 2 ijns Stichtem olp r. st e H 2 dtstr. R StichtCl Ba h Karel e Cl R b CKarel ch 1 ge 2e tra ht 1 tst estr. sepln. tsb chtseMijpnshere at ae har ple eren ng Cha ietd hae 2e Utrechts STADION Riet Lin htsestr. .sepln. lo rstra in n ind Moerkere er oc Moerkerrts chtschoors tr. bo le n r lo rts de Stoute- B 5 L. a t choo str. ijk rt de Stoutete Utrec keplein tr dijk . L n- Maa se enstr. 5 La at aBeas JunendVreers Marnwsestr. lpha at tendr ven- MaTaainrwestr. traatkeplein eb str.Heinenoordtoren’, met 175 mtr het hoogste gebouw van n stor ote as J Vers dts 5 str raa roo s sa s ravetr. dam tr.t h t n plein t s 5 in u -G G d o a D r n s a s t g s ra M u a Ker pleinel 's eels s L n odew K o lp Kat eriuss deTa Worgstr K 's-Geelstr. sdam- - burg HeinenoordDode K er Lin s k s i ng Gouw Ha nger ooP arcis ium tr. d at aard esterenst s1tr t nem 1G Kl. ostr. sttr.sestr . Pu arcissenium- str.1 de ntsestr . wa Kesteren k s i ng el Gouw Hst u n tr. d traa Kl. ostr. ssttrar. em a ra raat str. Wo 13 ken straat Dre estr .M bsbu iusstra at .Id Dren t kenb An 1 Re N Gera strb. elira.- - straa A raat straat estr .M bsbatu Rotterdam, na deardstEuromast. Hetstranieuwe .Id BlanMijn tr 2 H H.IdoRe N Gera strb. elira.- plein BlanMijn bo aximilia rgstr. at 2m- H H.Idose Lo mst- euwtrl-. HVla erstraat Vlasakkers kint. Csa tr. Boe F b aximiliaaargtsGouwpl. g se Lo st euwtr. H. C kintan r kk da evel-plein Boe Frans ch e g a ne lsve n- . lstra d t Gouwpl. rans Boc n st an r s a d tr r. e e ls t d D F e a a a t s K S w r e e r. at str. t traa t s a a Bekk str Fu a Sn bals den str. lew uchs tesntr bD oud enst ille v. O Ka ekhkt er str. mobilia t at gezicht van Rotterdam trekt internationaal v . O ten e ch Rst tra ein mobilia - Im stratar. ten erstr ias l e v. Ever stend d Voorn aa G reg H sia ijsr-a Gou gen tra ein i d- Im Bas ds -e H str. Rijs a uwtr. v. Ever stenddre s n i Voorn H t sd w t e t t e d . a r n . a s v r B H d r r . u r di s r s a ch Jung n t tr. as Ju jckhof es e R st ec Oostv t e str. n no Ze ses rte st dijckho sPlein st se . t r at RKao stlar. n tse erius mo tr . ZAe .seN hts se oorn Oos traat ng Plein 5 Ko la.nt f dio ge ng mOo str Oo im a ntss straaaar A .rts a ntsstr . - 5 latar. e str. nstr. de aandacht, het is ook een spannend gebied straat Vo sestr.tvoornVoo en lt wegde Buijserlaan eriusstraat weg Sta str. str sens Lalstr. Dorts .a Do N im Roc- ka Pend r. L agBuijserla1an ogr e ing ne-l jr.an 4 rse Rocka Pernnsde orn Kort stLr r. uwensst eg Breeb de re r r ne Bo sst B t n L a o x J. r en ch i b j e 4 a e e s je B uw b d ijk re r tstraa n Ko g e d ijk 1 str. B vlichts sev e Plom jest nJ. Bo He tr. S b BreeOud Breew nx . Deeur tr. WevSee Milli Flak Port t Bu r. s Plom Oud li Nijmeg . Du straat str Weve Milli Flak 1e Carnissestr. Poenrthoo et traat Bu plein s kees om doorheen Nte zicht vanuitperrtehet ize1e rs h Sandelingrnissestr. enh perettstr. HeerH Daniëlstraat rd CaMee str ijmeglopen, en het plein ad kees enizerd Mee rs h la Sandelingtstr. Heer Daniëlrkoetstr. str. - rn- la eBree o e k s t r a at ad za aa l str. ee enrkoetstr. ndstr. str. oorne- issestr. Brplein ndstr. o e k s t r a at straa za str. ijn zend plein l lle n L tr. rn We straa es Ca ij t Ste s Bare weg iss 2e rnstr. L StrevelsWelle Be Sternstr. Zuid stra Bare weg 2e Carn plein Strevelsndre Na Be land Cl Zuid traat plein land noorden op ‘de Kop’ ist overweldigend. Zuid ndre Na tanje le - ple . at Tie Maaring Krtasew - ple el uk aarstr. gt wegters. nissestr Pann Geerbrug ng elle in . ien M str. gt wegters3e CarKo nissestr WeimanswTeg en daal Pann Geerbrug eb erden en in wijZduiden3e CarKortew Ploegstraateg geb Weimansw Zu rl. tr. da ure erden l . Ploegstraat straa Gruttostraat wijd idenure Ve tors ses t n al er rstr straa Gru Sc da a t ttos V a tr s heeft zijn kleed van nederigheid definitief t M W traa Gr n e . t o S ei a tr h ut t o str. t v. Blo pad t tostratra arke c Ms Weipa Gruttostra v o a Amelandseeg t v. Blo M g aa d v ho ho en - nkl . Amelandse- arke Mo at rstr. mmS e Sp lsw raa t Utenhage- s at r. Utenhageho en - nk . str we ek str plein mme erw strr.s ek str ve st aa plein pe ste Be Eg els at st Quint tr. Dreef Eg rw yn steyn r - tre ev afgeworpen. ep lQuint D ers Wulp uk weg Wulp Kw erstr. ep S lBeve g reef tra atteRe str. kke g Str weg rs-t Batte e tr. s Beve Kw Re str. kke part str. i la en tr. o r Roo Brinke e w ds n dbo t B S p art rsts str. d en landter Ar els Roodborsts o sHeg Dreefbrug B Brink- Hegge Dreefbrug Brin poort tr.dstr. sestr w Schostr. t Si o hoe r en d els s tr. Meess Ar tr. Lan e e o ter a r gew poort A A . p s i c a M elle ewae Meesr ad traa tr. rin gepad t k e ch S st n Valkeniersbrug ren Are Ac ie M t ng ZUIDPLEIN er r. e Nachtegaalk ell t n S La tst r d ew h e p v un k ng ZUIDPLEIN u e e Valkeniersbrug te W l Spui- v La ir d o nk Wellebrug tstr. ilinstr. Woudr Kruizem k a l indtr. we nSdtrsu Nachtegaal- weg ds r d oendk Wellebrug Boe C il Woudr Kruizemun W V a plein ichem Valkeniersweide e B haa rC s d V iel- Valkeniersweide Stru plein ichem straat g haa oervestr iten Frankendaal s tr st . ve it s w . ra l2 kat e n d rechtpad 24 | 25 enw tr. str. Vo t at w eg Bo Vo wie eg Sch nd nd Bo ngel Bakke Fuut str. Wielesesingel aa at og Ta str. nd nd Carn Schu er ulp Bakke Fuut str. Wiele2 og rstraa 2 Ta str. Casirn Carnisse er jes str lp tra rstraa plein Carnis waalstr. Tr t jes is wa3alstr. Twen ple T t Hu e 3 M reef is art r. rts T se roenezoom
Het plan is nog niet af, er komen nog een Waalh a
r. Dsot kla
g
rs stra
ngp akk erss
Taa nde
Hari
Grote V iss
ngh Bruijn str. str.
persshof tr.
Snoe kstr.
Schip
straat
jaard
Sc
Bingleystr.
Sc
Span-
n va
lpTu . str eli Le tr. s jer An tr. rs rie u La str.
- tr. geinckes nihnorb rug Ko nT eb
rste We dam
nstr.
.
s eli rn pCo rom r. T st
tr. ks Ta
am
ten Stadam
ten Stadam
Mayflo werst r.
s tr
. s tr rd
n-
Ed
am
rste We dam
nne gin nin ofd Ko ho
aloera
jk rdi ge
t er
oo
He
n-
Ed
an
Hil
Korte tr. t e Hilles havenkadijk Rijn illed 7
ade venk Rijnha 7
Rijnhavenbrug
ni
nin
uy
en
be
or
He
rk
tr.
tr.
tr.
en ven hav Rijnha n j i R Landverhuizers plein
8
Ho
Ho
De R
ij Fe
g we ug Br
Th
luis Leuves
at
t
r Vee
iers
sterla
Riv
nss
ma
Zee
ven
str. Park
erha
V ee en rhav Vee ven ha
rk
iers
tr.
Riv
nss
ma
e Ve venW erha
anVe
V ee
itsla
Zee
str. Park
i s d k ob r k otm g s o Im Drin iad Donkerslo par ewe Iepenn olo eno s laa v e k lia C daal Bordngsernt oord weg eg Var seweg g a rd i nwe Olmennoo arke p derstraat g mw noo rtore straat arke est-V daal we lym Rie seu est-Varke g Wate W V Buitenbassinwe straat O ion W Meienlos Lindenbeekarstad daal ug Beukela Co kbr reS estr. ste e t els We Pie kad Over- ijs . weg Kor d eg-eerdaal ord Lang str nken straat g eno Fra Ou weg lle t BlokFeij Ma we Beveran t ark al e traa ven da p a d s e a en reef D h gela n BerkDonk straat n etkad ds iek tra P e nta lan Ra eg straast Bever- ct oningerav Pik Pla al eda u s Gr w id Hol- nkerslootd sh straat tr. oor Klapnd en- Immob IepenDo ad n. str on t via ken ms he daaalnp dijk Ra als cliak- laa Bokngert raa rso eg Var seweg boo M raat v. M es in est OlmenPekade g mw arkenoord Riederst o straat nsdaal we Ros seijuk V ns to efn d Ha s v. oo straat Wes Meieners dio aat ilole ekrso sfenstr. be P ar a t ug idstr Pe Beukela CHo cnje kbr te S erhe ndu Westerde ijselsestr. Pie Co Ora Ovsterr. weg Nijv r dka Kor . P uts estr . oor ek Langegee str straat weg lle ijen ho old t Blokeg n Ma ief n veraFeven t e w Be raa K t e f a sauh Maliestr. straat adnho Donk kst se 2e Dree rhav ntrdaa ra tk n e t brug Nas t Pie s r A land Ras t g Nassau ve Piknehav eg Beveree raa ere n t a a t s k ne f- . Hol-H traa Klosstr. Groning igw traw at sh t tstraat have Bin tr. s d dij Kie str or ens d etrnaKlap- Slag jtu aa str. on t pa ms Nassau- dijk 1e ek Ri rvo lle sat str hRtsa als ck- weg hek dtnstr. aa de Pantser rso an Hi eebo ho in ns pe boo Lin rec . M str stra s M t t v a d e str. Pekade t Tw sW oe ja str. We aa efVossepad ers yds lan Na auRos on Keg on dijkel an s tr. Me jnRe str v.fenHastr. rso Br i ers aat ille str. la rso Pe J. de r.H Zw inHe jeidstr Pe f st cWieler Wolvepad an g at erhe etie ndu ran tia He t a o e n R . str. i C O a D Nijv l tr. str s tr P uts estr . straat ek de ieters . ad tra . . str Eiberp fho old an ris str eg . n str avsen f Kie Ch en S traAa.t P ndt lie ho inw str sauohom Maliestr. 2e ArPio ad ijn s en brug Nas Ste tein . la m b r at av g Nassau raa igerp Weimans2e e s r e e s t a . t e R e n nh n j at de s pad as Ja erfo at f- rstr He aat str ne we sstr. gw ra u t erjk t Klo O a a i t i . p t t r sheave ij an Slag a eu min ie s Bin n tr. t str d . Kie tor o m O. van tr. or jtu at aa Le aco sOtr.-P ans tere-rg. tr. aa t Ro Factor els1e k ssp mdat-- r. ervo htse str Or Ka ra NassauRi lle sJ str m iewst ns Noort s rsl c d raa enstr. enst onk h-oe Pantser zein st tha Hi weebo ge at r n Ro L rijn tst ap at dre nt- ostenm- Wj.a-Pmnasn mt- aat r. Bo t ra Ja str. Pio T . sW tr. Ra idde We aa t Vossepad eisst il a st etrr- a 1e ds la O da Na aus tr ey R Kegel chtr aa str r. an s Mes r R Z t S t er r n r s t j s dstr. ter uy str. at e n J. B traat . ee wi r. la jés aa d a r . De R Z t ra H s l t s rs t ad rkon streinWieler Wol t an la ge Vo vep . ou aa tief ier g oolz str. a a a els Cr K i m l e v K t s H g str eur str. tra io t at lin tr. weit tr. .DB ns R tloe ori eg s k a r S s a b e V we e sps gin be tr. tra Tr tra tw ra ter Bo straat ret . en rpad Di sat d s r u r k be i ug n e . s t Ei r P . tr. Jo wegs r. nin rug aa Br Ch atestr ens Ko tensia intstrSaa A. Pi nd- Mee str t ds in st Ko neb boom str tr. ijn ra li e Pio or r eld ad aa Ste stein . ps la ac Weimans- RVeigerp 2 no r Ho. sm stetr. tse rijstr. oo de Hy str en ast ije pad -H Ja e s r f o at str ks nje in Ou ietertr. uw de Fe se orij ornd atte rug O. van Ta n dr i mpe t l- tra oor . ee om oe ra s o ct e a s . -P r B L r Fa c D r t G a t R O O. man ieter r. str. Ja Sint-A Ka straa dkestlr. - sp em- a- r. as Noort s tr. rsl tr. de t t n r h a z -P t . o ns an en ge rijs aat mt os re- str. ERroic rrij. ns at Bo ten W a m Ja t e m s tr er s a d a . tOo dam iss - ra ilind tr. hil str str Ze Dyneargs-t C t s Sc Narcissenstraat w daa . rk. olz str Vo r. str Ko em
b ms lle Wi
g
Nieuwe
stra Zalm
aat
anKiev
str. B
e kad
tr.
f wer olen
t nga
rkt ima
e
lper Tu tr. s end li va Le . str rje s An tr. reli s rie rn pu Co rom r. La str. . T st tr es ck
Schiedamsedijk
luis Leuves
traa stimmer- s eep an Sc hmansla
Wes
r l l st Vaolm slaan v an Z tmaa
t
aasla Westm
ll
Sibajak
re Boe
tm Oos
Ho o
t
e kadolen . stm str
d ka se
str. Juffer rhof Juffe
ug Wijnbr str. tr. Biers
Leuvehaven
ven sha
Gla
tr. Biers
venHoornbrekersstr. sha
t
l
Vo
n
r.
tr.
ens Valk
im
tr. ens Valk in Rijstu
Gaper-g . stee Visstg
Zwartestraat hond de ka se
g bru ms
ug Wijnbr str.
g bru bru ms r se lde r. ms lle Ge st lle Wt i Wi n Pu rl. Ve
t nd la nieu w
len tmo str. Oos
st We
se er eld tr.
Hang LeuvearteZw straat kolk hond str.
Gla
str. Juffer rhof Juffe
Schiedamse Ves
c
dra
Leuvehaven
Schiedamsedijk
Een
traa stimmer- s eep an Sc hmansla
v an
lllaa Powe
Willem Egmon dst
ans St.J
tr .
Ho o
t
in
G s lle Wi thoonrnt rl. pePor-gs strPu. zVeer Ga . ee WolfsKei sVitrss. tg st hoek
Molstr. Ds. arp str. ch Jan S
Oo er f gat w ren Boe olen sttm trOaoa t ark
f
traa
Rijstu
s We
. nstrtnieuwland
Korte Hoog
orn
Wolfs. thln hoek Boo tr. tr. W. warte kels we nss Z rden raNieu ma v. B aa r. P Hart str. htsst str. drac str. Een ards t mga traa Boo htss drac eg Een Hoornbrekersstr. htsw
w chts
gel
Schiedamse eVes inge t rs t Wes
dra
rlaan
v.Kam hofstr p.
Go uds e w a gens
Kips
eg iersw
Kips
iers
. nstrrs t.Jara inie SM
. ho arin ek storek GM o uds e w aPagnennaat str of ek ko
f ho ot e sen slo ott nr Prin ter ne Bo Bin
sweg
Marin
ier Marin
ge tewa Wes
Molstr. Ds. arp str. ch Jan S
tr. straat ans orm Do Karel
o Posthstr. ingel zer Cools rKei an- str. Lijnba eHang Kwee eer ve str. passag Leu an gen jnbakolk tewa strabaatanKorte HoogLi str. Wes Lijn
tr.
Een
te Wes
Landverhuizers plein
Rijnhavenbrug
fd
n en
ekade iss
r ippe
Bon
Ha
Ha
tl tragae ooalsnsin DoCorm
Karel f anho Doorm t straa t s baane- busstrKaa eerLijnss Maurit ag Jaco weer pa an jnba
Een
rsin
d
drec ndre aven te h Ka se3e Kaappark Ka 2e
10
Sch
ho f ekoek Pann t straa vaart of rt e lf ts ek pe ko Op De f rt hoaa t f e er en v oo ott nw rins rsl nr ole P- te r ne dm lftse Bvoee Bin or zand No De gse am Rode a Ra
traat Doels ar t rt eva ts pe . Delf ciastr Op Lu t str.aar f er man v Am kijn nw Henne ole r baan dm lftse vee Lijn nd or za No De gse am Rode v. Ghent a Ra
Karel
Lucias
brug ith eW W.d oothln. B tr. W. warte lstr. nss Z rden rake ppad ma v. B elr.kko Paa str. Hart htsMst str. drac str. Een ards t mga traa Boo htss drac eg
rs Tuinde str. m seu Mu str. tr. ens bok Ho
brug
te Wes
oppa Melkk
htse drec
pad Blom
drechtse hoofd
Hoo
rf swe
Mee
n laa
tr. Poorts traat Doels
Li ritsraat eg str. Mau sts Amman Mauritsw kijn plaatLijnbaan enne tr. straat pHleinbaan Westersingeml ans Kruis Lijnv. Ghent or plein Do Karel Kruis hof Karel rman
ith eW W.d
aven
n en
Bon
g
urg
e Delf tsrt Poo
tr. Poorts
Doo t straat Gouverne straa aat s sstr Maurit Jacobu
Baden
sdijk
Sluisje Schippe sdijk
ekade iss
luisje
d mpa r Blo
W
l g La weg La ane- tunne at 9 an Ros op str. op Zu ledij dijk WigstRr. RIJNHAVEN il RIJNHAVEN Z le H il id u e t id eH 11 t Bloemfonteinstraat Ka Buiz enp Bred Bloemfon 11 1 tchtenp BVereerd- laa raa egteinstraat ark 1e aa dre n 6 Ve ech ark at weng - w . t a . laan Delistraat ndr anFru1 2 6 istraatKatenelaer 1 rs t str tra aven 10 ven Nz n- 10 n Nz. aa e aote r r. s el tr s r la F 2 sh it fd ve K st D s t a ru a e la . k g e 3 a a r. o s str an e itlaa e h M u 3 oofd eh eks e st jeh- Maash aashavdijk be n ug Maas eh e 4 5 be Kr chts Ka Atjeeh-chts M Rie tste dijk At Kr chts Kate 4 5 Rie ul dr ndre 6 Katendre drech ndrech 6 Hillendre ul Hilleten n tses chts 2e Pa Kate Brede at V Pa 2e K trn. Ka Brede t 2e estr KateE n (W9) 2e K a a la . 7 a tra a rtss . z te ark uisz. Erts aten Afrikaanderplein traa lhuislaa Tolhuisen N str jns stra 7 ndrechts Toalh Tolh Afrikaanderplein dre tTo en ven N shav bocht ijn tei chts a eha bochuish na- t e a S s t te M a e a oo ven t fd hav S s ht Ma aten fd 3e Ktse hohoten rd rec en us c 3e K hoo inu h
3e K aten drec htse Ch hoo arl fd oofd o Charloisse th iss ois Charloisse rien Dokhaven- C n e G ie s r Hoofd e Hoofd park G Dokhaven- Ch ha r a l park o r lo
Ke
verbonden torens van 149 mtr).
9
ten
arl
e t kad rkegrien
(2010, 165 mtr) en De Rotterdam (2013, drie S
aat anstr Doorm
an
h Park
Pa
e kad
k Par
fd
de grient sfdka e HVolao Kerk
New Orleans (2010, 158 mtr), Maastoren
Karel
itsla Kiev
r
erka
mtr), en de woon- en kantoortorens
Heuve
ade rkk
Ch
fd thoo
Vlas
W(2005,140 aalha ven N .z.
e Delf tsrt Poo
r me Zim
ven kha de
Müll
ie üllenrp lllaa PoweM
Par
have
k
Park llaan
llaan
oo Müllerh
Heijplaatpad
n (2001, Sluis 124 mtr), de woontoren Montevideo
eg Mauritsw
Saf tlevenstr.
g . bru arkh g 2e P . bru arkh 1e P
skade
ordse
ieBatavtr. rens r. rits stau ulownaMplaats A. Pa
rs Tuinde str. m seu Mu str. tr. ens bok Ho
al ijkw
weg ngh
Park
Heuve
NieuwNeieuwe Maas Maas
jesdij
Westersingel
straat
ie dem Aca
d aven 's-Gr str.
Sint-Job
n have
Loo eo Born
Loods Holland
en havBali ds
kade
Mülle
wolkenkrabber opgeleverd: de KPN-Toren
(96 mtr), gevolgd door het World Port Centre Kort eno
eniers tunnel
plein str. Kruis Drievrienden
K. t ne
B a jo . Gouverne str
Baden
s en t-Job in havS Park ven eg kha chw Par
Jobs
Lloydkade
Delf ts
t pleooinlsestraa Kruis C raat st r. windest
uis rksl is l. Pa slu .br. K rt. Park lstr. a G oolh tega 2e C olh.br. Pun van o 1e C s f Kee genho Don
Hoo
shaven Sint-Job traat Lloyds
kade shaven Sint-Job traat Lloyds de erka Müll Celebes Loods ier enkade Java üllehirpehav MSc Loods skade Sint-Job Loods
Sint-
k
r me Zim
de
g
2e tr. rs IJze
Lloydlebes Ce Loods hoofd Java Loods
ven
an Henegouwerla
Saf tlevenstr.
r.
e chw
shof
de kous ehavenka Oost dijk Schi
Looier
Lloydhoofd
Loods Bali ds Loo eo Born Loods Holland
rhoofd
Zwaan’ genoemd. In 1999 werd de eerste
seha
Bloem Zijde-
laan
e Kerkd pa
at
niast
shof
kous Oost dijk
Looier
rstr
IJze
t
g . bru arkh g 2e P . bru arkh 1e P uis rksl is l. Pa slu str. .br. K rt. Park lstr. G oolh el aa Kap 2e C olh.br. nteg o 1e C
Pu n s va f Kee genho Don
Hoo
Colo
aatrt. ostr s erlpoel
stra
de
r
1e IJze
er Piet
at
r.
at
traa
niast
oos
Kapiteinsbuurt
tra
d a oon K at Sch stera veKnerk t Ha padKapiteinsbuur 2e .
stra
Colo
derl
s ven Ha
oon
Sch
aat
nstr
1e IJze r
al Vriese laan Claes de dijkw aven 's-Gr str. ter ie weg Pie dem Aca ngh
at
lma
nge
Lloydkade geopend, in de volksmond al snel ‘De
s venier tunnel
Claes de Vriese
Joost van Geelstr.
tstra
gt-E
fd
Weena pad tunnel
str.
l singe raads l Heem singe raads HVeerim ese laan Claes de
Duys
eg rgerw nebe
at
Haven
Albre
t
haven
Schie
Schieh oo
fd
ieBatavtr. rens str. ulowna A. Pa r. Hennewierst str. ienden
tede
brug
Scho
de
aat
rug
terwat . Ach
t
Schieh oo
Drievr t estraa Cools voordestraat Duiraven st at K. t Jan van e B a j on. str.nessstraat windeAven str
an Henegouwerla
Heemraad
laan
tr Ruils
aars
ka hts rec tr.
b Ael
nKore
rfb e E Lag
aa
n have aven hieh Kratonkade Schie Kratonkade c S In 1996 werd de nieuwe Erasmusbrug gehandhaafd. haven Schie
Bloem
Velsen-Zijdeluststr.
tunnel
Weena pad
Hennewierstr.
Hendrick Sorchstr. Joh.d. Voupln. van der Poelstr.
Schietb. brug
Joost van Geelstr.
Claes de Vriese
se es enraat
a
str
b Ael
tr ns
lein Multip
ie M aul Lloyd n Lloyd venw en venw have bruggen,habedrijfspanden - zouden worden heagv eg Schie Schie
rtel W iltonka de
taten
Staten
van
Heemraadssingel
Jan at Heemraadssingel Avennessstra
voordestraat DuivenWan del- brug
r.
eu
e
t at stra aa ilstradijk e str kad Ru er s e s s nge n ne len . e tr a h s Spa autpil aard straP Mrlaat Ruw se Bruijn e kad hts rec
es
o ds
. str nt
Pu
tiplein
Suze g Groenewe laan
de st
H v.
sd
mtahnst
Ma
s
eu
rug
serb
vid Da
Noze tr. rts rstraat he Mulle Samuelessc M at
nes
H v.
. W.v len y Zu str.
hieh
pad Staten
CENTRAAL STATION
tunnel
A dr ien Mildersstrateat
Wan Virulydel- brug
Heemraads singel 1e
str. Heemraadssingel
the
raat Mullerst
n the
ijk ade serd sek nge nes t Spa athe aa
raat manst Hendrick Sorchstr. l aat tr. Noze r. aars Joh.d. Voupln. tst sinugysetstr er van der Poelstr. sch ratads D el ns Kore Heeilm t straa Me sing u R aa raaatds str m a e tr e s Schietb. brug aatHeemraad brugtraat H s Ruils str vid eg rug Da rgerw e Erfb Haven illen an str. nebe e Pup terwat . Lag aard Scho sd rla Ach Ruw
Ma
Ma
g
ers ied
Samuel
rbru
sdijk
Monumentale onderdelen - kades, Kedoes Sc traat Sch
ncklaan r.
Velsenstr.klustWer r. hoefst
hoef Pluim str. fstr. denhoe Suidze M g Groenewe laan Veelzigt str.
tunnel
t raa nst rso kade Pie htsrec elb
Mildersstraat
d ar
sse
tz Zou
traatBa
at
r. Jagthuisst Werk- hoefstr.sstr. Gra A dr ien hoef Schelf Pluim str. plein str. sttr. lufs nheeoe Midde V
r.
gt Veelzi r. 1e st iruly Weizicht V str. str.
Jagthuisst
str.
A hie Sc ade e ek ns ve ges ha an aat aat lfs Sp str sstr De on et
Weizicht str.
. nHave Grasstr zicht st Schelfr. plein
lust Vepelein a
n vla Me
tkousd ijk
Kedoes
ergaarde
n tincklaa
iergaarde
ed Mij n v.Lo 9 Ring Vred dij 7 Sion Del se 4 8 9 plaa eh. .kStua RVinre eprsp eh. k tr. Sion Delft Vred urg Vond onslaan Fr. Coegedrseno dwa 1 ts rtla laalatsats Go nen Vondelhof Fr. Coe- nen str. enoo dwa plaaord estr. 1 in peenlfbtsuersg elhof rsstr an VOORSCHO pGenob ts laan St Herman rd rsstr 18 udsesinstr. 2 Delf ts elf tseple omD . St. JaPom18 udrijse 2 tr. Robbers LVOORSCHOTERLAAN Witte laan eplein CENTRAAL ij . le Queridos singe pl. aaJatscoHebsrman Robb co us sEtrva Lu Witte P Wate Eva Hert D ers gel str ler Queridostr. 3 str. Ga plaats bs A.v.Sol Voo W Hert r t l 3 ater . s Ga Hofplein ju Mee W . s STATION h str. rtr V m .K 19 sc ffe sla . Go lo Hofplein Mee ofs hoan ntho Roth 19 udsesinstr. schooorok e Goudse ntho eg beortf f gel Em stWr..Kloos Pla sjutrff. er EmanRstor.bertos Planta str. r 1 ter s ter ok e Bredestraath tra f St kad n sBtraeld . kw P sinHge tr. of Ach St kad n str. Bae a an ge Pan Sint- Hobastrisw. 11 Bred Kre nta n estraath anne alh l ra p ts at t- str. . str. teraa estraa Bi ent 20of Ach neac klhv d pad4 ts Oostple ge terSin cob visw 11 Bin nt 20 Ween uid Conr adstr. Stations- Conr ad WeenSatationinst t in ge Homm sKtrared. kel- 4 ldestraat Hommelsstrtr. kelJ to e 1 t 's-Gra r 4 Oostrtple klooster 4 aat in Ja tok ard lwater ee S -z er ba M klooster dle e es . p na l ui ls aa in ve ed S 1 9 e ee m tr oe -z b tr at M le 16 Lo WDoelw hof 9 Br . p el t 12 m D 16 LoSTADHUIS Weena hoaf tunn Bredes n urgsingel a gel enb 17 n t a 10 sin a Ess 8 r urg z a n t 12 17 t n e 15 OOSTPLEIN 10 atu a Essenb 15 3 2 OOSTPLEINs13 10 Wee n e stra Plaz eenen de Pla . STADHUIS 10 k8ad 3 2in ent ijnen isstr. 22 a an WWe G.W. Oostz a Weena og 13 14 ee agijnr. 14 g G.W. O o tr. L ijnb a an iska Kruissintr L ijnb ruistsr.f 22 T s o le o er e o e 7 H p g hu M s rg is f u o e B Bu g ho 7 spoorwegemplacement Feijenoord, H 5 Kkadiseho Stadhuis M BaStstadr. Oos dijk Be wslage st Kruingel 5 Burger van hof RFC - we Kkarudehof Stadhuisple Stadhu O tzeedij Touwsl l 8 el s plein Asse D ie l 96 6 1 8 urgs ing e sing al plein KruisLijnbaan r de eg ostz k Bened agersstr. InfirmeAtrisszeened dijkneden rsstr. ndelf 930 urgs ing e al Sint KruisLijnbaan Slots enb 4 rg a a nda K. dijk 1 Die rg a a r de 30 Sint Slotststr. enb Wille e elf weg . traat v. at mw Infirm eed en 32 Ess nda dijk anstr. ene Dierg K manstr. eukels eleistr. 4 2 r m traat Pola 32 istr. Ess waaruit de havens werden bediend. straat Essenburgstra Som 2 enoe ogstlr.sum Zoutm ent lsuBoven Ademriestr. ijk WBilleomer Admirsatr. tstr. Bo B Dieele eukels eent 28 33 23 Grootgestr. Ak enburg Gro ut F.v aaZo Ess nen RuysPolan a roH M 23 rg Bo B uwe e Ak Ann rd r G 28 ego F a s R a e . r W M stra 33 e n Hen brug ens arde enuysgbru liteits oKerkplein ele sing b irali brug uwe Ann rse .v. astr ha ere t Grotrkplein H Schouwburg t W Henego n ave at wen a g sing tr el te Slotlr t n a h n a eu a . len a en Schouwburg k a a a g s ru s it Dr n in a a w a g a tr 47 ra Le tr 34 e t vb uwe Dr. skad Slotl Pe intr. ple t de 24 t a s 34 Ke 37 24 straat l st 14 atosta 47 weaBaotsl Groen a s . tr 37 raat Leeu v Pe str. dijk ple e tinghofB 's-L plein s rsij st 14 at g Bas O e t a s hof N e Wet t. ra k ie a a r rk O t e s ting plein 10 O 35 o r n o u 's-La Buiten N 48 Bas slanand Oo Adm O d se e van N 10 stze ostzee n uOo dij straat ering an st Kolk d ijnls 35 gstraat hof gstraa v tema urg arkt k str n ls Buitenhof straat Nie 48 Adm Aelbrechts 38 a d s W stz irali- ostz e B 3 oo t n t h m ro u e k Kolk O H d r tin o e d G e te k G kt s 45 f 38 gh a is e . li e s 3 B K ver liet erf ee ar OZivjl Al B tr. Hugo rstr. e dij k7 Hoo arkt jl Grsro dijk dijk Be roene Weter Groene A plein rt Fl. Ni hof of ru eu Hugo tr. gv eNitghtin- Werf iraliis plein se e Koe 45 i K bvla 41iet oestra 46 B Vlasm teitesb u in d e l Zi A m Be Fl. tr r plein g k leh eu r uk as ij s l v B ga ht a er n f K s aa b rs of Vl te K. elsweg enaaBurg. ing k rug Bened eom hof Wijkpark Beukelswe eden av rs t7 a H sluisng laa 41 42 tra 46 leh k vl 42 s Beu traverse ga W grac we arin ag Tom dersho K.Boerengat sluis itsbrug t e eg Kop Boerengat Burg. Zuid iMolen achtBeurstr lein a H Viruly l. k i tr. ste s W gr w 39 e T 36 ol dp rs g van e ants rs n Wijkpark r nd r t g i i(sluis en brug) lts terv n n Viruly M Meinesz La rhof l. e Han BLAAK de ste Beu13splein de 39 ng43 Ma tplts dpOos r eltp36 ers ang Beursp tr. Tien (sluis enabrug) gvl 44 Lad Oostervantstr.W BLAAK Ve MeineszB ne Man ari gSvpliaean43 tr. Tien plein Tiends Oude Westen13 Westersingel Sprle ngder. e Steig Beur enbarnev er teBEURS Stru ig H str. 44 rnd rhof n Buiz ug H 25 aauw rnevel BEURS plein Burge it plein Oude Westen Tiends Wit v. Stru 5 ie n Bu ug H 40 Old 25 20 11VeNrle Westersingel S plein urg Hofsted enbabrug Ha te rin 50Ou seka ard sbr HariR h i jn50s p ouorlkeva ne ieuwst dwaisenburg 26 is We H nog 20v.11 te HofstedDit r br estr.v. Wbegin jaren 40 NOu seka R h i j n s p o o5 v.Old em Buiz eng rsstr. vol estr. gebiede-stond lt urg- 6 brug ds atat els aem Ha Geldheavoednuel-edve njaard traat erne enga at ee Oostk a d e 6 Buizizenegangat dOwaorssestntr.bm 31 ers 26 wBu s strtr 1 r. rsteyn Soeten31Visserjks Nieuwstr. Ge havede- de START me 1990 Gouv ar stlge van nbarnever. Bulgersteyn velterne tr. s straat t 11 sbo addee lst me rb ds a a di lder n Honingerllands Gouvsstr. van nbarnedwar de stet a a nja Ouden m Buiz Soeten Vissdijk Nieu 7 st t sstr. e e s pa Oudee 51 stg. a a r a a d r. ld Honingerll . S e a a s s B O 7 st a e e Honingen p ePark id e 51 laan hof 8 asla uize n dwar nter d M Oosterk 12 stg.tr. hof S hoofdplein M ste Old ade hoofdplein id ielands 52 O.a-Wijn e nM ijnGe plein rk 12 h M g zen r. 1 -W s a c te st . ieland O. 52 e s n M n S met deels lege loodsen, pakhuizen rM tr g zen 1 Kogelvanger straat werf atbrug 8 49 tuin Oo ak str. 49 ece Schtuin rispsij eein en ander Kogelvan k ijn s werf atbrug straa la c ger n p t a Sp nhof e B t C ei s ein Gerrit pl 22 Sp nhof Bla21 aa t es Cri Sportp Gaffeldw.str. 21 plein Churchilla nweg Ge tr va 22 eg a rije e s rr ne n is Gaffeldw.str. e it z Churchillde in at d nw tr ij van de ll szl B r Lindestra stra at an Middell. dlasan 15 Binne G.Sterkra ll Lindestra De kades k g tr. n Wawebedrijfspanden. r st ijn e waren slecht a a 15 at G.Ster M e W d ll k kan "Woudes manpln. at id Ma er at Wijn BEURS BEURS 16 olw aa ns 16 plein Plein manpln. idde Middell. BW aven Wijnbrug olw 5 plein Plein plein weg plein BW 2e M Hermes lke aven Wijnbrug Adriana 2 sb dhof as eg Wijnhhaven Mathenesser 2e M Hermes AdrSiana 2 innen dhof gaar Ba 5 ille Wijnhhaven 1940 nenw chermlaan Mathenesser ou bo ijn gaar plnts. Oude B k 1940 il29 5 plnts. serdijk Boom plein Schermlaan e Bin toegankelijk Krane29 ijn pleinen lagen vol rommel. Er stonden lem 5 Boom plein lev ule 27 W ijnhaven 1 Oud m Kraneplein 6 laeagk Eendrachts Westblaaschipbrug ven 27 W ijnhaschipbrug n en tb Excelsior W 6 s a s e v se g k e Vierambachts n w n v W m straat a e rd vs sp ard a da Vierambachtsstraat ve vede nw Eendrachts W nen ak Schiedamse estbla sh ha sp Schiehofkade ha ijnaka oo er rs overigens ook fraaie bouwwerken tussen, W inne t 21 plein we BinWestbla21 . plein oo Antwerpse. est Wijn hof ak ke str. akers kWersh en t EENDRACHTSat uEENDRACHTS- Krom Vest t tu werpse fd askade weanBstr. Rijnhou fd e rAnt r SchildereKbrosoomtrg . V str.veSchilder pm ma ie u d m a v . Rijnhou plein aa n . o e 9 t stra N at a a tr 2e r p ie g tr s e k u o t p o n a plein PLEIN a rh s e m N hietb s a 2e Ell h e s bo h Blekerhof nn aan PLEIN ne9 hoo Ma he ep Bie rkade Schietbaanl str Elle Sc he ierh adeBlekerstr. er Blekerhof tr. Maa ietbaan B17 waaronder monumentale het Sc Schietbaanl e Sc he Marineer aan 17 de tr. el lade ans s Sch uld pakhuizen, erk Blekerstr. With Marineh Sc Juff str. ans s ka uld Grosh n Sc Juff t str. Pr. Frede Grosh e nM ve e Wit t rik en de Pr. Freaa ikk Re nM ha kad Mathe Ja itte aa derikpln. av Robert Fruinstraat M te d Re nd str. W de dr Ja it derikpln. erij kers ijh rska Robert if t Fruinstraat e a r t Poortgebouw endrifEntrepotgebouw aan de n d W d r l th n r s e g esser e e e ed enaenss H tr. ij Re pma ru t ak18 rug str. rij el He oid at R t Oude Plantage t e rri a er at rijb oi n Fe ins 18 tra het eepm19 rijb Ho park het la rk rri he de F ins GOepz straa ije les Ho nesserl laan Pr h Sc sserlaa de Re GOepz 19 mpan eum Pr no n Sc r Landje Re ieole Mathe Binnenhaven en de passagiersterminal . Tiethene en eP en de eijeno- or 16 o ef Landje ke o Mus Samuel.P. T ome useu er e C.PMa l a n t a g e dr e v ak M Samuel Kortoeme n- rr.dka C kk rs at n . e v d ra a e Ketetr a e n l t st r d Muller . l t de r. ijn raat Kete- enaers en g str. rw laan sen Muller Bruijnstr.str. ain sauka erstr Di rgs 4 erwlaarsstr. arijnst op nweg Volmar str. nwe ha assauk Dilulergstr. kade t n velt Te er M ena Kort 4 laarsstr. vanplein de Holland Amerika VolmLijn h veltne ple T in e lei t pleinkantoor bu rif t Kort Museumpark . n B anz het n r s if p rHeemin t id b r a t a Museumpark . N B De Hef a n te r stra o Heemrs k 1943 De doid Och at Ho . uwe Ochterrtsrt a e 2ffmHef Na ma raads ke onstr. or rd Ho . uw 3 nstra str raads kes 2 onstNr.ie Ho off decro no str LEUVEZin raaNt ie aan oo 2 am pleinHALat zen verbouwing de Wilhelminapier. van e decro g. LEUVEZeinn raDe ije ven Zwaer .H am tig en n e raadst 18 ur Zwaer Nieuwe HAVEN zen 18 ad rg raadst Geulaan plein d- Fe ha Heem Nieuwe HAVEN ad Visserijt tge s- at 17 ntgFeije raattig ord- Feij have Feijen DIJKZIGT Geu an 4 or sk ff- B t Bu aaDIJKZIGT Heem k Leuvebrug a t e o n tr rug 4 a a la a veb s t ss a n d Feijenoordbrug tr . Leu o a iu plein s a off land ie s- e iugsstr Ro oennsotord eijeno en Feijenoordbrug oord Feijhe aven Burgin inrgc.k kstraond ie d 3 land Ma rg. H traat kantoor tot hotel-restaurant - een 3 - Roer. Stieiltopjeleeninstra ltje d e Sch Vaste 3 Hond eparticulier Ma rg. Hstraat llinc H SneBllu lein F hav i 2 g1 Sch Vaste bple 3 p1 huier ad Sleep Bsum-ans Oev r. Stiiekkpleain Sle u Gijsin eg bp aco pt mp 2 m koo wVerschuier.r Sne 5 mp 1 r. Versc str. 2 sKl ep B man Oev gs essEnt steij s' J aco t ndr m koo we 2 Hilststr. gstra ikk 5 Heij str. Kleijn v. 1 he il t n ghell. ingst str. eer-ssEnt s' J weagn st Lieve enveimpulsen Heij str. Sta 3 at tr. dr Duyl llin str. erweagn . H str. Lie envanV.d.de eerste n e rep str. Starep3ot ssttrr.. j ven . n ks n initiatief ri. n lein n tr a hof t e t in V.d - was een g rp n e s H n j h i v . n l rs n r. k le . dij te s s ot l i e n s ln tr. H ha ltins e 2 in hans dnij en alm erstr rin rik en lewa hav Willems liege i tr. aterp n B n v ei g o n Z V lm i s w g k s e pl . a e t 2 lm M P i ls n a n r e le h Willems e P o li i tr o c d a B . ans o a Z d ie V g Z Dr. ri o en in Mie P ndr Pr . rds ans km sch Zalm pte Ddr.em andels St Pr a HBinnenhavenbrug S.HPe we Padsse erelstr Kpleielen S Ha HandeSel.HPddo18 s H i Pr plein ord em dr nK pte Spie dem iekm Aca lein wNeoo Passerelstr dit gebied. at e n plein Rovoor elen em dr ns He Ged iks Aca lein seNnoat rsoon Sp H en p eu Binnenhavenbrug ho stra er ers Ged iks p ho ve DELFSHAVEN sstr. tr. stra ieuDELFSHAVEN ereldd n lon veld k m Vijf W aveononss M Ni n W j a v n i a t jf J 1 lo . e G k e m Vi r tstr. M N P d e tr . nd .J. d a Ja rin en euw G.J. avohenaoodem L m tr. oth Prin e ee ns tr. dij 1 weis r sen str en nsd e Jo 1 n tzee Een masterplan om het ou Entrep C Rijksboo Osse tr. eweis gebied soo C jksbk de sen nstruw- E epoth lde oh de Lo en ho . n Rochtotaal r. tzee soo is arg tlaa assens t po tr. uis Entr Per CEavaRirtog en COOLHAVEN Jo ho . ofd va C ogka ras Rochu Oss lhav ssenst Wes tlaa os s Rosier Fa Per ad m ofd COOLHAVENussens oolhav Hou Era traa Coo E art Wes at oo Hou mu Haspelsstr. B Bossda am 16ssen 5 L rHgaadoorsk 4 Dr H Dr rsk rssmu Coolhav Ctraat Rosepark stra 16 Lo e aa oon nsd r t ad polder a s Coolhav straonder rug Spoorweghavenbrug o Rosepark s t r b te vernieuwen voorzag meer g d M e s a is o en h e t o a e e ru P bSpoorweghavenbrug ais c e aass sb ch P sM en5 ers rug Pre Pin dewij Leviede chb ch reg Pinco wijk Le Hoo plein 5 1e Schansstraat Zocherbrug rug Lodewijk ijf P Hoo tr. erk ffb vie Westplein We aasstr. Westplein W ge cof S k Zocherbrug Lodewijk ijf 1e Schansstraat 21 r de r 11 e r a fb S Pincoffpln. p u 6 te 13 d C k C Droogleever d g oolh adS rugoo Pincoffpln. p Pie Françoisbrug e ter oo 13 Co12olh Droogleever Coolhavenlh Coolhanve in een11 oeververbinding de aven Pieen Françoisbrug e. dCoolhaven12nieuwe S. oor dvan rw 15 Coolha ave Bi Laneter . n strnterras ad van Fortuynplein Coolha ave we Vor B e Vor S ven laan m str str terras nn Stoot Lamnetesrtr. Fortuynplein . ven laan e 1 Rave ginhn stkatodot . Paa drek an blo ave gh stka 1 RWilhelminaPark an J. en 15 W.naBntuyt in een Dunaantt str. at steJ aevn e blok bouw van heuse wolkenkrabbers Du Wilhelminak a a av de l 15 W r B h s plein 10 t . . . k e a Nottebohmbrug y a t r . st B l s r e e r a B h plein n r. t uytewe 10 wechst hst Ba tr.v h k 2 enH Nottebohmbrug Veerdam yn a ka. B na s r c r P Pr WILHELMINA 2 L e Veerdam a Scha k s k e 2e e ch v d c . r. o nsst a WILHELMINA r w r f a P H e a raat in P L f v. str. 6 7 e ke en 2e Schansstraat de of rin st te an fe m n PLEIN 6 7 da senaa ma orf Zu v. Z str. tewe W PLEIN da sen m - n Willem toonaangevende architectuur. Buy orf akad id uid o 3 19 ka 8Industrie m L. Dijkstr. rgd Buy r. enillemr. W. rgd e op 3Pos Pe de L. Dijkstr. 8 W. p Z Van der VormBu nd e t nst Van der Vorm- 7 kados . 17 9 19nstr. t BG.uWit nd G. 3e Scha uid ad f fs a lhave 17 9 19 th str Cala r. 3e Scha Sociëteitsbrug Wit g plein kade Zui Tillehum ave nsstr. tev ak Coo wonen, Ho Cala V.O.C.- Hoff voor Sociëteitsbrug g plein kadeerik ast nsstr. tr. k Tilade um we oolh maken d Parkbrug te i k v overslag zouden plaats s C e e e e V.O.C.r m t a c Mi a e v 14 Parkbrug ddenkou d e J w e ee np plein k lema an de Pla ak al te m ck at t Middenkous 14 Dir e Jav hstr. np lein ka terad aa str. ad k hli MonchyHudson plein hof s Am la Dir n de la d A Euromast lein terWa str. Hooc ad a udson Bataviakade ooch hli Monchy-Pllan hof Euromast Wa str. ucade aplein nd r de Batavia n erk plein pas Mkade tra Midhoogwaardige 20 e n de H horeca uc iddenkou Re lla pleinHo Heuvelbrug erk Buizenwaal ieter en Piete lsplein an pas k Re de Heuvelbrug e Buizenwaal dienstverlening P s est an Beerk. Ho Hei g Penk ijtpmklein eneg eim e Mol.de est edij HGe lgrioumsss Rosebrug e W to 4 ntoin d in e t in Mol.de Beerk. M 4 Hillekopo er w e le Rosebrug W o kr. z od t la O tp tr Ha s t d t e t HillekopGekr.Ha aat A ringp Waaldijk tzDul o laer idd O sw es plein An ringp g Waald idde ina ietlo tr. ijkenDkul Lelyboskadead Job tr. plein ina ietlo tr. we eg deMhavenkaden wandelpromenades. Job tr.W WierdsmaPa ous lm nkou Lelyboskadead voor Wes Sch s St. St. Jobs WierdsmaPa rall mw Sch smtram elm lhe St. St. Jobs Wes s tkou plein Kedoes rall Wes tra e plein H ilh Wi o tra
pad Staten
het schaakstukkenmuseum.
Haven loopt, stukje overdekt,
Maasboulevard oversteken.
trein/metrostation Blaak
Hier meteen rechts weer
en daarna schuin links een
Klein stukje naar links en
brug rechts trap afdalen en
Rotterdam Zuid aan, in het
oostwaarts richting de
afdalen naar straatniveau,
smeedijzeren brug over. Na de
dan rechts onder brugdek
oversteken naar de kade; hier
stadsdeel Feijenoord. Na de
achthoekige woontoren en
onderweg balustrade met
brug rechts om scheepswerfje
door richting rivier lopen en
linksaf wandelpromenade
brug meteen rechts, wederom
de kubuswoningen lopen3-1.
uitzicht over Oude Haven3-2.
heenlopen, we zien de Oude
dan meteen links draaiende
Noordereiland volgen, langs
zo veel mogelijk de kade
Tussen woontoren en
We komen uit op de Spaanse
Haven nu van de andere
trap omhoog, de brug op
twee voormalige stenen
volgen. We passeren een
kubuswoningen gaat brede
Kade, die tussen terrasjes
zijde. Bij eerstvolgende
(Willemsbrug1). We steken
brugwachtershuisjes2. Hierna
brug met links een haven
trap omhoog. Deze buigt naar
door en links langs de Oude
oversteekplaats links drukke
over naar het Noordereiland.
kade helemaal uitlopen
(Binnenhaven) en voor ons
rechts en komt uit op soort
tot aan het einde, waar we
een 19e-eeuws poortgebouw 4.
binnenplein. Binnenplein
op het westelijk hoofd van
Na dit gebouw rechts blijven
oversteken en door overdekte
het Noordereiland zijn met
lopen langs een monumentaal
straat tussen kubuswoningen
uitzicht op de Erasmusbrug
stukje muur 5, daarna weer
door lopen. We passeren links
(zie21). We ronden de kaap en
brug over (Spoorweghaven,
o.a. de Kijk-kubus en daarna
volgen aan de zuidzijde van
zie19) en rechts om hoge,
Noordereiland de kade. Bij
zwarte wolkenkrabber
eerstvolgende brug rechtsaf
heen lopen. We komen
(Koninginnebrug3), we
nu in het hart van de Kop
Komend vanuit ondergronds
1
2
3
4
Aan overzijde van de
5
komen dan in het eigenlijke
6
Koninginnebrug en ‘De Hef ’ Noordereiland
In het verlengde van de brug-
Kop van Zuid
De brugwachtershuisjes zijn
gen over de Nieuwe Maas
De Wilhelminapier - de land-
Willemsbrug
nog van de oude Willemsbrug.
werden na 1870 bruggen
tong tussen de rivier en de
De eerste Willemsbrug - een
Het Noordereiland is rond
aangelegd over de nieuwe
ijzeren vakwerkbrug - kwam
1870 ontstaan na een doorgra-
doorgraving (Noorderhaven en
Poortgebouw
Monument Loods 24
een deels verlaten terrein
in 1878 gereed als onderdeel
ving van de zuidelijke polder
Koningshaven). De eerste was
Voormalig kantoor van de
Loods 24 stond op de landtong
vol loodsen, pakhuizen en
van de ontwikkeling van de
Feijenoord. Het eiland werd
de Koninginnebrug (1870), en
Rotterdamsche Handelsver-
tussen Spoor- en Binnenhaven
gebouwen van de opgeheven
Zuidoever. Tegelijker verrees
halverwege doorsneden door
draaibrug die in 1923 is vervan-
eeniging (RHV) die aan de wieg
op het terrein van de Gemeen-
Holland Amerika Lijn. De
parallel aan de Willemsbrug
de spoordijk (ligt er nog) en de
gen door de huidige dubbele
stond van de ontwikkeling van
telijke Handelsinrichtingen. Van
opening van hotel New York in
een spoorbrug over de Nieuwe
nu rustige Van der Takstraat
basculebrug. De spoorbrug
de havens op zuid (1879). Veel
daar uit zijn in de jaren 1942-
het oude kantoor van de H.A.L.
Maas. De huidige Willemsbrug
(zie brugwachtershuisjes). Het
was aanvankelijk ook een
later zat hier het kantoor van
1944 meer dan 6500 Rotterdam-
(1993) was het begin van een
is een tuibrug uit 1981. Deze
eiland werd al snel bebouwd
draaibrug. In 1927 werd het
het Havenbedrijf. Rond 1980
se joden op transport gesteld
transformatie, die Rotterdam
ligt wat oostelijker en is een
met woningen in hoge dicht-
middenstuk vervangen door
stond het gebouw leeg en
naar de vernietigingskampen.
definitief van karakter zou
ontwerp van C. Veerling. De
heden. Aan de kades lagen in
een hefbrug (in de volksmond
werd het gekraakt. Inmiddels
Hieronder veel kinderen, waar-
veranderen. In 1996 kwam de
spoorbrug is in 1993 vervan-
dikke rijen binnenvaartsche-
‘De Hef’). Cineast Joris Ivens
wordt het bijzondere monu-
van de namen zijn vermeld op
nieuwe Erasmusbrug gereed,
gen door een tunnel. Nabij de
pen afgemeerd. Het westelijke
was zo onder de indruk dat
ment legaal bewoond, maar
het monument. De oude muur
waarna de ene na de andere
oever is een pilaar van de oude
deel van het Noordereiland is
hij in 1928 een beroemde film
moet het nodig worden onder-
komt van de omheining rond het
wolkenkrabber verrees. Zie
spoorbrug bewaard gebleven.
beschermd stadsgezicht.
over de brug maakte.
houden.
nu verdwenen handelsterrein.
ook inleiding.
2
kat e n d rec htpad
Rijnhaven - was in 1990 nog
26 | 27
van Zuid6. Bij opvallend,
inmiddels een andere functie
zien de oude aanlegsteiger
restant van een voormalig
van de haven gaan we
Maashaven door richting
geel havengebouwtje
hebben. We komen uit op het
van het Katendrechtse Veer
havenbekken, waar we
rechtsaf en lopen we onder
Charlois, om daar aan te
links aanhouden en bij
hoofd van de Wilhelminapier8.
met fraai uitzicht op de
omheen lopen, naar de kade
het viaduct van de metro
sluiten op wandeling 9. Via
oversteekplaats drukke weg
We ronden het hoofd en gaan
kop van de Wilhelminapier
waar de SS Rotterdam ligt
door tot overzijde van de
de Maastunnel loopt u dan
oversteken (deze weg gaat
rechts de fiets- en loopbrug
(Katendrechtse Hoofd).
afgemeerd10.
haven, met rechts een groot
terug naar de Willemsplein.
rechts de Erasmusbrug over).
(Rijnhavenbrug) over richting
We vervolgen onze weg
silocomplex11.
Route: onderlangs Maassilo,
Wij steken de brug niet over
Katendrecht9. We komen
langs het water. Door
maar dalen aan de overkant
uit op het Deliplein, waar
het dempen van enkele
kade van Katendrecht en
Tip: Maastunnelvariant
Gerrit Broersestraat,
van de weg rechts af en
we rechts aanhouden en
kleinere havenbekkens
kijken rechts uit over de
Voor het ultieme ‘Rondje
Brielselaan, Den Hertigstraat,
vervolgen onze weg links over
op een plantsoen stuiten
is hier een brede, nieuwe
Maashaven. Bij de kop
Maasoevers’ steekt u na de
Wolphaertsbocht,
de kade.
waar een fietspad doorheen
wandelpromenade ontstaan.
loopt richting het water. We
Deze eindigt bij een
10
11
(Maashaven Zuidzijde),
We volgende de zuidelijke
Kade helemaal uitlopen, we passeren o.a. café Rotterdam in de voormalige passagiershal van de Holland America Lijn7. Daarachter staan nog oude pakhuizen, die
7
8
9 Katendrecht
SS Rotterdam
HAL-gebouw
Ooit een berucht zeemans-
Legendarisch passagiers-
Tussen 1873 en 1971 vertrok-
kwartier, inmiddels een
schip uit het stoomtijdperk,
ken vanaf deze plek duizenden
nieuwe woonlocatie. Modern
gebouwd voor de Holland
mensen, de meeste landver-
wooncomfort mengt zich
Amerika Lijn bij de Rotterdam-
huizers, met een schip van de
Hotel New York
hier met oude bedrijfshallen
se Droogdok Maatschappij
Nederlandsch Amerikaanse
Voormalig hoofdkantoor van
waar culturele activiteiten
op Heijplaat (wandeling 8).
Stoomvaart Maatschappij
de Holland Amerika Lijn, ge-
worden ontplooid. Soms loopt
Opgeleverd in 1958. Verdween
(later de Holland Amerika Lijn
bouwd in 1901 in Jugendstil.
nog een fabrieksspoor door
in 1971 naar Amerika waar
genoemd) naar New York. In
Toen de hoogtijdagen van de
de straten. Het gerenoveerde
het als cruiseschip werd in-
1949 kwam een nieuwe ter-
grote passagiersschepen voor-
Deliplein is een restant van
gezet. Kwam in 2003 weer in
minal gereed naar ontwerp
bij waren, kwam het gebouw
de 20e-eeuwse bebouwing
Nederlandse handen en werd
van de bekende Rotterdamse
leeg te staan. Het werd in 1991
op ‘De Kaap’. Belangrijk voor
gerenoveerd om als hotel,
Maashaven, silocomplex
uit 1910. Daarnaast een grote
architecten Brinkman, Van den
gekocht door een paar jonge
Katendrecht is de in 2012 ge-
restaurant en congrescentrum
Graan Elevator Maatschappij
uitbreidingen uit de jaren 1930
Broek en Bakema. De construc-
Rotterdammers die er in 1993
opende loop- en fietsbrug, die
dienst te doen. Na veel pro-
Pal achter Metrostation Maas-
(Brinkman & Van der Vlugt).
tie van beton en glas wordt
‘Hotel New York’ openden. Een
de Kaap met de Wilhelmina-
blemen werd dat pas in 2010
haven (geopend in 1968) rijst
In 2003 verhuisde het bedrijf
sinds kort weer als cruiseter-
particulier initiatief, dat we
pier verbindt. Officiële naam:
gerealiseerd. Het achterdek
het silocomplex van de voor-
naar Europoort. Tegenwoordig
minal gebruikt en daarnaast
zouden kunnen beschouwen
Rijnhavense Brug, maar in de
met terras is vrij toegankelijk.
malige Graan Elevator Maat-
bekend als de ‘Maassilo’ en in
voor tentoonstellingen en
als het begin van de transfor-
volksmond ‘De Hoerenloper’
(NB: mogelijk verhuist het
schappij (GEM) op. Het oudste
gebruik als ‘creatieve fabriek’
horeca.
matie van de Kop van Zuid.
geheten.
schip in 2015).
deel, tegen de metro aan, is
en uitgaanscentrum.
2
kat e n d rec htpad
een vroege betonconstructie
28 | 29
hoek een oud gemaal, waarin
inlopen (Hillevliet). Na druk
schuin omhoog de Groene
het einde rechts aanhouden
Katendrechtse Lagedijk,
weg oversteken en rechtdoor
een architectenbureau is
kruispunt - met rechts een
Hilledijk op en linksaf langs
tot druk kruispunt, met rechts
Gouwstraat, Kerksingel
Putselaan inlopen (trambaan
gevestigd12. Hier rechts
zijsingel - doorlopen tot wit
de winkels. Bij druk kruispunt
een vitrine met een uurwerk
(Charlois). Zie routekaart.
rechts). Doorlopen tot druk
Putselaan oversteken en
pand van Leger des Heils.
oversteken en rechtdoor
en links aan overzijde het
kruispunt met links op de
rechtdoor weg langs singel
Na dit pand rechtsaf en
blijven lopen langs winkels
braakliggende voormalige
dan eerste straat links (2e
(Beijerlandselaan14). Laan
rangeerterrein. Hierna
Kiefhoekstraat). Doorlopen
helemaal uitlopen, ergens
drukke weg kruisen (rechts
tot einde straat bij pleintje
onderweg oversteken naar
een viaduct en links de
met speeltuin13. Hier linksaf
rechterzijde (pas op tram). Aan
nieuwe Laan op Zuid) en weg
14
15
16
Zandblokstraat,
Voor de silo links drukke
12
13 Kiefhoek
Nassauhaven
Beroemde woonwijk in strakke
Unilevergebouw
vormgeving uit de jaren 1920.
De Nassauhaven was gereed in 1892, maar werd de laatste
Het ontwerp is van J.J.P. Oud, een van de grondleggers van
Hillesluis
Persoonshaven/Piekstraat
decennia nauwelijks meer
het Nieuwe Bouwen. Oud
De Beijerlandselaan is een
De Persoonshaven is de
gebruikt. Voor de Bluebandfa-
streefde naar degelijke (huur)
drukke Rotterdamse winkel-
laatst aangelegde haven op
briek (Unilever) werd de haven
woningen voor arbeiders,
straat, vroeger was het een
Feijenoord en was gereed
recentelijk weer opnieuw
betaalbaar gehouden door
polderdijk. Waar zij uitkomt op
in 1901. Tussen Persoons-
uitgediept. Zeer opvallend
seriematige bouw en toepas-
de Putselaan lag een knoop-
haven en de Maas loopt de
is het nieuwe, transparante
Stoomgemaal,
het Afrikaanderplein, centrum
sing van moderne materialen,
punt van drie dijken, met de
Piekstraat, een ouderwetse
hoofdkantoor van Unilever dat
Afrikaanderplein
van de Afrikaanderbuurt. Hier
en met maximale toetreding
buurtschap Hillesluis. Het
industriestraat met fraaie
in 2005 over de oude fabriek is
Op de kruising van de Put-
lag tot 1917, waarna het als
van lucht en licht. Op Hendrik
grote rangeerterrein dat hier
fabrieksarchitectuur, o.a.
heen gebouwd! Het ontwerp
selaan en de Hillevliet /
buurtplein werd ingericht,
Idoplein 2 is een museumwo-
lag, van waaruit alle zuidelijke
restanten van de 19e-eeuwse
van Chris de Jonge is een pre-
Pretorialaan staat links op de
het eerste voetbalveld van
ning te bezichtigen.
havens werden bediend, ligt
grofsmederij Fijenoord, de
fab staal- en glasconstructie
hoek het Zuid-Oostelijk Stoom-
Feijenoord. In 2006 is het plein
inmiddels braak. Er doorheen
oude Nestlé-fabriek (nu be-
en heet ‘De Brug’.
gemaal uit 1899, dat toen nog
helemaal opnieuw ingericht.
loopt nu (naar links) de Laan
drijvencomplex Zuiderpoort)
eenzaam in de polder lag en
Twee keer in de week is hier
op Zuid, de brede aan- en af-
en de luxaflexgigant Hunter
in verbinding stond met de
een van de grootste waren-
voerweg naar de Erasmusbrug
Douglas.
Hillevliet. Vlak daarachter ligt
markten van Nederland.
en de Kop van Zuid.
2
kat e n d rechtpad
30 | 31
volgen die naar links buigt
Bruggetje kruisen over de
(Spoorweghaven19.
tussen de hoogbouw
de Posthumalaan en steken
Aan einde eerste trap links en
(Rosestraat). Rechts tunneltje
vm. Feijenoordhaven en kade
Rechtdoor lopen, brede weg
oplopen. Links verdwijnt
deze over tot aan de kade
nogmaals links tot we weer op
onder spoor door en daarna
aflopen tot de punt en de
oversteken (Laan op Zuid),
de metro de tunnel in. Pad
van de Rijnhaven20. Hier
Willemsplein uitkomen.
links de Oranjeboomstraat in.
entree van de Nassauhaven16.
rechtdoor Zuiderspoorstraat
komt uit bij houten trap
rechtsaf in de richting van
Einde wandeling.
Nassauhaven oversteken
in en dan eerste voetpad
over metrobuis, deze links
de Erasmusbrug en hier de
via ophaalbrug en rechtdoor
rechts het binnenterrein
oversteken, we komen uit op
Nieuwe Maas oversteken21.
18
19
20
21
staat het voormalige stations-
Entrepothaven
Spoorweghaven
De Rijnhaven kwam gereed
en kantoorgebouw van de
Zijhaven van de Binnenhaven.
De Spoorweghaven werd tege-
in 1895. Tot voor kort lag de
RTM. Vanaf 1898 exploiteerde
Aan de noordzijde ligt het pak-
lijk met de Binnenhaven opge-
haven nog vol met binnen-
de Rotterdamsche Tramweg
huizencomplex Vijf Wereldde-
leverd rond 1879. De kolossale
vaartschepen, maar die zijn
Maatschappij een uitgestrekt
len (1879). Nu zijn hier bedrij-
baksteenarchitectuur aan de
verdwenen. Er liggen nu onder
stoomtramnetwerk dat de
ven, horeca, appartementen en
westzijde is het omstreden
meer drijvende paviljoens in
Zeeuwse en Zuidhollandse ei-
een grote ‘wereldsupermarkt’
wooncomplex De Compagnie
het water. Scheepvaartverkeer
Erasmusbrug
ontwerp van Ben van Berkel.
landen ontsloot. Dat netwerk
gevestigd. Toepasselijk, want
van de Duitse architect Hans
is er alleen nog voor de monu-
De Erasmusbrug werd in 1996
Kenmerkend is de 139 meter
begon hier, op de Zuidoever
het complex werd vroeger
Kollhoff (2005).
mentale meelfabriek Codrico
geopend om het centrum van
hoge pyloon met knik. De brug
van de Maas. In 1966 werd de
gebruikt voor douanevrije op-
(links aan Katendrechtse zijde).
de stad te verbinden met de
heeft daardoor de bijnaam ‘De
laatste lijn (naar Oostvoorne)
slag van koffie, thee, suiker en
De oudste silo’s dateren uit
nieuw te ontwikkelen Kop
Zwaan’. De doorvaarhoogte is
buiten dienst gesteld.
specerijen. Nu jachthaven.
1951.
van Zuid. De brug is een
17 meter.
Eerste zijstraat rechts (Schietloodstraat) uitlopen
langs Blue Bandfabriek
tot brug (Piekbrug) over
de Roentgenstraat in,
de Persoonshaven. Rechts
deze helemaal uitlopen.
mooi uitzicht op de rivier.
Hierna kruisen we de
We buigen naar links de
Oranjeboomstraat, een
Piekstraat in met aan
groenstrook (de vm. spoordijk,
weerszijden industrieel
met rechts ‘De Hef’) en de
erfgoed15.
Rosestraat17.
Voorbij de laatste hal van
Schuin links pleintje
Hunter Douglas rechts af
oversteken, tot havenbekken,
(Feijenoorddijk) en rechtdoor
links onder woningen
de Spiekmanstraat inlopen
door (Factorij) en daarna
tot het water. Linksaf over de
rechts langs haven lopen
lager gelegen Feijenoordkade.
(Entrepothaven18. Aan het einde voor woontoren linksaf (Cargadoorskade) en dan rechts brug over (Binnenhaven) en doorlopen tot kop van volgende havenbekken
17
Hefpark en tramstation (Rosestraat 123) Het Hefpark ligt op een weggegraven stuk spoordijk en is genoemd naar voormalige spoorbrug De Hef (zie KP 3). Rijnhaven
Aan de Rosestraat (nr 123)
2
kat e n d rechtpad
32 | 33
