inhoud 3 Voorwoord Dennis J. Raithel 4 Financiële markten Peter J. van der Hof
redactie
Bart Groot mr. Anne M.C.A. Berger-de Klijn
5 Beleggingsfonds Jacqueline B.M. van der Voort
Annelies Jasper mr. drs. Dennis J. Raithel Frank G.W.M. van den Bergh drs. Jacqueline B.M. van der Voort
6
Marleen A. Creton mr. Peter J. van der Hof RBA ir. Yvo J.E. Dahmen
Financiële Planning Anne M.C.A. Berger-de Klijn
7 Beleggingsbeleid Frank G.W.M. van den Bergh
beursvisie verschijnt 4x per jaar en is een
uitgave van Bank ten Cate & Cie N.V. Herengracht 130 1015 BV Amsterdam
8
Postbus 3960 1001 AT Amsterdam telefoon: 020 6264500 fax: 020 6251242
Robotisering Yvo J.E. Dahmen
10 Antiek Care
e-mail:
[email protected] internet: www.banktencate.nl
12 Fondsen in het Kort Bart Groot
vrijwaring Niets uit deze uitgave mag
worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming vooraf van Bank ten Cate
14 Global list
& Cie N.V. Deze publicatie is uitsluitend bedoeld ter informatie. Hoewel de in dit
16 Ten Cate Actueel
document gestelde feiten en verstrekte opinies als juist worden verondersteld, aanvaardt Bank ten Cate & Cie N.V. geen enkele aansprakelijkheid voor enige schade in welke mate dan ook, voortvloeiend uit het gebruik van deze publicatie of de inhoud daarvan. Ontwikkelingen na sluitingsdatum zijn van invloed op de juistheid van de in deze publicatie gestelde feiten en de verstrekte opinies. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.
BEURSVISIE | JAARGANG 26 NUMMER 2 2012
Foto voorpagina: Decoratief floraal motief met schaduweffect door middel van sandshading
voorwoord Geachte lezer, De lente is begonnen! We hebben de eerste zonnige dagen al gehad en dat belooft veel goeds voor een mooi voorjaar. Laten we hopen dat het niet net als vorig jaar een koude en natte zomer inluidt. Ook op de financiële markten lijkt de lente aangebroken. De volatiliteit op de aandelenmarkten is gedaald en over de meeste bedrijven komt positief nieuws. De “schuldencrisis” is echter nog niet voorbij en het wachten is op een volgende periode van onzekerheid. Voor wat betreft de ontwikkelingen op het rentevlak is het dan ook scherp aan de wind varen. In deze Beursvisie vindt u de gebruikelijke rubrieken. Wel hebben onze vaste redacteuren deels een andere rubriek gekregen en mogen we een nieuwe redacteur verwelkomen: Bart Groot. Bart is senior beleggingsadviseur en zal ‘Fondsen in het kort’ voor zijn rekening gaan nemen. Om de Beursvisie persoonlijker te maken hebben wij vanaf nu bij alle artikelen een foto van de auteurs geplaatst, zodat u een beeld krijgt van de persoon achter de bank. Op de achterkant, in Ten Cate Actueel, vindt u het eerste van de zes uitgangspunten van wat wij verstaan onder “de cliënt centraal stellen”. De komende kwartalen bespreken wij elke keer één van de uitgangspunten. Dit kwartaal: geen voorkeursbehandeling eigen producten. Wij zijn trots dat u voor de tweede keer als bijlage onze halfjaarlijkse “marktbeschouwingen” ontvangt. Deze bijlage is geschreven door ir. Yvo Dahmen, portfolio manager bij Bank ten Cate & Cie, en geeft een beschouwing van onze visie op de macro-economische ontwikkelingen in de wereld. Het macro-economische katern in Beursvisie is deze keer dan ook vervangen door een heel ander thema: Robotisering. Een zegen voor efficiency of een bedreiging voor de werkgelegenheid? Oordeelt u zelf. Tot slot wil ik u nog laten weten dat wij ons tarievenoverzicht hebben geactualiseerd. Er zijn geen materiele wijzigingen, maar als u een nieuw exemplaar wenst te ontvangen kunt u dat opvragen bij uw private banker of beleggingsadviseur. Namens alle medewerkers van Bank ten Cate & Cie wens ik u een mooie lente toe en veel leesplezier met Beursvisie. Dennis Raithel Directeur
3
Financiële markten
Door
mr.
Peter J.
van der Hof
RBA
Europa blijft alle aandacht van de financiële markten voor zich opeisen.
H
et jaar 2012 is hoopgevend van start gegaan,
een boost gegeven met een stijging van maar liefst 15%
maar heeft alle zorgen in Europa nog niet wegge-
naar USD 125, waarmee we weer op de hoogste niveaus
nomen. Een Grieks faillissement is voorlopig afgewend en
van de afgelopen vier jaar zijn gekomen. Dit komt ook de
de ECB heeft met haar Long Term Refinancing Operation
inflatie-angst niet ten goede, hetgeen weer implicaties voor
(LTRO) programma de Zuid-Europese rente-niveaus kun-
de renteniveaus kan hebben. Ook het goud wist terrein te
nen laten dalen.
winnen en eindigde het kwartaal op USD 1.666,70. Dit betekende een stijging van 6,2%.
Dit LTRO programma voorziet in het uitlenen van gratis geld voor een periode van drie jaar aan de banken die daarmee
Op de aandelenbeurzen was van enig herstel van het ver-
voor een groot gedeelte hun eigen staatsleningen hebben
trouwen sprake. De MSCI World Index steeg dit kwartaal
opgekocht en daardoor weer de rente hebben laten dalen.
verder met maar liefst 7,8%.
Echter, deze leningen moeten over drie jaar wel weer te-
Na de spurt in het laatste kwartaal van 2011 deed de AEX
rugbetaald worden! De begrotingsproblematiek in Europa
index het rustiger aan met een winst van 3,5%. Dat was
is nog steeds niet structureel verbeterd en Europa zal dan
iets minder dan de Dow Jones, die een stijging liet zien
ook de komende periode een cruciale rol blijven spelen om
van 5,1%. De MSCI World Index werd echter met name
de rust op de financiële markten te laten terugkomen. Hoe-
gestuwd door de Emerging Markets, die na een zeer moei-
wel de aandelenmarkten zijn gestegen door vertrouwen
zaam 2011 eindelijk weer een winst op de borden zetten
op een goede afloop is de obligatiemarkt daar veel minder
van zelfs 10,5%.
van overtuigd. In Europa ging de zoektocht naar veiligheid
Op sectorniveau waren de voornaamste stijgers dit kwar-
gewoon door, hetgeen resulteerde in wederom gedaalde
taal de Financiele sector (+14,1%) en de Informatie Tech-
kapitaalmarktrentes. De 10-jaars rente daalde van 1,83 tot
nologie (+16,4%). De zwakste broeders waren Telecom
1,79. In de Verenigde Staten komt het vertrouwen wel iets
(-2,6%) en Nutsbedrijven (-1,9%).
terug en dat uitte zich in een stijging van de kapitaalmarktrente van 1,88 tot 2,21 (een stijging van maar liefst bijna 18%). De centrale banken van zowel de Verenigde Staten als Europa hielden beiden hun kruit droog en lieten de korte
4
rentes ongemoeid. Aan het valutafront was men ook niet onder de indruk. De Euro wist iets terrein te winnen ten opzichte van de Dollar tot 1,33. Maar zowel het Britse Pond als de Zwitserse Frank bleven nagenoeg onveranderd. De internationale spanningen over de Straat van Hormuz hebben de olieprijs weer
BEURSVISIE | FINANCIËLE MARKTEN
Obligaties Opkomende Markten Door
drs.
Jacqueline B.M.
van der Voort
In de rubriek Beleggingsfondsen wordt dit kwartaal het Emerging Market Select Bond Fund (USD 100,08) besproken, een fonds dat investeert in staats- en bedrijfsobligaties uitgegeven in opkomende markten. Het fonds heeft oog voor ‘capital preservation’ en ‘absolute return’. Behoud van kapitaal en rendement staan dus voorop, echter is het fonds geen strikte volger van de benchmark. De fondsmanager heeft de vrijheid om actief te handelen dan wel de cashpositie te verhogen indien een negatief beleggingsklimaat aanleiding daartoe geeft.
H
et Emerging Market Select Bond Fund wordt beheerd
teverlagingen, waardoor de koersen van obligaties kunnen op-
door BlueBay. Deze onderneming is opgericht in 2001,
lopen. De lange termijn lage correlatie met andere asset catego-
beheert circa USD 36 miljard en is gevestigd in Londen. Blue Bay
rieën en de toenemende kredietkwaliteit van leningen maken dit
heeft ook kantoren in Japan, Hong Kong en de Verenigde Staten
fonds een aantrekkelijke belegging. Het fonds maakt deel uit van
en is een 100% dochteronderneming van de Royal Bank of Ca-
onze vermogensbeheerportefeuilles als onderdeel van de cate-
EM Local Debt – Returns and Volatility
nada (RBC). RBC is een van de 20 grootste banken wereldwijd heeft eenUnder van Management de hoogste EM Debt aten BlueBay – Assets Strong growth in AUM
ratings, AA- bij S&P. Total return return index (to January 2012)* Total index (to January)
Return vs volatility (as at January 2012)*
330
14%
EM Debt at BlueBay - Assets Under Management GBI EM BlueBay has strategically grown its EM debt franchise since inception (US$mn to 30 December 2011) Global Div EMBIG Div Emerging Market Alternative
14,000 10%
GBI Emerging Market Long Only Global
12,000 8%
13,005
CEMBI Div Global HY
230
ELMI+
9,645
10,000 6%
180
US Treasury
16%
80
18%
Annualised standard deviation 1,754
2,000 10
179
Jan-12
14%
Feb-11
12%
Mar-10
10%
Apr-09
8%
Jun-08
6%
Aug-06
4%
Sep-05
EM Growth Outperformance Set To Continue 3,549
2% 4,000 2%
Oct-04
US Equity5,292 4,575
Jul-07
130
6,538
4% 6,000
Nov-03
8,000
-
EMBIG Diversified ELMI+ Global HY US Equity US Treasuries GBI-EM Global Diversified
280
Dec-02
AUM in US$ millions
Annualised return
12% 16,000
gorie “alternatieve beleggingen”.
781
Emerging markets are becoming the source of global
• Emerging local markets have been the strongest performing asset class since 2002, with returns exceeding traditional fixed income and Emerging markets are becoming the source of global stability 2002 Growth 2003 in the 2004 2005markets 2006 will 2007 2008 growth 2009 2010 2011 emerging boost global equity indices 6%
2007-2010
Volatility hasover declined as of diversity of opportunities has increased • BlueBay's Emerging •Market group manages US$13 billion assets Developed markets Emerging markets 5% uit opkomende Obligaties landen zijn om een aantal redenen in-
Cum. GDP growth %
Δ Public sector debt to GDP
General gov’t revenues % of GDP
Current account balance % of GDP
36.8
-7.7
-0.3
–
44.4
-6.2
2.3
–
21.8
41.4
-7.0
-6.4
–
27.7
33.2
-7.6
3.4
15
-3.4
30.5
41.0
-10.8
-1.8
5
-0.1
26.9
30.9
-9.6
-1.9
4
34.3
22.2
2.3
25.8
-2.8
2.0
–
61.7
12.8
2.9
36.0
-3.4
-2.4
129
19.3
31.2
-2.7
20.1
-2.1
4.8
89
1,312
77.9
25.2
-2.9
133
Public sector debt % of GDP
36,272
98.1
1.6
21.5
10,261
77.0
-1.8
15.1
4,300
96.8
-4.7
5,066
194.8
-3.6
UK
2,172
77.5
lijking met Westerse landen, lagere schulden in verhouding tot
US
14,120
88.6
18,578
1% het Bruto Nationaal Product. Valuta’s van opkomende landen zijn
Brazil
2,021
China
4,985
tevens0% aantrekkelijk vanwege het economisch groeidifferentieel 1970s 1980s 1990s 2000s 2010s 2020s 2030s 2040s
India
Contributions to global growth (%)
Global
Enerzijds is de spread, het verschil tussen • High degreeteressant. of correlation 4%between the long/short core portfolio and the long-only portfolio
de coupons
Developed markets Core Europe1 Data source: JPMorgan *Returns and volatility since December 2002. All in US$ total returns unless noted otherwise. Peripheral Europe2 3%
met die voor Amerikaanse Treasuries en Duitse Bunds hoog, anderzijds hebben overheden van opkomende landen, in verge2%
Data source: BlueBay Asset Management as at 30 December 2011
met het Westen, waardoor er, op lange termijn, kans is op appreciatie versus de Euro en de US Dollar. In verband met een
Japan
4
Emerging markets
Ease of doing business 2010 Ranking
Fiscal balance % of GDP
Nominal GDP US$bn
• Our strategy focused on initial growth of alternative products franchise followed by more measured growth of long-only business
-2.8
21.8
-9.9
993
58.0
8.7
6.0
24.7
-0.2
2.6
Mexico
1,053
34.1
-0.9
11.1
25.0
-2.5
-0.8
51
Russia
1,486
7.9
1.1
0.5
36.0
-4.2
4.5
120
Korea
2
5
19
1. Euro area countries excluding peripheral Europe. Current account data for 2009. 2. Cyprus, Greece, Ireland, Italy, Malta, Portugal, Spain. Current account data for 2009.
Overall fundamental in EM groei economies will allow growth outperformance to continue omtrent het fonds kunt u contact opnemen verwachte• vertraging van deimprovements economische zullen centrale Voor meer informatie • EM economies have emerged from 2008 crisis with lower levels of consumer and government debt. Developed growth will
banken in Emerging Markets overgaan tot een cyclus van rencontinue to suffer as economics deliver Data source: HSBC, as at January 2011
met uw Private Banker of beleggingsadviseur. Data source: JP Morgan, as at 23 November 2010
3
BEURSVISIE | OBLIGATIES OPKOMENDE MARKTEN
FLEXBV - nieuwe vrijheid maar ook nieuwe aansprakelijkheid! Door
mr. Anne
A
M.C.A. Berger-de Klijn FFP
ls DGA hoort u de laatste tijd veel over het wetsvoor-
• Geen blokkeringsregeling, vrije bepaling. De wet
stel “Flexibilisering en vereenvoudiging B.V.-recht”; de
bepaalt nu dat een aandeelhouder die zijn aandelen wil
zogenaamde FLEXBV. De minister streeft ernaar de wet op 1
verkopen goedkeuring nodig heeft van zijn mede-aan-
juli 2012 in werking te laten treden. Wat betekent dat voor u? Er
deelhouders of de aandelen moet aanbieden aan zijn
veranderen belangrijke zaken en let op: het venijn zit in de staart!
mede-aandeelhouders. De overdracht van aandelen kan straks naar keuze worden beperkt of vrijgegeven (alleen
N ieuwe
vrijheden :
• Geen minimumkapitaal. Nu heeft een B.V. nog een minimumkapitaaleis van € 18.000. Na storting geeft de
aan bepaalde personen bijvoorbeeld). Ook kan men dan een lock-up periode afspreken: interessant voor investeringsvehikels en bij een opvolgingstraject.
bank hiervoor een verklaring af. Of er moet een accountantsverklaring zijn dat de “inbreng in natura” minimaal
Met deze vrijheden krijgen ondernemers straks veel meer
EUR 18.000 waard is. Onder de Flexwet vervallen deze
ruimte bij de inrichting van de statuten van hun B.V. Voor
vereisten; één geplaatst aandeel van één cent is dan al
de toepassing van de nieuwe regels is een statutenwijziging
voldoende om een B.V. op te richten. Bank of accountant
nodig. Nog even langs de notaris dus.
hoeven niet meer te verklaren. • Winstrechtloos aandeel. Nu heeft iedere aandeelhou-
N ieuwe aansprakelijkheid : (DGA) bij uitkering .
de rol van de bestuurder
der recht op winstdeling: geen enkele aandeelhouder mag
Er wacht ons een verandering die naast mogelijkheden óók
geheel worden uitgesloten. Onder het nieuwe recht kan
een risico meebrengt. Vandaag mogen aandeelhouders van
worden bepaald dat aandelen geen of slechts een beperkt
een B.V. altijd besluiten om (dividend)uitkeringen te doen als
recht geven op deling in winst of reserves - denk aan vader
daartoe volgens de laatst vastgestelde balans voldoende
die wel zeggenschap wil maar geen dividend meer hoeft.
vrije reserves aanwezig zijn. De nieuwe wet bepaalt echter: Ieder besluit tot uitkering moet worden goedgekeurd door
6
• Stemrechtloos aandeel. Nu heeft iedere aandeelhouder
het bestuur van de B.V. Goedkeuring moet worden gewei-
minimaal één stem - bijvoorbeeld aandeelhouders/kinde-
gerd als men weet - of behoort te weten - dat de B.V. na
ren hebben altijd een stem. Bij de FLEXBV wordt het mo-
uitkering haar schulden niet meer kan blijven betalen. Het
gelijk om van die hoofdregel af te wijken. Niet mogelijk blijft
bestuur krijgt dan een nieuwe verantwoordelijkheid, die kan
dat een aandeel geen winstrecht en geen stemrecht heeft.
niet worden weggeschreven in de statuten.
• Benoeming bestuurders. Nu benoemt en ontslaat de ver-
Als het bestuur ten onrechte een uitkering goedkeurt, dan
gadering van (alle) aandeelhouders de bestuurders. Straks
zijn alle bestuurders hoofdelijk aansprakelijk voor het te-
wordt het mogelijk dat bestuurders rechtstreeks worden
kort dat daardoor ontstaat. Natuurlijk moet er meer mis zijn,
benoemd door de houder(s) van een bepaald soort aande-
maar waar u voorheen kon volstaan met een redelijke toets,
len. Iedere groep van aandeelhouders kan daarmee een “ei-
moet u nu als bestuurder zelf een oordeel geven over de
gen” bestuurder benoemen: handig voor investerings B.V.’s
gegoedheid van de B.V.
of B.V.’s waarin de familie een onderneming drijft!
BEURSVISIE | FINANCIËLE PLANNING
Markten komen tot rust
Door Frank G.W.M.
van den
Bergh
Het Griekse dossier is als kauwgom aan een schoen: wat je ook doet, je komt er niet vanaf. Met kunst- en vliegwerk werd afgelopen kwartaal de rust op de financiële markten hersteld, maar de vraag is voor hoelang, gelet op de zwakke conjunctuur in het Westen.
H
et Griekse dossier blijft de markten beheersen. De
positieve zin. Duitsland zal mogelijkerwijs een recessie weten
toenemende onzekerheid en onrust binnen de fi-
te vermijden en naar verwachting zal de inflatie de komende
nanciële sector waren aanleiding voor Mario Draghi, de nieu-
tijd kunnen dalen doordat de olieprijzen minder sterk stijgen
we president van de ECB, om op 21 december jl. in te grijpen.
dan vorig jaar.
Om de vastgelopen interbancaire markt vlot te trekken stelde hij een 3-jaars faciliteit beschikbaar aan Europese banken te-
B eleggingsstrategie
gen een rente van 1%. Banken schreven in voor een bedrag
Voor de portefeuilles in vermogensbeheer werd afgelopen
van in totaal EUR 490 miljard, wat verlichting bracht voor een
kwartaal het beleid van de laatste twee kwartalen van 2011
aantal Zuid-Europese banken. In februari van dit jaar volgde
voortgezet. De terugval van de economische groei in een
een tweede faciliteit tegen dezelfde voorwaarden. Met de
groot aantal Europese landen en het ontbreken van een struc-
opgehaalde EUR 530 miljard werden door sommige markt-
turele oplossing voor de landen met een te hoge staatsschuld
partijen Zuid-Europese staatsleningen gekocht, waardoor de
kwam niet als een verrassing. Het leidde, in combinatie met
rente in Spanje en Italië kon dalen. Hiermee kwam de rust
de lagere economische groei in Emerging Markets waaronder
op de markten terug. De fundamentele omstandigheden in
China, tot een behoedzame beleggingsbenadering. Dit resul-
Zuid-Europese landen veranderden overigens niet. Inmid-
teerde in een verdere verlaging van het cyclische karakter van
dels hebben ook Frankrijk en Oostenrijk de AAA-status voor
de aandelenposities in portefeuille. Er is daarnaast afscheid
staatsobligaties verloren. Of de ruime kredietfaciliteiten zullen
genomen van ondernemingen waarvan wij vinden dat de
resulteren in meer leningen richting bedrijfsleven en consu-
winstontwikkeling en het dividendbeleid onder druk kunnen
ment moet worden afgewacht.
komen te staan bij tegenvallende resultaten. Vanwege het onzekere economische klimaat en het feit dat de financiële sec-
Niet alleen in Europa, maar ook in China neemt de economi-
tor nog steeds deleveraging ondergaat, gaat onze voorkeur
sche groei af. Waren in het verleden groeipercentages van meer
momenteel uit naar blue chips. De problemen voor financiële
dan 10% heel normaal, nu anticipeert de Chinese overheid op
instellingen zijn nog steeds groot en de verkoop van bezit-
een groei van 7,5%. Tevens was er over de maand februari
tingen, om te kunnen voldoen aan de kapitaalseisen die door
een groot tekort op de handelsbalans. Voor heel 2012 wordt
de Europese Commissie zijn gesteld, gaat nog door, hoewel
rekening gehouden met een overschot. De Chinese overheid is
de acute noodzaak daartoe is geweken vanwege de liquidi-
zich zeer bewust van de imbalansen in de economie en beoogt
teitsinjecties van de ECB. Wij blijven voorlopig sterk onderwo-
de consumptie in de komende jaren te zullen stimuleren. Dit zal
gen in Financials. Het gewicht van Emerging Markets in de
waarschijnlijk gepaard gaan met lagere groeiniveaus.
portefeuilles is onveranderd gebleven, wél heeft binnen deze categorie een verschuiving plaatsgevonden van Long/Short
Er zijn daarnaast ook zeer zeker lichtpunten. De groei van
naar Long Only. Het beleid voor beleggingen in obligaties met
GDP en werkgelegenheid in de Verenigde Staten verrassen in
solide ratings werd ongewijzigd voortgezet.
BEURSVISIE | BELEGGINGSBELEID
7
Tijdperk van robotisering aanstaande Door ir. Yvo J.E. Dahmen
T
ijdens een recente bijeenkomst voor beleggers in Am-
van de medisch specialist. De precisie van het systeem beperkt
sterdam gaf Charles Gave, medeoprichter van GaveKal,
de afmetingen van insnijdingen tot een minimum terwijl de hand-
een in Hong Kong gevestigde research onderneming voor insti-
en vingerbewegingen van de chirurg worden omgezet naar zeer
tutionele beleggers, aan dat robotisering een belangrijke trend zal
beheerste bewegingen van speciaal ontwikkelde instrumenten die
worden voor de komende jaren. Hoewel dit thema gemengde
zich in de patiënt bevinden. De chirurg, zittend achter een console,
gevoelens kan oproepen in het Westen zal robottechnologie, dat
overziet de door hem of haar verrichte handelingen via uitvergrote,
in toenemende mate goedkoper verkrijgbaar is, een antwoord zijn
driedimensionale beelden die worden weergegeven in HD.
op een aantal vraagstukken waar het Westen momenteel mee worstelt: hoge arbeidslonen, de resulterende noodzaak voor ho-
De ontwikkelingen op het gebied van robotisering ondergaan een
gere efficiëntie teneinde wereldwijd concurrerend te blijven, als-
golf van vernieuwing. Verdergaande innovatie waarbij steeds be-
mede de aanstaande vergrijzing.
tere software wordt verwerkt door sneller wordende microprocessoren in combinatie met goedkoop geworden technieken zoals
Robotisering in productieprocessen is een verschijnsel dat inmid-
spraakherkenning, navigatietechnologie, draadloze communicatie,
dels enkele decennia oud is en voor het eerst grootschalig werd
visuele herkenning (door middel van camera’s) en het toepassen
geïmplementeerd binnen de automobielindustrie. Het is in feite
van sonar-, infrarood- en lasersensoren, zorgt er thans voor dat
een vergaand proces van automatisering, waarbij de productie-
de wereld aan het begin staat van een fase van re-industrialisatie.
taken van menselijke deelnemers worden overgenomen door
De nieuwe generatie robots wordt binnen de automobielindustrie
robots. Naast het aspect van hoge arbeidslonen kunnen robots
ingezet voor deelgebieden als verpakken, verven en opslag. Bin-
om de volgende afwegingen worden ingezet: voor het verrichten
nen “non-automotive”, waar de robotpenetratie naar verhouding
van zwaar en eentonig werk dat voor mensen als niet-veilig kan
nog laag is, worden robots gebruikt binnen activiteiten als elektro-
worden beschouwd en voor het uitvoeren van precisiewerkzaam-
nica, cosmetica, voedsel en dranken. Naar verwachting zal er de
heden die onmogelijk door mensen kunnen worden verricht.
komende jaren een verdere diversificatie ontstaan in de vraag naar robots. Voorzien wordt dat er in toenemende mate een verschui-
8
Binnen de automobielindustrie is het proces van lassen door ro-
ving zal plaatsvinden van zogenaamde “fixed automation” naar
bots een niet meer weg te denken onderdeel van het productie-
“flexible automation”, waarbij productie- en assemblageprocessen
proces. ABB heeft bijvoorbeeld voor Great Wall Motors, China’s
projectmatig kunnen worden veranderd. Dat robots tegenwoordig
meest geavanceerde autofabriek in Tianjin, een lasstraat ontwik-
multipurpose kunnen worden ingezet, komt enerzijds doordat het
keld, waarbij de robots lassen maken die 30% sterker zijn dan
veranderen van software een eenvoudige zaak is geworden, an-
gemiddeld met een snelheid die een kwart hoger ligt. Bovendien
derzijds kunnen robots ook makkelijk fysiek worden gewijzigd. Het
zijn de robots in staat werkzaamheden uit te voeren op verschil-
inzetten van robots met zogenaamde adaptatievermogen biedt
lende typen auto’s.
een belangrijk concurrentievoordeel ten opzichte van vaste syste-
Het “Da Vinci Surgical System” van Intuitive Surgical wordt
men die niet flexibel kunnen worden geconfigureerd.
in de medische sector gebruikt voor het uitvoeren van een
Volgens IFR (International Federation of Robotics) zijn industriële
grote reeks chirurgische ingrepen. Het systeem heeft drie
robots goed voor 60% van de omzet. De overige 40% wordt op-
tot vier robotische armen. Het is eigenlijk geen robot, in
gebracht voor zogenaamde dienstverlenende robots. Dergelijke
de zin dat een handeling louter plaats vindt op aangeven
robots verrichten, volgens de voorlopige IFR-definitie, (semi) au-
Da Vinci Surgical System BEURSVISIE | ROBOTISERING
de Petman
tonome diensten voor het welzijn van mensen binnen een niet-
en snelheid. De Cheetah kan op een lopende bank een record-
industriële context, maar ook voor machines, het laatste binnen
snelheid bereiken van 29 km/uur en binnen afzienbare tijd zal een
een industriële omgeving. Een voorbeeld van een autonome,
prototype worden getest in openbare velden. De BigDog, die 91
dienstverlenende robot, die tegenwoordig in ziekenhuizen in de
cm lang en 76 cm hoog is, is al veelvuldig getest als draagezel
VS voor logistieke doeleinden wordt gebruikt, is de TUG, die ge-
in ruige omgevingen. In afzonderlijke tests kon deze robot ren-
maakt wordt door het Amerikaanse bedrijf Aethon. Deze robot is
nen (6,4 km/uur), hellingen van 35 graden beklimmen, lopen in
klein van afmeting (18,4 cm x 50,8 cm), de feitelijke
modder, water en sneeuw en een last dragen van
omvang van het systeem hangt af van de afmeting
150 kg. BigDog is momenteel, zonder te worden
van de kar die eraan wordt gekoppeld. De TUG
opgeladen, recordhouder met een actieradius van
kan spullen zoals medische dossiers, medicijnen,
20,6 km.
lakens, etc. verplaatsen tot een gewicht van 250 kg. Het verzorgen van room service behoort ook
De RiSe robot van Global Dynamics is in staat om
tot de mogelijkheden. Vier 12-volt batterijen zorgen
muren, bomen en hekken te beklimmen, terwijl de
ervoor dat de TUG tien uur lang kan functioneren,
Petman (zie foto boven) de eerste anthropomor-
docking voor opladen vindt autonoom plaats. De
fische robot is die als een mens dynamisch kan
robot is voorzien van de nodige sensoren om ob-
bewegen. Met name de hiel/teen functionaliteit,
stakels te kunnen ontwijken en met draadloze communicatieapparatuur kunnen liften worden bediend.
TUG
waarmee het menselijk lopen wordt nagebootst, is bij deze robot vergaand ontwikkeld, evenals de re-
Navigatiesoftware zorgt ervoor dat de robot de weg niet kwijtraakt.
actie op een poging om omver te worden geduwd. Het zal echter
Er worden thans minder dan 1000 van dergelijke robots gebruikt
nog wel enige tijd duren voordat humanoïde robots in staat zullen
in Amerikaanse ziekenhuizen en naar verwachting zal dit aantal
zijn om de “Moonwalk” van Michael Jackson na te doen.
sterk stijgen door aanstaande bezuinigingen, de vergrijzing en het ontstaan van een relatief tekort aan doctoren en verplegend per-
Voor de nabije toekomst voorziet GaveKal dat met name de
soneel, die in de toekomst wel steeds meer ondersteund zullen
OECD-landen voordeel kunnen behalen bij het opvoeren van in-
worden door TUG-achtige robots.
vesteringen in robotisering. Het proces van het uitbesteden van productie aan “lage loon landen” kan wel eens in de komende ja-
Robots voor huishoudelijk gebruik zijn al enige jaren verkrijgbaar
ren worden teruggedraaid. De sterk gestegen olieprijzen hebben
voor de consument. In 2002 introduceerde het Amerikaanse be-
een navenant effect gehad op transportkosten en bij een verdere
drijf iRobot de stofzuigerrobot Roomba en de dweilrobot Scooba
verlaging van de kosten voor robotisering wordt het voor Wester-
werd eind 2005 op de markt gebracht. De Windoro van het Kore-
se bedrijven economisch weer interessant om de productie terug
aanse bedrijf Piro betreft een kleine robot voor het schoonmaken
te halen, een trend die “Reshoring” heet en reeds is ingezet door
van ramen. Het Italiaanse Zucchetti Centro Sistemi introduceerde
een aantal Amerikaanse bedrijven. Behalve logistieke voordelen
in 2008 de eerste grasmaaier met gepatenteerde ZCS grassen-
biedt “Reshoring” een betere beheersbaarheid van het productie-
soren, die de robot in staat stelt gazon te herkennen.
proces en de kwaliteitsbewaking. Tevens zal het, zowel direct als
Zeer indrukwekkend zijn de geavanceerde robots van Boston Dy-
indirect, een positief effect hebben op de werkgelegenheid.
namics. De robots vallen op in mobiliteit, lenigheid, behendigheid
BEURSVISIE | ROBOTISERING
9
Antiek Care
Foekje ten Cate is de oudste dochter van Egbert ten Cate, directeur van Bank ten Cate & Cie en cliënt bij de bank. Ze heeft zich gespecialiseerd in de restauratie en conservatie van antieke meubels en dat doet ze vol overgave. In deze Beursvisie vertelt ze haar verhaal.
B
ij een beroepentest bleek meubelrestauratie precies in
In 2007 kwam ik in contact met Paul Seibert, een meubel-
mijn interesses en vaardigheden te passen. Ik had hier
restaurator op zoek naar opvolging. In augustus van dat jaar
nog nooit aan gedacht, maar ik werd direct enthousiast. Ik ben
ben ik in zijn zaak in Bussum begonnen. Na een geslaagde
niet iemand voor achter een bureau, maar een persoon die
proefperiode heb ik in januari 2008 zijn atelier Antiek Care
graag iets met haar handen doet.
overgenomen. Om de overgang voor de klanten zo soepel mogelijk te maken zou Paul nog één jaar blijven. Inmiddels
Het Hout- en Meubilerings College (HMC) in Amsterdam waar
zijn we vier jaar verder en hij is er nog steeds. Hij doet minder,
ik een opleiding ging volgen was een succes. De eerste twee
maar als er een meubel binnenkomt dat hij leuk vindt, res-
jaar bestond uit een algemene opleiding om de verschillende
taureert hij dat nog met veel plezier. Ook kan ik altijd bij hem
manieren van verbindingen en houtsoorten te leren. In de
terecht voor overleg, hoewel hij inmiddels ook vaak bij mij
twee laatste jaren van de opleiding volgde ik de specialisatie
advies komt vragen. De werkplaats is flink uitgebreid om alle
meubelrestauratie.
aanbod zo goed mogelijk te kunnen opvangen en om meer mensen enthousiast te maken voor dit fantastische beroep
Na het HMC ben ik een jaar naar Engeland gegaan om daar
heb ik jaarlijks een aantal stagiaires. Het is ontzettende leuk
te studeren aan het West Dean College, wat geldt als het
de kennis en kunde die je in al die jaren hebt opgedaan te
“Mekka” van de meubelrestauratie. Engeland is ten opzichte
kunnen delen met jonge, geïnteresseerde mensen.
van Nederland echt een land met een veel grotere meubel-
10
geschiedenis. Hier heb ik een fantastische tijd gehad en ont-
Het restaureren van antieke meubelen heeft alles te maken
zettend veel geleerd. Aansluitend heb ik een half jaar stage
met emotie en vertrouwen. Veelal zijn de stukken al vele
gelopen bij Hans Piena (tegenwoordig hoofd conservatie
generaties in de familie. We werken bij Antiek Care volgens
Openlucht Museum in Arnhem). Bij hem heb ik verschillende
de ethische code: er mag een meubel geen geweld wor-
meubelen gerestaureerd voor museumcollecties waarbij ik
den aangedaan. Restaureren doe je op de manier zoals het
me ook veel richtte op conserveren. Hierbij is het van groot
meubel gemaakt is en je moet werken met omkeerbare me-
belang dat het meubel cosmetisch in orde is en blijft.
thodes. Door centrale verwarming en de beter geïsoleerde
Vervolgens heb ik een half jaar bij Michiel de Vlam ervaring
huizen hebben meubels vandaag de dag veel meer te lijden.
opgedaan (een bekende meubelrestaurator in Den Haag),
We gebruiken voor restauratie dan ook oude houtsoorten en
waar ik de fijne kneepjes van het politoeren, de oudste en
lijmsoorten die toentertijd werden toegepast.
één van de mooiste afwerkmethodes, onder de knie heb gekregen.
BEURSVISIE | ANTIEK CARE
Zo kwam het binnen...
...en zo ging het weg.
In de loop der jaren hebben we al een groot aantal bijzonde-
Mocht u naar aanleiding van dit verhaal meer informatie
re meubelen mogen restaureren. Voor de Edwina van Heek
willen of wanneer u bijvoorbeeld een kast, tafel, stoel heeft
Stichting heb ik onder andere een secretaire à abattant, een
staan die aan een professionele opknapbeurt toe is, kunt u
Empire kabinet met messing inleg en klein Frans Louis XVII
altijd even bellen of langskomen. De koffie staat klaar!
kastje met een marmeren bovenblad gerestaureerd, een zware maar prachtige klus. Voor het Kasteel Huis Bergh, die een mooie antieke kunst- en meubelcollectie heeft, heb ik een collectie van 20 stoelen in de oorspronkelijke staat teruggebracht. Op dit moment werk ik aan een Louis Vuitton reissecretaire uit 1920. Hiervan is het houten onderframe met wielen niet origineel. De eigenaar is een verzamelaar en bij een ander model kist zat een origineel onderstel. Bij deze kist hoort geen frame, dus dit frame wordt als donor gebruikt. Verder worden al het messing beslag, nagels en sloten gereinigd en gepoetst. Sinds drie jaar staan we met een kleine stand op de Kunsten Antiek Beurs in de Grote kerk in Naarden-Vesting. Hier
Antiek Care
heb ik alle tijd om mensen uitvoerig uit te leggen hoe ik werk.
Eerste industriestraat 46
Klanten waarderen dit zeer. Zeker als het gaat om een meu-
1401 VL Bussum
belstuk met een grote emotionele waarde, is het prettig om
tel: 035 6565144
goed ingelicht te worden over de eventuele restauratie. Klan-
[email protected]
ten vanuit heel het land hebben mij via die weg inmiddels
www.antiekrestauratiebussum.nl
11
gevonden.
BEURSVISIE | ANTIEK CARE
Fondsen in het kort Door Bart Groot Koersen per 31 maart 2012
ROCHE
CHF 157,10
CHF 49,96
Dit kwartaal bespreken we vier fondsen uit de farmaceutische
Farmaceutische producten van Novartis worden verkocht in
sector, waaronder Roche. Roche biedt farmaceutische en diag-
meer dan 140 landen via 80 filialen. De Zwitserse firma, tevens
nostische producten in 60 landen wereldwijd. De farmaceutische
gevestigd in Basel, is eigenaar van de CIBA Vision lijn van oog-
divisie is goed voor circa 80% van de omzet, met inbegrip van
heelkundige producten, die is versterkt door de overname van
producten ontwikkeld door het overgenomen biotechnologie be-
Alcon. Andere bedrijven binnen de groep zijn onder andere een
drijf Genentech. Het bedrijf beschikt over geneesmiddelen in de
divisie welke generieke medicijnen produceert, diergeneeskun-
oncologie, virologie, en op het gebied van ontstekingen. De di-
de en een bedrijf op het gebied van vaccin en moleculaire diag-
agnostiek divisie is sterk in de diabeteszorg en biedt state-of-the-
nostiek. Novartis heeft ook 33,3% van de stemgerechtigde aan-
art-technologie in hartfalen en ziektedetectie. Het hoofdkantoor is
delen in sectorgenoot Roche. Ondanks dat recent een octrooi
gevestigd in het Zwitserse Basel. Het bedrijf heeft een leidende
is afgelopen van één van Novartis zijn top-selling medicijnen, is
positie in de lucratieve markt op het gebied van oncologie. Met
de volgende expiratie van een significant product pas in 2015.
de overname van Genentech heeft het bedrijf zich verzekerd van
Het bedrijf heeft voldoende snel groeiende nieuwe merken en
een mooie pijplijn met innovatieve medicijnen tegen kanker. Te-
producten, waardoor het in staat moet zijn om de komende drie
vens heeft Roche minder last van aflopende octrooi-expiraties ten
jaar dit op te vangen. Door middel van eigen research en externe
opzichte van de rest van de farmaceutische industrie. De produc-
samenwerkingsverbanden heeft het bedrijf één van de meest
tiviteitsverhogende voordelen van de overname van Genentech
veelbelovende portefeuilles in de sector. De afgelopen jaren is
zullen zich waarschijnlijk in het komende jaar openbaren. Manage-
de diversificatie binnen de productcategorieën sterk verbeterd
Koersverloop Johnson & Johnson (US D)
70
ment is bovendien constant opzoek naar overname kandidaten
en is het bedrijf thans één van de sterksten binnen de sector.
die67de pijplijn van nieuwe producten kan verbeteren. Het bedrijf is
Tevens heeft het bedrijf de afgelopen tijd sterk de aandacht ge-
64 uitermate succesvol in en heeft mede daardoor een van de hier
geven aan kostenbesparing. Dit om met name de invloed van
beste pijpleidingen in de sector, waardoor het bedrijf uitstekende 61
een sterke Zwitserse frank te kunnen opvangen. Novartis heeft
groeivooruitzichten heeft met een aantrekkelijk risicoprofiel. Wij zijn
een sterke balans en is in staat, ondersteund door constante
van mening dat Roche binnen de sector het hoogste groeipotenti-
kasstromen, om aandeelhouderswaarde toe te voegen door
eeljan-11 bezit, ondanks het feitjul-11 dat ook Roche net zoals de rest van de mrt-11 mei-11 sep-11 nov-11 jan-12 mrt-12
middel van aankoop eigen aandelen en verhoging van dividend-
sector is onderworpen aan koersvolatiliteit als reactie op rechtelijke Bron : Bloomberg
uitkeringen. Als lange termijnbelegging kunt u dit aandeel prima
Koersverloop Roche Holding Ag-Genusschein (CHF)
Koersverloop Novartis Ag-Reg S hs (CHF)
58 55
uitspraken waaraan de sector nu eenmaal onderhevig is.
12
NOVARTIS
in uw portefeuille opnemen.
170
60
158
54
146
48
134
42
122
36
110 jan-11
30
mrt-11
mei-11
jul-11
sep-11
nov-11
jan-12
mrt-12
jan-11
mrt-11
mei-11
jul-11
sep-11
nov-11
jan-12
mrt-12
Bron : Bloomberg
Bron : Bloomberg
BEURSVISIE | FONDSEN IN HET KORT
Koersverloop Pfizer Inc (US D) 24 22
JOHNSON & JOHNSON
USD 65,96
PFIZER
USD 22,64
Johnson & Johnson, opgericht in 1886, is actief is in de farma-
Pfizer, actief in 89 landen, is een bedrijf dat is gevestigd in de
ceutische industrie, medische- en consumentenproducten. Het
Verenigde Staten. Het bedrijf is de grootste ter wereld op het ge-
bedrijf, afkomstig uit de Verenigde Staten, heeft meer dan 200
bied van voorgeschreven medicijnen. Het medicijn Lipitor, welke
dochterondernemingen, waaronder het recent overgenomen, in
een cholesterol en vetverlagende werking in het bloed heeft, is
Nederland gevestigde, Crucell. Johnson & Johnson heeft een
het best verkopende medicijn ter wereld. Pfizer is sterk op het
uitermate goede en kwalitatief sterke balanspositie. Het is een
gebied van hart en vaatziekten en producten voor de behande-
van de weinige bedrijven welke door de rating agency’s worden
ling van aandoeningen aan het centrale zenuwstelsel. Het is ook
gewaardeerd met een triple A rating (hoogst mogelijke rating op
bekend om zijn marketing van Viagra voor erectiestoornissen.
gebied van kredietwaardigheid). Het bedrijf is de afgelopen jaren
De overname van Wyeth heeft Consumer Healthcare en vaccins
telkens in staat gebleken om de omzet, boekwaarde en jaar-
toegevoegd aan de portefeuille, evenals geneesmiddelen op re-
winst te verbeteren. Het dividend, dat voor het lopende boekjaar
cept en verzorgingsproducten voor dieren.
circa 3,8 % bedraagt, wordt doorgaans jaarlijks verhoogd.
Ook Pfizer heeft last van aflopende octrooien, waardoor de con-
Economische tegenwind, aflopende patenten op een aantal
currentie met generieke medicijnen zal toenemen. Hierdoor zal
producten, en een onbekende mate van juridische aanspra-
de omzet en winstbijdrage van het top product Lipitor steeds
kelijkheid als gevolg van rechtszaken, zijn redenen waarom de
zwaarder gaan wegen op de cijfers. De kostenvoordelen van de
koers van het bedrijf thans achterblijft. Echter, de geplande over-
Koersverloop Novartis Ag-Reg S hs tegen (CHF) de toenemenovername van Wyeth zullen niet opwegen
name van Synthes (medische hulpmiddelen en implantaten) en
de60concurrentie als gevolg van aflopende octrooien. De door het
de ontwikkeling van een handvol nieuwe geneesmiddelen, als-
management uitgesproken verwachting dat de winst voor het 54
mede duidelijkheid omtrent aansprakelijkheid in juridische kwes-
lopende jaar gelijkblijvend zal zijn aan het afgelopen jaar wordt 48
ties, kan voor een positieve koersimpuls zorg dragen.
door ons als onzeker ingeschat. Tot op heden is er geen duidelijk
Gezien de uitstekende balanspositie en het vermogen om jaar-
plan om de winstbijdrage van octrooiverliezende producten te
lijks waarde toe te voegen aan het bedrijf vinden wij Johnson &
36 herstellen. Om de inkoop van eigen aandelen en dividendver-
Johnson een uitstekende lange termijninvestering. Houdt u er
30 hoging te realiseren, worden niet-essentiële bedrijfsactiviteiten
wel rekening mee dat bij tijd en wijle, voor de sector gebruikelijke
afgestoten. Op dit moment heeft Pfizer, binnen de sector, niet
juridische kwesties, de koers negatief kunnen beïnvloeden.
onze voorkeur.
42
jan-11
mrt-11
70
24
67
22
64
20
61
18
58
16
55 mei-11
jul-11
sep-11
nov-11
jan-12
Koersverloop Roche Holding Ag-Genusschein (CHF)
158 146
sep-11
nov-11
jan-12
mrt-12
Bron : Bloomberg
13
14
mrt-11
mrt-12
Bron : Bloomberg
170
jul-11
Koersverloop Pfizer Inc (US D)
Koersverloop Johnson & Johnson (US D)
jan-11
mei-11
jan-11
mrt-11
mei-11
jul-11
sep-11
nov-11
jan-12
mrt-12
Bron : Bloomberg
BEURSVISIE | FONDSEN IN HET KORT
Global list
31 maart 2012
Op deze pagina’s vindt u een overzicht van grote beursgenoteerde ondernemingen. Voor elk aandeel wordt een aantal voor beleggers relevante, kerncijfers gegeven. De in het rood afgedrukte fondsen maken deel uit van onze vermogensbeheerportefeuilles.
Valuta
Koers
Rend 3 mnd
Hoog 12 mnd
Laag 12 mnd
Div Rend
WPA-11
WPA-12T
KW-12T
GBp GBp USD USD EUR EUR EUR USD EUR
1453,50 463,40 107,21 86,73 53,28 26,11 15,69 69,93 38,62
5,6% 0,6% 0,8% 2,3% 17,1% -7,6% -1,5% 2,4% -3,5%
1575,50 512,00 112,28 88,13 63,68 29,18 20,93 95,53 43,73
1105,00 361,25 86,68 67,03 34,01 20,12 11,75 54,79 29,40
1,1% 4,4% 3,0% 2,2% 2,8% 4,7% 3,1% 1,5% 7,4%
1,25 1,36 13,54 8,43 3,63 4,98 -2,77 3,70 5,46
1,47 1,12 12,90 8,24 3,95 4,51 2,38 4,61 5,42
15,84 6,64 8,31 10,53 13,48 7,72 8,81 15,16 7,13
EUR EUR EUR EUR EUR AUD EUR EUR EUR AUD CHF
101,10 43,85 14,15 65,63 52,97 35,12 43,18 35,57 135,55 66,19 315,10
4,1% 16,2% -4,7% 20,0% 4,3% 2,0% 18,4% 28,7% 16,3% 9,8% 14,6%
101,50 53,74 26,40 70,22 59,44 49,81 47,42 48,76 136,90 88,85 316,30
80,90 29,25 10,47 42,19 35,36 33,68 29,84 22,29 94,63 58,52 211,10
2,3% 3,2% 3,8% 3,4% 2,8% 4,2% 3,2% 2,8% 1,6% 2,9%
5,43 2,04 1,46 6,74 2,99 4,29 4,86 2,07 6,88 3,03 17,40
5,73 3,21 2,10 5,82 5,01 3,66 3,23 2,74 7,98 7,60 21,68
17,65 13,67 9,00 11,29 10,58 9,98 13,39 12,96 16,99 9,05 16,11
Capital Goods ABB GENERAL ELECTRIC IMTECH SCHNEIDER ELECTRIC SIEMENS
CHF USD EUR EUR EUR
18,49 20,07 23,82 48,94 75,62
4,6% 12,1% 15,9% 17,8% 0,2%
23,55 21,00 26,63 61,83 99,07
14,40 14,02 15,60 35,00 62,13
3,2% 2,7% 3,3% 4,0%
1,38 1,24 1,72 3,39 7,04
1,54 1,54 2,16 4,01 6,50
13,34 13,04 11,02 12,20 11,63
Commercial Services ADECCO MANPOWER POSTNL RANDSTAD TNT EXPRESS UPS
CHF USD EUR EUR EUR USD
47,02 47,37 4,58 26,87 9,25 80,72
19,5% 32,5% 73,0% 13,2% 55,2% 10,3%
62,30 69,64 8,71 39,40 10,24 81,79
31,98 31,81 1,98 19,59 4,46 60,74
1,7% 4,7% 9,0% 0,4% 2,6%
2,72 3,08 4,53 1,00 -0,50 3,88
2,90 2,89 0,66 2,38 0,29 4,88
13,49 16,39 6,99 11,29 32,46 16,54
Consumer Goods LVMH MCDONALDS PHILIPS PPR
EUR USD EUR EUR
130,35 98,10 15,15 129,80
17,1% -2,2% -8,1% 15,6%
136,80 102,22 22,50 136,90
94,16 75,66 12,01 90,50
1,7% 2,7% 5,0% 2,7%
6,27 5,33 -1,36 7,82
7,11 5,72 1,19 9,41
18,33 17,15 12,72 13,80
Retail AMAZON HENNES & MAURITZ HOME DEPOT INDITEX TESCO WAL-MART
USD SEK USD EUR GBp USD
202,51 237,80 50,31 71,97 330,15 61,20
17,0% 6,6% 19,7% 12,0% -18,2% 2,4%
246,71 253,50 50,42 73,36 423,00 62,63
166,97 178,80 28,13 52,04 309,95 48,31
4,0% 2,1% 2,2% 5,0% 2,4%
1,39 9,56 2,49 3,10 0,33 4,54
2,57 10,65 2,86 3,46 0,34 4,86
78,89 22,33 17,60 20,78 9,80 12,60
Media ELSEVIER VIACOM THOMSON REUTERS WALT DISNEY WOLTERS KLUWER
EUR USD USD USD EUR
9,59 51,97 28,90 43,78 14,16
6,1% -2,6% 8,4% 16,7% 3,6%
9,74 60,90 41,35 44,50 16,79
7,38 44,10 25,28 28,19 11,49
4,3% 1,9% 4,3% 1,4% 4,7%
0,59 3,64 -1,67 2,56 0,40
0,90 4,29 2,05 2,97 1,55
10,63 12,12 14,08 14,76 9,11
Food & Beverage ANHEUSER-BUSCH INBEV CARREFOUR DANONE DIAGEO NESTLE PEPSICO PERNOD RICARD UNILEVER
EUR EUR EUR GBp CHF USD EUR EUR
54,50 17,83 52,31 1517,50 56,80 66,35 78,44 25,63
12,8% -1,6% 6,2% 7,9% 5,2% 0,0% 8,2% -5,4%
55,61 28,39 53,46 1560,50 57,25 71,89 82,25 27,16
33,85 14,66 41,92 1082,00 43,50 58,50 56,09 20,96
1,5% 6,1% 2,5% 3,0% 3,3% 3,1% 1,8% 3,5%
3,67 0,56 2,77 0,76 2,97 4,08 3,98 1,51
4,39 1,46 3,25 0,91 3,35 4,09 4,58 1,63
16,56 12,25 16,10 16,62 16,98 16,22 17,13 15,73
Household & Personal Care COLGATE L’OREAL PROCTER & GAMBLE RECKITT BENCKISER
USD EUR USD GBp
97,78 91,88 67,21 3528,00
5,8% 12,3% 0,7% 10,9%
97,93 92,54 67,95 3624,00
78,62 68,83 57,56 2960,00
2,4% 2,0% 3,1% 3,9%
4,98 4,11 4,12 2,40
5,38 4,63 3,97 2,44
18,17 19,84 16,94 14,46
Energy BG GROUP BP CHEVRON EXXON MOBIL FUGRO KONINKLIJKE OLIE SBM OFFSHORE SCHLUMBERGER TOTAL
Materials AIR LIQUIDE AKZO ARCELOR MITTAL BASF BAYER BHP BILLITON DSM LAFARGE LINDE RIO TINTO SYNGENTA
Industrials
Consumer Discretionary
Consumer Staples
14
BEURSVISIE | GLOBAL LIST
Valuta
Koers
Rend 3 mnd
Hoog 12 mnd
Laag 12 mnd
Div Rend
WPA-10
WPA-11T
KW-11T
GBp USD GBp USD CHF USD CHF EUR
2776,50 40,27 1406,50 65,96 50,25 22,65 158,50 58,05
-6,7% -3,1% -4,1% 0,6% -6,4% 4,6% -0,4% 1,1%
3218,00 42,03 1494,71 68,05 55,05 22,80 166,50 59,56
2453,50 33,75 1155,41 59,08 38,91 16,63 115,10 42,85
7,0% 4,9% 5,9% 3,5% 4,5% 3,6% 4,3% 4,3%
7,33 3,90 1,05 3,54 3,83 1,28 11,01 4,31
6,16 3,18 1,24 5,10 5,55 2,27 13,69 5,84
7,23 12,66 11,32 12,95 10,03 9,99 11,58 9,94
USD EUR
9,57 5,86
72,1% -13,8%
13,88 8,95
4,92 5,03
0,4% 3,4%
0,01 0,64
0,69 0,72
13,79 8,15
EUR EUR CHF EUR EUR GBp EUR CHF
5,66 34,81 25,52 36,92 17,07 544,80 21,33 12,56
-5,2% 11,2% 15,6% 21,6% 21,5% 10,9% 20,6% 12,3%
8,72 55,44 40,17 44,56 37,20 674,30 48,24 17,60
5,08 22,72 19,53 20,79 10,40 456,35 14,32 9,34
6,4% 6,0% 5,1% 2,0% 4,1% 5,2% 8,2%
0,60 4,82 1,37 4,45 -2,28 0,92 3,20 1,10
0,73 5,43 2,67 4,93 2,15 0,93 3,32 1,32
7,77 6,41 9,58 7,49 7,93 9,38 6,43 9,52
Diversified GOLDMAN SACHS ING JPMORGAN CHASE & CO
USD EUR USD
124,37 6,15 45,98
37,5% 7,7% 38,3%
164,40 9,27 47,80
84,27 4,21 27,85
1,1% 2,2%
4,71 1,12 4,50
11,59 1,27 4,82
10,73 4,85 9,54
Insurance AEGON ALLIANZ AXA
EUR EUR EUR
4,13 89,84 12,34
29,8% 17,1% 18,3%
5,63 107,45 15,97
2,59 56,16 7,88
5,0% 5,6%
-0,06 5,63 1,75
0,57 11,19 1,82
7,20 8,03 6,77
Software&Services ACCENTURE ADOBE GOOGLE LOGICA MICROSOFT ORACLE
USD USD USD GBp USD USD
64,50 34,31 641,24 99,05 32,26 29,16
21,2% 21,4% -0,7% 60,5% 24,2% 13,7%
65,89 35,99 670,25 146,00 32,95 36,50
47,40 22,67 473,02 57,45 23,65 24,72
4,9% 2,2% 0,8%
3,53 1,67 30,17 0,02 2,73 1,69
3,85 2,44 42,52 0,11 2,69 2,42
16,75 14,06 15,08 9,09 11,98 12,05
Hardware & Equipment APPLE CISCO SYSTEMS HEWLETT PACKARD IBM INTEL NOKIA
USD USD USD USD USD EUR
599,55 21,15 23,83 208,65 28,12 4,02
48,0% 17,0% -7,5% 13,5% 15,9% 3,0%
621,45 21,24 41,80 209,12 28,45 6,36
310,50 13,30 21,50 157,13 19,16 3,33
0,9% 2,0% 1,4% 2,9% 10,0%
28,05 1,17 3,38 13,25 2,46 -0,31
44,00 1,85 4,03 14,91 2,45 0,11
13,63 11,43 5,91 14,00 11,46 35,58
Telecom Services AT&T KPN TELEFONICA VODAFONE
USD EUR EUR GBp
31,23 8,21 12,15 171,85
3,3% -12,0% -11,1% -3,9%
31,97 12,30 18,34 182,45
27,29 7,71 12,12 150,48
5,5% 9,9% 12,5% 8,5%
0,66 1,06 1,20 0,15
2,34 0,97 1,47 0,16
13,35 8,50 8,25 10,67
EUR EUR EUR
17,94 19,30 35,56
3,8% -11,5% 25,2%
23,54 28,37 47,34
12,50 17,65 21,14
8,4% 7,8% 9,8%
-1,16 1,80 3,35
1,42 1,64 4,07
12,68 11,74 8,75
EUR EUR EUR
39,07 149,15 59,84
16,0% 8,2% 15,4%
50,46 162,95 76,22
28,26 123,30 46,22
6,9% 5,4% 7,9%
2,38 14,46 2,38
2,90 9,33 4,85
13,47 15,99 12,34
Health Care ASTRAZENECA ELI LILLY & CO GLAXOSMITHKLINE JOHNSON & JOHNSON NOVARTIS PFIZER ROCHE SANOFI-AVENTIS
Financials Banks BANK OF AMERICA BANCO BILBAO VIZCAYA ARGENTARIA BANCO SANTANDER BNP PARIBAS CREDIT SUISSE DEUTSCHE BANK ERSTE GROUP BANK HSBC SOCIETE GENERALE UBS
IT 1,7%
Utilities EON GDF-SUEZ RWE
Vastgoed CORIO UNIBAIL-RODAMCO WERELDHAVE
15
Div Rend KW Hoog 12 mnd Laag 12 mnd Rend 3 mnd T
dividend van het afgelopen boekjaar gedeeld door de koers koers - winstverhouding de hoogste koers in de afgelopen 12 maanden de laagste koers in de afgelopen 12 maanden procentuele koersontwikkeling in het afgelopen kwartaal in de Valuta van notering taxatie
BEURSVISIE | GLOBAL LIST
Ten Cate Actueel In Ten Cate Actueel houden wij u graag op de hoogte van de ontwikkelingen in de organisatie binnen de bank. Zoals in de vorige Beursvisie gesteld, is een belangrijk thema van toezichthouders dat banken “de cliënt centraal moeten stellen”. Bank ten Cate & Cie verstaat daaronder zes individuele uitgangspunten. De komende kwartalen bespreken wij elke keer één van deze uitgangspunten. Dit kwartaal: geen voorkeursbehandeling eigen producten. Veel banken werken met eigen huisbeleggingsproducten die men zelf of een dochteronderneming heeft ontwikkeld. Dit kunnen beleggingsfondsen zijn of bijvoorbeeld gestructureerde producten. Voor de banken zeer winstgevend en dus aantrekkelijk. Deze producten worden veelal opgenomen in de beleggingsportefeuilles van eigen cliënten (in bankjargon heet dit product-pushing). Dit is voor de (private) bank de makkelijkste manier van “verkopen”. De keerzijde is dat zo’n product vaak helemaal niet het beste is voor de cliënt, omdat het bijvoorbeeld niet past bij de doelstelling, de performance slecht is of omdat er veel kosten mee gemoeid zijn. Knollen voor citroenen dus. De cliënt centraal stellen is het in ieder geval niet. Daarom heeft Bank ten Cate & Cie er expliciet voor gekozen geen eigen huisbeleggingsproducten te voeren. Zo is er nooit een incentive om een eigen product voorrang te geven op dat van een andere aanbieder. Wij denken dat de cliënt het meest gebaat is bij het beleggen in individuele aandelen en obligaties. Indien om een bepaalde reden een beleggingsfonds of alternatieve belegging past in de portefeuille van onze cliënten, selecteren wij die op volstrekt objectieve gronden. Wij zullen ook altijd kiezen voor de voor de cliënt goedkoopste variant. Het teruggeven van zogenaamde “kick-backs”, waar veel private banks tegenwoordig mee pochen, is dan helemaal niet nodig omdat deze überhaupt niet in rekening worden gebracht. Geen voorkeursbehandeling van eigen producten betekent bij Bank ten Cate & Cie alleen de best passende beleggingen voor onze cliënten opnemen in de portefeuille. Client centraal bij Bank ten Cate & Cie: 1. Geen voorkeursbehandeling eigen producten 2. Veel persoonlijke aandacht voor de cliënt 3. Goede bereikbaarheid van zowel de bank als de private banker 4. Adequate en begrijpelijke rapportages 5. De juiste cliënt/risico inventarisatie en documentatie 6. Transparantie van de kosten Wij zijn verheugd te kunnen melden dat per 1 februari jl. Maaike Schrauwen (42) ons team van private bankers is komen versterken. Maaike was hiervoor werkzaam bij Van Lanschot Bankiers, de laatste jaren als hoofd van de afdeling Private Wealth management in Breda. Zij zal zich dan ook met name op die regio gaan focussen en Bank ten Cate & Cie daar vertegenwoordigen. Over de overstap zegt ze zelf: “Bank ten Cate & Cie is veel meer gefocust op de cliënt dan anderen. Voorheen was ik veel tijd kwijt aan administratie. Nu kan ik vooral mijn energie steken in het beheer van mijn relaties en veel persoonlijke aandacht geven. Dat is namelijk een belangrijk aspect van de cliënt centraal stellen”. Wij wensen Maaike veel succes bij onze bank.
