2007
ING Groep
Jaaroverzicht
Aangescherpte strategie om groei te versnellen
In dit jaaroverzicht Ons profiel ING in het kort Bericht van de voorzitter Aandeelhoudersinformatie
2 4 5
Onze resultaten Strategie Financieel overzicht Overzicht risicobeheer Insurance Europe Insurance Americas Insurance Asia/Pacific
6 9 12 14 16 18
Onze governance Remuneratie Management Corporate governance Additionele informatie
30 32 32 32
Wholesale Banking Retail Banking ING Direct Vermogensbeheer Onze medewerkers Verantwoord ondernemen
20 22 24 26 28 29
Hoofdpunten > Nettowinst 2007 stijgt met 20,1% tot EUR 9.241 miljoen > Risicobeheer en bedrijfsprofiel beschermen ING tegen directe gevolgen van onrust op de kredietmarkt > Goede commerciële groei: nieuwe productie verzekeringsbedrijf stijgt met 38% en groei bancair volume zet zich voort > Sterke vermogenspositie door efficiënte kapitaalallocatie > Aangescherpte strategische focus op bankieren, beleggen, levensverzekeringen en pensioenen
Kerncijfers (op totaalbasis) 2007
2006
2005
2004
2003 (1)
Baten verzekeringsactiviteiten Baten bankactiviteiten Totale baten (2)
62.208 14.602 76.587
59.642 14.195 73.621
57.403 13.848 71.120
55.614 12.678 68.171
53.223 11.680 64.736
Bedrijfslasten verzekeringsactiviteiten Bedrijfslasten bankactiviteiten Totale bedrijfslasten
5.515 9.967 15.481
5.275 9.087 14.362
5.195 8.844 14.039
4.746 8.795 13.541
4.897 8.184 13.081
in miljoenen euro’s
Voorzieningen voor debiteurenverliezen bankbedrijf Winst voor belastingen verzekeringsactiviteiten Winst voor belastingen bankbedrijf Totale winst voor belastingen Belastingen Minderheidsdeelnemingen Nettowinst Nettowinst per aandeel (in euro’s) Dividend per aandeel (in euro’s) Beurswaarde (in miljarden euro’s) Beheerd vermogen (in miljarden euro’s) Medewerkers (aantal fte’s per jaarultimo) (1) (2)
125
103
88
465
1.125
6.533 4.510 11.043 1.534 267 9.241
4.935 5.005 9.940 1.907 341 7.692
3.978 4.916 8.894 1.379 305 7.210
4.322 3.418 7.740 1.709 276 5.755
3.506 2.371 5.877 1.490 344 4.043
Net profit in EUR billion Net profit Net profit Nettowinst in EUR billion in EUR billion 10miljarden in euro’s 10 10 8 8 8 6 6 6 4 4 42 2 20 03 04 0 0 03 04 03 GAAP 04 Dutch NL GAAP NL GAAP Total assets in EUR billion Total assets Balanstotaal Total assets in miljarden EUR billion euro’s in EUR billion 1,400 1.400 1,200 1.400 1.200 1,000 1.200 1.000 800 1.000 800 600 800 600 400 600 400 200 400 200 0 200 03 04 0 0 03 04 03 GAAP 04 Dutch NL GAAP NL GAAP
1,00
2,71 1,07
2,00 0,97
60
74
65
49
39
0,25
124.634
119.801
116.614
112.195
114.335
Cijfers volgens NL GAAP (Nederlandse grondslagen voor financiële verslaglegging). Inclusief intercompany-eliminaties.
6 4
0,50
0
463
8
1,25
3,32 1,18
492
07 07 07
1,50
3,57 1,32
547
8 8 8 6 6 6 4 4 4 2 2 2 0 0 0
in in euro’s EUR
4,32 1,48
600
05 06 05 06 05IFRS 06 IFRS IFRS
07 07 07
Dividend Dividend
0,75
637
05 06 05 06 05 IFRS 06 IFRS IFRS
8 8 8 6 6 6 4 4 4 2 2 2 0 0 0
2
03
04
05
06
0
07
Loans and advances to customers in EUR billion 600 500 400 300
8 6 ING Groep Jaaroverzicht 2007 4
Ons profiel
ING in het kort Ons profiel ING is een wereldwijde financiële instelling die diensten levert op het gebied van bankieren, beleggen, levensverzekeringen en pensioenen. We hebben meer dan 75 miljoen klanten in Europa, de Verenigde Staten, Canada, Latijns-Amerika, Azië en Australië. Op basis van onze kennis en ervaring, onze uitstekende dienstverlening en onze wereldwijde omvang kunnen we de wensen vervullen van een brede klantengroep van particulieren, kleine (familie)bedrijven, grote ondernemingen, instellingen en overheden. Gemeten naar beurswaarde (31 december 2007) is ING een van de 20 grootste financiële instellingen ter wereld. Onze strategie Om te kunnen inspelen op de veranderende voorkeuren van de klant en onze zakelijke slagkracht verder te vergroten, ligt ING’s strategische focus op bankieren, beleggen, levensverzekeringen en pensioenen. We willen particuliere klanten die producten leveren die zij in de loop van hun leven nodig hebben om financiële reserves op te bouwen, hun beleggingen te beheren en zich goed en met vertrouwen voor te bereiden op hun pensioen. We willen meer investeren in bancaire distributie en ons daarbij in toenemende mate richten op snelgroeiende markten. Het succes van deze strategie wordt ondersteund door efficiënte herallocatie van ons kapitaal. Het kapitaal dat wij genereren in volwassen markten wordt ingezet in snelgroeiende markten of teruggegeven aan onze aandeelhouders. Met deze strategie blijft ING gericht op het creëren van waarde voor haar aandeelhouders door hen op de langere termijn een hoger totaalrendement te bieden dan het gemiddelde van onze concurrenten. Onze stakeholders ING doet zaken op basis van duidelijk vastgestelde business principles. Bij alles wat wij doen proberen wij zo goed mogelijk rekening te houden met de belangen van klanten, aandeelhouders, medewerkers, zakenrelaties en de samenleving als geheel. Verantwoord ondernemen ING streeft ernaar de winstgevendheid te vergroten op basis van een duidelijke bedrijfsethiek en met respect voor haar stakeholders. Verantwoord ondernemen is een belangrijk onderdeel van de strategie van ING: we nemen ethische, maatschappelijke en milieutechnische overwegingen mee in onze zakelijke besluiten.
Divisies ING 0.0
1010.5
2021.0
0.0
1010.5
2021.0
Insurance Europe 0.0
1010.5
2021.0
0.0
1010.5
2021.0
0.0
1010.5
2021.0
2.249before tax 2006 Underlying profit
0.0
989.5
0.0
989.5
1979.0
0.0
989.5
1979.0
Insurance UnderlyingAmericas profit before tax Insurance UnderlyingAmericas profit before tax Insurance Americas Underlying profit before tax 2007 Insurance Americas 2.059 Underlying profit before tax 2007 Insurance Americas 2.059 2006 1.992 2007 2.059 2006 1.992 2007 2.059 2006 1.992 2007 2.059 2006 1.992
0.0
989.5
1979.0
2006
0.0
989.5
1979.0
Insurance Americas
0.0
1979.0
989.5
1979.0
Insurance Asia/Pacific 0.0
989.5
0.0
989.5
1979.0
1979.0
0.0
989.5
1979.0
0.0
989.5
1979.0
Wholesale Banking 0.0
989.5
1979.0
0.0
989.5
1979.0
0.0
989.5
1979.0
0.0
989.5
1979.0
0.0
989.5
1979.0
Retail Banking 0.0
989.5
1979.0
0.0
989.5
1979.0
0.0
989.5
1979.0
0.0
989.5
1979.0
0.0
989.5
1979.0
ING Direct
ING Groep Jaaroverzicht 2007
Underlying profit before tax Insurance UnderlyingEurope profit before tax Insurance UnderlyingEurope profit before tax 2007 Insurance winst 1.840 Onderliggende UnderlyingEurope profit before tax 2007 belastingen* 1.840 voor 2.249 2006 Insurance Europe Underlying profit before tax in miljoenen euro’s 2007 1.840 2.249 2006 Insurance Europe 2007 1.840 2.249 2006 2007 1.840 2.249 2006
0.0
989.5
1979.0
0.0
989.5
1979.0
0.0
989.5
1979.0
0.0
989.5
1979.0
0.0
989.5
1979.0
1.992
Underlying profit before tax Insurance UnderlyingAsia/Pacific profit before tax Insurance UnderlyingAsia/Pacific profit before tax 576 before tax 2007 Underlying Insurance Asia/Pacific profit 621 before tax 2006 576 2007 Underlying Insurance Asia/Pacific profit 621 2006 576 2007 Insurance Asia/Pacific 621 2006 576 2007 621 2006 576 2007 621 2006 Underlying profit before tax Wholesale UnderlyingBanking profit before tax Wholesale UnderlyingBanking profit before tax Wholesale Banking 2007 Underlying 2.399before tax profit Wholesale Banking 2007 Underlying 2006 2.399before tax 2.525 profit 2007 Wholesale Banking 2.399 2006 2.525 2007 2.399 2006 2.525 2007 2.399 2006 2.525 2006 2.525 Underlying profit before tax Retail Banking Underlying profit before tax Retail Banking Underlying profit before tax Retail Banking 2.062before tax 2007 Underlying profit Retail Banking profit 2.062before tax 2007 Underlying 2006 1.935 2.062 2007 Retail Banking 2006 1.935 2.062 2007 2006 1.935 2.062 2007 2006 1.935 2006
2007 2007 2006 2007 2006 2007 2006 2007 2006
1.935 Underlying profit before tax ING Direct Underlying profit before tax ING Direct profit before tax Underlying ING Direct profit before tax Underlying 530 ING Direct profit before tax Underlying 530 694 ING Direct 530 694 530 694 530 694
2006
694
* Exclusief Overig verzekerings- en bankbedrijf
De klant staat centraal bij het aanbieden van onze financiële producten en diensten. Wij willen uitstekende dienstverlening bieden, optimaal gemak en concurrerende prijzen. Dit blijkt ook uit onze missie: onze klanten een toonaangevende dienstverlening bieden bij hun financiële keuzes voor de toekomst.
Winstbijdrage aan de Groep voor belastingen (onderliggend) • Hieronder vallen de verzekerings- en vermogensbeheeractiviteiten in Europa. De belangrijkste verzekeringsactiviteiten bevinden zich in Nederland, België, Spanje, Griekenland en Centraal-Europa. In deze landen biedt ING levensverzekeringen aan, met bijzondere aandacht voor pensioenen. In Nederland en België bieden we ook schadeverzekeringen aan.
19%
• Dit onderdeel biedt in Noord- en Latijns-Amerika producten en diensten aan op het gebied van verzekeren, beleggen, pensioenen en vermogens beheer. Gemeten naar omzet behoort ING in de VS tot de top 10 van pensioenverzekeraars. Op basis van brutopremies zijn we in Canada de grootste schadeverzekeraar. Daarnaast zijn we een toonaangevend pensioen- en levensverzekeringsbedrijf in Latijns-Amerikaanse landen, waaronder Argentinië, Mexico, Chili, Peru en Brazilië.
22%
• Deze divisie levert levensverzekerings- en vermogensbeheerdiensten en vermogensopbouwdiensten in de regio. We hebben een goede marktpositie in Australië, Hongkong, Japan, Maleisië, Nieuw-Zeeland, Zuid-Korea en Taiwan. Onze activiteiten in China, India en Thailand zijn belangrijke toekomstige groeimarkten.
6%
• Deze divisie verzorgt wereldwijd bankdiensten voor de zakelijke markt. De primaire focus ligt op Nederland en België, waar we een volledig scala aan producten bieden aan bedrijven en instellingen. In andere landen hanteren we een meer selectieve aanpak ten aanzien van klanten en producten. ING Real Estate, de grootste vastgoed vermogensbeheerder in de wereld gemeten naar beheerd vermogen, is ook onderdeel van Wholesale Banking.
25%
• Hieronder vallen de bankdiensten voor particulieren in Nederland en België en de opkomende markten van Polen, Roemenië, Turkije, India en China. Private-bankingdiensten worden aangeboden in Nederland, België, Luxemburg, Zwitserland en in verschillende landen in Azië, Latijns-Amerika en Centraal- en Oost-Europa.
22%
• Deze divisie houdt zich bezig met directbankieren voor klanten in Australië, Canada, Frankrijk, Duitsland en Oostenrijk, Italië, Spanje, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. De belangrijkste producten zijn spaarrekeningen en hypotheken en in toenemende mate beleggingsfondsen en betaalrekeningen.
6%
ING Groep Jaaroverzicht 2007
Ons profiel
Bericht van de voorzitter
ING toont haar kracht onder moeilijke omstandigheden
Beste stakeholder,
I
NG heeft sterk gepresteerd in een voor de financiële sector buitengewoon moeilijk jaar, met een zwakke dollar, een vlakke rentecurve en natuurlijk de onrust op de financiële markten. Ik ben daar zeer tevreden over. We hebben voor onze aandeelhouders een aantrekkelijke winst gerealiseerd. En mede dankzij onze sterke balans, ons grote klantenbestand en solide risicobeheer hebben we ons kunnen beschermen tegen de directe invloed van de turbulentie op de markten.
risicobeheer. Mede hierdoor is de directe invloed van de turbulentie op de krediet markten beperkt gebleven.
Onze nettowinst steeg met 20,1% tot EUR 9.241 miljoen, terwijl de onderliggende nettowinst – de totale winst exclusief de invloed van desinvesteringen en bijzondere posten – met 19,4% toenam.
Ik geloof stellig dat bedrijven alleen succes vol kunnen zijn als zij de klant centraal stellen. De voorkeur van de klant verandert snel en dit heeft invloed op de financiële sector. Doordat klanten langer leven, vermogender worden en gemakkelijke toegang tot financiële producten verwachten, zien we een sterke toename van de
ING heeft de afgelopen jaren systematisch geïnvesteerd in het verbeteren van het ING Groep Jaaroverzicht 2007
Op commercieel gebied hebben we het uit stekend gedaan. Ons bankbedrijf liet weder om een sterke volumegroei zien en ING Direct verwelkomde de 20-miljoenste klant, een uitstekende prestatie gezien het feit dat het bedrijf pas 10 jaar bestaat. Ook steeg de omzet in levensverzekeringen sterk in Centraal-Europa, Azië en de VS.
particuliere tegoeden, vooral in opkomende markten. Daarnaast zien we een aanzien lijke verschuiving in de distributie van financiële producten, waarbij banken in toenemende mate het voortouw nemen. Dit biedt uitstekende groeimogelijkheden en ik ben ervan overtuigd dat ING een goede uitgangspositie heeft. We hebben een groot klantenbestand, zijn sterk in product ontwikkeling en hebben een stevige positie in snelgroeiende markten. Ook hebben we ruime ervaring in het ontwikkelen van innovatieve distributiekanalen, zoals het opzetten van de grootste directbank ter wereld. Verder is ING een van ‘s werelds bekendste financiële merken, hetgeen in 2007 werd versterkt door de succesvolle sponsoring van het ING Renault F1-team. Om te kunnen inspelen op de veranderende voorkeuren van de klant en onze zakelijke slagkracht verder te vergroten, hebben we besloten onze strategie te richten op bankieren,
Aandeelhoudersinformatie Aandeelhoudersmagazine Naast financiële persberichten geeft ING het magazine ING Shareholder uit, waarop u zich via de website www.ing.com kunt abonneren. Om op de hoogte te blijven van persberichten en ander ING-nieuws kunt u zich eveneens via www.ing.com opgeven voor de e-mailservice.
beleggen, levensverzekeringen en pensioenen. We willen consumenten de financiële producten leveren die zij in de loop van hun leven nodig hebben om financiële reserves op te bouwen, hun beleggingen te beheren en zich goed en met vertrouwen voor te bereiden op hun pensioen. We zullen meer in bancaire distributieplatformen investeren, onze productkennis op het gebied van vermogensbeheer en vermogensvorming verder versterken en ons kapitaal meer gaan inzetten in snelgroeiende markten. In lijn met onze aangescherpte strategie hebben we onze investeringen in 2007 al opgevoerd en zijn een omvangrijk acquisitie programma gestart. Daarmee konden we onze positie versterken in belangrijke groei markten, waaronder Turkije, Zuid-Korea, Thailand en Latijns-Amerika. Daarnaast hebben we een aantal bedrijfsonderdelen verkocht die niet tot onze kernactiviteiten behoren, zoals begin 2008 de schade verzekeringsactiviteiten in Mexico. Ook zijn we blijven investeren in autonome groei en hebben we de efficiency en het groeipotentieel van ons bedrijf verder verbeterd. In Nederland zijn we bezig om ING Bank en Postbank samen te voegen onder één merknaam. En in België werken we aan verbetering van de dienstverlening voor de particuliere markt. In Centraal-Europa hebben we nieuwe verzekeringsbedrijven en particuliere banken opgezet en we hebben daarnaast belangrijke overeenkomsten geslo ten voor bancaire distributie in Griekenland en Maleisië. Ook hebben we aanzienlijk geïn vesteerd in de verdere groei van ING Direct. Het is duidelijk dat we onze strategische initiatieven alleen kunnen ontplooien met goede en toegewijde medewerkers die graag een stapje extra doen voor onze klanten. We hebben veel energie gestoken in het aantrekken en behouden van de beste mensen en zijn er trots op dat we in een toe nemend aantal landen worden beschouwd als een van de beste werkgevers. We hechten ook veel belang aan onze rol in de samenleving en we proberen voortdurend te voldoen aan de hoogste bedrijfsethische
Koersverloop van certificaten van gewone aandelen ING over ��������������������� vierjaarsperiode index 1 januari 2004 = 100 200 200 180 180 160 160 140 140 120 120 100 100 80 80
01/04 01/04
04/04 04/04
ING (EUR) ING (EUR)
07/04 07/04
10/04 10/04
01/05 01/05
AEX (EUR) AEX (EUR)
04/05 04/05
07/05 07/05
10/05 10/05
01/06 01/06
07/06 07/06
10/06 10/06
01/07 01/07
04/07 04/07
07/07 07/07
10/07 10/07
01/08 01/08
Dow Jones (USD) Dow Jones (USD)
normen. Verantwoord ondernemen is vol ledig ingebed in onze bedrijfsvoering. Op maatschappelijk en milieutechnisch gebied hebben we opnieuw vooruitgang geboekt. ING werd in 2007 CO2-neutraal. En per soonlijk ben ik er zeer trots op dat ING en haar medewerkers geld hebben ingezameld om ongeveer 125.000 kinderen één jaar naar school te kunnen laten gaan. Op 1 januari 2008 is de heer Cor Herkströter afgetreden als voorzitter van de Raad van Commissarissen van ING Groep. De heer Jan Hommen is benoemd tot zijn opvolger. Mede namens mijn collega’s in de Raad van Bestuur wil ik mijn bijzondere waardering en dankbaar heid uitspreken voor de bijdrage die Cor Herkströter gedurende de afgelopen negen jaar aan ING Groep heeft geleverd. Zijn bijdra ge aan het succes van ING is van grote waarde geweest. Voorts wil ik mevrouw Luella Gross Goldberg bedanken voor haar inspanningen en bijdragen aan ING in de afgelopen jaren. Zij treedt af als lid van de Raad van Commissarissen tijdens de Aandeelhoudersvergadering in april. ING heeft zich gericht op het verbeteren van het aandeelhoudersrendement door een aantrekkelijke dividendverhoging en de inkoop van eigen aandelen voor EUR 5 miljard. Over de afgelopen vier jaar was ons aandeelhoudersrendement 74%, ruim boven het gemiddelde van vergelijkbare ondernemingen. De recente ontwikkelingen waren minder gunstig, wat ook is toe te schrijven aan de financiële markten. Gezien onze sterke positie en de aangescherpte strategie, heb ik vertrouwen in de toekomstige groeimogelijkheden van ons bedrijf.
Michel Tilmant voorzitter Raad van Bestuur
04/06 04/06
€ 26,75
Aandelenkoers ING ultimo 2007 In 2007 daalde de koers van het aandeel ING met 20,4% tot EUR 26,75 ultimo 2007. Gemeten over heel 2007 bleef het ING-aandeel 23,8% achter bij de AEX.
€ 1,48
Voorgesteld dividend per aandeel Op 20 februari 2008 heeft ING Groep voorgesteld om over 2007 een totaal dividend uit te keren van EUR 1,48 per (certificaat van een) gewoon aandeel. Dit moet op 22 april 2008 worden goedgekeurd door de Aandeelhouders vergadering. In augustus 2007 is een interimdividend van EUR 0,66 uitge keerd. Het slotdividend van EUR 0,82 wordt volledig in contanten betaald.
74%
Totaal aandeelhoudersrendement 2004-2007 Het totale aandeelhoudersrendement van ING over de periode 2004-2007 was 74%.
AA-
S&P-rating voor ING Groep Creditratings, zoals toegekend door ratingbureaus, zijn indicatoren voor de waarschijnlijkheid van tijdige en volledige terugbetaling van rente en hoofdsom van vastrentende waarden.
22 april 2008
Jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders Op 22 april 2008 zal de Aandeelhouders vergadering plaatsvinden in het Muziek gebouw aan ’t IJ, Piet Heinkade 1 te Amsterdam. De vergadering is ook te volgen via webcast. De vergaderstukken zijn beschikbaar op de website van ING Groep, www.ing.com.
ING Groep Jaaroverzicht 2007
Onze resultaten
Strategie > F ocus op bankieren, beleggen, levensverzekeringen en pensioenen >P articuliere klanten voor zien van producten om financiële reserves op te bouwen, beleggingen te beheren en zich voor te bereiden op hun pensioen > Investeren in bancaire distributie en snel groeiende markten >O nze basisdiensten blijven verbeteren en vasthouden aan ons sterke kapitaalen risicobeheer
Aangescherpte strategie om groei te versnellen
O
ndanks de moeilijke omstandigheden in 2007 heeft ING goed gepresteerd, zowel op commercieel gebied als op het gebied van risicobeheer en kapitaal allocatie. Dit illustreert naar onze mening de kracht van onze strategie. We willen profite ren van de veranderende voorkeuren van klanten waarmee de financiële sector wordt geconfronteerd. We willen ons kapitaal ver sneld inzetten in snelgroeiende markten door ons te richten op bankieren, beleggen, levensverzekeringen en pensioenen. In 2007 hebben we ook kapitaal aan onze aandeel houders teruggegeven door middel van een aantrekkelijk dividend en een omvangrijk aandelenterugkoopprogramma. Veranderende klantvoorkeuren Naarmate meer klanten langer leven, willen ze genoeg geld hebben voor een comfortabele oude dag. Over de hele wereld, vooral in opkomende markten, worden mensen steeds rijker. Dit resulteert in een sterke groei van de toevertrouwde middelen. Er is met name een toenemende vraag naar spaar- en beleggingsproducten, hetzij van banken of van verzekeringsbedrijven. En aangezien klanten uit vele producten en diensten kunnen kiezen, verwachten zij
goede beleggingsprestaties van hun financiële dienstverleners. Tegen deze achtergrond ondergaat de levens verzekeringssector een verschuiving van tradi tionele naar beleggingsproducten. Hierdoor verschuift de distributie in toenemende mate naar het bankbedrijf. Door de techno logische ontwikkelingen krijgen klanten sneller en steeds gemakkelijker toegang tot financiële producten en diensten. En vragen alleen advies als zij dat echt nodig hebben. Dit heeft geleid tot een groei van directe distributiekanalen, zoals blijkt uit het succes van de Postbank en ING Direct. Expertise en kennis verder uitbouwen ING onderscheidt zich door drie belangrijke kerncompetenties. Allereerst beschikken we over een breed productassortiment en zijn we een van de grootste spaarbanken in de wereld. Onze productontwikkeling wordt ondersteund door de grote kennis en ervaring van onze vermogensbeheerders en het vermogen van onze wholesalebankingactiviteiten om activa te genereren. Ten tweede hebben we een groot kantoren netwerk en een grote distributiekracht,
Nieuwe strategische focus
Actief porte feuillebeheer
Bedrijfs initiatieven
ING scherpt haar strategische focus aan, gericht op bankieren, beleggingen, levensverzekeringen en pensioenen:
• Oyak Bank (Turkije), 100%-belang
• Samenvoeging van ING Bank en de Postbank
• Pensioenactiviteiten (Latijns-Amerika)
• Start retailbankingactiviteiten in Roemenië en Oekraïne
• Particuliere klanten voorzien van de produc ten die zij nodig hebben om hun financiële reserves op te bouwen, hun beleggingen te beheren en zich met vertrouwen voor te bereiden op hun pensioen
• TMB (Thailand), 30%-belang
• Meer investeringen in opbouwen bancaire distributieplatformen
• Volledig eigendom Landmark (Zuid-Korea)
• Introductie variabel lijfrenteproduct in Spanje en Hongarije
• Afstoten schadeactiviteiten in Mexico
• Reorganisatie retailactiviteiten in België • Uitbreiding ING Direct • Start pensioenfonds in Roemenië
• Meer investeren in snelgroeiende markten
ING Groep Jaaroverzicht 2007
inclusief onze sterke positie in opkomende markten. We bedienen onze 75 miljoen klanten via verschillende distributiekanalen die we afstemmen op de markt. We hebben een naam opgebouwd voor de ontwikkeling van innovatieve bancaire distributiemodellen in volwassen en opkomende markten. In belangrijke markten hebben we een sterk distributienetwerk via tussenpersonen. En ten derde heeft ING een van ’s werelds meest toonaangevende merken voor financiële dienstverlening opgebouwd (zie ook kader op pagina 8). Dit zullen we de komende jaren verder uitbouwen. Nieuwe strategische focus We willen profiteren van de veranderende voorkeuren van de klant. En gegeven onze expertise en kennis, hebben we besloten onze strategische focus aan te scherpen richting bankieren, beleggen, levens verzekeringen en pensioenen: • We willen onze particuliere klanten voorzien van de producten die zij tijdens hun leven nodig hebben om hun financiële reserves op te bouwen, hun beleggingen te beheren en zich voor te bereiden op hun pensioen.
Wat klanten willen • Naarmate klanten langer leven, moet er meer geld opzij gezet worden voor een comfortabele oude dag • Naarmate klanten welvarender worden, neemt de vraag naar producten en diensten toe, met name in opkomende markten • Groei vooral dankzij beleggings producten. Klanten willen goede prestaties zien om zo hun financiële doelstellingen te realiseren
• •
We gaan meer investeren in de uitbrei ding van bancaire distributieplatformen. We gaan in toenemende mate investeren in snelgroeiende markten.
Daarbij zal ING eveneens haar product assortiment aanscherpen en zich richten op kernproducten en -activiteiten, zoals hypo theken, beleggingsfondsen, pensioenen, levensverzekeringen, beleggingsgerelateerde verzekeringen en variabele lijfrentes. Daarnaast willen we onze productontwikkelingskennis verder versterken, onder andere op het gebied van vermogensbeheer. Goed vermogensbeheer is onontbeerlijk om onze strategie tot een succes te maken. Ook onze kennis op het gebied van wholesale banking is van fundamenteel belang voor het kunnen aanbieden van producten voor de parti- culiere markt. Hiermee kunnen we de ingelegde middelen van particuliere klanten omzetten in renderende activa. Daarnaast hebben we veel expertise op het gebied van risicobeheer en financiële markten. De ontwikkelingen in de afgelopen maanden hebben opnieuw het belang aangetoond om zelf activa te kunnen creëren teneinde
de gezonde positie van ons bedrijf te handhaven. Een andere prioriteit is investeren in bancaire distributieplatformen. Het bankbedrijf biedt goede mogelijkheden om klanten op jonge leeftijd te werven en ze lang aan ons te binden. Daarnaast is bankieren een snel groeiende sector in opkomende markten. Ook vindt een gestage en fundamentele verschuiving plaats naar internetbankieren. We onderscheiden ons al op dit gebied en willen dat verder uitbouwen. Vanuit de reeds sterke marktposities in Azië, Centraal-Europa en Latijns-Amerika willen we onze investeringen in deze groei markten opvoeren om te profiteren van de langetermijnmogelijkheden voor groei aldaar, gesterkt door een thuisbasis die de groei faciliteert. We gaan stevig investeren in autonome groei en aanvullende acquisities. Daarbij gaan we ook onze huidige activiteiten beoordelen in het licht van de aange scherpte strategische focus.
Financiële levenscyclus consumenten Particulier vermogen
pensionering levensverzekeringen
lijfrentes
pensioenpremies beleggingsverzekeringen beleggingsfondsen hypotheken spaarrekeningen rekeningencourant
accumulatiefase
pensioeninkomensfase
Tijdslijn
ING Groep Jaaroverzicht 2007
Onze resultaten
Strategie Bedrijfsinitiatieven in 2007 We hebben ons investeringsinspanningen in 2007 al opgevoerd en zijn een omvang rijk acquisitieprogramma opgestart dat ons strategische posities geeft in belangrijke groeimarkten zoals Turkije, Zuid-Korea, Thailand en Latijns-Amerika. ING verkocht verschillende niet-kernactiviteiten, waaronder RegioBank in Nederland en begin 2008 onze schadeverzekeringsactiviteiten in Mexico. In de volwassen markten hebben we zowel onze efficiency als onze concurrentiepositie verbeterd, bijvoorbeeld door de Postbank en ING Bank samen te voegen, om zo beter en effectiever tegemoet te komen aan de behoeften van particuliere klanten. Dit is een belangrijke investering en het benadrukt onze sterke betrokkenheid bij de bancaire markt in Nederland. Efficiënte kapitaalallocatie We willen verdergaan met efficiënte herallocatie van kapitaal, omdat dat belangrijk is voor een succesvolle uitvoering van de strategie. Het kapitaal dat we genereren in volwassen markten wordt opnieuw ingezet in snelgroeiende activiteiten of teruggegeven aan onze aandeelhouders.
POSITIONAL IMAGE
ING Groep Jaaroverzicht 2007
In 2007 zijn we door gedisciplineerd kapitaal beheer en solide winstgevendheid van onze activiteiten in staat gebleken onze sterke vermogenspositie te behouden. We hebben het vrij beschikbare kapitaal met een derde vergroot en tegelijkertijd onze vermogenspositie gehandhaafd en gezorgd voor maximale financiële flexibiliteit om onze nieuwe strategische doelstellingen te realiseren. Onze vermogenspositie is onder het nieuwe Basel II-toezichtsregime zeer sterk. ING gebruikt haar kapitaaloverschot om acquisities te financieren, dividend uit te keren aan aandeelhouders en aandelen terug te kopen. In mei/juni 2007 is begonnen met een terugkoopprogramma van EUR 5 miljard en de verwachting is dat dit in juni 2008 is afgerond. Geïntegreerd risicobeheer In de afgelopen jaren heeft ING veel geïnvesteerd in het verbeteren van het risicobeheer. We hebben een sterke risicobeheerfunctie opgebouwd die volledig is geïntegreerd in de dagelijkse praktijk en in de strategische planning. ING heeft de kredietcrisis het hoofd kunnen bieden met beperkte directe gevolgen. Dit bewijst eens te meer de noodzaak van het voeren van solide risicobeheer.
Daarnaast ondersteunt risicobeheer de bedrijfsonderdelen bij het signaleren van nieuwe commerciële kansen, het verlagen van financieringskosten en bij strategische beslissingen. Vooruitblik Met onze aangescherpte strategie blijft ING zich richten op waardecreatie voor haar aandeelhouders teneinde hen op de langere termijn te belonen met een beter beleggingsrendement dan het gemiddelde van onze concurrenten in de financiële sector.
Wereldwijd merk in de versnelling ING heeft een van de grootste wereldwijde merken opgebouwd voor financiële dienstverlening. Grotere naamsbekendheid van het ING-merk was de afgelopen jaren een belangrijke prioriteit. In 2007 is de wereld wijde sponsoring van het ING Renault F1-team, tezamen met onze allereerste wereldwijde merkcampagne, een succes gebleken. De merkbekendheid is aanzienlijk toegenomen. De sponsoring biedt ons vele nuttige zakelijke kansen en heeft geresulteerd in veel nieuwe activiteiten.
2 2
2 2 0 0
03 03
04 04
05 05
Dutch Dutch GAAP GAAP
06 06
0 0
07 07
IFRS IFRS
Total Total assets assets in in EUR EUR billion billion 1,400 1,400 1,200 1,200
8 8
1,000 1,000 800 800
6 6
Financieel overzicht 600 600 400 400
200 200 0 0
4 4 2 2
03 03
04 04
05 05
Dutch Dutch GAAP GAAP
06 06
0 0
07 07
I
IFRS IFRS
Dividend Dividend in in EUR EUR 1,50 1,50
8 8
1,25 1,25 1,00 1,00
6 6
0,75 0,75
4 4
0,50 0,50
2 2
0,25 0,25 0 0
03 03
04 04
05 05
06 06
0 0
07 07
Bankbedrijf: leningen en Loans and to customers voorschotten aan Loans and advances advances to klanten customers in EUR miljarden euro’s in billion in EUR billion 600 600 500 500
8 8
400 400
6 6
300 300
4 4
200 200
2 2
100 100 0 0
04* 04*
05 05
06 06
07 07
0 0
* Openingsbalans onder IFRS, 1 januari 2005.
Verzekeringsbedrijf: waarde
Value of business Value of new new business nieuwe productie in in EUR EUR million million in miljoenen euro’s
1.200 1.200
8 8
1.000 1.000 800 800
6 6
600 600
4 4
400 400 200 200
2 2
0 0
0 0
04 04
05 05
06 06
07 07
NG heeft in 2007 veerkracht getoond onder turbulente marktomstandigheden waarbij de directe invloed van de kredieten liquiditeitscrisis beperkt is gebleven. De resultaten stegen door verkoopwinsten op aandelen en lagere risicokosten, maar werden negatief beïnvloed door de lagere herwaardering van vastgoed en private equity. ING heeft sterke commerciële groei laten zien en het rendement verbeterd. De kosten bleven onder controle en daarnaast investeerden we in nieuwe groeimogelijkheden. ING stelt voor het dividend met 12% te verhogen tot EUR 1,48 per aandeel, volledig in contanten uit te betalen. GROEPSRESULTATEN De totale nettowinst steeg met 20,1% tot EUR 9.241 miljoen. De onderliggende nettowinst (totale nettowinst exclusief desinvesteringen en bijzondere posten) steeg met 19,4% tot EUR 9.172 miljoen. Dit is inclusief de nettowinst op de verkoop van de belangen in ABN AMRO en Numico van EUR 2.087 miljoen. De winst per aandeel steeg van EUR 3,57 tot EUR 4,32. De onderliggende winst voor belastingen steeg met 12,4%. De hoge belastingvrije winst op aandelenbeleggingen resulteerde in een daling van de effectieve belasting druk van 19,2% in 2006 tot 13,9% in 2007. Sterke commerciële groei Hoewel de onrust op de kredietmarkten in de tweede helft van 2007 de marktomstandigheden bemoeilijkte, bleef de commerciële groei goed, zowel bij het bank- als het verzekeringsbedrijf. De levensverzekeringsactiviteiten in opkomende markten lieten een goede omzet zien, zoals blijkt uit de stijging van de waarde van de nieuwe productie met 57,3% en van de nieuwe verkopen (genormaliseerde premie productie op jaarbasis) met 23,1%. ING Direct trok in 2007 2,8 miljoen nieuwe klanten aan.
Financieel gezien was het een goed jaar, met een solide winst, een stevige vermogenspositie en efficiënte kapitaalallocatie. Om onze prestaties verder te verbeteren zijn we gedurende mijn eerste jaar als chief financial officer bezig geweest de financieringsfunctie en de commerciële onderdelen beter op elkaar aan te sluiten. Hierdoor krijgt ING een betere uitgangspositie om nieuwe commerciële kansen te grijpen, zodra deze zich voordoen. Ook hebben we de afgelopen jaren veel gedaan om onze financiële informatievoorziening te verbeteren. Dit heeft het inzicht en het vertrouwen van de markt en de analisten vergroot. Zo konden we de onrust op de markt in 2007 goed doorstaan én de wereld laten zien hoe we dat hebben gedaan. John Hele chief financial officer
10
Onze resultaten
Financieel overzicht Winst-en-verliesrekening in miljoenen euro’s
Totale baten Totale lasten Winst voor belastingen Belastingen Minderheidsdeelnemingen Nettowinst Desinvesteringen/bijzondere posten Onderliggende nettowinst Winst voor belastingen Desinvesteringen/bijzondere posten Onderliggende winst voor belastingen
De groei in de volwassen markten komt vooral tot uitdrukking in de Benelux waar de consumptieve kredietverlening met EUR 39 miljard is toegenomen. Verbeterde rendementen ING richt zich op het vinden van de juiste balans tussen groei en rendement teneinde maximale waarde te creëren en heeft continu oog voor efficiënte kapitaalallocatie en discipline in prijsstelling. Het onderliggende naar risico-gewogen rendement op kapitaal (RAROC) na belastingen van het bankbedrijf verbeterde van 20,5% tot 22,3%, vooral dankzij lagere belastingtarieven. Het intern rendement op nieuwe levenproductie verbeterde van 13,3% in 2006 tot 14,3% in 2007. Kosten onder controle Investeren in winstgevende en duurzame toekomstige groei heeft prioriteit bij ING. De bedrijfslasten bleven onder controle, ondanks voortdurende investeringen in nieuwe groei-initiatieven. De totale bedrijfslasten namen met 7,8% toe en de onderliggende bedrijfslasten (exclusief de invloed van desinvesteringen en bijzondere posten) stegen met 5,9%. Stijging dividend ING zal aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 22 april 2008 voorstellen het totale dividend over 2007 vast te stellen op EUR 1,48 per (certificaat van
ING Groep Jaaroverzicht 2007
2007
2006
mutatie
76.587 65.544 11.043 1.534 267 9.241 –69 9.172 11.043 34 11.077
73.621 63.681 9.940 1.907 341 7.692 –11 7.681 9.940 –81 9.859
4,0% 2,9% 11,1% –19,6% –21,7% 20,1% 19,4% 11,1% 12,4%
een) gewoon aandeel, een stijging ten opzichte van EUR 1,32 in 2006. Rekening houdend met het interimdividend van EUR 0,66 dat in augustus 2007 werd betaald, bedraagt het slotdividend EUR 0,82, dat volledig in contanten zal worden uitgekeerd. Het aandeel ING zal op 24 april 2008 ex-dividend noteren en het dividend zal worden betaald op 5 mei 2008 (NYSE Euronext) en op 12 mei 2008 (NYSE). Sterke kapitaalpositie De kapitaalpositie van ING Groep bleef goed gedurende 2007. Alle belangrijke kapitaalratio’s voldeden aan hun doelstelling per ultimo 2007. De verhouding schuld/eigen vermogen van ING Groep nam toe tot 9,53%, vergeleken met 9,01% ultimo 2006. De verhouding schuld/eigen vermogen van het verzekeringsbedrijf was ultimo 2007 13,63%, een lichte daling ten opzichte van 14,15% ultimo 2006. De Tier 1-ratio van ING Bank daalde van 7,63% naar 7,39% ultimo 2007. De solvabiliteitsratio (BIS-ratio) van het bankbedrijf daalde van 11,02% naar 10,32%. Onder Basel II was de Tier 1-ratio per 1 januari 2008 ongeveer 9,9% en de BIS-ratio 13,8%. Dit zijn voorlopige getallen, aangezien ING Bank pas vanaf het eerste kwartaal 2008 conform Basel II zal rapporteren. De doelstelling voor de Tier 1-ratio van ING Bank onder Basel II blijft onveranderd op 7,20% staan.
VERZEKERINGSBEDRIJF De totale winst voor belastingen van het verzekeringsbedrijf nam met 32,9% toe. De onderliggende winst voor belastingen (exclusief de invloed van desinvesteringen en bijzondere posten) van het verzekeringsbedrijf steeg met 27,1% tot EUR 6.110 miljoen. De onderliggende winst voor belastingen van het levenbedrijf nam met 48,3% toe, terwijl dat van het schadebedrijf daalde met 22,5%. Het onderliggende bruto premie-inkomen uit levensverzekeringen nam met 1,1% toe (8,1% exclusief valuta-invloeden), hetgeen met name toe te schrijven was aan de VS, Azië en Centraal- en Overig Europa. Het onderliggende bruto premie-inkomen uit schadeverzekeringen daalde met 2,1% (1,2% exclusief valuta-invloeden), doordat lagere premies in Europa slechts deels konden worden gecompenseerd door hogere premies in Canada en Latijns-Amerika. De onderliggende bedrijfslasten van het verzekeringsbedrijf namen met 5,7% toe. Embedded value en WNP De embedded value van de levensverzekeringsactiviteiten van ING nam in 2007 vóór dividend en kapitaalinjecties met 17,1% toe tot EUR 32.460 miljoen. Na de dividendbetaling van EUR 5.468 miljoen aan ING Groep bedroeg de embedded value ultimo 2007 EUR 26.993 miljoen. De embedded-valuewinst, een belangrijke maatstaf voor waardecreatie, nam met 41,4% toe tot EUR 2.802 miljoen. De waarde van de nieuwe productie (WNP) steeg in 2007 met 37,9% tot EUR 1.113 miljoen, hetgeen grotendeels was toe te schrijven aan de bijdrage uit opkomende markten in Azië/Pacific en Centraal- en Overig Europa. BANKBEDRIJF De onderliggende winst voor belastingen van het bankbedrijf daalde met 1,7% naar EUR 4.967 miljoen. De onderliggende opbrengsten namen met 3,5% toe tot EUR 14.614 miljoen. Het renteresultaat
11 Contribution business lineonderliggende 2007 underlying winst profit before tax Bijdrage divisies aan voor belastingen in percentages in procenten Insurance Europe Insurance Americas Insurance Asia/Pacific Wholesale Banking Retail Banking ING Direct Totaal
2007
19 22 6 25 22 6 100
Contribution Business Lines to 2006 underlying profit befor in EUR million
Insurance Europe Insurance Americas Insurance Asia/Pacific Wholesale Banking Retail Banking ING Direct Total
* Underlying pre-tax profit. Excludes component ‘Other’ in Banking and Insurance.
daalde met 2,0% doordat volumegroei teniet werd gedaan door de invloed van de afvlakkende en inverse rentecurves en de toegenomen concurrentie om spaaren betaaltegoeden. De totale rentemarge verkrapte van 1,06% in 2006 naar 0,94%. De onderliggende bedrijfslasten stegen met 6,1% tot EUR 9.522 miljoen, vooral door investeringen ter ondersteuning van de groei van de bedrijfsactiviteiten, met name bij ING Direct, ING Real Estate en de retailbankingactiviteiten in de opkomende markten. De terugkerende onderliggende bedrijfslasten van de volwassen activiteiten namen met 2,6% toe. De onderliggende kosten/batenverhouding verslechterde van 63,5% in 2006 tot 65,2% door investeringen in groeiactiviteiten. Het rendement bleef hoog, waarbij het onderliggende naar risico-gewogen rendement op kapitaal (RAROC) na belastingen steeg van 20,5% in 2006 naar 22,3%. BEHEERD VERMOGEN Het beheerd vermogen nam in 2007 met EUR 36,9 miljard (6,1%) toe tot EUR 636,9 miljard. Deze groei is toe te schrijven aan een netto-instroom van EUR 40,4 miljard. Voor meer informatie zie pagina 26. VOORUITBLIK De kapitaalpositie van ING is sterk, vooral na de introductie van Basel II, en ING begint 2008 vanuit een sterke positie die bijdraagt aan voortgaande commerciële groei. Naar verwachting zullen de marktomstandigheden voorlopig nog moeilijk blijven, vanwege de economische onzekerheid en de marktvolatiliteit. Het creëren van aandeelhouderswaarde blijft van groot belang en ING heeft zich gehouden aan haar aankondiging om het aandeelhoudersrendement te verhogen door een aantrekkelijke stijging van het dividend en de aandelenterugkoop van EUR 5,0 miljard. Voor een volledig overzicht van de financiële ontwikkelingen over 2007 zij verwezen naar het jaarverslag en de jaarrekening van ING Groep.
KAPITAALBEHEER In 2007 hebben wij onze sterke vermogens positie verder verbeterd door onze stevige winst en goede bedrijfsvoering. Het kapitaaloverschot is gebruikt voor financiering van autonome groei, voor overnames, voor de inkoop van eigen aandelen en voor de uitkering van een aantrekkelijk dividend. Per saldo heeft ING de vrije leverage met eenderde weten te vergroten. Daarmee is de vermogenspositie verder verstevigd en is er maximale financiële flexibiliteit voor het realiseren van onze strategische doelstellingen. Sterke vermogenspositie De vermogenspositie van ING Groep is in 2007 solide gebleven en alle belangrijke kapitaalratio’s lagen aan het eind van het jaar op koers, overeenkomstig de beoogde kredietrating AA–������������������������ ��������������������������� . In 2007 is de laatste hand gelegd aan de voorbereidingen voor Basel II (richtlijnen voor minimale kapitaal seisen). Onze indicatieve Tier 1-ratio onder Basel II bedraagt circa 9,9% en onze totale BIS-ratio 13,8%. Dit steekt erg gunstig af bij de kapitaalratio’s onder Basel I. Dit komt door het gematigde risico in de balans van ING Bank, met name door onze omvang rijke hypotheekportefeuille. Het streven is om de kapitaalratio’s de komende jaren terug te brengen naar de huidige streef niveaus. Het daarmee vrijgemaakte Tier 1vermogen bedraagt circa EUR 7 miljard. Kapitaaltoereikendheid De belangrijkste taak van de afdeling Capital Management op Groepsniveau is het beheren, plannen en verdelen van kapitaal binnen ING Groep, ING Bank en ING Verzekeringen, en het uitvoeren van alle daarmee samenhangende kapitaalmarkttransacties. Centraal kapitaalbeheer creëert maximale financiële flexibiliteit voor het realiseren van de strategische doelstellingen en het opvangen van financiële stress-situaties. Bovendien zorgt centraal kapitaalbeheer voor een goed evenwicht tussen de diverse eisen van de aandeelhouders, toezichthouders,
ratingbureaus en internationale economisch-kapitaalmodellen. ING wil haar kapitaal zo effectief mogelijk inzetten. Het is dus belangrijk dat bedrijfsonderdelen voldoende prikkel krijgen om kapitaal alleen vast te houden ter dekking van risico’s en dat zij op hun beurt kunnen rekenen op een kapitaalinjectie als zij kansen zien voor winstgevende groei. Veel bedrijfsonderdelen van ING Verzekeringen zien zich door beperkingen van toezichthouders en/of ratingbureaus gedwongen meer kapitaal aan te houden dan alleen het economische kapitaal. Het vrije vermo gen (kapitaal dat niet als economisch kapitaal wordt gebruikt) kan echter elders worden ingezet voor verdere winstgevende groei. In 2007 is door ING Verzekeringen Nederland in totaal EUR 5,8 miljard aan dividend aan ING Groep betaald, waar het strategisch kan worden gebruikt voor groei. Inkoop eigen aandelen Voor 2007 voorzagen wij dat een aanzien lijk overschot aan eigen vermogen zou wor den opgebouwd. Om die reden hebben wij besloten over te gaan tot de inkoop van eigen aandelen met een omvang van EUR 5 miljard over een periode van twaalf maanden, vanaf juni 2007. Ultimo 2007 waren 90,7 miljoen aandelen ING terug gekocht voor totaal EUR 2,8 miljard. Na afronding van de terugkoop is de winst per aandeel naar verwachting met circa 7% verbeterd. Na de terugkoop van ING preferente aandelen van Aegon in 2006 zijn ook de belangen in preferente aandelen ING����� �������� van zowel Fortis als ABN AMRO teruggekocht. Acquisities en desinvesteringen Voor het eerst in een flink aantal jaren was er in 2007 sprake van aanzienlijke overnames en desinvesteringen. Twee belangrijke acquisities waren Oyak Bank in Turkije en pensioenactiviteiten in Latijns-Amerika, voor in totaal EUR 2,5 miljard.
ING Groep Jaaroverzicht 2007
12
Onze resultaten
Overzicht risicobeheer Bij risicobeheer zie ik in 2007 drie belangrijke successen. Ten eerste hebben we de financiële crisis goed doorstaan, zowel qua liquiditeit als aan de kredietkant. Ten tweede hebben we voorbereidingen getroffen om Basel II in te voeren. Dit draagt bij aan een nog betere allocatie van ons kapitaal. Compliance komt op de derde plaats: intern is nu duidelijk waar we staan en waar we naar toe gaan. We hebben nog werk te doen bij het stellen van prioriteiten bij niet-financiële risico’s. Geven we, bijvoorbeeld, meer geld uit aan compliance, beveiliging van PC’s of fraudebestrijding? We moeten deze niet-financiële risico’s tegen elkaar gaan afzetten en beoordelen. Koos Timmermans chief risk officer
H
et jaar 2007 werd gekenmerkt door grote turbulentie op de financiële markten. Die begon in eerste instantie met ongerustheid over Amerikaanse subprimehypotheken. Het risicobeheer in de hele financiële sector kwam hierdoor in de schijnwerpers te staan. Het effect van de crisis op onze winst-enverliesrekening uit hoofde van risicovolle beleggingen is beperkt. Dit is te danken aan de nauwe samenwerking tussen onze risicobeheerders en onze commerciële onderdelen. Risk Management heeft als doel om samen met de bedrijfsonderdelen duur zaam concurrentievoordeel te creëren. Dat gebeurt door een volledige integratie van risicobeheer in de dagelijkse bedrijfsactiviteiten en de strategische planning van ING. Risk Management ondersteunt op drie belangrijke manieren: groeimogelijkheden in kaart brengen, zorgen voor lagere kosten van risico en financiering, en zorgen voor een efficiëntere kapitalisatie. Door het inzichtelijk maken van de relatie tussen risico, rendement en groeimogelijkheden vergemakkelijken we commerciële besluitvorming. Dankzij een solide risicobeheer en een sterke liquiditeitspositie heeft ING in 2007 de problemen op de kredietmarkten en andere financiële markten goed doorstaan. De kredietverliezen en herwaarderingen op onze beleggings- en handelsportefeuilles
waren gering. Onze positie in de beleggings categorieën die onder druk staan, is beperkt en bovendien van hoge kwaliteit. Het directe negatieve effect op de winsten-verliesrekening van onze positie in US subprime residential mortgage backed securities (RMBS), collateralized debt obligations/collateralized loan obligations (CDO’s/CLO’s), beleggingen in structured investment vehicles (SIV’s) en asset-backed commercial paper (ABCP), monoline verzekeraars en leveraged finance, bedroeg EUR 255 miljoen voor belastingen (EUR 61 miljoen in het derde kwartaal en EUR 194 miljoen in het vierde kwartaal). De herwaardering van de risicovolle beleggingscategorieën (US subprime RMBS, Alt-A RMBS en CDO’s/CLO’s) per ultimo 2007 was EUR –1.377 miljoen voor belastingen. Dit wordt geboekt ten laste van het eigen vermogen (na belastingen). ING is de liquiditeitscrisis zonder al te veel kleerscheuren doorgekomen, gezien onze sterke balans en de gediversifieerde financieringsbasis. Investeren in verbetering ING heeft de afgelopen jaren systematisch geïnvesteerd in het verbeteren van het risicobeheer. Dit is noodzakelijk gezien de toenemende eisen van beleggers, de verder aangescherpte wet- en regelgeving, de steeds complexere technologie en de voort gaande ontwikkeling van de secundaire
13 Direct aan de krediet- en liquiditeitscrisis toe te schrijven effect op de winst-en-verliesrekening, voor belastingen in miljoenen euro’s
Amerikaanse subprime RMBS Alt-A CDO’s/CLO’s Monolineverzekeraars Investeringen in SIV’s, ABCP Leveraged finance Totaal
3e kw
–17 0 –15 0 0 –29 –61
4e kw 3e/4e kw
–47 0 –36 –66 –45 0 –194
–64 0 –51 –66 –45 –29 –255
Veilig besturen In 2007 heeft ING het risk dashboard geïn troduceerd. Hiermee kan de Raad van Bestuur risicoconcentraties binnen de gehele onderneming signaleren en actie ondernemen voor het verminderen van potentiële risico’s. Het risk dashboard brengt alle risico’s in kaart binnen het bank- en verzekeringsbedrijf waar
markten. Na jaren van gerichte investering en waren eind 2007 bij ING circa 4.500 medewerkers in dienst die zich volledig op risicobeheer toeleggen. Risicotolerantie Risicobeheer is volledig geïntegreerd in de dagelijkse bedrijfsactiviteiten en de strate gische planning van ING. Dit doen we door transparante informatie te geven over de risico’s, gebaseerd op een risicobeleid dat de weerslag vormt van ING’s algehele strategie en risicotolerantie van de Groep. De risicotolerantie, oftewel de bereidheid van de Groep om risico te lopen, wordt vastgesteld door de Raad van Bestuur en gemeten aan de hand van drie maatstaven: • • •
earnings-at-risk capital-at-risk economisch kapitaal
Het management van de divisies probeert binnen de vastgestelde risicogrenzen optimale resultaten te behalen, terwijl Risk Management het feitelijke risicoprofiel aan de hand van de risicotolerantie bewaakt. Risk dashboard In september 2007 is het risk dashboard geïntroduceerd (zie kader). Met dit nieuwe instrument is in één oogopslag te zien waar de risico’s in het bank- en verzekeringsbedrijf zitten. De Raad van Bestuur kan hiermee strategische beslissingen baseren
op vergelijkbare risicomaatstaven en kapitaal zo efficiënt mogelijk toewijzen. Risicobeheer creëert waarde Risicobeheer komt de aandeelhouders van ING direct ten goede. De kapitalisatie verloopt efficiënter, de risico- en finan cieringskosten liggen lager en de groeimogelijkheden worden bevorderd. Al met al kan ING hierdoor meer (economische) winst realiseren door de blik te richten op vier belangrijke factoren: groei, financieringskosten, risicokosten en kapitaalkosten. In 2007 heeft ING Groep het compliancebewustzijn en het algemene inzicht in effectief compliancebeheer onder mede werkers verder verhoogd. De Raad van Bestuur heeft er daarbij op gewezen dat onze strategie van duurzame, winst gevende groei alleen mogelijk is met effectief compliancebeheer. Partner voor de divisies Risk Management heeft een aanzienlijke ontwikkeling doorgemaakt sinds ING de risicofunctie verder heeft versterkt. De veran dering benadrukt het belang van de rol van Risk Management, niet alleen als partij die de vinger aan de pols houdt, maar vooral ook als partner die de bedrijfsonderdelen ondersteunt bij het creëren van aandeelhouderswaarde. Samen met de divisies werkt Risk Management actief aan het signaleren en het benutten van nieuwe commerciële mogelijkheden.
het gaat om earnings-at-risk en capital-at-risk. Ook laat het de effecten zien van diversificatie binnen de Groep. Met deze informatie kan ING strategische beslissingen nemen, gebaseerd op vergelijkbare risicomaatstaven en zo beschikbaar kapitaal zo efficiënt mogelijk toewijzen.
Risicobeheer is essentieel voor het signaleren van groeikansen, het verlagen van de financieringskosten en het ondersteunen van strategische beslissingen. De recente turbulentie op de financiële markten heeft nog eens laten zien hoe belangrijk solide risicobeheersystemen zijn. Naleving wet- en regelgeving Financiële instellingen worden door toezichthouders, overheidsinstanties, aandeelhouders, ratingbureaus, klanten en andere partijen nauwlettend gevolgd of zij voldoen aan de relevante wet- en regelgeving, normen en verwachtingen. ING wil aan de verwachtingen en regels van toezichthoudende organen en andere belanghebbenden voldoen en heeft daartoe een aantal acties ondernomen. De compliance-organisatie is versterkt, onder andere door een stijging van het aantal medewerkers met 55%. Op pagina 23 van het Jaarverslag over 2007 is meer informatie opgenomen over naleving van wet- en regelgeving.
ING Groep Jaaroverzicht 2007
14
Onze resultaten Winst-en-verliesrekening (onderliggend) in miljoenen euro’s
Insurance Europe
Premie-inkomen Bedrijfslasten Onderliggende winst voor belastingen Totale winst voor belastingen*
2007
2006
mutatie
10.253 1.726 1.840 2.300
9.854 1.702 2.249 2.362
4,0% 1,4% –18,2% –2,6%
* Totale winst voor belastingen is de winst voor belastingen inclusief desinvesteringen en bijzondere posten.
Insurance Europe boekte in 2007 solide financiële resultaten door efficiency verbeteringen en optimalisatie van haar distributiekanalen in de Benelux, versnelde groei in Centraal-Europa en verbetering van ING’s positie als gespecialiseerde aanbieder van beleggingsen pensioendiensten in heel Europa. Synoniem voor uitmuntend In september 2007 heeft de Roemeense overheid voor werknemers de verplichting ingesteld een pensioen op te bouwen. ING Roemenië heeft daarop ingespeeld door haar verkoopapparaat uit te breiden met maar liefst 40.000 distributeurs, die allen moesten worden geworven en opgeleid. De daarop volgende campagne (zie foto) heeft per ultimo 2007 meer dan 1 miljoen nieuwe klanten en meer dan 30% marktaandeel opgeleverd. Daarmee deden we het aan zienlijk beter dan onze concurrenten. Maar het gaat niet alleen om cijfers. Op het gebied van levensverzekeringen en pensioenen is ING synoniem geworden voor uitmuntend. Een fantastische prestatie in een land waar we nog maar tien jaar actief zijn.
I
n 2007 daalde de onderliggende winst voor belastingen met 18,2% naar EUR 1.840 miljoen. De lagere resultaten in Nederland werden niet geheel gecompenseerd door de sterkere resultaten van het levenbedrijf in België en CentraalEuropa. Door succesvolle verkoop van een deel van de activiteiten van het Belgische verzekeringsbedrijf daalde de totale winst voor belastingen met 2,6% naar EUR 2.300 miljoen. De waarde van de nieuwe productie (WNP) nam sterk toe, met 82,6% tot EUR 400 miljoen, vooral dankzij een hogere omzet in Centraal-Europa.
De verzekeringssector in Europa wordt geconfronteerd met drie belangrijke trends. Ten eerste de noodzaak om oplossingen te bieden voor de opbouw van voldoende pensioenkapitaal. Ten tweede, een groei van het bancaire en directe kanaal ten koste van het intermediaire kanaal bij de distributie van standaardproducten. En ten derde, hogere eisen op het gebied van transparantie en een toegenomen concurrentie, met name in de Benelux. Inspelen op trends Om op deze trends in te spelen spitst Insurance Europe haar strategie toe op de markten waarop zij actief is. In de Benelux, waar de markt gematigd groeit, richten we ons op optimalisatie van distributiekanalen en verbetering van efficiency, met Nationale-Nederlanden (NN) als goed voorbeeld. Voor de zich snel ontwikkelende Centraal-Europese markten ligt de nadruk op versnelde groei. Deze strategie wordt ondersteund door actief kapitaalbeheer binnen ING Groep, waarbij kapitaal opnieuw wordt aange wend in de regio’s (snelgroeiende markten), producten (pensioendiensten) en distributiekanalen (voornamelijk bank en direct) met de beste groeimogelijkheden.
15
Goed gepositioneerd in de Benelux In de Benelux blijven we werken aan het terugdringen van de kosten en het verbeteren van de klanttevredenheid bij de verzekeringsonderdelen. NationaleNederlanden verbeterde haar kostenefficiency aanzienlijk en boekte verdere vooruitgang bij het vergroten van de klanttevredenheid. Wat betreft distributie heeft ING een goede positie, met toegang tot onafhankelijke tussenpersonen (NN), eigen adviseurs (RVS) en retailbanken (ING Bank en Postbank). Als onderdeel van deze meervoudige distributiestrategie zijn NN en RVS een samenwerkingsverband aangegaan dat goede vooruitzichten biedt. Hierbij wordt persoonlijk financieel advies geboden aan individuele werknemers die onder de bedrijfscontracten van NN vallen. Voor gestandaardiseerde schadeproducten wordt distributie via banken steeds belang rijker. Zo verkoopt ING in België dergelijke producten nog uitsluitend via haar eigen particuliere bankkanalen. Groei in Centraal-Europa Aanhoudend hoge economische groei, een lage penetratiegraad van levensverzekeringen en een gunstige demografie maken Centraal-Europa tot een groeimarkt voor levensverzekeringen en pensioenen. Dankzij ons voordeel van vroege aanwezigheid op de markt, was in 2007 de stijging van de waarde van de nieuwe productie en nieuwe omzet wederom sterk. Vooruitblik We zullen onze strategie van kostenbesparingen en verbetering van de klanttevredenheid in de Benelux voortzetten. In Centraal-Europa blijven we ons richten op vier pijlers: het verbreden van de distributie, het uitbreiden van ons assortiment, het aanboren van nieuwe markten en het verbeteren van de efficiency. Om schaalgrootte te realiseren en te profiteren van de groeiende economieën in Centraal-Europa, blijven we in de regio alert op kansen voor nieuwe activiteiten, distributie-overeen
komsten en overnames. Landen in heel Centraal-Europa voeren pensioen hervormingen in en ING heeft keer op keer aangetoond dat zij in staat is om in te spelen op de eisen van regelgevende autoriteiten en de wensen van consumenten (zie ook kader op pagina 14). In Spanje en Hongarije was de introductie van variabele lijfrentes succesvol en de verdere uitrol van dit product in andere markten zal worden voortgezet. Underlying profit before tax Onderliggende Underlying profitwinst beforevoor tax belastingen in percentages in procenten in percentages
Insurance Europe Insurance Europe Overig ING Overig ING
19% 19% 81% 81%
Geografischebreakdown spreiding of premie-inkomen Geographical premium income in miljoenen euro’s Geographical breakdown of premium income in percentages in percentages
Nederland Nederland België België Centraal- en Centraal- en Overig Europa* Overig Europa* Totaal Totaal
64% 64% 12% 12%
6.595 6.595 1.223 1.223
24% 24% 100% 100%
2.435 2.435 10.253 10.253
* Bulgarije, Griekenland, Hongarije, Polen, Roemenië, Rusland, Slowakije, Spanje en Tsjechië.
Bancaire distributie is essentieel om meer beleggingsgerelateerde verzekeringsproducten te verkopen. In Europa hebben we goede vooruitgang geboekt, maar het kan beter. We blijven vasthouden aan onze huidige verzekeringskanalen en tussen personen, maar om marktleider te zijn moeten we ons op meer kanalen richten. Een ander punt waar we ons op moeten concentreren is lang levenrisico. Naast risico’s staan daar ook grote kansen voor verzekeraars tegenover. Als een van de weinige gespecialiseerde aanbieders in Europa van beleggings- en pensioendiensten is ING uitermate goed gepositio neerd, met innovatieve oplossingen waar slechts enkelen aan kunnen tippen.
Jacques de Vaucleroy
16
Onze resultaten Winst-en-verliesrekening (onderliggend) 2007
2006
mutatie
23.537 2.519 2.059 2.152
24.118 2.490 1.992 1.992
–2,4% 1,2% 3,4% 8,0%
in miljoenen euro’s
Insurance Americas
Premie-inkomen Bedrijfslasten Onderliggende winst voor belastingen Totale winst voor belastingen*
* Totale winst voor belastingen is de winst voor belastingen inclusief desinvesteringen en bijzondere posten.
Zowel de winst voor belastingen als de waarde van de nieuwe productie van Insurance Americas vertoonde voor het vijfde jaar op rij een aanzienlijke groei. Dit is te danken aan onze focus op sterk renderende beleggingsproducten, levensverzekeringen en pensioendiensten in de VS en Latijns-Amerika.
D
e onderliggende winst voor belastingen steeg met 3,4% tot EUR 2.059 miljoen onder moeilijke omstandigheden voor de financiële markt in de Verenigde Staten en ongunstige valutaontwikkelingen. Exclusief valutainvloeden steeg de onderliggende winst voor belastingen met 11%, vooral dankzij de goede resultaten in de VS en LatijnsAmerika. De waarde van de nieuwe productie nam met 61,7% toe tot EUR 270 miljoen door positieve ontwikkelingen in zowel de VS als Latijns-Amerika. Insurance Americas bleef zich ook in 2007 richten op haar ambitie om uit te groeien tot een toonaangevende aanbieder van beleggings-, levensverzekerings- en pensioen producten en -diensten in de hele regio. Grote strategische overname Door de overname van het pensioenbedrijf van Banco Santander in Latijns-Amerika in 2007 heeft ING haar beheerd vermogen in de regio meer dan verdubbeld tot EUR 40 miljard. ING verwierf hiermee een toppositie in de pensioenmarkt in Mexico, Chili, Colombia, Argentinië en Uruguay. Dankzij deze strategische overname is ING de op een na grootste pensioenfondsbeheerder in Latijns-Amerika. Hiermee is een stevig fundament gelegd voor verdere groei in deze regio, waar aantrekkelijke
ING Groep Jaaroverzicht 2007
macro-economische en demografische ontwikkelingen zorgen voor een toenemende vraag naar pensioen- en levensverzekeringsproducten. Sterke groei in de VS We realiseerden een gestage groei door sterke posities in pensioenen en variabele lijfrentes en door onze brede distributie capaciteit. ING is een van de belangrijkste aanbieders van pensioenproducten met vaste premie voor mkb-bedrijven, onderwijs instellingen, ziekenhuizen en overheids instellingen. De omzet van variabele lijfrentes steeg naar recordhoogte door de introductie van ING LifePay Plus, een lijfrente met gegarandeerde waarde
stijging die uiterst populair blijkt te zijn bij beleggers en financieel adviseurs. US Insurance boekte een aanmerkelijk hogere omzet en winst, vooral dankzij de geslaagde introductie van diverse nieuwe beleggings- en overlijdensrisicoverzekeringen. Unieke kansen In de VS zijn miljoenen babyboomers druk bezig met het sparen voor hun oude dag. Zij zullen in 2020 tweederde van het belegbaar vermogen in de VS in handen hebben. De overdracht van vermogen van generatie op generatie, die naar schatting de USD 40.000 miljard zal overstijgen, biedt unieke kansen voor grote financiële dienstverleners met een breed assortiment pensioenproducten en -diensten. Vooruitblik ING zal in Noord- en Latijns-Amerika blijven investeren in verdere groei van haar beleggings-, levensverzekerings- en pensioenactiviteiten. ING is in die markten uitstekend gepositioneerd om groei te realiseren. We richten ons op auto-nome groei van de omzet en de winst, maar in toenemende mate ook op groei door overnames.
Tom McInerney
Onze belangrijkste succes in 2007 is waarschijnlijk de voortgang die we hebben geboekt bij de beleggings-, levensverzekeringsen pensioenactiviteiten. In LatijnsAmerika was de overname van het
17 Flexibel en gemakkelijk De Amerikaanse babyboomers naderen hun pensioen en zoeken steeds vaker financiële producten waarmee ze hun opgebouwde vermogen kunnen beschermen. In de VS verbeterde ING de mogelijkheden voor klanten om de waarde van hun lijfrentes veilig te stellen. Dit soort bescherming is nu, tegen een extra premie, bij de meeste lijfrentes mogelijk.
Alleen financieel sterke verzekerings maatschappijen met het vermogen om uitkeringsverplichtingen na te komen, kunnen dergelijke garanties bieden. Het nieuwe type lijfrente leidde in 2007 tot een explosieve groei van de omzet. “Het is allemaal heel flexibel”, zegt klant Betty Louie over de nieuwe lijfrentes. “En de online overzichten zijn heel gemakkelijk in het gebruik.”
Onderliggende winst voor belastingen
Underlying in procenten profit Underlying profit before before tax tax in percentages percentages in
Insurance Insurance Americas Americas Overig Overig ING ING
22% 22% 78% 78%
Geografische spreiding premie-inkomen in miljoenen euro’s
VS VS Canada Canada Latijns-Amerika* Latijns-Amerika* Totaal Totaal
79% 79% 12% 12% 9% 9% 100% 100%
18.677 18.677 2.788 2.788 2.072 2.072 23.537 23.537
* Betreft Mexico, Chili en Peru; ING’s joint venture in Brazilië is een * Betreft Mexico, Chilien enisPeru; ING’s joint venture in Brazilië is een minderheidsbelang daarom niet inbegrepen. minderheidsbelang en is daarom niet inbegrepen.
pensioenbedrijf hét hoogtepunt van het jaar. Verder stegen de omzet en de winst van de Amerikaanse activiteiten met dubbele cijfers. En dat voor het vijfde jaar op rij.
De belangrijkste strategische trend voor de komende decennia is de steeds ouder wordende generatie babyboomers in de VS. Financiële dienstverleners die voor deze klanten de aantrekke lijkste producten hebben, zullen
aan het langste eind trekken. Door ons te profileren als gespecialiseerde aanbieder van producten voor vermogens vorming zijn wij er ieder geval helemaal klaar voor.
ING Groep Jaaroverzicht 2007
18
Onze resultaten Winst- en-verliesrekening (onderliggend) in miloenen euro’s
Insurance Asia/Pacific
Onderliggende winst voor belastingen
Underlying profit before tax in procenten profit before tax Underlying in percentages in percentages
Insurance Asia/Pacific Insurance Asia/Pacific Overig ING Overig ING
6% 6% 94% 94%
Geografische spreiding premie-inkomen in miljoenen euro’s
Japan 37% Japan 37% Taiwan 24% Taiwan 24% Zuid-Korea 29% Zuid-Korea 29% Australië/Nieuw-Zeeland 2% Australië/Nieuw-Zeeland 2% Overig Azië* 8% Overig Azië* 8% Totaal 100% Totaal 100% * India, China, Hongkong, Thailand en Maleisië. * India, China, Hongkong, Thailand en Maleisië.
4.693 4.693 3.010 3.010 3.607 3.607 275 275 1.047 1.047 12.632 12.632
Premie-inkomen Bedrijfslasten Onderliggende winst voor belastingen Totale winst voor belastingen*
2006
mutatie
12.136 965 621 636
4,1% 15,5% –7,2% –9,4%
* Totale winst voor belastingen is de winst voor belastingen inclusief desinvesteringen en bijzondere posten.
Mensen worden steeds ouder en rijker, vooral in de snelgroeiende economieën in Azië. Dat betekent dat ze zich steeds meer bezig moeten gaan houden met hun pensioen en met de financiële middelen die ze daarvoor nodig hebben. Dit biedt aanzienlijke groeimogelijk heden voor ING. We ontwikkelen steeds meer nieuwe producten om in te spelen op de stijgende vraag naar beleggingsproducten. Ook werken we aan het versterken van onze distributie, via onze eigen verzekeringsadviseurs en via banken. Onze intermediairs worden steeds meer allround financiële adviseurs. We hebben in Maleisië en Thailand verschillende distributieovereenkomsten met grote banken gesloten en veel energie gestoken in verbetering van bestaande relaties.
Hans van der Noordaa
ING Groep Jaaroverzicht 2007
2007
12.632 1.115 576 576
D
e onderliggende winst voor belastingen van Insurance Asia/Pacific daalde met 7,2% naar EUR 576 miljoen. Hogere winsten in Zuid-Korea en Australië werden meer dan tenietgedaan door een daling in Japan. Exclusief Japan steeg de onderliggende winst voor belastingen met 18,7%. De waarde van de nieuwe productie (WNP) steeg met 5% tot EUR 442 miljoen, vooral door een hogere omzet in Taiwan en Australië. We hebben opnieuw geïnvesteerd in de snelgroeiende markten van China, India en Thailand. Met 12 levensverzekeringsactiviteiten in 10 markten is ING, gemeten naar genormaliseerde premieproductie op jaarbasis, de op een na grootste internationale levensverzekeraar in de regio. We zijn marktleider in Australië, Nieuw-Zeeland, Japan, Hongkong, Zuid-Korea en Taiwan en hebben een goede positie in de snelgroeiende markten van India, China en Thailand. Verder zijn we een toonaangevende vermogensbeheerder in de regio, met activiteiten in 13 markten. Zes strategische prioriteiten We richten ons op versterking van de distributiekanalen, introductie van nieuwe, winstgevende producten, versterking van de organisatie, vergroting van de operationele efficiency, verbetering van de naamsbekendheid en schaalvergroting bij de vermogensbeheeractiviteiten. In Hongkong, India, Maleisië, Taiwan en Zuid-Korea heeft ING een sterk netwerk van eigen adviseurs. Zuid-Korea zet de toon, op de voet gevolgd door Taiwan. De distributiemodellen zijn gebaseerd op selectieve werving, uitstekende opleiding en ondersteuning, en voortdurende bewaking van de prestaties van de adviseurs. We werken aan versterking van ons netwerk van eigen adviseurs in Thailand, China en India, hetgeen tot een aanzienlijke stijging van het aantal kantoren en adviseurs heeft geleid.
19
Nergens is de economische groei en de vermogensgroei zo groot als in Azië. Insurance Asia/Pacific is er goed vertegenwoordigd en heeft de juiste schaalgrootte om optimaal van deze groeikansen te profiteren.
Versterking distributiekanalen De eigen adviseurs van ING vormen momenteel het sterkste distributiekanaal in de regio. Maar ING blijft ook andere kanalen ontwikkelen, met name verkoop via banken. Zo sloot ING in Maleisië een exclusieve distributieovereenkomst met Public Bank en in Thailand werd een distributieovereenkomst gesloten met TMB, na de overname van een 30%-belang in deze bank. De distributie in India via ING Vysya Bank werd aanzienlijk uitgebreid. ING blijft op zoek naar andere, innovatieve distributiekanalen. Zo werd in Zuid-Korea gestart met de verkoop van verzekeringen via supermarkten van Tesco en leverde in Australië de verkoop via internet van eenvoudige levensverzekeringsproducten positieve resultaten op. In de meeste markten is sprake van een verschuiving naar beleggingsgerelateerde
levensverzekeringsproducten. In Japan hebben we in 2007 met succes een nieuwe beleggingskoopsom geïntroduceerd. En in Nieuw-Zeeland is het pensioenproduct KiwiSaver geintroduceerd, een nieuw, door de overheid in het leven geroepen vrijwillig pensioenplan. ING is hiermee in één klap de grootste partij in dit plan. Grotere efficiency en betere naamsbekendheid Een van de prioriteiten was de versterking van de administratieve capaciteit, vooral wat betreft werving, managementontwikkeling en opleiding. Op operationeel niveau wil ING de vruchten plukken van verdere standaardisering van de belangrijkste processen en systemen en van verlaging van de kosten.
ING slaagde er ook in de naamsbekendheid te vergroten en bereikte een publiek van bijna 500 miljoen door onder andere F1-evenementen in Australië, China, Japan en Maleisië en door sponsoring van de AFC Asian Cup van de Aziatische voetbalbond. Vooruitblik ING wil klanten een productaanbod bieden dat is toegesneden op hun individuele behoeften. Het distributiekanaal van eigen adviseurs blijft belangrijk en zal voortdurend worden verbeterd. De overige distributie kanalen, vooral het bancaire kanaal, zullen echter ook worden versterkt. Daarnaast komt er steeds meer nadruk op beleggings gerelateerde verzekeringsproducten.
Grotere distributie capaciteit en schaalgrootte ING Vysya Life heeft een sterk distributie netwerk in India om te kunnen voorzien in de behoeften van haar klanten. Dat net werk wordt alsmaar groter door krachtige marketing- en reclamecampagnes (zie foto). In 2007 steeg het aantal kantoren van 90 tot 276 in 246 steden, terwijl het aantal eigen adviseurs met 80% groeide tot ruim 51.000. Verder kreeg de bancaire distributie een extra prikkel doordat beleggingsgerelateerde verzekeringsproducten beschikbaar kwamen voor de particuliere klanten via de 446 kantoren van ING Vysya Bank.
20
Onze resultaten Winst-en-verliesrekening* (onderliggend) in miljoenen euro’s
Wholesale Banking
‘It’s not about luck’ Dat het inderdaad niets met geluk te maken heeft, zoals de kop in een recente advertentie van Wholesale Banking al aangaf (‘It’s not about luck – winning the deal’) wordt duidelijk wanneer KPN, al jaren vaste klant van ING, zich voor advies tot ING wendt. Het betreft de overname door KPN van IT-bedrijf Getronics voor EUR 1,2 miljard, een transactie waarin diverse bedrijfsonderdelen van Wholesale Banking zijn betrokken, van Corporate Finance tot Debt Capital Markets. In september viel de keuze van KPN weer op ING in verband met een lening ter waarde van EUR 1,25 miljard voor standby en algemene bedrijfsdoeleinden. De klap op de vuurpijl kwam twee maanden later; het transactieteam van ING werd gekozen als medesyndicaatsleider voor een vijfjaars obligatielening van EUR 1,25 miljard.
Totale baten Bedrijfslasten Toevoeging aan voorzieningen voor debiteurenverliezen Onderliggende winst voor belastingen Totale winst voor belastingen**
2007
2006
mutatie
5.860 3.576 –115 2.399 2.261
5.804 3.400 –121 2.525 2.481
1,0% 5,2% –5,0% –8,9%
* Inclusief de resultaten van ING Real Estate, dat onder Wholesale Banking valt. ING Real Estate wordt nader besproken in het hoofdstuk Vermogensbeheer. ** Totale winst voor belastingen is de winst voor belastingen inclusief desinvesteringen en bijzondere posten.
Ondanks moeilijke omstandigheden behaalde Wholesale Banking stevige resultaten en winstgevende groei, dankzij de focus op de klant en op producten met een hoge toegevoegde waarde. De kosten zijn teruggedrongen, de kapitaalefficiency is verbeterd en de groei gestimuleerd.
D
e onderliggende winst voor belastingen daalde met 5,0% naar EUR 2.399 miljoen. Hogere winsten werden geboekt bij General Lending, Payments & Cash Management, Leasing & Factoring en ING Real Estate. Lagere winsten bij Structured Finance en Financial Markets waren toe te schrijven aan de onrust op de financiële markten. Het onderliggende naar risico-gewogen rendement op kapitaal (RAROC) na belastingen bleef vrijwel gelijk op iets boven 20%.
Ondanks de aanzienlijke onrust op de financiële markten presteerde Wholesale Banking in 2007 goed, dankzij onze positie als totaalbank in de Benelux, als aanbieder van gespecialiseerde producten elders en als steeds belangrijker partij in opkomende markten. Wholesale Banking speelt een grote rol binnen ING door het creëren van hoogwaardige activa en het is een belangrijke bron van markt- en risicoexpertise. Toegenomen volumes Bij General Lending, Payments & Cash Management groeiden de volumes het afgelopen jaar door gezamenlijke inspan ningen in de Benelux en groei-initiatieven in Centraal- en Oost-Europa. Voor Structured Finance was het over het geheel genomen een goed jaar doordat bij de meeste productcategorieën sprake was van een sterke vraag en goede inkomstengroei. De enige uitzondering was Leveraged Finance waar de markten in de tweede helft grotendeels tot stilstand kwamen door de onrust op de internationale kredietmarkten. Leasing & Factoring boekte een forse toename van zowel volume als baten. Dit was, ondanks de druk op de marges, te danken aan de solide groei van general leasing alsmede aan de cross-selling van diensten aan zakelijke klanten.
21
Underlying profit before tax in percentages
Financial Markets blijft zoeken naar moge lijkheden voor cross-selling binnen verschil lende productcategorieën en klantgroepen, ook in opkomende markten. Als de grootste vastgoedvermogensbeheerder in de wereld realiseerde ING Real Estate dankzij de goed gespreide portefeuille ook in 2007 weer solide groei. Spraakmakende transacties Wholesale Banking heeft in 2007 een aantal belangrijke deals kunnen afsluiten die een goede indicatie geven van onze klantgerichtheid en expertise. Zo stond ING KPN bij in verband met de overname van Getronics (zie kader) en heeft ING als een van vier medesyndicaatsleiders gewerkt aan een transactie van EUR 2 miljard voor General Electric Capital Corporation. Dit was de grootste lening in euro’s ooit door GECC uitgegeven. ING trad ook op als adviseur van Vedior voor het voorgenomen openbare bod van Randstad. Uit deze transactie met een omvang van EUR 3,5 miljard ontstaat de op een na grootste organisatie op het gebied van HR-diensten ter wereld. Vooruitblik Wholesale Banking heeft prioriteiten gesteld ter verdere stimulering van de groei. Zo kunnen we onder moeilijke economische omstandigheden een voorsprong op de concurrentie behalen en behouden. Zo zijn er groei-initiatieven ondernomen bij Structured Finance, Financial Markets en ING Real Estate die zich richten op activa waarmee ING de beste rendementen kan realiseren. Ook wordt gestreefd naar verdere verbetering van de kosten/batenverhouding. ING alloceert meer kapitaal aan belangrijke productgroepen om de groei te stimuleren en om erop toe te zien dat het rendement op een aantrekkelijk niveau blijft.
Het meest trots kunnen we zijn op de manier waarop we ons in zeer stormachtige tijden staande hebben weten te houden. Dat klinkt misschien niet erg spannend, maar soms is slim gewoon beter dan spannend! Voor mij draait het in de wholesalesector vooral om schaalgrootte en bereik. Om te kunnen slagen moet je een duidelijk beeld hebben van de optimale balans tussen groei en risico. ING kan niet in elk product de grootste zijn. Wij moeten dus zorgvuldig kiezen waar wij willen meespelen, zowel geografisch als wat betreft producten. Volgens mij maakt ING in dat opzicht zeer duidelijke en solide keuzes.
Onderliggende winst voor belastingen
Underlying in procenten profit before tax in percentages
Wholesale Banking Overig ING
25% 75%
Wholesale Banking Overig ING
25% 75%
Productgroepen, gebaseerd op
Product lines, based on underlying profit onderliggende winst voor belastingen before taxeuro’s in miljoenen in percentages Product lines, based on underlying profit before tax in percentages
General Lending & PCM Structured Finance Leasing & Factoring Financial Markets Overig General Lending & PCM ING Real Estate Structured Finance Totaal Leasing & Factoring Financial Markets Overig ING Real Estate Totaal
29% 17% 9% 15% 2% 29% 28% 17% 100% 9% 15% 2% 28% 100%
696 409 220 354 56 696 664 409 2.399 220 354 56 664 2.399
Eric Boyer de la Giroday
ING Groep Jaaroverzicht 2007
22
Onze resultaten Winst-en-verliesrekening (onderliggend) 2007
2006
mutatie
Totale baten Bedrijfslasten Toevoeging aan voorzieningen voor debiteuren verliezen
6.396 4.162
6.086 3.990
5,1% 4,3%
172
161
Onderliggende winst voor belastingen Totale winst voor belastingen*
2.062 1.783
1.935 1.935
In miljoenen euro’s
Retail Banking
6,6% –7,9%
* Totale winst voor belastingen is de winst voor belastingen inclusief desinvesteringen en bijzondere posten.
Retail Banking presteerde in 2007 goed, vooral bij hypotheken en spaarrekeningen. Er zijn ingrijpende maatregelen genomen om efficiënter te worden en om te groeien. Ook willen we wereldwijd de toon zetten met het bieden van gemak in bankieren.
D
e onderliggende winst voor belastingen steeg met 6,6% tot EUR 2.062 miljoen. Sterke groei bij de meeste producten woog op tegen de invloed van de moeilijke marktomstandigheden, gekenmerkt door inverse rentecurves en toegenomen concurrentie. In Nederland steeg het resultaat van Retail Banking met 9,8%, vooral door volumegroei bij bijna alle producten. Dankzij investeringen groeiden de activiteiten in Polen, India en Roemenië evenals onze privatebankingactiviteiten in Azië. De onderliggende RAROC (naar risico-gewogen rendement op kapitaal) na belastingen steeg tot 39,5%.
Eli Leenaars ING Groep Jaaroverzicht 2007
Retail Banking is actief in de Benelux en in de snelgroeiende economieën van Centraal-Europa en Azië. In al deze regio’s speelden we met succes in op de vele ontwikkelingen binnen retailbanking: consumentenvoorkeuren, mondialisering, een toenemend internetgebruik en de sterke groei van een middenklasse die behoefte heeft aan advies over beleggingsproducten. Efficiency in volwassen markten In de Benelux richten we ons op het verbeteren van de efficiency door bedrijfsonderdelen samen te voegen, distributiekanalen te optimaliseren en over te stappen op het model: ‘eerst internet, dan advies indien nodig’. Hoogtepunt was de aankondiging in mei 2007 dat de Postbank en ING Bank worden samengevoegd. Hierdoor ontstaat een bank in Nederland met meer dan acht miljoen particuliere en 600.000
In 2007 zijn we gegroeid dankzij acquisities op groeimarkten zoals Turkije, Thailand en Oekraïne. Tegelijkertijd zijn we efficiënter geworden in de Benelux. Met onze nieuwe strategie in Nederland en België wil ING een koppositie bereiken op het gebied
zakelijke klanten. Bij ING België wordt een nieuw kantoorconcept ingevoerd met de nadruk op internetbankieren en geautomatiseerde kasdiensten. Focus op snelgroeiende markten In Centraal-Europa en Azië is de strategie van Retail Banking gericht op uitbreiding binnen bestaande markten en het betreden van nieuwe snelgroeiende markten. De groeimarkten moeten in de komende drie jaar een toenemend aandeel krijgen in de winst van Retail Banking. Dit willen we bereiken door onze producten te versterken en door directbankieren. Dit vergt omvangrijke investeringen. In Polen en Roemenië is het aantal klanten sterk toegenomen en openden we steeds meer innovatieve, geautomatiseerde Self’Bankkantoren. In India kreeg ING Vysya Bank toestemming van de
van kostenbeheersing door onze processen te vereenvoudigen, het leveren van producten aan onze klanten te vereenvoudigen en klaar te zijn voor toenemende concurrentie. Op al deze gebieden is technologie cruciaal.
23 ING Lion Account In mei 2007 introduceerde ING in België de ING Lion Account, een betaalrekening die uitsluitend via internet kan worden gebruikt. Het was voor het eerst dat een grote bank in België een dergelijke rekening gratis aanbood.
Onderliggende winst voor belastingen Onderliggende winst voor belastingen in procenten in percentages
Niet alleen zijn er geen beheerskosten aan deze rekening verbonden, ook krijgen de houders van een Lion Account twee betaal passen en toegang tot geldautomaten. Met de nieuwe rekening richt ING zich op klanten van de internetgeneratie. Eind december was 18% van de nieuwe rekeningen een Lion Account. De ING Lion Account sluit goed aan op de nieuwe strategie van ING België: ‘eerst internet, dan advies indien nodig’.
Retail Banking Overig ING
22% 78%
autoriteiten om 56 nieuwe kantoren te openen en 100 geldautomaten te plaatsen; het aantal internetklanten steeg van 90.000 naar 145.000. In China vertienvoudigde de marktwaarde van het belang van ING in Bank of Beijing tot ongeveer EUR 2 miljard, dankzij notering van deze bank aan de beurs van Shanghai. Uitbreiding naar nieuwe markten In 2007 zijn we op drie nieuwe markten gestart. De overname in december 2007 van Oyak Bank in Turkije werd de grootste overname van ING van het jaar. Daarmee heeft ING een solide bancair platform gecreëerd voor particulieren in deze dynamische economie. In Oekraïne, een andere snelgroeiende economie, zijn we gestart met het invoeren van het Self’Bankmodel. Half 2008 willen we ongeveer 20 kantoren operationeel hebben. En in Thailand bereikte ING een akkoord om een belang van 30% te kopen in TMB, waardoor onze positie op deze Aziatische markt aanzienlijk wordt vergroot. Ondertussen leidde de toenemende welvaart wereldwijd tot een sterke groei bij ING Private Banking.
Samenstelling onderliggende winst voor belastingen In miljoenen euro’s
Nederland België Polen Bedrijfsonderdelen in overige landen* Totaal
2007
1.548 341 110 63 2.062
* Met name de retailbankingactiviteiten in Roemenië, Oekraïne, India (ING Vysya Bank), Private Banking Azië en Noord- en Latijns-Amerika, ING Card, ING Trust, en ING-belangen in Bank of Beijing, TMB Bank en Kookmin Bank.
Vooruitblik Retail Banking slaagde er in 2007 in al haar strategische prioriteiten te realiseren en zich te ontwikkelen van een aantal losse bedrijfsonderdelen tot een divisie met een gezamenlijke visie, gericht op uitvoering en groei. ING Groep Jaaroverzicht 2007
24
Onze resultaten Winst-en-verliesrekening (onderliggend) in miljoenen euro’s
Totale baten Bedrijfslasten Toevoegingen aan voorzieningen voor debiteurenverliezen Onderliggende winst voor belastingen Totale winst voor belastingen*
ING Direct
2007
2006
mutatie
2.196 1.598 68 530 530
2.233 1.482 57 694 691
–1,7% 7,8% –23,6% –23,3%
* Totale winst voor belastingen is de winst voor belastingen inclusief desinvesteringen en bijzondere posten.
D Door technologie komt zo veel informatie beschikbaar dat mensen overspoeld raken. Wij willen het leven van mensen eenvoudiger maken. De meesten willen zich in hun vrije tijd niet bezig houden met productvergelijkingen. Daarom willen wij de keus voor klanten een voudig maken door hen een aantal goede, eenvoudige en rechttoe rechtaan producten te bieden. We zijn begonnen met spaarrekeningen en bieden nu ook hypotheken, beleggings producten en betaalrekeningen aan. In 2007 deden de hypo theken het bijzonder goed en we behoren tot de grootste hypotheekverstrekkers in Duits-land en de VS. We vereen-voudigen onze procedures voort durend om er-voor te zorgen dat onze dienstverlening snel en van hoge kwaliteit is. Dat is wat ons onder scheidt. Dick Harryvan
Onderliggende winst voor belastingen Underlying in procenten profit before tax in percentages
ING Direct Overig ING
6% 94%
Aantal klanten x 1.000
Canada Spanje Australië Frankrijk Verenigde Staten Italië Duitsland Verenigd Koninkrijk Oostenrijk Totaal
2007
2006
1.526 1.624 1.316 716 6.524 937 6.124 1.137 357 20.262
1.491 1.455 1.414 626 4.629 792 5.703 1.099 302 17.511
e onderliggende winst voor belastingen van ING Direct daalde met 23,6% naar EUR 530 miljoen. In alle valutazones bleef de rentecurve vlak of invers, terwijl de concurrentie om spaartegoeden is toegenomen omdat veel banken te maken hebben met liquiditeits krapte en gestegen financieringskosten. Het totale saldo van particuliere klanten steeg ultimo december tot EUR 310,1 miljard. We zijn blijven investeren in commerciële groei via geografische expansie en het introduceren van nieuwe producten. De onderliggende RAROC (naar risico-gewogen rendement op kapitaal) na belastingen verbeterde tot 14,3%. In 2007, tien jaar na haar oprichting in 1997, is ING Direct uitgegroeid tot ’s werelds grootste directbank en bereikte zij de mijlpaal van 20 miljoen klanten wereldwijd. In 2007 bleven we investeren in waarde creatie op de lange termijn. Op drie manieren realiseren wij groei: door een toename van het aantal klanten bij de bestaande vestigingen, door geografische uitbreiding en door in te spelen op behoeften van klanten. En dit in elk van onze vier belangrijkste productcategorieën: sparen, hypotheken, betaalrekeningen en beleggingsproducten. Expansie en overnames ING Direct USA heeft haar activiteiten in 2007 verbreed naar nieuwe stedelijke agglomeraties: Miami, Seattle en Houston. De onderneming was al actief in tien andere Amerikaanse steden. Er worden voorbereidingen getroffen voor het betreden van de Japanse spaarmarkt, die EUR 4.900 miljard groot is. ING Direct is in afwachting van een bankvergunning. De autonome groei werd aangevuld met drie overnames: USD 1,4 miljard aan spaar gelden van de Amerikaanse NetBank, inclusief 104.000 klanten, de aankoop van de online-effectenmakelaardij van de
25
Ondanks moeilijke omstandigheden bleef ING Direct fors inves teren in groei en uitbreiding van het productaanbod. De rente ontwikkeling, stevige concurrentie en gewenste herpositionering van ING Direct UK hadden alle hun effect op de winst.
Amerikaanse ShareBuilder Corporation, waardoor het klantenbestand met 744.000 klanten toenam en het beheerd vermogen met USD 2 miljard. Ook werd in Duitsland een hypotheekportefeuille van EUR 3,9 miljard overgenomen. Nieuwe records, nieuwe producten De hypotheekproductie is tot recordhoogte gestegen en hypotheken zijn thans stevig verankerd als ons tweede product. Als de grootste hypotheekverstrekker in Duitsland en een van de grootste aanbieders in de VS hebben we een aanzienlijke nieuwe produc tie gerealiseerd. En we richten ons in het gehele bedrijf continu op het vereenvoudigen van procedures om onze dienstverlening te verbeteren (zie ook kader). In Spanje en de VS versnelde de groei in betaalrekeningen. Die hebben we opnieuw geïntroduceerd in Duitsland, terwijl we in Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk ons assortiment particuliere beleggingsproduc ten hebben vergroot met de introductie van gegarandeerde beleggingsproducten.
ING Direct UK De resultaten van ING Direct UK werden beïnvloed door een omvangrijke uitstroom van klanten die gevoelig zijn voor rente verschillen. Dit gebeurde toen rentestijgingen van de Bank of England niet volledig werden verwerkt in onze rentevergoedingen. We hebben verschillende maatregelen genomen om deze ontwikkeling te keren.
binnen de vier productcategorieën. Naar verwachting zal de groei van hypotheken zich voortzetten. In 2008 zullen we betaalrekeningen introduceren in nog eens drie landen, terwijl we in Duitsland, Spanje en de VS verdere groei verwachten.
Maak bankieren eenvoudig ING Direct krijgt goede scores in klantte vredenheidsonderzoeken. Naast de con currerende tarieven waarderen mensen onze eenvoud en rechttoe rechtaan bena dering. Om ervoor te zorgen dat de klant centraal blijft staan, beschikken we over customer advocates. Het is hun taak om intern de belangen van de klant te beharti gen en ‘voor de klant te denken’.
Met de introductie van haar online unmortgage application tracker in juli 2007 heeft ING Direct Canada het eenvoudiger gemaakt om een aanvraag in te dienen voor haar hypotheekproduct.
Vooruitblik ING Direct houdt in deze uitdagende markt onverminderd vast aan haar groeistrategie, uitbreiding van het klantenbestand en groei
De ‘Unmortgage Application Tracker’
‘Unmortgage’ is een term die door ING Direct is geïntroduceerd en verwijst naar een hypotheek die speciaal is ontworpen om te worden afgelost in het tempo dat de klant zich kan veroorloven. Klanten kunnen de precieze status van hun aanvraag online volgen. Daarmee profiteren ze vanaf het begin van snelheid, (gebruiks-) gemak en toegankelijkheid.
26
Onze resultaten
Vermogensbeheer Vermogensbeheer is een van de expertisegebieden van ING en omvat drie belangrijke divisies: ING Investment Management, ING Real Estate en ING Private Banking. Assets under management by Beheerd vermogen per divisie Assets under management by business business line line in percentages in miljoenen euro’s in percentages
Insurance Insurance Europe Europe Insurance Insurance Americas Americas Insurance Insurance Asia/Pacific Asia/Pacific Wholesale Wholesale Banking Banking Retail Retail Banking Banking ING ING Direct Direct Totaal Totaal
24% 24% 33% 33% 16% 16% 11% 11% 15% 15% 1% 1% 100% 100%
154,5 154,5 213,2 213,2 98,7 98,7 67,4 67,4 93,8 93,8 9,3 9,3 636,9 636,9
Assets under management by Beheerd vermogen per klantcategorie Assets under management by client client catagory catagory in miljoenen euro’s in percentages in percentages
Verzekeringspolishouders Verzekeringspolishouders 19% 19% Institutionele 24% Institutionele klanten klanten 24% Particuliere klanten 18% Particuliere klanten 18% Privatebankingklanten Privatebankingklanten 11% 11% Interne 28% Interne klanten klanten 28% Totaal 100% Totaal 100%
ING Groep Jaaroverzicht 2007
122,4 122,4 153,3 153,3 116,4 116,4 68,0 68,0 176,8 176,8 636,9 636,9
H
et beheerd vermogen nam in 2007 toe met EUR 36,9 miljard (6,1%) tot EUR 636,9 miljard, vooral dankzij een netto-instroom van EUR 40,4 miljard. Hiervan nam Insurance Asia/Pacific EUR 14,2 miljard voor haar rekening, Retail Banking EUR 8,6 miljard, Insurance Americas EUR 8,5 miljard en ING Real Estate EUR 6,6 miljard. Koersontwikkelingen van aandelen en vastrentende waarden droegen EUR 16,2 miljard bij en de positieve invloed van acquisities en desinvesteringen bedroeg EUR 12,7 miljard. De negatieve invloed van wisselkoersen bedroeg EUR 32,5 miljard. De groei werd vooral gerealiseerd bij het voor externe klanten beheerd vermogen, dat met 13,8% steeg tot EUR 460,1 miljard per jaarultimo. Het voor interne klanten beheerde vermogen nam met 9,6% af naar EUR 176,8 miljard. Goede beleggingsresultaten ING Investment Management (ING IM), de belangrijkste vermogensbeheerder van ING, heeft in 2007 een solide beleggingsresultaat behaald. Gemeten over een periode van drie jaar deed 77% van onze beleggingsfondsen het beter dan de benchmark. 60% van onze fondsen noteerde daarbij in het hoogste of op een na hoogste kwartiel. Van fondsen op de Morningstar-ranglijst kreeg 35% vier of vijf sterren. Om de sterke internationale beleggingscapaciteiten optimaal te benutten heeft ING op regioniveau kansen kunnen scheppen voor zowel particuliere als institu tionele beleggers. De nauwe samen-
werking tussen ING IM Europe en ING IM Asia/Pacific leverde circa EUR 2,2 miljard aan beheerd vermogen op in vastrentende mandaten in Japan. De internationale uitrol van een aantal toonaangevende beleggingsproducten heeft geresulteerd in een omzet van EUR 4,3 miljard. Alternatieve beleggingscategorieën waren in trek door de groeiende behoefte van de klaten van ING IM. Pomona Capital, het private-equitybedrijf van ING IM, introduceerde in 2007 zijn eerste ‘fund of funds’ in de regio Azië/Pacific. ING IM Europe liet een sterke autonome groei zien van het voor klanten beheerd vermogen door goede verkopen van bestaande producten, de introductie van nieuwe producten en de trend naar een open architectuur. ING IM Americas handhaafde de sterke omzetcijfers en richtte zich met de intro ductie van nieuwe fondsen op groeikansen. Dit ondanks de moeilijke marktomstandig heden in met name de tweede helft van het jaar. ING IM Asia/Pacific realiseerde een sterke autonome groei van het beheerd vermogen in alle landen waarin we actief zijn, dankzij de instroom van institutionele en particuliere klanten en de beleggingsprestaties. ING IM behield haar positie in de top 3 van grootste buitenlandse vermogensbeheerders van de regio.
27
Solide groei ING Real Estate Voor ING Real Estate was het weer een goed jaar: het beheerd vermogen groeide met 10%, de kredietportefeuille met 42% en de portefeuille vastgoedontwikkeling met 17%. De totale portefeuille steeg tot EUR 107,2 miljard en kwam daarmee 18% hoger uit dan in 2006. De winst voor belastingen lag 5,2% hoger op EUR 664 miljoen. Na een langdurige periode van vastgoed rendementen met dubbele cijfers keerde in 2007 het tij en de rendementen op vastgoedbeleggingen keerden terug naar normalere niveaus. Het productaanbod is verder uitgebreid met op toegevoegde waarde toegespitste beleggingsproducten. Beleggingsprestaties en dienstverlening aan klanten bleven centrale thema’s. ING Real Estate heeft een trackrecord voor outperformance en er zijn 11 nieuwe fondsen geïntroduceerd. Voor vastgoedfinancieringen was het een sterk jaar: de kredietportefeuille groeide, de inkomsten stegen en de risicokosten bleven erg laag. Internationaal is verder gediversifieerd, terwijl in Nederland het marktleider schap werd behouden.
Voortbouwen op succes ING Private Banking boekte een stijging van 8,7% in de onderliggende winst voor belas tingen tot EUR 263 miljoen, dankzij sterke groei van het beheerd vermogen in met name Azië. Het streven is om in de komende vijf jaar tot de top 20 te gaan behoren door de naamsbekendheid te vergroten, de binding met klanten verder te versterken en nieuwe, innovatieve beleggingsproducten te introduceren.
Versterking wereldwijde expertise ING IM is er in 2007 in geslaagd aantrek kelijke innovatieve beleggingsfondsen te introduceren, onder andere dankzij de gezamenlijke inzet van beleggingsprofessionals in Europa, Noord- en LatijnsAmerika en Azië/Pacific. Het ING Asia Pacific High Dividend Equity Income Fund (NYSE IAE) werd in maart in de VS geïntroduceerd en was daarmee het eerste breed gediversifieerde closed-end fonds, samengesteld uit hoogrenderende aandelen uit de regio Azië/Pacific. De aandelencomponent van het fonds wordt beheerd door ING IM Asia/Pacific, de optiestrategie door het team van Structured Finance in Europa, terwijl het product is bedacht en uitgerold in de VS.
De ontwikkelingsactiviteiten blijven op Europa gericht en de positie als toonaangevende projectontwikkelaar is versterkt. Bij belangrijke binnenstedelijke projecten in Amsterdam, Hamburg en Hull werd goede voortgang geboekt.
ING Groep Jaaroverzicht 2007
28
Onze resultaten
Onze medewerkers
S
Wereldwijd een aan trekkelijke werkgever
teeds vaker blijkt dat er een verband bestaat tussen sterk leiderschap, betrokken medewerkers en aandeel houderswaarde. Ondernemingen met mens gerichte managers en toegewijde medewer kers boeken de grootste successen. Daarom hecht ING grote waarde aan vakkundige en prestatiegerichte medewerkers.
We hebben behoorlijk geïnvesteerd in ons imago als aantrekkelijke werkgever. Onze inter nationale campagne bestond in 2007 onder andere uit advertenties in de tijdschriften The Economist en Harvard Business Review en op hun websites. Het ING Employer Brand werd binnen alle divisies geïntroduceerd en was eind 2007 in 18 verschillende landen uitgerold.
In 2007 heeft ING de vaardigheden van ING-managers verder versterkt en de betrokkenheid van medewerkers vergroot. Leiderschap en talentmanagement ING investeert behoorlijk in het verbeteren van haar imago als aantrekkelijke werkgever. ING Employer Brand, in 2006 geïntroduceerd, is in 2007 bij alle divisies wereldwijd inge voerd (zie ook kader). Daarnaast is het profiel van ING als werkgever verbeterd dankzij wereldwijde initiatieven gericht op jonge academici, zoals het ING International Graduate Programme (IIGP). In 2007 deden 173 talenten uit meer dan 30 landen mee aan het IIGP, met als hoofd thema ‘Unleash your talents’. De strategie van HR richtte zich in 2007 vooral op leidinggevend gedrag dat de betrokkenheid van medewerkers vergroot. Daarom worden de 200 topmanagers binnen ING sinds 2007 ook beoordeeld op hun leidinggevende kwaliteiten, naast de meer traditionele beoordelingscriteria die gekoppeld zijn aan financiële doelstellingen. Mobiliteit en belangenbehartiging De toenemende behoefte aan internationale mobiliteit binnen ING heeft in 2007 geleid tot de invoering van verschillende mobiliteitsprogramma’s. HR behartigt de belangen van de medewerkers en was daarom ook nauw betrokken bij de overnames en desinvesteringen die in 2007 plaatshadden. ING vindt het van groot belang dat bij fusies ondernemingsculturen samensmelten zodat een gezamenlijke koers ontstaat. HR gaat haar activiteiten op dit gebied verder ontwikkelen.
ING Groep Jaaroverzicht 2007
Het aantal mensen dat bij ING solliciteert is in 2007 toegenomen, evenals het aantal mensen dat de vacaturesites van ING bezoekt. Op diverse belangrijke markten, vooral in Europa, blijkt uit onderzoeken naar ‘de beste werkgever’ dat de waardering voor ING flink is gestegen.
Diversiteit in de praktijk Diversiteit is een belangrijk punt bij de ont wikkeling van ons talent. ING wil dat haar medewerkers een afspiegeling zijn van ons zeer gevarieerde klantenbestand, in etnische en culturele zin. In 2007 zijn verschillende diversiteitsprogramma’s opgezet en zijn algemene diversiteitsdoelstellingen opgesteld. Meten en verbeteren ING is ook in 2007 verder gegaan met het invoeren van de Winning Performance Culture (WPC). WPC is in 2005 binnen ING geïntroduceerd om te toetsen of ING het bedrijf is dat zij wil zijn. ING streeft naar een cultuur waarin gezamenlijke normen en waarden, ideeën en werkwijzen leiden tot uitstekende bedrijfsresultaten. De WPC-scan, een onlineonderzoek onder medewerkers dat een beeld geeft van onze prestatiecultuur, is in 2007 uitgebreid. Meer dan 37.000 medewerkers namen deel, een behoorlijke toename ten opzichte van 2006. Hoewel er verbeterpunten zijn, bleek dat de betrokkenheid van ING’ers hoger ligt dan bij de meeste internationale organisaties. Positief waren vooral de mate waarin de functie past bij de medewerker, het
geloof in de toekomst van het bedrijf, het gevoel dat men gewaardeerd wordt en het vertrouwen in het hoger management. Verbetering inzetbaarheid In 2007 zijn in de cao afspraken opgenomen over de persoonlijke ontwikkeling en de inzetbaarheid van in Nederland werkzame ING’ers. ING is de eerste Nederlandse werkgever die dit doet. Deze afspraak met de vakbonden houdt in dat ING een speciaal budget beschikbaar stelt waarmee de medewerkers hun inzet baarheid kunnen vergroten. Vooruitblik In 2007 heeft HR zich wereldwijd gericht op het ondersteunen van de bedrijfs doelstellingen van ING. Daarbij stonden onderwerpen als het ontwikkelen van leider schap, de betrokkenheid van medewerkers en het imago van ING als werkgever hoog op de agenda.
29
Verantwoord ondernemen
V
erantwoord ondernemen is een integraal onderdeel van ING’s activiteiten. We streven naar winst op basis van een gezonde bedrijfsethiek, met respect voor onze belangrijkste stake holders en we willen wet- en regelgeving en ethische normen volledig naleven. Als internationale financieel dienstverlener zijn we ons bewust van onze directe en indirecte invloed op de maatschappij en op het milieu. Onze strategie voor verant woord ondernemen is gebaseerd op het realiseren van doelstellingen op vier gebieden: het effect van onze producten en diensten op de samenleving en het milieu, onze medewerkers, voordelen voor de gemeenschap en directe invloed op het milieu. In 2007 hebben we op al deze gebieden vooruitgang geboekt. Klimaatverandering Wij vinden dat ING een rol moet spelen bij de aanpak van de mondiale bedreiging van het klimaat. In februari 2007 onder tekenden we de ‘Joint Statement by the Global Roundtable on Climate Change: The Path to Climate Sustainability’, een initiatief van het Earth Institute van de Columbia University van New York.
energiebesparingsprogramma’s, terwijl alle kantoren in de VS, Nederland en diverse andere landen groene stroom gebruiken. We zijn er in 2007 in geslaagd CO2-neutraal te worden. ‘Plant a Tree’ Ingegeven door de stijgende belangstelling van ING-medewerkers voor het milieu, werd een wereldwijd bewustwordingsprogramma, ‘ING Plant a Tree’, opgezet. De aftrap werd gegeven door bestuursvoorzitter Tilmant in Maleisië, waar we reeds een herbebossings programma in een van de tropische regen wouden van dat land sponsoren als tegenwicht voor onze wereldwijde CO2-uitstoot. Met deze actie promoten medewerkers een schoner milieu. Duurzame producten ING is zich sterk bewust van de effecten van haar producten en diensten op de samen leving en het milieu. Bepaalde trends, zoals klimaatverandering, brengen niet alleen risico’s met zich mee voor ING, maar ook kansen. Daarom heeft ING een groot aantal duurzame producten en diensten ontwikkeld. In 2007 hebben ING Car Lease, ING Real Estate, ING Investment Management en andere bedrijfsonderdelen nieuwe, duurzame producten ontwikkeld.
CO2-neutraal In 2007 heeft ING ondernemingsbreed actie ondernomen. De meeste van onze bedrijfsonderdelen beschikken over
Beleid kredietverlening nu openbaar De afgelopen jaren heeft ING beleid voor verantwoord ondernemen geformuleerd dat dient als leidraad voor al ons handelen. Dit geldt voor alle medewerkers en bedrijfs onderdelen van ING Groep. Uitgangspunt vormen de ING Business Principles, in combinatie met andere beleidsregels die ons dagelijks werk raken. Voorbeelden hiervan zijn de Mensenrechtenverklaring van ING, de ING-Milieuverklaring en de ING-Klokkenluidersregeling voor het melden van klachten en onregelmatig heden. Bovendien zijn onze interne kredietverleningsrichtlijnen in 2007 extern gepubliceerd. Deze zijn te lezen op de website van ING. Betrokkenheid bij de samenleving Het ING Chances for Children-programma verstrekt, samen met UNICEF, de middelen voor basisschoolopleidingen in Brazilië, Ethiopië en India. ING verdubbelt giften van medewerkers en geeft vrijwilligers vrije tijd. De doelstelling voor 2007, een jaar school voor 115.000 kinderen, werd overschreden: inmiddels kunnen 125.000 kinderen een jaar naar school. Vooruitblik ING blijft haar strategie voor verantwoord ondernemen verder ontwikkelen. Bezoek onze website (www.ing.com/cr) voor een overzicht van de laatste initiatieven en ontwikkelingen.
Hoe belegt ING uw geld? ING past diverse milieu-, ethische en maatschappelijke principes toe bij het beleggen van geld van klanten. In 2007 is een website geïntroduceerd die geïnteresseerde stakeholders een toegankelijk beeld biedt van de visie van ING op diverse ethische, milieu- en maatschappelijke problemen. Ook geeft de site inzicht in hoe we in het verleden zijn omgegaan met ethische dilemma’s en op basis van welke principes we het geld van onze klanten beleggen. Meer informatie op www.ingandyourmoney.com.
ING Groep Jaaroverzicht 2007
30
Onze governance
Remuneratie Remuneratie in contanten van de individuele leden van de Raad van Bestuur bedragen in duizenden euro’s
Michel Tilmant Basissalaris Kortetermijnbonus Totale beloning in contanten Eric Boyer de la Giroday Basissalaris Kortetermijnbonus Totale beloning in contanten Dick Harryvan (1) Basissalaris Kortetermijnbonus Totale beloning in contanten John Hele (2) (3) Basissalaris Kortetermijnbonus Totale beloning in contanten Eli Leenaars Basissalaris Kortetermijnbonus Totale beloning in contanten Tom McInerney (1) (3) Basissalaris Kortetermijnbonus Totale beloning in contanten Hans van der Noordaa (1) Basissalaris Kortetermijnbonus Totale beloning in contanten Koos Timmermans (2) Basissalaris Kortetermijnbonus Totale beloning in contanten Jacques de Vaucleroy (1) Basissalaris Kortetermijnbonus Totale beloning in contanten ick Harryvan, Tom McInerney, Hans van der D Noordaa en Jacques de Vaucleroy werden op 25 april 2006 benoemd tot lid van de Raad van Bestuur. De bedragen voor deze leden geven de beloning weer die zij in hun hoedanigheid van lid van de Raad van Bestuur hebben ontvangen. De cijfers voor 2006 geven dus een gedeeltelijk jaar als lid van de Raad van Bestuur weer. (2) John Hele en Koos Timmermans werden op 24 april 2007 benoemd tot lid van de Raad van Bestuur. De bedragen voor deze leden geven de beloning weer die zij in hun hoedanigheid van lid van de Raad van (1)
ING Groep Jaaroverzicht 2007
2007
2006
2005
1.289 2.001 3.290
1.289 2.299 3.588
1.289 1.520 2.809
850 1.319 2.169
850 1.477 2.327
850 945 1.795
634 842 1.476
423 710 1.133
Basissalaris 2007 Het basissalaris voor de leden van de Raad van Bestuur is voor 2007 bevroren, net zoals in 2004, 2005 en 2006 het geval was.
412 621 1.033 634 956 1.590
634 1.102 1.736
946 1.425 2.371
690 1.157 1.847
634 956 1.590
423 710 1.133
634 705 1.339
423 637 1.060 634 956 1.590
Beloningsstructuur De beloningsstructuur van de Raad van Bestuur bestaat uit drie basiscomponenten: – vast of basissalaris, de gegarandeerde totale jaarlijkse beloning; – een kortetermijnbonus (KTB) in contan ten, gerelateerd aan prestaties in het afgelopen jaar; – een langetermijnbonus (LTB) in de vorm van opties en/of prestatieaandelen, gerelateerd aan de prestaties over meerdere jaren en toekomstgericht.
423 710 1.133
Bestuur hebben ontvangen. De cijfers voor 2007 geven dus een gedeeltelijk jaar als lid van de Raad van Bestuur weer. (3) John Hele en Tom McInerney ontvangen hun salaris in Amerikaanse dollars. Het jaarsalaris in Amerikaanse dollars wordt omgerekend in euro’s tegen de gemiddelde koers in dat jaar.
Kortetermijnbonusplan 2007 De KTB is voor 70% gebaseerd op financiële doelstellingen van de Groep (onderliggende nettowinst, onderliggende bedrijfslasten en economische winst/embeddedvaluewinst, exclusief financiële variaties) en voor 30% op individuele doelstellingen. Voor 2007 werd de KTB bij het behalen van de doel stellingen vastgesteld op 100% van het individuele basissalaris van de leden van de Raad van Bestuur. ING heeft gemiddeld over 2007 de drie financiële doelstellingen van de Groep overtroffen, hetgeen voor deze component resulteert in een score van 136%. De score voor de individuele prestaties van de leden van de Raad van Bestuur is gemiddeld 182%.
31
Langetermijnbonus van de individuele leden van de Raad van Bestuur (1) marktwaarde toegekende langetermijnbonus in duizenden euro’s
Michel Tilmant Aantal opties Aantal prestatieaandelen Marktwaarde langetermijnbonus (2) Eric Boyer de la Giroday Aantal opties Aantal prestatieaandelen Marktwaarde langetermijnbonus (2) Dick Harryvan (3) Aantal opties Aantal prestatieaandelen Marktwaarde langetermijnbonus (2) John Hele (4) Aantal opties Aantal prestatieaandelen Marktwaarde langetermijnbonus (2) Eli Leenaars Aantal opties Aantal prestatieaandelen Marktwaarde langetermijnbonus (2) Tom McInerney (3) (5) Aantal opties Aantal prestatieaandelen Aantal voorwaardelijke aandelen Marktwaarde langetermijnbonus (2) Hans van der Noordaa (3) Aantal opties Aantal prestatieaandelen Marktwaarde langetermijnbonus (2) Koos Timmermans (4) Aantal opties Aantal prestatieaandelen Marktwaarde langetermijnbonus (2) Jacques de Vaucleroy (5) Aantal opties Aantal prestatieaandelen Marktwaarde langetermijnbonus (2) (1)
L angetermijnbonussen worden toegekend in het jaar volgend op het verslagjaar. Het langetermijn bonusplan voorziet in een combinatie van opties en voorwaardelijke prestatieaandelen gebaseerd op een 50/50-verdeling van de waarde. De verhouding tussen opties en prestatieaandelen varieert ieder jaar als gevolg van de marktwaardeberekening en de 50/50-verdeling in waarde. Op basis van de berekening van de marktwaarde voor het prestatie jaar 2007 is de verhouding tussen opties en prestatieaandelen 4,22:1 (2006: 4,78:1, 2005: 5,6:1). Het maximum aantal opties en prestatieaandelen toe te kennen aan de leden van de Raad van Bestuur zal ter goedkeuring aan de Aandeelhoudersvergadering worden voorgelegd.
2007
2006
2005
132.054 31.293 1.521
132.163 27.650 1.734
108.200 19.300 1.160
87.066 20.632 1.003
87.138 18.230 1.143
71.400 12.800 765
64.967 15.396 748
43.347 9.069 569
Langetermijnbonusplan 2007 De LTB 2007 is voor elk lid van de Raad van Bestuur vastgesteld op 100% van het basissalaris bij het behalen van de doelstellingen. Aangezien de KTB over 2007 met betrekking tot de Groepdoelstelling uitkwam op 136%, is de toegekende LTB 118% van de doelstelling. Het aantal opties en prestatieaandelen wordt vastgesteld op basis van de referentiekoers aan het eind van 2007 (EUR 26,79) en een berekening van de marktwaarde van opties en prestatie-aandelen (op basis van een waarderingsmodel).
42.228 10.007 486 64.967 15.396 748
65.021 13.603 853
96.875 22.957 54.312 2.571
70.695 14.790 37.633 2.201
64.967 15.396 748
43.347 9.069 569
53.200 9.500 571
43.312 10.264 499 64.967 15.396 748
43.347 9.069 569
e marktwaarde van de langetermijnbonus geeft de D geschatte marktwaarde weer op de datum van toe kenning, op basis van een marktwaardeberekening. De waardeberekening van aan de leden van de Raad van Bestuur toegekende opties en prestatieaandelen geschiedt jaarlijks op de laatste handelsdag van het betreffende jaar waarin de prestatie is geleverd en wordt niet aangepast aan huidige marktwaarden. (3) Dick Harryvan, Tom McInerney, Hans van der Noordaa en Jacques de Vaucleroy werden op 25 april 2006 benoemd tot lid van de Raad van Bestuur. De bedragen voor deze leden geven de beloning weer die zij in hun hoedanigheid van lid van de Raad van Bestuur hebben ontvangen. (2)
J ohn Hele en Koos Timmermans werden op 24 april 2007 benoemd tot lid van de Raad van Bestuur. De bedragen voor deze leden geven de beloning weer die zij in hun hoedanigheid van lid van de Raad van Bestuur hebben ontvangen. (5) Tom McInerney ontvangt voorwaardelijke aandelen op dezelfde datum van toekenning als de andere langetermijnbonussen. Deze voorwaardelijke aan delen worden vier jaar na toekenning 100% onvoor waardelijk mits er op dat moment nog steeds sprake is van een actief dienstverband. Tom McInerney ontvangt voorwaardelijke aandelen om zijn totale beloning af te stemmen op de markt voor topmanagers in de Verenigde Staten. (4)
ING Groep Jaaroverzicht 2007
32
Onze governance
Management Raad van Commissarissen 4
12
11
10
6
7
2
9
8
5
Corporate governance ING Groep hanteert de Nederlandse Corporate Governance Code, maar wijkt hier op sommige punten van af. Een toelichting hierop staat in het Jaarverslag 2007. Hierin vindt u ook informatie over kapitaal en controle, de Raad van Bestuur, de Raad van Commissarissen en de externe accountants.
3
1
ING moedigt aandeelhouders aan om tijdens de jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 22 april 2008 hun stem uit te brengen. De opkomst tijdens de Aandeelhoudersvergadering van 2007 was 37% (2006: 28%). Hiermee is voor de eerste keer de drempel van 35% over schreden voor heroverweging van de positie van de Stichting ING Aandelen. Evenals vorig jaar, kunnen aandeelhouders vragen stellen op onze website, www.ing.com, over de onderwerpen op de agenda van de Aandeelhoudersvergadering.
1. Cor A.J. Herkströter* voorzitter tot 1 januari 2008, 1937, Nederlander 2. Jan H.M. Hommen voorzitter vanaf 1 januari 2008, 1943, Nederlander 3. Eric Bourdais de Charbonnière vicevoorzitter, 1939, Fransman 4. Henk W. Breukink 1950, Nederlander 5. Peter A.F.W. Elverding 1948, Nederlander 6. Luella Gross Goldberg* 1937, Amerikaanse
7. Claus Dieter Hoffmann 1942, Duitser 8. Piet Hoogendoorn 1945, Nederlander 9. Piet C. Klaver 1945, Nederlander 10. Wim Kok 1938, Nederlander 11. Godfried J.A. van der Lugt 1940, Nederlander 12. Karel Vuursteen 1941, Nederlander
* Wijzigingen in de samenstelling van de Raad van Commissarissen Cor Herkströter is met ingang van 1 januari 2008 afgetreden. Jan Hommen werd per 1 januari 2008 benoemd tot voorzitter. Luella Gross Goldberg zal tijdens de Aandeelhoudersvergade ring 2008 aftreden. Tijdens dezelfde vergadering zullen vier nieuwe leden worden voorgedragen
voor benoeming: mevrouw Joan Spero (1944, Amerikaanse), de heren Harish Manwani (1953, Indiër), Aman Mehta (1946, Indiër) en Jackson Tai (1953, Amerikaan).
Remuneratie- en Nominatiecommissie Jan Hommen (voorzitter vanaf 1 januari 2008), Eric Bourdais de Charbonnière, Piet Klaver, Karel Vuursteen
Audit Committee Wim Kok (voorzitter vanaf 1 januari 2008), Peter Elverding, Piet Hoogendoorn, Godfried van der Lugt
Corporate Governance Committee Jan Hommen (voorzitter vanaf 1 januari 2008), Eric Bourdais de Charbonnière, Henk Breukink, Claus Dieter Hoffman
Additionele informatie Dividendbeleid ING keert dividend uit op basis van de onderliggende langetermijnontwikke ling van de winst. In 2005 is besloten het dividendbeleid te wijzigen en over te gaan op een dividend volledig in contanten. ING heeft geen plannen om het dividendbeleid te wijzigen.
ING Groep Jaaroverzicht 2007
Beursnoteringen De (certificaten van) gewone aandelen ING Groep zijn genoteerd aan de effectenbeurzen van Amsterdam, Brussel, Frankfurt, Parijs, New York (NYSE) en de Zwitserse beurs. De (certificaten van) preferente aandelen zijn genoteerd aan Euronext Amsterdam by NYSE Euronext.
Contactgegevens ING Groep Investor Relations (IH 07.430) Postbus 810 1000 AV Amsterdam Telefoon: 020 5415460 Fax: 020 5418551 E-mail:
[email protected]
Raad van Bestuur 9
6
2
4
8
7
3
ING-publicaties Alle publicaties zijn als pdf-bestanden beschikbaar op de website van ING, www.ing.com: – Jaaroverzicht, in het Nederlands en Engels; – Jaarverslag, in het Nederlands en Engels; – Maatschappelijk Verslag, in het Nederlands en Engels; – Annual Report on Form 20-F, in het Engels (volgens SEC-richtlijnen). De publicaties kunnen worden aangevraagd op internet: www.ing.com, onder ‘Publicaties’, per fax: 0411 652 125 of per post: Postbus 258, 5280 AG Boxtel.
5
1. Michel J. Tilmant voorzitter, 1952, Belg 2. Eric F. Boyer de la Giroday 1952, Belg 3. Dick H. Harryvan 1953, Nederlander 4. John C.R. Hele chief financial officer, 1958, Canadees 5. Eli P. Leenaars 1961, Nederlander
1
6. Tom J. McInerney 1956, Amerikaan 7. Hans van der Noordaa 1961, Nederlander 8. Koos (J.V.) Timmermans chief risk officer, 1960, Nederlander 9. Jacques M. de Vaucleroy 1961, Belg
Belangrijke data in 2008 en 2009* Jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders dinsdag 22 april 2008, 10.30 uur
Betaalbaarstelling interimdividend 2008 donderdag 21 augustus 2008 (NYSE Euronext) donderdag 28 augustus 2008 (NYSE)
Registratiedatum dividend woensdag 23 april 2008 (NYSE) maandag 28 april 2008 (NYSE Euronext)
Publicatie cijfers derde kwartaal 2008 woensdag 12 november 2008, 7.30 uur
Notering ING-aandeel ex-slotdividend 2007 donderdag 24 april 2008 (NYSE Euronext en NYSE) Betaalbaarstelling slotdividend 2007 maandag 5 mei 2007 (NYSE Euronext) maandag 12 mei 2007 (NYSE) Publicatie cijfers eerste kwartaal 2008 woensdag 14 mei 2008, 7.30 uur
Publicatie cijfers vierde kwartaal 2008/ jaarcijfers 2008 woensdag 18 februari 2009 Jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders dinsdag 28 april 2009 Notering ING-aandeel ex-slotdividend 2008 donderdag 30 april 2009
Publicatie cijfers tweede kwartaal 2008 woensdag 13 augustus 2008, 7.30 uur
Betaalbaarstelling slotdividend 2008 donderdag 8 mei 2009 (NYSE Euronext) donderdag 15 mei 2009 (NYSE)
Notering ING-aandeel ex-interimdividend 2008 donderdag 14 augustus 2008 (NYSE Euronext en NYSE)
* Alle data zijn onder voorbehoud.
Dit Jaaroverzicht is gebaseerd op het 2007 Annual Report van ING Groep. Redactie en productie ING Groep N.V., Corporate Communications, Amsterdam Ontwerp Addison Corporate Marketing, London Fotografie Andy Wilson, WHISKY UK Marco Sweering, Nederland Jaap van den Beukel, Nederland Drukwerk PlantijnCasparie Capelle a/d IJssel Juridische kennisgeving In dit jaaroverzicht zijn verwachtingen over toekomstige gebeurtenissen opgenomen. Deze verwachtingen zijn gebaseerd op de huidige inzichten en veronderstellingen van het management met betrekking tot bekende en onbekende risico’s en onzekerheden. De feitelijke resultaten, prestaties of andere omstandigheden kunnen in meer dan geringe mate afwijken van de uitgesproken verwachtingen als gevolg van wijzigingen in onder meer (i) de algemene economische omstandigheden, vooral in voor ING belangrijke markten, (ii) veranderingen in de beschikbaarheid van, en kosten verbonden aan, liquiditeitsbronnen zoals interbancaire kredietverlening, alsmede de omstandigheden op de kredietmarkten in het algemeen, waaronder veranderingen in de krediet waardigheid van kredietnemers en andere tegenpartijen, (iii) de frequentie en ernst van verzekerde schadegevallen, (iv) de sterfte-, invaliditeits- en ziektecijfers en ontwikkelingen hierin, (v) het verval in portefeuilles, (vi) het rente peil, (vii) valutakoersen, (viii) concurrentieverhoudingen, (ix) wijzigingen in wet- en regelgeving en (x) het beleid van overheden en/of regelgevende toezichthouders. ING acht zich niet verplicht de in dit document opgenomen toekomstverwachtingen op enig moment te actualiseren.
ING Groep Jaaroverzicht 2007
224456
ING Groep N.V. Amstelveenseweg 500, 1081 KL Amsterdam Postbus 810, 1000 AV Amsterdam Telefoon: 020 5415411 Fax: 020 5415444 Internet: w ww.ing.com www.ing.mobi Handelsregister Amsterdam, nr. 33231073
Het logo van de Forest Stewardship Council (FSC) geeft aan dat het voor dit overzicht gebruikte hout uit bossen komt die worden beheerd volgens strikte milieu-, sociale en economische normen.
www.ing.com
