Informatievaardigheden Academische Introductie

20132014 Informatievaardigheden Academische Introductie

Bibliotheek NLDA Ministerie van Defensie 23-10-2013

Informatievaardigheden voor academische introductie NLDA (2013-2014)

Inhoud Hoe zoek ik op een efficiënte manier naar (wetenschappelijke) informatie? ................................ 3 Wat is systematisch zoeken? ............................................................................................ 3 Hoe maak ik mijn lijst van zoektermen? .............................................................................. 3 Hoe houd ik het overzicht tijdens het zoeken? ...................................................................... 3 Hoe maak ik een logboek? ................................................................................................. 4 Hoe vind ik de literatuur die ik nodig heb? Welke zoekstrategie kies ik? ..................................... 5 Hoe gebruik ik de Boleaanse Operatoren in Google? .............................................................. 5 Hoe beoordeel ik bronnen? ................................................................................................... 6 Hoe weet ik of een bepaald tijdschriftartikel voldoende wetenschappelijke kwaliteit heeft? ........ 7 Wat is een impactfactor? ................................................................................................... 8 Hoe beheer ik de gevonden informatie?.................................................................................. 8 Hoe moet ik bibliografische gegevens beheren? .................................................................... 8 Waarom moet ik informatie van internet bewaren? ............................................................... 9 Wat heeft de bibliotheek NLDA voor mij? ................................................................................ 9 Een fysieke en digitale bibliotheek. ..................................................................................... 9 Hoe kan ik boeken lenen? ................................................................................................. 10 Wat als een boek niet in de bibliotheek aanwezig is? ............................................................ 10 Kan ik in de bibliotheek studeren? ..................................................................................... 10 Is de bibliotheek altijd open? ............................................................................................ 11 Welke zoekmachines kan ik gebruiken om (wetenschappelijke) informatie te vinden? ................. 11 Summon ........................................................................................................................ 11 Google Scholar ................................................................................................................ 11 Kan ik geavanceerder zoeken, Google en Summon zijn te algemeen? .................................... 12 Kan ik meer informatie krijgen of hulp bij het zoeken? ............................................................ 12 Gebruikte literatuur ............................................................................................................ 12

Bibliotheek NLDA, [email protected]

Pagina 2


Hoe zoek ik op een efficiënte manier naar (wetenschappelijke) informatie? Wat is systematisch zoeken? De manier waarop je zoekt naar literatuur bepaalt grotendeels het slagen daarvan. Zoek je willekeurig, dan is de kans klein dat je alle relevante literatuur te pakken krijgt. Als je het systematisch aanpakt, is die kans veel groter. Systematisch literatuur zoeken is een constant proces van zoeken, beoordelen en aanpassen van je zoekprofiel. Je zoekprofiel bestaat uit de lijst met zoektermen die je aan je probleemstelling hebt ontleend en de soort informatiebronnen die je belangrijk vindt voor je onderzoek.

Hoe maak ik mijn lijst van zoektermen? Zoektermen ontleen je aan de sleutelbegrippen van je probleemstelling. Door te brainstormen kom je al op een aantal zoektermen. Google, een woordenboek, encyclopedie of handboek, Wikipedia kunnen ook de nodige inspiratie geven. Zodra je met je zoektermen in een e-Resource (catalogus, databases, Google Scholar) gaat zoeken, is het van belang om je zoektermen te vergelijken met de termen die hierin gebruikt worden. Een andere manier om zoektermen te vinden is door de reeds gevonden literatuur te screenen op termen die daarin gebruikt worden. In de inleiding, het hoofdstuk over de begripsbepaling, de voetnoten, de conclusie en in de literatuurlijst kunnen zeker nieuwe zoektermen gevonden worden. Denk bij zoektermen aan synoniemen, vertalingen, afkortingen, spellingsvarianten, enkelvoud/meervoud. Maak ook een lijst van begrippen die je NIET wilt meenemen in je zoekslag!

Hoe houd ik het overzicht tijdens het zoeken? De beste manier om niet verdwaald te raken tijdens het zoeken naar literatuur is door een logboek bij te houden. Hier schrijf je precies in: welke e-resources (catalogus, database, internet) je hebt gebruikt, welke zoektermen je hebt gecombineerd, welke Booleaanse operatoren je hebt gebruikt of je de verscheidene zoekmogelijkheden die een e-resource je biedt, hebt benut: de thesaurus, de citatie-index of de sneeuwbalmethode. In het logboek kun je ook aantekeningen maken voor actiepunten, zoals het plaatskenmerk van een boek opschrijven dat je in de bibliotheek wilt lenen of het e-mailadres van een onderzoeker noteren met wie je graag in contact wilt komen. Ook aantekeningen met gevonden knelpunten bij het onderzoek kunnen hier geplaatst worden. Een logboek is dus niet alleen voor je literatuuronderzoek relevant, maar kan ook voor het hele onderzoeksproces gebruikt worden.


Pagina 3


Hoe maak ik een logboek?

Bron / databank:

Gebruikte zoektermen : Gebruikte zoekstrategie : Zoekresultaat: zie velden hieronder ISBN/ ISSN :

Titel boek of tijdschrift :

Auteur(s) : Hoofdstuk, paginanummers boek Jaargang, aflevering en paginanummer tijdschrift : URL Naam organisatie:

Bruikbaarheid van de informatie op schaal 1-10:

Welke beoordelingscriteria heb je toegepast?: Betrouwbare databank via Wetenschappelijk tijdschrift Auteur werkzaam aan Referenties aanwezig Artikel uit Artikel is full-text wel/niet aanwezig in …


Pagina 4


Hoe vind ik de literatuur die ik nodig heb? Welke zoekstrategie kies ik? Er zijn verschillende manieren om diepgaand naar literatuur te zoeken. De bouwsteenmethode, deze methode houdt in dat je zoveel mogelijk termen met elkaar combineert in één zoekactie. Denk aan Booleaanse operatoren

De sneeuwbalmethode In deze methode staat één publicatie centraal. Vanuit dat artikel of boek ga je op zoek naar andere literatuur over hetzelfde onderwerp. Dit doe je door na te gaan welke publicaties de auteur van het desbetreffende boek of artikel heeft gebruikt. Maar ook door na te gaan welke andere publicaties verwijzen naar dit boek of artikel. Kijk naar het aantal keren dat een artikel is geciteerd. Gebruik hiervoor de Web of Science of Google Scholar.

Hoe gebruik ik de Boleaanse Operatoren in Google? Google is de bekendste en meest gebruikte zoekmachine ter wereld. Het gebruik van Boleaanse Operatoren wijkt echter in Google af van andere databases. Google maakt standaard gebruik van de AND operator. Je kunt de OR operator gebruiken, plaats de twee begrippen dan tussen (). Voor de NOT operator moet je in Google het - minteken gebruiken. Bijvoorbeeld New – York. Om te zoeken naar exacte woordcombinaties plaats je het woord tussen “” aanhalingstekens. Meer tips en trucs over het zoeken in Google vind je op de website van de bibliotheek http://bibliotheeknlda.org/2013/12/01/slim-zoeken-op-google/


Pagina 5


Hoe beoordeel ik bronnen? Of je nu onderzoek doet op internet of in de bibliotheek, voor een wetenschappelijk onderzoek moet je altijd kritisch zijn op de bronnen die je gebruikt. Er zijn maar weinig bronnen die 100% aan alle criteria voldoen. Toch is het belangrijk om de criteria in je achterhoofd te houden, en je gevonden bronnen te toetsen op bruikbaarheid.

Tip: let ook op de domeinnaam, ook dit geeft een indicatie voor betrouwbaarheid. edu = instellingen voor hoger onderwijs, o.a. Amerikaanse universiteiten eu = Europese Unie gov = Amerikaanse instellingen van de federale overheid int = internationale organisaties (handig voor internationale verdragen) org = non-profit organisaties


Pagina 6


Hoe weet ik of een bepaald tijdschriftartikel voldoende wetenschappelijke kwaliteit heeft? Het grootste deel van de wetenschappelijke artikelen heeft een structuur die vergelijkbaar is met de IMRAD structuur. IMRAD is een Engelse term en staat voor Introduction, Materials and Methods, Results And Discussion. In het Nederlands zijn dit de volgende hoofdstukken: Introductie, Materiaal en Methode, Resultaten en de Discussie. Deze hoofdstukken bevatten meestal een paar algemene punten. Introductie. De introductie bevat meestal een algemene achtergrond van het onderzoek. Er wordt verteld in welk vakgebied het onderzoek plaatsvindt en welke onderwerpen van belang zijn. Ook wordt er ingegaan op het probleem dat in het vakgebied bestaat. Een onderzoek wordt meestal gedaan om een antwoord op een bepaalde vraag te krijgen. Blijkbaar mist er nog iets aan kennis in dit specifieke vakgebied. Tot slot bevat de introductie de doelstelling van het onderzoek. Er wordt toegelicht wat er moet worden gedaan om het voorgenoemde probleem op te lossen. Materiaal en Methode. In dit hoofdstuk wordt er toegelicht hoe het onderzoek is uitgevoerd. Hoe een onderzoek is uitgevoerd is onder andere belangrijk voor de betrouwbaarheid van het onderzoek. Ook kan deze informatie erg handig zijn voor andere wetenschappers die een soortgelijk onderzoek willen uitvoeren. In dit hoofdstuk worden bijvoorbeeld de populatie, gebruikte technieken en analysemethoden van de resultaten besproken. Resultaten. In het hoofdstuk resultaten wordt uitgelegd wat de bevindingen van het onderzoek zijn. Welke gegevens zijn er uit het onderzoek gekomen? In dit hoofdstuk wordt vaak gebruik gemaakt van tabellen, grafieken en afbeeldingen om de resultaten van het onderzoek duidelijk en overzichtelijk weer te geven. Discussie. Dit hoofdstuk bevat ook de uiteindelijke conclusie van het onderzoek. Sommige schrijvers kiezen ervoor om de conclusie onder een apart hoofdstuk te vermelden. Meestal is de conclusie een onderdeel van het hoofdstuk discussie. Naast de algemene conclusie bevat dit hoofdstuk vaak de factoren die de betrouwbaarheid van het onderzoek eventueel kunnen beïnvloeden. Er wordt dus ook kritisch naar de eigen bevindingen gekeken. Kunnen de resultaten ook op andere manieren worden opgevat? In sommige gevallen worden de resultaten van een onderzoek in de discussie vergeleken met de resultaten van soortgelijke onderzoeken. De IMRAD structuur geeft de hoofdlijn van het artikel aan. Er zijn echter nog enkele toevoegingen die in de meeste wetenschappelijke artikelen voorkomen. Deze toevoegingen zijn als volgt: De samenvatting. De samenvatting van een artikel staat helemaal aan het begin van de tekst. De samenvatting is bedoeld om de lezer een idee te geven van de inhoud van het artikel. Zo kan de lezer al heel snel beoordelen of het artikel voor hem of haar interessant is om te lezen. Een goede samenvatting is dus erg belangrijk om de aandacht van de lezer te kunnen trekken. De referenties. De referenties bevatten alle bronnen die er voor het schrijven van het artikel zijn gebruikt. Elk wetenschappelijk artikel gebruikt wel informatie uit andere bronnen. Deze bronnen worden keurig aan het einde van het artikel weergegeven. Auteur(s): Meestal wordt duidelijk vermeld wie de auteurs zijn en hoe je ze kunt bereiken. Tijdschrift waarin het artikel verschenen is. Als het een peer reviewed tijdschrift is, is het artikel al eerder beoordeeld door een aantal wetenschappers. Je kunt weten of een tijdschrift peer reviewed is en strenge kwaliteitscriteria toepast door naar het redactionele gedeelte van een tijdschrift te kijken. Je kunt ook weten of een bepaald tijdschrift wetenschappelijk is door naar de uitgever te kijken.


Pagina 7

Informatievaardigheden voor academische introductie NLDA (2013-2014) Impactfactor: Bij het gebruik van tijdschriftartikelen is het van belang je af te vragen of het tijdschrift een hoge of lage impactfactor heeft. Meer hierover vind je in de volgende pagina.

Wat is een impactfactor? Impactfactor is een maat voor de frequentie waarmee een “gemiddeld artikel” in een tijdschrift wordt geciteerd in een bepaald jaar of een bepaalde periode. Een hoge impactfactor geeft aan dat een gemiddeld artikel in het desbetreffende tijdschrift relatief vaak geciteerd wordt. Door tijdschriften binnen een bepaald vakgebied met elkaar te vergelijken, wordt duidelijk welk tijdschrift een hogere impactfactor heeft. Impactfactoren kun je vinden in het redactionele gedeelte van een tijdschrift, zie voorbeeld.

Hoe hoger de impactfactor, hoe belangrijker het tijdschrift over het algemeen gevonden wordt. Er is veel discussie over de objectiviteit en het belang van deze maatstaf, maar tegenwoordig wordt aan onderzoekers soms zelfs de eis gesteld in tijdschriften met een hoge impactfactor te publiceren.

Hoe beheer ik de gevonden informatie? Efficiënt bewaren van gevonden informatie is net zo belangrijk als efficiënt zoeken naar informatie. Je verliest het overzicht wanneer je slechts uitgeprinte artikelen opstapelt en geen bronnen beheer doet. Hoe nauwkeuriger je de gevonden informatie opslaat, des te makkelijker en efficiënter kun je werken.

Hoe moet ik bibliografische gegevens beheren? Je kunt het beste de gevonden resultaten op één plaats bewaren (bijvoorbeeld in Endnote) of in Word bij verwijzingen, zodat je in één oogopslag een overzicht hebt van alle gevonden literatuur. Vervolgens kun je aan de literatuurverwijzingen persoonlijke notities toevoegen. Deze notities kun je koppelen aan de gegevens die je in je logboek hebt verzameld. Andere informatie die toegevoegd kan worden tijdens het bewaren van je literatuurverwijzingen, is de plaats waar je het gevonden hebt, zodat je het achteraf makkelijk kan lenen of downloaden. De signatuur van een boek dat in de bibliotheek NLDA aanwezig is of de naam van de bibliotheek waar je het kunt lenen en de naam die je gebruikt om het artikel op je schijf op te slaan, zijn relevante informatie die tijdens het analyseren van de gevonden informatie tijd bespaart.


Pagina 8


Waarom moet ik informatie van internet bewaren? Internet is erg dynamisch. Wat je vandaag via internet vindt, kan morgen van internet verdwenen zijn. Daarom is het van groot belang dat je relevante informatie voor je onderzoek op je computer opslaat, zodat je die altijd kunt raadplegen. Bewaar alle gegevens op één plek. Gebruik een systematiek die het best bij je past.. Net zoals je een zoekprofiel moet maken voordat je begint met het zoeken naar literatuur, moet je ook een bewaarsysteem creëren voordat je gegevens in je computer gaat opslaan.

Wat heeft de bibliotheek NLDA voor mij?

(QR code homepage bibliotheek NLDA)

Een fysieke en digitale bibliotheek. De bibliotheek NLDA heeft ruim 200.000 publicaties (boeken, scripties, hardcopy tijdschriften dvd‟s) Het hele bezit is te doorzoeken via de catalogus. In de catalogus kun je op auteur, titelwoorden, ISBN en trefwoorden zoeken. Ook is het mogelijk om op alle termen tegelijk te zoeken. Er zijn 2 locaties. Waar een boek/DVD/publicatie staat zie je aan het aanvraagnummer. Bijvoorbeeld: Aanvraagnummer KIM -> staat in Den Helder Aanvraagnummer KMA -> staat in Breda Ieder boek is voorzien van trefwoorden, die je als zoekterm kunt gebruiken. Als joker kun je het vraagteken gebruiken. Bijvoorbeeld: je zoekt publicaties waar in de titel (of trefwoord) veiligheid of veiligheidspolitiek of veiligheidsmanagement etc. voorkomt, of je weet niet precies welke omschrijving je moet gebruiken, dan gebruik je als zoekterm veiligheid?


Pagina 9


De bibliotheek heeft ruim 1200 dvd‟s die worden uitgeleend. Alle dvd‟s hebben het trefwoord „DVD” Maak combinaties bij het zoeken bv: DVD Afghanistan of DVD Irak. Denk ook aan naslagwerken! Ze zijn handig en betrouwbaar om snel gegevens in op te zoeken.

Hoe kan ik boeken lenen? Boeken worden voor 45 dagen uitgeleend, Dvd‟s voor 10 dagen. Naslagwerken en tijdschriften worden NIET uitgeleend! Haal je uitleenpas bij de balie, hiermee kun je bij de zelfscan uitleenautomaat zelf je boeken registreren. Via de catalogus kun je boeken verlengen en reserveren. Log in bij lenergegevens en gebruik het lenernummer op de lenerspas en de eerste drie letters van je achternaam.

Wat als een boek niet in de bibliotheek aanwezig is? Als boeken niet aanwezig zijn in de collectie van de Bibliotheek NLDA dan kunnen deze bij een andere bibliotheek aangevraagd worden via het zogeheten interbibliothecaire leenverkeer (IBL). Boeken vraag je via het IBL te leen aan. Je kunt via de uitleenbalie publicaties bij een andere bibliotheek laten aanvragen.

Kan ik in de bibliotheek studeren? In Breda en Den Helder zijn plekken waar je rustig kunt studeren of groepswerk kunt maken.


Pagina 10


Is de bibliotheek altijd open? De digitale bibliotheek is 7 dagen per week, 24 uur per dag toegankelijk. De digitale bibliotheek is toegankelijk vanaf alle IP adressen NLDA. In de bibliotheek is een WIFI omgeving waar je met je laptop of tablet kunt werken. Je hebt toegang tot ruim 20.000 elektronische tijdschriften. Databases als IEEE-IEL, ProQuest Central, Sage, Science Direct, Taylor & Francis en Wiley geven toegang tot miljoenen tijdschriftartikelen die full text beschikbaar zijn. Voor de fysieke collectie (boeken, DVD‟s, naslagwerken) is de bibliotheek iedere werkdag tussen 8.00 en 16.45 geopend.

Welke zoekmachines kan ik gebruiken om (wetenschappelijke) informatie te vinden? Summon en Google Scholar zijn beide zoekmachines waarmee je snel kunt zoeken in een enorme index van wetenschappelijke informatie. Er is een overlap maar er is inhoud in Summon die niet in Google Scholar te vinden is en vice-versa. De twee zoekmachines presenteren relevance ranking op heel verschillende manieren.

Summon Summon is een zoekmachine van de bibliotheek en is vooral waardevol bij een snelle en oriënterende zoektocht naar wetenschappelijke publicaties. Wil je snel weten of je (via de bibliotheek) toegang hebt tot een digitaal artikel, gebruik dan Summon. Sta je aan het begin van een onderzoek en wil je vlug weten wat er zoal over je onderwerp is gepubliceerd, gebruik dan Summon. Summon kent geen geavanceerde zoekmogelijkheden die je in staat stellen om zeer gericht naar publicaties te zoeken. Daarvoor zoek je in de diverse databases. Summon http://nda.summon.serialssolutions.com/

Google Scholar Google Scholar is een goede zoekmachine voor het zoeken naar (wetenschappelijke) bronnen. Qua uiterlijk lijkt het op de gewone Google, een groot verschil is echter dat het zich beperkt tot het zoeken naar wetenschappelijke literatuur. Google Scholar vindt o.a.: wetenschappelijke tijdschriftartikelen, boeken, conferentie verslagen, open acces publicaties, proefschriften en citaties. Google-Scholar http://scholar.google.com/ Als je vanuit de IP adressen NLDA Google-Scholar gebruikt, kun je gelijk doorlinken naar de full text van de gevonden artikelen. Fulltext @ NLDA Library


Pagina 11


Kan ik geavanceerder zoeken, Google en Summon zijn te algemeen? Een online database bevat wetenschappelijke informatie op een of meerdere vakgebieden, bijv. bedrijfseconomie, psychologie, elektrotechniek, computerwetenschappen, internationale betrekkingen etc. etc. In de diverse databases heb je mogelijkheden om geavanceerd te zoeken en zoekprofielen op te slaan. Zoek een database die bij je onderwerp past op: http://www.defensie.nl/nlda/bibliotheek/databases_online_bronnen/

Kan ik meer informatie krijgen of hulp bij het zoeken? Heb je vragen over de dienstverlening van de bibliotheek? Vragen over lenen, verlengen, reserveren? Stel ze gerust. Je kunt ook mailen [email protected] of [email protected]

In Breda en Den Helder zijn informatiespecialisten en senior-informatiespecialisten die je kunnen assisteren bij het zoeken naar informatie.

Gebruikte literatuur Dasselaar, A. (2006). Handboek Internetresearch. Culemborg: van Duuren Media. Gruwel-Brand, S., & Wopereis, I. (2010). Word informatievaardig! Groningen: Noordhoff. Sanders, E. (2012). Eerste hulp bij e-onderzoek : slimmer zoeken slimmer documenteren. Amsterdam: Hogeschool van Amsterdam. Veen, M. v., & Westerkamp, K. (2008). Deskresearch. Amsterdam: Pearson. Werkgroep Normering Informatievaardigheden. (2009). Informatievaardigheid : normen voor het hoger onderwijs. S.l.: Loowi.


Pagina 12

Informatievaardigheden Academische Introductie

Recommend Documents