Informatieavond SDV. Barneveld Eerste Hulp Bij Sport Ongevallen
01-04-2015 Pieter Jansen Master sportfysiotherapeut
Inhoud
1. Risicofactoren voor blessures Inhoud
2. Acute blessures 3. Eerste hulp bij Sportongevallen (EHBSO)
Sportblessures Meest voorkomende sportblessures
Sportblessures
- Spier/peesblessures
29%
- Bandletsel (knie/enkel)
28%
- Overbelasting
20% cijfers VeiligheidNL, 2014
Voetbalblessures
- 620.000 veldvoetballers blessure per jaar
Voetbalblessures
- enkels (27%), knieën (22%) - 50% tussen 10-20 jaar oud
Risicofactoren voor blessures Risicofactoren voor ontstaan van voetbalblessure bestaan uit:
Voetbalblessures
1. Intrinsieke factoren: persoonlijke factoren
2. Extrinsieke factoren: omgevingsfactoren
Intrinsieke Risicofactoren - Leeftijd - Sportvaardigheid
- Balans/ actieve stabiliteit/ kracht Sportblessures
- Lichaamsbouw/ anatomische afwijkingen - Lichamelijke en geestelijke conditie - Disbalans in de spierkracht / spierzwakte - Eerdere blessures - Vermoeidheid
Extrinsieke Risicofactoren - Wedstrijd- en trainingsbelasting (planning) - Speelniveau Risicofactoren
- Speelveld (ondergrond)
- Weersgesteldheid - Schoeisel - Tegenstander - Publiek - Trainer/ leider
Voetbalblessures Belangrijkste ontstaansmechanismen voor voetbalblessures 1. Lichamelijk contact (trappen en schoppen) Voetbalblessures
2. Zwikken 3. Vallen
Voetbalblessures Meestal gevolg van traumamoment 1. Stomp trauma = botsing met tegenstander/ schop tegen been, val (kunst)gras Voetbalblessures
- Meeste gevallen: kneuzing (schade niet zo groot)
2. Energetisch trauma = verstapping, verdraaiing, verkeerde landing - Meeste gevallen: bandletsel, instabiliteit, breuk (schade is groter)
Spierblessures - Spierblessure vaak gevolg van overbelasting, verminderde lichamelijke belastbaarheid.
- ‘Schiet’ het erin? = veel schade Sportblessures
- Na 48uur weinig verbetering? Arts/fysiotherapeut raadplegen
- Te vroeg starten met wedstrijdbelasting kan blessure doen terugkomen Pijnklachten niet negeren tijdens sporten!
Spierblessures Aandoening
Pijn
1.Lichte Weinig spierverrekking
Beweeglijkheid / schade
Geschatte revalidatietijd
Weinig
<1 week 1-2 weken
Spierblessures
2.Zware Gemiddeld spierverrekking
Gemiddeld
3- 4 weken
3.Gedeeltelijke spierscheuring
Gemiddeld
Ernstig
> 4-6/8 weken
4.Volledige spierscheuring
Veel
Ernstig met of zonder gat op de plaats van het letsel
> 8 weken (evt. operatie noodzakelijk)
Acuut enkel/ knieletsel - Vooral bij voetballers tussen 15-35 jaar - Botsing/ trap op knie-enkel: weinig schade - Verdraaiing/ verstapping: grote(re) schade Acuut enkel/knieletsel
Acuut letsel- mate van pijn - Mate van drukpijn te gebruiken voor ernst van anatomische schade aan banden of botten. - Voetballers kunnen geen drukpijn ervaren en doorspelen Acuut enkel/knieletsel
- Kan duiden op kneuzing of gescheurde banden (niet te onderscheiden) zowel in eerste minuut als enkele dagen erna. - Niet alle breuken worden gezien op röntgenfoto.
Acuut letsel- mate van zwelling Direct zwelling? Grote kans op veel schade (vb gescheurde enkelbanden/ kruisbanden)
Acuut enkel/knieletsel
Geleidelijk zwelling (> 8uur)? Kans op grote schade is minder (vb verrekte enkelbanden, meniscusletsel)
De mate van zwelling kan niet altijd als criterium gehanteerd worden voor de ernst van het letsel of voor de waarde van behandeling Diagnose kan beste gesteld worden na 4-5 dagen.
Blessures op basis van groeiontwikkeling - Vooral in de leeftijd van 9-15 jaar
- Vaak in periode van snelle groei blessures
- Botten groeien sneller dan spieren - Risico: acyclische sporten zoals voetbal (sprinten/ springen) - Anatomische (aangeboren) afwijkingen aan het skelet (bijvoorbeeld platvoeten, beenlengteverschil) -lies/ knie/ hak
EHBSO Protection (bescherming) Rust EHBSO
Ijs
Compressie Elevatie
EHBSO = PRICE
PRICE- welbevinden van de voetballer Rust: gecontroleerd actief bewegen en belasten binnen pijngrens kan zinvol zijn om pijn en zwelling te verminderen. Geen absolute rust!
EHBSO
Ijs: met name gericht op lokale pijndemping. Mogelijk waarde bij verminderen reactie/ zwelling
Compressie: eerste 24uur elastische bandage, vervolgens brace/ tape Elevatie: zorgt voor afname van zwelling op korte termijn
PRICE- welbevinden van de voetballer 1. Hoe lang moet je koelen bij een acuut letsel?
EHBSO
2. Doe je de schoen/ scheenbeschermer aan/uit bij een acuut enkel/knieletsel?
3. Wel of geen brancard/rolstoel?
4. Wel of geen medische hulp inschakelen?
PRICE- welbevinden van de voetballer - Schoen aanlaten bij verdenking breuk - Schoen uitdoen als die onder enkelknobbel zit (geen compressie) EHBSO
Koelen?
Water: 25-30 minuten Coldpack: 20-25 minuten Ijsmassage: 15 minuten (koelt snelst en meest effectief).
KORTER KOELEN HEEFT GEEN EFFECT!
PRICE- welbevinden van de voetballer - Na 24-36 uur (48 uur bij groot letsel) herstelt de vaatwand; daarna niet meer koelen.
EHBSO
- Tot 48 uur na het ontstaansmoment koelen, daarna de nadruk leggen op actief bewegen.
- Frequentie: om de 2 uur koelen; in die fase neemt de pijn en zwelling toe.
EHBSO Eerste Hulp Bij Sport Ongevallen - Verlenen van hulp aan mensen die zich blesseren tijdens sporten. EHBSO
- Sporter wil graag doorgaan met sporten - Ernst van de situatie leren inschatten
- Leren hoe blessure juist te behandelen is - Communicatie met sporter belangrijk - Hoe voorkom je sportongevallen (preventie)? Gebruik gezond verstand!
EHBSO - stappenplan 0. Sportongeval vindt plaats. Mensen zien getroffen sporter liggen.
1. Probeer situatie te overzien. Is het veilig om hulp te verlenen? Wat is de ernst van het sportongeval? EHBSO
1a Is de situatie acuut bedreigend voor leven of gezondheid van sporter op lange termijn? Risico op zo’n situatie aanwezig? = 112 bellen
1b Is de situatie niet acuut bedreigend voor leven of gezondheid van sporter? Situatie zelf goed te beoordelen en behandelen? Twijfel = SEH/ arts
EHBSO - stappenplan 2. Neem als EHBSO’er de leiding over situatie en zorg voor taakverdeling. (bv. 112 bellen, rolstoel laten halen enz.)
EHBSO
3. Kun je de situatie zelfstandig goed beoordelen en behandelen? Behandel de verwonding op juiste manier zodat geen verdere schade ontstaat.
4. Heeft sporter na jouw behandeling nog deskundige hulp nodig? Ga dan samen naar (huis)arts of SEH van ziekenhuis. Of zorg ervoor dat sporter hier zelf naar toe gaat.
EHBSO Sport blessure vrij –NOC-NSF
EHBSO
-Bewusteloosheid en flauwvallen -Blaren -Bloedhygiëne en wonden -Bloedneus en neusbreuk -Epilepsie -Hersenschudding -Kneuzingen en letsels aan gewrichten, botten en spieren -Spierscheur -Kramp -Moeite met ademhalen (astma- aanval) -Oogletsel -Pijn op de borst: een hartaanval? -Steken in de zij -Suikerziekte (Diabetes Mellitus) -Tand eruit
Conclusie acute zorg op voetbalveld - Veilige situatie? - Wat is er gebeurd (traumamoment)? - Mate van pijn/ zwelling? EHBSO
- Belasten mogelijk? - Doorsturen ja of nee?
- Twijfel? medisch specialist inschakelen Blijf rustig en gebruik gezond verstand!
Preventie 1. Bouw het sporten goed op Warming up, seizoensplanning
2. Speel sportief
Spelregels, blessure door medespeler/tegenstander Preventie
3. Zorg voor een passende sportuitrusting Schoeisel, scheenbeschermers, kleding
4. Zorg voor een gezonde leefstijl
Voeding, voorkom overgewicht, voldoende drinken
5. Zorg voor veilige sportaccommodatie Sportvelden, EHBSO-kit, ijs, materialen
Preventie en richtlijnen - www. nocnsf.nl - www. sportzorg.nl
Preventie
- Richtlijnen NOC- NSF / EHBSO-kit Verbandmateriaal Verbanden Pleisters Windsels Hulpmateriaal Accommodatie/ omstandigheden AED Ijs enz….
TAKE HOME MESSAGE - Iedereen kan EHBSO verlenen - Blijf rustig EHBSO SDV.Barneveld
- Voorzieningen/ omstandigheden dienen optimaal te zijn bij SDV. Barneveld
- Onbekend = onbekwaam -Twijfel = doorsturen/ hulp zoeken
Vragen
Vragen
