STILLE WEEK 2004
Nederlands Gereformeerde Kerk Voorthuizen/Barneveld
STILLE WEEK Stil zijn zal ik want de dagen die komen heb ik nodig om te leren begrijpen waarom. Nu zoek ik nog naar antwoorden. Wie bent U? Blinden zien doven horen lammen staan op. Geef me een paar dagen om te ontdekken wie U bent. Stil zijn wil ik maar wel voorlopig, zoals een geheim dat straks onthuld wordt. Stil staan wil ik bij Uw lijden bij Uw sterven, dan mag ik weten wie U bent, wat U deed. Omdat het antwoord dan gegeven is. Het geheim is openbaar geworden. De stilte wordt opgeheven straks als het zondag wordt. Cor van Vliet
2
VOORWOORD “Stille Week” is de laatste periode van de lijdenstijd, waarin we ons richten op de viering van het Paasfeest. Meer dan Kerst is de viering van Pasen het centrale christelijke feest. De HERE heeft zijn volk in het Oude Testament geleerd om de sabbatten te onderhouden. Daaronder verstaan de wekelijkse sabbatdag, maar ook de grote feesten van het Oude Verbond. Maar ook in de nieuwe bedeling versterkt de viering van de grote feesten ons geloof. Het is goed om daar als gemeente in te groeien. Dat doen we door de diensten op Witte Donderdag, Goede Vrijdag, Stille Zaterdag en Paaszondag. De viering op Witte Donderdag is een passende gedachtenis aan de instelling van het avondmaal, waardoor de Heer het onvoorstelbare gebeuren van Zijn dood en opstanding, plaatste in het kader van het: “… voor jullie gebroken/vergoten”. We vieren het avondmaal op donderdag en niet op Goede Vrijdag, omdat de Heer het op de avond voor Zijn arrestatie heeft ingesteld, maar ook omdat het avondmaal niet alleen wijst naar de dood van de Here Jezus (Goede Vrijdag) maar ook naar Zijn opstanding (Pasen). Het is de opgestane Heer die ons aan tafel nodigt. We willen in de diensten het verlossingswerk van God gedenken, maar willen dat ook thuis doen, door samen dezelfde schriftgedeelten te lezen. Er zijn ook weer een paar werkjes voor de kinderen opgenomen evenals suggesties voor vertellingen aan de kinderen.
Gebed Nu wij deze week in gedachten bezig zijn met Uw lijden en sterven, Here Jezus, willen wij U vragen of wij zover mogen komen, dat wij met Paulus mogen zeggen: Het is niet langer ik die leef, maar Christus leeft in mij. Geef ons de genade deel te krijgen aan Uw sterven, om zó met U op te staan in een nieuw leven. Amen
3
SYMBOLIEK MET PALMPASEN VOOR KINDEREN Hoe maak je een palmpasenstok? Zo!
Laat een ouder iemand een kruis maken van 2 stokken of latten. (Eén stok is ongeveer 70 cm. en de andere 40 cm.) Het kruis kun je nu omwikkelen met stroken geel crêpepapier. Versier de palmpasen stok nu met zelfgemaakte papieren bloemen, kuikentjes, slingers. Je kunt ook aan een touwtje pinda's, krenten en nootjes rijgen en dat als slinger gebruiken. Verder kun je er groene takjes van buxus aanmaken. Als laatste steek je een broodhaantje boven op de palmpasenstok en klaar is kees. In veel kerken lopen de kinderen met de palmpasenstok een rondje door de kerk. Of loop gewoon een klein rondje buiten, zodat de mensen zien dat het palmpasen is.
Een palmpasenstok heeft de vorm van een kruis en verwijst hiermee naar het houten kruis van Goede Vrijdag. De groene buxustakjes verwijzen naar de intocht van Jezus in Jeruzalem, waarbij de mensen met takken Hem toezwaaiden. De haan verwijst naar Petrus. Voordat de haan kraaide had hij drie keer gezegd, dat hij Jezus niet kende. Brood verwijst ook naar het breken en delen van het brood bij het laatste avondmaal. PALMZONDAG 4 APRIL
Lezen Johannes 12 : 12 -19 In dit bijbelgedeelte blijkt, dat de Here Jezus hier zowel juichend ontvangen als afgewezen wordt vanwege Zijn “succes”. De schare juicht Hem toe, omdat Hij Lazarus heeft opgewekt uit de dood. De Farizeeën wijzen Hem af omdat Hij zo alle aandacht krijgt. Beide reacties slaan de plank mis, omdat ze Jezus niet erkennen als de Zoon van God die mens geworden is om voor ons te lijden en te sterven. Als wij dit wonder van Gods liefde gaan begrijpen, verandert alles. We gaan anders naar God kijken, we gaan anders naar onszelf en anders naar onze medemens kijken. En hij dan? Deze vraag is als een kruis, dat telkens weer wordt opgericht door de gemeente van Jezus. Waarom kunnen wij elkaar niet de ruimte geven, de ruimte die Jezus gemaakt heeft onder Zijn leerlingen, onder de Zijnen van alle tijden?
4
Het is de ruimte waarin men zich niet meer aan elkaar hoeft te stoten, maar waarin men elkaar kan groeten en begrijpen, ondanks alle verscheidenheid. Hanna Hümmer
U kunt met jonge kinderen de geschiedenis van Abrahams offer uit de kinderbijbel lezen (Genesis 22).
5
MAANDAG 5 APRIL Lezen Johannes 1:29-34 Johannes de Doper wijst Jezus aan als het “Lam Gods, dat de zonde der wereld wegneemt”. In het beeld van het “Lam Gods” komen verschillende gegevens uit het Oude Testament samen. Abraham hoefde, zijn zoon Isaäk uit eindelijk niet te offeren omdat de HERE voor “een lam ten brandoffer” zorgde (Gen.22). De Israëlieten slachten jaarlijks op het Paasfeest een “Paaslam” om te gedenken dat de HERE hen uit Egypte had bevrijd en het bloed van het Paaslam hen gespaard had voor de tiende plaag, waarbij alle eerstgeborenen omkwamen. En op de Grote Verzoendag werden de zonden van het volk, symbolisch op de zondebok gelegd, die de zonde van het volk wegdroeg de woestijn in (Lev.16). In Jesaja 53 lezen we over de ‘knecht des HEREN’: “Hij werd mishandeld, maar hij liet zich verdrukken en deed zijn mond niet open; als een lam dat er slachting geleid wordt, en als een schaap dat stom is voor zijn scheerders, zo deed hij zijn mond niet open”. Jezus zal deze schriftgegevens gaan vervullen, daarop wijst Johannes de Doper. De volgende dag herhaalt hij deze woorden. Twee van de discipelen van de Doper worden discipelen van Jezus. Willen wij dit offerlam, deze zondebok volgen?
Gezang 476:2 Lam van God, in eeuwigheid te prijzen, die voor 's werelds zonden boet, uw gekruisigd vlees is waarlijk spijze, waarlijk drank uw heilig bloed. Uit een duister, vreeslijk boven mate riept Gij tot Hem die U had verlaten, maar uw stem breekt door de nacht: Vader, wereld, 't is volbracht.
6
REBUS De eerste letter van deze dingen, planten of dieren vormen een zin.
Lees met de kinderen uit de kinderbijbel de geschiedenis van het verloren schaap. Refrein: Jezus is de Goede Herder Jezus, Hij is overal, Jezus is de Goede Herder brengt mij veilig naar de stal. Als ik ‘s avonds niet kunt slapen en je bang in ’t donker bent, denk dan eens aan al die schaapjes, die de Heer bij name kent. Refrein En wanneer je soms allen bent En je hart is vol verdriet, denk dan aan de Goede Herder. Hij vergeet zijn schaapjes niet. Refrein
DINSDAG 6 APRIL Lezen Johannes 10:11-18 Wie wil er nu niet dat er goed voor hem of haar gezorgd wordt? Daarom is het beeld van de Here Jezus als de goede herder zo’n troostvol beeld. De Here Jezus is door God de Vader aangewezen als onze Herder. Hij heeft alles voor ons over. Wij, zijn schapen, gaan Hem ter harte. Hij kent ons! De goede herder zet zijn leven voor ons in. Het is Gods liefde, die de Here Jezus motiveert om Zelf vrijwillig zijn leven af te leggen. Zo heeft de Here Jezus heel Gods wet vervuld. “Gij zult de Here, uw God, liefhebben met geheel uw hart en met geheel uw ziel en met geheel uw verstand. Dit is het grote en eerste gebod. Het tweede, daaraan gelijk, is: Gij zult uw naaste liefhebben als uzelf.” Zo, door zijn leven op aarde, door zijn dood en opstanding, zo maakt de goede herder het voor ons mogelijk om de HERE te dienen. Hij heeft Gods wet voor ons vervuld, opdat wij deel zouden krijgen aan al Zijn rijkdom. Door deze goede herder mogen wij bij de Vader horen. De Vader kent de goede herder en de goede herder kent zijn schapen. Zo wordt er onvoorstelbaar goed voor ons gezorgd. God zij dank!
7
Kindergebed Lieve God, Wij komen wel eens pijn, verdriet en dood tegen. Daar zijn we een beetje bang voor. God, help ons als we het kruis in ons leven tegen komen. Amen. PUZZEL 1. Plaats waar de discipelen zijn
2. Discipel die Jezus verloochende 3. Andere naam voor Zaligmaker 4. Plaats waar Jezus stierf 5. Jezus was begraven nadat Hij …... was 6. Maar nu is Hij weer….…… 7. Jezus zegt: ……….zij ulieden 8. Volgelingen van Jezus 9. Wij denken aan de opstanding tijdens het……… 10. Discipel die het eerst niet kon geloven
Gezang 348:7 Gij hebt U zelf gegeven als zaad, voor ons ontkiemd, uw hart en ziel en zegen, Gij zijt het, die ons dient met vlees en bloed en leven o God en Heer, groot is uw eer, halleluja!
8
WOENSDAG 7 APRIL Lezen Johannes 12:20-26 In Jeruzalem waren veel mensen bij elkaar gekomen vanwege het Paasfeest. Een van die schare gingen Jezus enthousiast tegemoet omdat ze gehoord hadden van de opwekking van Lazarus. Dit wonder maakte hen enthousiast. De Farizeeën zijn jaloers en zeggen tegen elkaar: “de gehele wereld loopt Hem na”. Inderdaad, de gehele wereld loopt Hem na, er zijn zelfs Grieken, die Jezus wel willen zien. Maar dan laat de Here Jezus zien dat de manier waarop Hij verheerlijkt zal worden anders is, dan men verwacht. Nier door een enthousiaste schare, niet door wereldwijde interesse, maar Hij zal verheerlijkt worden door de Vader. De Groot Nieuws Bijbel vertaalt vers 25 als volgt: “Wie zijn leven veilig wil stellen zal het verliezen, maar wie het in deze wereld wil prijsgeven, zal het behouden en eeuwig leven.” Voor de Grieken die Jezus willen zien, is dit de boodschap die ze meekrijgen. Jezus zien, Jezus kennen, dat is begrijpen dat Hij Zijn leven niet veilig gesteld heeft, maar dat Hij het prijsgegeven heeft. Zo heeft de Here Jezus zich, als een graankorrel in de aarde, overgegeven in de dood. Die weg van zelfverloochening, dat is Zijn verheerlijking. Wil je Jezus leren kennen? Dan daagt Hij je uit om Hem te volgen, om ook te kiezen voor de weg van de zelfverloochening. Wie Jezus zo volgt, zal net als Jezus door de Vader geëerd worden, verheerlijkt worden.
9
COLUMN The Passion of the Christ En… wat doe jij? Ga jij hem kijken, of niet? Over de film ‘The Passion of the Christ’ is momenteel veel te doen. Filmmaker Mel Gibson laat daarin gedetailleerd én bloederig de lijdensweg van Jezus zien gedurende zijn laatste uren voor hij stierf aan het kruis. Sommigen zien in de film het ultieme evangelisatiemiddel, want daar kun je je niet-gelovige vrienden nog eens mee naar toe nemen. Laat de beelden – bioscoopformaat! - tot je doordringen en je moet er vast diep van onder de indruk raken, is de gedachte. Anderen zijn ervan overtuigd dat de film afbreuk doet aan het lijdensverhaal zoals dat via de Bijbel tot ons komt. Immers, je kijkt door de ogen van een filmmaker naar een interpretatie van het lijdensverhaal. Hij bepaalt het beeld dat vast nog wel enige tijd op je netvlies zal blijven plakken. Dat Jezus onnoemelijk geleden moet hebben, zal waarschijnlijk niemand betwisten. Maar welke filmmaker kan eigenlijk ooit het werkelijke lijden, het boeten voor de zonden, correct weergeven? Welk special-effect kan dàt lijden verbeelden? Wat er met The Passion of the Christ in elk geval is bereikt, is dat Jezus voor christenen, niet-christenen en randkerkelijken weer volop letterlijk ‘in the picture’ is. Dat kan een winstpunt zijn om met elkaar in gesprek te raken over de kern van het evangelie. Zijn lijden was immers nodig om ons vrij te pleiten bij de Vader. Door in Zijn werk te geloven, te beseffen dat wij mensen eigenlijk schuldig waren en niet Jezus, kunnen wij immers straks in de hemel komen. Maarre… wat doe jij? Waarom zou jij de film wel of niet kijken?
10
WITTE DONDERDAG 8 APRIL
Lezen Johannes 14:15-20 en 25-27 Tijdens deze laatste Paasmaaltijd belooft de Here Jezus, dat de Vader de Heilige Geest aan de discipelen zal geven. In hoofdstuk 16 zegt de Heer, dat als Hij niet heengaat, de Trooster niet kan komen. Wij kunnen niet zonder de Heilige Geest. Want de Heilige Geest leidt ons in de waarheid. De Trooster laat ons zien wat onze enige troost in leven en sterven is. Zo mogen wij luisteren naar het belijden van de kerk in Zondag 1 van de Heidelbergse Catechismus: VRAAG: ANTWOORD:
11
Wat is uw enige troost in leven en sterven? Dat ik met lichaam en ziel in leven en sterven, het eigendom ben, niet van mijzelf, maar van mijn trouwe Heiland Jezus Christus. Want Hij heeft met zijn kostbaar bloed voor al mijn zonden betaald en mij uit alle macht van de duivel verlost. Hij bewaart mij zo, dat zonder de wil van mijn hemelse Vader geen haar van mijn hoofd vallen kan, ja zelfs zo, dat alles dienen moet tot mijn heil. Daarom geeft Hij mij door zijn Heilige Geest ook zekerheid van het eeuwige leven en maakt Hij mij van harte bereid om voortaan voor Hem te leven.
RECEPTEN Matzes (ongezuurd brood) De ongezuurde koeken zijn heel belangrijk in de joodse cultuur. Wij kennen ze als matzes, het joodse Paasbrood, dat op tafel verschijnt bij het traditionele joodse Pasen, Pesach. Toen de Egyptische farao de Israëlieten in vrijheid liet gaan naar het land Kanaän moest het vertrek haastig geschieden, voordat de farao zich kon bedenken. Geen tijd daarom om het deeg te laten rijzen: als eten voor de eerste dagen onderweg moest men snel gebakken, ongerezen brood meenemen. Zo ontstond de vaste instelling: op Pesach, het feest van de herdenking van de Uittocht, mag geen kruimeltje zuurdesembrood in huis te vinden zijn. Zo hield Mozes het zijn volk voor, zo staat het geschreven in Exodus 12 en zo is het tot op deze dag. Benodigdheden: harde tarwe warm bronwater (1 deel water op 2 delen bloem) Kneed het deeg 5 minuten tot het niet meer plakt en uitgerold kan worden. Vorm balletjes van het deeg, rol deze zo dun mogelijk uit, prik het deeg met een vork in. Leg de deeglapjes op voorverwarmde bakplaten en bak ze 6 a 8 minuten in een voorverwarmde oven van 245 graden C, tot ze licht beginnen te kleuren. Ze zijn dan nog slap, maar worden krokant tijdens het afkoelen. Om ook maar het kleinste begin van gisting te voorkomen, mag er niet meer dan 18 minuten verlopen tussen het mengen van het deeg en het plaatsen in de oven. Matzebrij In veel joodse gezinnen maken ze in de Pesachtijd van alles met matzes. Zoals matzebrij. Meng bijvoorbeeld verkruimelde licht vochtig gemaakte matzes met ei, zout en peper en bak ze als pannenkoekjes. Bestrijk ze met honing of strooi en suiker en kaneel op. Je kunt er ook hartige koekjes van bakken. Meng dan geraspte kaas door het deeg.
12
GOEDE VRIJDAG 9 APRIL Lezen Johannes 18:1-11 Als de Here Jezus gearresteerd wordt zegt Hij: “Wie zoeken jullie? En zij zeiden: Jezus de Nazoreeër. het ben. Indien gij dan Mij zoekt, laat deze heengaan”
Jezus antwoordde: Ik zeide u, dat Ik
Hier gebeurt heel concreet wat in het avondmaalsformulier wordt aangeduid als er staat: “Hij werd geboeid om ons in de vrijheid te stellen”. Maar heel dit lijden staat in het teken van Gods zorg voor de zijnen, die hij zo heeft liefgehad tot het einde. “Hij is onschuldig ter dood veroordeeld, zodat wij voor Gods gericht zouden vrijgesproken worden. Ja, Hij heeft zijn lichaam aan het kruis laten spijkeren, om de akte van beschuldiging die tegen ons gericht was, weg te doen door haar aan het kruis te nagelen. Door dit alles heeft Hij die vloek die op ons lag, op Zich genomen om ons met zijn zegen te vervullen. ….”
13
14
STILLE ZATERDAG 10 APRIL Lezen Johannes 19:31-37 “En Hij boog het hoofd en gaf de Geest”. De dood van onze Heiland werd onweerlegbaar vastgesteld. Het was niet nodig om Zijn beenderen te breken en zo volledig zeker te zijn van Zijn dood. Johannes was er getuige van. Het staat onweerlegbaar vast. Hij die “de weg, de waarheid en het leven” is, is gestorven. Zijn lichaam werd verzorgd en begraven. Dood en begraven! Over en uit?
Stille Zaterdag Dit is de donkerste van alle nachten. Nooit is een nacht zo zwaar, zo zwart geweest. Nu triomferen alle hellemachten, Nu juicht de satan, en nu lacht het Beest. De zaterdag duurt lang voor wie geloven. De engelen wachten roerloos voor de troon. Maar alle lichten schijnen uit te doven, De dood heerst in het graf van Davids Zoon. De nieuwe dag wordt moeitevol geboren In nevel, die hem als een floers omgeeft. Maar onweerstaanbaar komt de morgen gloren, God zendt Zijn dienaars uit, want zie: Hij leeft! E. IJskes-Kooger
15
De hele avond en de lange nacht zaten de soldaten bij het graf te waken, en ze sliepen om de beurten. Maar er gebeurde niets. De volgende dag zaten ze er ook. Dat was de tweede dag dat ze daar waren, maar er gebeurde nog niets. Daarna ging er weer een nacht voorbij en nog was er niets gebeurd. Het begon licht te worden, de zon kwam op. En toen gebeurde het!
16
PAASZONDAG 11 APRIL Lezen Johannes 20:19-29 De Heer is waarlijk opgestaan. De dood is overwonnen. Zo is het leven de moeite waard. Ook als wij in of door dit leven vastlopen, beschadigd of gebroken zijn. De opstanding van Jezus Christus betekent ook voor ons een nieuw begin. We laten ons niet vastpinnen op het gebroken verleden maar mogen vol hoop naar die toekomst toe leven. Er is in Christus steeds een nieuw begin.
Een nieuw begin Hoe donker het ook is, Hoe misvormd we ook zijn, Moeiteloos herkent Hij ons in onze ware gedaante. Voor eeuwig identificeert Hij ons met onze oorspronkelijke naam, met het gezicht dat Hij ooit zo toegewijd tekende. Zo’n God. Geloven is geloven. Liefde is liefde. Hans Bouma
17
LITURGIE VAN DE DIENST OP WITTE DONDERDAG om 19.30u in de Ned. Ger. Kerk, Hoofdstraat 202 te Voorthuizen Gezang 178: 1, 4, 5 Stil gebed gevolgd door Votum en Groet Gezang 449: 1, 2, 3 Gebed Onze Bundel 75 Schriftlezing Johannes 13: 1-20 Gezang 169: 4, 5, 6 Overdenking Psalm 133: 1 Collecte Formulier Psalm 34: 5, 4 Instellingswoorden, rondgaan brood en wijn Gezang 360: 2, 3 Dankgebed Schriftlezing uit Johannes 17 Gezang 160 Zegen
18
LITURGIE VAN DE DIENST OP GOEDE VRIJDAG 19.30u in de Ned.Ger. Kerk, Hoofdstraat 202 te Voorthuizen Psalm 102: 6, 13 Stil Gebed gevolgd door Votum en Groet Psalm 89: 14 Gebed Schriftlezing Johannes 18: 12-27 Gezang 182: 2 Schriftlezing Johannes 18: 28-40 Gezang 182: 3 Schriftlezing Johannes 19: 1-16a Gezang 182: 5 Overdenking Psalm 31: 1, 4 Gebed Schriftlezing Johannes 19: 16b-27 Gezang 189: 1, 2 Schriftlezing Johannes 19: 28-37 Gezang 192: 1, 2 Schriftlezing Johannes 19: 38-42 Psalm 89: 18 Zegen
19
LITURGIE VAN DE DIENST OP STILLE ZATERDAG 19.30u in de Ned. Ger. Kerk, Hoofdstraat 202 te Voorthuizen Psalm 16: 3, 4 Stil gebed gevolgd door Votum en Groet Psalm 116: 1, 3, 4, 7 Gebed Gezang 182: 6 Schriftlezing Johannes 19: 38-42 Gezang 195: 1, 2, 3, 5 Meditatie Psalm 121: 1 Gebed Psalm 130: 3, 4 Zegen
20
LITURGIE VAN DE DIENST OP PAASZONDAG 09.30u in het Johannes Fontanuscollege, Weth. Rebellaan 135 Evangelische liedbundel 171 Onze Bundel 78 Stil Gebed, Votum en Groet Onze Bundel 47 Wetslezing Rom 6:1-14 Gezang 217:1, 3, 4 Gebed Onze Bundel 219 Psalm 118: 1 Oude Berijming Schriftlezing Johannes 20:1-23 Psalm 118:11 Oude Berijming Preek Gezang 169: 1, 5, 6 Gebed Collecte Onze Bundel 14 Zegen Gezang 456 : 3
21
(Een nieuw begin)
De Opstanding van Jezus Het heeft mij altijd verbaasd, dat zoveel mensen het geboortefeest van Jezus willen vieren om daarna een jaar lang tamelijk onverschillig voorbij te gaan aan alles wat met het geloof en de Bijbel te maken heeft. Natuurlijk is er - tot op zekere hoogte - een verklaring: Zo’n kindje in een stal tussen de dieren heeft iets heel romantisch en betekent zeker geen bedreiging. Daarbij een boodschap over ‘vrede op aarde’ voor ‘mensen van goede wil’… Wie zou dat niet willen? Goede Vrijdag herinnert aan een harde realistische gebeurtenis. Je kunt je er echter wel een goede voorstelling van maken. De betekenis ervan gaat - helaas - aan velen voorbij. En dan Pasen. Een leeg graf. Een verrezen Heiland. Het is meer dan het menselijk verstand kan bevatten. Inderdaad: het geloof – in de feitelijke betekenis van het woord – is nodig om de volle omvang van dit wonder, dit heil te kunnen bevatten. Mijn Meester is verrezen, Hij leeft in werkelijkheid; Ik blijf daarin geloven, als ieder het bestrijdt; Ik leef van zijn genade, ik koester me in zijn licht, En als ik naar Hem uitzie, is Hij in ’t zicht. Hij leeft! Halleluja! Jezus leeft! Hij zorgt voor mij bij dag en nacht, Hij is mijn levenskracht. Hij leeft! Verlost van zonde en smart, Wat mij die diepe vreugde geeft: Hij leeft ook in mijn hart! vrij naar Majoor A.M. Bosshardt
22