Informatie over vakantie met een glutenvrij dieet in Groot-Brittannië vakantiefolder 2.02 Groot-Brittannië versie 6, juli 2009
Nederlandse Coeliakie Vereniging Postbus 65 3860 AB Nijkerk Telefoon Fax E-mail Website
033 - 247 10 40 033 - 247 10 42
[email protected] www.glutenvrij.nl
Vakantiefolder 2.02 Groot-Brittannië
Nederlandse Coeliakie Vereniging
Informatie over vakantie met een glutenvrij dieet in Groot-Brittannië Inleiding Vakantie staat voor velen gelijk aan genieten. Genieten van alles wat het vakantieland te bieden heeft en genieten van de buitenlandse keuken. Dit laatste kan, vanwege de beperkingen die het glutenvrije dieet met zich meebrengt, voor coeliakiepatiënten nogal eens uitmonden in een teleurstelling. Vaak is men onvoldoende bekend met de lokale keuken en ontbreekt het inzicht in de precieze samenstelling van de gerechten. Ook kan het zijn dat men te weinig taalkennis heeft, om een meer dan alledaags gesprek te kunnen voeren en dus kan het principe van het glutenvrije dieet slechts gedeeltelijk of niet overgebracht worden. Om een teleurstelling op vakantie zoveel mogelijk te voorkomen is het van belang goed geïnformeerd op vakantie te gaan. Een goede voorbereiding kan bestaan uit het goed doorlezen van deze informatie. Bij de Nederlandse Coeliakie Vereniging kunt u tevens dieetpasjes (formaat creditcard) in verschillende talen bestellen. Op deze pasjes staat in het kort vermeld wat u wel en beslist niet mag eten. Dit is erg handig voor gebruik in restaurants en hotels. Daarnaast geven reisgidsen vaak informatie over de voedingsgewoonten van een land. Ook kunt u via internet tal van pagina’s met informatie over coeliakie en buitenlandse coeliakie verenigingen raadplegen. Wij zijn er bij het schrijven van deze informatie vanuit gegaan dat u bekend bent met het glutenvrije dieet binnenshuis en de problemen die dit dieet ´buitenshuis´ met zich mee kan brengen. Zo wordt bijvoorbeeld verondersteld dat u weet, dat in restaurants duidelijk aangegeven moet worden dat u vlees, wild of gevogelte zonder saus of jus of met glutenvrije jus of saus geserveerd wilt hebben. Hier zal dan ook niet op in gegaan worden. De informatie is er specifiek op gericht de voedingsproblemen, die u als coeliakiepatiënt in GrootBrittannië kunt tegenkomen, zoveel mogelijk te voorkomen.
De Engelse coeliakie vereniging Een belangrijke informatiebron voor uw glutenvrije vakantie in Groot-Brittannië is Coeliac UK. Net als de NCV behartigt Coeliac UK de belangen van mensen met coeliakie en geeft ze informatie en advies, ook aan u als vakantieganger. Het adres van de Engelse coeliakie vereniging is: Coeliac UK 3rd Floor, Apollo Centre Desborough Road High Wycombe Buckinghamshire HP11 2QW Tel: 01494 437 278 Fax: 01494 474 349 website: www.coeliac.org.uk Uitgebreide informatie over diverse onderwerpen vindt u op de website van de Engelse coeliakie vereniging. Let wel: websites veranderen regelmatig, het kan daarom zijn dat sommige informatie nog bijgewerkt moet worden.
Glutenvrije dieetproducten De verkrijgbaarheid van glutenvrije dieetproducten in Groot-Brittannië is goed. In winkels als Tesco, Sainsbury’s, Safeways, Asda, Co-op, Iceland, Somerfield, M&S en Morrisons zijn glutenvrije (dieet) producten te koop. Ook in pharmacies (apotheken) en health food stores (reformwinkels) worden glutenvrije (dieet) producten verkocht. Op de website staat een lijst met links en adressen van producenten van glutenvrije producten. Door op de homepage te klikken op ‘Food business’ Æ ‘Food production services’ Æ ‘Distributors’
Bron: www.glutenvrij.nl
-2-
versie 5, juli 2009
Vakantiefolder 2.02 Groot-Brittannië
Nederlandse Coeliakie Vereniging
kunt u deze lijst vinden. Ook onder het kopje ‘Gluten-free Living’ Æ ‘Visiting the UK’ kunt u nuttige informatie vinden.
Lijst van glutenvrije merkartikelen Bij de Engelse coeliakie vereniging is de Gluten-free Food & Drink Directory te bestellen. U kunt deze bestellen door een contactformulier in te vullen op de homepage (ga naar ‘Contact us’) of te bellen naar telefoonnummer: + 44 870 444 8804. Maandelijkse updates van de lijst zijn van de site te downloaden.
Hotels Op de website is via ‘Gluten-free Living’ Æ ‘Travel & Dining’ Æ ‘Visiting the UK’ een aantal namen te vinden van hotels en restaurants waar men met het glutenvrije dieet terecht kunt.
Overig U kunt voor vragen over vakantie in Groot-Brittannië of over andere onderwerpen de Engelse coeliakie vereniging mailen. Door op de homepage te klikken op ‘Contact Us’ krijgt u een lijst te zien met onderwerpen. U kunt op het betreffende onderwerp klikken en dan kunt u meteen een email sturen met uw vraag. Zo kunt u bijvoorbeeld het onderwerp ‘Order a Food & Drink Directory’ or ‘all other enquiries’ vinden.
De Britse keuken Voedingsgewoonten Bij de beschrijving van de Britse keuken is het van belang zich te realiseren dat de typische kenmerken en gerechten langzaam aan het verdwijnen zijn. In Europa lopen diverse eetculturen steeds meer door elkaar. De klassieke gerechten worden aangepast aan de smaak, wensen en mensen van deze tijd. Dat dit ook het geval is in GrootBrittannië is natuurlijk vanzelfsprekend. De klassieke Britse keuken kenmerkt zich door eenvoud. Eenvoud in de bereidingswijze en eenvoud van smaak. Dit komt o.a. tot uiting in het veelvuldig gebruik van de aardappel. Deze wordt niet alleen tijdens het diner, als onderdeel van het hoofdgerecht gegeten, maar ook verwerkt in aardappelsoep, aardappelcake, aardappelbrood en aardappeltaart. De eenvoud komt ook naar voren in de typische voorkeur voor zoetigheid. Toast met (zelfgemaakte) jam en / of marmelade is een onmisbaar onderdeel van het ontbijt en de ‘Tea’. Daarnaast zijn er de vele zoete tussendoortjes en nagerechten als cake, gebak, koek, pudding, yoghurt, ijs en fruit in gelei. Typische Britse producten en gerechten zijn Gerecht Bacon and eggs Black Pudding or Blood Pudding Bread and Butter pudding Christmas Pudding or Plum Pudding Cockie-leekie soup Cream-crowdie Drisheen Fish and Chips
Bron: www.glutenvrij.nl
Omschrijving gegrild of geroosterd spek met gebakken, gekookt, gepocheerde of roereieren bloedworst gevuld met o.a. vlees, vet, reuzel, brood, gerst en havermout gebakken laagjes beboterd brood met krenten en rozijnen een gestoomde compacte donkere pudding/cake van gedroogde vruchten, noten, reuzel, broodkruim, bruine suiker, melasse stroop en specerijen (kerst- pudding) kippensoep met prei en pruimen typisch Schots dessert bestaande uit geroosterde havervlokken met slagroom, honing en verse bessen (zoals frambozen, bosbessen, bramen) een soort bloedworst typisch Britse afhaalmaaltijd, welke bestaat uit een in beslag gedoopte en gefrituurde vis (schelvis of kabeljauw) met gefrituurde dikke aardappelslierten. Deze maaltijd wordt gewikkeld in speciaal papier.
-3-
versie 5, juli 2009
Vakantiefolder 2.02 Groot-Brittannië
Gerecht Haggis Irish stew Irish coffee Jacked potatoes Jelly Kedgeree Pasteien (bijv. Kidney pie) Pickles en chutneys Ploughman’s lunch Porridge Muffins Roasted beef with Yorkshire pudding Scotch eggs Scones Sirlion Steak, Kidney and Oysterpudding Sussex pond pudding Welsh Rarebit (Rabbit)
Nederlandse Coeliakie Vereniging
Omschrijving gevulde schapenmaag lamsvlees, wortel en uien, langzaam gaar gestoofd in een grote pan met water sterke koffie met whisky, bruine suiker en slagroom in de schil gebakken aardappelen, geserveerd met boter gelatinepudding schotel van rijst met gerookte schelvis, gekruid met kerrie en cayennepeper vlees en groente in een (korst)deegomhulsel ingemaakte groente of fruit in zuur en suiker stokbroodje met boter en kaas (meestal Cheddar of Stilton), augurken, geserveerd met sla, halve appel, selderij, paté en een gekookt ei (Schotse) havermoutpap soort gebakje (tussen cake en pannenkoeken in) dat warm, met boter, wordt gegeten gebraden / geroosterd rundvlees met een pudding van bloem, melk, boter en eieren hardgekookt ei in een jasje van ham en kalfsvlees voorzien van een paneerlaag, vervolgens wordt dit gefrituurd in olie cake-achtige broodjes met boter en jam gebraden of geroosterde entrecôte ‘vleespuddingen’ van o.a. vlees, oesters, bloem, bouillon en groente zoete pudding van bloem, reuzel, melk, boter, suiker en citroen een gesmolten kaasmengsel van geraspte kaas aangelengd met bier, melk en boter, gegrild op toast (snack)
Typisch Brits is ook de ‘Tea’. Geen ‘Tea’ in de betekenis van een kop thee, maar ‘Tea’ als tussenmaaltijd die tussen vier en vijf uur ’s middags (Afternoon Tea) wordt gebruikt. Deze ‘theemaaltijd’ bestaat uit: een grote pot thee met koek, cake of gebak, soms scones en clotted cream (ongeklopte room). Op zondagmiddag is er ook de ‘High Tea’. Deze ‘Tea’ is nog uitgebreider dan de doordeweekse ‘Tea’ en bestaat uit: een pot thee, pasteien, sandwiches, worstenbroodjes, vierkante schijfjes brood belegd met kaas, komkommer en tomaat, toast met jam, koek, cake of gebak, scones en selderij stengels.
Eetgelegenheden Groot-Brittannië kent een groot aantal eetgelegenheden. Naast de Chinese, Italiaanse, Indiase en Griekse restaurants, die in alle (grote) steden te vinden zijn, zijn er de typische Britse restaurants. Voor kleine gerechten, zoals een hamburger of gebakken vis met patat frites, is er het petit restaurant, een fried fish shop (soort snackbar) of een fast food restaurant. Een pub (public house) is een soort eetcafé waar men terecht kan voor een snelle middagmaaltijd en koude gerechten, zoals ‘steak and kidney pie’ en de ‘ploughmans lunch’. Een wine bar is iets chiquer dan een pub. Hier serveert men wijn, bier en enkele gerechten, voornamelijk salades. Dan is er nog de inn (soort herberg of groot eetcafé), te vinden in de kleinere steden en dorpen en qua maaltijden vergelijkbaar met de pub. Natuurlijk niet te vergeten, de eel and pie room, waar paling in gelei of een Engelse pastei geserveerd worden en de welbekende tea rooms voor de typische ‘Tea’.
Tip Het is zeer aan te bevelen van tevoren te informeren of het hotel, restaurant of andere eetgelegenheid, glutenvrije (dieet)producten in het assortiment heeft. Natuurlijk kunnen deze producten ook zelf meegenomen worden.
Woordenlijst
Bron: www.glutenvrij.nl
-4-
versie 5, juli 2009
Vakantiefolder 2.02 Groot-Brittannië
Nederlandse Coeliakie Vereniging
Algemeen Nederlands coeliakie gluten glutenvrij glutenvrije dieetproducten zetmeel gemodificeerd zetmeel griesmeel/gort bloem/meel graanvlokken mout (plantaardig) eiwit granen
Bron: www.glutenvrij.nl
Engels celiac disease / celiac disease gluten gluten-free gluten-free dietary products starch modified starch semolina/grits flour grain flakes malt (vegetable) protein cereals
-5-
versie 5, juli 2009
Vakantiefolder 2.02 Groot-Brittannië
Nederlandse Coeliakie Vereniging
Glutenbevattende producten en granen Nederlands tarwe tarwemeel/-bloem spelt kamut
Engels wheat wheat flour spelt kamut
rogge roggemeel/-bloem
rye rye flour
haver havermout havermoutpap havervlokken havermeel
oats rolled oats oatmeal porridge oat flakes oat meal / oat flour
gerst gerstebloem gort
barley barley flour pearl barley / grits/semolina
paneermeel couscous bulgur brood koekjes deegwaren vermicelli macaroni spaghetti mie bier
breadcrumbs couscous bulgur bread biscuits pasta vermicelli macaroni spaghetti chinese noodles beer
Glutenvrije producten en granen Nederlands boekweit maïs rijst zilvervliesrijst aardappel quinoa polenta maïzena tapiocameel guarpitmeel gierst groente peulvruchten fruit melk olie eieren
Engels buckwheat maize / (Indian) corn rice brown rice / unpolished rice potatoes quinoa polenta (maize semolina) corn starch tapioca guar gum flour millet vegetables pulses fruit milk oil eggs
Uit eten Nederlands zonder saus zonder jus zonder wafel naturel zonder brood
Engels without sauce / dressing without gravy without waffle plain / natural without bread
Wij hopen dat u maar vaak kunt zeggen: IT WAS DELICIOUS !!! (Het heeft me uitstekend gesmaakt) De NCV is niet verantwoordelijk voor mogelijke vergissingen als gevolg van voorgaande tekst.
Bron: www.glutenvrij.nl
-6-
versie 5, juli 2009