Informatie over vakantie met een glutenvrij dieet in Duitsland vakantiefolder 2.01 Duitsland versie 5, juli 2009
Nederlandse Coeliakie Vereniging Postbus 65 3860 AB Nijkerk Telefoon Fax E-mail Website
033 - 247 10 40 033 - 247 10 42
[email protected] www.glutenvrij.nl
Vakantiefolder 2.01 Duitsland
Nederlandse Coeliakie Vereniging
Informatie over vakantie met een glutenvrij dieet in Duitsland Inleiding Vakantie staat voor velen gelijk aan genieten. Genieten van alles wat het vakantieland te bieden heeft en genieten van de buitenlandse keuken. Dit laatste kan, vanwege de beperkingen die het glutenvrije dieet met zich meebrengt, voor coeliakiepatiënten nogal eens uitmonden in een teleurstelling. Vaak is men onvoldoende bekend met de lokale keuken en ontbreekt het inzicht in de precieze samenstelling van de gerechten. Ook kan het zijn dat men te weinig taalkennis heeft, om een meer dan alledaags gesprek te kunnen voeren en dus kan het principe van het glutenvrije dieet slechts gedeeltelijk of niet overgebracht worden. Om een teleurstelling op vakantie zoveel mogelijk te voorkomen is het van belang goed geïnformeerd op vakantie te gaan. Een goede voorbereiding kan bestaan uit het goed doorlezen van deze informatie. Bij de Nederlandse Coeliakie Vereniging kunt u tevens dieetpasjes (formaat creditcard) in verschillende talen bestellen. Op deze pasjes staat in het kort vermeld wat u wel en beslist niet mag eten. Dit is erg handig voor gebruik in restaurants en hotels. Daarnaast geven ook reisgidsen vaak informatie over de voedingsgewoonten van een land. Ook kunt u via internet tal van pagina’s met informatie over coeliakie en buitenlandse coeliakieverenigingen raadplegen. Wij zijn er bij het schrijven van deze informatie vanuit gegaan dat u bekend bent met het glutenvrije dieet binnenshuis en de problemen die dit dieet ´buitenshuis´ met zich mee kan brengen. Zo wordt bijvoorbeeld verondersteld dat u weet, dat in restaurants duidelijk aangegeven moet worden dat u vlees, wild of gevogelte zonder saus of jus of met glutenvrije jus of saus geserveerd wilt hebben. Hier zal dan ook niet op in gegaan worden. De informatie is er specifiek op gericht de voedingsproblemen, die u als coeliakiepatiënt in Duitsland kunt tegenkomen, zoveel mogelijk te voorkomen.
De Duitse coeliakie vereniging Een belangrijke informatiebron voor uw glutenvrije vakantie in Duitsland is de Deutsche Zöliakie Gesellschaft (DZG). Net als de NCV behartigt de DZG de belangen van mensen met coeliakie en geeft ze informatie en advies, ook aan u als vakantieganger. Het adres van de Duitse coeliakie vereniging is: Filderhaupststr. 61 D – 70599 Stuttgart tel: + 49 711 45 99 81 0 e-mail:
[email protected] website: www.dzg-online.de Uitgebreide informatie over diverse onderwerpen vindt u op de website van de Duitse coeliakie vereniging. Mocht u na het bekijken van de website nog meer informatie willen hebben, dan kunt u ook een e-mail sturen naar bovengenoemd e-mail adres. De website is geschreven in het Duits, maar door op de knop ´English´ te klikken krijgt u informatie in het Engels. Hierin is informatie te vinden over glutenvrije dieetproducten.
Glutenvrije dieetproducten In Duitsland zijn de meeste glutenvrije dieetproducten te koop in reformwinkels (Reformhaus of Neuformshop). Het assortiment is wel afhankelijk van de grootte van de winkel en de vestigingsplaats. Over het algemeen zijn er producten te krijgen van 3 Pauly, Dr. Schär, Hammermühle, Schnitzer en Sybille-Diät. Soms zijn glutenvrije dieetproducten te koop in ‘Naturkostladen’ of ‘Bioladen’ of in een supermarkt, maar dit is niet gebruikelijk. Op de website www.dzg-online.de kunt u door te klikken op ‘English’ Æ ‘Buying glutenfree items’ een link naar adressen van reformwinkels in Duitsland en Oostenrijk vinden. Bij ´mail order´ kunt u een lijst met adressen vinden waar glutenvrije producten besteld kunnen worden. Het is wel van belang vooraf te overleggen over de wijze van betaling.
Bron: www.glutenvrij.nl
-2-
versie 5, juli 2009
Vakantiefolder 2.01 Duitsland
Nederlandse Coeliakie Vereniging
Lijst van glutenvrije merkartikelen Bij de Duitse coeliakie vereniging is de ‘Aufstellung glutenfreier Lebensmittel’ (lijst van glutenvrije merkartikelen) alleen verkrijgbaar voor leden.
Jeugdhotels Het jongerenbestuur van de Duitse coeliakie vereniging heeft bij jeugdhotels in Duitsland geïnformeerd naar de mogelijkheden om glutenvrije maaltijden te gebruiken in de jeugdhotels. Het bestand met informatie hierover is te downloaden op de website via ‘English’ Æ ‘Youth Board’.
Uit eten Algemene informatie over uit eten gaan in Duitsland kunt u vinden door op de website te klikken op ‘English’ Æ ‘Request for the Chef’.
De Duitse keuken Voedingsgewoonten Bij de beschrijving van de Duitse keuken is het van belang te realiseren dat de typische kenmerken en gerechten langzaam aan het verdwijnen zijn. In Europa lopen diverse eetculturen steeds meer door elkaar. De klassieke gerechten worden aangepast aan de smaak, wensen en mensen van deze tijd. Dat dit ook het geval is in Duitsland is natuurlijk vanzelfsprekend. De Duitse keuken staat bekend om de degelijke maaltijden met grote porties, wat duidelijk naar voren komt in de warme maaltijd. Deze bestaat van oorsprong uit een portie vlees, groente of vruchtencompote en aardappelen of een soort deegballen (knoedels) in plaats van aardappelen. Karakteristiek is ook de combinatie zoet en zuur, het veelvuldig gebruik van worst en gekruide vleeswaren en het zuurdesembrood. Typische Duitse gerechten zijn: Gerecht Berner Platte Èmincé de güggeli Fondue bourguignonne Geschnetzeltes Goulasch Grüne Sauce Hachee Himmel und Erde Hobel-Käse Kaasfondue Knödel Maultaschen Mettwurst Raclette Rippchen mit Kraut Rösti Sauerbraten Sauerkraut Schinkelmahlzeit Spätzle / Spätzli Weihnachtsstolle Zürcher Geschnetzelt
Bron: www.glutenvrij.nl
Omschrijving zuurkool met gekookte aardappelen en diverse vleessoorten stukjes kip in room vleesfondue: stukjes rauw vlees aan lange vorken geregen, worden in een pan hete olie (op tafel) gebakken reepjes kalfsvlees in een room- en wijnsaus kruidig gerecht van gestoofd vlees in een dikke saus saus van olie, azijn, (hardgekookt) ei en tuinkruiden gekookte stukjes vlees met uien en saus een puree van aardappelen en appels (garnituur bij worstjes) vergelijkbaar met hete bliksem schaafkaas gesmolten kaas, waarin blokjes brood worden gedompeld deegballen (brood, aardappel, rijst e.d.) wel of niet gevuld soort ravioli met vlees en spinazie gerookte varkensworst gesmolten kaas die gegeten wordt met augurk, ui, peper, knoflook, nootmuskaat en in de schil gekookte aardappelen varkenskoteletten met zuurkool en mosterd soort koek van geraspte, gekruide en gebakken aardappelen gemarineerde runderlapjes, gestoofd in een zoetzure saus met rozijnen zuurkool roggebrood, boter, dikke schijven rauwe ham en ijskoude jenever deegballetjes groot brood met krenten, rozijnen, amandelen, sukade en poedersuiker fijngesneden kalfsvlees in kruidige roomsaus
-3-
versie 5, juli 2009
Vakantiefolder 2.01 Duitsland
Nederlandse Coeliakie Vereniging
Duitsland kent ook vele soorten (vruchten)taart en gebak. Gerecht Omschrijving Apfelstrudel appelgebak van filodeeg (bloem, eieren, boter) Engadiner Nußtorte taart van gemalen hazel- of walnoten, room en honing Linzer Torte notentaart met jam Nockerln soort soesjes Rüeblitorte worteltaart met amandelen Schwarzwälder Kirschtorte Schwarzwälder kersentaart Deze taarten worden niet alleen als ´gebak´ gegeten, maar ook als hele maaltijd of als dessert.
Eetgelegenheden In Duitsland kunt u diverse eetgelegenheden vinden. Naast de (hotel)restaurants, de Italiaanse, Chinese en Griekse restaurants, de cafetaria’s en de fastfood ketens zijn er lokale eet- en drinkgelegenheden. In een Gasthof, Gasthaus of Gaststätte (klein restaurant of herberg) kunt u genieten van de lokaleof streekgerechten. In een Weinstube is het aantal gerechten op de menukaart vaak klein, daar het voornamelijk om de wijn draait. Voor een goed glas wijn kunt u ook terecht in een Strausswirtschaften, te vinden in het huis van een wijnboer of bij zijn wijngaard. Naast wijn worden soms ook koude gerechten geserveerd. In een Konditorei (lunchroom, banketbakkerij) wordt koffie/thee genuttigd met een stukje Schwarzwälder Kirschtorte of een belegd(e) broodje / boterham.
Tip Het is zeer aan te bevelen van tevoren te informeren of het hotel, restaurant of andere eetgelegenheid, glutenvrije (dieet)producten in het assortiment heeft. Natuurlijk kunnen deze producten ook zelf meegenomen worden.
Woordenlijst Algemeen Nederlands coeliakie gluten glutenvrij glutenvrije producten glutenvrije dieetproducten zetmeel gemodificeerd zetmeel meel griesmeel bloem graanvlokken mout (plantaardig) eiwit granen
Bron: www.glutenvrij.nl
Duits Zöliakie Gluten glutenfrei / ohne Gluten glutenfreie Produkte glutenfreie Diätprodukte Stärke modifizierte Stärke Mehl Grieß / Grießmehl Mehl / Auszugsmehl Getreideflocken Malz (pflanzen) Eiweiß Getreide
-4-
versie 5, juli 2009
Vakantiefolder 2.01 Duitsland
Nederlandse Coeliakie Vereniging
Glutenbevattende producten en granen
Glutenvrije producten en granen
Nederlands tarwe tarwemeel tarwebloem
Nederlands boekweit maïs rijst zilvervliesrijst aardappel quinoa polenta maïzena tapiocameel guarpitmeel gierst groente fruit melk olie eieren
spelt kamut
Duits Weizen Weizenmehl Auszugsmehl / feine Weizenmehl Spelt Kamut
rogge roggemeel grof roggemeel roggebloem
Roggen Roggenmehl Roggenschrot Roggenmehl
haver havermout havervlokken havermeel havergort
Hafer aferflocken Haferflocken Hafermehl Hafergrütze
gerst gerstebloem gort
Gerste Gerstemehl Graupen / Grütze / Gerstel (in Oostenrijk)
paneermeel couscous bulgur brood koekjes deegwaren vermicelli macaroni spaghetti mie bier
Paniermehl Couscous / Kuskus Bulgur Brot Kuchen Nudeln / Teigwaren Fadennudeln Makkaroni Spaghetti Fadennudeln / Glasnudeln Bier
Duits Buchweizen Mais Reis Ijstungeschälte Reis Kartoffeln Quinoa Maismehl Maisstärke Tapiokamehl Guarkernmehl Hirse Gemüse Obst Milch Öl Eier
Uit eten Nederlands zonder saus zonder jus zonder wafel naturel zonder brood
Duits ohne Soße ohne Bratensaft / ohne Bratensoße ohne Waffel natur ohne Brot
Wij hopen dat u maar vaak kunt zeggen: ES HAT MIR HERVORRAGEND GESCHMECKT !!! (Het heeft me uitstekend gesmaakt) De NCV is niet verantwoordelijk voor mogelijke vergissingen als gevolg van voorgaande tekst.
Bron: www.glutenvrij.nl
-5-
versie 5, juli 2009