Door Tony van der Meer
Jos Kleiboer Directeur Beleid Koninklijke Metaalunie
‘Industriebeleid vertalen naar MKB-metaal’
STAAL IN BEELD MAART 2015
10
HET INDUSTRIEBELEID BEDRIJVENBELEID VERTALEN NAAR MKB-METAAL WERKT
De industrie wordt steeds meer gezien, wordt steeds belangrijker en Nederland beseft dat het niet alleen van een diensten-economie kan bestaan. Want de maakindustrie is goed voor de Nederlandse economie, zegt Jos Kleiboer, directeur beleid van Koninklijke Metaalunie. “Directeur Topsectoren en Industriebeleid Guido Landheer vertelde mij laatst gekscherend dat het weer geaccepteerd is bij EZ om ‘medewerker industriebeleid’ op je visitekaartje te zetten. Vroeger werd je daarom verguisd, maar tegenwoordig kan het weer”, zegt hij.
STAAL IN BEELD MAART 2015
11
HET INDUSTRIEBELEID BEDRIJVENBELEID VERTALEN NAAR MKB-METAAL WERKT
Dankzij de inspanning van een heleboel partijen en de economische ontwikkeling van de afgelopen jaren wordt de industrie weer gezien en serieus genomen, en daar is Metaalunie blij mee. “Dat is ook te danken aan het Topsectorenbeleid”, vindt Kleiboer. “Het Topsectorenbeleid helpt met het op de kaart zetten en houden van de industrie. Alleen als we het Topsectorenbeleid vertalen naar onze achterban, het MKB metaal, dan profiteren de bedrijven daar niet direct van, maar vaak pas in tweede instantie. Het Topsectorenbeleid is toch met name interessant voor de grotere bedrijven. Maar als die grotere bedrijven er
Kleiboer vindt de focus in het huidige industriebeleid een
iets mee gaan doen, hebben ze vaak kleinere bedrijven nodig.
voordeel, maar gelijk ook het grootste nadeel: “Goed,
Om toe te leveren of om te produceren en iets daadwerkelijk
omdat er dan ook echt wat gebeurt, maar het nadeel is dat
tot stand te brengen. Dan profiteert het MKB-metaal er alsnog
ze maar naar een beperkt deel kijken. Bij bijvoorbeeld de
van. Het mkb wordt vaak wel genoemd in het beleid, maar tot
exportbevordering ligt de focus in het beleid op één of twee
echt concrete maatregelen, die goed zijn voor dat mkb leidt het
landen zoals Brazilië of China. Dichtbije markten worden zo
nog te weinig. Het blijven vaak maatregelen, die beter uit te
sneller over het hoofd gezien. Maar onze leden leggen zich
voeren zijn door de grotere bedrijven.”
in eerste instantie juist toe op nabij gelegen markten als
De afstand tot Topsectoren wordt door bedrijven als groot
Duitsland en België. Die focus spoort dan niet met
ervaren en het nut voor het mkb om aansluiting te vinden is
het belang van veel MKB-metaalbedrijven.”
vaak niet helder. “Maar de Topsectoren bestaan uit kansrijke sectoren, die vaak exportgericht zijn”, meent Kleiboer.
Metaalunie heeft daarom in de Dutch Trade and Investment
“Als die sectoren groeien, zijn onze leden daar onderdeel van,
Board gepleit voor een werkgroep ‘Nabije markten’.
omdat ze deel uit maken van die zelfde keten. En dus is het wel
Hiermee wil Metaalunie specifiek aandacht gaan geven
degelijk belangrijk voor onze leden. De sectoren agro, energie,
aan de kansen in de markten om Nederland heen.
chemie, water en high tech systems en materials zijn sectoren, die in de uitwerking vaak gebruikmaken van producten of diensten van Metaalunieleden. “ STAAL IN BEELD MAART 2015
12
HET INDUSTRIEBELEID BEDRIJVENBELEID VERTALEN NAAR MKB-METAAL WERKT
‘Financiering is de smeerolie van de economie’, sprak minister Kamp amper een jaar geleden... ...EZ is een ministerie dat daar ook verantwoordelijk voor is. Het gebruik van de garantieregelingen stijgt wel, maar samen met Staalfederatie constateert Metaalunie dat financiering nog steeds een belangrijk aandachtspunt is.
Directeur Beleid Koninklijke Metaalunie Jos Kleiboer
Kleiboer: “De garantieregelingen zijn een duwtje in de goede richting, maar het is onvoldoende. De regelingen worden meer gebruikt, maar zijn nog steeds
Foto: Sander van der Torren
niet volledig uitgeput. Nu de economie aantrekt, is er toch kapitaal nodig om te kunnen investeren en voor te financieren. Wanneer er een order geplaatst wordt bij een van onze leden zal deze toch de materialen moeten kopen en gaan produceren om uiteindelijk te kunnen leveren. En pas op dat moment krijgen ze geld, vaak ook nog met een lange betalingstermijn. EZ helpt daar wel bij, maar dat moet eigenlijk nog veel beter.” Metaalunie heeft samen met Staalfederatie een aantal keren de Nederlandse Vereniging van Banken bezocht om de gebrekkige financiering ter sprake te brengen. Want, zo ervaart Kleiboer ‘de hele keten, van de staalhandel tot de metaalverwerkende bedrijven, heeft behoorlijk last van gebrekkige financiering’. “Gevolg is onder meer dat daar waar vroeger de orderfinanciering door de bank werd verzorgd, de staalhandel regelmatig merkt dat hun afnemers meer en meer op hen gaan leunen.” (Het gesprekverslag met de NVB staat op de pagina’s 5-9 van deze Staal in Beeld.) Het is volgens Kleiboer nu de truc om te kijken hoe de complete keten kan profiteren van de maatregelen die voortvloeien uit het huidige industriebeleid: “Beleidsmakers en politiek richten zich op de parels van de industrie.
STAAL IN BEELD MAART 2015
13
HET INDUSTRIEBELEID BEDRIJVENBELEID VERTALEN NAAR MKB-METAAL WERKT
Maar de grootste groep bedrijven bevindt zich lager in de keten. Veel van de maatregelen bereiken die groep niet of nauwelijks.” Daarom geeft Metaalunie soms net een andere invulling aan een initiatief om het te vertalen naar die brede middenlaag. “Dat doen we ook met een belangrijk initiatief als Smart Industry”, legt Kleiboer uit. “Om de vertaling te maken naar het MKB-metaal heb je meer nodig dan fieldlabs. Daarom zijn we met Teqnow gestart. Teqnow stimuleert en vergroot de aandacht voor en toepassing van toptechnologie in het industriële mkb. Wij maken concreter en inzichtelijker wat al die ‘grote’ ontwikkelingen betekenen voor een gemiddeld mkb-bedrijf. Is het een kans of een bedreiging, wat betekent het voor jouw positie in de keten en voor de manier van produceren, et cetera. We bieden een venster op nieuwe technologieën. Het is de vertaalslag van wat er in 2020 zal gaan spelen naar wat dat vandaag en morgen betekent.” Belangrijk daarbij is ook de kennis van materialen. Kleiboer: “De industrie richt zich nu heel erg op ICT,
Als je door nieuwe productietechnologieën gedwongen
slimmer produceren, robotisering en 3D-printing.
wordt met nieuwe materialen te gaan werken, waar je
Maar bij al die nieuwe productietechnologieën blijft het
standaard niet mee werkt, moet je de eigenschappen van
te kiezen materiaal cruciaal.
die materialen leren kennen. Ik merk dat materiaalkennis
Vormgeving: Stefan Kraaijenhagen
meer en meer verdwijnt. Metaalunie wil daarom kennis van materialen ontsluiten en beter inzichtelijk gaan maken. Dat willen we onder andere gaan doen met staalleveranciers, die immers veel kennis van zaken hebben.”
STAAL IN BEELD MAART 2015
14