copyright foto: IG Watteeuw International NV
Bedrijf in de kijker:
Industrial Gears Watteeuw International (IGW) (Oostkamp)
Interview delegees
Industrial Gears Watteeuw (IGW) in Oostkamp produceert tandwielen en andere onderdelen voor onder andere de de spoorwegindustrie, de marine, en de windturbinesector. Eind 2010 werd op initiatief van de vakbonden een energieteam opgericht binnen IGW. Het team ging aan de slag met het uitwerken van een aantal ideëen en na een 3-tal jaar kunnen ze een aantal spectaculaire resultaten voorleggen. A&M sprak met een aantal leden van dit energieteam: Danny Claeys (LBC-lid), Erwin Pieters (ACV-delegee) en Koen Dhoore (ABVV-delegee). Ook Mario Alaert - preventieadviseur, milieucoördinator en huidig trekker van het energieteam - schoof mee aan tafel voor het gesprek.
14
am magazine jaargang 2013 nr 3
Industrial Gears Watteeuw International (IGW) (Oostkamp) Activiteit: IGW produceert tandwielen en andere componenten voor o.a de windturbinesector, de spoorwegen, scheepvaart, en de medische sector. Op het terrein van IGW bevindt zich ook zusterbedrijf BMTA, dat zich voornamelijk toelegt op het produceren van tandwielen voor de vliegtuigindustrie. Tewerkstelling IGW: 100 arbeiders, 50 bedienden
A&M: hoe kwamen jullie op het idee om een energieteam op te richten? Koen: Het bedrijf heeft onze kostenstructuur berekend: hoeveel percent van de bedrijfskost bestaat uit loonkosten? Welk aandeel gaat naar materialen? Uit die analyse bleek dat de energiekost een flinke hap uit het budget nam.
“We hebben de werkgever kunnen overtuigen om te investeren in meetapparatuur, zodat we in real-time kunnen volgen in welke zone hoeveel energie verbruikt wordt” Danny: “It’s your green world, we help moving it’, is één van de slogans van IG Watteeuw, die ook in ons bedrijfsbeleid is opgenomen. Die slogan moeten we natuurlijk ook zoveel mogelijk proberen waar te maken. Bepaalde mensen zagen ook dat er aan hun werkpost op energievlak wel wat verbeterd kon worden. Dus hebben we op een bepaald moment we met een paar mensen beslist om een energieteam in het leven te roepen. Zelf ben ik verantwoordelijk voor de onderhoudsdienst en dus indirect ook bij het energiegebeuren betrokken, vooral rond het technische aspect. A&M: Wie maakt deel uit van dit energieteam? Danny: Het team bestaat uit afgevaardigden van de vakbonden, vrijwilligers vanuit de productie en een aantal bedienden. Op een bepaald moment hebben we een oproep gedaan naar geïnteresseerden, waarbij iedereen welkom was. Wat heel belangrijk is: ook voorstellen vanop de werkvloer worden meegenomen en besproken in het energieteam.
Je moet iedereen meehebben in dit verhaal: aankopers die van beurzen terugkomen met goede ideeën, de technische dienst om bepaalde cijfers te interpreteren en de technische haalbaarheid na te gaan, goede brainstormers, ... . Het is niet louter een technologisch verhaal, je hebt een mix van mensen nodig. Het is een ‘wij’gebeuren, iets van bovenaf opleggen is gedoemd om te mislukken. Erwin: Het was niet makkelijk om mensen te vinden die deel wilden uitmaken van het energieteam: de vergaderingen vergen heel wat van jezelf. De data van de vergaderingen waren op voorhand vastgelegd en dan is het met ons ingewikkelde ploegensysteem moeilijk om steeds dezelfde mensen aan tafel te krijgen. Zo gebeurt het dat je om 5u in de vroege ploeg start en na je shift om 14u30 een vergadering van het energieteam moet bijwonen die makkelijk tot 17u30 kan uitlopen. Je moet dus wel heel gemotiveerd zijn.
Easy Kills A&M: Hoe verliep dit proces? Waarmee zijn jullie gestart? Danny: Het eerste half jaar hebben we vooral heel wat gebrainstormd en ideëen verzameld. Een valkuil waar we bijna waren ingelopen is dat je in zo’n
proces ook de moed moet hebben om te stoppen met brainstormen en over te gaan tot actie. Toen hebben we beslist om eerst de grote en makkelijk aan te pakken verbruikers, de ‘easy kills’, onder handen te nemen. Op dat moment is het belangrijk om een nulmeting te doen, zodat we weten waar we staan en uiteindelijk een evolutie kunnen zien. Zo hebben we de werkgever kunnen overtuigen om te investeren in meetapparatuur, zodat we in realtime kunnen zien in welke zone hoeveel energie verbruikt wordt, waar we een piekverbruik hebben, enzovoort. Het energieteam wordt dus ook ondersteund door het management. Die investering verdient zich op heel korte tijd terug. De meetapparatuur kan ook aan een scherm gekoppeld worden, dat de werknemers constant kunnen aflezen. Dat werkt erg motiverend. Door die metingen kwam onder andere naar voor dat we een snelle winst hadden als we de grootste slokoppen in de verlichting zouden vervangen. Dat is één van de eerste zaken die we hebben aangepakt. We werkten met ‘pendellampen’ met 2 soorten verlichting: 400 watt kwikdamplampen en de klassieke TL-buizen. Om de grootste slokoppen, de kwikdamplampen, te vervangen werd LED-verlichting overwogen, maar daarvan was de
Erwin Pieters (ACV-delegee) am magazine jaargang 2013 nr 3
15
iedereen meegekregen, en krijgen we ook voorstellen vanuit de werknemers zelf, wat we heel belangrijk vinden. Daarbij is het van cruciaal belang om bij ieder voorstel feedback te geven. Als een bepaald voorstel het niet heeft gehaald om welke reden dan ook, dan moet je de mensen daarover inlichten. Anders verliezen ze hun motivatie om later nog voorstellen in te dienen. Koen: Het gaat daarbij zeker niet om slechte voorstellen, maar je moet ook durven zeggen dat iets financieel niet haalbaar is. Als een investering pas na tien jaar terugverdiend is, is dat voor een bedrijf als het onze helaas onhaalbaar.
Danny Claeys (LBC-lid)
Danny: Vooral in de weekends lag ons restverbruik heel hoog: lichten bleven branden, radio’s bleven spelen, ... . Dat was ook één van de belangrijkste zaken die we wilden aanpakken. Ons restverbruik in het weekend is door een combinatie van maatregelen op die manier fel verminderd: enerzijds door een gedragswijziging van de werknemers, anderzijds door een andere opstartcurve te gebruiken voor onze ovens. Sinds 2009 verbruiken we elk weekend 150 Kwh minder. Dat zijn mooie cijfers waarmee je mensen echt kunt motiveren om mee te stappen in dit verhaal.
Koen Dhoore (ABVV-delegee) terugverdientijd zo’n 5 à 6 jaar, en dat was niet haalbaar. Eén van onze mensen was naar een beurs geweest en kwam terug met het idee om inductielampen te installeren: iets wat op minder dan een jaar terugverdiend was. Doordat die lampen meer licht gaven en het licht ook witter en contrastrijker was konden we ook een antal tl-lampen uitschakelen. Toen hebben we de reacties afgewacht en moeten beslissen om bepaalde tllampen terug in te schakelen omdat bepaalde werkplekken te donker werden. Ook het comfort en de veiligheid van de werknemers is uiteraard belangrijk. De investering leverde meteen een geweldige energiebesparing op: het 16
am magazine jaargang 2013 nr 3
vroegere systeem kostte ons op jaarbasis zo’n 78.000 euro. Met de huidige verlichting zijn we gedaald tot 40.000 euro. De kost is dus bijna gehalveerd. Met een investeringskost van 30.000 euro was de investering dus op minder dan een jaar terugverdiend, en de besparing is blijvend.
Weekendverbruik Erwin: In het begin was het enthousiasme niet groot bij de werknemers, het was voor de mensen dan ook moeilijk om in te schatten waar we naartoe wilden. Maar gaandeweg, na een lang proces, hebben we nagenoeg
A&M: Er wordt van iedereen een inspanning verwacht: hoe overtuigden jullie de werknemers om hen mee te krijgen in dit verhaal? Danny: We zijn heel ‘amateuristisch’ begonnen met het ophangen van flyers om mensen te sensibiliseren: radio’s uit op de werkposten, verlichting in de toiletten en de refter uitdoen als er niemand aanwezig is. Enkele simpele maatregelen gericht op gedragsverandering, waar we toch al heel wat mee bespaard hebben. Erwin: In het begin krijg je natuurlijk een omgekeerd effect: mensen weten dat we de meterstanden zo laag mogelijk willen. Dan is het voor sommigen de sport om de meters zo hoog mogelijk te krijgen door alles aan te zetten. Stilaan is dat volledig gekeerd en probeert men de meters zo laag mogelijk te houden, waarbij alles toch nog werkbaar blijft. Helaas is er nog
Over frigo’s en een wandelpad
IG Watteeuw International NV py copy copyright co
steeds een kleine groep van mensen die niet kunnen en willen veranderen, en dus ook niet meedoen . Danny: In het energieteam zijn de meeste mensen uiteraard goed op de hoogte van de situatie, maar de mensen op de werkvloer hebben niet altijd meteen alle data mee, zodat we de soms de reactie kregen dat we beter eerst andere – in hun ogen belangrijker – zaken zouden aanpakken. Die reacties moeten we meenemen naar de werkgroep om vervolgens terug te koppelen naar de mensen. Het is een proces dat veel tijd nodig heeft, maar eens iedereen mee is, loopt dat op een heel natuurlijke manier. Het is belangrijk dat je start vanop de werkvloer, met ondersteuning en opvolging vanuit het management. De sleutelelementen zijn informeren en alles omzetten in geld, zodat de mensen zich iets kunnen voorstellen bij de besparingen. Met de ondersteuning van de vakbonden zijn we zover geraakt: we helpen bij het verspreiden van de inhoud van de projecten onder de mensen op de werkvloer en zorgen ervoor dat erover gepraat wordt. Erwin: Gelukkig ondersteunt de directie ons volledig. We worden uiteindelijk ook betaald voor al het werk dat we hierin steken, terwijl men finaal ook niet weet wat dit exact zal opleveren.
We werken hier ook met een systeem van mindmaps per machine, product, ... Dat zijn eenvoudige fiches met procedures die zijn opgesteld mede door de werknemers zelf. Zonder die inbreng krijg je al snel de reactie dat de mensen die de fiches opstellen makkelijk praten hebben als ze zelf niet aan de machine moeten staan. Ook voor iedere afvalstof die je op het bedrijf kan tegenkomen bestaat een mindmap die vertelt wat je ermee moet doen. Doordat we al lang op die manier werknemers betrekken, hebben we nu een cultuur die dit verhaal een stuk
A&M: Welke andere maatregelen hebben jullie uitgewerkt op vlak van energie? Koen: Vroeger werden de ovens op 850°C in het weekend. Na een test bleek dat het gasverbruik 1/3e lager was als we de temperatuur naar 350°C deden zakken tijdens het weekend. We hebben ook een specialist van een zusterbedrijf laten komen om de wanden van de ovens te controleren op warmteverlies, maar die bleken heel goed geïsoleerd te zijn. Op sommige plaatsen was de isolatie wel aan vervanging toe, en die werken zijn toen ook uitgevoerd. Ook het oliebad wordt in het weekend afgelegd in plaats van de temperatuur constant op 80°C te houden. Danny: Een ander voorbeeld waarop we veel hebben bespaard is de hydrauliek (de koeling van de productiemachines), die ’s nachts en in het weekend bleven aanliggen, ook al was er geen nachtploeg. Als je weet dat dit 400 kilowatt verbruikt, en dat 10 uur aan een stuk, dan heb je een verbruik van 4000 kilowattuur (kWh). Als je dit vergelijkt met het verbruik van een
“Met de ondersteuning van de vakbonden zijn we zover geraakt: we helpen bij het verspreiden van de inhoud van de projecten onder de mensen op de werkvloer en zorgen ervoor dat erover gepraat wordt.” makkelijker maakt. Hiervoor wordt CAO 90 ingezet, waardoor de mensen een premie krijgen en ze gemotiveerd zijn om hieraan mee te werken. Koen: Door de werknemers te betrekken geef je hen een stuk verantwoordelijkheid, maar het zorgt ook voor een leukere manier van werken.
doorsnee gezin, dan is iedereen meteen akkoord: uitschakelen. (4000 KwH is ongeveer het gemiddeld jaarlijks verbruik van een doorsnee gezin, nvdr.)1. Verder wordt ook de verlichting van ons wandelpad vernieuwd: er komen LEDarmaturen van 50 watt, die tl-lampen van 60 watt vervangen. Met dat systeem verbruiken we een derde minder. Op het bedrijf stonden tot voor kort ook nog heel wat oude frigo’s die de mensen
1 Gebaseerd op cijfers van de VREG (http://www.vreg.be/info-over-het-gemiddelde-elektriciteits-en-aardgasverbruik) 2 Info over de gevaren van CO vind je op http://www.gezondheid.be/index.cfm?fuseaction=art&art_id=332
am magazine jaargang 2013 nr 3
17
ooit zelf hadden meegebracht. Vaak was dat nog een erfenis van de ouders, en dus naar huidige energienormen erg verouderd. We hebben toen met de directie onderhandeld, en die heeft alle grootverbruikers weggenomen en voor nieuwe, energiezuinige, frigo’s gezorgd. Erwin: Ook rond het vrijkomen van CO (koolstofmonoxide)2 hebben we de laatste jaren enorm veel gedaan. Zo’n 10 jaar geleden hadden we een uitstoot van 150 ppm, nu is 25-30 ppm al een uitzondering. We hebben dat vooral
winstgevende ideeën ondertussen uitgevoerd, en de grootste besparingen zijn gerealiseerd. Nu moeten we de zaak gaande houden en de mensen alert houden. We hebben al periodes gehad dat de motivatie wat is gaan liggen en je plots vaststelt dat mensen bijvoorbeeld de lichten niet meer doven in de kantoren of de radio’s terug blijven aanliggen. Dan is het zaak van hen terug een duwtje te geven. Danny: Er blijft altijd werk aan de winkel, ’t is een never ending story. Zo is bijvoorbeeld perslucht nog een heel groot
“We krijgen ook voorstellen rond energiebesparing vanuit de werknemers zelf. Daarbij is het van cruciaal belang om bij ieder voorstel feedback te geven. Als een bepaald voorstel het niet heeft gehaald om welke reden dan ook, dan moét je de mensen daarover inlichten.” gerealiseerd door lekkages op te lossen en de afzuiging te verbeteren. Nu hebben we overal sensoren hangen, zodat zones die boven de norm zitten kunnen worden afgesloten. Dat is natuurlijk heel belangrijk voor de arbeidsveiligheid, maar ook het milieu profiteert hiervan.
werkpunt. Om je een idee te geven: één gaatje van 3mm kost ons jaarlijks 3600 euro als het persluchtpistool 24 op 24 aanligt. We hebben ook al geprobeerd om de druk van 7 naar 6 bar te verlagen, wat een besparing van 5% oplevert. Helaas bleek dit niet meer werkbaar te zijn.
eerste zaken waar we rond gaan werken in de volgende fase van het energieteam. Er zijn nog andere zaken waar ik werk wil van maken: momenteel ligt onze verwarmingsketel 365 dagen per jaar aan, om warm water te voorzien voor de mensen die zich willen douchen. Nu kijken we ervoor om ter plaatse een boiler te plaatsen, zodat we de grote chauffageketel toch een aantal maanden kunnen afleggen. Ook de verwarming in hal 1 brengt veel verliezen met zich mee: de chauffageketel wekt warm water op, dat dan wordt omgezet in warme lucht. Het zorgt er ook voor dat hier op bepaalde plaatsen dan te warm werd en de poort werd opengezet terwijl we volop stookten. Het zou beter zijn om hier om te schakelen naar gasgestookte toestellen. Erwin: Mensen zijn soms heel creatief in hun voorstellen. Zo stelde iemand voor om de lichten in de ‘cola-bak’, te doven. Die branden uiteindelijk 24 op 24. Helaas verbiedt het contract met Coca-Cola ons om die verlichting uit te schakelen... A&M: Hebben jullie een idee van de totale energiebesparing? Danny: In 2012 hadden we ten opzichte van 2011 toch een opmerkelijke energiebesparing per maand. Op jaarbasis spreken we van een besparing van ongeveer 50.000 euro. Interview:
Koen: We hebben ook gekeken naar de mogelijkheid om zonnepanelen te plaatsen, maar door de manier waarop onze daken gebouwd zijn ligt dat technisch heel moeilijk.
Mario: In het verlof heb ik hier audit naar gedaan, en het wordt één van de
Danny: De ‘grote’ projecten mislukten dus, maar we halen meer uit de besparing die we doen met de kleine projecten, die we samen met onze werknemers kunnen realiseren.
Cola-bak A&M: Jullie hebben al heel wat gerealiseerd en de ‘easy kills’ zijn gebeurd. Hoe gaat dit proces nu verder? Zijn er nog zaken te doen? Koen: We hebben inderdaad de meest
18
am magazine jaargang 2013 nr 3
Mario Alaert (preventie-adviseur)
Thijs Calu, educatief medewerker Jorre Van Damme, coördinator
