In dit nummer: Stille armoede

Vakblad voor diakenen / 22e jaargang, nummer 1 / februari 2009

In dit nummer: Stille armoede Hoe maak je je diakenwerk zichtbaar? / Minicursus diaconaat in de eredienst / Nieuw diakenpanel / Hardenberg maakt vakanties mogelijk / Jongeren in Sierra Leone / Tien tips voor de 40dagentijdcampagne

Colofon

12

DIAKONIA, 22E JAARGANG, NO. 1, februari 2009 Tijdschrift voor hen die plaatselijk actief zijn op diaconaal gebied.

UITGEVER Diakonia verschijnt zesmaal per jaar en is een uitgave van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland voor het diaconale programma van Kerk in Actie. Kerk in Actie is het missionaire en diaconale werk in binnen- en buitenland van de Protestantse Kerk in Nederland. Delen van dit werk worden uitgevoerd mede namens tien oecumenisch georiënteerde kerken en organisaties in Nederland.

REDACTIERAAD Sjon Donkers, Cor van Groningen, Teus Hubert, Henk van IJken, Henny Nagelhout (eindredacteur), Jan Ritman, Ruud Slabbertje (voorzitter), Irene Stok, Carla van der Vlist.

8

14

OPMAAK EN DRUK Opmaak: Interface Communicatie, Ede Druk: Koninklijke BDU, Barneveld

ADMINISTRATIEADRES Adressen- en periodiekenadministratie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, tel. (030) 880 17 25, fax (030) 880 15 84, e-mail: [email protected]

REDACTIEADRES Postbus 456, 3500 AL Utrecht, tel. (030) 880 17 90, fax (030) 880 14 57, e-mail: [email protected]

ABONNEMENTEN De abonnementsprijs bedraagt bij: - de eerste vier abonnementen à € 12,70; - vijf t/m negen abonnementen à € 9,62 (25% korting); - tien abonnementen en meer à € 7,52 (40% korting). Losse nummers kosten € 2,50 per stuk.

18

GESPROKEN DIAKONIA Diakonia is ten behoeve visueel gehandicapten ook verkrijgbaar in gesproken vorm op daisy-cd's. Voor een abonnement of een proef-cd kunt u terecht bij de CBB, Postbus 131, 3850 AC Ermelo, tel. (0341) 56 54 99. Daar kunt u ook informatie krijgen over de uitgave in brailleschrift.

WEBSITE www.kerkinactie.nl ISSN 0167 - 1472

2

Diakonia - februari 2009

Van de redactie

Inhoud De verbinding: Een interactief contact Kleurrijk: Diaconaal beleggen Stille armoede blijft een zorg Tips voor de campagne

5 7 8 12

Zo zit dat! Investeren in mensen

13

Op de stoep bij: Tineke Westerveld in Amersfoort

14

Landelijke Diaconale Dag in 2008 en 2009

16

Diaconale ontmoetingsdagen

17

Uit de praktijk: Hardenbergse diaconale werkgroep maakt vakanties mogelijk 18 Minicursus: Diaconaat in de eredienst

20

Collecte: Aandacht voor voedselbank

23

1 vraag, 3 diakenen: Kennismaking met drie diakenen

24

Armoede: stil? In deze Diakonia krijgt stille armoede veel aandacht. Wat is stille armoede eigenlijk? De uitdrukking stille armoede lijkt te impliceren dat er ook zoiets bestaat als niet-stille armoede, schreeuwende armoede. Ik ken geen schreeuwende armoede, wel schrijnende armoede. Verhalen van schrijnende armoede leest u in het artikel Stille armoede blijft een zorg. Ook de collecte voor het binnenlands diaconaat op 19 april staat in het teken van armoede. Een voorbeeldproject is het diaconale werk in Lelystad, met o.a. een voedselbank en schuldhulpverlening. Uit cijfers van De Arme Kant van Nederland/EVA blijkt dat begin 2009 maar liefst 15.000 huishoudens gebruik zullen maken van een voedselbank. Een voedselbank is een goed voorbeeld van onmisbare diaconale hulp die, zelfs in Nederland, hard nodig is. De Keniaanse delegatie die in het kader van een interactieve uitwisseling naar Nederland kwam, nam een kijkje in de voedselbank in Haarlem en dat bracht hen op ideeën om iets soortgelijks te doen in hun eigen samenleving. Deze manier van informatie over elkaars samenleving uitwisselen is een belangrijk doel van een interactief contact. Zo’n contact wordt tot stand gebracht door Kerk in Actie Interactief. Dan ben je echt met uitwisseling bezig. Ook de Nederlandse jongeren die een bezoek brachten aan Sierra Leone hebben ervaren hoe je van elkaars diaconaal werk kunt leren. Van elkaar leren, dat is ook de opzet van de diaconale ontmoetingsdagen die binnenkort weer gehouden worden. Diakenen wisselen ervaringen uit het diaconale veld met elkaar uit, in een kleinschalig opgezet programma. Over de Landelijke Diaconale Dag in november jl. leest u een kort verslag. Over het algemeen werd deze dag goed gewaardeerd. Zo waren de deelnemers enthousiast over de workshop Diakenen en liturgie. Daarom is er in deze Diakonia een minicursus Diaconaat in de eredienst opgenomen. In deze eerste Diakonia van 2009 stelt het nieuwe panel van diakenen zich aan u voor. Zij zullen dit jaar ingaan op vragen die u aan hen kunt stellen. Ik hoop dat u door het lezen van deze Diakonia weer inspiratie opdoet voor uw broodnodige werk.

Nederlandse jongeren op bezoek in Sierra Leone

25

Henny Nagelhout, eindredacteur

Korte berichten

26

Bij de voorpagina

Bondgenoten zoek ik

28


Stille armoede speelt zich af achter de voordeuren van mensen overal in Nederland. Bij mensen die er op het eerste gezicht helemaal niet arm uitzien. Armoede is een blijvende zorg voor diakenen. In dit nummer aandacht voor armoede op de pagina’s 8 t/m 11, 23 en 28. Foto Amber Beckers/HH

3

4

De Verbinding

Haarlem en Kenia wisselen uit Sinds eind 2006 onderhouden drie protestantse kerken in Haarlem een interactief contact - via Kerk in Actie - met een kerk in Kenia, de African Divine Church (ADC). Vorig najaar brachten zes leden van deze Afrikaanse kerk een bezoek aan Haarlem. Tekst Ellen van der Kemp Foto’s United Photo's en Karel Jungheim

Hans van Driel is de motor van het contact tussen de drie Haarlemse kerken en de Afrikaanse kerk in Kenia. In 2005 bestond de zwo-commissie van de protestantse wijkgemeente Haarlem-Centrum uit slechts één persoon. Dat was de diaken die als werelddiaken plaats had in de zwo-commissie. Hans van Driel was van mening dat een christelijke gemeente meer kon doen aan zending, werelddiaconaat en ontwikkelingssamenwerking dan kalenders en kaarsen verkopen. Daarom stapte hij op de diaken af om te zeggen dat hij wel bij de zwo-commissie wilde komen. “Daarmee was de commissie meteen met honderd procent gegroeid’, zegt Hans lachend. “Tijdens de jaarlijkse ontmoetingszondag in september stonden er twee grote prikborden in de kerk. Op het ene prikbord konden mensen vragen stellen als: ik zoek iemand die bij mij thuis klusjes kan doen. Op het andere prikbord konden mensen een dienst aanbieden, bijvoorbeeld: ik wil iemand helpen tuinieren. Wij hebben toen een oproep geplaatst voor het opzetten van een project in Afrika. In november hadden we zes mensen bij elkaar.”

Armoedebestrijding

“In de loop van het jaar zijn de Evangelisch Lutherse gemeente Haarlem-Beverwijk en de werkgemeenschap van de remonstrantse gemeente en de vereniging van vrijzinnige protestanten erbij gekomen. Met deze gemeenten hadden we al een samenwerkingsverband. Zij hadden ook interesse in het contact. Bovendien is het met z’n drieën makkelijker om het bedrag bij elkaar te krijgen dat we afgesproken hebben met Kerk in Actie.”

Een positieve ervaring Het contact tussen de drie protestantse kerken en de ADC gaat meestal via de e-mail, maar vanaf het begin hebben de kerken de wens gehad om elkaar te ontmoeten. “We wilden graag gaan kijken hoe de situatie daar is en wat de ADC allemaal doet”, vertelt Hans, “maar iemand uit de groep zei: zullen we vragen of ze eerst hiernaartoe komen. Daar was iedereen het mee eens. Afgelopen september zijn zes Kenianen twee weken in Haarlem geweest. Dat was een hele positieve ervaring. We hebben onze gasten zoveel mogelijk in contact gebracht met de gemeenteleden door ze uit te nodigen in gemeentekringen, bij een maaltijd, een gemeenteavond en een

gemeenschappelijke kerkdienst. We hebben ook sociale projecten met ze bezocht, zoals een verzorgingshuis, een organisatie voor mensen met een beperking, het diaconaal centrum Stem in de Stad en de voedselbank. We wilden Nederland aan ze laten zien en dan niet alleen op de toeristische manier, maar ook hoe organiseren we onze maatschappij en wat kan economische ontwikkeling betekenen?” “Eén van de delegatieleden was de bisschop van de ADC. Hij was erg onder de indruk van de Janskliniek (het verzorgingshuis). In Kenia worden sommige oude mensen aan hun lot overgelaten. Na het bezoek aan de Janskliniek en aan Stem in de Stad ontstond het idee om in Kenia oudere mensen een maaltijd aan te bieden, te vragen of ze medicatie nodig hebben en een gesprek aan te gaan. Ook denken ze erover om kinderen met een handicap naar school te laten gaan en een speciale onderwijzer voor hen aan te stellen.”

Levend contact Hans van Driel kijkt met tevredenheid terug op de afgelopen periode. “Ik vind dat we actief bezig zijn geweest met het werven

“We zijn een avond gaan brainstormen over wat we wilden. In een uur tijd hadden we alles op een rijtje. Ons doel is om ontwikkelingshulp dichter bij de gemeente te halen of beter gezegd de gemeente meer te betrekken bij ontwikkelingshulp. Dat wilden we doen door een relatie aan te gaan met een project dat zich richt op armoedebestrijding. Als je het over armoedebestrijding hebt, dan is Afrika het continent dat het meest in het oog springend is. Onze voorkeur ging daarbij uit naar een Engelstalig land. Ook wilden we graag contact met een kerk, omdat ook wij vanuit de kerk de relatie aangaan. Je praat dan op hetzelfde niveau. Kerk in Actie kwam al snel met een partner die voldoet aan al onze criteria, de ADC in Kenia.”

Links Hans van Driel


5

De Verbinding van financiën, het benaderen van gemeenteleden en het schrijven van artikelen voor bladen. Ik zou nog wel graag meer verdieping willen aanbrengen, maar voor een eerste periode is dit niet slecht.” Hij is ook enthousiast over het interactieve contact. “Het belang van de ondersteuning van de ADC door de Nederlandse kerken is enorm. Deze mensen hebben niet alleen de reis van hun leven gehad, ze weten zich ook gesteund door mensen uit Europa en dat betekent veel voor de energie van het werk dat ze daar verrichten. Ook in de tijd dat het conflict speelde, voelden ze zich gesteund door onze gebeden. Zo’n uitwisseling is cruciaal om te doen als je een interactief contact aangaat”, vindt Hans, “dan gaat het contact pas echt leven. En het leverde veel enthousiasme op bij gemeenteleden waar de gasten kwamen, dan ontstaat er vreugde van het samenzijn. Er is ook al veel animo voor een tegenbezoek.” "Het bezoek had ook als doel een verbreding van het draagvlak binnen de gemeenten, zodat ook de financiële bereidheid groter wordt. Het is nog even afwachten. In ieder geval hebben we het afgelopen jaar voldoende opgehaald. We proberen dat zoveel mogelijk op een leuke manier te doen. Op zondag werelddiaconaat hebben we een gezamenlijke kerkdienst. Na afloop verkopen we hapjes en boeken. Vorig jaar was het een groot succes. We organiseren ook ‘Zingen voor Kenia’. Tijdens deze zangbijeenkomsten worden ‘gouwe ouwe’ gezongen onder begeleiding van een organist. We doen dat in de zomermaanden, omdat dat voor veel oudere mensen zo’n stille tijd is. Ze genieten er erg van en en passant levert het weer wat geld op voor Kenia.”

“Dit was een historische reis” Tijdens het bezoek van de delegatie uit Kenia hielden de Haarlemse betrokkenen en de delegatieleden een rondetafelgesprek waarin het bezoek geëvalueerd werd. Jane Karegi Maboke vertelt dat ze zich erg welkom voelde toen ze aankwamen op het vliegveld: “We hadden een hartelijk ontvangst met een kop koffie en we voelden ons meteen op ons gemak. We hebben veel geleerd van wat we hier in Nederland gezien hebben.” Volgens bisschop John Sayia James was dit een historische reis voor de ADC. “Het is voor het eerst in de geschiedenis dat we naar het buitenland zijn geweest en dan ook nog naar een ander continent, Europa. Toen we vorig jaar hoorden van deze uitnodiging, was ik ontroerd, maar ik dacht ook laten we eerst maar afwachten wat er gebeurt. Ik vertelde het goede nieuws aan de

6

“We zouden erg blij zijn met zo’n weefmachine op onze technische school.” Judith Kasandi Mudachi: “Jullie Nederlanders zijn gelukkige mensen en geluk is een teken van liefde.”

Sociale taken

mensen van andere kerken, maar zij geloofden me niet. Toen we deze zomer de tickets ontvingen, dacht ik weer: laten we eerst maar afwachten of we de verzekering ook rond krijgen. Toen hoorden we ook nog dat de verzekering geregeld was. Ik vertelde de mensen van de andere kerken: we gaan écht naar Haarlem. Ze waren verbijsterd en vroegen: wie zijn deze mensen in Haarlem? Ons bezoek heeft ons veel gebracht. Het heeft onze kennis verbreed. Ik was erg onder de indruk van de zorg in de Janskliniek. Het bracht me op het idee om iets dergelijks ook in Kenia te gaan doen.” Ook de positie van de vrouw ten opzichte van de man in Nederland heeft bisschop Sayia James geïnspireerd: “Wij zijn vastbesloten de ongelijke positie van vrouwen uit te roeien. We stimuleren hen opleidingen te volgen en hun leiderschapsrol in te vullen.”

Samenwerken Kennedy Sayia Onzere kwam een paar dagen later aan op Schiphol. Hij kreeg zijn paspoort te laat en reisde na. Kennedy studeert voor elektricien. Tijdens het bezoek vertelt hij over zijn leven in een dorp bij Boyani. Hij woont met zijn ouders en broers en zussen in een lemen hut. “De kerk heeft veel betekend voor de mensen in en bij Boyani. ADC heeft scholen gebouwd, een kliniek en leert de mensen dat ze hun toekomst zelf ter hand kunnen nemen.” Kennedy: “Ik heb genoten van jullie gastvrijheid en jullie manier van samenwerken. In Kenia hoorde ik iemand een keer zeggen: ‘God schiep de wereld, maar de mens schiep Holland’. Nu begrijp ik dat jullie dat voor elkaar gekregen hebben door goed samen te werken.” Ethan Askari Mudachi was erg onder de indruk van het bezoek aan Heliomare en van het bezoek aan de gehandicapten op de sociale werkplaats.

De Keniaanse ambassadeur in Nederland, die bij het gesprek aanwezig was, is onder de indruk: “De ADC vervult een zeer goede rol in de ontwikkeling van Kenia, zeker omdat ze hard werkt aan haar sociale taken. Daarvoor verdienen ze een groot compliment. Dat de drie kerken in Haarlem hen daarbij ondersteunen is prachtig.” Bisschop Sayia James: “Dankzij jullie financiële steun kunnen nu arme weeskinderen naar school voor een opleiding.” Dominee John S. Mahero, algemeen secretaris van de ADC, schreef na thuiskomst: “We willen in onze kerk implementeren wat we geleerd hebben en we gaan met onze overheid onderhandelen over betere voorzieningen voor de gewone man.” Ellen van der Kemp is freelance journaliste.

De ADC startte in 1973 met het opzetten van scholen en een gezondheidscentrum. Sinds de jaren negentig steunt Kerk in Actie het ontwikkelingswerk van deze kerk, zoals de uitbreiding van de gezondheidspost, zodat het mogelijk wordt om meer mensen op hiv/aids te testen, en het trainen van de staf om aan de hand van video’s gezondheidsvoorlichting te geven. De ADC heeft ook een technische school. Wezen en kwetsbare jongeren leren hier vaardigheden, zodat ze zelf voor hun inkomsten kunnen zorgen. De ADC bood directe noodhulp in de vorm van voedsel, tenten, dekens en kleding aan mensen die in januari 2008 wegvluchtten voor geweld na de verkiezingen.


Kleurrijk

Waar diaconaal beleggen toe kan leiden… Enkele jaren geleden is het Protestants Diaconaal Krediet (PDKN) in het leven geroepen. Er was behoefte bij diaconieën aan beleggingsmogelijkheden in diaconaal werk in Nederland. Diaconieën die een deel van hun geld een tijdje niet nodig hebben, kunnen dat via het PDKN toch diaconaal uitlenen. En diaconieën die juist geld nodig hebben, kunnen bij datzelfde PDKN aankloppen.

Hoe zet het PDKN die gelden in? Hieronder drie voorbeelden. Passion, Hummelo Het Passion is een plek waar ongeveer twaalf dak- en thuislozen op een ongedwongen manier tot rust kunnen komen, door een time-outperiode van zo’n zes weken. (Diaconale) vrijwilligers stimuleren hen in deze weken een nieuwe weg in te slaan naar de toekomst, niet meer op straat. Zeven van de twaalf gasten blijken deze nieuwe weg ook echt te vinden, na de time-outperiode.

Meenethuis, Zelhem In het Meenethuis wonen pleegkinderen van 0 -18 jaar. Zij komen hier terecht via o.a. de Bureaus Jeugdzorg. Er is een tweede huis in aanbouw, waarna er maximaal plaats is voor tien kinderen. Deze pleegkinderen kijken naar de bouwwerkzaamheden van het tweede huis.

Duiventil, Voorthuizen De Duiventil is een boerderij die is omgebouwd als een logeerhuis voor kinderen met autisme. Er heerst een gezellige ‘thuissfeer’. De Duiventil biedt ook dagopvang voor mensen met een beperking. De huidige stal wordt vervangen door een nieuw gebouw met ruimte voor dierenhuisvesting, knutselruimte en dagbesteding.


7

Antenne

Stille armoede blijft een zorg Armoede in Nederland blijft diakenen een zorg. In de rubriek Antenne nieuws over voedselbanken, nieuwe cijfers over armoede en verhalen van mensen over hun armoede. Kerk in Actie koos ook ‘armoede’ als onderwerp voor de diaconale collecte op 19 april, zie pagina 23 en www.kerkinactie.nl/collecte. Tekst Hub Crijns en Geesje Werkman Foto Gerrit Groeneveld / Kerk in Actie

Armoede heeft vele gezichten, ook in Nederland. Schrijnend zichtbaar zijn de ontheemden en verwarden die we vaak op straten van grotere steden tegenkomen. Soms ervaren wij hun aanwezigheid als overlast. Even schrijnend zichtbaar zijn de honderdtien voedselbanken en 15.000 huishoudens die daar begin 2009 van gebruik maken. Het taboe rond de voedselbanken is door de tv-serie over de familie Froger duidelijk doorbroken.

Stille armoede Stil noemen we de armoede die zich afspeelt achter de voordeuren van mensen overal in Nederland, die er op het eerste gezicht helemaal niet arm uitzien. Het zijn de gezichten van ouderen, vaak vrouwen met een AOW. De gezichten van allerlei uitkeringsgerechtigden, die een verschraling van de voorzieningen moeten meemaken. Die gezichten hebben allerlei etnische kleuren en ook hier zijn het vooral vrouwen. Het

8

zijn gezichten van werkende mensen, die ondanks hun ploeteren in verschillende baantjes, op of onder de armoedegrens leven. Vaak zelfstandige ondernemers of familiebedrijven. Eén ingrijpende gebeurtenis kan mensen naar het bestaansminimum duwen. Denk aan echtscheiding, overlijden, verlies van de baan (vooral nu de wereldwijde kredietcrisis zichtbaar is geworden), te hoge woonlasten. De gezichten van mensen met schulden laten vermoeden dat dit steeds vaker voorkomt. De gezichten van vluchtelingen, illegalen, arbeidsmigranten, Roma en Sinti zijn ook zichtbaar her en der. En in al die huishoudens die worstelen met armoede groeien kinderen op. Hun gezichten laten de zorgen van armoede niet zien, maar ze maken wel die levenservaring mee.

Jonge bijstandsmoeders gaan voor hun kinderen In een groot dorp ontmoet ik Yvonne. Ze is 36 jaar, heeft twee kinderen van 14 en 10 jaar oud. Ze is sinds twee jaar gescheiden en zat zeven jaar lang in de WAO. Ze wás 80-100 % afgekeurd, maar door de nieuwe regels is ze nu 15% afgekeurd. Ze zit in de WIA en moet werk zoeken. Ze heeft slechte aderen, een tumortje in de knie en problemen met de kruisbanden. Pijnbestrijding moet haar klachten verlichten. Sinds enkele maanden woont Yvonne in een spiksplinternieuw huis. Hiervoor woonde ze uit nood in een caravan, omdat ze haar huis (900 euro per maand) niet kon betalen. Die hoge woonlasten leverde haar na de echtscheiding een forse schuld op . (vervolg kader op pagina 9, 1e kolom)


Gelukkig is ze via het maatschappelijk werk in de schuldhulpverlening terecht gekomen, en nu is ze er over drie jaren helemaal van af. Er blijft weinig over om van te leven. Yvonne: “We krijgen spullen van de voedselbank, maar de voedselbank is niet zo geweldig. We krijgen geen dingen als waspoeder, kaas, groente en fruit. Wel veel voedsel dat over datum is, en bijvoorbeeld allemaal cupjes ketchup, daar word je ook niet vol van. Het allerzwaarst is dat je alleen de allernoodzakelijkste dingen kunt kopen, geen dingen die iets duurder zijn, dus meestal ook niet kwalitatief goede dingen. Je viert geen verjaardagen, de kinderen krijgen geen zakgeld.”

Armoede is dichterbij dan je denkt “Een vrouw van 55 jaar met een minimuminkomen zorgt, naast haar eigen huishouden, voor haar demente moeder. Ze gaat elke dag op bezoek, doet het huishouden, de boodschappen en de lichamelijke verzorging. Daarnaast zorgt ze voor haar dochter, een alleenstaande moeder met vier kinderen onder de 12 jaar. Daar biedt ze opvoedondersteuning en kleine financiële bijdragen omdat haar dochter onder bewindvoering staat. Haar eigen werk in een wasserette heeft ze niet kunnen volhouden - ze is al maanden overspannen thuis omdat ze jarenlang over haar grenzen en energie heen heeft gewerkt.” Uit: Dossier Armoede in Nederland 2009

- Hulpverleners, vrijwilligers en ook diakenen kunnen door een positieve respectvolle houding meer bereiken. Realiseer en onderken dat mensen in moeilijke omstandigheden veerkracht tonen. Geef vertrouwen en beloon inzet. Dat stimuleert meer dan het dreigen met straf en boetes. Mensen zullen zich goed bejegend voelen door hulpverleners als zij voelen dat er sprake is van respect en wederkerigheid. Samengevat zijn de lessen voor het lokale beleid: respecteer minima, leer elkaar kennen, werk samen en denk na over de wijze van dienstverlening.

De kinderen snappen het wel, en maken er geen probleem van. Maar als haar oudste dochter dan zegt: “Mama, als je een keer weer meer geld hebt, mogen we dan die koekjes kopen, die vind ik zo lekker, dan breekt haar hart. Zoals laatst toen ze op vakantie was met haar vader en geld kreeg om te besteden. Haar dochter had vijftig euro over en gaf het aan Yvonne: “Mam, neem jij het maar, geef het me maar terug als het kan.” “Ja, ik ben boos, boos op mijn ex, maar het begrip van mijn kinderen maakt me ook verdrietig. Ik heb zelf alleen huishoudschool, maar ik hoop dat mijn kinderen kunnen leren en sporten, zich ontwikkelen. Dat ze op kunnen groeien in een prettige omgeving en een goede toekomst hebben. Voor mezelf zie ik een opleiding niet zo, en werk zal ook moeilijk worden, misschien kan ik een leuke relatie opbouwen met iemand en op die manier nog een toekomst hebben. Maar mijn leven draait toch vooral om de toekomst van mijn kinderen”, aldus Yvonne. Geesje Werkman

Onderzoek naar voedselbanken In 2008 is onderzoek gedaan naar het bestaan en de werkwijze van de voedselbanken. Het onderzoek geeft aanbevelingen aan landelijke en lokale overheden, kerken en organisaties hoe armoede voorkomen kan worden en hoe mensen in armoede beter bereikt en geholpen kunnen worden. Uit de resultaten van het onderzoek - vervat in het boek ‘Armoe de baas’ - blijkt dat er nog heel wat lessen te trekken zijn. Een kleine greep uit de lessen.


Manieren van helpen

Armoede heeft vele gezichten.

Lessen - Hulpverlening moet concreet, persoonlijk en direct zijn. Geen bureaucratische omwegen. Geen ingewikkelde procedures. Geen vragenlijsten met ingewikkeld taalgebruik. Geen lange wachttijden. Geen afhoudende doorverwijzingen. Bureaucratische procedures brengen mensen in de problemen of verergen de situatie. Vaak is een persoonlijke coach nodig om mensen weer op het spoor te zetten en de greep terug te laten krijgen op het eigen leven. - Hulpverleners zouden - in plaats van mensen op hun spreekuur te laten komen mensen zelf moeten opzoeken, zodat ze een reëler beeld krijgen van de thuissituatie en wat nodig is om hen te ondersteunen bij het verbeteren van hun situatie. - Bij medewerkers van gemeenten en instanties, bij vrijwilligers van voedselbanken en mensen in armoede, leven beelden over elkaar die vaak onterecht zijn. Een open houding en gesprekken over thema’s waar alle partijen mee te maken hebben, kan het begrip over en weer vergroten.

Voor diakenen is het goed om te weten dat er verschillende manieren van helpen zijn. Naast interventie en helpen zijn dat: aanwezig zijn, luisteren, ontmoeten, mét mensen praten in plaats van over hen, vertrouwen geven en mensen opzoeken. Want als je lang arm bent, veel aan loketten en in wachtkamers hebt gewacht, veel beslissingen over jezelf heen hebt laten komen, juist dán ben je op zoek naar respect, eigenwaardigheid, liefde. In gesprekken over armoede rijzen veel vragen op. Veel van die vragen staan in het boek ‘Armoe de baas’, met een poging tot beantwoording vanuit de onderzoeksresultaten. Gemakkelijke oplossingen zijn er niet. Wel zijn er mogelijkheden in de praktijk waaruit nieuwe ideeën ontstaan. Het is een uitdaging om in een weerbarstige werkelijkheid nieuw perspectief te helpen vinden. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de Sociale Alliantie (zie kader).

Sociale Alliantie De Sociale Alliantie is een netwerk op het gebied van armoede. De Alliantie wordt gevormd door de landelijke kerken (waaronder Kerk in Actie vanuit de Protestantse Kerk in Nederland), vakbonden, belangenorganisaties van uitkeringsgerechtigden, armekantgroepen en humanisten.

9

Op het goede pad komen Dat is wat Janny hoopt voor haar kinderen. Janny is een jonge alleenstaande moeder van 35 jaar, met drie kinderen (10, 12 en 13 jaar) waaraan ze de handen vol heeft. Ze werkt daarbij ook nog parttime op de sociale werkplaats. Ze leeft van een bijstandsuitkering. Zes jaar geleden verliet ze haar man en ging naar een blijf-van-mijn-lijfhuis. Ze werd vooral geestelijk mishandeld. Het gaat nu redelijk met haar, maar ze vindt het moeilijk om haar kinderen optimaal te begeleiden. Ze woont in hetzelfde dorp als Yvonne, waar ze terecht kan met haar grootste zorgen. Janny had een baan tot de geboorte van haar eerste kind. Ze vindt het uiterst moeilijk om rond te komen van haar uitkering. In de laatste week van de maand heeft ze bijna geen geld meer. Dat de kinderen niet op sport kunnen, vindt ze erg. Zelf heeft ze geen hobby. “Als ouder hoef je niets voor jezelf”, zegt ze. “Ik ben bang dat ik aan het eind van de maand geen eten meer kan kopen. Het alleen opvoeden van de kinderen ervaart ze als heel zwaar. De jongste heeft ADHD, is heel erg druk en zit op een speciale school. Nu worden het allemaal pubers, en vooral als ze zelf niet goed in haar vel steekt, kan Janny het niet aan. Aan de ene kant vindt ze het prettig om te zien welke goede eigenschappen ze ook van haar hebben. Maar het is ook zwaar. “Je kunt nooit zeggen nu even niet, nu moet de vader of een ander het maar even doen, je hebt altijd dienst als alleenstaande moeder.” Janny droomt ervan dat haar kinderen gezond opgroeien en vooral op het goede pad blijven. Niet het verkeerde pad op gaan, dat is erg belangrijk, daarvoor voelt ze zich ook heel verantwoordelijk. Daarnaast zou ze meer rust willen krijgen in haar gezin en in zichzelf. Geesje Werkman

Nieuwe armoedecijfers Het te lage minimum en de voortdurende stijging van de vaste lasten, maken dat steeds meer mensen niet meer rondkomen en in de problemen raken, financieel en geestelijk. Hieronder wat nieuwe cijfers uit het Dossier Armoede in Nederland 2009. - Eind 2006 leefden 623.000 huishoudens op of onder de lage-inkomensgrens. Dat was 9,3% van alle 6,7 miljoen huishoudens. Hiervan moesten er bijna 200.000 al vier jaar of langer van een laag inkomen rondkomen. - Eenoudergezinnen met uitsluitend min-

10

derjarige kinderen, huishoudens uit diverse etnische groepen en alleenstaanden tot 65 jaar kampten het vaakst met armoede. Eén op de acht kinderen in Nederland leeft in een huishouden dat moet zien rond te komen van een inkomen rond het sociaal minimum. In 2006 ging het om 377.000. Zij worden geconfronteerd met problemen op verschillende terreinen: sociaal-emotionele ontwikkeling, onderwijs, gezondheid, inkomen. - Een kwart van de gezinnen op het minimum eet niet elke dag een warme maaltijd, omdat het geld daarvoor ontbreekt. - In 2002 vonden er 5.310 huisuitzettingen plaats door huurachterstanden. In 2003 waren dat er 7.166, in 2004 was het aantal gestegen tot 8.400, in 2005 en 2006 nam het aantal af tot respectievelijk 8.100 en 7.500. - Een soortgelijke benedenwaarts gerichte tendens kan nog niet gemeld worden voor

het aantal huishoudens met problematische schulden. In 2005 werd dit aantal geschat op meer dan 200.000. Bij 20 tot 40% van deze huishoudens gaat het om mensen met een laag inkomen, dat zijn 40.000 tot 90.000 huishoudens. Over de eerste acht maanden van 2008 meldde een op de twintig huishoudens in de laagste inkomensklasse schulden te moeten te maken, tegen een op de honderd in de hogere inkomensklassen. - Het aantal dak- en thuislozen en het aantal mensen dat aangeduid wordt als ‘verkommerden en verloederden’ neemt toe. Er komen steeds meer mensen in onze samenleving die sociaal uitgesloten worden. Dat betekent niet dat deze mensen uit de samenleving zijn verdwenen. Sommige groepen zijn iets minder zichtbaar dan andere, maar de sociaal uitgeslotenen blijven deel uitmaken van onze samenleving.

Rekeningen stapelen zich op.

Armoede is dichterbij dan je denkt “Peter Overveen werkte meer dan dertig jaar in het lager onderwijs. Lange tijd als directeur van een kleine basisschool op het Friese platteland. Na een fusie valt het werk hem steeds zwaarder. Hij bezit een hoog arbeidsethos. Werkt ook in de weekenden. Soms meer dan zestig uur per week. In combinatie met de dringende wens vanuit zijn gezin meer tijd vrij te maken voor zijn kinderen, groeit het werk hem boven het hoofd. Dat eindigt op vijftigjarige leeftijd in een burnout. Na een jaartje probeert hij het nog eens als gewone leerkracht. Weer vol energie er tegenaan. Maar ook dat loopt spaak. Hij voelt zich schuldig. Meent dat hij tekort is geschoten ten opzichte van zijn gezin, van de samenleving. Een week na zijn tweede uitval meldt Peter zich bij de consulente van het reïntegratiebedrijf. De jongedame tegenover hem deelt hem mee dat hij natuurlijk zelf als eerste verantwoordelijk is voor zijn terugkeer op de arbeidsmarkt. ‘Beste meneer Overveen, het kan niet zo zijn dat we op onze lauweren gaan rusten, nietwaar. De tijd van het paradijselijk nietsdoen is voor u voorbij.’ Peter Overveen krijgt nog tranen in zijn ogen als hij het verhaal vertelt. Zich letterlijk bijna doodgewerkt te hebben, zwaar gebukt gaan onder zijn strenge calvinistische opvoeding om dan op vijfenvijftigjarige leeftijd door een ‘snotneus’ als een profiteur neergezet worden.” Uit: Dossier Armoede in Nederland 2009


Dossier Armoede 2009 Deze cijfers komen uit ‘Dossier Armoede in Nederland 2009’, uitgegeven door werkgroep De Arme Kant van Nederland/EVA. Kerk in Actie maakt deel uit van deze werkgroep en ondersteunt het werk financieel. Het Dossier is voor diakenen heel geschikt als sociale gids. Het is gemakkelijk te gebruiken als bron om gegevens op te zoeken, meningen te vinden en uitleg over voorzieningen en verwijsmogelijkheden te krijgen. Ook komen antwoorden in beeld rond de vraag hoe armoede opgelost kan worden. Het is ook een basis voor gesprekken. Wat is armoede, welke definities hanteert men, wie zijn arm, over welke groepen gaat het? Welke visies leven er in de samenleving op armoede en wat vinden kerken ervan? Moet je helpen en hoe dan? Waar kan je armen vinden? En hoe los je problemen op, die mensen hebben?

Armoede is dichterbij dan je denkt “Mevrouw Z. vertelde dat haar man een redelijk inkomen binnenbrengt, maar dat ze toch de eigen bijdrage van de Wmo niet kan betalen. Zij heeft een aangepaste keuken, hulp in de huishouding, hoge stookkosten en een elektrische rolstoel, die veel stroom gebruikt. Mevrouw Z. weet niet dat ze de extra kosten voor verwarming en haar rolstoel kan aftrekken van de belasting. Dat heeft niemand haar verteld, ook al is ze vele malen in contact geweest met zorgverstrekkers. De thuiszorginstelling heeft de eigen bijdrage berekend aan de hand van het door de belastingdienst te hoog vastgestelde belastbaar inkomen. Het gevolg is dat ze te veel belasting heeft betaald en dat nu ook haar eigen bijdrage voor de thuiszorg veel te hoog is vastgesteld. Mevrouw Z. heeft eerst haar spaargeld opgebruikt en toen de thuiszorg opgezegd.” Uit: Dossier Armoede in Nederland 2009

Hub Crijns is directeur van landelijk bureau DISK. Geesje Werkman is projectmanager binnenlands diaconaat van Kerk in Actie.

Bestelgegevens ‘Armoe de baas, het perspectief van voedselbanken’ is geschreven door Raf Janssen, Jetske de Jong, Ria van Nistelrooij e.a. Uitgave Sociale Alliantie, 2008. Te bestellen à € 10 bij Stichting CLIP, [email protected] of via www.stichtingclip.nl. ‘Dossier Armoede in Nederland 2009’ is samengesteld door Jan Schrauwen, uitgave Arme Kant van Nederland/EVA. Te bestellen bij Kerk in Actie à € 10 via www.kerkinactie, via [email protected] of via tel. (030) 880 13 37.

Bijeenkomst over armoede Op 28 februari (10.00 tot 14.00 uur) worden ‘Armoe de baas’ en ‘Dossier Armoede in Nederland’ gepresenteerd. In vergadercentrum Vredenburg in Utrecht zijn belangstellenden van harte welkom op deze bijeenkomst over armoede. Kerk in Actie is medeorganisator. Meer informatie hierover is te vinden op www.kerkinactie.nl/agenda.

www.juridischloket.nl www.nibud.nl www.regelhulp.nl www.rechtopgeld.nl www.berekenuwrecht.nl

De gezichten die armoede kan hebben.


11

Actueel

Tien tips voor de 40dagentijdcampagne Op 25 februari is het aswoensdag en gaat de 40dagentijdcampagne officieel van start. Dit jaar vragen Kerk in Actie en ICCO - samen met honderden gemeentes in Nederland - aandacht voor de wederopbouw na rampen. Want een ramp laat je niet los.

Tekst Emmy Bregman Foto Marco Schoorl

De diaconie wil meedoen met de campagne, maar waar en hoe begin je? Hieronder staan tien tips voor kleine en grotere activiteiten.

1 Hang het spandoek op Kerk in Actie en ICCO vragen tijdens de 40dagentijd via de radio en de landelijke kranten aandacht voor wederopbouw. U kunt in uw eigen dorp of stad de aandacht trekken door het paarse spandoek ‘Een ramp laat je niet los’ op te hangen bij uw kerk. Zo weet iedereen die langs komt waar uw gemeente voor staat. Het grote, weersbestendige spandoek kost € 12,50.

2 Bezorg uw predikant een Liturgiegids In de Liturgiegids van de campagne staan gebeden, overwegingen bij de teksten uit het oecumenisch leesrooster en passende liedsuggesties. Geef er een aan uw predikant. Een goed moment om elkaar te spreken over het diaconale werk in de gemeente.

3 Zet een advertentie in het kerkblad Op www.kerkinactie.nl/40dagentijd kunt u zwart-wit-advertenties in verschillende formaten downloaden. U kunt deze (laten) plaatsen in het kerkblad, maar misschien is het buurtkrantje of de lokale krant ook wel

geïnteresseerd. De advertenties zijn ook op papier te verkrijgen.

4 Nodig een spreker uit (ook voor de jeugdclub!) Afgelopen kerstvakantie zijn acht jongeren naar Sierra Leone gereisd. Ze zijn vol verhalen én met veel foto’s teruggekomen en komen graag op een gemeenteavond of bij de jeugdclub vertellen hoe de mensen daar hun leven na de burgeroorlog weer oppakken. Op www.kerkinactie.nl/40dagentijd stellen de jongeren (én sprekers van Kerk in Actie en ICCO) zich aan u voor en leest u hoe u hen kunt uitnodigen.

5 Organiseer een activiteit Een paasontbijt, sobere maaltijd, bezinningswandeling of workshop: een gezamenlijke activiteit is altijd een goede gelegenheid om elkaar te ontmoeten én over het diaconale werk te praten.

6 Stuur een kaartje De dubbele ansichtkaart voor zondag 15 maart bevat een kaartje om zelf op te sturen. De tekst is: ‘Ik laat je niet los’. Deel de ansichtkaarten uit aan gemeenteleden, zodat zij mensen die dat nodig hebben een hart onder de riem kunnen steken.

7 Laat de kinderen meesparen Laat alle kinderen meesparen voor grote mensen en kinderen ver weg met hun eigen spaardoosje. In sommige gemeentes doen ook de volwassenen mee!

8 Verkoop de JOP 40dagentijdkalender (of geef hem cadeau) JOP, het jeugdwerk van de Protestantse Kerk, ontwikkelde een 40dagentijdkalender voor kinderen van vier tot twaalf jaar om thuis te gebruiken. Elke dag is er iets te doen, elke week iets te bouwen. De kalender is voor € 2,- te koop. Breng hem onder de aandacht van ouders, verkoop hem zelf in de kerk of geef hem cadeau aan jonge gezinnen.

9 Maak een 40dagentijdtafel Zorg voor een tafeltje dat zes weken lang mag blijven staan. Leg het 40dagentijdspandoek erover heen en biedt campagnematerialen aan. U kunt ook een boek neerleggen voor gebedsintenties of kaartjes die mensen kunnen opsturen (zie ook tip 6). Op de website staan kleurenfoto’s die u op A4-formaat kunt uitprinten en ophangen.

10 Collecteer Kies één collecte uit of collecteer elke zondag, afhankelijk van uw collecterooster. Op www.kerkinactie.nl/40dagentijd vindt u bij elke collecte alle informatie overzichtelijk op een rij. Er zijn ook foto’s en powerpointpresentaties om te laten zien. Emmy Bregman is senior projectmedewerker communicatie bij Kerk in Actie.

Bestel nu het campagnemateriaal! Het campagnemateriaal kunt u bestellen in de webwinkel van Kerk in Actie of via de afdeling bestellingen, e-mail [email protected], tel (030) 880 13 37. U heeft uw bestelling een ruime week later in huis. Een van de acht jongeren op bezoek in Sierra Leone.

12


Zo zit dat!

Investeren in mensen Veel kerken zijn van plan om mee te doen aan de 40dagentijdcampagne. Zoals u op de pagina hiernaast kunt lezen heeft Kerk in Actie ook dit jaar weer campagnemateriaal ontwikkeld voor de plaatselijke kerken, zoals een liturgiegids, een powerpointpresentatie, campagneposters, spandoeken, gratis kaarten en spaardoosjes voor kinderen. Misschien vraagt u zich af waarom dat allemaal nodig is. Kan het geld voor fondsenwerving niet beter naar de mensen die het nodig hebben? Tekst Alie Toonstra Foto Kerk in Actie

In dit tweede artikel over geld, de diaconie en Kerk in Actie antwoordt Peter Goudkamp (teamleider fondsenwerving van o.a. Kerk in Actie) op vragen van diakenen over de geldbesteding aan fondsenwervende acties, zoals een campagne.

Waarom zet Kerk in Actie campagnes in? “Bijna alle diakenen kennen de 15centcampagne voor voedsel, onderwijs en schoon water voor kinderen. De campagne heeft veel mensen de ogen geopend. Dat komt doordat we met een campagne de aandacht kunnen vestigen op één specifiek thema. Deze wereld kent zoveel problemen dat het nodig is om een thema te kiezen. Een campagne kan zelfs een ongelofelijke boodschap als die van de 15cent-campagne krachtig neerzetten.”

Wat is de kracht van een campagne? “Dat in een campagne mensen centraal staan. En mensen geven het liefst aan mensen. Je kunt thema’s en campagnes bedenken, maar het gaat altijd om de persoon die we kunnen helpen. Dat moeten we voor ogen houden. Vier jaar geleden verloren duizenden mensen door de tsunami hun onderdak. Als ik bedenk dat we met een bedrag van 900.000 euro, 180 huizen konden bouwen en daarmee ruim 1000 volwassenen en kinderen een nieuwe huis gaven, ben ik opnieuw onder de indruk. Helpen kan soms zo eenvoudig zijn.”

Welke mensen bereikt Kerk in Actie met zo’n fondsenwervende actie? “Onze campagnes richten zich in de eerste plaats op kerkleden. We willen bij hen draagvlak creëren voor het werk van Kerk


in Actie. Daarom hangen we de campagneposters op in steden en dorpen waar onze achterban woont. Zo ondersteunen we de aandacht die plaatselijke kerken hebben voor wereldwijde problemen. Het verhaal van de diaken bij de collecte wordt krachtiger als kerkbezoekers de boodschap al kennen van een campagneposter. De boodschap blijft dan beter hangen en dus geven mensen eerder en meer voor een collecte.”

Wat is het doel van fondsenwerving? “We vinden het belangrijk dat mensen weten waarom ze geven. Een campagne draagt daaraan bij omdat er meer informatie beschikbaar is. Uiteindelijk gaat het erom dat mensen geld geven, zodat we onze naaste kunnen helpen. Dat is de taak die Kerk in Actie namens de kerken uitvoert. Als de geldstroom stopt, dan stopt ook ons werk.”

Is een campagne niet heel duur? “Kerk in Actie heeft het CBF-keurmerk. Dat krijg je alleen als je niet meer dan 25% van je inkomsten besteedt aan fondsenwervingskosten. Kerk in Actie gebruikt hiervoor zelfs maar 8%. En dankzij dat keurmerk kunnen we met minimale kosten middelen als de radio, televisie en krant inzetten. De radiospot van de 15cent-campagne is tegen de laagst mogelijke kosten gerealiseerd. Mensen komen Kerk in Actie soms met een advertentie in de krant tegen. Dat is een gratis advertentie, waarvoor we in aanmerking komen als er advertentieruimte over is. Bovendien verdienen we normaal gespoken de kosten van onze campagnes in een jaar al terug, terwijl we wel zeven jaar de financiële vruchten van zo’n campagne plukken!

Foto Dennis de Groot/Kerk in actie

De kosten van de 15cent-campagne hebben we er in het eerste jaar zelfs al dubbel en dwars uit. En vergeet niet dat we een duidelijk doel voor ogen hebben; we helpen daar waar geen helper is.” Alie Toonstra is communicatiespecialist bij Dirigo.

13

Op de stoep bij: Tineke Westerveld, Amersfoort “Diaken ben je allemaal. Het is gewoon een soort levenshouding. Door met elkaar dingen te doen maak je de wereld ietsje beter. Het is toch heel fijn om met mensen bezig te zijn? Daar heb je zelf ook veel plezier van.” Tekst en foto Sjon Donkers

Tineke Westerveld is zwo-diaken, een bescheiden vrouw die tegelijk goed weet wat ze wil. Opgegroeid in Schiedam als Tineke van Egmond heeft ze goede herinneringen aan haar jeugd. “Mijn vader en moeder hebben altijd voor anderen klaargestaan, en dat is ook voor mij een levenshouding geworden. Mijn moeder heeft in de hongerwinter met twee kleine kinderen gezeten terwijl mijn vader ondergedoken zat. Zij hadden één boterham om te delen. Als je dan nu ziet wat mensen weggooien… Ik vind dat zo erg!”

Opkomen voor jezelf Na de HBS is Tineke in een kindertehuis in Rotterdam gaan werken en heeft de opleidingen inrichtingswerk en maatschappelijk werk gevolgd. Toen ze verhuisden naar Leusden kwam ze in contact met een vrouw met spierdystrofie, waarvoor ze jaren thuiszorg heeft gedaan. “Opkomen voor mijzelf heb ik van haar geleerd”, zegt ze. “Van huis uit leer je dat niet. Maar door haar weet ik dat je best voor jezelf mag opkomen. Het is geweldig wat zij in haar woonplaats bereikt heeft voor mensen met een beperking.” Tineke steekt haar verontwaardiging als het mis gaat in de zorg niet onder stoelen of banken. “Een vrouw met een zware beperking kreeg na telefonisch te zijn geïndiceerd een brief waarin stond dat de huishoudelijke hulp van twintig naar twaalf uur verminderd werd. Met als argument dat zij zo beter zou kunnen meedoen in de maatschappij! Op die manier is de Wmo natuurlijk een verkapte bezuinigingsmaatregel”, zegt ze. “Dat vind ik echt bij de beesten af.”

Levenshouding Voor Tineke zwo-diaken werd in Amersfoort had ze al tien jaar leiding gegeven aan het gemeentediaconaat in Leusden. “Diaconaat vind ik lekker praktisch”, zegt ze. “En diaken ben je allemaal. Het is gewoon een

14

soort levenshouding. Toen ze mij vroegen, zag ik dat ze allemaal dingen deden die mij erg aanspraken. Door met elkaar dingen te doen maak je de wereld ietsje beter.” Als ik haar vraag wat ze het mooie vindt aan diaconaat, antwoordt ze kort en krachtig: “Alles. Het is toch heel fijn om met mensen bezig te zijn? Daar heb je zelf ook heel veel plezier van! En daar komt bij: als je van je beroep, met mensen werken, je hobby kan maken, dan is dat toch helemaal mooi?”

Praktisch bezig “Natuurlijk kom je schrijnende dingen tegen”, vervolgt ze, “maar dan denk ik altijd: je moet proberen zoveel mogelijk activiteiten te zoeken waardoor je mensen helpt. In mijn eentje kan ik niet veel veranderen.” Uit alles blijkt dat ze graag praktisch bezig is. Van onduidelijkheid houdt ze niet. Een beetje verontwaardigd vertelt ze over een avond over armoede met wat zij noemt ‘een zweverig verhaal’. “Wij moesten met elkaar op de foto om te laten zien dat we tegen armoede zijn. Dat zet toch geen zoden aan de dijk! Leg dan een lijst neer met handtekeningen en stuur dat op naar de minister!” Ze pakt de diaconale liedbundel van tafel die ze heeft meegekregen op de Landelijke Diaconale Dag. “Kijk, het lied ‘Handen heb je om te geven’, dat is echt een lied dat bij mij past.” Ze houdt ook anderen scherp. Tijdens vergaderingen geeft ze regelmatig aan dat ze niet van moeilijke woorden houdt. Tegelijk spreekt ze haar waardering uit voor de diaconievergaderingen. “Die lopen heel soepel en ontspannen. Het is een heel gemoedelijke sfeer.” En met de nodige humor vertelt ze over de eerste keer dat ze de inzameling van gaven deed: “Dat ging helemaal verkeerd. Mensen bleven het zakje maar doorgeven, terwijl ik dacht dat ze vanzelf wel zouden stoppen. Een collega zei toen ge-

ruststellend: “Er moet zoveel mogelijk verkeerd gaan. Daar leren we allemaal van.”

Extra dimensie “Ik doe het vanuit mijn geloof.” zegt Tineke. “Vertrouwen dat er Iemand voor je zorgt. Dat geeft ook een extra dimensie: dat je er kracht voor krijgt. Heb je naaste lief als jezelf, dát is de opdracht. En weet je het eigenlijk heel mooi is dat er staat ‘als jezelf’? Jezelf liefhebben is dus een eerste vereiste, want anders kan je dat andere ook niet. Dat vond ik heel mooi!” Ze vertelt van haar werk bij de kinderbescherming: “Als je in je eerste jaren van je leven geen liefde krijgt, komt het vaak niet meer goed. Gelukkig heb ik ouders gehad die lieten blijken dat ze blij waren met mij. Dat is heel belangrijk. En dat wil God dus ook, dat je dankbaar en blij bent met jezelf. Geloof en diaconaat stimuleren elkaar. Geloven doe je niet alleen in de kerk, dat doe je de hele week.”

Leefgewoontes Dat geldt ook voor duurzaamheid. In Leusden, haar vorige woonplaats, was ze al lid van de milieuwerkgroep. “Alles heeft te maken met onze leefgewoontes. Dat hoort in de kerk, vandaar dat ik graag meewerkte toen er hier in Amersfoort een impulsavond over duurzaamheid werd georganiseerd. Samen met de rooms-katholieken en een milieuambtenaar. Volgend jaar houden we een vervolgavond, om te kijken wat we er van gebakken hebben.” Behalve diaconaat doet Tineke nog ander vrijwilligerswerk. Zo zit ze bijvoorbeeld in het bestuur van het gehandicapten- en patiëntenplatform. In haar diaconale werk voelt ze zich gedragen door de gemeente. “Wat je ook verzint, ze doen mee.” Ze vertelt enthousiast over boodschappenpakketten, een koekactie, de verkoop van de zendings-


kalender, een avond van de dialoog, een avond over duurzaamheid. “Het is soms ook wat je uitstraalt hoor, dat merk ik wel.” Tot slot zegt ze: “Het fijne van de kerk is dat je met gelijkgestemden bent. Alhoewel ik dat toch wel eens mis, bijvoorbeeld als het gaat over milieu en duurzaamheid. Ik begrijp nog steeds niet dat kerkbladen full colour moeten zijn, terwijl het milieuvriendelijk ook heel mooi kan zijn.” Sjon Donkers is diaconaal adviseur en lid van de redactieraad Diakonia. www.fonteinkerkamersfoort.nl

Handen heb je om te geven Tekst Henk Jongerius Handen heb je om te geven van je eigen overvloed en een hart om te vergeven wat een ander jou misdoet Open je oren om te horen open je hart voor iedereen. (couplet van lied 28 uit Liederen ter bemoediging, 70 diaconale liederen Uitgave Kerk in Actie, november 2008 Bestellen: [email protected] of tel. (030) 880 13 37)

“Je bent met gelijkgestemden in de kerk.” Diakonia - februari 2009

15

Actueel

Landelijke Diaconale Dag - in 2008 en 2009 “Ik ben er met veel plezier geweest”, schreef een diaken na afloop van de Landelijke Diaconale Dag in november 2008. “Als je al die diakenen bij elkaar ziet, weet je dat je er niet alleen voor staat. Het geeft een warm gevoel van saamhorigheid. Je kunt er weer tegenaan!”, aldus de reactie van een andere diaken. Dat is het overheersende gevoel dat spreekt uit de ingevulde enquêteformulieren. Tekst Eveline Bersma

Brief aan Bussemaker Zingen met een zaalvol mensen geeft een kick. Het lied over ‘onze zorg om de zorg’ klonk als een klok. Die zorg werd aan het einde van de dag verwoord door Evert Jan Hazeleger van Kerk in Actie, in een brief die namens alle diakenen aan staatssecretaris Bussemaker is verstuurd. Citaat uit de brief: “Door efficiency- en bezuinigingsmaatregelen wordt een aanslag gepleegd op de mentale en financiële weerbaarheid van mensen met een chronische ziekte, lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking. Een opeenstapeling van deze bezuinigingen brengt hen al te vaak in acute problemen. Wij vragen u met klem om in uw beleid met deze problemen bij zorgvragers en zorgverleners rekening te houden en uw uiterste best te doen om bij lastige financieel-economische beslissingen de belangen van beiden centraal te stellen.”

DiaKoos

16

Inmiddels heeft in ieder geval de TweedeKamerfractie van het CDA gereageerd op de brief en Kerk in Actie voor een gesprek uitgenodigd. Tijdens de dag waren er bijdragen van diaconaatprofessor Herman Noordegraaf over wat zorg is en hoe diakenen daar mee te maken hebben. Veel diakenen herkenden hun werk in zijn verhaal en werden erdoor gemotiveerd. Attie van Niekerk vertelde hoe hij in Zuid-Afrika met eenvoudige middelen mensen helpt om hun zorg voor het klimaat te combineren met hun eigen welzijn. Uit de evaluatieformulieren bleek hoezeer het cabareteske optreden van Kees Posthumus werd gewaardeerd. De verschillende bijdragen zijn te downloaden via www.kerkinactie.nl.

Diaconale liedbundel Nieuw was dit keer de middagworkshop over diakenen en liturgie. De deelnemers zongen enthousiast uit de liedbundel die ter gelegenheid van de Landelijke Diaconale Dag verscheen. De workshop werd erg goed gewaardeerd, hoewel het geluid niet optimaal was. Na afloop van de dag kreeg iedere bezoeker een liedbundel mee naar huis om in de eigen gemeente te gaan gebruiken.

Waardering en suggesties Ook de workshop over jeugddiaconaat werd gewaardeerd als buitengewoon goed. Een flink aantal diakenen wil volgend jaar minder vlees op de broodjes en meer broodjes met kaas. Sommigen vonden de lunch te luxe. Anderen waren juist vol lof over de heerlijke biologische lunch. Deze gemengde geluiden over de lunch zijn niet nieuw. Toch vindt Kerk in Actie het belangrijk om de diakenen tenminste eenmaal per jaar op een verantwoorde manier te laten merken hoezeer hun inzet ertoe doet. De suggesties op de enquêteformulieren nemen we mee naar de volgende Landelijke Diaconale Dag. Die is dit jaar op 7 november (en niet zoals eerder vermeld op 14 november)! Eveline Bersma is projectmanager Landelijke Diaconale Dag 2008.

Tekst Sjon Donkers Tekeningen Lex Dirkse


Actueel

Hoe maak je je diakenwerk zichtbaar?

Diaconale ontmoetingsdagen in het teken van de plaatselijke praktijk Ervaringen uitwisselen over de diaconale praktijk. Dat is de bedoeling van diaconale ontmoetingsdagen die op verschillende plaatsen in het voorjaar plaatsvinden. Breng als diaken dan ook je eigen ervaringen en vragen mee! Het programma biedt veel ruimte voor uitwisseling van ervaringen, om waardevolle tips te krijgen en nieuwe energie op te doen. Tekst Carla van der Vlist Foto Kerk in Actie/Peter de Bie

'Van passie naar praktijk' is het thema van deze regionale diaconale ontmoetingsdagen die Kerk in Actie dit voorjaar weer organiseert. Het programma gaat over de mogelijkheden die diakenen hebben om hun werk zichtbaar te maken. Zodat gemeenteleden, dorpsbewoners, mensen in de wijk en organisaties gemotiveerd worden om mee te doen.

Passie werkt aanstekelijk Diakenen staan bekend om hun daadkracht. De passie om mensen in nood te helpen is een grote drijfveer. Deze passie kan aanstekelijk werken. Maar… veel diaconaal werk gebeurt achter de schermen. Er moet van alles geregeld worden. In de concrete hulp gaat de meeste energie zitten en zo hoort het ook. Toch zijn de verhalen de moeite waard om te vertellen. Om te laten zien dat hulp nieuwe hoop geeft. Dat het zinvol is om iemand langdurig te begeleiden zodat deze kan ontsnappen uit de cirkel van verslaving. Om te laten ervaren dat armoede in je eigen woonplaats voorkomt en iedereen kan overkomen. Door het diaconale werk een gezicht te geven en aan de weg te timmeren kun je als diaken betrokkenheid van anderen stimuleren.

Diaconale praktijk Tijdens de diaconale ontmoetingsdagen gaan diakenen samen aan de slag. Welke diaconale boodschap wil je uitstralen? In de kerk en aan buitenstaanders? Hoe kun je je diaconale werk het beste presenteren? Hoe maak je anderen enthousiast? Publiciteit is een van de middelen om dit te doen. Maar hoe breng je de diaconale doelen van de collecten zo over dat er een goede respons is? Hoe schrijf je over je ervaringen met vluchtelingen, zodat het nieuwe vrijwilligers oplevert en de beeldvorming over vluchtelingen positief beïnvloedt?


Ook de besteding van diaconaal geld biedt kansen om te laten zien dat diaconaat meer dan geld is. Want hoe beoordeel je al die verzoeken om giften? Welke criteria hanteer je? Hoe betrek je de leden van de kerkelijke gemeente bij de organisaties die gesteund worden? Het delen van al deze verhalen is een middel om te laten ervaren dat het diaconaat een zaak is van iedereen.

Contact met partners Werelddiaconaat is een belangrijke taak van de diaconie. Door contacten met partnerkerken overzee kan er een band groeien over en weer. Onmacht kan zo veranderen in betrokkenheid. Kerk in Actie Interactief biedt hiertoe allerlei mogelijkheden. Hoe je dat in de diaconie in de praktijk kunt brengen, is een van de programmaonderdelen in de middag.

Federatie van Diaconieën De Federatie is dit jaar betrokken bij de diaconale ontmoetingsdagen. Diakenen kunnen in een workshop met de leden van de Federatie doorpraten over manieren om je als diaconie sterk te maken voor de diaconale belangen in kerkenraad of classicale vergadering. Zodat het diaconaat meer is dan een agendapuntje. Bijvoorbeeld over aspecten die belangrijk zijn bij het jaarlijkse overleg over de begroting en het collecterooster. Zodat het diaconaat goed uit de verf kan komen.

Ervaringen uitwisselen over de dagelijkse praktijk.

Waar en wanneer? 28 maart - Hofstadkerk in Apeldoorn 4 april - De Schutse in Steenwijk 4 april - Pauluskerk in Dordrecht 18 april - Witte Kerk in Naarden. Tijd: van 10.15 tot 15.15 uur. Meer informatie staat in de uitnodiging bij dit nummer van Diakonia of op www.kerkinactie.nl/agenda.

17

Uit de praktijk “Iedereen die terugkomt, is zó enthousiast” Hardenbergse diaconale werkgroep maakt vakanties mogelijk

De protestantse gemeente Hardenberg-Heemse kan bogen op een lange traditie als het gaat om diaconaal vakantiewerk. Al ruim twintig jaar gaat jaarlijks een aantal gemeenteleden op vakantie in De Werelt in Lunteren en het F.D. Roosevelthuis in Doorn van het VakantieBureau. Steevast komen de vakantiegangers zó tevreden en enthousiast terug dat het aanstekelijk werkt. Het motiveert de werkgroep diaconale vakantieweken extra om door te gaan met het organiseren van activiteiten. Een gesprek met diaken Geert Hans en Rieks van Dijk en Giny Jonkeren, leden van de organiserende werkgroep. Tekst Annelies Barendrecht

Z

odra de nieuwe gids over de diaconale vakantieweken in de bus valt, gaat het drietal aan de slag. Wat gaan we dit jaar doen, is de eerste vraag tijdens de startvergadering. Geert: “We vertegenwoordigen vijf kerken met in totaal 9447 doopleden. Elke kerk heeft haar eigen kerkblaadje, zoals Kerk-nieuws en Kerkcontact. Onze eerste actie is een wervend verhaaltje plaatsen in al die blaadjes. Daar wordt altijd direct op gereageerd. Veelal door mensen die al eerder deelgenomen hebben aan een

18

vakantie via het VakantieBureau.”

Startzondag Soms zit er een nieuw gezicht tussen, maar meestal zijn het dezelfde mensen die zich weer aanmelden. “Een kwestie van onbekend maakt onbemind”, meent Geert. “Van de stukjes in de kerkbladen moet je het dus niet alleen hebben.” Er is meer nodig om potentiële vakantiegangers - vaak alleenstaande senioren die al dan niet zorg nodig hebben - over de drempel te helpen. De

werkgroepleden zetten zich graag in om mensen aan te moedigen toch vooral eens naar Lunteren of een andere locatie van het VakantieBureau te gaan. “Want we weten uit ervaring dat de vakantie geen teleurstelling wordt. We timmeren dan ook flink aan de weg om onze gemeenteleden te wijzen op de verschillende vakanties.” En dus staan de actieve leden van de werkgroep altijd op de infomarkt tijdens de startzondag. Met brochures en ander materiaal, zoals pepermuntjes, pennen en notitieblokjes


Links Achter v.l.n.r. Giny Jonkeren en Rieks van Dijk (werkgroepleden). Daarvoor v.l.n.r. Geert Hans (diaken) en de vrijwilligers Map Klifman, Miny Drenthen, Jennie Kramer, Gerrie de Jonge en Margreeth Cuperus. Foto Annelies Barendrecht

van het VakantieBureau. En met een grote, opvallende vlag die zijn uitwerking niet mist.

Voorlichtingsavond Deze infomarkt biedt ook de gelegenheid om nieuwe initiatieven bekend te maken, zoals een informatieavond voor belangstellenden over het werk van de vrijwilligers tijdens de vakantieweken. “We zagen inderdaad op die avond mensen terug die we op de infomarkt gesproken hadden”, bevestigt Geert. “Op die speciale voorlichtingsavond was Wim van der Tas van het VakantieBureau aanwezig. Hij gaf uitvoerig tekst en uitleg over de verschillende soorten vakantieweken en de taken van de vrijwilligers daarbij. De opkomst viel een beetje tegen, maar toch, aan het eind van de avond meldden zich veertien mensen aan als vrijwilliger. Dan kun je toch wel stellen dat de avond een succes was.”

Een stoot energie Het zijn vooral vrouwen die op vakantie gaan via het VakantieBureau. Veelal samen met een familielid of vriendin. “Voor de gezelligheid”, weet Geert uit de verhalen. Toch was afgelopen jaar ook een man van de partij. Aanvankelijk voelde hij er niet veel voor om deel te nemen aan een vakantieweek. Maar eenmaal de schroom voorbij, was hij zo enthousiast, dat hij bij thuiskomst direct nog een keer boekte voor een najaarsweek.

Zij zijn een goed doorgeefluik, zo blijkt in de praktijk.” Als mensen zich eenmaal ingeschreven hebben voor een vakantieweek, is er nog genoeg werk aan de winkel. “We helpen de deelnemers met het invullen van alle paperassen”, geeft Geert als voorbeeld. En als het vervoer naar de vakantiebestemming een probleem is, dan zorgt de werkgroep daar ook voor. “Zo kom je ook nog eens op de vakantielocatie en krijg je een beetje mee van de vakantiesfeer daar. Op de terugweg krijg je dan uitgebreid te horen hoe geweldig het was.”

Je naasten helpen De financiën kunnen een probleem zijn, maar als blijkt dat de mensen om wie het gaat anders niet met een vakantieweek meegaan, dan kunnen ze rekenen op een bijdrage van de diaconie. “Dat komt echter niet vaak voor”, aldus het enthousiaste werkgroeplid. “Het gaat om een enkeling. Geld is eigenlijk het minste probleem. Hulp op praktisch terrein is veel meer nodig. Hulp door vrijwilligers, zowel tijdens de vakantieweken, als in de voorbereiding." Dat vrijwilligerswerk is bij uitstek diaconaal werk, vindt Geert. “Het gaat dan immers om het geven van hulp aan mensen die heel dicht bij je staan, je naasten dus.”

Warm bad Na afloop van een vakantieweek bellen de werkgroepleden de thuiskomers op om te

informeren hoe het de gemeenteleden is vergaan tijdens hun vakantie. “Het is dan heerlijk te horen dat alles goed is gegaan”, zegt Geert. “Al die onverdeelde aandacht voelt aan als een warm bad, zeggen de meeste gasten bij thuiskomst. Dat zijn signalen waar je als werkgroep weer energie uit put om door te gaan met het enthousiast maken van nieuwe vakantiegangers en vrijwilligers. Zo denken we er nu al over om volgend jaar een informatieavond te beleggen waar deelnemers én vrijwilligers over hun ervaringen vertellen. Betere promotie voor de vakantieweken is niet denkbaar.”

Adopteren vakantieweek De werkgroep heeft het afgelopen jaar flink nagedacht over het adopteren van een vakantieweek. Zo’n week wordt geheel begeleid door vrijwilligers uit - in dit geval Hardenberg-Heemse. Ze zijn er echter nog niet klaar voor, menen de drie werkgroepleden, omdat ze nog niet alle facetten van een vakantieweek kunnen invullen. Het verlenen van intensieve zorg, bijvoorbeeld, is niet iets wat iedereen toevertrouwd is. Met name in de zorgweken worden, naast de huishoudelijke krachten, ook veel gekwalificeerde verzorgers en verplegers gevraagd, op vrijwillige basis. Daar moet nog aan gewerkt worden, stelt de werkgroep vast. Geert: “Wie weet, kunnen we dan op den duur een hele vakantieweek adopteren.” Annelies Barendrecht is freelance tekstschrijver.

Vrouwen of mannen… Wat ze gemeen hebben? Ze kunnen niet meer zelfstandig op vakantie, door hun leeftijd of zorgbehoefte. “Voor al die mensen is een vakantie van het VakantieBureau ideaal”, weet Geert. “Je krijgt een compleet programma aangeboden waar je al dan niet aan mee kunt doen. Een week lang sta je als gast in het brandpunt van de aandacht. Veel mensen krijgen een geweldige stoot energie van zo’n vakantieweek. Na afloop genieten ze weer extra van het leven.”

Aantal deelnemers Met een gemeente van bijna 10.000 leden stelt het aantal deelnemers eigenlijk nog niet zo veel voor, realiseren de werkgroepleden zich. “Er zijn vast wel meer mensen die in aanmerking komen voor de vakantieweken”, meent Geert dan ook. Vandaar dat de werkgroep de wijkteams blijft informeren. Vooral via de e-mail. “We bestoken die teams met informatie. De wijkteamleden komen vaker bij de gemeenteleden thuis en vertellen dan over de vakantieweken.


Enkele gasten genieten in de dierentuin. Foto: Geert Hans

19

Minicursus Minicursus

In deze rubriek willen we diakenen op een korte, informatieve manier wegwijs maken in een concreet onderwerp uit het diaconaat. Suggesties hiervoor kunt u sturen naar [email protected].

Diaconaat in de eredienst Er zijn kerken die regelmatig een diaconale dienst houden. Dat is mooi, maar eigenlijk niet eens nodig, want iedere viering zit vol diaconale aspecten. En dan hebben we het niet alleen over de collecte en de viering van het Heilig Avondmaal. “Diaconaat is niet een partje van de kerkelijke sinaasappel maar het sap door de hele sinaasappel heen”, staat in Barmhartigheid en gerechtigheid, het handboek voor diaconiewetenschap. In deze minicursus leest u hoe het ‘diaconale sap’ in de hele viering aanwezig kan zijn en hoe u als diaken vormen kunt inbrengen in de liturgie als het gaat om diaconaat. Tekst Irene Stok Foto Fred van Ipenburg

Voor de dienst Al voor het begin van de eredienst kunnen er diaconale handelingen plaatsvinden in de kerk. In de Vredeskerk in Gouda, bijvoorbeeld, hebben kerkgangers de gelegenheid om voor de aanvang van de dienst een waxinelichtje aan te steken achter in de kerk. De diaken brengt vervolgens de schaal met lichtjes naar voren en zet deze op de avondmaalstafel. Zo kunnen mensen persoonlijke noden voor God brengen.

20

In veel kerken worden er voor of aan het begin van de dienst mededelingen gedaan. In andere kerken worden die mededelingen na de preek gedaan. Daarbij kan dan meteen vermeld worden waar de inzameling van de gaven voor is. Ook andere diaconale berichten kunnen voorgelezen worden, bijvoorbeeld een kerstpakkettenactie voor de voedselbank of de opbrengst van een actie van het jeugddiaconaat. Het is gebruikelijk dat de ouderling van dienst de mededelin-

gen doet, maar een diaken zou dat ook heel goed kunnen doen, zeker als het diaconale mededelingen zijn. Bij de mededelingen wordt vaak verteld wie de bloemen uit de kerk krijgt. Er zijn kerken waar het wegbrengen van de bloemen een diaconale taak is: de diakenen brengen de bloemen weg. In andere kerken is daar een rooster voor en in weer andere kerken wordt aan de gemeente gevraagd: Wie van


u wil de bloemen wegbrengen? Dat kunnen heel verrassende ontmoetingen zijn en op die manier krijgt iedereen de kans om te zien naar elkaar.

De aanvang van de dienst In iedere gemeente begint de dienst op een andere manier. De groet wordt door de predikant uitgesproken of door een ouderling en beantwoord door de gemeente. Men begroet elkaar. Daar gaat het om. We komen niet alleen naar de kerk; er zijn mensen om ons heen waar we oog voor mogen hebben. Daarna volgt het Kyriëgebed, het gebed voor de nood van de wereld en de vraag om Gods ontferming hierover. Dit is een diaconaal gebed. De gemeente klaagt haar nood, roept om recht en looft de naam van God als de Aanwezige in de nood. Dit gebed kan gebeden worden door een diaken. Foto Freek Visser/Kerk in Actie Gods goedheid is te groot voor het geluk alleen zij gaat in alle nood door heel het leven heen. (Uit gezang 223, Liedboek voor de kerken)

In andere kerken is er aan het begin van de dienst ruimte voor de schuldbelijdenis. Daarin wordt een beroep gedaan op de barmhartigheid van God. In de lezing van de wet, de tien geboden, horen we hoe God wil dat we met Hem en met elkaar omgaan. Daarin klinkt door hoe we elkaar recht kunnen doen. Barmhartigheid, rechtvaardigheid, ontferming, allemaal diaconale begrippen die hier een plaats krijgen in de eredienst.

De Woorddienst Ook de schriftlezingen en de preek bestaan vaak uit diaconale elementen. Een predikant kan er natuurlijk voor kiezen om de ene keer meer nadruk op de diaconale kant te leggen, dan de andere keer. Dit geldt ook voor de liederen die we kunnen zingen. Bij Kerk in Actie is een liedbundel te bestellen met zeventig diaconale liederen. Misschien een leuk cadeautje voor de dominee, de organist of de cantor? (‘Liederen ter bemoediging’, te bestellen via [email protected], www.kerkinactie.nl of tel. (030) 880 13 37.) Als diaken kun je de predikant vragen om hieruit een diaconaal lied te laten zingen.

De gebeden De gebeden en de gaven worden meestal samen genoemd, ze horen ook bij elkaar. In de gebeden is er plaats voor dankgebed en voorbeden. De voorbeden komen voort


uit de verkondiging en uit de actualiteit. Daar is ruimte voor het diaconaat. Er kan gebeden worden voor rampen, voor vergeten (groepen) mensen in de wereld, in Nederland of in de eigen plaats en de eigen gemeente. Dat zijn bijvoorbeeld vluchtelingen, mensen die het slachtoffer zijn van huiselijk geweld, mensen met een handicap, mensen die leven van een laag inkomen. In het dankgebed kan er ruimte zijn om te danken voor de mensen die zich inzetten voor Gods Koninkrijk van vrede en gerechtigheid: mensen die ergens op de wereld werken met kwetsbare mensen, mensen die in uw gemeente werken als vrijwilliger bij diaconale activiteiten. Bijvoorbeeld bij een inloophuis, bij een voedselbank, als vrijwilliger die mensen naar de kerk of het ziekenhuis rijdt. In iedere gemeente zijn mensen diaconaal actief. Dit gebed kan een diaken uitspreken.

Gebeden en gaven De gebeden en gaven heten ook wel het Antwoord op het Woord. In de collecte is dat duidelijk zichtbaar. Nadat we Gods woord hebben gehoord mogen we antwoord geven. Dat kunnen we zelf doen. In de eerste gemeenten ging het letterlijk om het delen van de gaven, heel diaconaal! In veel kerken zijn er collecten voor een diaconaal doel. Er kan nooit gecollecteerd worden ‘voor de diaconie’. De diaconie heeft immers geen geld nodig: zij deelt het geld dat ze van de gemeente ontvangt uit aan mensen die het nodig hebben. De collecte is dus voor projecten of activiteiten van de diaconie. Als er meer collecten zijn, is de eerste collecte een diaconale collecte,

want in het Koninkrijk staan de armen centraal, niet de kerk. De tweede collecte kan dan voor het werk van de kerk zijn.

Inzameling van gaven Voorafgaand aan de inzameling van de gaven kan een diaken of de predikant iets meer vertellen over het diaconale doel van die zondag, zodat gemeenteleden weten waar hun geld naar toe gaat. De ervaring leert dat mensen bereid zijn meer geld te geven als ze weten waar het geld voor bestemd is. Na de collecte kunnen de diakenen (of andere collectanten) de collectezakken weer in de rekken hangen. Ze kunnen de collectezakken ook op de avondmaalstafel leggen, naast het brood en de wijn. Er zijn ook kerken waar de diaken of de predikant voor in de kerk staat met een schaal waar de diakenen de collectezakken op leggen. Er zijn kerken waar na de inzameling een korte zegen gevraagd wordt over deze gaven. Zij vragen aan God of het geld een goede bestemming mag krijgen. In een plaats in Zuid-Afrika bestaat wel heel directe vorm van gaven inzamelen. Op de stoelen in de kerk liggen briefjes waarop kunnen mensen schrijven wat voor hulp er nodig is, voor henzelf of voor anderen. De collectanten verzamelen deze briefjes als de collectezakken rond gaan. De predikant krijgt de briefjes en leest ze voor: wie wil dinsdag meneer Jansen naar het ziekenhuis rijden? Wie kan mevrouw De Vries helpen met een kapotte kraan? De gemeenteleden kunnen hun hand opsteken en zo hun hulp bieden. In Nederland schrikken we hiervoor misschien terug, maar waarom eigenlijk?

21

Je kunt als diaken bijvoorbeeld de briefjes voorlezen zonder de naam van de betreffende persoon te noemen.

De Maaltijd van de Heer De inzameling van gaven en het gebed aan het begin van de avondmaalsviering horen bij elkaar. Na de tafeldienst is er een dankgebed. In sommige kerken collecteren de diakenen tijdens de maaltijd. Het diaconale karakter van het avondmaal is zichtbaar tijdens het delen van brood en wijn. Er zijn verschillende vormen voor en iedere gemeente legt haar eigen accenten. Er zijn gemeenten die aan tafels zitten. Als er ruimte is, kan de gemeente in een grote kring staan en het brood en de wijn door-geven. Dit kan ook als iedereen op de plaatsen blijft zitten. Iedereen geeft dan de schaal door aan degene naast zich. Dit heet het Schotse avondmaal. Bij het lopend avondmaal lopen de gemeenteleden naar voren om daar het brood en de wijn ontvangen. Er zijn kerken waar in plaats van of naast wijn druivensap wordt geschonken. Tijdens lopend avondmaal kan er muziek zijn: orgelspel, een koor of gemeentezang. Iedere gemeente bepaalt zelf hoe zij de Maaltijd viert. Het zijn altijd de diakenen die dienst doen aan de Tafel.

De wegzending en de zegen Na het slotlied is de kerkdienst voorbij en begint de dienst aan de wereld. Daar ligt onze taak. Daarvoor mogen we Gods zegen ontvangen en met ons meedragen. We mogen de wereld in om daar iets te laten zien van Zijn Koninkrijk van Vrede en Gerechtigheid. Dan zijn we diaconaal bezig. Dat geldt niet alleen voor diakenen, maar voor iedereen, overal, in iedere situatie en daarbij mogen we ons gedragen weten door de zegen van de Eeuwige.

Heeft u ook ideeën hoe u meer diaconale accenten kan leggen in de eredienst? Geef dat dan door aan de redactie van Diakonia, e-mail: [email protected]

God onze Vader zegen onze oren dat ze Uw stem beluisteren. Zegen onze ogen dat ze Uw licht ontdekken. Zegen onze lippen dat ze Uw naam belijden. Zegen onze handen dat ze Uw gaven ontvangen en uitdelen. Zegen onze voeten dat ze de weg van Uw vrede gaan. Bron onbekend

Irene Stok is diaconaal consulent in Gouda en lid van de redactieraad van Diakonia.

Foto Freek Visser/Kerk in Actie

22


Collecte

Collecte diaconaat op 19 april Aandacht voor voedselbank in Lelystad

Op 19 april is de collecte bestemd voor alle diaconale werk van Kerk in Actie in Nederland. Tijdens deze collecte staat armoede centraal. In het bijzonder de voedselbank, inloophuizen en de schuldhulpverlening in Lelystad. Deze activiteiten worden uitgevoerd door het Interkerkelijke Diaconaal Overleg Lelystad, met steun van Kerk in Actie. Tekst Jacomien Oosterhof

Inloophuis Lelystad. Foto Freek Visser/Kerk in Actie Lelystad kent, net als iedere andere grote stad, sociale problemen: armoede, eenzaamheid, werkloosheid en verslaving. In deze ‘gewone’ stad hebben diakenen de handen ineengeslagen om deze problemen te lijf te gaan. De diaconieën van zeven verschillende kerken werken samen in het Interkerkelijke Diaconaal Overleg (IDO). Het IDO heeft een voedselbank (De Korenaar), twee inloophuizen (Waterwijk en Open Veste) en een schuldhulpverlening. In totaal zijn er maar liefst 200 vrijwilligers actief bij het IDO. Voedselbank ‘De Korenaar’ is vier jaar geleden gestart. De eerste voedselpakketten kwamen terecht bij 17 cliënten. In maart 2007 bereikte de voedselbank een ‘dieptepunt’. Maar liefst 260 cliënten moesten een voedselpakket komen ophalen. Na een daling in 2008 tot 110 maken op dit moment ongeveer 165 mensen gebruik van de voedselhulp. De sterke daling is mede tot stand gekomen dankzij de samenwerking met de gemeente Lelystad. De voedselbank in Lelystad heeft, net als andere voedselbanken, als doel: voedselhulp bieden aan mensen die in armoede leven, verspilling van goede levensmiddelen voorkomen en sociale problemen in een vroeg stadium op het spoor komen.


Emoties Het overslagcentrum voor alle voedselbanken in Nederland staat in Rotterdam. Elke week haalt de Korenaar daar 2000 kilogram voedsel op. Dit wordt aangevuld door de het Lelystadse bedrijfsleven en omgeving. Producten van de plaatselijke volkstuiniers worden als vers extraatje toegevoegd aan het pakket. Bijzonder is dat cliënten van de voedselbank gelijktijdig begeleiding van de IDOSchuldhulpverlening ontvangen. Daardoor hebben de meeste cliënten niet langer dan zes maanden voedselhulp nodig. Het ontvangen van een voedselpakket gaat nogal eens gepaard met emotie. “Ben ik zover afgezakt dat …” Dankbaarheid en verdriet, waardering en frustratie wisselen elkaar af. Daar moeten de vrijwilligers mee leren omgaan. Gelukkig hebben de positieve geluiden de overhand: “Een keukenrol, dat is luxe!” “Ik mag geen hagelslag, mag ik dat ruilen voor jam?” Ook wit en bruin brood wisselen nogal eens van eigenaar. En de mooiste opmerking: “Dit is de laatste keer want ik ben schuldvrij.”

Oog voor de mens Alle Broersma, voorzitter van het IDO, is ervan overtuigd dat armoede voor mensen meer betekent dan gebrek aan geld.

“Mensen met financiële problemen moeten van loket naar loket om aanspraak te kunnen maken op allerlei subsidies en regelingen. En bij het zoveelste loket hebben ze hun zelfrespect verloren. Ook vrienden verliezen ze. Die willen niet altijd geconfronteerd worden met problemen. Hier ligt de grote kracht van het IDO. Alle vrijwilligers hebben een cursus ‘presentie’ gevolgd. Zo leren ze oog te houden voor de mens achter het probleem.” De voedselbank biedt de mensen meer dan een pakket levensmiddelen. “Het pakket bevat ook luxe artikelen. We merken dat dit mensen stimuleert om vol te houden in het traject. Mensen komen uit hun passiviteit. Het gevoel dat ze er mogen zijn en mee kunnen doen, geeft moed en overlevingskracht.”

Samenwerking De meerwaarde van het IDO ligt ook in de contacten met de gemeente. “Wij zijn een volwaardige gesprekspartner geworden. Dit jaar gaan we de samenwerking met de woningstichting uitbouwen. Zij hebben een belangrijke signalerende functie als het gaat om armoede. Wanneer er een uithuiszetting dreigt, waarschuwen ze ons. Wij gaan dan met de cliënt aan de slag om het te voorkomen. Onderling verwijzen we ook door. Iemand die vandaag het inloophuis bezoekt voor een kopje koffie en aan de praat raakt over zijn financiële situatie, kan morgen een deurtje verder terecht bij Interkerkelijke Schuldhulpverlening Lelystad.” www.stichting-ido.nl. Jacomine Oosterhoff is tekstschrijver bij Dirigo De bijbehorende collectefolder is te bestellen bij [email protected] of via (030) 880 13 37. Op www.kerkinactie.nl/ collecte is meer informatie te vinden, zoals liturgiesuggesties. Ook de tekst op de achterzijde van dit nummer en de teksten in kaders bij het artikel op pagina 8 t/m 11 zijn te gebruiken bij de collecte.

23

1 vraag, 3 diakenen Kennismaking met drie diakenen In deze 22e jaargang zijn weer drie diakenen bereid gevonden om te vertellen over hun werkwijze. Dit zijn ze.

Jan Knuvers, diaken in Doetinchem

Maartje Bonnema, diaken in Harlingen

Nel Hoebé, diaken in Axel

“De protestantse gemeente Doetinchem is een samenvoeging van de hervormde gemeente, de gereformeerde kerk en de lutherse kerk. We hebben ongeveer vijfduizend leden. Er zijn vier wijkgemeenten, vijf kerkgebouwen, vier predikanten en drie parttime kerkelijk werkers. De centrale diaconie werkt overkoepelend. Zelf ben ik nu al weer viereneenhalf jaar diaken in nieuwbouwwijken De Huet en Dichteren. Alle wijkgemeenten hebben een grote mate van zelfstandigheid en een eigen identiteit. In mijn wijk is dit de oecumene en samenwerking met de rooms-katholieken. Dit leidde in 2000 tot een eigen multifunctionele wijkkerk. Naast protestantse en katholieke vieringen zijn er oecumenische diensten. Ik ervaar er veel warmte en enthousiasme.

“Ik ben 64 jaar en voorzitter van de diaconie van de hervormde gemeente HarlingenMidlum. Onze gemeente telt ongeveer 1700 leden. Het college van diakenen bestaat uit tien personen, zeven vrouwen en drie mannen. We hebben een fijn team waar vanuit warmte en saamhorigheid de vele werkzaamheden gezamenlijk worden verricht en waar ik mij als een vis in het water voel. Naast de ‘gewone’ diaconale werkzaamheden organiseren wij door het jaar heen een aantal bijzondere projecten. Zo brengen we tijdens de paas- en kerstdagen mensen die wat aandacht of ondersteuning nodig hebben een paas- of kerstbrood en degenen die het financieel moeilijk hebben een grote tas boodschappen. We versturen heel veel kaartjes ter bemoediging bij ziekte, verdriet of overlijden. En tijdens de pinksterzondagdienst delen we rode rozen uit met pinkstergroet aan de kerkbezoekers. Het is de bedoeling dat zij die weer aan iemand anders geven. Bijvoorbeeld aan een buurvrouw, een zuster of zomaar een voorbijganger.

“Ik ben 58 jaar en voorzitter van de diaconie van de Samen op Weg-gemeente in Axel. Onze gemeente bestaat uit 1970 leden. Voor 1 februari hopen we te fuseren. We zien dit als een mijlpaal en we willen dit als gemeente samen vieren. Na de fusie volgen er nieuwe verkiezingen, hopelijk krijgen we er dan ook diakenen bij. Onze diaconie bestaat uit vier leden. Behalve het noodzakelijke werk kunnen we daarom geen extra projecten doen. Gelukkig hebben we een grote groep vrijwilligers achter ons staan die ons helpen bij onder andere het ouderenwerk. Want dat is onze belangrijkste activiteit.

De diakenen zijn actief in hun eigen wijk, maar hebben vaak ook een nevenfunctie. Zo is er een jeugddiaken, een diaken voor de verzorgingstehuizen, voor de vakantieweken enz. Alle achttien diakenen komen viermaal per jaar bijeen. Het bestuur regelt de dagelijkse gang van zaken. Hierin heb ik een coördinerende rol voor diaconale zaken in mijn wijkgemeente. Naast deze rol en het wijkwerk heb ik zitting in de landerijencommissie. De diaconie heeft een beleidsplan. Met Kerk in Actie Interactief zijn we - samen met onze buurgemeente Wehl - een overeenkomst aangegaan voor een project in Ghana. Het Platform Armoedebestrijding Doetinchem is mede een initiatief van onze diaconie naar aanleiding van de Wmo. Het bestaat uit vrijwilligers met kennis van zaken om in ‘noodgevallen’ doortastend op te treden.

24

Af en toe organiseren we een busreisje en nodigen we gemeenteleden uit die dat niet meer zelf kunnen, een rondrit door het ‘oude’ en ‘nieuwe Harlingen en Midlum. In ons diaconiegebouw De Hoeksteen houden wij creatieve ontmoetingen. Dat doen we voor mensen die contactarm zijn of wat ouder. Ik kom vaak eenzaamheid tegen en je hebt als diaconie de taak daaraan iets te doen. Drie maanden geleden zijn we ook gestart met het Breicafé. Het gaat ons om de ontmoeting, om de eenzaamheid te doorbreken. Het loopt goed.”

Wat betreft de verdeling van kerstpakketten werken we samen met protestantse kerken in de regio en ook met het Leger des Heils. Verder zijn we actief met stille hulp. Dat is de financiële hulp aan gezinnen of alleenstaanden die dat direct nodig hebben. We noemen dit stille hulp omdat we geen namen willen noemen, ook niet in de kerkenraad. Axel is een vrij kleine plaats met bijna 7000 inwoners, en we willen niet dat het bekend wordt wie er hulp krijgt. We verlenen die hulp soms ook wel in de vorm van boodschappen, bijvoorbeeld voor een week, die we samen met de moeder of een ander gezinslid gaan kopen. Voor de stille hulp werken we sinds vorig jaar samen met het Algemeen Maatschappelijk Werk. Wanneer we een aanvraag krijgen voor stille hulp, verlenen we zelf de eerste en meest noodzakelijke hulp. Pas daarna nemen we contact op met het maatschappelijk werk. Zij nemen het daarna van ons over. Dat werkt prima zo.”


Actueel

Jongeren uit Nederland en Sierra Leone spelen een spelletje. Foto Yusuf B. Daiamy

Rianne in gesprek. Foto Irma Linstra

Nederlandse jongeren op bezoek in Sierra Leone

In de 40dagentijdcampagne reisde een groep van acht Nederlandse jongeren naar Sierra Leone. Dat gebeurde via Kerk in Actie (Togetthere) en JOP. De jongerenorganisatie van de Protestantse kerk. Ze wilden met eigen ogen zien wat wederopbouw betekent in een land dat getekend is door een jarenlange burgeroorlog. Begin januari zijn ze vol indrukken teruggekomen. Tekst Emmy Bregman Rianne Blom (22) uit Amsterdam vertelt: “Wanneer je door de stad Bo rijdt is het amper te beseffen dat daar zo’n hevige oorlog heeft gewoed. Het land is prachtig. Groene bossen, gele straten. Het is weerzinwekkend hoe snel de rust is weergekeerd. Het is misschien zoals een jongere mij vertelde: iedereen hier heeft heftige dingen meegemaakt. Iedereen heeft een verleden. Maar ook iedereen wil vooruit. Samen vooruit.”

Rechten van het kind De jongeren bezochten o.a. Defence for Children International (DCI). Deze partnerorganisatie van Kerk in Actie en ICCO komt


op voor de rechten van het kind en staat centraal tijdens de Kerk in Actie-collecte op Palmzondag (5 april). De jongeren bezochten niet alleen DCI, maar spraken ook op het politiebureau in Bo met de hoofdofficier en bezochten een Remand Home, een huis waar kinderen onder de 18 wachten op hun strafzaak.

Lege blik Irma Linstra (20) vertelt: “Het was erg moeilijk om die kinderen te zien, ze waren zo jong en hadden een lege blik in hun ogen. Na de rondleiding door het huis, hebben we nog even heerlijk lummeltje gespeeld met de jongens. Ik had het idee

dat ik echt kon zien dat ze het fijn vonden dat we met hen konden spelen.” Helga Wijnja (18): “Meestal is het niet hun eigen schuld dat ze daar zitten. Het komt door de omstandigheden. Sommige kinderen kunnen niet zonder stelen anders overleven ze niet.” DCI blijft deze kinderen en hun families volgen en begeleiden. Kijk ook op www.kerkinactie.nl/40dagentijd - sprekers, om de weblogs van de jongeren te lezen.

25

Korte berichten Kerk in Actie helpt getroffenen in Gaza Als het gaat om noodhulp, de hulpverlening direct na een ramp, werken Kerk in Actie en ICCO bijna altijd samen met Action by Churches Together (Act) International. Act International is een samenwerkingsverband tussen de leden van de Wereldraad van Kerken en de Lutherse Wereldfederatie. Bij de hulpverlening in Gaza steunen Kerk in Actie en ICCO organisaties met wie we al jaren samenwerken: Health Work Committees (HWC) en National Centre for Community Rehabilition (NCCR). Zij hebben als één van de weinigen toegang tot medicijnen.

Tot nu toe is er € 80.000 vrijgemaakt om noodhulp te verlenen aan de slachtoffers van het geweld in Gaza. Het geld gaat naar medische hulpmiddelen, medische zorg en psychische hulpverlening voor de getroffenen in Gaza. Gezondheidorganisaties in Gaza hebben grote behoefte aan medicijnen, verband, desinfecterende middelen, andere medische artikelen en extra mankracht. Met dit geld kunnen de organisaties in Gaza enkele tienduizenden mensen voorzien van de eerste noodzakelijke medische hulpmiddelen.

Aandacht voor mensenhandel Kerk in Actie en ICCO steunen een project van de de Stichting Religieuzen tegen Vrouwenhandel waarin aandacht wordt gevraagd voor het thema Vrouwenhandel. In het project staat Elena centraal, een jonge vrouw die het slachtoffer is van mensenhandel. Het verhaal van haar levensweg is een lijdensweg. Dit inspireerde Mieke Borgdorff tot het maken van schilderingen schilderijen, vijftien stuks, vijftien momenten om bij stil te staan. Ook haar lijden heeft uiteindelijk een zin, een betekenis. Het verhaal van Elena staat beschreven in een boekje, bij ieder schilderij en stukje staat een verhaal. De bijbehorende DVD toont de vijftien schilderijen met daarbij in vijf talen per schilderij de ingesproken tekst. In uw kerk kunt u de schilderijen projecteren en stil staan bij de lijdensweg van een verhandelde vrouw. Ook een expositie van de werken van Mieke Borgdorff in uw de kerk is mogelijk, daarvoor zijn getrouwe kopieën op A3formaat gemaakt. De originele werken kunt u bezichtigen in het Landelijk Dienstencentrum van de Protestantse Kerk Nederland te Utrecht, waar de expositie op 5 maart wordt geopend. De werken blijven daar drie weken hangen.

Biddag ‘Flexibiliteit als deugd’ Op 11 maart is het biddag voor gewas en arbeid. Zoals elk jaar heeft het Landelijk Bureau Disk materiaal vervaardigd voor viering en gesprek rond of op biddag. Dit jaar is het thema ‘Flexibiliteit als deugd’. Het maakt voor een succesvolle loopbaan in de kenniseconomie verschil of je hoog opgeleid bent of niet en of je in staat bent om je snel nieuwe kennis en vaardigheden eigen te maken. Al naargelang een kansrijke of kansarme uitgangspositie kan de arbeidsmarkt als grillig en bedreigend ervaren worden of als een reservoir van kansen en mogelijkheden. Aan de hand van het materiaal

van Disk kan bespreekbaar gemaakt worden hoe we levend en werkend in de huidige kenniseconomie flexibel in het leven kunnen staan. De brochure Flexibiliteit als deugd. Materiaal voor viering en gesprek Biddag, Dankdag en Zondag van de Arbeid, 2009 verschijnt als themanummer van het tijdschrift Ondersteboven, maar kan ook voor € 2,50 (exclusief verzendkosten) worden besteld bij Landelijk Bureau Disk, Luijbenstraat 17, 5211 BR ’s-Hertogenbosch, e-mail: [email protected], tel. (073) 612 82 01.

Rudolphstichting verhuisd

Wmo-map Kerk in Actie

De Rudolphstichting heeft per 1 februari een nieuw onderkomen gekregen. De stichting die opkomt voor kinderen in moeilijke omstandigheden is verhuisd naar het nieuwe dorpscentrum Glindster, het ‘kloppend hart’ van jeugddorp De Glind. Het nieuwe adres is Rudolphlaan 2, 3794 MZ De Glind. tel (0342) 45 90 10. Kijk voor meer informatie op www.rudolphstichting.nl.

Veel diaconieën kennen de Wmo-map van Kerk in Actie inmiddels. Voor nieuwe diakenen is het toch handig om er kennis van te nemen. Het is een informatief geheel, speciaal geschreven voor diaconieën door Kerk in Actie, en geactualiseerd tot ver in 2008. Met tips, praktijkvoorbeelden, een samenvatting van de wet en gerichte uitleg van de verschillende prestatievelden. Te bestellen à € 3 via (030) 880 13 37 of via [email protected].

26

Het boekje en de DVD kunt u vanaf begin maart voor € 7,50 bestellen via de Webwinkel van Kerk in Actie.


Korte berichten Ervaringen na één jaar Wmo, een diaconale handreiking De protestants christelijke Stichting Rijnen Lekstreek in Woerden heeft in 2005 het initiatief genomen om de voorbereiding en invoering van de Wet op de Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) als een project ter hand te nemen, samen met 24 protestants christelijke diaconieën in de regio Midden-Holland. Dit omvangrijke project is gerealiseerd met deskundige ondersteuning van Theo van Stuijvenberg, gemeenteadviseur regio Zuidwest van de Protestantse Kerk. Doel van dit project is om de diaconale betrokkenheid in wijk of gemeente te stimuleren en het contact met de burgerlijke gemeenten te intensiveren. Na een eerste evaluatie zijn de ervaringen van dit project verwerkt in Een praktische diaconale handreiking met ervaringen na

één jaar Wmo. In deze handreiking wordt het hele project beschreven vanaf de voorlichting aan diaconieën, het plan van aanpak voor een gebied met 140.000 inwoners en de evaluatie na één jaar werken met de Wmo. Er worden voorlopige conclusies getrokken en aanbevelingen tot verbetering gedaan. Ook zaken die nog niet gerealiseerd zijn en knelpunten worden genoemd. De overlegstructuur tussen kerken en burgerlijke gemeenten en een samenvatting van toerustingmateriaal is bijgevoegd. Kort samengevat is het een handreiking met veel tips voor collega-diaconieën. De handreiking is te bestellen bij de Stichting Rijn- en Lekstreek door € 3,- over te maken op gironummer 48.13.557 o.v.v. uw volledige adres.

Liederen ter bemoediging

Diaconale ontmoetingsdagen Kerk in Actie organiseert dit voorjaar opnieuw vier regionale diaconale ontmoetingsdagen. Het thema van deze dagen is ‘Van Passie naar Praktijk’. De diverse workshops gaan in op de mogelijkheden die diakenen hebben om het diaconale werk zichtbaar te maken. Het programma biedt ook ruimte om ervaringen uit te wisselen, waardevolle tips te krijgen en nieuwe energie op te doen. De diaconale ontmoetingsdagen worden gehouden op: zaterdag 28 maart in de Hofstadkerk in Apeldoorn zaterdag 4 april in De Schutse in Steenwijk zaterdag 4 april in de Pauluskerk in Dordrecht zaterdag 18 april in de Witte Kerk in Naarden. Het programma start om 10.15 uur en duurt tot 15.15 uur. Meer informatie over het programma kunt u lezen op pagina 17. Kijk voor de onkosten en wijze van aanmelding op www.kerkinactie.nl/agenda. Zie ook pagina 17. Geef u zo spoedig mogelijk op, want vol is vol.


Wilt u diaconale liederen zingen? In de kerkdienst, tijdens een gemeenteavond, voor of na een diaconievergadering? Bestel dan de bundel Liederen ter bemoediging; 70 diaconale liederen. In de bundel zijn liederen opgenomen van Marten Kamminga en Eppie Dam/Hindrik van der Meer die speciaal geschreven zijn voor de landelijke diaconale dagen. De bundel biedt een keur van diaconale liederen uit diverse bundels. Ook staan er enkele liedjes voor kinderen in. U kunt de liedbundel voor € 7,50 bestellen via onze webwinkel of via Brochureverkoop, e-mail: [email protected], tel. (030) 880 13 37.

Landelijke Diaconale Dag op 7 november De Landelijke Diaconale Dag vindt dit jaar plaats op zaterdag 7 november, dus niet op de tweede zaterdag in november zoals gebruikelijk, maar op de eerste. Het thema is nog niet bekend. Wel zal er rekening gehouden worden met de uitkomsten van de enquête die op de afgelopen Landelijke Diaconale Dag verspreid is.

Een kijkje in een van de workshops in de Jaarbeurs op de vorige Landelijke Diaconale Dag, november 2008. Foto Jaap de Jager/Kerk in Actie

27

Bondgenoten zoek ik

Bondgenoten zoek ik, vrienden en vriendinnen, mensen die zich niet neerleggen bij onrecht en geweld, mensen die werken en hopen en bidden. moge een geest van vertrouwen ons verbinden, tegen alles wat een mens onmachtig en onmondig maakt, tegen alle krachten die ons stomtevreden houden, tegen elk regime dat armen verzwijgt of verdrukt. Moge de moed om te spreken en te handelen ons verbinden, tegen alles wat ons gevangen houdt in angst, tegen alle krachten die ons ontmoedigen, tegen alles in wat mensen in slaapt sust of gescheiden houdt. Moge de hoop ons verbinden, met allen die niets te verliezen hebben, met allen die proberen op te staan, met allen die uit zijn op het allerbeste voor de allerminsten. Bondgenoten zoek ik, vrienden en vriendinnen, mensen van hier en overal, waar ook in de wereld, mensen van vlees en bloed die de weg van Jezus durven gaan. Broederlijk delen, Vlaamse vastenactie Uit: Hoor mijn roepen, Populorum Progressio (1967-2007)

Dit gebed is te gebruiken tijdens de kerkdienst op 19 april, bij de Kerk in Actie-collecte voor Diaconaat in Nederland. Zie ook de pagina’s 23 en 8 t/m 11. Foto: Co de Kruijf/HH

28


In dit nummer: Stille armoede

Recommend Documents