Impressies tweede Open Space Conferentie Zin in Jeugdzorg Op donderdag 13 oktober kwamen rond de 50 jeugdzorgwerkers en jongeren afkomstig uit 11 jeugdzorginstellingen naar de tweede Open Space Werkconferentie Zin in Jeugdzorg. De titel van deze tweede conferentie was: ‘Ruimte ervaren en doen wat je passie is – Heeft iemand mijn passie gezien?’ Vragen naar drijfveren, passie en lef in ons werk zijn essentiële onderdelen van onze werkpraktijk in de jeugdzorg. Soms blijven deze vragen verborgen. En soms is er ruimte voor die vragen. Ruimte ervaren en toekomen aan waar het ten diepste om draait verbindt ons als werkers ook met de jongeren en hun ouders/verzorgers. Dat biedt ruimte voor inzet van wat ik als mens en werker in mij heb, voor eigen kracht. Die kracht en passie kennen en onderkennen biedt ook ruimte in de dialoog met jongeren en ouders/verzorgers: er ontstaat ook daar ruimte voor zelfredzaamheid en eigen kracht. Wat inspireert mij? Hoe combineer ik wat professioneel moet met wat ruimte geeft aan mens zijn? Welke keuzes maak ik en hoeveel lef vraagt dat van mij? Hoe kom ik uit mijn eigen comfort zone en kom ik toe aan dat beetje extra? De vraag hoe wij zicht krijgen op elkaars passie en drijfveren vraagt toewijding, ook in de verhouding en de dialoog tussen jeugdzorgwerker en jongere. Op de eerste werkconferentie stond het perspectief van de jongere centraal; op de tweede conferentie vooral het perspectief van ons als jeugdzorgwerkers, in verbondenheid met die van de jongeren. Passie, lef en drijfveren liggen in de gesprekken tussen jeugdzorgwerker en jongere niet zonder meer en zomaar op tafel. Daar zijn ook vragen over te stellen. Moet dat? En waarom is dat noodzakelijk? En dan te bedenken dat de jeugdzorg ook nog eens een wereld vol (diagnostische en behandel)vragen en -waarden is. Dat was het vertrekpunt voor de tweede Open Space Werkconferentie. Tijdens de conferentie stonden vragen en wensen van deelnemers centraal in een open space aanpak. Samen met improvisatietheater Improject verbonden we ons vanaf de start van de conferentie op basis van eigen vragen over het thema met andere deelnemers. We zochten dialogen en ruimtes op waarin we geïnspireerd en uitgedaagd zouden worden en een beroep kon worden gedaan op ons improvisatietalent en creatieve vermogens. In het open space proces waren zes jongeren van cliëntenraden en het jeugdwelzijnsberaad dit keer de ondersteuners. Daarbij gingen zij luisterend en waarnemend op zoek naar lef en passie bij de deelnemers en deelden gedurende de dag onder andere buttons uit.
Insteek en vertrekpunt vormde ons eigen verhaal, waarmee we ons verbinden met de wereld om ons heen, ook de professionele wereld waarvan we deel uitmaken. Tijdens en tussen de sessies door was er de gelegenheid op creatieve wijze via een muur van passie en via straattekeningen uiting te geven aan onze passie, lef en drijfveren.
Tijdens een spetterend begin door improvisatietheater Improject (Wilmie Voortman, Remko van der Drift en Jelke Smit) werden wij meegenomen in improvisaties rond passie en lef. Drie kwartier lang werden lijf en geest losgemaakt en opengesteld om met een open houding de dag van gesprek en dialoog in te gaan op zoek naar een antwoord op de vraag: “Heeft iemand mijn passie gezien?”
Fokko Witteveen (voorzitter) en Gert Jan Slump (organisator en dagvoorzitter) leidden de dag verder in. Vervolgens startte ronde 1 van de open space. De eerste ronde ging van start rond de volgende vragen actief ingebracht door een stand up van deelnemers als reactie op de vraag: ‘Waar zit jouw drijfveer om ooit te gaan werken in de jeugdzorg?’ Ronde 1 1. Voorbeelden van passie en lef uit de praktijk van jeugdzorg. 2. Multiprobleemgezinnen; een zaak van twee kanten. Wat maakt dat je optimistisch blijft? 3. Find what you love and do that. Haven’t you found it still? Continue to search and do that (met dank aan Steve Jobs)! 4. Mijn leven is jouw werk. Hoe stel ik mij kwetsbaar op in die opgave? 5. Lef en passie in de jeugdzorg betekent olifantpaadjes bewandelen. Ruimte geven en ruimte nemen: hoe doe je wat je passie is? Hoezo geen pad, ik loop hier toch? 6. Dialoogkring: spreken met je hart Tijdens de eerste ronde werd ook de eerste muur van passie gevuld met bijdragen van deelnemers (zie bijlagen) als invulling van de zin: ‘Mijn drijfveer om in de jeugdzorg te gaan werken: …’
Groep 1.1: Voorbeelden van passie en lef uit de praktijk van jeugdzorg. Relatie
Situatie
Omgeving
Onderdeel van het leven Laat zien wat je kunt Respect tonen! Er zijn als het echt nodig is (bijvoorbeeld bij overlijden) Gesprekspartner zijn Groepsleider vertelt over zichzelf Die persoon heeft zicht Die persoon laat het bij iedereen zien
Don’t-s Opgesloten Erboven staan Machtsvertoon Broekies/stagiaires
Mijzelf in de privésituatie zien en niet laten leiden door de tijd Ze zorgen voor veiligheid als ik “onder invloed ben” Protocolbril afzetten Ik behandel je als mijn eigen kind Zorg dat er iets mogelijk wordt Maak/wordt iemand echt (niet) jarig “Uniek zijn” zien Positieve dingen kunnen doen die bijdragen aan ons imago Kamp? Scorecard? Do Kampnormen Scorecard systeem
Ik mag zijn wie ik ben Relaxed en rustig Niet ‘afgescheiden’ zijn/uitdagend zijn “Borden”? Sponsorbus Zorg voor stempelloosheid Ook appelleren aan inzetten vrije tijd: sport en school
Don’t Stigmatiseren
Jeugdzorg is mijn passie verbindt aanwezige jongeren (JWB) en werkers: iets betekenen. LEF = ik ga met je om zoals ik het met mijn eigen kind zou doen.
Groep 1.2: Multiprobleemgezinnen; een zaak van twee kanten. Wat maakt dat je optimistisch blijft? • • •
•
•
Gedrag: je hoeft niet alles te accepteren Relatie/betrekking: dat is wat je niet loslaat Overeind blijven door: Optimistisch te blijven De kleine positieve dingen zien Humor Je eigen ego niet in de weg laten zitten Respect voor normen en waarden van de ander Respect voor je eigen grenzen door er open over te zijn Belangrijk: Veilige situatie creëren met collega’s Betrouwbare begeleiding Blijven kijken wat er belangrijk is voor de jongeren, het gezin en de ouders.
Groep 1.3: Find what you love and do that. Haven’t you found it still? Continue to search and do that (met dank aan Steve Jobs)! Vel 1: Durven onderscheiden
Wat is jouw drijfveer; wat is mijn drijfveer? Blijven zoeken! Uitdaging Passie: Wow! Let’s go! “Zo doen we het” Als jouw passie energie geeft aan een ander onstaat er meer passie Vel 2: Jouw passie kan anderen bevrijden! Ruimte voor passie brengt beweging in de organisatie Je kop boven het maaiveld uitsteken Je eigen puzzelstuk in de puzzel vinden en daarvoor verantwoordelijk willen zijn Uitdaging: hoe kan ik met inzet van mijn eigen passie de passie van de jongeren vinden? Passie is verbonden met kracht Passie zien geeft passie! Jongeren en anderen serieus nemen in hun passie Vel 3: Wat is nou datgene wat de jongere in vuur en vlam zet en motiveert? Die zoektocht is mijn passie Jongeren verantwoordelijk maken om hun ding te doen “Wat ik nu heb gezien dat had ik niet verwacht.” Dat zien ontstaat door lef om je kracht te laten zien (oa. Jongeren van Trias op scholen) De kracht is er; wat nodig is, is om jongere te helpen die te vinden Passie is ook risico durven nemen (dat het misgaat) Vel 4: Passie heeft verschillende uitingsvormen Verantwoordelijkheid nemen om de ander op (gebrek aan) passie te wijzen Is het niet onze verantwoordelijkheid om onze passie te gebruiken in ons werk? Passie is ook je kwetsbaar opstellen; dít kan ik niet Ik wil dit écht! Passie volgens jongere: enthousiasme en lef om onderwerpen aan te brengen. Je kan ook gepassioneerd zijn als je het niet of nog niet zo goed kan uiten.
Groep 1.4: Mijn leven is jouw werk. Hoe stel ik mij kwetsbaar op in die opgave? • • • • • • • • • • • • •
Er wordt naar mij geluisterd, het draait om mij Hulpverlening op vrijwillige basis dwingt mij om goed aan te sluiten op de vraag en de wens Als jongere doe je ertoe! Wij denken mee en zoeken naar goede mogelijkheden voor jou en met jou! Hoe voorkom ik dat mijn werk jouw leven wordt? Bewust zijn van de situatie. Passie is er altijd. Wanneer mag ik? Samen werken Samen bereiken Samen beslissen JOUW DOEL! Onvoorwaardelijk! In dialoog blijven Vanuit je hart werken Respect voor elkaar hebben en opbouwen Heel veel luisteren naar de jongere: bevraag in plaats van invullen Betrouwbaar zijn in je werk De kunst van het normale
Groep 1.5: Lef en passie in de jeugdzorg betekent olifantpaadjes bewandelen Olifantpaadjes bewandelen betekent: • • • •
Kracht aanspreken van anders zijn Ruimte nemen voor anders zijn (lef) Kansen zien en benutten om anders te zijn “Hoe kan ik mijn passie kwijt” en behouden!
Groep 1.6: Dialoogkring: spreken met je hart Ontsluiten van kennis, good practices… allemaal mooi, maar waar lees ik die verhalen dan? Ik hoor ze zo vaak als ik met cliënten of gezinshuisouders praat. Wat een mooi verhaal, wat een goede manier om.., wat een inzicht denk ik regelmatig en wat zouden anderen daar ook veel aan kunnen hebben. Met toestemming van de betreffende familie hier zo’n verhaal dat ik te horen kreeg tijdens coaching: “We hebben een nieuwe gewoonte, ritueel ingevoerd, dat we wekelijks doen. Iedereen die in huis is, doet mee. Kinderen en volwassenen, ook als er bezoek is. Op tafel ligt een zilveren bal, wie de bal neemt, mag iets zeggen en geeft daarna de bal door. Er zijn een paar regels: Wie de bal vast heeft, praat, de anderen luisteren. Iedereen mag zeggen, wat ie wil, als je niets wilt zeggen, is dat ook goed. Alles is okay. De oorsprong van dit ritueel: De zilveren bal is door deze familie zelf bedacht als alternatief voor de Praatstok (Talking Stick), die gebruikt wordt in dialoogrondes en oorspronkelijk voorkomt in de Indiaanse culturen. De vragen zijn afgeleid van de theorie uit het verbinden communiceren, waar gevoelens en behoeften en gedrag aan elkaar worden verbonden in de communicatie. Een prachtige manier om kinderen te helpen leren ontdekken wat hun gevoelens zijn en wat hun behoefte is. En om dat vervolgens te delen met elkaar zonder dat daarop direct gereageerd hoeft te worden. Bovendien is het gelijkwaardig, want wie niets wil zeggen, zegt niets, er is geen moeten. Dat is de waarde van een dialoogkring! (Annemieke de Vries) De opbrengsten van de eerste dialoogkring rond passie en lef in de jeugdzorg tijdens Open Space II: • • • • •
Verbinding Ontmoeting Vertrouwen Tijd mogen nemen Echt luisteren
• • • •
Oordelen parkeren en onderzoeken Dialoog met elkaar en met jezelf Erkenning en dat voluit ontvangen Bevestiging vragen of de de dingen goed doen en of we de goede dingen doen Kwetsbaarheid tonen in combinatie met zorgen voor en bieden van veiligheid Kwetsbaarheid maakt sterk, is sterk: dat is lef!
Ronde 2 Na het uitwisselen van ervaringen en opbrengsten uit ronde 1 waren er opnieuw deelnemers die stand up een bijdrage leveren voor de tweede ronde. De bijdrage voor de tweede ronde was: 1. Hoe komen we tot een protocollendieet? 2. Hoe combineren we veiligheid en zichtbaarheid als werkers? Nemen we afscheid van het management en werken we toe naar dienstbaar leiderschap? Hoe doen we dat? 3. Hoe brengen we creativiteit en reflectie in ons werk in de jeugdzorg? Risico’s nemen betekent ook verantwoordelijkheid nemen. Wat kan ik zelf aan? 4. Hoe beschermen we onze cliënten tegen onze passie? Hoe doseren we onze passie en hanteren we die in dialoog met de cliënt? Verantwoordelijkheid voor doseren en hanteren van passie, hoe neem ik die? 5. Luisteren en schrijven: in een schrijfsessie wordt met elkaar gedeeld, naar elkaar geluisterd en worden teksten geschreven op basis van gedeelde ervaringen. Tijdens de tweede ronde werd ook de tweede muur van passie gevuld met bijdragen van deelnemers (zie bijlagen) als invulling van de zin: ‘Mijn grootste ontdekking vandaag: …’ Groep 2.1: Hoe komen we tot een protocollendieet?
Groep 2.2: Hoe combineren we veiligheid en zichtbaarheid als werkers? Nemen we afscheid van het management en werken we toe naar dienstbaar leiderschap? Hoe doen we dat? • • • •
•
Kwaliteit van het moment Dienstbaarheid Ik heb ruimte nodig Erken de lokale context Wat leeft er onder de jongeren? Wat is belangrijk voor de jongeren? Kiezen! Hoe organiseer je het? Er is altijd ruimte Die ruimte ontdekken door te praten over wat ertoe doet en niet (alleen) over wat moet Verhouding tussen circulair en hiërarchisch Dienstbaar leiderschap
Groep 2.3: Hoe brengen we creativiteit en reflectie in ons werk in de jeugdzorg? Risico’s nemen betekent ook verantwoordelijkheid nemen. Wat kan ik zelf aan. Hoe ziet vrije ruimte eruit? • • • • •
Zoek de mogelijkheden en gebruik je improvisatietalent en creativiteit Risico’s inschatten en bespreken Wat kun je zelf aan betekent: individualiseer de verantwoordelijkheid Instrument van waarde: reflectie! Belemmering: tijd: je bent jongerenwerker en geen archiefmedewerker.
Groep 2.4: Hoe beschermen we onze cliënten tegen onze passie? Hoe doseren we onze passie en hanteren we die in dialoog met de cliënt? Verantwoordelijkheid voor doseren en hanteren van passie, hoe neem ik die? • •
•
•
Passie is een plus: passie als plus Het risico: Zó gepassioneerd levert een blinde vlek op. Gekwetste liefde: en dat merkt de cliënt in de vorm van frustratie en verwijt. Passie moet dus gehanteerd en gedoseerd worden in dienst gesteld worden van de groep / de jongere Woordenstroom: niet preken maar spreken Passie moet in mijn houding te lezen zijn
Groep 2.5 Luisteren en schrijven: in een schrijfsessie wordt met elkaar gedeeld, naar elkaar geluisterd en worden teksten geschreven op basis van gedeelde ervaringen. Passie plonzen praten Leven is lef en lachen Liefde lang zal ze leven! Echtheid enthousiasme energie Zinderen zingeving zinneming Zinvol zielsgelukkig zin hebben Zorgeloos zielsverwant Intens interesse inspiratie Inzet ik en jij = wij Eerlijk Efteling e-mail Risico’s nemen rollebollen Rozegeur en maneschijn
Onderstaand gedicht uit Happinez, ‘Luisteren’ van Leo Buscaglia, werd voorgelezen tijdens de schrijfsessie en gedeeld tijdens de terugkoppeling. Het gedicht is afkomstig uit de bundel ‘Loving each other’ (Ballantine Books)
Ronde 3 Na het uitwisselen van de ervaringen en opbrengsten uit ronde 2 was er voldoende inspiratie voor een laatste ronde stand up bijdragen van deelnemers voor ronde 3. De inbreng voor ronde 3 was: 1. 2. 3. 4. 5.
Be the change: wees zelf de verandering. Hoe kunnen we de eigen kracht vinden bij de jongeren? Leren luisteren vanuit passie? Wat zijn mijn inspiratiebronnen? Hoe houd ik het vol? Inspiratie in het werk: hoe vind ik die en blijf ik die vinden? Dialoogkring: wat ga ik doen met en vanuit mijn passie en lef?
Tijdens de derde ronde werd de derde muur van passie gevuld met bijdragen van deelnemers (zie bijlagen) als invulling van de zin: ‘Wat ik nodig heb van mijn organisatie om mijn passie te laten zien is: …’
De derde ronde was vooral bedoeld om per groep en op individueel niveau uit te wisselen en opbrengst te formuleren die individuele deelnemers zelf mee naar huis konden nemen. Opbrengsten zijn uitgewisseld in de vorm van een improvisatie door Improject rond voornemens voor meer PASSIE in de jeugdzorg. Eén groep heeft de opbrengsten collectief gemaakt.
Groep 3.2: Hoe kunnen we de eigen kracht vinden bij de jongeren? Leren luisteren vanuit passie? De inbreng is opnieuw geformuleerd tot: Hoe kom je in je kracht? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Vraag – aansluiten bij je emotie Zelf kiezen wie: naasten, professional, maatje? Netwerk eerst Trainen op de vraag/vaardigheid Gebruik kracht van naasten Zelf kiezen: wat? Vorm: energiedrank(g?). Wat je denkt dat voel je! Structuur op maat. Tekenen Praten Muziek/dichten Waar plaats en plek is. Waar? Kamer Huiskamer Vissen
Niet de regel maar contact Organiseer je kracht Krachttermen Stimuleer netwerkcontacten Netwerk eerst!
TENSLOTTE: de top drie van voornemens voor meer PASSIE in de jeugdzorg In een snelkoker hebben alle deelnemers hun voornemen voor meer passie in de jeugdzorg op papier gezet en deze zijn gezamenlijk ‘gescoord’. Dit is de top drie (en meer). 1. Beter luisteren naar wat een ander zegt en vraagt Ik ga minimaal 10 mensen vragen over of naar hun passie/drijfveer in hun werk en dat doe ik met aandacht 2. Ik wil in elk contact dat ik heb echt gericht zijn op de ander en daarbij aansluiten, zonder oordeel, mening of aannames (oma thuislaten) Ik wil weten welke passie mijn collega’s hebben omdat het gesprek hierover mijn passie levendig houdt 3. Vijf minuten per dag pas op de plaats maken: hoe staat het ervoor?
Andere voornemens (in volgorde van aantal punten): “Ik ga ..” Ik kan nog beter luisteren Meer naar elkaar luisteren en vertrouwen hebben in elkaar Luisteren en niet gelijk met oplossing willen komen; oma thuislaten (oordeel, mening, aanname)
Werkdenktank ‘ontdekken van talenten’ samenstellen Luister alsjeblieft - ik wil luisteren naar mezelf Passie als thema inbrengen in de eigen organisatie te beginnen bij de eigen afdeling en hoe we onszelf hierin verbinden met de cliënten want onze passie is niet het doel van de jeugdzorg Mijn gedrevenheid afwisselen met momenten van rust; eigen inspiratie blijven voeden! Oog voor de ander en dialoog met de ander en met mezelf! Mijn grenzen bewaken Beter/meer horen wat de cliënt zegt De jongere zijn echte verhaal laten vertellen als ‘ie dat wil natuurlijk; met workshop animatiefilmpje maken Bewonderen: mooi om zoveel passie te zien: be the change! Ruimte creëren voor passie in de dagelijkse praktijk Het thema van deze dag neerzetten binnen het team en daarover van gedachten wisselen Denken aan gevoel van anderen Doen waar ik in geloof en jou uitdagen datzelfde te doen met mij Meer cliëntcontacten hebben en minder registreren Mijn passie beleven in verbondenheid en verbinding zoeken met collega’s over wat ik ECHT belangrijk vind Werken aan: hoe krijg ik de passie uit jongeren en welk lef hebben ze daarbij nodig? Mijn grenzen bewaken en de leuke dingen in het werk meer opzoeken en benadrukken Dit thema op de teamdag inbrengen Doorgaan met dagen zoals deze Vertrouwen uitstralen Bespreken wat ik gezien en ervaren heb Mijn ontdekking inbrengen in de workshop over coaching Ik ga meer “keukens poetsen” Toegevoegde waarde uitdragen opnieuw en opnieuw Laten horen om te laten horen Leegmaken voor een startpunt in blokletters: Wie ben jij? Delen Voordat we vertrokken bedankten we de zes jongeren die ons een geweldige en vaak ook emotionele en gepassioneerde spiegel voorhielden als antwoord op de vraag: “Heeft iemand mijn passie gezien?”
Bij vertrek kreeg iedereen een geurig aandenken mee van de jongeren om passie ook na vandaag te delen op de werkplek. Het verhaal gaat door.
Deel je passie, ook na vandaag!
Stichting Zin in Jeugdzorg / Gert Jan Slump, Zwolle / Amsterdam, 1 november 2011
Bijlagen: muren van passie 1, 2 en 3
Met dank aan Thomas Tobé (techniek en fotografie). Voor downloaden van een grote versie van deze muren van passie zie de website www.zininjeugdzorg.nl
Deze werkconferentie is mede mogelijk gemaakt dankzij (financiële) steun en bijdragen van:
SKANfonds Stichting Fonds Welzijnswerk De Vereniging Jeugd- en Kinderzorg Rudolphstichting BMC Advies en Management Windesheim Aangesloten jeugdzorginstellingen
De volgende conferenties zullen worden gehouden in april / mei 2012
focus op de organisatie
oktober/november 2012
brede slotbijeenkomst, focus op beleidsmakers, beslissers en overdracht van de opbrengsten van Zin in Jeugdzorg
Linkedin: Website: Contact:
E-forum Zin in Jeugdzorg www.zininjeugdzorg.nl Secretariaat Zin in Jeugdzorg Terborchstraat 1 8011 GD Zwolle
038 – 42251511 06 15596907 (Gert Jan Slump)
