Impactanalyse Webrichtlijnen Concept

Impactanalyse Webrichtlijnen Concept Versie 0.9.2

Bijlagen

Inhoudsopgave VERSIEBEHEER ................................................................................................................................................ 3 DOEL VAN HET DOCUMENT ............................................................................................................................ 4 WEBRICHTLIJNEN EN I-‐NUP ....................................................................................................................................... 5 INDICATIE IMPLEMENTEERBAARHEID EN HAALBAARHEID RESULTAATVERPLICHTING ................................................................. 6 IN TE VULLEN RANDVOORWAARDEN ............................................................................................................................. 7 1 INLEIDING ................................................................................................................................................. 8 1.1 AANLEIDING EN DOELSTELLING .......................................................................................................................... 8 1.2 AANPAK ....................................................................................................................................................... 8 1.2.1 Inzet van de co-‐creatie ....................................................................................................................... 9 2 MEER VAN HETZELFDE OF ANDERS? ....................................................................................................... 10 2.1 NAAR EEN ANDERE BENADERING ...................................................................................................................... 10 2.2 CONTOUREN VAN EEN ANDERE BENADERING ...................................................................................................... 10 3 BEVINDINGEN EN ACTIES ........................................................................................................................ 12 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5

CENTRALE AANBEVELING: HERZIENING VAN HET SYSTEEM ..................................................................................... 12 PASSENDE IMPLEMENTATIE EN COMMUNICATIE .................................................................................................. 13 PASSENDE ROLLEN EN VERANTWOORDELIJKHEDEN .............................................................................................. 14 PASSENDE SYSTEMATIEK VAN TOETSING EN AUDITEN ............................................................................................ 14 EÉN VERZAMEL-‐ EN AANSPREEKPUNT ................................................................................................................ 16

4 OVERIGE BEVINDINGEN EN ACTIES ......................................................................................................... 17 4.1 4.2 4.3 4.4

VERDUIDELIJK DE BESCHRIJVING VAN DE RESULTAATVERPLICHTING. ......................................................................... 17 MAAK HELDER HOE HET ZIT MET VERSIE 1 EN VERSIE 2 ......................................................................................... 18 OVERIGE ACTIES OP TOETSING ......................................................................................................................... 19 TOOLS TER ONDERSTEUNING VAN INRICHTING EIGEN ORGANISATIE ......................................................................... 19

BIJLAGE 1 OVERZICHT VAN ALLE BETROKKENEN ............................................................................................ 21 BIJLAGE 2 SAMENVATTING VAN VOORGESTELDE ACTIES .............................................................................. 23

2

Versiebeheer Versie nummer

Datum

Auteur

Toelichting

0.1

5 jan. ‘12

Muriël Laméris Ton Broos

Ter bespreking voorgelegd aan de begeleidingscommissie

0.2

6 jan. ‘12


Ter kennisname verstuurd naar het OGO

0.3

11 jan. ‘12


Ter bespreking en aanvullingen voorgelegd aan de begeleidingscommissie en betrokkenpartijen in de tweede lijn

0.3

12 jan. ‘12


Ter bespreking en aanvullingen voorgelegd in een workshop tijdens het KING congres

0.4

16 jan. ‘12


-‐ Aanvullingen van bovenstaande besprekingen verwerkt -‐ Besproken met stakeholders

18 jan. ’12 0.5 – 0.8

17 -‐ 23 jan. 12

Muriël Laméris Theo van den Brink

Diverse versies van verwerking van opmerkingen

0.9

23 jan.12

Muriël Laméris

Ter validatie verstuurd aan stakeholders en diverse gremia

0.9.1

25 – 31 jan. ’12

Muriël Laméris

Reacties van stakeholders verwerkt Tekstuele aanpassingen

0.9.2

1 feb. 12

Muriël Laméris

Concept ten behoeve van stuurgroep

3

Doel van het document Het doel van dit document is het in kaart brengen wat nodig is om de webrichtlijnen succesvol te implementeren bij gemeenten. We richten ons daarbij op het halen van de resultaatverplichtingen uit i-‐NUP. Een analyse van de bouwsteen leidt tot conclusies over de implementeerbaarheid en de haalbaarheid van de resultaatverplichtingen. Door een overzicht van de conclusies en bijbehorende acties te geven, biedt het document een overzicht van wat nodig is om een succesvolle implementatie in het gemeentelijk domein te bewerkstelligen. Daarbij wordt niet alleen aangegeven wat de impact op de gemeente is, maar in het bijzonder ook wat er door o.a. het bouwsteenprogramma, de stakeholders of anderen nog ingeregeld moet worden. Het is belangrijk vast te stellen dat dit impactanalysedocument zelf niet een handreiking voor gemeenten is. Het document impactanalyse biedt de start voor de ontwikkeling van wat nog aan in te vullen randvoorwaarden nodig is!

4

Managementsamenvatting Deze impactanalyse gaat over de implementeerbaarheid van de webrichtlijnen bij gemeenten en de haalbaarheid van de resultaatverplichting binnen het i-‐NUP.

Webrichtlijnen en i-‐NUP De overheid streeft naar snelle en duidelijke websites die toegankelijk, vindbaar en toekomstbestendig zijn. Overheden en bedrijven zijn al langer bezig met hun websites zó te bouwen dat ze zowel voor mensen als systemen (zoals mobiele telefoons en zoekmachines) optimaal toegankelijk zijn. De webrichtlijnen gaan over het ontwerpen, bouwen en beheren van websites. Ze zijn gebaseerd op internationale standaarden voor kwaliteit en toegankelijkheid en op in de praktijk beproefde oplossingen van professionals. Sinds 2006 is het besluit Kwaliteit Rijksoverheidswebsites van kracht. Daarmee hebben de webrichtlijnen een formele status binnen de overheid. De huidige versie 2 van de webrichtlijnen is eveneens opgenomen op de Pas-‐toe-‐of-‐Leg-‐uit lijst van het College Standaardisatie. Overheidswebsites moeten verplicht aan de webrichtlijnen voldoen, dit is geregeld in het Besluit Kwaliteit Rijkswebsites en het bestuursakkoord voor het Nationaal Uitvoeringsprogramma Dienstverlening en e-‐Overheid (NUP). Voor gemeenten zijn de volgende afspraken gemaakt: vanaf 8 december 2008 (datum van ondertekening van het NUP) moesten alle nieuwe gemeentelijke websites aan de webrichtlijnen voldoen, op 1 januari 2011 ook alle bestaande gemeentewebsites. Op 1 december 2010 is een nieuwe versie van de webrichtlijnen (versie 2) gereed gekomen. Dit heeft o.a. tot een bijstelling van de resultaatverplichting in het i-‐NUP geleid. Deze is het tweede kwartaal van 2011 ondertekend. Voor gemeenten geldt nu de volgende resultaatverplichting: Alle gemeenten zorgen dat hun website eind 2012 voldoet aan de minimale eisen van de webrichtlijnen en op 01-‐01-‐2015 volledig voldoet aan de webrichtlijnen. Op 11 november 2011 is door de Minister van Binnenlandse Zaken een brief verstuurd naar de Tweede Kamer met de laatste stand van zaken betreffende het voldoen van de websites van gemeenten en ministeries aan de webrichtlijnen. Daarin wordt ook aangegeven dat naar de wijze van toetsing zal worden gekeken. De huidige toetsingssystematiek doet weinig recht aan de mate van toegankelijkheid van de websites van de rijksoverheid en de medeoverheden. In i-‐NUP is opgenomen dat consequenties worden verbonden bij het niet nakomen van de verplichting. In de brief meldt de Minister dat op dit moment wordt gewerkt aan het ontwerp van een AMvB.

5

Doel en kaders impactanalyse Impactanalyses worden binnen Operatie NUP uitgevoerd voor de verschillende bouwstenen uit i-‐NUP. De centrale vraag van de impactanalyses is welke bestuurlijke, organisatorische of infrastructurele maatregelen vanuit gemeenteperspectief wenselijk of noodzakelijk zijn om aan de resultaatverplichtingen uit i-‐NUP te kunnen voldoen. Onderliggend document is de onderbouwing van de impactanalyse. De gehanteerde vraagstelling is als volgt: Ø Geef een oordeel van de implementeerbaarheid van de webrichtlijnen in het gemeentelijk domein. Focus daarbij op de belangrijkste kritische succesfactoren en showstoppers; Ø Geef aan onder invulling van welke randvoorwaarden het mogelijk is de resultaatverplichtingen voor de webrichtlijnen uit het i-‐NUP per 1-‐1-‐2015 te halen; Ø Geef daarbij aanbevelingen over de wijze waarop de gestelde randvoorwaarden ingevuld kunnen worden; Ø Vertaal deze aanbevelingen in concrete acties, plaats waar mogelijk deze in de tijd, wijs een actiehouder aan en valideer/verifieer de actie met de actiehouder; Ø Neem in zowel analyse als aanbevelingen de rol van de belangrijkste stakeholders nadrukkelijk mee.

Indicatie implementeerbaarheid en haalbaarheid resultaatverplichting Tijdens het schrijven van dit rapport (jan. 2012) hebben negen gemeenten een waarmerk behaald voor toegankelijkheid prioriteit 1 (groen logo zonder ster). Drie gemeenten hebben een waarmerk behaald voor toegankelijkheid prioriteit 1 en 2 (2 sterren) en elf gemeenten voldoen aan alle webrichtlijnen (3 sterren). Op basis van deze gegevens concluderen we dat het implementeren van de webrichtlijnen voor gemeenten goed mogelijk is. Wel spreken we de zorg uit of per 1-‐1-‐2015 alle gemeenten aan de resultaatverplichting zullen voldoen. Zoals in hoofdstuk 2 wordt beschreven is door de jaren heen het middel tot doel verheven. Het primaire doel van de webrichtlijnen, het toegankelijk maken van overheidsinformatie, is uit het oog verloren. Het implementeren van de webrichtlijnen wordt veelal gezien als een technisch vraagstuk waardoor het vaak bij de verkeerde persoon of afdeling in de gemeente wordt belegd. Dit resulteert in weerstand en steeds meer onbegrip voor het onderwerp. De haalbaarheid van de resultaatverplichting zal afhangen van het succes van een hernieuwde aanpak en benadering van het onderwerp. De analyse is dat het doel van toegankelijkheid weer radicaal centraal moet komen te staan. Het hele systeem van verantwoordelijkheden, stimulering, toetsing en ondersteuning dient daar opnieuw op te worden ingericht.

6

In te vullen randvoorwaarden In de afgelopen jaren zijn er veel randvoorwaarden voor de implementatie van de webrichtlijnen ingevuld. Op www.webrichtlijnen.nl is al het materiaal verzameld en beschikbaar gesteld. Er staat uitgebreide informatie, waaronder stappenplannen voor projectleiders, communicatieadviseurs, grafisch en interactie-‐ontwerpers, webredacteuren en ontwikkelaars. In het kader van de Versnellingsagenda zijn opleidingen georganiseerd voor projectleiders en webmasters. Do’s en dont’s en feiten en fabels worden toegelicht. Daarnaast zijn de eerste best practices en Peer to Peer ondersteuning beschikbaar. Toch komt de implementatie van de webrichtlijnen bij een groot aantal gemeenten niet van de grond. Dit blijkt ook uit de enquête van de co-‐creatie. De helft van de geënquêteerden denkt de resultaatverplichting van de webrichtlijnen niet te gaan halen. Maar ook uit de andere antwoorden blijkt dat nog heel wat werk te verzetten is. De constante vraag bij deze impactanalyse was dan ook: welke andere (dan de hierboven genoemde) randvoorwaarden moeten nog worden ingevuld om ervoor te zorgen dat de implementatie van de webrichtlijnen bij alle gemeenten 2012 / 2015 een feit is? De belangrijkste voorwaarde is; niet het verleden nog eens dunnetjes over doen. We moeten weer terug naar de kern en dat is de toegankelijkheid van overheidsinformatie naar alle burgers. De webrichtlijnen zelf staan niet ter discussie. De meest belangrijke acties en aanbevelingen in deze analyse zijn erop gericht om tot een nieuwe systeem van verantwoordelijkheid, communicatie, toetsing en ondersteuning te komen. De aanbevelingen spelen in op het enthousiasme van gemeente bestuurders voor een toegankelijke en transparante website en daarmee digitale dienstverlening. Bij het invulling geven aan de acties zal het gaan om deze zo in te richten dat alle betrokken partijen, gemeenten, Stichting Waarmerk drempelvrij, maar ook de leveranciers worden aangesproken op hun verantwoordelijkheid. Een korte opsomming van de acties hieronder: Ø Ø Ø Ø Ø

Bepalen van de doelstellingen en de kaders van het nieuwe systeem Ontwikkelen van een passende implementatie-‐ en communicatiestrategie Herdefiniëren van de rollen en verantwoordlijkheden Herinrichting van de systematiek van toetsing Voor gemeenten het inrichten van één centraal (onafhankelijk) informatie-‐ en aanspreekpunt

Aanpak voor vervolg Operatie NUP zal een actieve rol spelen in het opvolgen, aanjagen en bewaken van het vervolg op deze impactanalyse. Om op een goede manier van start te kunnen gaan zullen eerst de doelstellingen en kaders van het nieuwe systeem helder moeten zijn. Dit vormt de basis voor het verder uitwerken van andere acties.

7

1 Inleiding Dit inleidende hoofdstuk beschrijft de aanleiding, doelstelling en aanpak van de impactanalyse voor webrichtlijnen.

1.1 Aanleiding en doelstelling De webrichtlijnen zijn één van de 23 bouwstenen uit het i-‐NUP. Het is de één van de eerste drie bouwstenen waarvoor Operatie NUP binnen KING een impactanalyse verricht. Op dit moment (jan. 2012) voldoen elf gemeentelijke websites aan de webrichtlijnen. Het doel van Operatie NUP is om de weg te bereiden voor een grootschalige, succesvolle implementatie van het NUP en hiermee ook die van de webrichtlijnen. Met de impactanalyse is beoogd een beeld te vormen van de randvoorwaarden die nog ingevuld moeten worden om als gemeenten aan de resultaatverplichting te kunnen voldoen.

1.2 Aanpak Bij het samenstellen van deze impactanalyse is gekozen voor een pragmatische benadering vanuit de dagelijkse praktijk bij de gemeenten. Daarbij was een belangrijke doelstelling om alle betrokken partijen, met in het bijzonder de gemeenten zelf, breed te betrekken en zo te komen tot realistische en uitvoerbare aanbevelingen. Dankzij de inzet van de verschillende partijen is dit gelukt. Voor de uitvoering van deze impactanalyse is het volgende proces doorlopen:

8

De volgende activiteiten zijn uitgevoerd: » » » » » » » » » » » » »

Verzamelen beschikbare relevante documentatie; Gesprekken met beheerorganisatie Logius, Stichting Waarmerk drempelvrij en VNG; Interviews met andere relevante stakeholders; Destilleren van de belangrijkste thema’s, kritische succesfactoren en showstoppers; Inrichten begeleidingscommissie (zie bijlage 1 voor deelnemers); Workshops met begeleidingscommissie voor benoemen van thema’s en acties; Workshop KING Jaarcongres; Digitale co-‐creatie; Uitwerken feitelijke bevindingen en conclusies; Opstellen onderhavig document; Afstemmingsbijeenkomst met belangrijkste stakeholders; Proces van validatie door de VNG; Vaststellen rapportage met begeleidingscommissie en opdrachtgever.

1.2.1 Inzet van de co-‐creatie Op een aparte website is samen met de bouwstenen Mijn Overheid en BAG een brede co-‐creatie opgezet. http://cocreatienup.nl Door de brede opzet van de co-‐creatie is iedereen de kans geboden te participeren. Deelnemers zijn actief benaderd via bij KING (en koepels) bekende adressen, nieuwsbrieven en via bestaande Linked-‐in groepen. In deze co-‐creatie is gevraagd hoe de webrichtlijnen bijdragen aan een betere dienstverlening en wat volgens de deelnemers de knelpunten en kritische succesfactoren bij de implementatie zijn. Ook is gevraagd hoe generieke ondersteuning voor gemeenten eruit zou kunnen zien. Als laatste is ook een enquête uitgevoerd. Hierin zijn een zevental vragen gesteld met hieronder de resultaten: Ø Ø Ø Ø Ø Ø Ø

Is de resultaatverplichting van de webrichtlijnen haalbaar? Is er voldoende kennis en kunde in huis? Helpt het hebben van een voorbeeld uitgewerkte businesscase? Is een servicedesk/ expertisecentrum nodig? Is het een technisch of organisatorisch vraagstuk? Wordt het fasegewijze geïmplementeerd? Is er een duidelijke rolverdeling van alle betrokken partijen?

50% nee 61% nee 72% ja 75% ja 64% technisch 56% nee 61% ja

9

2 Meer van hetzelfde of anders? 2.1 Naar een andere benadering De webrichtlijnen worden al sinds 2004 langs allerlei kanalen onder de aandacht gebracht van gemeenten. En ook al jarenlang roept het onderwerp veel emoties op -‐ vooral irritatie en weerstand. Terwijl toch ook veel voorbeelden zijn van geslaagde implementaties die hebben geleid tot goede gemeentelijke websites. Ze zijn beslist implementeerbaar en bruikbaar. In de loop van onze raadplegingen van gemeenten en andere belanghebbenden zijn diverse nuttige tips gegeven over de manier waarop het toch mogelijk zou moeten zijn om de resultaatverplichtingen te halen. Maar als alles op een rijtje wordt gezet, bekruipt het gevoel dat opnieuw wordt geroffeld op dezelfde trom. Als je doet wat je deed, krijg je wat je kreeg. Het moet dus anders wanneer we de resultaatverplichtingen willen halen. En als we kritisch kijken naar de manier waarop de afgelopen jaren met webrichtlijnen is omgegaan, dan zien we een verschijnsel dat wel vaker optreedt in langdurige processen: het middel is tot doel verheven. webrichtlijnen zijn een doel op zich geworden. Maar waar ging het ook al weer om? We stellen voor om het doel weer radicaal centraal te stellen en daar omheen het hele systeem van verantwoordelijkheden, stimulering, toetsing en ondersteuning opnieuw in te richten. Dit doel is: Overheidsinformatie toegankelijk maken voor alle burgers en ondernemers. Het inzicht dat we het systeem anders moeten inrichten, is aan het eind van de impactanalyse ontstaan, vandaar dat we in dit stadium alleen de contouren kunnen schetsen. De nadere invulling wordt binnenkort met BZK, Logius, gemeenten en andere belanghebbenden vorm gegeven. Dat is de primaire aanbeveling van deze impactanalyse: Zet de oorspronkelijke doelstelling weer centraal, en organiseer een ander systeem rondom het bevorderen van de toegankelijkheid van gemeentelijke websites voor alle burgers. Andere aanbevelingen en acties in dit rapport zijn bevorderend voor of passend bij deze centrale aanbeveling.

2.2 Contouren van een andere benadering Wat betekent het om de oorspronkelijke doelstelling (toegankelijkheid van overheidsinformatie voor alle burgers) centraal te zetten? In de eerste plaats dat de gemeenten daarvoor verantwoordelijk zijn en dat de burgers bepalen of hun gemeente op de goede weg is om dit doel te realiseren. Dat kunnen die burgers pas doen, als de gemeente duidelijk maakt hoe zij die toegankelijkheid gaat bewerkstelligen en de burgers dat kunnen controleren. Een verantwoordingsstrategie dus. De gemeente legt uit wat de aanpak is om de toegankelijkheid te bevorderen en aan de gestelde eisen te voldoen. En waar ze nog niet voldoet legt ze uit waarom dat zo is. Een regime van ‘Pas-‐toe-‐of-‐Leg-‐uit’, dat transparant is voor de 10

buitenwereld en dat ook voorziet in laagdrempelige mogelijkheden voor burgers om invloed te nemen op de gemeentelijke toegankelijkheidsstrategie. In de tweede plaats verandert dit de systematiek van toetsing. Gemeenten eisen in geval van vernieuwing of aanpassing van websites dat door hun leverancier wordt voldaan aan de webrichtlijnen. De gemeenten kunnen dan de toetsingsinstellingen vragen om een dergelijke toets uit te voeren. Op deze manier wordt niet de gemeente, zoals nu gebeurt, om de oren geslagen als niet wordt voldaan aan de webrichtlijnen (op het moment dat het kwaad al is geschied), maar is toetsing een onderdeel van de test-‐ en acceptatiefase in een webproject van de gemeente. De toetsingsinstellingen helpen op deze manier de gemeente om een strenge (maar rechtvaardige) opdrachtgever te zijn. Ook de (nu nog) jaarlijkse audits krijgen een andere doelstelling. Het zijn middelen om de gemeente te helpen bij het opstellen en uitvoeren van de toegankelijkheidsstrategie. Het gaat dan niet om de toetsing of aan alle 125 webrichtlijnen is voldaan, maar om aspecten als: legt de gemeente helder uit wat haar strategie is (t.a.v. bestaande sites en bij vernieuwing), is de gemeente ‘in control’ om op termijn te voldoen aan de toegankelijkheidseisen, wat zijn op dit moment goede vervolgstappen (rekening houdend met de fase van organisatieontwikkeling van de gemeente), kunnen burgers eenvoudig kenbaar maken of de gemeente aan haar eigen beleid en aan algemene eisen van toegankelijkheid voldoet (of gaat voldoen), etc. Een audit is dan niet een instrumentalistische toetsing of aan de webrichtlijnen wordt voldaan, maar leidt tot een advies aan gemeenten om (passend bij hun beleid en prioriteiten) de toegankelijkheid van overheidsinformatie voor alle burgers te bevorderen.

11

3 Bevindingen en acties 3.1 Centrale aanbeveling: herziening van het systeem In de Overheidsbrede implementatieagenda voor dienstverlening en e-‐overheid (iNUP) hebben Rijk en medeoverheden doelen vastgelegd die gaan over de kwaliteit van dienstverlening aan burgers, bedrijven en instellingen. Er is eenduidigheid over het (beleids)uitgangspunt dat iedereen gebruik moet kunnen maken van online informatievoorziening en dienstverlening. In de uitvoering is echter in de loop der tijd een beweging op gang gekomen waardoor het voldoen aan de webrichtlijnen een doel op zich is geworden. Hierdoor komt het primaire doel van verbeteren van de kwaliteit van websites en het voor iedereen toegankelijk maken van overheidsproducten en -‐informatie in het geding. Dit vraagt om een andere systematiek van sturing en verantwoording, waarvan de contouren in het vorige hoofdstuk zijn beschreven. Voortbordurend op deze contouren, worden in onderhavige impactanalyse acties voorgesteld die bijdragen aan dit andere systeem.

#

Actie

10

Bepaal de doelstellingen en de kaders van het nieuwe systeem betreffende het bevorderen van de toegankelijkheid van de overheidswebsites met de webrichtlijnen als instrument.

#

Actie

20

Breng het nieuwe systeem (verantwoordingsstrategie en aanpak) van de webrichtlijnen in bij de Programmaraad e-‐overheid voor Burgers t.b.v. het draagvlak en als voorbeeld van een stimuleringsstrategie voor het behalen van de resultaatverplichting door gemeenten.

Voorgestelde actiehouder

Betrokken partijen

Tijdspad

BZK

VNG, Logius

Q1 2012


Betrokken partijen

Tijdspad

BZK / VNG

Q1 2012

12

3.2 Passende implementatie en communicatie In het verlengde van de implementatie van de genoemde primaire aanbeveling van deze impactanalyse, waarbij de oorspronkelijke doelstelling weer centraal komt te staan en een ander systeem van bevorderen van de toegankelijkheid van de overheidswebsites wordt voorgesteld, dient ook een passende implementatie-‐ en communicatiestrategie ontwikkeld te worden. Naast het hebben van een eenduidig verhaal hebben gemeenten baat bij het hebben van één onafhankelijk aanspreekpunt voor vragen, doorverwijzingen, etc. Door de vele partijen die betrokken zijn, die hun eigen rol en belang hebben in het proces, wordt verschillend gecommuniceerd. Dit heeft bij gemeenten voor verwarring gezorgd. Het is belangrijk dat de ketenpartners (BZK, VNG, Logius, Stichting Waarmerk drempelvrij, KING, Operatie NUP en de toetsingsinstellingen) in de kern een eenduidig verhaal vertellen.


#

Actie

30

Stel een meerjarige implementatie-‐ communicatiestrategie op waarin toegankelijkheid centraal staat, de rol van webrichtlijnen als instrument wordt aangegeven en de aanpak wordt uitgelegd.

#

Actie


40

Zet de communicatie infrastructuur van VNG / KING / Operatie NUP in om met belanghebbenden op alle niveaus (vooral regionale bijeenkomsten van de koepels) de boodschap te verspreiden.

Operatie NUP (pijler 3/ 4)

#

Actie

50

Zorg voor één centraal en onafhankelijk aanspreekpunt waar op consequente wijze antwoord wordt gegeven op vragen en de nieuwe aanpak eenduidig wordt gecommuniceerd.

BZK / VNG

Betrokken partijen

Tijdspad

Logius, Operatie Q2 2012 NUP (pijler 3)

Betrokken partijen

Tijdspad

BZK, VNG, Logius

Q2 2012


Betrokken partijen

Tijdspad

BZK / VNG

Stichting Waarmerk drempelvrij

Q2 2012

13

3.3 Passende rollen en verantwoordelijkheden De rollen en verantwoordelijkheden van de belangrijkste stakeholders van de webrichtlijnen dienen door de aanbevolen aanpak te worden aangescherpt. Veel partijen zijn betrokken (geweest) bij de webrichtlijnen en voor de gemeenten is niet altijd duidelijk wie welke rol en verantwoordelijkheid heeft (had). Het is voor het behalen van de resultaat verplichting belangrijk om, zeker de komende jaren, naar de omgeving toe duidelijk te communiceren over de rollen en verantwoordelijkheden van meest belangrijkste stakeholders.

#

60

Actie

Communiceer duidelijk over de rollen en verantwoordelijkheden van de meest belangrijkste stakeholders.

Voorgestelde actiehouder Centraal aanspreek-‐ punt

Betrokken partijen

Tijdspad

BZK VNG Stichting Q1 2012 Waarmerk drempelvrij

3.4 Passende systematiek van toetsing en auditen De wijze waarop in de huidige systematiek met toetsing en het auditen wordt omgegaan doet te weinig recht aan de mate van toegankelijkheid van de overheidswebsites. Ook de manier waarop gemeenten omgaan met de resultaten van een toetsing is een punt van aandacht. Door de gehele systematiek van toetsing en auditen zo in te richten dat het inspeelt op het ontwikkelproces van toegankelijkheid van de gemeentelijke websites en bijvoorbeeld gemeenten te ondersteunen in het ‘vertalen’ van de toetsing naar toegankelijkheid, evolueert het zich tot een model van meer adviserende aard. Een ander punt dat uit de analyse is gekomen om mee te nemen in de systematiek van toetsing is dat gemeenten bewuste keuzes maken om sommige producten of informatie anders toegankelijk te maken dan via de website. Ze voeren een duidelijk argument met een legitiem alternatief. Bijvoorbeeld archieven die in Oud Nederlands zijn geschreven die niet in PDF worden omgezet en op de website worden geplaatst, maar wel telefonisch door een medewerker kunnen worden voorgelezen (vertaald). Het zou anders betekenen dat de gemeente er vanuit gaat dat iedere burger Oud Nederlands kan lezen, wat niet het geval is. Met deze oplossing biedt de gemeente de optimale toegankelijk tot de informatie. Dit ‘bewust onbekwaam’ zijn is onderdeel van de dagelijkse praktijk. Het is bij de normering en toetsing belangrijk daar rekening mee te houden.

14

#

Actie

70

Richt een systematiek van toetsing in die gericht is om de gemeente te helpen bij het opstellen en uitvoeren van de toegankelijkheidsstrategie (invalshoek; aantonen in hoeverre zij ‘in control’ zijn) en borg de aanpak in een daarvoor gelegitimeerd overleg, bijv. Programmaraad e-‐overheid voor burgers.

#

Actie

80

Sluit de wijze van auditen aan op de systematiek van toetsing, zodat de beoordeling meer heeft van een advies aan gemeenten om (passend bij hun beleid en prioriteiten) de toegankelijkheid van overheidsinformatie voor alle burgers te bevorderen, dan dat het sec teruggeeft dat de website niet voldoet. Borg de aanpak in een daarvoor gelegitimeerd overleg, bijv. Programmaraad e-‐overheid voor burgers.


Betrokken partijen

Tijdspad

BZK / VNG

Logius, Stichting Waarmerk drempelvrij OF KING OF ICTU?

Q2 2012


Betrokken partijen

Tijdspad

VNG

BZK, Stichting Waarmerk Q2 2012 drempelvrij OF KING OF ICTU?

De huidige ranking van gemeentelijke websites die aan de webrichtlijnen voldoen is door de ‘alles of niets’ aanpak voor gemeenten niet stimulerend en gericht op de webrichtlijnen als doel op zich. De systematiek van toetsing vraagt om een herzieningen op de wijze waarop ranking plaats vindt.

#

Actie

90

Richt een wijze van ranking in die aansluit bij de vernieuwde aanpak en systematiek van toetsing en gemeenten stimuleert tot het bevorderen van de toegankelijkheid.


VNG

Betrokken partijen

Tijdspad

BZK Geschikte Q3 2012 overheids-‐ partij

15

3.5 Eén verzamel-‐ en aanspreekpunt Naar mate de tijd vordert en de nieuwe aanpak, waarin toegankelijkheid centraal staat met de rol van webrichtlijnen als instrument, binnen gemeenten wordt opgepakt is het zinvol om deze ervaringen te verzamelen en centraal beschikbaar te stellen. Dit is een mooie aanvulling op al het materiaal en de handreikingen die in de afgelopen jaren zijn ontwikkeld. Tevens zou, onder voorbehoud, dit punt als centraal meldpunt kunnen dienen waar burgers hun klachten of opmerkingen kwijt kunnen wat betreft het toegankelijkheidsbeleid van hun gemeente als dat bij de gemeente niet lukt.

#

100

Actie Verzamel in de loop der tijd practices van gemeenten die volgens de nieuwe aanpak werken en stel deze centraal beschikbaar (conform de Antwoordcommunity). Bijv. hun toegankelijkheidsstrategie, wijze van inbreng van burgers, lokale implementatiestrategie, etc.


Betrokken partijen

Operatie NUP (pijler 3/4) Gemeenten, Logius leverancier, input van inspectie-‐ instellingen

Tijdspad

Q4 2012

16

4 Overige bevindingen en acties 4.1 Verduidelijk de beschrijving van de resultaatverplichting. Twee in i-‐NUP vastgelegde resultaatverplichtingen zijn van toepassing op de webrichtlijnen: Alle gemeenten zorgen dat hun website eind 2012 voldoet aan minimale eisen van webrichtlijnen (waarmerk drempelvrij zonder ster) en 1/1/2015 volledig (3 sterren Waarmerk Drempelvrij) [...] Gemeenten maken gebruik van de open standaarden zoals vastgesteld door het College Standaardisatie en werken hierbij volgens het principe "pas toe of leg uit" [...] Bron: Overheidsbrede implementatieagenda voor dienstverlening en e-overheidinup, Bijlage 4: Resultaatverplichtingen 2015

Uit de gesprekken is gebleken dat voor gemeente niet even duidelijk is wat MAG dan wel wat MOET en per WANNEER. Onduidelijk is ook wat eventueel de consequenties zijn. De formulering van de resultaatverplichting is tevens één op één gekoppeld aan het waarmerk, dit haalt de aandacht weg van waar het om gaat en dat is toegankelijkheid. Bij het principe ‘pas toe of leg uit’ geven gemeenten aan niet te weten wat daarmee bedoeld wordt en hoe dat zich in de praktijk vertaald.

#

110

Actie Maak tijdig in duidelijke taal helder wat MAG en wat MOET. Formuleer de resultaatverplichting SMART’er gericht op het doel; toegankelijkheid


Betrokken partijen

Tijdspad

Logius

BZK, Stichting Waarmerk drempelvrij

Q1 2012


Betrokken partijen

Tijdspad

BZK

VNG

Q2 2012

#

120

Actie Bepaal consequenties die gelden voor partijen die eind 2012 en in 2015 niet voldoen Maak transparant wat het plan is om de AMvB door te voeren.

17

4.2 Maak helder hoe het zit met versie 1 en versie 2 Toen i-‐NUP werd gepresenteerd in mei 2011 was webrichtlijnen versie 1 de geldende versie. Deze specificatie is in april 2007 vastgesteld als overheidsstandaard. In juni 2011 werd webrichtlijnen versie 2 door het College Standaardisatie vastgesteld als overheidsstandaard. Hiermee kwamen veel geldende bewaren te vervallen. De nieuwe versie 2 vervangt versie 1. Om desinvestering te voorkomen is een overgangstermijn voorgesteld. In het door de Adviescommissie eerder opgestelde Beheerplan1 is aangeven wat de fases van transitie zijn. Dit is voor gemeenten nog te abstract gebleken. Opdrachtgever van de webrichtlijnen wordt gevraagd een heldere boodschap te geven over wanneer aan welke versie te voldoen. Tevens is tot op heden nog niet aangegeven waar op getoetst zal worden bij versie 2.

# Actie


Betrokken partijen

Tijdspad

Logius

Gemeenten, Operatie NUP Stichting Waarmerk drempelvrij

Q2 2012


Betrokken partijen

Tijdspad

BZK

Logius, Stichting Waarmerk drempelvrij, inspectie-‐instellingen

Q2 2012


Betrokken partijen

Tijdspad

Logius


Q2 2012

Meldt de successen van de webrichtlijnen. Door de invoering 130 van versie 2 komen veel geldende bezwaren van versie 1 te vervallen.

# Actie Maak duidelijk wanneer partijen aan 140 welke versie van de webrichtlijnen moeten voldoen.

# Actie Stel de datum vast en communiceer over wanneer toetsing op versie 2 150 mogelijk is t.b.v. het draagvlak en verwachtingsmanagement.

1

Beheerplan webrichtlijnen 2011, 0.99 RC2, 13-‐04-‐11

18

4.3 Overige acties op toetsing Een handreiking die al bij versie 1 beschikbaar was en prima past bij de nieuwe aanpak is de automatische toetstool. Deze stelt gemeenten in staat om zelf, ook tussentijds, een beeld te vormen van waar ze staan. #

160

Actie Richt voor versie 2 ook de automatische toetstool in zodat partijen een eerste eigen beeld kunnen vormen van waar ze staan en stel deze breed beschikbaar.


Betrokken partijen

Tijdspad

Logius

BZK

Q2 2012

4.4 Tools ter ondersteuning van inrichting eigen organisatie Het ontwikkelen en beheren van een goed toegankelijke website zit in de basis van een gemeentelijke organisatie en moet goed belegd zijn. Er is een aantal organisatieaspecten dat van essentieel belang is voor een succesvolle implementatie van de webrichtlijnen, zoals strikt opdrachtgeverschap, duidelijke afspraken met de leveranciers, interne samenwerking (redactie, I&A, inkoop, web beheer) etc. Uit de gesprekken zijn de volgende concrete acties benoemd t.b.v. de ondersteuning van de organisatorische aspecten.

#

Actie

Onderzoek de opportuniteit en de haalbaarheid/wenselijkheid van een 170 standaardwebsite (open source) die voldoet aan de webrichtlijnen.


Betrokken partijen

Tijdspad

VNG Operatie NUP (pijler 3)

Gemeenten

Q2 2012

#

180

Actie


Ontwikkel een model contract voor gemeenten om de afspraken met hun leveranciers te maken. Dit model contact bevat bijv. aanbestedingstips, eisenlijst richting leverancier en hoe om te gaan met boete clausules, etc.

Operatie NUP (pijler 3)

Betrokken partijen

Tijdspad

Gemeenten, Q3 / Q4 2012 Logius

19

Op dit moment zijn diverse lijsten beschikbaar die inzicht geven van de leveranciers die aantoonbare en succesvolle ervaring hebben het implementeren van de webrichtlijnen. Deze verschillen van inhoud en dat is verwarrend voor gemeenten die ze raadplegen.

#

190


Betrokken partijen

Tijdspad

Logius

Gemeenten, Stichting Waarmerk drempelvrij, leveranciers

Q1 2012

Actie


Betrokken partijen

Tijdspad

Ontwikkel een handreiking waarin duidelijk is welke delen van de implementatie van de webrichtlijnen door de leverancier worden gedaan en wat de verantwoordelijkheid van de gemeente is.


Gemeenten Leveranciers

Q3 2012


Betrokken partijen

Tijdspad

VNG / BZK

Operatie NUP (pijler 3) Gemeenten

Q3 / Q4 2012

Actie Stel een éénduidige lijst met leveranciers van CMS, kaarten viewers, etc. (centraal) beschikbaar die aantoonbaar bewezen hebben te kunnen voldoen aan, en leveren volgens, de webrichtlijnen.

#

200

#

210

Actie Stel modellen beschikbaar voor manieren waarop burgers invloed kunnen nemen op de toegankelijkheidsstrategie van hun gemeente.

20

Bijlage 1 Overzicht van alle betrokkenen Legenda van betrokkenen Afkorting

Organisatie

Rol in kader van impactanalyse

BZK

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Verantwoordelijk ministerie / opdrachtgever webrichtlijnen

VNG

Vereniging Nederlandse Gemeenten

Opdrachtgever Operatie NUP

db BRG

Dagelijks bestuur Bestuurlijke Regie Groep

Gemeenten

Voldoen aan resultaatverplichting

KING

Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten

Staande KING organisatie

Logius

Beheer organisatie voor webrichtlijnen


Norm bepalend en certificering van toetsingsinstellingen

Toetsingsinstellingen

Voeren toetsen en audits bij gemeenten uit

NUP Pijler 1

Operatie NUP

Impactanalyses

NUP Pijler 2

Operatie NUP

Standaarden, Leveranciersmanagement

NUP Pijler 3

Operatie NUP

Communicatie

NUP Pijler 4

Operatie NUP

Stakeholdermanagement

NUP Pijler 5

Operatie NUP

Monitoring

21

Begeleidingscommissie Gemeenten Amsterdam Den Haag Goirle Midden Delfland Stadskanaal Leveranciers De staat van het web Green Valley SIM Andere stakeholders BZK Logius VNG Waarmerk Drempelvrij

Contactpersoon Jan Hendrik van Ark René Buitenhuis Simon Besters Dagmar Winkelhorst Koen Willems

Rol / Functie Adviseur digitale dienstverlening Programmamanager Informatiemanager Afdelingshoofd Raadsgriffier/ WD

Simon Besters Mike van Dijk Frank De Goede

Directeur Directeur Directeur

Leon van de Ven Raph de Rooij Jan Hendrik van Ark Marijke van Grafhorst

Opdrachtgever Webrichtlijnen Specialist Webrichtlijnen Opdrachtgever impactanalyse Secretaris

Contactpersoon Anita Potters Jan Wiegmann Febe Visser Dinemarie Anholts Arthur Kees Bauke Keulen Heleen van der Klink Kasper Melchior

Functie Afdelingshoofd I & A adviseur Adviseur I&A Projectleider ICT Afdelingshoofd Programmamanager NUP Webredacteur Informatiemanager

Mike van Dijk e.a.

Coördinator

Jules Ernst Herko Coomans Alexander Fase Paul Picauly

ICT adviseur Accountmanager Productmanager Webrichtlijnen Adviseur informatiebeleid

Andere betrokken partijen Gemeenten Bergen op Zoom Capelle aan de IJssel Ede Eindhoven Emmen Houten Huizen Leiden Gebruikersgroep LinkedIn Webrichtlijnen Groep Andere stakeholders ICTU ICTU Logius VNG

22

Bijlage 2 Samenvatting van voorgestelde acties


Betrokken partijen

Tijdspad

10

Bepaal de doelstellingen en de kaders van het nieuwe systeem betreffende het bevorderen van de toegankelijkheid van de overheidswebsites met de webrichtlijnen als instrument.

BZK

VNG, Logius

Q1 2012

20

Breng het nieuwe systeem (verantwoordingsstrategie en aanpak) van de webrichtlijnen in bij de Programmaraad e-‐overheid voor Burgers t.b.v. het draagvlak en als voorbeeld van een stimuleringsstrategie voor het behalen van de resultaatverplichting door gemeenten.

BZK / VNG

Q1 2012

30

Stel een meerjarige implementatie-‐ communicatiestrategie op waarin toegankelijkheid centraal staat, de rol van webrichtlijnen als instrument wordt aangegeven en de aanpak wordt uitgelegd.

40

Zet de communicatie infrastructuur van VNG / KING / Operatie NUP in om met belanghebbenden op alle niveaus (vooral regionale bijeenkomsten van de koepels) de boodschap te verspreiden.

50

Zorg voor één centraal en onafhankelijk aanspreekpunt waar op consequente wijze antwoord wordt gegeven op vragen en de nieuwe aanpak eenduidig wordt gecommuniceerd.

#

Actie

BZK / VNG

Operatie NUP (pijler 3/ 4)

BZK / VNG

Logius, Operatie NUP Q2 2012 (pijler 3)

BZK, VNG, Logius

Q2 2012


Q2 2012

23

60

Communiceer duidelijk over de rollen en verantwoordelijkheden van de meest belangrijkste stakeholders.

70

Richt een systematiek van toetsing in die gericht is om de gemeente te helpen bij het opstellen en uitvoeren van de toegankelijkheidsstrategie (invalshoek; aantonen in hoeverre zij ‘in control’ zijn) en borg de aanpak in een daarvoor gelegitimeerd overleg, bijv. Programmaraad e-‐overheid voor burgers.

80

Sluit de wijze van auditen aan op de systematiek van toetsing, zodat de beoordeling meer heeft van een advies aan gemeenten om (passend bij hun beleid en prioriteiten) de toegankelijkheid van overheidsinformatie voor alle burgers te bevorderen, dan dat het sec teruggeeft dat de website niet voldoet. Borg de aanpak in een daarvoor gelegitimeerd overleg, bijv. Programmaraad e-‐overheid voor burgers.

90

Richt een wijze van ranking in die aansluit bij de vernieuwde aanpak en systematiek van toetsing en gemeenten stimuleert tot het bevorderen van de toegankelijkheid.

100

Verzamel in de loop der tijd practices van gemeenten die volgens de nieuwe aanpak werken en stel deze centraal beschikbaar (conform de Antwoordcommunity). Bijv. hun toegankelijkheidsstrategie, wijze van inbreng van burgers, lokale implementatiestrategie, etc.

Centraal aanspreek-‐ punt

BZK VNG Stichting Q1 2012 Waarmerk drempelvrij

BZK / VNG

Logius, Stichting Waarmerk drempelvrij OF KING OF ICTU?

Q2 2012

VNG

BZK, Stichting Waarmerk Q2 2012 drempelvrij OF KING OF ICTU?

VNG

BZK Geschikte Q3 2012 overheids-‐partij

Operatie NUP (pijler 3/4) Gemeenten, Logius leverancier, input van inspectie-‐ instellingen

Q4 2012

24

110

Maak tijdig in duidelijke taal helder wat MAG en wat MOET. Formuleer de resultaatverplichting SMART’er gericht op het doel; toegankelijkheid

120

Bepaal consequenties die gelden voor partijen die eind 2012 en in 2015 niet voldoen Maak transparant wat het plan is om de AMvB door te voeren.

130

Meldt de successen van de webrichtlijnen. Door de invoering van versie 2 komen veel geldende bezwaren van versie 1 te vervallen.

Logius

BZK, Stichting Waarmerk drempelvrij

Q1 2012

BZK

VNG

Q2 2012

Logius

Gemeenten, Operatie NUP Stichting Q2 2012 Waarmerk drempelvrij

BZK

Logius, Stichting Waarmerk drempelvrij, inspectie-‐ instellingen

Q2 2012

Q2 2012

140

Maak duidelijk wanneer partijen aan welke versie van de webrichtlijnen moeten voldoen.

150

Stel de datum vast en communiceer over wanneer toetsing op versie 2 mogelijk is t.b.v. het draagvlak en verwachtingsmanagement.

Logius


160

Richt voor versie 2 ook de automatische toetstool in zodat partijen een eerste eigen beeld kunnen vormen van waar ze staan en stel deze breed beschikbaar.

Logius

BZK

Q2 2012

170

Onderzoek de opportuniteit en de haalbaarheid/wenselijkheid van een standaardwebsite die voldoet aan de webrichtlijnen.


Gemeenten

Q2 2012

180

Ontwikkel een model contract voor gemeenten om de afspraken met hun leveranciers te maken. Dit model contact bevat bijv. aanbestedingstips, eisenlijst richting leverancier en hoe om te gaan met boete clausules, etc.


Gemeenten, Logius

Q3 / Q4 2012

VNG

25

190

Stel een éénduidige lijst met leveranciers van CMS, kaarten viewers, etc. (centraal) beschikbaar die aantoonbaar bewezen hebben te kunnen voldoen aan, en leveren volgens, de webrichtlijnen.

Logius

200

Ontwikkel een handreiking waarin duidelijk is welke delen van de implementatie van de webrichtlijnen door de leverancier worden gedaan en wat de verantwoordelijkheid van de gemeente is.


210

Stel modellen beschikbaar voor manieren waarop burgers invloed kunnen nemen op de toegankelijkheidsstrategie van hun gemeente.

VNG / BZK

Gemeenten, Stichting Waarmerk Q1 2012 drempelvrij, leveranciers

Gemeenten Leveranciers

Q3 2012

Operatie NUP (pijler 3) Gemeenten

Q3 / Q4 2012

26

Bezoekadres: Nassaulaan 12 2514 JS Den Haag

Postadres: Postbus 30435 2500 GK Den Haag

[email protected] T: 070 373 8017 F: 070 363 5682

27

Impactanalyse Webrichtlijnen Concept

Recommend Documents