IK ZIE , IK ZIE... BENNER onderwijs programma primair onderwijs groep 5 t/m 8
INLEIDING Gerrit Benner vond de gewone wereld lang niet altijd even leuk, dus die schilderde hij ook niet. Maar achter die gewone wereld zag Gerrit Benner nog een wereld. Een wereld vol sprookjes en betoveringen, een droomwereld. De leerlingen duiken in de magische wereld van Gerrit Benner, vol met kleuren en vormen. Deze wereld onderzoeken ze in teams, met onderzoeksattributen. Speciale opdrachten en kijkvoorwerpen maken het onderzoeken van de kunstwerken tot een spannende onderneming. Iedere leerling verlaat het museum met een verwondering en een eigen werk.
algemene doelen De leerlingen... • doen een positieve ervaring op • bekijken de kunstwerken aandachtig • leren samenwerken • worden geprikkeld na te denken over de kunstwerken, de kunstenaar en over zichzelf • worden gestimuleerd aan de slag te gaan met hun eigen verbeelding • ervaren dat zodra je een kunstwerk aandachtig bekijkt er nieuwe verhalen kunnen ontstaan en dat er verschillende verhalen naast elkaar mogelijk zijn
kerndoelen Het programma voldoet aan de kerndoelen 12, 54, 55 en 56. Kerndoel 12: De leerlingen verwerven een adequate woordenschat en strategieën voor het begrijpen van voor hen onbekende woorden. Onder ‘woordenschat’ vallen ook begrippen die het leerlingen mogelijk maken over taal te denken en te spreken. Kerndoel 54: De leerlingen leren beelden, muziek, taal, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren. Kerndoel 55: De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren. Kerndoel 56: De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed. Voor kerndoelen zie: http://www.slo.nl/primair/leergebieden/kunstencultuur
werkwijze Het programma bestaat uit de volgende drie onderdelen: 1. Voorbereiding museumbezoek in de klas – duur: naar eigen inzicht 2. Museumbezoek Fries Museum – 75 minuten 3. Verwerkingsles in de klas – duur: naar eigen inzicht
onderwijsprogramma groep 1 t/m 4 Ik zie, ik zie... BENNER
2
VOORBEREIDINGSLES IN DE KLAS duur: naar eigen inzicht
lessuggestie 1: filosoferend kijken naar kunst, een gesprek over mooi Op de poster van ‘Ik zie, ik zie.... Benner’ staat een afbeelding van het schilderij ‘Landschap met rode wolken’ van Gerrit Benner. Deze kunt u inzetten om de leerlingen vertrouwd te maken met Gerrit Benner en met kijken naar kunst. Praten over wat je ziet, denkt en voelt gaat een stuk makkelijker als er geen goed of fout bestaat. Dat is waarom filosoferen kan helpen bij het kijken naar kunst. En dat is wat samen filosoferen bij een kunstwerk zo bijzonder maakt. Vertel dat de poster een afbeelding is van een schilderij van Gerrit Benner. Het schilderij hangt in het Fries Museum waar de klas naar toe gaat. Laat tijdens het gesprek zoveel mogelijk uit de leerlingen zelf komen. Stel open vragen zonder oordeel en stimuleer de leerlingen dit ook te doen. Voorbeelden van vragen*: Wat zien jullie? Lijkt het op de wereld zoals wij die zien? Wat is hetzelfde/anders? Vinden jullie het kunstwerk mooi? Wat is mooi? Is wat de één mooi vindt, ook wat de ander mooi vindt? Vind je wat je nu mooi vindt later ook nog mooi? Is het erg als je iets mooi vindt, wat een ander niet mooi vindt? Weet de juf of meester beter wat mooi is, dan de leerlingen in de klas? Weet een kunstenaar beter wat mooi is? Kan een lelijk schilderij met een mooi onderwerp mooi zijn? Zou er bijvoorbeeld een lelijk schilderij met een lieve puppy erop kunnen bestaan? En andersom: kan er bijvoorbeeld een mooi schilderij van oorlog bestaan? Moet een kunstwerk altijd mooi zijn? Kan een kunstwerk dat gek is mooi zijn? Kan iets mooi zijn wat je niet kunt zien? Eindig het gesprek met nogmaals samen kijken naar de afbeelding van het schilderij. Kijk je nu anders? Wie vind het nu wel/niet mooi? Kun je door goed na te denken iets mooi gaan vinden?
lessuggestie 2: benner en het friese landschap Door Gerrit Benner is het Friese landschap is te zien geweest in Sint Petersburg, in Barcelona, in Brazilië en Japan. Zijn schilderijen reisden zowel naar het binnen- als buitenland en hij heeft veel belangrijke prijzen gewonnen. Benner is opgenomen de de Fryske kanon. Het filmpje hierover kun je ter voorbereiding op het museumbezoek in de klas bekijken: http://www.11en30.nu/de-canon-vensters/gerrit-benner
regels van het museum Bespreek alvast de belangrijkste museumregels met de leerlingen: • in het museum kijk je met je ogen, niet met je handen • in het museum loop je rustig, je rent niet • in het museum mag je geen tassen en jassen mee naar binnen nemen, die berg je op in de garderobe/kist • eten en drinken bewaar je voor in de pauze • in het museum mag je alleen foto’s maken zonder flits En laat ze nadenken waarom deze regels er zijn. Bij de start van het bezoek vragen we er naar.
tip • Geef de leerlingen een naamsticker • De leerlingen verdelen we in 8 onderzoeksgroepjes, na een gezamenlijke inleiding per halve groep. Bereidt u de kinderen hier alvast op voor?
onderwijsprogramma groep 1 t/m 4 Ik zie, ik zie... BENNER
3
MUSEUMBEZOEK FRIES MUSEUM duur: 1 uur en 15 minuten
In het onderwijsprogramma Ik zie, Ik zie.... BENNER staat kijken en onderzoeken centraal. De leerlingen worden geprikkeld anders te kijken, naar de schilderijen en de wereld om zich heen. Na een inleiding door de intermediair (museumdocent) en kort sfeerproeven in de tentoonstelling, gaan de leerlingen in teams aan de slag. Ze duiken in de magische en kleurrijke wereld van Gerrit Benner. Met behulp van onderzoekskaartjes en attributen is er aandacht voor kijken, denken, doen en fantaseren. Aan het eind van het museumbezoek vertellen de teams hun leukste, grappigste, vreemdste, mooiste, meest fantasievolle ontdekking aan een deel van de groep. Ze nemen een positieve verwondering en een eigen creatie in verhaal en beeld mee terug naar school.
onderwijsprogramma groep 1 t/m 4 Ik zie, ik zie... BENNER
4
VERWERKINGSLES OP SCHOOL inleiding lessuggesties beeldend: na het museumbezoek De leerlingen zijn tijdens het museumbezoek geprikkeld om aan de slag te gaan met hun eigen verbeelding. De krijt- en potloodtekeningen die ze na afloop van het bezoek meenemen naar school, zijn een prachtige aanleiding voor het maken van een echt schilderij. De tekeningen fungeren als startpunt. Verhalen die in het museum zijn gestart, mogen nu uitgebreid worden verbeeld. Alle fantasie wordt ingezet. Als een echte schilder signeren de leerlingen ten slotte het kunstwerk. Bespreek het werk na met de klas en laat de leerlingen van elkaar vertellen welk kunstwerk het startpunt was voor hun eigen verbeelding.
lessuggestie 1: beeldend - kleurrijk klassenland Laat ieder kind om de beurt een lijn als horizon op een vel papier tekenen. Nadat de eerste is getekend, legt de buurman/buurvrouw het vel ernaast en begint op dezelfde hoogte de horizon. Ga zo door tot ieder kind een eigen stukje van de grote horizon heeft. Vervolgens gaat iedere leerling met zijn eigen horizonschilderij aan de slag. De horizon kan het begin zijn van een fantasieland met vrolijke kleuren. Wolken en bomen kunnen alle mogelijke kleuren en vormen krijgen. En wie woont er bijvoorbeeld in dit land? Pas als iedereen klaar is, worden de werken aaneengesloten gepresenteerd. Samen sluiten de lijnen van de horizon op elkaar aan en vormen de landschappen een kleurrijk panorama.
lessuggestie 2: beeldend - vrolijke friese koeien Eén van de onderwerpen die Gerrit Benner het liefst schilderde waren Friese koeien. Niet koeien zoals we die elke dag zien, maar net even anders. Want als kunstenaar kun je alles maken wat je wilt, en dat deed Benner ook. Rode wolken, gekleurde mensen, reuzenvogels, bomen als bloemen en vierkante koeien. De leerlingen schilderen een eigen koe. De vorm en de kleur mag anders dan in de echte wereld. Als de geschilderde koeien droog zijn, worden ze uit het papier geknipt. Alle koeien komen samen in een nieuwe kleurenwei: plak ze op een groot gekleurd papier. Een vrolijke klassenkudde!
boekentips en links *Oscar Brenifier, Wat is schoonheid, wat is kunst?, Biblion Uitgeverij, Leidschendam, 2009 Joke van Leeuwen, Een halve hond heel denken, een boek over kijken, Querido, Amsterdam/Antwerpen, 2008
Doeke Sijens, Han Steenbruggen, Gerrit Benner, Van der Eems, Heerenveen, 2014
Link naar de tentoonstelling in het Fries Museum www.friesmuseum.nl//tentoonstellingen/gerrit-benner Ook in Museum Belvédère is een tentoonstelling, het andere deel van het tweeluik over Benner http://www.museumbelvedere.nl/exposities/nu-straks/gerrit-benner
Tot ziens in het Fries Museum!
onderwijsprogramma groep 1 t/m 4 Ik zie, ik zie... BENNER
5
