Ik heb geen god nodig om tot moreel hoogstaande waarden te komen. Dirk Verhofstadt ziet atheïsme als basis voor wereldvrede

Dossier

Oktober - november - december 2014 | 3de jaargang nr. 4 Verschijnt driemaandelijks

Oost west, thuis best? Cultuurverschillen onder de loep

“Ik heb geen god nodig om tot moreel hoogstaande waarden te komen.”

De jeugd van tegenwoordig over vrijzinnig humanisme

Dirk Verhofstadt ziet atheïsme als basis voor wereldvrede

vrijzinnig humanistisch tijdschrift voor de maatschappelijk geëngageerde mens deMens.nu Magazine |

2

deMens.nu Magazine | 3de jaargang nr. 4 oktober - november - december 2014 Verschijnt driemaandelijks Verantwoordelijke uitgever: Sylvain Peeters Oude Keulseweg 220 - 1933 Sterrebeek issn 2034-6646

deMens.nu – Unie Vrijzinnige Verenigingen vzw Federaal Secretariaat Brand Whitlocklaan 87 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe T 02 | 735 81 92 F 02 | 735 81 66 Je kan je gratis abonneren op [email protected] deMens.nu Magazine. www.deMens.nu hoofdredactie Anne-France Ketelaer Marina Van Haeren eindredactie Julie Van Garsse redactie Franky Bussche Veerle Cannoot Nele Deblauwe Lieve Goemaere Liza Janssens Ellen Vandevijvere Nils Vandevijvere Sarah Van Gaens Julie Van Garsse Anne-Flor Vanmeenen Dominique Verschuren lay-out GrafiekGroep

Hoe? Stuur een mailtje naar [email protected] OF stuur een brief naar deMens.nu-UVVvzw Brand Whitlocklaan 87 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe Met vermelding van je naam en adres. Zin in de e-gazet? Zin in de e-gazet, de digitale nieuwsbrief van deMens.nu? Op het menu staan opinies, boeiende activiteiten, foto- reportages en nog veel meer lekkers. We brengen je minstens een keer per maand op de hoogte van markante nieuwtjes. Surf snel naar onze website en schrijf je in!

foto’s cover, pagina 8, 10, 11, 25 © Jeroen Vanneste

Volg ons op

foto pagina 3 © Isabelle Pateer - Otherweyes deMens.nu Magazine wordt gratis verspreid binnen de vrijzinnig humanistische gemeenschap. De redactie van deMens.nu Magazine is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de door derden geleverde artikels. Onder auspiciën van de Unie Vrijzinnige Verenigingen vzw. Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

Conform de wet tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens (8 december 1992) delen wij je mee dat een aantal van je persoonsgegevens opgenomen worden in ons adressenbestand. DeMens.nu zal, als houder van dit bestand, je gegevens verwerken in het kader van volgend doeleind: verspreiden van publicaties en interne communicatie. Op schriftelijk verzoek, gericht aan mevrouw Marina Van Haeren, algemeen directeur, Brand Whitlocklaan 87 te 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe, kan je een overzicht krijgen van de door deMens.nu over je opgeslagen persoonsgegevens. Onjuiste gegevens verbeteren wij op je verzoek. Reacties op dit nummer kan je steeds doormailen naar [email protected]. Deze worden, na overleg en goedkeuring door de redactieraad, geplaatst op de website bij de rubriek Reacties van het desbetreffende deMens.nu Magazine.

3

| deMens.nu Magazine

van de redactie

Bonte bagage it jaar is het vijftig jaar geleden dat België met Marokko en Turkije akkoorden sloot opdat gastarbeiders gemakkelijker naar hier konden komen. Het was het begin van een migratieverhaal, dat verschillende vormen zou aannemen en de samenleving sterk zou veranderen. Vandaag klinken in België meer dan ooit verhalen uit alle windstreken. In de hoofdstad heeft meer dan de helft van de bewoners buitenlandse roots en in de nationale ploeg zijn enkel de shirts uniform. Deze bonte mix leidt tot verschillende gebruiken, gewoontes, uitdrukkingsvormen en soms zelfs een andere kijk op normen en waarden. Deze verschillende bagage wordt vaak geduid als een geheel van cultuurverschillen, en vormt voer voor studies en discussies. Maar hoe ervaren mensen zelf deze verschillen en hoe gaan zij ermee om? Nemen zij soms bagage van anderen over, of is het ‘Oost west, thuis best’? En hoe werkt dat samenleven dan? Als vrijzinnig humanistisch blad draait het bij ons om mensen, en hoe ze hun weg vinden in de maatschappij. Hoog tijd dus om ons dossier te wijden aan het concept ‘cultuurverschillen’ vanuit een mensenperspectief. Cultuur zien we hier als de gewoontes en gebruiken waarover een volk beschikt. Hieronder vallen onder andere het geheel van normen en waarden, de voeding, taalgebruik, eetgewoontes, kleding, levensbeschouwing, muziek en dans... Cultuurverschillen zijn ook voelbaar in de kleinste gemeenschap, zoals op de redactievloer van dit magazine. Onze pennen zijn even divers als de samenleving zelf, al schrijven we aan hetzelfde verhaal en met hetzelfde doel: de geëngageerde lezer een relevante portie lectuur voorschotelen. En aangezien deMens.nu verscheidenheid omarmt, laten we vanaf dit magazine verschillende stemmen aan bod komen in de Van de redactie. Als eindredactrice bijt ik alvast de spits af. Veel leesplezier. Julie Van Garsse

deMens.nu Magazine |

3

inhoud

foto © Jeroen Vanneste

14

7

13

8

t s e w O o st

t s e b ? s i u th

dossier

Cultuurverschillen onder de loep

Uitn ee bar me ka 24 p tern ag

We leven in een gemondialiseerde wereld. In onze samenleving, onze buurten en soms ina zelfs in onze families bevindt zich een mengelmoes van mensen met verschillende ’s culturele achtergronden. Hoe leven ze samen in deze bonte mix? Hoe ervaren ze die cultuurverschillen en hoe gaan ze daar dan mee om? In dit dossier geven we het woord aan nieuwe en oude Belgen. We vragen hen hoe ze hun weg vinden in de Belgische samenleving en wat hen verbaast of ontroert tijdens deze zoektocht. We krijgen een inkijk in het leven van nieuwkomers, luisteren naar de successen en hindernissen bij gemengde koppels en gluren binnen in de huiskamers van verschillende generaties Vlamingen en Turkse migranten. En omdat ook levensbeschouwing tot cultuur behoort, ontmoeten we een ex-vrijzinnige die een opmerkelijk parcours aflegde. Ze koos voor een orthodox-joodse levensstijl. Tot slot mogen alle geïnterviewden die in dit dossier aan bod komen ons uitleggen wat hun favoriete ritueel is. [jvg]

4


31

foto © Hujo

32 17 28 6 Markant 8 Onderhuids

“Hoe meer kennis ik opdoe, hoe vrijer ik me voel” De vrijheidsstrijder in Dirk Verhofstadt

Bij deMens.nu

13 Dagschotel 22 Ingezoomd 24 Vrijwilliger van bij ons 30 Actua

Jongeren voelen zich als een vis in het water bij vrijzinnig humanistische waarden

Jongeren boven!

Jong en geëngageerd: Floris Van Laere wordt gelukkig van anderen gelukkig maken

14 Jong.nu

19

Wetenschap en natuur

Hoe maak je de juiste keuze? Tip: vertrouw niet op je brein

20 Onder de loep

26 Groen gedacht

Herbruikbare luiers, biogroenten, maar vooral: liefde en geborgenheid in de eco-crèche

27 Breinpijn

18 Gedachtestreepje

28 Van de bovenste plank

Gedachten zijn vrij

35 Van dag tot dag. Een vrijzinnig

Saskia De Coster is waanzinnig dol op mannenondergoed

17 De mening

19 Column Raf Walschaerts 34 Column Marleen Temmerman

humanist in het dagelijkse leven 36 Er is een huisvandeMens

in je buurt! deMens.nu Magazine |

5

mar kant.

Geestelijke gezondheidszorg piekt

Markant bundelt merkwaardige, opzienbarende en grappige artikels uit de media.

Julie Van Garsse

Raad aan het

zaad

Steeds meer Belgen kloppen aan bij een psychiater. In 2012 kregen psychiaters bijna vier keer meer patiënten over de vloer dan in 2003. Het aantal raadplegingen steeg namelijk van 87.000 per jaar naar 330.000. In de privépraktijken liep het aantal bezoeken op van 454.000 per jaar in 2003 tot 1.193.000 per jaar in 2012, een serieuze verdubbeling. Ook het gebruik van geneesmiddelen voor geestelijke aandoeningen kende een piek. Rilatine werd in 2012 zes keer meer genomen dan in 2004. Daarnaast steeg ook het gebruik van de klassieke antidepressiva sterk in diezelfde periode. Eén miljoen Belgen slikt elke dag een pil tegen geestelijke aandoeningen. Een opmerkelijke vaststelling in een land waar de welvaart zo hoog is. Bron: De Morgen

Anticonceptie: aan/uit Wie zaad- of eicellen doneert, ziet zijn of haar toekomstige kinderen doorgaans niet opgroeien. Toch kunnen ook donoren even hun ouderlijke gevoelens laten spelen wanneer ze hun bijdrage leveren. Op een nieuwe website, www.levensdonoren.be, zijn anonieme berichtjes te vinden van donoren aan hun toekomstige kinderen. Het idee kwam van een man die zelf ter wereld kwam met behulp van donorzaad. Het creatief bureau Famous maakte er werk van en ontwierp de site. De ziekenhuizen hopen dat dit meer mensen aanzet om donor te worden, want er is een enorm tekort. Een mooi initiatief waardoor anonieme donoren een stem krijgen en ‘hun’ kinderen wijze raad kunnen meegeven, zoals “Luister naar je ouders, doe wat ze zeggen, maar soms eens niet” (geplukt van de website). Bron: Het Laatste Nieuws 6


Tegenwoordig kan je met een knop heel wat regelen vanop afstand, denk maar aan de televisie of huishoudelijke elektronica. Binnenkort bestaat er voor vrouwen ook een afstandsbediening voor hun eigen lichaam, en meer bepaald voor het bepalen van hun vruchtbaarheid. Een anticonceptiechip onder de huid, ontwikkeld door het Amerikaanse bedrijf MicroCHIPS, beschermt zestien jaar lang tegen zwangerschap. Elke dag komt er een kleine hoeveelheid levonorgestrel, een vrouwelijk hormoon, vrij in het lichaam. Wie zwanger wil worden, kan echter met de afstandsbediening de anticonceptiechip afzetten, om hem na de bevalling weer in te schakelen. Tegen 2018 zou de chip beschikbaar zijn. Een klein minpuntje: er bestaat een gevaar voor hacking. Je laat de afstandsbediening dus best niet rondslingeren. Kwestie van baas te blijven in eigen buik… Bron: Deredactie.be

Een neus voor seksen Mensen zijn zoogdieren. Net zoals honden en katten aan elkaars achterste snuffelen om het geslacht en de seksuele beschikbaarheid van hun gezelschap te kennen, gaan ook mensen af op deze feromonen (scheikundige geurstoffen) om te raden of ze een man of vrouw voor zich hebben. Dat ontdekte een onderzoeksteam van de Chinese Academie voor Wetenschappen in Peking. Ze lieten proefpersonen figuurtjes zien die over een computerscherm liepen. De testpersonen moesten raden of deze mannelijk of vrouwelijk waren. De typisch mannelijke en vrouwelijke loopjes werden snel herkend, maar er was ook een categorie twijfelloopjes. Het geslacht herkennen lukte hier niet. Tot de onderzoekers de deelnemers besprenkelden met een typisch mannelijke geur (androstadienon, dit scheiden mannen af in zweet en zaad). Dit deed de heteromannen niets, maar heterovrouwen en homomannen beoordeelden het loopje vervolgens als mannelijk. Sproeiden de deelnemers de stof estratetraenol (komt vooral voor in vrouwelijke urine) over de deelnemers, dan reageerden de heteromannen en beoordeelden ze het loopje als vrouwelijk. Op homomannen en heterovrouwen had dit luchtje geen effect. Moraal van het verhaal: mensen ruiken de andere sekse, zelfs zonder ze dat beseffen. En nog treffender: homomannen ruiken enkel mannen, maar reageren niet op de vrouwelijke lokstof. Homoseksualiteit zit dus duidelijk niet enkel in het hoofd, voor wie daar nog aan twijfelde. Bron: De Standaard

Mens en dino Creationisten geloven dat het universum voortkomt uit een scheppingsdaad. Die theorie staat haaks op de evolutietheorie van Darwin. Toch vinden bezoekers van het Creation Museum in Kentucky, opgericht door aanhangers van het Bijbelse creationisme, er binnenkort het skelet van een allosaurus. Van deze dino, die lijkt op de tyrannosaurus rex, wordt algemeen aangenomen dat hij 140 miljoen jaar geleden leefde in Noord-Amerika. Maar het museum wijst die evolutionistische theorie af door te stellen dat deze dino 4.300 jaar geleden op de aarde rondliep aan de zijde van de mens en dat hij aan zijn einde kwam door de zondvloed van Noach. Voor de dino’s was er dus geen plaatsje voorzien op de ark?

Kinderen zonder jeugd Ze zijn met meer dan 700 miljoen, de vrouwen op deze wereld die reeds werden uitgehuwelijkt toen ze jonger dan 18 jaar waren. Dat zegt het VN-kinderfonds Unicef. Meer dan één op de drie meisjes trouwden zelfs voor hun vijftiende. Een minderjarig meisje dat uitgehuwelijkt wordt, heeft meer kans op een levenslang benadeelde positie, ontbering en huiselijk geweld. Tijdens een zwangerschap en bevalling loopt ze ook meer risico op complicaties of een doodgeboren baby. Verder stelt de VN dat wereldwijd 130 miljoen vrouwen en meisjes op deze wereld het slachtoffer zijn van genitale verminking: zij hebben geen uitwendige geslachtsorganen meer. Door deze verschrikkelijke praktijken hebben deze kinderen en vrouwen geen recht op zelfbeschikking. Bron: Deredactie.be

Wijsheid gaat niet door de maag (als je te veel frieten eet) Wie ongezond eet, presteert slechter. Dat blijkt alvast uit een Europese studie naar de relatie tussen gezondheid en studeren bij universiteitsstudenten. Het onderzoek werd gedaan door een VUB-team. Hieruit bleek dat de studenten die niet alle examens aflegden overwegend van het mannelijk geslacht waren, grotere toenames in tailleomtrek kenden tijdens het eerste semester en meer frieten aten dan meer gedisciplineerde studiegenoten. Maar ook bij de studenten die wel aan alle examens deelnamen, kon er een verband worden aangetoond tussen slechte cijfers en het mannelijk geslacht, toename in gewicht, tailleomtrek en hogere friet-, frisdrank- en alcoholconsumptie. Studenten moeten natuurlijk wel van hun vrijheid proeven, maar zoals bij alles: té is nooit goed. Bron: VUB

Bron: De Morgen deMens.nu Magazine |

7

“Hoe meer kennis ik opdoe, hoe vrijer ik me voel” Interview met Dirk Verhofstadt

8 8

|| deMens.nu deMens.nu Magazine Magazine

onderhuids

“Onze voorouders hebben gestreden voor de vrijheid van meningsuiting, voor de scheiding van kerk en staat, de gelijkwaardigheid van man en vrouw en het recht op zelfbeschikking. We moeten die zaken luider dan ooit blijven opeisen.” Moraalfilosoof en auteur Dirk Verhofstadt is een vrijheidsstrijder. In de Gentse aula’s van de faculteit Communicatiewetenschappen, in de politieke achterkamers en op de publieke tribune timmert hij aan een wereld waar kennis en denken tot vrijheid leiden. Een wereld volgens een universeel seculier humanisme. Hoe dat werkt, legt hij uit in zijn recente boek, Atheïsme als basis voor de moraal. Hiermee won deze vrijdenker op 21 juni de Prijs deMens.nu. Nils Vandevijvere - foto’s © Jeroen Vanneste

Atheïst tot in de kist Wat betekent atheïsme voor jou? Evolutiebioloog Richard Dawkins zou mij een de facto atheïst noemen. Je kan nooit met zekerheid weten dat er geen god is, maar dat lijkt wel de meest waarschijnlijke hypothese. Ik heb ook geen god nodig om tot moreel hoogstaande waarden te komen. Ik ben er zelfs van overtuigd dat alleen het atheïsme ons verlangen naar een harmonieuze wereldgemeenschap, onze bekommernis voor de andere levende wezens en de bescherming van de natuur mogelijk kan maken. Enkel door afstand te nemen van een bovennatuurlijke macht, kunnen we komen tot rationele en universele seculiere waarden die elke mens kan onderschrijven. Atheïst, non-theïst, vrijzinnig, humanist, agnost, vrijdenker, niet-religieus... Veel woorden die min of meer naar hetzelfde verwijzen. Maken we het ons niet te moeilijk? Op zich lijkt me dat geen probleem, zolang men maar streeft naar een seculier ‘moreel Esperanto’, zoals de filosoof Paul Cliteur dat zo mooi zegt. Zelf voel ik mij verwant met de nieuwe atheïsten, zoals Richard Dawkins en de filosofen Sam Harris, Daniel Dennett en Etienne Vermeersch. Zij ijveren voor een meer militant atheïsme, zeker in deze tijden waarin radicale gelovigen opnieuw hun ‘waarheden’ willen opleggen aan anderen. Wel mag dit atheïsme zich

niet beperken tot kritiek of aanvallen. We moeten het ook een positieve humanistische invulling blijven geven. Wat zijn volgens jou de belangrijkste redenen waarom zoveel mensen blijven geloven? Ik wil er eerst op wijzen dat we sinds een halve eeuw toch een grote seculariseringsbeweging hebben gekend. Het aantal pratikerende gelovigen in Europa is sterk afgenomen. Maar in grote delen van de wereld kent het recht op zelfbeschikking, de essentie van de verlichting, nog heel wat tegenkanting. Het collectief - het volk, de natie of de religie - wordt er belangrijker geacht dan het individu. Dat zien we nu ook opnieuw bij ons. Atheïsme als basis voor moraal, hoe zie je dat? Atheïsme is de enige mogelijke weg om te komen tot een moreel kader dat het meeste uitzicht biedt op vrede en wederzijds begrip. Het streefdoel is een universeel seculier humanisme. Iedereen mag geloven wat hij wil, maar hij mag dat niet opleggen aan een ander. In het publieke domein is het beter om het persoonlijke geloof opzij te schuiven voor universele seculiere waarden. Op die manier kunnen mensen met verschillende geloofsovertuigingen toch eenzelfde morele taal spreken.

deMens.nu Magazine |

9

“Godsdienst is een agressief makende drug.”

Vrijheid als hoogste goed

Eén voor allen, allen voor één

Wanneer voel je je echt vrij? Hoe meer kennis ik opdoe, hoe vrijer ik me voel. Ik ben dan ook een groot voorstander van kwaliteitsvol onderwijs en meer sociale mobiliteit. Dat geeft mensen kansen om zich op te werken en vrijer te zijn. In die zin volg ik de capability approach van de filosofe Martha Nussbaum. In deze benadering stelt zij de mogelijkheden en talenten die in elke mens schuilen centraal. Hoe meer deze ontwikkeld kunnen worden, hoe vrijer men wordt. Een staat dient zich op deze basis in te richten.

Wat betekent solidariteit voor jou? Solidariteit is noodzakelijk om mensen die door omstandigheden en buiten hun wil niet in staat zijn om over zichzelf te beschikken kansen te geven. Wie daartoe de mogelijkheid heeft, kan er zich niet aan onttrekken solidair te zijn. “Niet alleen door zijn handelingen, maar ook door zijn nalatigheid kan iemand een ander leed doen, en in elk van beide gevallen draagt hij met recht de verantwoordelijkheid”, aldus de Britse filosoof John Stuart Mill, en hij had gelijk.

Filosofische discussies rond vrijheid versus determinisme woeden nog steeds volop. Ik denk niet, zoals velen, dat de vrije wil niet bestaat. Maar kennis is wel een sleutel. Ik ben het eens met Etienne Vermeersch als hij zegt dat meer kennis tot minder determinisme leidt. Maar volledig vrij zijn we natuurlijk nooit. Er zijn fysieke beperkingen en we nemen ook vrijwillig verantwoordelijkheden op die onze vrijheid inperken. Er zijn ook regels en wetten maar dat zijn noodzakelijke beperkingen, die net meer vrijheid garanderen: “Entre le fort et le faible, c'est la liberté qui opprime et la loi qui affranchit”. (nvdr: “Tussen de sterke en de zwakke is het de vrijheid die onderdrukt en de wet die bevrijdt”) Dat zei de 19de-eeuwse Franse politicus Henri Lacordaire, en ik volg hem daarin.

Wat hoop je bij te dragen met je denken en boeken? Onze voorouders hebben gestreden voor de vrijheid van meningsuiting, voor de scheiding van kerk en staat, de gelijkwaardigheid van man en vrouw en het recht op zelfbeschikking. We moeten die zaken luider dan ooit blijven opeisen. In mijn boek Atheïsme als basis voor de moraal promoot ik bijvoorbeeld tien seculiere geboden om te komen tot Immanuel Kants Zum ewigen Frieden. (nvdr: Naar de eeuwige vrede)

Welke vrijheden zijn voor jou het belangrijkst? Het recht op zelfbeschikking! Dat moeten we niet alleen nastreven voor onszelf maar ook voor de miljoenen mensen die van deze vrijheid alleen maar kunnen dromen. In het bijzonder voor vrouwen. In die zin ben ik ook een militante feminist.

10


Wat zorgt voor de meeste verdeeldheid in de wereld? Ongetwijfeld religies. Denk aan de twist tussen protestanten en katholieken in Ierland, de botsing tussen soennieten en sjiieten in Irak en Syrië, de strijd tussen moslims en hindoes in India, de clash tussen joden en moslims in Palestina, de gewelddaden tussen christenen en moslims in Nigeria, Egypte, Soedan, Indonesië en tal van andere plaatsen. Godsdienst is dus geen opium dat het volk verdooft, zoals Karl Marx beweerde, het is eerder een agressief makende drug die de grendels van het persoonlijk geweten opzijschuift waardoor mensen tot alles in staat zijn.

onderhuids

Durven denken Durven heeft steeds met angst te maken. Waarom is het belangrijk om te durven denken? Daarover gaat mijn vierde seculier gebod: “Wees nieuwsgierig, doe kennis op en onderwerp elk standpunt, elke visie en elke hypothese aan de hardste kritiek, ook je eigen standpunten”. Het voortdurend in vraag stellen van vermeende zekerheden, los van religieuze dogma’s, heeft in de loop van de geschiedenis voor veel morele vooruitgang gezorgd. Denk aan de strijd tegen de slavernij, tegen apartheid, tegen de onderdrukking van de vrouw, tegen homofobie… Religieuze leiders hebben het moeilijk met dat ‘durven denken’. Hun dogma’s vormen de basis van hun machtsposities, die ze in stand willen houden. Daarom proberen ze kinderen wetenschappelijke kennis te ontzeggen. Dat zien we in de VS waar radicale christenen hun kinderen van school weghouden en thuis onderwijzen, in islamitische landen waar kinderen in madrassa’s de Koran vanbuiten moeten leren, en in gebieden waar extreme moslims meisjes verbieden om naar school te gaan. Het ergste voorbeeld was de aanslag door de taliban op de Pakistaanse activiste Malala Yousafzai in 2012, toen ze op weg was naar school. Kennis is hun grootste vijand.

Zie je dit ook gebeuren in onze contreien? Ook bij ons worden moslimmeisjes vaak snel uitgehuwelijkt om het huishouden te doen voor de man en familie. Die meisjes beginnen dat echter in te zien. Steeds meer onder hen studeren goed en gaan naar de universiteit omdat ze beseffen dat een diploma hun paspoort is naar meer zelfbeschikkingsrecht. En het is juist die tendens die radicale moslimmannen willen tegenhouden. Maar ik ben optimistisch. Die meisjes en vrouwen willen en zullen emanciperen en we moeten hen daarbij helpen. Denken we soms ook niet te veel? We kunnen niet genoeg denken. En dat gaat samen met lezen. De Hongaarse schrijver György Konrád heeft het over de wereldliteratuur als het enige middel tot transcendentie.

Bemin je naaste als jezelf Waar komt deze 'regel' vandaan? Je naaste beminnen is een evolutionair gegeven. Alleen op die manier konden in de prehistorie mensengroepen overleven. Het begrip ‘naaste’ beperkte zich toen wel tot de eigen stam en is in de

deMens.nu Magazine | 11

onderhuids

loop van de geschiedenis steeds verder uitgebreid. Denk aan de categorische imperatief van Immanuel Kant, waarnaar mijn derde seculier gebod verwijst: “Handel zo alsof de maxime van jouw handeling door jouw wil tot algemene wet moet worden”. Gelovigen merken op dat dit identiek is aan de ‘gulden regel’ die in religieuze teksten terugkomt en die stelt dat je een ander niet aandoet wat je niet wilt dat jou wordt aangedaan. Maar er is een cruciaal verschil. Wie de gulden regel navolgt, doet dat in de hoop om daarvoor beloond te worden in het hiernamaals. Het is dus beredeneerd. Bij Kant niet. Men moet het goede doen omwille van het goede, en niet omdat we daar later voor beloond worden.

“Ik ben een militante feminist.”

In België bestaat een georganiseerd vrijzinnig humanisme dat erkend is door de overheid en werkingsmiddelen krijgt voor vrijzinnig humanistische dienstverlening. Hoe sta jij daartegenover? Het vrijzinnig humanisme heeft uiteraard een toekomst. Ik ben ervan overtuigd dat we heel veel mensen achter onze ideeën kunnen krijgen. Maar ik ben radicaal tegen de financiering van religies en levensbeschouwingen met overheidsgeld. Er bestaan genoeg systemen zoals in Duitsland en Italië waarbij mensen via de belastingbrief vrij kiezen wat ze willen ondersteunen. We moeten vooral onze humanistische visie met meer kracht, begeestering en enthousiasme publiek maken.

Waarover ben je ooit van mening veranderd? Wat is de grootste verschuiving in je denken geweest en wat heeft dit veroorzaakt? Ik heb lang gedacht dat de secularisering zich automatisch zou doorzetten en religies geen factor van belang meer zouden zijn. Toen ik voor mijn boek De derde feministische golf zes moslima’s interviewde, besefte ik pas hoe nefast religies zijn voor onder meer vrouwen. En toen ik mijn boek Pius XII en de vernietiging van de Joden schreef, begreep ik dat die paus en de meeste van zijn bisschoppen en priesters tijdens de oorlog schuldig verzuim pleegden door weg te kijken terwijl miljoenen joden werden afgemaakt. Datzelfde zagen we bij al die gevallen van seksueel misbruik van kinderen door geestelijken. Ik heb besloten om nooit meer te zwijgen over misdaden in naam van een of andere god. Ondertussen ben je alweer met een nieuw boek bezig? Ja, over Cesare Beccaria, misschien wel de meest invloedrijke verlichtingsfilosoof. 250 jaar geleden schreef hij Over misdaden en straffen waarin hij zich keert tegen foltering en de doodstraf en waarin hij pleit voor straffen in functie van het gepleegde misbruik en voor de gelijkheid van elke mens voor de wet. Allemaal humanistische ideeën die grotendeels werden gerealiseerd ondanks tegenkanting van de kerk. Ik wil die moedige man en zijn ideeën opnieuw onder de aandacht brengen.

12


Prijs deMens.nu Op 21 juni, de internationale dag van het humanisme, sleepte Dirk Verhofstadt met Atheïsme als basis voor de moraal de tweede Prijs deMens.nu in de wacht. De Prijs deMens.nu wordt om de twee jaar uitgereikt en gaat naar het beste non-fictieboek met vrijzinnige inslag of thematiek dat in die voorbije twee jaar verscheen. Atheïsme als basis voor de moraal werd geprezen om zijn sterk vrijzinnig engagement. Naast de eer ontving de winnaar 3.000 euro prijzengeld. Wie graag een lezing wil organiseren over dit boek, kan steeds bij Dirk Verhofstadt terecht via [email protected].

Agenda Agenda Agenda

Sebastiaan Verheyen

Dagschotel jzinnig Vri t en ul ns co isch st ni Plat du jour ma hu g ni Vrijzin helen Dish of the day Ontmoetingscentrum (VOC) Mec

7u00: De dag begint met een uitermate moeilijke oefening in tijdsbeheer: drie kinderen binnen anderhalf uur 'schoolklaar' maken.

8u28: Met de fiets naar het VOC. Onderweg zet ik de oudste af aan de school. 8u44: Koffiezetten, post en e-mails doornemen.

9u32:

Vergadering met de collega's van het huisvandeMens Mechelen. Samen overlopen we de komende activiteiten en bekijken we waar we elkaar kunnen versterken.

13u30:

'Interlevensbeschouwelijk klasbezoek': na een bezoek aan de moskee, de boeddhistische tempel en de kathedraal stormen 18 leerlingen uit het zesde middelbaar het VOC binnen. Het wordt een fijne dialoog over grote (en minder grote) levensvragen.

15u40:

Die affiche voor de Grijze Geuzen nog ontwerpen

17u33:

Thuis, het eten staat klaar, wat een luxe!

10u35:

Ik spring even binnen in het boekenparadijs De Zondvloed. Samen organiseren we de activiteit Literaire apero op zondagochtend en ik bezorg hen het nieuwe drukwerk.

11u02:

Terug in het VOC registreer ik een wilsverklaring inzake euthanasie. De man knoopt een gesprek aan over het belang van zelf de touwtjes in handen te kunnen houden.

13u11:

Even 't stad in voor een broodje Oud Amsterdammm!

19u15:

Terug in het VOC voor een debat. Er wordt aandachtig geluisterd en hevig gediscussieerd. De spreker blijft nog napraten met een deel van het publiek terwijl hij geniet van een Maneblusser: een geslaagde avond.

23u33:

Thuisgekomen: iedereen slaapt al, behalve Ludwig, onze ietwat neurotische kat. Met hem luister ik nog even naar de bezwerende stem van Melanie De Biasio.

maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag deMens.nu Magazine | 13

“Mensen blij maken, ik doe dat echt graag” Je bent jong en je wilt wat (voor anderen doen)

Floris in de stille box waarmee TONY! in de zomer doorheen Vlaanderen trok.

14


jong.nu

Als hij geld had, hij zou het allemaal weggeven. Dat hoor je niet vaak, uit de mond van een 21-jarige. Toch wordt Floris Van Laere vooral gelukkig van… andere mensen gelukkig maken. Daarom steekt hij heel wat vrije tijd in vrijwilligerswerk. Deze zomer trok hij nog naar de festivals met TONY!, de jongerenbrigade van Bond zonder Naam. En dat engagement wil hij nog lang volhouden. “Er mag wel wat meer vrijwilligerswerk zijn in deze wereld.” Julie Van Garsse

Je bent bijna afgestudeerd als elektromechanicus, Floris. Maar zoveel tijd steek je niet in je studies. Wat doe je dan nog? Dat klopt. Ik heb het voordeel dat ik niet zo veel moet leren. In mijn vrije tijd werk ik ideeën uit en steek ik dingen in elkaar. Vanavond werk ik bijvoorbeeld verder aan een zelf ontworpen drone. De onderdelen heb ik geprint met mijn zelf geprinte 3D-printer. Maar het merendeel van mijn tijd steek ik in vrijwilligerswerk. Ik geef leiding in de jeugdbond voor Natuur en Milieu, en regelmatig reis ik van Gent naar Antwerpen voor TONY!, de jongerenbrigade van Bond zonder Naam. Wat doet TONY!? De TONY!-jongeren plegen positieve aanslagen tegen de verzuring. De naam komt van Tonia, de eerste vrijwilligster bij Bond zonder Naam. De acties zijn straf, soms wat op het randje van wat mag. Toen ik pas bij TONY! begon als vrijwilliger, hebben we ’s nachts kruidentuintjes gedropt op verschillende plaatsen in Antwerpen. Daarmee wilden we mensen samenbrengen rond, bijvoorbeeld, een muntthee. Dat was best wel spannend, heel tof. Van die acties maken we filmpjes en die posten we dan op onze Facebookpagina en onze website. Hoe ben je bij TONY! terechtgekomen? In mijn vrije tijd maak ik ook foto’s. Toen ik meedeed aan een fotowedstrijd georganiseerd door Maks! (nvdr: onderwijstijdschrift voor leerlingen tussen 14 en 18 jaar, uitgegeven door Klasse. Voor kinderen tussen 10 en 12 jaar bestaat het tijdschrift Yeti), was ik bij de twintig beste deelnemers. Zo heb ik ook wat mensen van Maks! en Yeti leren kennen en foto-opdrachten gekregen. Twee jaar later hoorde ik via hen dat Bond zonder Naam een fotograaf zocht voor de jongerenbrigade. Ik kende Bond zonder Naam eigenlijk enkel van die oubollige uitspraken op de kalender van mijn mémé, maar ik zei direct: “ja, super”. TONY! bestond toen nog maar twee maanden. Ondertussen ben ik er al meer dan een jaar vrijwilliger, en doe ik veel meer dan enkel foto’s nemen. Ik geef

ideeën, en Bond zonder Naam luistert daar wel naar. En ik probeer aan elke activiteit deel te nemen. Vaak verzet ik zelfs afspraken om erbij te kunnen zijn. Wat trekt je zo aan? Mensen blij maken, ik doe dat echt graag. Elk jaar help ik ook mee om minderbedeelden en eenzamen kerstmaaltijden aan te bieden. De reacties van die mensen doen me echt plezier. Ook van TONY! word ik heel gelukkig: ik kan mezelf zijn in de groep en we maken ook anderen gelukkig. Zo organiseerden we vorig najaar een Silent Disco op de Antwerpse Meir. We deelden hoofdtelefoons uit aan voorbijgangers, zodat ze in stilte naar muziek konden luisteren en dansen. De bedoeling was om mensen plezier te laten beleven en hen dichter bij elkaar te brengen. Dat was supertof, sommigen bleven de hele dag en begonnen spontaan mee hoofdtelefoons uit te delen. Ook de acties rond de GAS-beloningen werkten goed. Dat was een reactie op de GAS-boetes: we gaven mensen een ballon met een kaartje als ze samen stonden te praten of lachen. Je moedigde mensen aan om sociaal te zijn? Ja, we wilden positief gedrag belonen. Ik heb die kaartjes trouwens altijd op zak. Ook als ik alleen ben, schrijf ik daar iets op en deel ik die uit. Op de Gentse Feesten heb ik zo een aantal muzikanten beloond omdat ze de mensen amuseerden. En onlangs was er een meisje op de trein die van plaats veranderde, zodat twee andere passagiers naast elkaar konden gaan zitten. Dan denk ik: dat is mooi. Ik heb haar een kaartje gegeven. Wel pas bij het afstappen, want ik ben wel wat verlegen. Daar moet ik me nog wat overzetten. (lacht) Met TONY! werk je ook mee aan de Stiltehoeve, een plek waar mensen tot rust kunnen komen. En ook met de Silent Box, de glazen box waarmee je deze zomer naar de festivals trok, nodigde je jongeren uit om vijf minuten in absolute stilte te zitten. Sta je als jonge actieveling stil bij het leven? Ja, best wel. Ik ben een gevoelige jongen. (lacht) Ik vind het belangrijk om af en toe eens ‘stil te staan’ bij dingen. Je hoort nu ook


jong.nu

De Silent Box - en Floris - tijdens Theater aan Zee in Oostende. Floris: “Ik kan enorm genieten van rust. Maar ik kan ook heel druk zijn. Zet mij in een bos of op een folkdansevenement: ik ga in beiden volledig op.”

vaak in het nieuws - ik weet wel niet of dat allemaal waar is - over die burn-outs en depressies. Dat komt onder andere omdat mensen altijd bezig blijven en geen tijd nemen om op adem te komen. Tegenwoordig is er ook overal drukte, er zijn mensen, er is lawaai. Ik kan enorm genieten van rust, daarom luister ik tegenwoordig minder naar muziek als ik op de trein of de bus zit. Maar ik kan ook heel druk zijn. Zet mij in een bos of op een folkdansevenement: ik ga in beiden volledig op. Denk je dat je acties iets teweegbrengen? Het is een werk van lange termijn, morgen gaat plots niet iedereen blij zijn. Maar ik denk wel dat het een beetje helpt. We krijgen positieve reacties. En ik hoop dat ik mensen zo aanzet om de samenleving een beetje beter te maken. Heb je dat van thuis uit meegekregen? Het zit wel in de familie. Mijn grootouders hielpen vroeger mee met Ziekenzorg CM, en mijn ouders namen verlof om op vakantie te

16


?

en rigadier word Ook TONY!-b gade.be www.tonybri

gaan met MS-patiënten. Wel begrijpt mémé niet zo goed waarom ik zoveel tijd in vrijwilligerswerk steek, allemaal gratis. Andere jongeren gaan tijdens het weekend werken, maar ik probeer rond te komen met het geld van mijn vakantiejobs. Ik vind dat er meer vrijwilligerswerk moet zijn in de wereld. Wat je daarvan terugkrijgt is veel meer waard dan geld. Leer je er ook veel van bij? Ondertussen ben ik het gewoon om verantwoordelijkheid te dragen. En ik leer heel veel mensen kennen. Een tante van mij zegt altijd: “uw kennis is belangrijk, maar uw kennissen zijn veel belangrijker”. Ik weet niet of vrijwilligerswerk helpt om een job te vinden, maar het helpt me in het leven, en dat is eigenlijk wat telt. Sowieso heb ik met elektromechanica een diploma dat werkzekerheid biedt. Wil ik morgen werk, dan heb ik werk. Maar soms denk ik: als ik geld had, ik zou het allemaal weggeven. Het zit in mij, vrijwilligerswerk, dat wil ik zeker blijven doen.

de mening

“Ik sta met de billen bloot” Saskia De Coster over mannenondergoed [auteur]

Vroeg of laat moet het gebeuren: de ontmaagding op papier. Hier komt die van mij. Dit is mijn eerste stoute column over een onderwerp dat mij door de redactie van uw geliefde magazine werd voorgeschoteld: mannenondergoed. Wow. Het zindert en trilt na. Ik sta met de billen bloot en heb zelf ondergoed nodig. Hoewel ik pas begonnen ben, vind ik de column nu al stoer en oh zo spannend want deze column zal niet alleen over mannenondergoed gaan maar ook over alles wat daar volgens de seksgeobsedeerde media bij komt kijken zoals raar ondergoed dat je kan opeten zelfs al heb je geen honger en het hele kat-en-muisgedoe rond seks. Ik laat me lekker leiden door wat de media belijden. Prins Albert Laten we elkaar geen Jip en Janneke noemen. Het verband tussen mannenondergoed en recreatieve voortplantingstechnieken is zo rechtlijnig als een liniaal. En dan mag het best wel frivool zijn, zoveel heb ik er inmiddels ook al van opgestoken. Onze vroegere koning Albert toen hij nog gewoon prins Albert heette, was hierin trendsetter. Geïnspireerd op deze dolle periode dragen naar verluidt vele Belgische manskerels in hun onderbroek een prins Albert: een piercing dwars door de voorhuid. Die is vooral erg populair bij de republikeinen die pijn hebben aan hun koningshuis. Draai Maar het hoeft niet altijd zo vorstelijk te zijn. Tegenwoordig mag je volgens de media

ook al eens knoeien in bed en sukkelen met ondergoed maakt daar deel van uit. Geef er gewoon een draai aan. Met een mislukte erectie krijg je de lachers op je hand. Een scheetje ontpopt zich tot een liefdesballon. Een net gemist orgasme is niet zielig maar maakt je zooooo schattig. Het kan gewoon niet meer fout gaan. Boekje Nu we toch zo openhartig bezig zijn als in de eerste de beste talkshow van een halfvergane glorie die eindelijk haar natte droom mag waarmaken en ‘pikante en relevante onderwerpen’ mag aansnijden in haar vederlichte programma om halfeen ’s nachts voor twee snurkende kijkers en een recensent: ik heb de laatste jaren bijzonder weinig ervaring met mannenondergoed en de inhoud daarvan. Wat zijn de geplogenheden tegenwoordig? De laatste modelletjes? Kan iemand mij helpen? Antwoorden worden liefdevol ontvangen op [email protected]. Ik meen dit serieus. Ik wil niet dat hier iemand denkt dat ik met alles zit te lachen. Het is niet zo dat ik het liefst mijn gevoelens ten aanzien van mannenondergoed verstop onder een deken van flauwe moppen. Ik zou hier graag willen verklaren, onder ede, officieel: ik ben waanzinnig dol op mannenondergoed. Zo, deze column zit erop. Het liep volledig volgens het boekje; er is veel gepraat maar niets gebeurd.

“Het verband tussen mannenondergoed en recreatieve voortplantingstechnieken is zo rechtlijnig als een liniaal.” deMens.nu Magazine | 17

gedachtestreepje

Jongeren over vrijzinnig humanistische waarden

foto © Michaël Van den Berghe

Deze jaargang volgen we de leerlingen niet-confessionele zedenleer in het zesde middelbaar van het Secundair Kunstinstituut in Gent. We vragen hen wat je kan verlangen van een nieuwkomer in ons land. Liza Janssens

Een klas vol meningen in Gent Marcel: “Men moet zich aan de wet houden en meedraaien in de samenleving. Onze cultuur overnemen, is niet echt nodig.” Fausto: “Nieuwkomers moeten werken en zich minimaal integreren. Ze mogen vooral hun religie niet opdringen.” Felix: “Het idee dat migranten profiteurs zijn klopt niet. Ze migreren om het beter te hebben en willen daarvoor werken.” Lucie: “Nieuwkomers worden in de media vaak gestigmatiseerd, terwijl ze een verrijking zijn voor onze samenleving.” Julien: “Nieuwkomers zoeken vaak mensen van hun cultuur op en dat wekt de indruk dat ze getto’s vormen. Om segregatie te vermijden moeten we het samenhokken tegengaan.” Felix: “De polarisatie van de samenleving wekt haat. Nieuwkomers zijn echter het probleem niet. We moeten ze zo goed mogelijk opvangen.” Enya: “Met verschillende culturen omgaan is verrijkend. Uiteraard zijn er ook problemen, maar dat heb je overal waar verschillende culturen samenkomen.” Luca: “In een multiculturele maatschappij moet men investeren in onderwijs en sociale voorzieningen.” Lucie: “Onderwijs is het begin van integratie. Je leert een mening vormen en gaat deel uitmaken van de samenleving.”

18


Hanne: “Nieuwkomers krijgen Nederlandse les aangeboden opdat ze zich beter zouden kunnen integreren. Willen zij dat niet, dan is dat hun probleem.” Luca: “Mensen hebben altijd gemigreerd. De modernisering maakt migreren gemakkelijker en dat zal je nooit kunnen tegengaan.”

Voor deze jongeren is de multiculturele samenleving een verrijking, maar ze ontkennen de problemen die ermee gepaard gaan niet. Migratie op zich is niet de oorzaak van die problemen. Zowel de regering en de media als de nieuwkomers zelf moeten inspanningen leveren om de multiculturele samenleving te doen slagen.

ie r ss do

Oost west

thuis best? Cultuurverschillen onder de loep

inhoud 2 “Ik had een enorme cultuurshock” Nieuwe Belgen over oude Belgen 6 “Vanbinnen zijn we allemaal gelijk” Liefdes verbinden cultuurverschillen 10 De ander door de ogen van de ander 14 Wie de vis omdraait, doet de boot kapseizen 16 Opmerkelijk: nieuw volk ontdekt Hier is de Gnimalv 18 “Nu voel ik veel meer verbondenheid” Een vrijzinnige vindt haar heil in het jodendom 20 Rituelen die raken, dichtbij en ver van huis

Dossier deMens.nu Magazine |

1

Dossier: Oost west, thuis best? Cultuurverschillen onder de loep

“Ik had een enorme cultuurshock” Nieuwe Belgen over oude Belgen Guneet

Elspeth

Leeftijd?

Leeftijd?

32 jaar

25 jaar

Geboorteland?

Geboorteland?

India

Verenigd Koninkrijk, Schotland

Hoe lang in België?

1 jaar en 9 maanden


1 jaar en 3 maanden

Manyak

Stefanny

Leeftijd?

33 jaar

Leeftijd?

20 jaar

Geboorteland?

Armenië

Geboorteland?

Ghana


5 jaar


9 maanden

ensen dragen hun hond hier! Dat dier is gemaakt om te wandelen en niet om gedragen te worden. En zeker niet om mee te nemen op de bus.” Stefanny uit Ghana fronste haar wenkbrauwen toen ze voor het eerst het openbaar vervoer nam in België. Dat wat Belgen doen voor mensen met andere culturele gewoonten niet altijd zo normaal is, getuigen vier nieuwkomers. We zochten hen op in het onthaalbureau Prisma vzw. Daar gaf een van hen, de Armeense Manyak, de anderen dit voorjaar de cursus maatschappelijke oriëntatie. Sarah Van Gaens

2

| deMens.nu Magazine Dossier

Stefanny: “Mensen dragen hun hond hier met trots!”

Hoe ervoeren jullie de eerste kennismaking met België? Stefanny: De eerste maanden reageerden de buren niet als ik hen groette. Pas toen ik hen op Moederdag een kaartje stuurde, is dat veranderd. Plots vroegen ze hoe het met me was. Belgen hebben tijd nodig om te weten wie je bent. Nu hou ik van mijn buren. Hebben jullie last gehad van een cultuurshock? Manyak: Daar besteed ik altijd een les aan omdat de meeste mensen zo’n shock meemaken. Elspeth: Ik had een enorme cultuurshock en ik kom gewoon van de overkant van de Noordzee. Ik maakte een lijstje van de redenen waarom ik in België was, ter herinnering. Dat lijstje heb ik nog steeds. In het begin heb je immers zoveel verwachtingen, en dan duiken plots allerlei dingen op die je irriteren of die je niet begrijpt. Je moet je gewoontes aanpassen. Soms denk ik: wat doen jullie?! Jullie rijden aan de verkeerde kant van de weg. En wie van de bus stapt,

staat soms op het fietspad. En dan dat kussen. Ik ben het niet gewend om de hele tijd mijn wang tegen die van een ander te kletsen! Stefanny: In Ghana kussen we ook niet. Dus ben ik een beetje verlegen als ik dat doe. Zeker met een man. Manyak: In mijn land kussen we enkel mensen met wie we heel close zijn, maar geen onbekenden of collega’s. Toen ik met mijn man naar een verjaardagsfeestje in Armenië ging, zag ik hem plots iedereen kussen! Guneet: Maar er lijkt geen regel te bestaan over wanneer je één kus geeft en wanneer drie! Wat vinden jullie van wat er zich op de openbare weg afspeelt? Guneet: Ik apprecieer het dat je hier aparte plaatsen hebt voor voetgangers, fietsers en auto’s. En als je de weg oversteekt, stoppen de auto’s. Als voetganger heb je hier rechten! Iedereen: Ja! Stefanny: In Ghana gaat en rijdt iedereen waar hij wil.

De vier vrouwen zijn het niet gewoon om iedereen te moeten kussen.

Heb je al een ongeluk veroorzaakt? Stefanny: Toen ik hier pas woonde, belde een vriend van mijn stiefvader hem gealarmeerd op. Die vriend had me in het midden van de weg zien fietsen. Dus nu zoek ik altijd de rode weg en als ik wandel, kom

ik niet op de rode weg. Anders word ik aangereden, want de fietsers gebruiken hun bel niet. Mensen glippen liever tussendoor. In Ghana bellen wij de hele tijd want als je iemand aanrijdt, moet je betalen. Hebben jullie al eens een bus of een trein genomen? Guneet: Ja, en daar heb ik een rare ervaring mee. Als je in India je zitje afstaat aan een oudere, dan neemt die dat aan. Maar hier niet. Op een dag vroeg ik aan een oude vrouw die haar boodschappen niet kon dragen of ik haar kon helpen. “Nee”, zei ze. Dat is zo vreemd hier. Steffany: Belgen zouden iemand die wil helpen als een goed persoon moeten aanzien, en zich laten helpen. Manyak: Als er in Armenië geen zitje meer vrij is in de bus, kruipt iedereen tegen elkaar aan. Zo kan er toch nog iemand met één bil bij. (Iedereen lacht) En als er dan nóg iemand op de bus stapt die niet meer kan zitten, zet die zijn of haar tas even op de knieën van een onbekende. Stefanny: Wat ik ook grappig vind, is hoe mensen lopen om hun bus te halen. In Ghana wacht de bus tot je komt. En mensen dragen honden! Dat dier is gemaakt om te wandelen en niet om gedragen te worden. En zeker niet om mee te nemen met het openbaar vervoer. Laat die wilde honden toch thuis!


3


Manyak: “Iets van Manyak: En je doet honden geen kleren aan! (Iedereen lacht) En je koopt er geen speelgoed voor! Guneet: Ik zag eens een vrouw met een kinderwagen. Maar er zat een hondje in! Dat had ik nog nooit gezien! Houden wij ook huisdieren die jullie niet zouden houden? Stefanny: Een vriendin van mijn moeder vroeg me om naar haar huisdier te komen kijken. Het was een muis! Ze aaide hem en zei: “Kijk, hoe schattig!” Ik deed mee en daarna veegde ik mijn handen af. Wat later stierf de muis. De vriendin zette op Facebook: “We verloren net ons lieve huisdier”. Ik vroeg haar waarom. Ze zei dat ze aan het rouwen was. Hoe kan dat?! Wat heeft die muis voor haar gedaan? Maar het is leuk. Het maakt deel uit van dit land. Ik moet er gewoon aan wennen. Wat vinden jullie van de Belgische huizen? Stefanny: Ik hou van de bloemen overal. En de huizen hebben veel kleine kamers en veel deuren. Guneet: Ja! En wanneer er in India drie slaapkamers zijn, moeten er minstens twee badkamers zijn, waarvan een voor de gasten. Maar hier is dat niet zo.

Stefanny: “Ik hou van de bloemen overal.”

4


vijftig euro is hier al een groot cadeau.”

Manyak: Wat ik vreemd vind, is dat er geen sloten zitten op wc’s en badkamers. (gegniffel) Elspeth: Je kan ook niet altijd je handen wassen in de wc. Dat moet je dan bijvoorbeeld in de keuken doen. Maar ondertussen heb je al van alles moeten aanraken! Wat vinden jullie van feesten in België? Guneet: Belgen geven niet graag cadeautjes. Manyak: Iets van vijftig euro is hier al een groot cadeau als je het krijgt van je peter of meter of een ver familielid. In Armenië is honderd euro pas veel. Guneet: Wat ik goed vind, is dat jullie een geboortekaartje sturen. Elspeth: En jullie geven suikerbonen! Dat is leuk! Hoe laten jullie weten dat je kind geboren is? Guneet: Per telefoon of sms. En wij geven geen cadeautje. Stefanny: Op het geboortefeest geven wij wel een cadeautje, maar enkel aan de mensen die die dag aanwezig zijn. Elspeth: Bij ons worden er alleen cadeaus geven aan de ouders. Zij zijn het toch die gefeliciteerd moeten worden?

Tot slot: voelen jullie je thuis in België? Guneet: Mijn hart zal altijd in India liggen, maar ik voel me hier ook thuis nu ik Nederlands kan en de inburgeringscursus gevolgd heb. Zolang mijn familie mij maar komt bezoeken en ik mijn eigen huis heb. Ik mis alleen nog een job zodat ik bezig kan zijn. Elspeth: Hier komen wonen was zo’n choquerende ervaring voor mij dat ik er nog steeds wat overheen moet geraken. Ik zal me hier pas echt thuis voelen als ik werk heb. Het is moeilijk om afhankelijk te zijn van iemand. Manyak: Ik heb in veel landen gewoond dus ik kan moeilijk zeggen waar mijn thuis is. Ik voel me hier op mijn gemak. Ik heb mijn eigen huis hier, mijn gezin, dingen zijn veel gemakkelijker voor mij dan voorheen, ik doe mijn job graag, ik studeer. Maar wat interessant is: mijn dromen spelen zich steeds af in Armenië, ook al komen er mensen van hier in voor. Stefanny: Soms mis ik het eten en het leven thuis. Maar ik voel me comfortabel hier, ’s avonds kan je hier veilig rondlopen en er heerst een rustige sfeer. Ik begin erbij te horen, mijn accent is aan het veranderen, mijn manier van kleden en eten. Ik heb hier al veel interessante levensstijlen gezien.

Over de inburgeringscursus De inburgeringscursus voor nieuwe Belgen bestaat uit drie pijlers: een cursus Nederlands, een cursus maatschappelijke oriëntatie en loopbaanoriëntatie. Dat de vrouwen dit programma geen overbodige luxe vonden, blijkt. Stefanny: “Nederlands leren is moeilijk, maar het is nodig om in België te kunnen leven en werken. En zonder de cursus maatschappelijke oriëntatie zou het veel langer geduurd hebben vooraleer ik mijn weg hier had gevonden. Je leert er ook mensen kennen.” Guneet: “Via mijn man die hier al vijf jaar woont, wist ik al veel. Maar ik ben blij dat ik deze cursus gevolgd heb omdat ik zo vrienden kon maken en mijn kennis kon uitbreiden.” Toch is een nuancering nodig: deze vrouwen volgden de cursus op vrijwillige basis. Dat is voor een heel aantal inburgeraars niet zo wat soms tot ongenoegen kan leiden. Manyak: “Maar tijdens de cursus draaien ze vaak bij.” Manyak geeft maatschappelijke oriëntatie. De

Over de cursus maatschappelijke oriëntatie De cursus maatschappelijk oriëntatie gaat over veel meer dan enkel ‘de Vlaamse cultuur’. De meeste lessen behandelen praktische zaken zoals werk vinden, afval sorteren, een eigen zaak oprichten of ze geven uitleg over het sociale zekerheidssysteem en vrijwilligerswerk. Het is niet de bedoeling en ook onmogelijk om de cursisten in zestig uur alles over België mee te geven. De cursisten worden vooral gestimuleerd om zelf informatie te verwerven en te verwerken zodat ze zelf oplossingen kunnen vinden voor hun problemen, keuzes kunnen maken, actief kunnen deelnemen aan de maatschappij enzovoort. Manyak: “Elke docent werkt volgens dezelfde methodiek en er is een

inburgeringscursus bestaat uit een cursus Nederlands, een cursus maatschappelijke oriëntatie en loopbaanoriëntatie.

handleiding. Maar wat je doceert, is gebaseerd op de vragen en noden van cursisten. Zo zullen bepaalde onderwerpen in de ene groep uitgebreider aan bod komen dan in een andere.” De handleiding (die in 2009 verscheen) is gebaseerd op de bevindingen van de Commissie Bossuyt, opgericht door de toenmalige Vlaamse minister van Inburgering, Marino Keulen (Open Vld). Om een attest te krijgen, moet men minstens tachtig procent van de cursus bijwonen. Manyak: “Een examen is onmogelijk. Je kan een analfabeet niet dezelfde test geven als een universitair.” Daarom zal binnenkort gewerkt worden met een persoonlijk actieplan waarbij elke inburgeraar voor zichzelf doelen stelt.

Hier moet tijdens en na het inburgeringstraject aan gewerkt worden. Zo komt men tegemoet aan het nieuwe Vlaamse regeerakkoord dat de inspanningsverbintenis wil vervangen door een resultaatsverbintenis. Voor de cursus Nederlands moet men nu al een examen afleggen. Daarnaast wil de Vlaamse regering in Brussel een verplicht inburgeringstraject bekomen. In Wallonië bestaat het inburgeringstraject zelfs niet. Meer weten? www.inburgering.be


5


“Vanbinnen zijn we allemaal gelijk” Liefdes verbinden cultuurverschillen

nze samenleving wordt steeds diverser. We kopen niet alleen brood bij de Turkse bakker of fruit bij de Pakistaanse kruidenier, maar ook in de liefde ontstaan meer relaties tussen mensen met een verschillende culturele achtergrond. Zo’n relatie wordt vaak weinig slaagkansen gegund, veel verschillen zouden de liefde in de weg staan. Maar is dat ook zo? We vragen het aan twee koppels die al jarenlang bewijzen dat hun gemengde liefde wél werkt, met vallen en opstaan. Nele Deblauwe

Wilfried & Yi In november 1981 arriveert de Cambodjaanse Yi als politiek vluchteling in ons land, samen met haar zoon Sopheap. Ze maakt voor het eerst kennis met vrieskou en sneeuw. Veel later maakt ze ook kennis met haar buurman Wilfried. Ze beginnen aarzelend een relatie. In 1993 lopen ze samen naar het stadhuis om er een trouwboekje te tekenen. Jullie relatie is heel langzaam gegroeid. Speelde het cultuurverschil daar een rol in? Yi: Ik was een oorlogsvluchteling en had samen met mijn zoon heel wat miserie ge-

6


kend. In België kreeg ik mijn leven terug op de rails. Toen ik eindelijk harmonie en rust gevonden had, kwam Wilfried op de proppen. Ik was op m’n hoede. (lacht) En misschien ook wel een beetje beschaamd. Hoezo? Yi: In mijn cultuur wordt er niet zo openlijk over gevoelens gepraat. Wat moest ik zeggen? Ik ben terug verliefd? Neen toch! Cambodjanen moeten eerst heel zeker van hun stuk zijn vóór ze zeggen dat ze een koppel zijn. Wilfried: Ik heb Sopheap moeten vertellen dat ik een relatie met z’n moeder had, want Yi durfde dat niet.

Hoe was dat voor Sopheap? Wilfried: Erg dubbel. Hij was blij dat zijn mama gelukkig was, maar ook erg behoedzaam. In zijn achterhoofd leefde dat beeld van de man die een Aziatische dame kiest voor een avontuurtje. Zijn Cambodjanen van nature terughoudend? Yi: We zijn alvast formeler. Als we naar een feest gaan, dan kleden we ons op, zelfs al gaat het om een barbecue bij vrienden. In het begin kon ik enorm struikelen over Wilfrieds kledij. Die was zo sjofel! In mijn cultuur is het net heel respectvol om je mooi uit te dossen voor elkaar.

Wilfried en Yi genieten van vakantie. Wilfried: “Respect is het sleutelwoord.”

Wilfried: Yi is de eerste die me een das heeft doen dragen! (lacht) Yi: De meeste Cambodjanen zijn arm, maar ze zouden zich de rijst uit de mond sparen om toch dat ene jurkje te kunnen kopen. De fierheid primeert op de honger. Over armoede gesproken. Jouw familie woont nog steeds in Cambodja, Yi. Steunen jullie hen ook financieel? Yi & Wilfried: (in koor) Veel! Wilfried: Als je met een buitenlandse trouwt, dan neem je haar familie erbij. (lacht) Ook al hebben ze ons nog nooit om geld gevraagd. Ook daar speelt die fierheid. Solidariteit is geen loos begrip. Yi: Neen. En misschien verschillen we daarin nog het meest. Voor Cambodjanen zijn solidariteit, naastenliefde en verantwoordelijkheid van levensbelang. Letterlijk! In België is dat veel minder het geval. Iedereen is hier veel meer op zichzelf. De samenleving is hier koeler. Heeft jullie verschillende culturele achtergrond jullie veranderd? Wilfried: Yi heeft me geleerd om meer te relativeren. Waar maak ik me soms druk

over? We hebben hier niks te kort! Belgen maken van alles een probleem. Yi: Door hier zo lang te wonen, ben ik haast vergeten hoe het is om daar te leven. Cambodjanen passen zich makkelijk aan en wellicht daarom zijn er weinig integratieproblemen. De Cambodjaanse cultuur verschilt sterk van de Belgische, maar we hebben gelijkaardige normen en waarden. Misschien lukt het daarom zo goed om samen te leven. Welke taal gebruiken jullie onderling? Yi: Wilfried en ik spreken Frans en Engels met elkaar. Wilfried: We hebben een klein taalprobleem. We spreken allebei Nederlands, Frans en Engels, maar geen van die drie talen beheersen we allebei perfect, en ik spreek geen woord Khmer. We wisselen van taal als het nodig is, maar er zijn ook momenten waarop ik moet toegeven dat ik niet weet hoe ik iets moet zeggen. Yi: We lossen dat meestal op door er een woordenboek bij te halen. Wat kan de maatschappij leren van jullie relatie? Yi: Openheid. Mensen het gevoel geven dat

Yi: “We hebben gelijkaardige normen en waarden.”

ze welkom zijn. Leren luisteren naar elkaar. Geïnteresseerd zijn in elkaar en in elkaars ‘anders-zijn’. Wilfried: Respect is het sleutelwoord. Yi: En iemand niet als een ‘vreemdeling’ bestempelen. Het is niet omdat ik een andere kleur heb, of niet zo vloeiend Nederlands spreek, dat ik geen mens ben. Vanbinnen zijn we allemaal gelijk!


7


Nebojsa & Ruth

Op een feest leert Ruth Nebojsa kennen, een artistieke Serviër die grafiek studeert in Gent. Het klikt! De volgende dag e-mailen ze elkaar, niet veel later bevinden ze zich samen op het pad van de liefde. Nu zijn ze een getrouwd paar met een dochtertje, Anna-Sophia, van twee en een baby op komst. Ze wonen samen in Kortrijk, de stad waar Ruth opgroeide. Trekt je partner je aan omdat er een andere cultuur bij komt kijken? Ruth: Misschien zijn die cultuurverschillen in het begin spannend, maar uiteindelijk viel ik voor Nebojsa als mens. En toevallig is hij Serviër. Mijn opa was dan weer Hongaar en mijn oma kwam uit Nederland. Ik ben opgegroeid met het idee dat een relatie opbouwen met iemand uit een ander land even mogelijk is als met iemand uit je eigen geboortestad. Ik heb er eigenlijk nooit echt bij stilgestaan. Als jullie een meningsverschil hebben, spelen die cultuurverschillen daar dan een rol in? Nebojsa: Dat valt wel eens voor. Het cultuurverschil tussen Belgrado en Kortrijk is niet zo groot, maar toch ervaren we sommige dingen anders. Ik kan daar moeilijk de vinger op leggen. In Oost-Europa leeft men meer op gevoel, terwijl hier de ratio sterk aanwezig is. Het lijkt alsof er ergens rond Wenen iets verandert in het temperament van de mensen. Zijn Servische vrouwen anders? Nebojsa: (lacht) Nuanceer dat eens?

8


Nebojsa: “Het cultuurverschil tussen Belgrado en Kortrijk is niet zo groot, maar toch ervaren we sommige dingen anders.”

Wat is hun positie in de maatschappij? Nebojsa: Dat varieert heel erg. Je hebt enerzijds die typische, kokette dames in Belgrado. Maar je hebt ook vrouwen zoals mijn zus, die gestudeerd hebben en heel erg op de vrouwen hier lijken. Ze delen interesses, hebben dezelfde humor… Als er al een verschil is, dan is het misschien dat Servische vrouwen meer belang hechten aan het familiale leven. Ze dragen meer zorg voor elkaar. In België is dat veel minder het geval. Jullie hebben een verschillende levensbeschouwing? Ruth: Ik ben als katholiek gedoopt, maar mijn kennis over religie bleef beperkt tot de

schoolbanken. Mijn ouders hebben daar nooit veel aandacht aan gegeven en zelf nam ik ook geen moeite om er meer over te leren. Pas toen ik Nebojsa, die orthodox is, leerde kennen is mijn religieus bewustzijn opgeflakkerd. Beleven jullie levensbeschouwing op een andere manier? Nebojsa: Ruth maakt nu kennis met orthodoxie, maar haar bagage is die van een doorsnee West-Europese katholiek: iemand die zich op papier gelovig noemt, maar niet praktiseert. Geloven houdt ook in dat je praktiseert, anders is het een dode letter. Ruth, jij aanvaardt de zeer aanwezige levensbeschouwing van Nebojsa. Hoe is dat voor jou? Ruth: Meer en meer vinden we daarin onze weg. De overtuiging van Nebojsa valt samen met hem, ik kan dat niet loskoppelen. Zijn geloof is van hem, het zit in hem, het is niet iets wat erbij komt. Hij ademt orthodoxie, terwijl levensbeschouwing voor mij nog altijd meer een afspraak is. Alsof er elke zondagochtend in m’n agenda staat: ik moet naar de kerk. Nebojsa: En dat terwijl er geen ‘moeten’ is… (lacht) Bij opvoeden geef je mee wat juist en goed is, altijd zoeken en afwegen. En jezelf de vraag stellen: doe ik het goed? Het lijkt me niet vanzelfsprekend om twee verschillende culturen te verbinden in een opvoedingsproces. Welke weg kiezen jullie voor Anna-Sophia?

Ruth en Nebojsa vieren de verjaardag van Anna-Sophia: “Een pluspunt van onze cultuurgemengde relatie is dat AnnaSophia zowel Nederlands als Servisch spreekt.”

Ruth: We geven haar een orthodoxe opvoeding, daar hebben we nooit aan getwijfeld. Nebojsa: Ik geef nu vijf jaar les. De laatste jaren focussen we op de interlevensbeschouwelijke dialoog en ontdekken we dat er veel overlappende waarden zijn tussen de verschillende levensbeschouwingen. En net dat zijn de waarden die Ruth en ik willen meegeven aan Anna-Sophia: respect, verdraagzaamheid, solidariteit… We willen dat haar leven nooit zinloos wordt. Zingeving vind je in alle levensbeschouwingen, toch? Daar hoef ik niet per se de naam van Jezus Christus op te plakken.

Zijn de cultuurverschillen een verrijking in jullie relatie? Ruth: Onze relatie is niet nóg rijker door de cultuurverschillen. Elke relatie zou verrijkend moeten zijn. Wat wel een pluspunt van onze cultuurgemengde relatie is: Anna-Sophia spreekt zowel Nederlands als Servisch. Nebojsa: Anna-Sophia weet al goed dat ze door taal een band opbouwt met mij. Als ze wat exclusieve aandacht wil, dan doet ze dat door Servisch te spreken.

Ruth: Ik denk het wel. Als wij in het begin van onze relatie ruzie maakten, was dat vaak in het Engels. Dat was niet gemakkelijk! Op den duur hadden we misverstanden over de misverstanden. Zou je nog terugkeren als je Ruth niet had ontmoet, Nebojsa? Nebojsa: Goeie vraag! (lacht) Mijn idee was: ik ga studeren en ik keer terug. Maar nu ben ik onderweg. Alles wat hier gebeurd is, heb ik niet gepland.

Kan je alleen in je moedertaal je echte gevoelens uiten?


9


De ander door de ogen van de ander

Oudste generatie, © Carl Uytterhaegen. Om de toeschouwers te laten nadenken, willen de fotografen niet prijsgeven of de huiskamers op de foto’s behoren tot een gezin met Turkse of Belgische roots.

wee fotografen, 70 en 34 jaar oud, de eerste heeft Belgische en de andere Turkse roots. Carl Uytterhaegen en Abdul-Vahit Duman trokken samen op pad om drie generaties Vlamingen en ingeweken Turken in beeld te brengen aan de hand van hun interieurs. Wat wordt bewaard over de generaties heen, en wat net niet? Blijven of vervagen de cultuurverschillen? En wat zijn dan weer gelijkenissen? Hun sociaal-artistieke fotoproject Generaties/Binnenskamers (G/B3) is nu te zien in een reizende tentoonstelling en een boek. Aan de hand van voorwerpen en interieurs komen gedachten en gevoelens, tradities en evoluties aan de oppervlakte. Sommige zijn erg stereotiep, andere zetten clichés op de helling. Anne-Flor Vanmeenen

10


Oudste generatie, © Abdul-Vahit Duman


Oudste generatie, © Carl Uytterhaegen

Middelste generatie, © Carl Uytterhaegen

Een interieur is tegenwoordig een belangrijke zaak: je hebt er cursussen, tijdschriften, boeken en tv-programma’s over en je kunt er zelfs een lening voor aangaan. Een interieur verraadt wat we mooi vinden, wat we willen tonen aan anderen en waarmee we bezig zijn. Maar het is ook een spiegel van ruimere evoluties, zoals de invloed van reclame, levensbeschouwelijke tendensen, het multiculturele samenleven. Een interieur geeft dus inkijk in onze identiteit, maar eveneens in het mensen wereldbeeld van een generatie. Met Generaties/Binnenskamers (G/B3) willen Carl Uytterhaegen en Abdul-Vahit Duman ontdekken of – en zo ja, in welk opzicht - Vlamingen en Vlaamse Turken verschillen of op elkaar lijken. En of wat voor grootouders geldt, ook bij hun kleinkinderen nog van tel is.

Oud en jong “In elke generatie zie je verschillen”, zegt Carl. “Bij de oudere Vlamingen staat de woonkamer vaak vol spullen, bij de oudere Turken veel minder. Deze generatie kwam hier tijdelijk werken en dacht nog terug te keren naar huis. De woonruimtes zijn kleiner en leger, er is duidelijk minder belang aan gehecht. De jongste generatie heeft een verschillende houding ten opzichte van ‘oude’ elementen. Bij Vlamingen zie je retrospullen, die eigenlijk van hun grootouders konden zijn. Jonge Turkse Belgen willen dan weer met strakke, witte interieurs schoon schip maken met de haakwerkjes, tapijtjes en ornamenten van oudere generaties.” Ontvangst Carl en Abdul-Vahit merkten niet alleen verschillen en gelijkenissen in interieurs,

ze werden ook op verschillende manieren ontvangen. Carl: “Het viel op dat vooral oudere Turkse families zeer gastvrij waren. We kregen werkelijk van alles voorgeschoteld om te eten. Vroeger had je bij oudere Belgen die cultuur van gastvrijheid ook wel een beetje, maar dat is stilaan toch verdwenen. Bij de bezoekjes aan de derde generatie, de kleinkinderen, waren de verschillen tussen de Vlamingen en Vlaamse Turken in ontvangst dan weer minimaal. Op dat vlak zijn de twee groepen in de loop der generaties duidelijk op dezelfde lijn gekomen.” Intiem Dat een woonkamer iets privé is, bleek uit de intense zoektocht van Carl en Abdul-Vahit. Drie generaties vinden binnen eenzelfde familie die bereid waren


11



Jongste generatie, © Abdul-Vahit Duman


12



om hun huizen open te stellen, bleek niet zo evident. Via dit project leren we elkaar dus ook op een andere manier zien, een heel intieme manier. Zo krijgen we een heel persoonlijk beeld van ‘de ander’, zij het Belgen of ingeweken Turken. Slechts zelden komen deze mensen immers bij elkaar over de drempel. Invulling Wie de foto’s bekijkt, wordt uitgenodigd om te verkennen, na te denken, vaststellingen te doen. Carl en Abdul-Vahit: “Heel bewust werd invulling bij de foto’s ontweken, we willen prikkelen, vragen en gedachten uitlokken maar geen conclusies aanbieden. Er is dus enkel het beeld, geen uitleg, het werk is aan de bezoekers.” Toch is het beeld zelf natuurlijk al een zekere invulling. De foto’s tonen immers hoe twee fotografen met een verschillende leeftijd, ervaring en achtergrond rondkijken en selecteren. De fotografen namen overigens elk apart foto’s tijdens hun gezamenlijke huisbezoeken en toonden deze elkaar niet tot de tentoonstelling van start ging. Zo wilden ze hun eigen kijk bewaren. Het project richt dus niet alleen de blik op de ander, maar laat de toeschouwers ook door de ogen van een ander kijken.

Het eiland Ook de gastgezinnen werden aan het werk gezet. Ze kregen de vraag: “Wat zou je meenemen naar een onbewoond eiland?” Zo wordt op scherp gesteld waar ze het meeste belang aan hechten in hun leven. De antwoorden verrassen soms: hoewel Turken doorgaans als familiegericht worden beschouwd, nemen ze vaker praktische dingen mee en zijn het de Vlamingen die het meest familiefoto’s of zelfs huisdieren aanwijzen.

Een Vlaamse grootmoeder gaf Abdul-Vahit dit boekje, waarin de Vlaamse cultuur wordt uitgelegd. “Zij gebruikte het in de jaren zestig om kersverse immigranten wegwijs te maken.”

Carl was getroffen door een heel ‘Turks’ cadeautje: “Een warm geschenk want het moet bescherming bieden.” Het geschenk Daarnaast vroegen de fotografen de families ook welk geschenk ze hen zouden geven, om te zien hoe de gastgezinnen de fotografen inschatten en benaderden. Abdul-Vahit: “Carl kreeg vaker eten van de Turkse gezinnen, mij gaven ze eerder een boek.” Al kreeg hij ook een boekje van een Vlaamse grootmoeder, Folklore, waarin de Vlaamse cultuur wordt uitgelegd. “Zij gebruikte het boekje in de jaren zestig om kersverse immigranten wegwijs te maken.” Carl was getroffen door een heel ‘Turks’ cadeautje: “Mijn meest bijzondere geschenk was een soort glazen huisje, met van die religieuze amuletten. Een warm geschenk want het moet bescherming bieden. Tegelijk toont het ook iets over hun culturele symbolen.” Beide groepen gaven dus iets van ‘hun’ bagage mee aan de fotografen. De expositie is nog te zien in Overijse en Halle, en de foto’s kunnen ook ontleend worden. Meer info? www.mydream.be www.abdulvahitduman.be


13


Wie de vis omdraait, doet de boot kapseizen Als mens zijn we allen gelijk. Toch kunnen we ook allemaal, vanuit onze eigen cultuur, wel eens verbaasd zijn over de soms zeer verschillende gewoontes in andere culturen. In deze bloemlezing van enkele bijzondere regels, gebruiken en overtuigingen sparen we ook onszelf niet. Ellen Vandevijvere

Religie In het Midden-Oosten dragen de meeste mensen een horloge dat naast het uur ook vijf keer per dag het tijdstip aangeeft om te gaan bidden.

In zeven staten van de Verenigde Staten (North Carolina, Arkansas, Maryland, Mississippi, South Carolina, Tennessee en Texas) wordt eenieder die het bestaan ontkent van een hoger wezen of God, uitgesloten om voor de overheid te werken. Nochtans hanteert het Amerikaanse hooggerechtshof een ‘No religious test clause’: deze bepaling uit de Grondwet verklaart de gangbare test over de religieuze achtergrond als kwalificatie voor een openbare functie ongeldig. Marokkanen beantwoorden een vraag vaak met ‘insjallah’, oftewel: ‘als God het wil’. Dat betekent dus niet ‘ja’, maar ook niet ‘nee’. De lijm op Israëlische postzegels is gecertifieerd koosjer.

In verschillende regio’s wereldwijd is het gebruikelijk om voertuigen met behulp van een priester in te wijden. Zo wanen de chauffeurs van deze gezegende voertuigen zich daarna veilig op de weg.

Geluk/ongeluk Op oudjaar gooien Denen borden, kopjes en glazen naar de voordeur van de buren. Het gezin dat de grootste stapel gebroken servies voor zijn voordeur vindt, mag zich gelukkig prijzen. Stukgegooid vaatwerk zou immers trouwe vriendschap symboliseren. In Bali besteedt men gemiddeld een derde van zijn loon aan offers, om geluk af te dwingen. Die offers kom je overal vertrapt op straat tegen, een waar hindernissenparcours. Een getal waarin het cijfer vier voorkomt brengt in China de dood. De Chinese uitspraak van ‘vier’ is immers dezelfde als die van het woord ‘dood’. Je zal daarom niet snel een vierde, veertiende of vierentwintigste verdieping aantreffen in een gebouw. Foto © Kurt Groetsch

14


Het geluk lacht je toe. Dat wordt wel eens beweerd als in België een lieveheersbeestje aan komt vliegen. Maar als je dit insect doodt, staat er ongeluk voor de deur. De inheemse beestjes zijn intussen zwaar bedreigd door de Aziatische variant. Fluiten in de Russische straten brengt ongeluk.

Liefde en seksualiteit Volgens de traditie in Hawaï zie je aan de bloem in het haar van een meisje of ze vrijgezel is. Dat zou het geval zijn als ze de bloem rechts draagt. Als ze de bloem links draagt, zou ze niet meer beschikbaar zijn.

Eetgewoontes

Foto © Luis Jo

u Garcia

De vrouw draagt de broek in het MiddenOosten, althans in het gezin. Zelfs als haar kinderen getrouwd zijn en zelf kinderen hebben, zal de moeder nog steeds het bevel voeren. Voor de nieuwe generaties in Europa wekt dit vaak hilariteit op bij hun vrienden.

Als je op 15 maart in Kawasaki in Japan bent, kan je Kanamara Matsuri meemaken. Op dit festival wordt in aanwezigheid van de hele familie en zonder enige schroom de penis vereerd. Ijsjes, gebak, standbeelden, gadgets en een parade waarin metershoge fallussen worden meegedragen horen daarbij. Dit alles om de vruchtbaarheid te eren. Ook al groeit de tolerantie onder de inwoners van Maleisië, het is er nog steeds officieel verboden om je publiekelijk te uiten als holebi, met zware straffen als zweepslagen en gevangenis tot gevolg. Zolang je in Frankrijk administratief kan bewijzen dat je verloofde eveneens plannen had om met jou te trouwen, kan je in het huwelijksbootje treden. Ook als de bewuste verloofde dood is.

Als de gemiddelde Amerikaan het woord ‘taart’ ziet, denkt hij aan calorieën en vet. Voor ons betekent taart: feest, verjaardag of nagerecht. Dat wij mayonaise op onze frieten kwakken en daarnaast in de frituur ook nog een muur van keuze hebben als het op saus aankomt, vinden Amerikanen écht raar. Zeg niet ‘pompelmoes’ tegen de grote (rood)gele citrusvrucht zoals wij Vlamingen ze kennen, maar ‘grapefruit’ zoals de Nederlanders. De pompelmoes heeft een dikkere, groenachtige schil. De Nederlanders zullen dan weer heel vreemd opkijken als de Vlaming een appelsiensapje bestelt, en antwoorden met “Oh, u bedoelt vast een jus d’orange”.

In Korea toon je respect als je wacht met eten tot de oudste persoon aan tafel aan zijn of haar maaltijd begint. Ligt er een klaargemaakte vis op je bord, die op zee werd gevangen? Draai deze dan maar niet om als je in China bent. Je zou wel eens de boot kunnen doen kapseizen van de visser die hem gevangen heeft.

Lichaamstaal Een cirkeltje gevormd door een duim en wijsvinger betekent ‘loser’ in Marokko en Tunesië, terwijl je met hetzelfde gebaar in Turkije het woord ‘homo’ uitbeeldt. In Japan geef je met deze cirkel aan dat je je wisselgeld in muntjes wil, maar in Zuid-Amerika

is het dan weer een uitnodiging tot seks. Zowel in België als in de Verenigde Staten vorm je er de ‘o’ van ‘oké’ mee. In Frankrijk daarentegen zeg je zo dat je iemand een dikke nul vindt. ‘Bedankt’ is de interpretatie in Italië, maar in de rest van Zuid-Europa verwijs je naar het vrouwelijke geslachtsorgaan. Vorm je bij ons een V-teken met de palm van je hand naar je gezicht in bijvoorbeeld een café, dan bestel je twee stuks van iets. Doe je dit in Engeland of Ierland, vertel je de ander op te rotten. Mannen die hand in hand lopen op straat is doodnormaal in het Afrikaanse continent, de Arabische landen en in India. Het is een teken van diepe vriendschap. Als je lacht in Rusland, dan moet het ook oprecht zijn. Probeer dus niet te veel en constant te lachen tijdens een gesprek of aan tafel, want je komt onzeker en onbetrouwbaar over.

Wat mag (niet)? Het is verboden om je tapijt uit te kloppen op straat in het Verenigd Koninkrijk. Een deurmat mag wel, tenminste voor 8 uur ’s ochtends. Je mag een boete verwachten als je als Australische voetganger trager dan een andere voetganger stapt, en je hierbij een hindernis vormt. In Alabama is het verboden een ijsje in je achterzak te steken. Zo werden immers vroeger paarden gelokt en vervolgens gestolen.


15

16


In sommige regio’s zijn de uiterlijke kenmerken van de Gnimalv tegenwoordig gewijzigd door de beïnvloeding van andere volkeren, maar een typische Gnimalv is te herkennen aan een gevoelige huid en een onbestemde haarkleur. De klederdracht varieert zeer sterk. Toch lijkt een kledingstuk gemaakt van een geweven stof, dat de benen volledig bedekt, een basisattribuut te zijn. Zowel de vrouwelijke als de mannelijke leden van dit volk beschermen zich met deze stevige stof tegen het vaak kille en natte klimaat.

De Gnimalv herkennen

Liza Janssens

Onlangs werd een eigenaardig volk ontdekt. Hieronder volgt een antropologische schets van deze bijzondere Gnimalv en zijn culturele kenmerken. Dit redelijk ongekende volk is schuw, wordt ziek van zijn eigen brouwsels en onderhoudt speciale banden met een aantal zoogdieren.

Familiebanden zijn belangrijk. De Gnimalv ontmoet de bloedverwanten op geregelde tijdstippen, vaak naar aanleiding van een ritueel moment. Hij verkiest echter om samen te leven met een niet-bloedverwant en voor kleine Gnimalvjes te zorgen.

Sociale leven

Een van de grootste bezigheden van de Gnimalv is het bereiden van voedsel. De Gnimalv eet en drinkt graag en veel, hoofdzakelijk in gezelschap. Rond zonsopgang nuttigt hij een meelproduct met een plakkerig zoet mengsel. Dit wordt doorgespoeld met een zwarte bittere drank. Midden op de dag herhaalt dit ritueel zich, waar de Gnimalv zich ook bevindt. Hij gaat immers nooit op stap zonder dit meelproduct. De meest omvangrijke maaltijd nuttigt de Gnimalv echter ‘s avonds. Deze bestaat hoofdzakelijk uit vlees en knollen. Dat vlees wordt gesudderd in een bruine vloeistof. De knolgewassen worden vaak ondergedompeld in een zeer hete vette stof. Een brouwsel van gerst en hop is de favoriete drank. Dit wordt ook ritueel gedronken om sociale banden aan te gaan of te versterken. Te veel van het brouwsel maakt de Gnimalv ziek, maar dat lijkt hem niet te deren.

Eetgewoontes

Vredelievend maar vleesetend, honkvast maar reizend: hier is de Gnimalv

nieuw volk ontdekt

Opmerkelijk:

Dossier: Oost west, thuis best? Cultuurverschillen onder de loep draai 90°


17

Eenmaal de jonge Gnimalv zijn overgangsritueel heeft volbracht bij een groep van wijzen, draagt hij bij aan de gemeenschap. Dat doet hij door zich naar een plaats buiten de eigen schuilplaats te begeven. Hij legt daarvoor desnoods lange afstanden af. Omdat slechts een beperkt aantal paden hiervoor werden voorzien, ontstaat onderweg vaak chaos, al leidt dit zelden tot geweld. In ruil voor de dagelijkse bijdrage mag de Gnimalv zichzelf en zijn kinderen voeden, en zijn schuilplaats verfraaien met allerlei voorwerpen waarvan het nut vaak onbekend is. Slechts een aantal keer per jaar wordt deze dagorde gewijzigd. Dan trekt de Gnimalv om onduidelijke redenen naar meer zuidelijk gelegen nederzettingen.

Daginvulling

De Gnimalv is vriendelijk, doch vrij schuw. Duurzame contacten komen pas na lange tijd tot stand. Ook communicatie met stamgenoten blijft vaak beperkt, mogelijk komt dit omdat de Gnimalvs verschillende talen spreken. Deze vertonen gelijkenissen, maar hoe verder de nederzettingen zich van elkaar bevinden, hoe moeilijker de inwoners elkaar begrijpen. Dit kan eveneens een reden zijn waarom ze zelden een schuilplaats bouwen buiten de eigen nederzetting. Toch zorgen de confrontaties met anderstalige Gnimalvs niet tot oorlog. Dit volk lijkt dus redelijk vredelievend te zijn.

Taal

De Gnimalv deelt een grote stenen schuilplaats met stamgenoten. In de nederzettingen bevinden deze schuilplaatsen zich naast en boven elkaar. De schuilplaatsen zelf zijn verspreid over een relatief kleine oppervlakte. De Gnimalv lijkt veel belang te hechten aan het onderhouden en verstevigen ervan. Met behulp van grasvelden en struiken probeert hij zijn territorium waar mogelijk af te bakenen.

Nederzettingen

Deze parodie van een Vlaming is geïnspireerd op Body Ritual among the Nacirema van de antropoloog Horace Miner (1956). Daarin beschrijft Miner de lichaamsrituelen van een doorsnee Amerikaan zoals antropologen toen de gebruiken van vreemde culturen beschreven. Door bijvoorbeeld het tanden poetsen op die bevreemdende manier te omschrijven, toont hij aan dat westerse handelingen even cultureel beïnvloed zijn als de rituelen en praktijken van geïsoleerde stammen. Onze kennis van andere culturen is grotendeels gestoeld op antropologische studies van decennia geleden, waarin de gebruiken van nog ongekende culturen werden beschreven als vreemd en magisch. Daardoor denken we nu nog vaak in termen als ‘exotisch’, ‘abnormaal’, ‘onderontwikkeld’ of zelfs ‘barbaars’ over andere culturen. Hoewel we open zijn van geest, beschouwen we onszelf nog te vaak als de norm.

Nacirema

Naast de levensgezel en de nakomelingen onderhoudt de Gnimalv ook enkele sociale banden met stamgenoten uit de directe omgeving. De meest opmerkelijke gezamenlijke activiteit is het kijken naar een spel waarbij twee groepen op een veld een bolvormig opgeblazen voorwerp achternalopen. Indien dit voorwerp in een groot vlechtwerk terechtkomt, uiten de Gnimalvs bijzonder primitieve kreten. De Gnimalv is een bijzonder volk dat geluk vindt in kleine dingen.

Spel

Men wenst dit samenleven vol te houden tot de dood, al lukt dat niet altijd. Veel Gnimalvs wonen dan ook alleen. In hun schuilplaats onderhouden ze vaak hechte afhankelijkheidsrelaties met kleine zoogdieren. Het is echter niet duidelijk wat het nut hiervan is en waarom bepaalde zoogdieren wel en andere niet in de schuilplaats worden ondergebracht.


“Nu voel ik veel meer verbondenheid” Een vrijzinnige vindt haar heil in het jodendom

Wie we zijn, onze cultuur, wordt ook bepaald door onze levensbeschouwing. Maar de gewoonten en gebruiken van de ene levensbeschouwing kunnen sterk verschillen van de andere. Zo lijkt een geseculariseerde levensstijl ver verwijderd van de riten van een orthodoxe godsdienst. Toch kiezen sommigen voor een bekering. Jonath Weinberger (27 jaar) was vrijzinnig en is nu orthodox-joods. Dominique Verschuren

Wat bracht jou tot deze opmerkelijke stap? Mijn grootvader was een chassidische jood. Hij vluchtte in 1933 naar België om economische redenen. Volgens research van een familielid werd hij christen om zijn vrouw en vier kinderen te beschermen tegen de nazi’s. Het haalde niets uit. Mijn grootvader overleefde Auschwitz als enige. Na de oorlog koos hij definitief voor het christendom. Maar als zijn familie uit Israël op bezoek kwam, werden alle kruisbeeldjes en communiefoto’s verstopt. Hij heeft er nooit een woord over gezegd. Mijn vader is katholiek opgevoed, mijn moeder ook. Mijn ouders zijn atheïst, zo ben ik opgevoed: volledig vrijzinnig. Dus wie of wat ben ik dan? Die laatste vraag impliceert dat jouw keuze om joods te worden veel principiëler was dan de beweegredenen van je grootvader. Hoe ben je daar zo bewust van geworden? Op school volgde ik een jaar niet-confessionele zedenleer bij een lerares die heel denigrerend sprak over religies. Bidden vond ze belachelijk want “er bestaat helemaal geen god”. Ik vind het absoluut niet kunnen dat er zo over religies wordt gesproken, ook als je zelf niet gelooft. Als reactie ben ik op mijn veertiende joodse godsdienst gaan volgen. Ik ben altijd ge-

18


fascineerd geweest door de geschiedenis van mijn grootvader. Hij stierf toen ik vier jaar was. Ik wilde begrijpen waar hij vandaan kwam, wat er met hem gebeurd was en waarom. De lerares godsdienst vertelde mij over het orthodoxe jodendom. Zij nodigde mij uit om een sabbatmaal mee te maken op vrijdag. Ik was toen zestien en ik besloot mijn familie in Israël op te zoeken. Wat zocht je in Israël? Hier in België kan je je niet laten bekeren. Dat kan alleen in Israël. Ze noemen dat gioer. Voor mij was het heel gemakkelijk om orthodox-joods te worden. De rabbijnen begrepen mijn beslissing. Ze zagen mijn naam en ze kenden mijn achtergrond. Na een half jaar intensieve studies werd ik voor een soort jury geplaatst. Mijn algemene kennis was in orde. Een week later moest ik opnieuw voor drie rabbijnen verschijnen. Die vroegen me waarom ik joods wilde worden. Nadien mocht ik de Shma Israël, een belangrijke paragraaf uit de Thora, reciteren. De volgende dag kreeg ik mijn ritueel bad, het mikwe, en toen was ik joods. Hoe voelde dat moment? Dat was heel speciaal. Iets wat ik niet kan beschrijven. Een mikwe dient om je te reinigen. Je wordt als het ware herboren. De joodse ziel komt in jou.

Hoe beleef jij God? Mijn vrijzinnige ouders zeiden dat je lichaam verrot na je dood. Dat vond ik als kind heel akelig. Je sterft en er is niets meer. Ik vond dat zo leeg. Toen ik tien jaar was, praatte ik met meisjes die in gebeden spraken tot God. Dat was voor mij betekenisvoller dan de vrijzinnigheid. Nadien zag ik medeleerlingen die zich verveelden en begonnen te roken, drinken en feesten. Ik wilde meer betekenis in mijn leven. Dat biedt God mij in het jodendom. En wat met de vrijzinnige waarden? Er zijn mensen die in Auschwitz zaten en zeiden: “Waar is God nu? Waarom laat hij dit allemaal gebeuren?” God is er en je kan met hem praten maar wij, mensen, blijven zelf verantwoordelijk voor wat we veroorzaken op aarde. God heeft aan iedere mens een vrije wil gegeven. Iedereen weet dat het niet oké is om te stelen of om een mens te doden. God heeft ons de kans gegeven om zelf te beslissen om het goede of het slechte te doen. Is je leven nu anders dan vroeger? Zeker. Het jodendom kent 613 wetten die wij moeten naleven en die ons er voortdurend aan herinneren dat we een hoger doel hebben op aarde. Zo bedekken joodse vrouwen hun knieën en ellebo-

Jonath met haar gezin. “Kinderen en opvoeding staan centraal in het jodendom. Onze kinderen worden dus natuurlijk ook orthodox opgevoed. Ze gaan naar een door de Vlaamse gemeenschap erkende joodsorthodoxe school en volgen buiten het gewone lessenprogramma ook religieuze studies.”

gen. Getrouwde vrouwen zoals ik dragen een hoofddoek of een pruik om hun eigen haar te bedekken. Wij eten enkel koosjere producten. Melk en vlees mogen niet vermengd worden, waardoor we verschillende keukens hebben met aparte potten, bestek en borden. Andere producten zoals brood, drank, sauzen, kazen, koeken enzovoort eten we enkel als ze de stempel dragen van een rabbinaat, of op een door rabbijnen opgestelde lijst staan. Daarnaast hebben we vele feestdagen met specifieke regels. Zo eten we acht dagen lang geen gerezen voedsel tijdens Pesach, het joodse Pasen, en moeten we het hele huis schoonmaken zodat er geen kruimeltje van deze producten terug te vinden is. Wat vindt je familie van je keuze? Mijn ouders vonden het raar dat ik ervoor koos om volledig religieus te worden, aangezien zij zelf niet geloven. Het was een hele aanpassing, maar ze respecteren mijn beslissing. Zij ondersteunen ons en zullen er

dus ook altijd voor zorgen dat ze koosjere snoepjes bijhebben voor de kindjes. Als we samen op vakantie gaan, dan neem ik alles mee en kook ik de maaltijden. Als we uit eten gaan, kiezen we een koosjer restaurant. Voel je je niet beknot in je vrijheid? Buitenstaanders begrijpen mijn keuze niet goed. Zeker de rustdag, sjabbat, waarop we geen werk mogen verrichten en bijvoorbeeld ook geen elektriciteit mogen gebruiken, doet wenkbrauwen fronsen. Ze zeggen dan: “Waarom beperk je je vrijheid?” Maar het jodendom geeft meer betekenis aan mijn leven. Dat is wat ik miste. Nu voel ik veel meer verbondenheid. Ik ben echt honderd procent opgenomen in de joodse gemeenschap. We ondersteunen elkaar. Als een vrouw bevalt, zijn er altijd tal van mensen bereid om te helpen met koken, kinderen afhalen en babysitten. Wij hebben ook verschillende liefdadigheidsinstellingen in onze gemeenschap. Je voelt je nooit alleen.

“Ik wilde meer betekenis in mijn leven. Dat biedt God mij in het jodendom.”


19


Rituelen die raken, dichtbij en ver van huis

itbundige begrafenissen, vastgebonden gehuwden, witte naamceremonies, feestelijke zaterdagen en tien dagen durende feesten. Aan de rituelen laat de kern van een cultuur zich voelen. Ze zijn vaak verweven met een levensbeschouwing, de normen en waarden en sociale structuren binnen een gemeenschap. Rituelen kunnen wijzen op een geheel van eerder formeel overgeleverde gebruiken, plechtigheden en ceremonieën rond belangrijke momenten in het (openbare) leven. Maar rituelen zijn ook het geheel van dagelijkse bezigheden. We vragen aan alle geïnterviewden in dit dossier wat hun favoriete ritueel is, in hun eigen of een andere cultuur. Julie Van Garsse

20


Guneet

Ruth Jonath

Dagenlang trouwen Guneet (geboren in India): “In India duurt een huwelijksfeest zeven tot tien dagen. Je hebt bijvoorbeeld de tilakceremonie waarbij de familie van de bruid naar het huis van de man gaat. De bruidegom krijgt een tilak, een rode vlek, op zijn voorhoofd. Dit staat symbool voor respect, aanvaarding en de verwelkoming van een schoonzoon. Je hebt ook de mehndi- of hennaceremonie. Tijdens nog een andere ceremonie gaan de mannen naar het huis van de bruid. Ook is er een moment voorzien waarop de huwelijksgeloften worden afgelegd. Soms gebeurt dat in een tempel, soms rond een vuurplaats. Daarna wordt er een receptie gegeven.” “Wat ik zo mooi aan vind aan een Indisch huwelijksfeest is dat iedereen bij elkaar komt, er veel cadeaus worden gegeven en dat het feest zo lang duurt. In België gebeurt het allemaal razendsnel. Daarom trouwen Indiërs liever in India. De organisatie van een huwelijk vraagt veel werk, maar dat wordt gedaan door de familie en soms door een huwelijksplanner. Gelukkig maar, want huwelijken kunnen soms snel plaatsvinden. Aan de hand van de sterrenbeelden van beide partners wordt de meest gunstige huwelijksdatum bepaald. Deze kan vijftien dagen later liggen, of pas een jaar later vallen.”

Nebojsa

Samen zijn Nebojsa en Ruth (Servisch-Belgisch koppel): “Wij vinden het heel belangrijk om elke dag samen te eten, met onze dochter!”

Sjabbat en de kaarsen Jonath (orthodox-joods): “Elke week eren we de sjabbat, van vrijdagavond tot zaterdagavond. Het is een rustdag, we mogen niets doen. Elektriciteit is verboden: geen gsm’s, geen computers, back to basics. We zitten samen aan tafel. Voedsel dat de dag voordien is bereid wordt opgewarmd op speciale platen die op voorhand werden ingeplugd. Mensen zeggen dan: ‘Dat is toch geen werk, een stekker in het stopcontact steken!’ Maar wij willen de regels heel nauw naleven. Met sjabbat zijn we honderd procent gericht op de familie, op activiteiten samen, op het bestuderen van de Thora zonder dat we worden gestoord.” “Het aansteken van de kaarsen voor de sjabbat is echt een speciale ervaring voor mij. Dat is een taak voor de vrouwen. Er hoort een gebed bij, waarbij je alle persoonlijke dingen mag vragen. Dat er vrede zal zijn of dat je kinderen gezond mogen opgroeien. Je kan ook bidden voor je vriendinnen, opdat ze bijvoorbeeld zwanger worden. In onze cultuur heeft de moeder een hele belangrijke rol in het gezin. De vrouw wordt echt geëerd, en dat zie je niet overal. Het is geen wegwerpcultuur, zoals de maatschappij wel is geworden. Bijna al mijn vriendinnen van vroeger, toen ik nog vrijzinnig was, zijn gescheiden. Bij ons gebeurt dat zelden.”


21


Stefa nny

Naamceremonie Stefanny (afkomstig uit Ghana): “Als een vrouw in Ghana bevalt, verlaten zij en haar baby de kamer niet tijdens de eerste levensweek van het kind, want dan kan er nog veel mislopen. Er wordt een datum geprikt voor de naamceremonie waarbij familie en vrienden samenkomen. Meestal gebeurt dit op een zaterdag- of zondagmorgen. De gasten zijn tijdens deze ceremonie in het wit gekleed, deze kleur staat symbool voor puurheid en liefde. Het oudste lid van de familie vraagt aan God om moeder en kind te beschermen. Hij dompelt zijn vinger in water en raakt er de lippen van het kind mee aan. Vervolgens doet hij dit ook met wijn, opdat het kind het verschil leert tussen beide. Daarna krijgt de pasgeborene de naam die de ouders kozen. De baby wordt opgeheven en er wordt voor hem gebeden. Dan krijgen moeder en kind cadeautjes.” “Ik vind het een mooi ritueel want iedereen is in het wit, families komen samen en iedereen is gelukkig.”

22


Carl

Wilfried & Yi

Uitbundig afscheid Carl (Belgische roots): “Ik heb al meerdere bijzondere rituelen meegemaakt. Wat me vooral bijblijft is een lijkverbranding in Sri Lanka. Die lijkverbranding was in feite een feest en had niets te maken met onze begrafenissen waar triestigheid troef is. De gestorven man was rijk en dat kon je zien aan het aantal monniken dat hij had laten uitnodigen om zijn verbranding bij te wonen. Zijn lijk zat in een hoge witte toren, dat is de kleur van de dood in Sri Lanka, op de ‘brandstapel’. Het vuur werd aangestoken door zijn oudste zoon. Er werd gefilmd en iedereen was blij.” “Een heel andere soort uitbundigheid heeft me getroffen tijdens de Semana Santa in Spanje. In deze week voor Pasen klinkt er in de straten de muziek van de fanfares, worden er beelden meegedragen in de stoeten, wordt er gezongen… Soms hoor je onverwachte flamencoliederen, aangeheven door een enkeling van op een balkon. Er heerst een zeer dramatische sfeer die begint bij het vallen van de avond.”

Verschillende culturen, verschillende belevenissen Wilfried en Yi (Belgisch-Cambodjaans koppel): “Wij zijn niet fanatiek bezig met rituelen, maar we hebben wel respect voor bepaalde tradities zoals het kerstfeest, een doop, een communie… Aan welke rituelen we deelnemen, hangt af van de cultuur waarin we ons bevinden. Hier kan het gebeuren dat we de mis bijwonen en als we in Cambodja zijn, gaan we naar de boeddhistische tempel.” “De manier waarop we rituelen beleven is erg verschillend. In België is een dag zoals Allerheiligen beladen met droefheid en rouw, terwijl Cambodjanen er een feest van maken met veel eten en drinken, en vooral veel lachende gezichten.”

Manyak

Abdul-Vahit

th e p s El

Beroepenspel bij het eerste tandje Manyak (afkomstig uit Armenië): “Als kinderen hun eerste tandje krijgen, houden we in Armenië een feestje. We leggen voorwerpen die een beroep voorstellen op een doek: een rekenmachine symboliseert een boekhouder, een verfborstel staat voor een schilder, een stethoscoop voor een dokter, een instrument voor een muzikant enzovoort. Daar zetten we het kind tussen en we strooien snoepjes, nootjes, rozijnen of granen over zijn hoofd om chaos te creëren. Soms worden er ook traditionele liedjes gezongen. Dan is het afwachten welk voorwerp het kind als eerste zal vastnemen. Zo probeert men te voorspellen welk beroep hij of zij later zal uitoefenen. Het is een leuke traditie. Ik deed het ook met mijn kinderen.”

Liefde voor de tuin Abdul-Vahit (Turkse roots): “Rituelen zijn er in vele vormen, zo heb je er ook hele kleine. Bij een van de huisbezoeken tijdens het fotoproject Generaties/Binnenskamers (G/B3), ben ik bij een oude dame terechtgekomen. Haar manier van omgaan met haar tuin maakte een grote indruk op mij. Het was alsof de bloempjes haar kinderen waren, ze behandelde haar tuin met veel liefde en overgave in een dagelijks, strikt ritueel.”

Vastgebonden handen Elspeth (geboren in Schotland): “Toen ik trouwde, werden mijn handen en die van mijn man een poosje aan elkaar vastgebonden om het gevoel van verbondenheid te symboliseren. De tranen rolden toen over mijn wangen.”


23

24 24

|| deMens.nu deMens.nu Magazine Magazine Dossier Dossier

Eén van mijn beste vrienden blijft een nachtje logeren, ik vertel een verhaal voor het slapengaan (als je elf bent, hou je van ridderverhalen). Vroeger, in de tijd dat we nog samen woonden in ons huis, was het dagelijkse kost, verhalen vertellen op de rand van zijn bed. Heldenverhalen. Onverschrokken taferelen, starring Staforix, de onversaagde ridder van Gent. Een weerloze prinses redden uit de klauwen van de draak? Een leger booswichten verslaan in een heroïsch gevecht op de rand van een steile klif? Een zwarte tovenaar ontmaskeren en hem al zijn krachten afnemen? Fluitje van een cent. Ridder Staforix is onoverwinnelijk, en dat mag u letterlijk nemen: geen barbarenleger, geen horde midden-aardse orks, zelfs geen buitenaardse intergalactische strijdmacht is in staat om hem angst in te boezemen. Waarom bang zijn? Van wie of van wat? Hij is Staforix. Alleen al de aanblik van het blinkende harnas met de rode mantel doet elke vijand verstenen van angst. Vanavond bijvoorbeeld is er weer een prinses in nood. Ontvoerd door een vloot Noormannen. De smeerlappen. De kans is groot dat ze moet trouwen met de baas van die horde Vikings… een afgrijselijk lot! Reusachtige vent, kwijlende aartslelijke tronie, smerig als een varken, dreigend zwaaiend met een bijl zo groot als een vliegdekschip! (afschuw op mijn jonge vriends gezicht…) Een kolfje naar de hand van Staforix: vermomd als oud vrouwtje (sluw!) strompelt hij naar het Vikingschip in de baai. “Scheer je weg, vieze heks!”, lalt de Vikingbaas, stomdronken van twee vaten gistend gerstenat. (mijn vriend zit ondertussen rechtop in bed) Tsjakka! Daar vliegt de vermomming uit, en een blinkend harnas onder een rode mantel wordt zichtbaar… “Staforix!!!!”… tientallen bebaarde kelen fluisteren het, huizenhoog ontzag in ogen en keel. De ijzeren ridderhand sluit zich als een bankschroef rond de krakende Vikingnek! (2 jongenshanden klauwen zich in het dekbedovertrek) Blinkende, ogen. Stralend. Ik zie zijn dromen vertrekken, de slaapkamer uit, richting woeste kusten in een ongerepte wereld. Een wereld waarin goed goed is en kwaad kwaad.

ap R © Ja foto

Staforix

eedij

k

column

En goed is sterker dan kwaad. Altijd. Zonder discussie. Met een rustgevende vanzelfsprekendheid en duidelijkheid. Een duidelijkheid die ontbreekt in het echte leven. In het echte leven vecht ridder Staforix op dit moment een ongelijke strijd uit. Een gevecht dat niet te winnen valt. Omdat zijn mama en ik quasi zonder waarschuwing een beslissing hebben genomen die alle vaste grond, alle veiligheid, in één klap van onder zijn voeten wegmaait. Mét argumenten weliswaar. Redelijke argumenten. Dingen als: allebei gelukkiger als we niet meer samen zijn. Liefde die niet altijd voor eeuwig hoeft te zijn, toch? Beter goede vrienden dan moeilijke geliefden. Dat soort dingen. Stuk voor stuk dingen waar hij niets aan heeft. Argumenten waarin hij geen rol toebedeeld krijgt. Een harde noot om kraken voor een onoverwinnelijke krijger. De ergste vijand is hij die met geen zwaard te bestrijden valt. Een gluiperige smeerlap van een vijand is het. Een vijand die een onversaagde ridder bij momenten op zijn knieën dwingt. Ik bid voor een vredesverdrag. Tussen een moedige ridder en de harde realiteit. Op termijn. Als er genoeg water door de zee gevloeid is. Slaapwel onversaagde vriend. Alles komt goed. deMens.nu Magazine | 19

Het (on)gelukkige brein:

goed troosten is makkelijker dan juist kiezen Op restaurant of in de kledingzaak, maar ook bij de zoektocht naar een job, huis of vrienden... Voortdurend moeten we de juiste keuze maken. Maar wat is juist? Ons eigen brein blijkt geen goede raadgever te zijn bij het maken van keuzes. Bovendien kan het niet goed inschatten waar we gelukkig van worden. Daniel Gilbert, professor Psychologie aan de universiteit van Harvard, onderzoekt hoe wij omgaan met keuzes en onze zoektocht naar geluk. In zijn laatste boek, Stuiten op geluk, publiceert hij enkele vernieuwende, opmerkelijke conclusies. Anne-Flor Vanmeenen

“Hoe zou het zijn als...” is een veelgebruikte manier om in te schatten of we iets op prijs stellen of niet. We doen een testritje in ons hoofd. Alleen rammelt de wagen aan alle kanten. Ons voorstellingsvermogen schiet tekort omdat zowel onze blik op het verleden als die op de toekomst troebel zijn. Foute keuze door een foute blik Teruggaan in de tijd is riskant omdat we ervaringen samengevat opslaan. Als we een herinnering oproepen, dan wordt die opnieuw

20


samengesteld in ons brein. Herinnering is dus altijd een reconstructie van opgeslagen elementen en de invulling van alles daartussenin. Maar de opslag is selectief en de invulling soms heel ‘vrij’. Opgeslagen waarnemingen worden bovendien vaak ‘overschreven’ door taal. Mensen die op een staalkaart een kleur te zien krijgen en die later opnieuw moeten herkennen, slagen daar veel beter in als ze tussendoor de kleur niet moesten beschrijven (73 procent ten opzichte van 33 procent)! Het is dus moeilijk om je een gebeurtenis correct te herinneren. Maar zelfs als dat lukt, is vergelijken met vroe-

onder de loep

ger niet altijd het beste uitgangspunt. Zo zal je sneller geneigd zijn om een product te kopen met een verlaagde prijs dan een product met een verhoogde prijs, ook al is dit laatste nog steeds goedkoper. Door te vergelijken met vroeger, zie je het heden niet meer nuchter. Fout inschattingsvermogen Waar het verleden een muur met gaten is, is de toekomst een gat zonder muur. We stellen ons van alles voor, maar eigenlijk is dat allemaal (vrij willekeurige) invulling. De antwoorden op de vraag “Hoe zou je je voelen als…?” verschillen enorm van de antwoorden op de vraag “Hoe voel je je?” als de ingeschatte situatie werkelijk is. Hoe het zou zijn om pakweg blind te zijn, schatten we ongelofelijk negatief in. Maar blinden zijn veel gelukkiger dan wij ons inbeelden. Ook denken we vaak dat we spijt zullen hebben door een beslissing, en kiezen we iets anders. Dat is riskant. Zo denken we dat we een foute actie meer berouwen dan iets dat we niet doen. Uit onderzoek blijkt echter het omgekeerde. Correct vooruitzien is dus moeilijk! Bovendien speelt het heden ook een sterke rol bij onze inschattingen. Wie net gegeten heeft, onderschat hoe blij hij zal zijn met eten. Wie honger heeft, overdrijft in de andere richting. Verslagen van anderen Als je je geheugen niet kan vertrouwen, noch je anticipatie, wat dan wel? De beste resultaten leveren je medemensen. Wil je weten hoe het is om een bepaalde job te doen, vraag het dan aan iemand die deze job uitoefent. Het onderzoek stelt: we kunnen het best inschatten hoe we ons zullen voelen door verslagen van anderen. Maar dan wel verslagen vanuit de concrete situatie, want anders baseer je je op andermans herinneringen en die zijn net zo lek als de jouwe.

We denken dat we een foute actie meer berouwen dan iets dat we niet doen. Uit onderzoek blijkt echter het omgekeerde. Correct vooruitzien is dus moeilijk!

Het is moeilijk om je een gebeurtenis correct te herinneren. Als we een herinnering oproepen, dan wordt die opnieuw samengesteld in ons brein.

Keuzes maken niet gelukkiger Heb je geen keuze? Geen nood. Je zou denken dat geluk alles te maken heeft met kunnen en mogen kiezen: niet dus. Uit het onderzoek blijkt dat het belang van keuzevrijheid danig wordt overschat. Dat bewijst een experiment. Stel: je laat mensen kiezen tussen enkele foto's. Een eerste groep mag later nog zijn keuze herzien, een tweede groep niet. De tweede groep blijkt het meest tevreden achteraf. Maar als de testpersonen gevraagd werd of ze in de groep met keuzevrijheid wilden terechtkomen of in de groep zonder keuzevrijheid, dan kozen ze resoluut voor de eerste groep. Terwijl de tweede groep uiteindelijk wel de meeste gelukkige was. De kracht van het gedacht Waarom is de groep zonder keuzevrijheid uiteindelijk gelukkiger? Er bestaat zoiets als ‘psychische immuniteit’: bij tegenslagen - waarvoor je niet kiest - zet onze geest een tegenaanval in. Meer zelfs: hoe slechter de ervaring, hoe sterker die tegenreactie. Daarom kan een slachtoffer soms positiever terugkijken op een negatieve ervaring dan een getuige, want zijn geest werkt harder om er iets goeds uit te halen. Onontkombaarheid is een sleutelfactor in dit mechanisme. Omdat je ergens niet onderuit kan, ga je positieve kanten zien. Ook toepasbaar in het dagelijkse leven, denk maar aan getuigenissen van mensen na een slechte ervaring: “Deze hartstilstand veranderde mijn leven”, “Door de scheiding heb ik pas echt mezelf gevonden”, “Door dit ongeval leef ik veel intenser”... Je brein mag dan niet zo goed zijn in voorspellen, in troosten en goedpraten wel.


World Humanist Congress 2014 Van 8 tot 10 augustus vond in Oxford het World Humanist Congress plaats. Dit driejaarlijkse congres, een initiatief van de International Humanist and Ethical Union (IHEU), is een ontmoetingsplaats voor vrijzinnig humanisten van over de hele wereld. Heel wat bekende en minder sprekers belichtten deze keer het thema vrijheid van meningsuiting, met als doel een 21ste-eeuwse verlichting te smeden. Daarop kon deMens.nu niet ontbreken. Vrijzinnig humanistisch consulent Nils Vandevijvere was erbij: “Het World Humanist Congress verbreedt onze blik naar zaken waar we als humanisten op kunnen en moeten focussen.” Nils Vandevijvere en Sarah Van Gaens

foto © BHA - Thelightthief.com

De bekendste gast was de Britse evolutiebioloog Richard Dawkins. “Het verdedigen van en streven naar zo veel mogelijk onderwijs zonder indoctrinatie, is op dit moment de grootste prioriteit voor humanistische organisaties.”

foto © British Humanist Association

De Belgische delegatie. Van links naar rechts: Dietrik Jolie (International Humanist and Ethical Youth Organisation, IHEYO), Julie Pernet (European Humanist Federation, EHF), Aurélie Wielchuda (EHF), Pierre-Arnaud Perrouty (EHF), Anne-France Ketelaer (deMens.nu), Yvan Dheur (deMens.nu), Marina Van Haeren (deMens.nu), Pierre Galand (EHF), Gabrielle Lefèvre (levenspartner Pierre Galand), Sonja Eggerickx (IHEU), Mario Van Essche (Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging, HVV) en Nils Vandevijvere (deMens.nu en European Humanist Professionals, EHP). Niet op de foto: Jacqueline Herremans (Association pour le Droit de Mourir dans la Dignité).

“Een schrijver moet (kunnen) schrijven wat hij wil, hoe hij het wil en waarom hij het wil, zonder rekening te houden met andere belangen dan het verhaal of de inhoud zelf.” De Britse schrijver Philip Pullman wist het congres goed samen te vatten.

22


ingezoomd

De verklaring pleit voor een wereldwijde vrijheid van meningsuiting. Daaronder wordt ook de vrijheid van geloof verstaan en de vrijheid om dat geloof te beoefenen. Wel wordt duidelijk gesteld: “Respect voor de vrijheid van geloof betekent niet dat men respect moet hebben voor andermans geloof.” Men mag anderen beledigen. Het gebruik van geweld of censuur wordt echter veroordeeld. De geloofsbelijdenis mag ook niet de rechten en vrijheden van anderen schaden, mag niet discriminerend zijn of tot ongelijkheid leiden. Ook overheden moeten niet gespaard worden van kritiek en worden gevraagd om meningsuiting en vrij denken te stimuleren. Secularisme en democratie worden beschouwd als basis voor vrije meningsuiting.

foto © BHA - Ramon Casha

foto © Arik Platzek - Humanistischer Verband



Op het einde van het congres werd een verklaring opgesteld. Hier lezen Isabel Russo en Andrew Copson van de British Humanist Association deze voor. Deze verklaring kan door de IHEU als beleidsdocument gebruikt worden om haar visie bekend te maken bij internationale organisaties.

De Bengalese mensenrechtenactiviste en schrijfster Taslima Nasrin wist emoties op te wekken bij de toeschouwers: “Sinds 20 jaar ben ik verbannen uit mijn eigen land en dus ben ik strikt genomen thuisloos. Maar mijn thuis is in de harten van alle mensen die proberen te vechten tegen de duisternis: atheïsten, feministen, humanisten enzovoort”. Hierop reageerde Mario Van Essche (HVV): “De collega's van Bangladesh, van Afrika enzovoort leren ons hoe moeilijk het is om vrijzinnig en humanist te zijn.”

Heel wat bijeenkomsten vonden plaats in The Sheldonian Theatre, een Oxford-icoon.


r e g i l l i Vrijw van bij ons

“Het is een zinvolle bezigheid, maar

ik ben er niet aan verslaafd“

“Met geen tien paarden krijgen ze mij daar naartoe.” Dat antwoordde Wilfried Van der Borght (67) toen de ontwenningskliniek hem aanraadde om deel te nemen aan groepsgesprekken om zijn alcoholprobleem te overwinnen. Dat was bijna achttien jaar geleden. Nu is Wilfried al zeventien jaar nuchter en organiseert hij wekelijks zelf een praatsessie voor mensen met een verslaving. Als voorzitter van SOS Nuchterheid wil hij anderen helpen vanuit een vrijzinnig humanistisch perspectief. Julie Van Garsse - foto © Jeroen Vanneste

Hoe ben je bij SOS Nuchterheid terechtgekomen? Toen ik de deur van ontwenningskliniek De Pelgrim achter me dichttrok, moest ik niets hebben van nazorg. Ik zou het zelf wel redden. Ik ben vier maanden nuchter gebleven en dan ben ik hervallen. Tien dagen lang heb ik me te pletter gezopen. De elfde dag, op 10 juni 1997, heb ik me laten opnemen in het ziekenhuis en tegelijkertijd heb ik de Anonieme Alcoholisten (AA) gebeld. SOS Nuchterheid bestond toen nog niet. Drie jaar lang ben ik naar de AA-groepssessies gegaan. De zelfhulpgroep heeft zijn nut bewezen, ik ben van de drank afgebleven, maar ik had het heel moeilijk met de ingesteldheid. Bij AA werken ze vanuit het twaalfstappenprogramma, waar God - met hoofdletter

24


- alomtegenwoordig is. Je moet je lot in zijn handen leggen en erop vertrouwen dat hij je weer beter kan maken. Dat mocht ik zelf invullen, zeiden de AA-ers. Mag ik dan mezelf als God zien, vroeg ik hen, want van God verwachtte ik niet veel hulp - als hij zo goed was, had hij me wel niet met een drankprobleem opgezadeld. Dan klonk het dat ik het te ver zocht. Ik zit dus niet zo in elkaar: ik wil antwoorden, en die kreeg ik niet. In 2001 las ik in De Morgen een paginagroot artikel over SOS Nuchterheid. Vanaf dan ben ik naar hun bijeenkomsten in Gent gegaan. En niet lang nadien werd je zelf vrijwilliger voor SOS Nuchterheid? Ik heb er mee voor gezorgd dat er ook in Aalst een aanspreekpunt kwam in

2002, in het huisvandeMens Aalst. Daar heb ik de wekelijkse praatmomenten opgestart, en die groepsgesprekken begeleid ik vandaag nog steeds. Als ik een halfuur voor aanvang de deur opendoe, staan de mensen meestal al te wachten. Het is een succesverhaal. Onlangs zaten we met 26, dat is zelfs te veel. Hoe probeert SOS Nuchterheid verslaafde mensen te helpen? De vrijwilligers van SOS Nuchterheid hebben zelf verslavingsproblemen gehad, en hebben die nu onder controle. Tijdens de praatsessies geven ze het woord aan mensen die uit eigen beweging langskomen en van hun probleem af willen. Sommigen gebruiken nog, anderen zijn al tien jaar nuchter.

vrijwilligers van bij ons

t h g r o B r e d n a V Wilfried

Deze mensen hebben vragen, we zoeken samen naar antwoorden. De bedoeling is dat ze elkaar oplossingen aanreiken. Dé oplossing hebben we niet, het is aan de betrokkenen om uit zoeken wat er voor hen past. Wij leggen niets op. Wij proberen de mensen enkel te stimuleren om aan zichzelf te werken, te leren over de problematiek en niet zomaar iets klakkeloos te aanvaarden. Wat doe je nog, buiten de gesprekken in goede banen leiden? Als voorzitter van de vzw coördineer ik alle praatsessies in Vlaanderen en Brussel en zetel ik in de raad van bestuur van deMens.nu. Sinds 2004 zijn wij een lidvereniging. Daarnaast beheer ik de website, volg ik mee het forum en de telefoonpermanentie op. Het centrale nummer is 24 uur op 24 bereikbaar. En

ik trek regelmatig naar ontwenningsklinieken om de werking van SOS Nuchterheid uit te leggen aan de patiënten. Zo komen ze hopelijk voor nazorg aankloppen. Ik stel vast dat we zijn uitgegroeid tot een volwaardige speler op het terrein. Hoe zie je de toekomst bij SOS Nuchterheid? Natuurlijk wil ik het liefst dat we op een bepaalde dag mogen ophouden te bestaan, maar dat zal nooit gebeuren. Meer aanspreekpunten zijn nodig, dus we zoeken vrijwilligers. Zelf zou ik graag nog een termijn als voorzitter erbij willen doen. SOS Nuchterheid is voor mij een zinvolle bezigheid, zeker nu ik op pensioen ben. Maar ik ben er niet aan verslaafd, zo ver ga ik het niet laten komen. (lacht)

d i e h r e t h c u SOS N Wat is SOS Nuchterheid? SOS Nuchterheid (°1998) is een vertrouwelijk en anoniem netwerk van zelfzorginitiatieven voor iedereen die een verslaving (alcohol, drugs, medicatie, seks, eten...) wil doorbreken. Het is een alternatief voor dogmatisch gerichte zelfhulpgroepen. Je kan terecht op zeventien aanspreekpunten in Vlaanderen en Brussel. Meer info vind je op www.sosnuchterheid.org Hoe word je vrijwilliger? SOS Nuchterheid zoekt vrijwilligers: ervaringsdeskundigen die hun probleem hebben overwonnen en bijeenkomsten willen organiseren. Ze moeten wel zelf vertrouwd zijn met de bijeenkomsten. Neem contact op via T 09 330 35 25 of [email protected] Zoek je zelf hulp? Iedereen is welkom bij SOS Nuchterheid. Je kunt contact opnemen via brief, e-mail of het internetforum, zie www.sosnuchterheid.org Je kunt ook altijd terecht op T 09 330 35 25.


Groen gedacht

Duurzaamheid start in de luiers Bij een ecologische crèche denken we spontaan aan herbruikbare luiers en vegetarische voeding. En inderdaad, we vinden beide zaken terug bij Ekoala in Tielt. Toch hoort bezielster Ann Lust liever de term ‘duurzame kinderopvang’, omdat deze vlag de lading veel beter dekt. Ze geeft de kinderen immers ook diepe wortels mee, en sterke vleugels. Lieve Goemaere

“Mijn rationele kant zegt dat het leven geen zin heeft. We gaan dood en dan is het gedaan. Mijn spirituele kant vertelt me iets heel anders. In beide gevallen vind ik het mijn opdracht om het leven zo zinvol mogelijk te maken voor anderen en om zorg te dragen voor de planeet.” Diepe wortels “In onze crèche werken we biologisch, ecologisch en fair trade. Dat zie je meteen aan die herbruikbare luiers. Maar we trekken de lijn volledig door: een groenestroomleverancier, ecologische verf op de muren, enkel biologische seizoensgroenten. De kindjes groeien op in deze wereld, dus moeten we ook zo goed mogelijk voor die wereld zorgen. Maar ook in ons pedagogisch project streven we duurzaamheid na. We willen de kinderen diepe wortels geven en sterke vleugels. Dit doen we door veel aandacht te besteden aan rust, regelmaat, geborgenheid. We creëren een veilige plek waar geweldloos wordt gecommuniceerd en liefdevol begrensd. We streven oprechte verbondenheid na.” Grenzen en sluiers “Ons publiek bestaat uit mensen die heel bewust voor deze aanpak kiezen, maar ook uit mensen voor wie deze crèche gewoon dichtbij is. We werken inkomensgerelateerd. Dit is dus geen crèche voor een bemiddeld en selectief publiek. Er zijn veel kinderen van allochtone afkomst. Maar weet je: ik heb een vreemdeling nooit als vreemdeling gezien. Als je gewoon vanuit je hart met mensen omgaat, dan vallen alle grenzen en sluiers weg. Een glimlach, vriendelijk zijn… Simpele dingen, maar ze hebben zoveel effect.” Liedjes en dansjes “’s Morgens zitten alle kindjes in het kringetje. Gedurende zes weken zingen we dezelfde seizoensliedjes en doen we dezelfde dansjes. ’s Avonds sluiten we op een gelijkaardige manier af. Om

26


Ann Lust: “In de eerste jaren moet je kinderen echt laten wortelen en dat doe je enkel met enorm veel liefde. Die krijgen ze zeker ook in onze crèche.”

de zes weken vieren we een warmte-, licht-, of krachtfeest. Op deze manier benadrukken we onze verbintenis met de natuur. We steken echt veel energie in ons pedagogisch project. Soms wordt vergeten hoe belangrijk de eerste drie levensjaren zijn. In die jaren moet je de kinderen echt laten wortelen en dat doe je enkel met enorm veel liefde. Die krijgen ze zeker ook hier.”

Ekoala Gruuthusestraat 49, Tielt Oude Pittemstraat 23, Tielt www.debuidel.be

Speel mee en maak kans op een leuke prijs! Vul snel de sudoku of het kruiswoordraadsel in en stuur je oplossing voor 7 november 2014 naar [email protected] (vemeld in het onderwerp “Oplossing Breinpijn), of met de post naar deMens.nu, Brand Whitlocklaan 87, 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe. Je kan je antwoorden ook faxen op het nummer 02 735 81 66. Vermeld volgende gegevens: Voornaam, Naam, Geboortedatum, Geslacht, Adres en de Oplossing (het sleutelwoord van de puzzel en/of de gele lijn in de sudoku). Er worden telkens zes winnaars gekozen: drie voor het kruiswoordraadsel en drie voor de sudoku. Iedere winnaar krijgt het boek elke 3 seconden van Jean Paul Van Bendegem. In het volgende nummer publiceren we de oplossingen en de namen van de winnaars.

Voornaam:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Naam:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Geboortedatum:.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . M V Adres:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sleutelwoord puzzel:.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

en / of

Gele lijn sudoku:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Oplossing vorig nummer: Sleutelwoord: GELUKSGEVOEL Gele lijn: 768 149 532 De winnaars van het kruiswoordraadsel zijn: Grinkels Chris uit Tienen, Van Damme Magda uit Aalst en Vander Cruyssen Willy uit Desselgem. De winnaars van de sudoku zijn: Donkers Marcel uit Stabroek, Van Baelen Eric uit Strombeek-Bever en Van Bavel Godelieve uit Antwerpen. Iedere winnaar krijgt het boek Adela & Helena. De odyssee van twee vrouwen door een continent in oorlog van Betty Mellaerts.

Breinpijn


Van de bovenste plank Jean Paul Van Bendegem

Regisseur: Ellen Vermeulen

Houtekiet, 2014

Te bekijken online als video on demand

Koos Meinderts, Harrie Jekkers, met illustraties van Piet Grobler

ISBN: 9789089242952

Uitgezonden op Canvas in voorjaar 2015

Lemniscaat, 2008

Vanaf december verkrijgbaar op dvd

ISBN: 9789047701095

Filosoof en hoogleraar Jean Paul Van Bendegem gaat blad na blad de uitdaging aan om opvattingen of misvattingen omtrent seks wiskundig te toetsen op een uiterst heldere manier. Tussen die berekeningen door vind je ook heel wat spitse grapjes, kritische bedenkingen en verfrissende gedachtekronkels. Premies voor condooms? Maatschappelijk verantwoord overspel? De zin van speeddaten? Het secretaresseprobleem (gaat niet wel over seks, sorry!) of de vloek van de dimensie (gaat niet over afmetingen van bepaalde lichaamsdelen, sorry!)? Het verband tussen Sovjetkunstschilder Malevich en porno? Al dit en meer in dit vermakelijke en interessante boek dat met merkbaar plezier geschreven is. Te lezen met de nodige concentratie maar dat kan de lachpret noch de leeshonger bederven… [av] 28


9999 van Ellen Vermeulen daalt af in de vergeetput van onze maatschappij. De documentaire film kijkt vijf geïnterneerden, verkommerend in de gevangenis van Merksplas, recht in de ogen. Het enige wat ze gemeen hebben, is hun interneringsstatuut, hun geestelijke gezondheidsproblematiek en de datum van vrijlating op hun dossier: 31/12/9999. Ze brengen hun dagen door achter de tralies, terwijl hun leven, zonder enige persoonlijke inbreng of toekomstperspectief, wegvloeit. België is hiervoor in het verleden al vaak veroordeeld door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Maar de geldboetes worden gewoon betaald en de gevolgen blijven uit. 9999 is een gedurfde film die je meer dan eens het gevoel geeft opgesloten te zitten in tijd en ruimte, net zoals de geïnterneerden zelf. De film is te bekijken vanaf 1 oktober als VOD (video on demand) via Telenet, Belgacom en Yelo, en zal uitgezonden worden via Lichtpunt op Canvas in het voorjaar van 2015. Vanaf december is 9999 te koop op dvd. Meer informatie op www.9999themovie.com [ev]

bo

bo Wat maakt sterrenkoks zo bijzonder? Vaak het feit dat ze kunnen verrassen en verrukken met nieuwe, onconventionele combinaties. Dat geldt ook voor schrijvers. Seks en wiskunde, gaat dat samen? Je fronst spontaan, maar elke 3 seconden illustreert op onderbouwde en zwierige wijze absoluut van wel.

ek

Ballade van de Dood

fil m

9999

ek

elke 3 seconden

“Er was eens een koning, machtig en groot, die had slechts één vijand, en dat was de Dood. Waarom moest de Dood toch zijn leven bederven, waarom was hij zo bang, bang om te sterven?” Zo wordt het prachtige prentenboek Ballade van de Dood ingezet. Dichters Koos Meinderts en Harrie Jekkers vertellen het verhaal van een koning die sterven maar niets vindt en een plannetje zoekt om de Dood te verschalken. Samen met zijn geleerden kan hij de gevreesde Dood vangen. Het leven is een feest, en dat voor altijd! Maar de wereld raakt overvol en het leven verliest stilaan zijn glans… De koning beseft dat de Dood ook een welkome gast kan zijn en bevrijdt hem. “En ze leefden nog lang, en stierven… gelukkig!” De vrolijke rijmvorm van het verhaal en de kleurige prenten van Piet Grobler brengen een gevoelig thema op een zeer ludieke manier. Niks saai, griezelig of deprimerend – een boek over de dood waar je blij van wordt! Een ideale aanleiding om een potje te filosoferen met kinderen of het thema aan te kaarten. Het bekroonde boek werd ook tot een theatervoorstelling en een liedje bewerkt. [av]

Speel mee met Breinpijn (p.27) en maak kans om het boek elke 3 seconden van Jean Paul Van Bendegem te winnen.

In 7 stappen naar een gelukkiger

Veertig verhalen en gedichten bij vergeten

samengesteld gezin

levens

Anja Pairoux

Maarten Inghels

Regisseur: Destin Daniel Cretton Acteurs: Brie Larson, John Gallagher Jr., Rami Malek

Borgerhoff & Lamberigts, 2014

De Bezige Bij, 2013

Verkrijgbaar op dvd en blu-ray of digitaal

ISBN: 9789089314383

ISBN: 9789085425311

bo

bo In onze maatschappij komen nieuw samengestelde gezinnen steeds meer voor. Dit levert soms problemen op die niet zo gemakkelijk opgelost worden. Zo is de positie van nieuwe mama of papa in een ander gezin niet evident.

Een eenzame uitvaart is een begrafenis of crematie die door niemand bijgewoond wordt, behalve dan de dragers van de kist en de ceremonieleider. En in sommige steden zoals Antwerpen een dichter die de laatste woorden uitspreekt.

Anja Pairoux is ervaringsdeskundige als stiefmoeder - of, moderner gezegd: plusmoeder - in zo een nieuw samengesteld gezin. Ze zocht oplossingen voor haar eigen problemen en is nu beroepsmatig actief als plusoudercoach. In haar praktijk biedt ze professionele hulp aan plusouders die manieren zoeken om beter om te gaan met hun nieuwe gezinssituatie.

Maarten Inghels is schrijver en coördinator van deze eenzame uitvaarten in Antwerpen. Samen met een groep dichters brengt hij een laatste eerbetoon aan mensen die zonder familie of vrienden worden begraven of uitgestrooid. Hij kijkt in deze publicatie terug op de organisatie van eenzame uitvaarten tijdens zijn vijf jaar als coördinator. Bij elke uitvaart schreef hij een verhaal.

Haar eigen ervaringen vormen de basis van Je wist waar je aan begon!? Het resultaat is een vlot leesbaar werkboek waarbij de ouders leren om zichzelf te coachen en via eenvoudige denkoefeningen tot een nieuw evenwicht kunnen komen in hun nieuwe gezin. Aan de hand van talrijke voorbeelden toont Anja Pairoux de plusouders dat ze niet alleen staan. [fb]

Het werden pakkende, confronterende en soms zeer schrijnende beschrijvingen. Samen met de dichters die hun gedicht voorlezen bij het graf of op de strooiweide wordt op een waardige wijze met een klein ritueel afscheid genomen van diegenen die het in onze samenleving niet zo goed hadden. [fb]

fil m

Short Term 12

ek

De eenzame uitvaart

ek

Je wist waar je aan begon!?

Zet je schrap voor misschien wel een van de mooiste indiefilms ooit, want hier is Short Term 12. Short Term 12 is de naam van een kortetermijnhome voor jongeren met gedragsproblemen. Deze acteursfilm van schrijver/regisseur Destin Cretton is een lange versie van zijn prijswinnende kortfilm uit 2008. Short Term 12 loodst de kijker op een diep ontroerende en eerlijke manier binnen in de levens en gehavende harten en geesten van zowel de bewoners als de hulpverleners. De dialogen en het acteerwerk in dit juweeltje zijn weergaloos natuurlijk, aangrijpend en overtuigend. En hoewel deze film enkele zware thema’s behandelt, tuimel je niet van begin tot einde de dieperik in. Ook humor, muziek, vriendschap, liefde, kunst en zo veel meer spelen hun rollen. Short Term 12 richt zijn pijlen naar het centrum van je hart, vuurt ze af met gracieuze precisie en raakt zijn doel meer dan perfect. Officiële website: shortterm12.com [nv]


aan de frigo

Het Betere Boek

Boekenwurmen, opgelet! De vierde editie van Het

al Betere Boek komt eraan! Tijdens dit literaire festiv poëzie van het Willemsfonds komen fictie, non-fictie en iews van eigen bodem een dag lang aan bod via interv

rs. Dit met en voordrachten van toonaangevende auteu jaar wordt ook de Groote Oorlog herdacht met onder t en andere Tom Lanoye, Erwin Mortier, Marijke Liber t maak Jan Vantoortelboom. Op het einde van de dag

Met je oren zie je mee r

Dit naj aa r kan je in een hui sva nd eM ens in je buu rt ter ech t voo r de gr ati s cur sus Em pat his ch luis ter en van de Bon d zon der Na am . All e dat a en loc ati es vin d je op ww w.b zn .be (kl ik op 'cu rsu saa nb od' ).

de jury - onder leiding van Jos Geysels - bekend welk aanstormend talent De Bronzen Uil 2014 in de wacht sleept.

in Waar en wanneer? Liberaal Archief (Kramersple 11 23, Gent) en Geuzenhuis (Kantienberg 9, Gent) op oktober (11 uur – 19 uur) Meer info? www.hetbetereboek.be

Onze deur staat voor je open. Nu ook ‘s avonds

terecht van 9 In de week kan je in een huisvandeMens één avond ook we en blijv nu uur tot 16.30 uur. Vanaf open tot 20 uur. op De avonduren per huisvandeMens vind je www.deMens.nu vind je De contactgegevens van elk huisvandeMens zine. maga dit van ap erfl acht de ook op

Nacht van de VrijdenkederNacht

Laat je vrije geest helemaal gaan tijdens van de Vrijdenker. Dit filosofische festival biedt hersenkrakend plezier met gerenommeerde denkers uit België en Nederland. Zo zullen Jean Paul Van Bendegem, Gert Goeminne, Tinneke Beeckman, Hans Achterhuis en Bas Haring filosoferen over filosofie. Etienne Vermeersch en Dirk Verhofstadt debatteren met Patrick Loobuyck en Karim Zahidi over militant atheïsme. Wouter Duyck en Frederik Anseel hebben het dan weer over bullshit in de psychologie, terwijl Gie van den Berghe zal spreken over kritisch omgaan met historische foto’s. Waar? Geuzenhuis (Kantienberg 9, Gent) op 21 november vanaf 19.30 uur Meer info en tickets? nachtvandevrijdenker.be

ve ns hu is Po ëz iew ed st rij d Le jou ve rb or ge n? ee n Va n Os ta ije n in of a ot ch ss El n ee Zi t er Le ve ns hu is. He t th em iew ed st rij d va n he t ëz po en de rt t ha t me t me , len t lev en Te st je ta je ins pir er en do or he at La f. tie mo lijf lui dt : lev en als en . na ar zie l, me t lijf en led of tw ee ge dic ht en 30 no ve mb er éé n or vo r uu lev en sh uis .be St w. e? ww ss In te re nt vin d je op me gle re ijd tr ds we t m. He lijf mo tie f@ gm ail .co 30


van Hujo lopen De vrijwilligers het vrijzinnig alvast warm voor ganiseerden ze humanisme. Zo oromerkamp. in juli mee het z

actua

foto © Hujo

Waarde(n)vol werken met jongeren "Ik ben wie ik ben en ik heb mijn eigen mening en mijn eigen visie, maar ik ga daar nooit een etiket op plakken. (...). Ik herken me deels wel in de waarden van het vrijzinnig humanisme (...)." (Shana, 21 jaar) In het beleidsplan van deMens.nu krijgt de jeugd een centrale plek. Maar wie zijn de jongeren van vandaag en wat kan het vrijzinnig humanisme voor hen betekenen? DeMens.nu besteedde een onderzoeksopdracht uit aan de vakgroep Agogiek van de VUB. Dit leidde tot een rapport dat de lezer onderdompelt in de leefwereld van jongeren tussen 16 en 25 jaar en dat vrijzinnig humanistische verenigingen houvast kan bieden om deze jongeren nog beter te begrijpen, bereiken en duurzaam te betrekken. Anne Clé, onderzoekster vakgroep Agogiek VUB De onderzoeksopdracht werd mij toevertrouwd. Mijn werk startte met een uitgebreide literatuurstudie. Ik selecteerde, analyseerde en synthetiseerde de relevantste en interessantste inzichten tot een zinvol geheel. Tijdens groepsinterviews konden jongeren met diverse profielen ook zelf hun zegje doen. Zo kwam ik tot een leefwereldschets waarin adolescenten worden ‘doorgelicht’. Het onderzoeksrapport situeert de adolescentie als fase van ontwikkeling, biedt inkijk in de thema's die adolescenten bezighouden en verdiept zich in de persoonlijke en maatschappelijke context waarin de jeugd zich beweegt.

Vis in het water Adolescententijd is 'vragentijd' en jongeren gaan graag in gesprek over belangrijke thema's in hun leven en in de maatschappij. Maar dat neemt niet weg dat ze op eigen kompas willen varen. Eerlijke dialoogpartners zijn welkom, maar wie hen in een (levensbeschouwelijk) keurslijf wil dwingen, krijgt de deur in het gezicht. Dat betekent niet dat vrijzinnig humanistische verenigingen hun eigenheid moeten verloochenen, integendeel. Al zijn ze niet meteen te vinden voor een levensbeschouwing, bij de waarden waar het vrijzinnig humanisme voor staat, voelt de jeugd zich wél als een vis in het water.

"Ik denk dat wij de generatie zijn die dingen gaat moeten veranderen." (Jan, 25 jaar)

"Het gaat hem gewoon om samen in groep te zijn, met dingen bezig te zijn. Dan maakt de activiteit op zich niet veel meer uit. Het aanbod moet in het begin interessant genoeg worden gemaakt en eens de bal rolt, dan loopt het vanzelf." (Inne, 24 jaar)

Van alle tijden De jeugd van tegenwoordig is van alle tijden: nieuwsgierig en onrustig, vol verlangen en vol dromen, verliefd of net verlaten, even kritisch als onzeker... Maatschappelijke veranderingen hebben dan wel een impact op de leefwereld van jongeren, desondanks blijven dezelfde angsten en dromen doorheen de generaties opvallend overeind. En dat vertaalt zich ook in hetgene waarnaar jongeren zoeken: plezier en (ont)spanning, ontmoetings- en ontplooiingskansen, vriendschap en engagement, een klankbord, een vrijplaats. "Ik ben nog altijd op zoek naar wie ik echt wil zijn, mag zijn." (Fatima, 21 jaar)

Uitdagingen Al moet het aanbevelingen-luik in het onderzoek nog worden gefinaliseerd, toch is al duidelijk dat heel wat uitdagingen lonken voor wie met jongeren aan de slag wil. Uitdagingen om organisatiestijlen en -structuren te 'verjongen', samen te werken met andere organisaties, creatieve methodieken te ontwikkelen, oog te hebben voor diversiteit, in te zetten op communicatie... en vooral ook te dúrven experimenteren, met vallen en opstaan. Kortom: uitdagingen om er, in dialoog met jongeren, het beste van te maken, hier en nu en met vertrouwen in de toekomst.


actua

schotelt (on)gehoorzame kunst voor

Cultuurliefhebbers mogen zich in de handen wrijven. Het jaarlijkse Festival van de Vrijheid staat voor de deur. Van 16 tot 25 oktober organiseren deMens.nu en zijn Franstalige zusterorganisatie Bruxelles Laïque voor de dertiende keer deze artistieke kruisbestuiving. Dit jaar draaien de concerten, theateropvoeringen, documentaires en debatten rond het thema bevel en (on) gehoorzaamheid. Julie Van Garsse

Bevel en (on)gehoorzaamheid De onderdrukking van de vrijheid van meningsuiting, het terugschroeven van vrouwenrechten, discriminatie, nationalisme en geweld… Het nieuws staat bol van schendingen van de mensenrechten. De verantwoordelijken scharen zich steeds achter hogere voorschriften en principes. Maar reeds sinds de oudheid komen er kritische stemmen op voor hun vrijheden. Ze stellen regimes ter discussie en roepen op tot ongehoorzaamheid tegenover discriminerende wetten. Dit jaar wil het Festival laten zien hoe het streven naar een rechtvaardige wereld in vele gevallen gepaard gaat met daden van weldoordachte ongehoorzaamheid en geweldloos verzet. Deze kritische blik is ook eigen aan het vrijzinnig humanisme. In zijn strijd tegen dogma’s verzet het zich tegen iedere vorm van religieus conservatisme, marktfundamentalisme en volksnationalisme. Internationale filmcompetitie Theaterliefhebbers komen tijdens het Festival aan hun trekken met Notre peur de n’être. Theatermaker Fabrice Murgia won dit jaar de

foto © Danny Willems

Oostendenaar Arno Hintjens herdenkt de Eerste Wereldoorlog op het Festival van de Vrijheid. Met The Light Front brengt hij liedjes over oorlog en vrede in hedendaagse kleuren. (19/10, KVS)

32


foto © Bernard Benant

Tien dagen lang kan je in de Koninklijke Vlaamse Schouwburg (KVS) en het Théâtre National in het hartje van Brussel terecht voor een spervuur van artistieke uitdrukkingsvormen. Met concerten, theater, films, documentaires, debatten en exposities wil het Festival van de Vrijheid tonen hoe het staat met de rechten en vrijheden van de mens in de wereld.

Tony Allen, één van de oprichters van de afrobeat, brengt een concert ter ere van zijn overleden bandleider: de Nigeriaanse politiek activist Fela Kuti. Daarvoor werkt hij samen met zoon Seun Kuti en het legendarische orkest Egypt ’80. (24/10, Théâtre National)

Zilveren Leeuw op de Biënnale van Venetië en bezingt in dit stuk de virtuele wereld vandaag. In Cet enfant toont regisseur Joël Pommerat het familieleven zoals het is. Op de concertagenda prijken Arno, de vernieuwende muziek van Aka Moon en een dubbelconcert ter ere van Fela Kuti en de afrobeat. Daarnaast kan je op het Festival ook dertig sociaal bewogen documentaires bewonderen. Dit zijn de geselecteerde inzendingen van de internationale filmcompetitie die door het Festival wordt georganiseerd. Zes prijzen zullen worden verdeeld, waaronder de prijs van het Festival van de Vrijheid 2014, de RTBF-prijs en de Lichtpunt-prijs 2014. Meer info? Wil je meer weten over het uitgebreide programma? Surf dan naar www.festivalvandevrijheid.be of neem contact op met het huisvandeMens Brussel via T 02 242 36 02 of [email protected].

actua


column

Geluiden in een stiltegebied

Een eenzame hommel vloog rakelings langs m’n linkeroor. Wat was trouwens dat ergerlijke getik? Onder een breed waaierende struik stonden zo’n 10 vaarzen ijverig te grazen. Hun staarten zwiepten rond om de vliegen te verjagen. The sound of silence zongen Simon & Garfunkel precies 50 jaar geleden. Jawadde, daar kwam nu ook nog een brullende Boeing overvliegen. Zelfs in stiltegebieden kijkt een mens daar niet meer van op. Mijn maag kromp weer bij de gedachte aan het boven Oost-Oekraïne neergeschoten vliegtuig. Hoe stil moet het geweest zijn minuten voor de impact van de explosie in de passagiersruimte? Wat moet er door het hoofd en hart gegaan zijn van mijn collega’s Joep Lange

34


illustratie © GR

en Glenn Thomas en hun vrienden, familie en al die passagiers aan boord van de verdomde vlucht? Hoe akelig stil waren die aangrijpende fotobeelden achteraf in die verlaten velden niet? Gisteren bij het opruimen van mijn inbox nog op een mail van Glenn gebotst die mij vroeg een artikel na te lezen voor eind augustus. Ik heb het nagelezen, wezenloos, verbeterd en dan bewaard ter zijner nagedachtenis…

Marleen Temmerman

Ik prijsde me gelukkig met m’n tuin. Zeker in dit gedeelte achter de fruitbomen was ik ver genoeg van de straat en de buren. Daarachter niks dan uitgestrekte weiden met hier en daar een rijtje populieren, strategisch opgestelde theatergordijnen! Geen wind om het gebladerte te doen ruisen. Zou hier zo’n stiltegebied liggen waar de Vlaamse administraties bevoegd voor natuur en milieu dikke brochures over schrijven? Hoe bijvoorbeeld subsidies kunnen verkregen worden voor geluidsarme landbouwtuigen of wegen met fluisterasfalt. Stiltegidsen kunnen tijdens stiltewandelingen – fluisterend allicht - uitleggen wat het verschil is tussen stil en stilte en wanneer geruisloosheid overgaat in rustig gebrom.

AR

Op een lamme nazomerdag heb ik het eindelijk aangedurfd. Ik verwachtte niemand, moest nergens heen. Weg smartphone, weg laptop. Even de schuif in met die onaffe presentaties en die ongelezen mails. De kranten konden voor de verandering eens netjes opgevouwen op de keukentafel blijven liggen. Ik liep diep de tuin in en gooide een dik kussen op een ligbed. Tijd om plat te gaan, de ogen dicht en de geest op ‘receptief’. Ik was klaar voor een gelofte van stilte die louterend tot herbronning en aansluitende creativiteit zou leiden.

Stilte kan gekmakend zijn. Maar in taal, literatuur en retoriek is het een begeerd thema. Stilte kan inspirerend zijn zoals leegte op een wit blad dat is. Geluid kan in de vorm van muziek binnensluipen als een zoetgevooisde compagnon van de stilte. Maar wat als daar slechte luidsprekers aan gekoppeld worden? Dan kan het irritant worden. Allicht kwamen die gedachten voor de ijscrèmekar de straat inreed met het ontzielde mechanische riedeltje, gestolen van The Chordettes: “(bung, bung, bung, bung…) Mr. Sandman, bring me a dream…” Jazeker, die gastjes van de buren stonden meteen om een Rocket-ijsje te roepen. De mama-buurvrouw lag blijkbaar ook vlakbij de zwiepende koeienstaarten, de hommels en de Boeings van de ‘stilte’ te genieten want een scherp ‘maakt-dat-ge-onmiddellijk-terugin-bed-ligt’ schalde over de tuin. Gedaan met de receptieve geest en de gesloten ogen. Ik had het gehad. Ik trok naar binnen om alle kranten door te nemen, m’n mails na te zien en m’n powerpointpresentaties af te werken. Ramen en deuren dicht, dat spreekt.

Van dag tot dag. Een vrijzinnig humanist in het dagelijkse leven

Marcin: “Wanneer zij ’s zondags naar de mis gaat, blijf ik met de kinderen thuis of gaan we wandelen. Het is dan even haar moment om alles op een rijtje te zetten en dat is nooit een probleem geweest. Toch kan ik echt genieten van sommige katholieke tradities, omdat de families dan samenkomen en er tijd wordt gemaakt voor elkaar.”

illustratie © GRAR

Vrijzinnig humanisme, het is een levensbeschouwing. Maar hoe vertaalt zich dat in het dagelijkse leven? Wat de ene vrijzinnig humanist doet, is niet altijd hoe de andere het ziet. Deze keer vragen we aan een vrijzinnig humanist hoe hij omgaat met het sterke katholieke geloof van zijn Poolse echtgenote.


Wij zijn er voor jou! Je kan bij ons terecht voor: info (o.a. rond waardig levenseinde) – vrijzinnig humanistische plechtigheden – vrijzinnig humanistische begeleiding – vrijzinnig humanistische activiteiten - vrijwilligerswerk huisvandeMens Aalst Koolstraat 80-82 - 9300 Aalst T 053 77 54 44 - F 053 77 97 70 [email protected] huisvandeMens Antwerpen Jan Van Rijswijcklaan 96 2018 Antwerpen T 03 259 10 80 - F 03 259 10 89 [email protected] huisvandeMens Antwerpen Breughelstraat 60 - 2018 Antwerpen T 03 227 47 70 [email protected] huisvandeMens Bilzen Klokkestraat 4 bus 1 3740 Bilzen T 089 30 95 60 - F 089 56 57 94 [email protected] huisvandeMens Bree Opitterstraat 20 3960 Bree T 089 73 05 00 - F 089 73 05 09 [email protected] huisvandeMens Brugge Jeruzalemstraat 51 8000 Brugge T 050 33 59 75 - F 050 34 51 69 [email protected] huisvandeMens Brussel Sainctelettesquare 17 1000 Brussel T 02 242 36 02 - F 02 242 56 17 [email protected] huisvandeMens Diksmuide Esenweg 30 8600 Diksmuide T 051 55 01 60 - F 051 55 01 69 [email protected] huisvandeMens Eeklo Boelare 131 - 9900 Eeklo T 09 218 73 50 - F 09 218 73 59 [email protected] huisvandeMens Genk Grotestraat 10 - 3600 Genk T 089 51 80 40 [email protected] huisvandeMens Gent Sint-Antoniuskaai 2 - 9000 Gent T 09 233 52 26 - F 09 233 74 65 [email protected]

huisvandeMens Halle Molenborre 28/02 1500 Halle T 02 383 10 50 - F 02 383 10 51 [email protected]

huisvandeMens Maasland Pauwengraaf 63 3630 Maasmechelen T 089 77 74 21 - F 089 77 74 22 [email protected]

huisvandeMens Vilvoorde Frans Geldersstraat 23 1800 Vilvoorde T 02 253 78 54 - F 02 253 57 87 [email protected]

huisvandeMens Hasselt A. Rodenbachstraat 18 3500 Hasselt T 011 21 06 54 - F 011 23 55 16 [email protected]

huisvandeMens Mechelen Hendrik Consciencestraat 9 2800 Mechelen T 015 45 02 25 [email protected]

huisvandeMens Zottegem Hoogstraat 42 9620 Zottegem T 09 326 85 70 - F 09 326 85 73 [email protected]

huisvandeMens Herentals Lantaarnpad 20 - 2200 Herentals T 014 85 92 90 - F 014 85 44 39 [email protected]

huisvandeMens Mol Laar 2 bus 3a 2400 Mol T 014 31 34 24 - F 014 31 34 24 [email protected]

De huizenvandeMens zijn een initiatief van deMens.nu

huisvandeMens Ieper Korte Torhoutstraat 4 8900 Ieper T 057 23 06 30 - F 057 23 06 39 [email protected] huisvandeMens Jette Sainctelettesquare 17 1000 Brussel T 02 513 16 33 [email protected] huisvandeMens Kortrijk Overleiestraat 15A 8500 Kortrijk T 056 25 27 51 - F 056 25 27 53 [email protected] huisvandeMens Leopoldsburg Koningstraat 49/gelijkvloers 3970 Leopoldsburg T 011 51 62 00 - F 011 51 62 09 [email protected] huisvandeMens Leuven Tiensevest 40 3000 Leuven T 016 23 56 35 - F 016 20 75 47 [email protected] huisvandeMens Lier Begijnhofstraat 4 2500 Lier T 03 488 03 33 - F 03 488 03 33 [email protected] huisvandeMens Lommel Hertog Jan Plein 24 - 3920 Lommel T 011 34 05 40 - F 011 34 05 49 [email protected]

huisvandeMens Roeselare Godshuislaan 94 8800 Roeselare T 051 26 28 20 - F 051 26 28 26 [email protected] huisvandeMens Ronse Zuidstraat 13 - 9600 Ronse T 055 21 49 69 [email protected] huisvandeMens Sint-Niklaas Ankerstraat 96 - 9100 Sint-Niklaas T 03 777 20 87 - F 03 777 31 64 [email protected] huisvandeMens Sint-Truiden Kazernestraat 10/001 3800 Sint-Truiden T 011 88 41 17 - F 011 31 26 45 [email protected] huisvandeMens Tienen Beauduinstraat 42 3300 Tienen T 016 81 86 70 - F 016 82 40 31 [email protected] huisvandeMens Tongeren Vlasmarkt 11 3700 Tongeren T 012 45 91 30 - F 012 45 91 39 [email protected] huisvandeMens Turnhout Begijnenstraat 53 - 2300 Turnhout T 014 42 75 31 - F 014 42 54 40 [email protected]

Voor meer informatie:

www.deMens.nu

Ik heb geen god nodig om tot moreel hoogstaande waarden te komen. Dirk Verhofstadt ziet atheïsme als basis voor wereldvrede

Recommend Documents