Moslim én homo VORM Jessica Zagers Tekst Thessa Lageman ILLUSTRATIE Peter Welleman
‘Ik heb gekozen om mezelf te zijn’ Binnen veel culturen is het ook in Nederland nog steeds erg lastig om uit te komen voor je geaardheid. Volgens een onderzoek dat het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) afgelopen zomer publiceerde staan vooral Surinaamse, Marokkaanse, Turkse, Chinese en streng protestantse Nederlanders nog niet erg open voor homoseksualiteit. Een groep die er ook nog steeds vaak negatief uitspringt op dit vlak, zijn mensen met een islamitische achtergrond. Volgens veel moslims kun je niet homo, lesbisch of biseksueel zijn en nog steeds in Allah geloven. Dat is althans het beeld dat veel mensen hebben. Maar hoe denken zij daar zelf over? Tegen welke dilemma’s lopen ze precies aan? We voelen vier homo- of biseksuele moslims met verschillende achtergronden aan de tand. Mario (30) is een grote Surinamer met Brabants accent. “Ik heb er maling aan wat mensen denken. Al bidden ze het behang van de muur af, ik blijf zo. Als puber wist ik niet goed of ik nou op mannen of vrouwen viel. Toen ik vijftien was had ik een vriend en een vriendin tegelijk. Toen ik twintig was kreeg ik wat met mijn toenmalige baas. Na zes jaar ging hij opeens met zijn vrouwelijke zakenpartner trouwen en wilde ik lange tijd geen relatie meer. Ik heb
18 N°6
toen een periode veel coke gebruikt. Het maakte me niet uit of ik met mannen of vrouwen naar bed ging. Toen kwam ik erachter dat ik eigenlijk meer biseksueel was.” Via Marokkaanse vrienden hoorde hij over de islam en hij bekeerde zich een half jaar geleden. “Ik vond dat de moslimgemeenschap mij het meest verwelkomde. Ze zeiden tegen me: Mario, als je moslim wordt, dan word je vergeven en dan kun je weer opnieuw
beginnen. Ik was gewend alles te krijgen wat ik wilde. Niks kon me meer gelukkig maken. Alles had ik al gedaan.” Zachtjes: “Ik heb een paar jaar in een criminele bende gezeten. Uit verveling. Verdovende middelen. Ik bracht mensen bij elkaar. We gedroegen ons als een soort diva’s. Maar het maakte me niet gelukkig. Ik had nooit rust. Nu werk ik bij een callcenter en een promotiebedrijf en verdien ik maar tien euro per uur.” Zijn ouders zijn rooms-katholiek. “Ze vinden het prima dat ik moslim ben geworden. Als ik daarin rust kan vinden. Met mijn geaardheid hebben ze meer moeite. Mijn vader vindt dat het een bevlieging is. Mijn moeder geloofde het eerst niet. Ze wil graag dat ik een serieuze relatie aanga en een rustig leven leid. Mijn zus accepteert het niet. Het mag iedereen zijn behalve haar broertje. Maar toen mijn broer erachter kwam, omhelsde hij me en zei dat ik hoe dan ook zijn broertje was.”
“Af en toe zeggen moslims wel tegen mij: dat kan niet, moslim en homo of bi zijn. Dan zeg ik: jij bent niet degene die daarover gaat. En als je dat wel vindt, dan ben je zelf geen goede moslim. Dan durven ze niks meer te zeggen. Ook door de manier waarop ik erbij kijk. Ik ben echt niet bang hoor. Het is mijn leven. Mijn geloof stimuleert me juist om meer mezelf te zijn.” Hij nipt aan zijn zoete witte wijn: “Ik noem mezelf een moderne moslim. Vijf keer bidden per dag vind ik bijvoorbeeld niet nodig. Ik heb wel meer vrienden die moslim en
veel versleten zeg maar. Met name moslims dus. Arabieren vinden mij blijkbaar altijd heel aantrekkelijk. De manier waarop ik kijk en beweeg. Ik zie wel dat ze homo zijn aan de manier hoe ze terugkijken. Een gefrustreerde vent die zegt: wat kijk je nou, homo! Dat zijn vaak de grootste homo’s.” In Suriname is homoseksualiteit legaal. Mario: “Maar het is er nog een veel groter taboe dan hier. Ze worden wel met rust gelaten. Ze zijn echt overdreven, net vrouwen. Ik val alleen op mannen die nog
“Ik noem mezelf niet lesbisch, maar val wel op vrouwen.” homo zijn of biseksueel, maar die komen er niet voor uit.” Hij grinnikt. “Ik heb er wel
mannelijker zijn dan ikzelf. Ik heb nog nooit wat met een homo gehad. Eigenlijk alleen
met hetero’s. Dat denken ze zelf dan.” Bahar (22) is een Turks-Koerdische, geboren en getogen Rotterdamse met lang bruin haar. “Ik noem mezelf niet lesbisch, maar val wel op vrouwen.” Ze glimlacht. “Ik weet het eigenlijk mijn hele leven al. Eerst wist ik niet waarom ik naar meisjes keek. Rond mijn zestiende begon er wat te knagen. Ik wist dat ik anders was dan mijn vriendinnen die veel met jongens bezig waren. In het begin wou ik het niet en stopte ik het weg. Totdat ik op mijn werk een Nederlands lesbisch meisje tegenkwam. Ik was niet verliefd op haar, maar ik heb goed met haar kunnen praten.” Haar ouders weten het niet, denkt ze. “Door je opvoeding krijg je toch een beeld van hoe je moet worden. Trouwen in
19 N°6
“Het is echt een roddelcultuur.” een witte jurk en zo. Toen ik bij een stichting die opkomt voor allochtone homojongeren stage liep, heb ik mijn moeder eens meegenomen en haar een poster van twee zoenende vrouwen laten zien. Ze schrok en zei alleen “Oh”. Later zei ze een keer: “Je praat wel vaak over deze dingen”. Ze vermoedt misschien wat, maar wil het niet weten. Ik zou het wel een keer aan haar willen vertellen. Mijn vader hoeft het niet te weten; met hem kan ik er echt niet over praten. Mijn zus is erachter gekomen doordat ze mijn dagboek had gelezen. Gelukkig reageerde ze heel positief en zei ze dat ik altijd met haar kon praten.” Bahar komt uit een familie van liberale moslims. “Vanuit mijn geloof heb ik niet meegekregen dat homoseksualiteit verkeerd is. Wij geloven dat je een goed mens moet zijn en
20 N°6
anderen niet moet veroordelen. Volgens mij denken de meeste moslims meer aan hun omgeving dan aan het geloof. Ze zijn bang wat de familie en de buren ervan gaan denken. Het is echt een roddelcultuur.” In Turkije is homoseksualiteit
al sinds 1858 officieel legaal, maar er ligt nog steeds een groot taboe op. “In Turkije is het in de grote steden meer geaccepteerd dan bij de Turkse gemeenschap in Nederland. Hier wonen meer conservatieve Turken, die uit de dorpen komen. De eer van de familie
is belangrijk. Als het bekend wordt dat een meisje lesbisch is, mag ze vaak niet meer met andere meisjes omgaan, omdat ze denken dat het besmettelijk is. Vroeger wou ik graag hetero zijn. Een Turkse vriend probeerde me om te praten en me ‘beter’ te maken.” Zelfverzekerd: “Maar ik heb ervoor gekozen om mezelf te zijn.” “Ik vond het eerst wel een raar idee om een relatie met een vrouw te hebben of zelfs seks. Ik heb nu wel een soort vriendinnetje. Ze is ook Turks. Ik denk dat het gemakkelijker is om een relatie te hebben met een meisje van mijn eigen cultuur omdat ze me beter begrijpt. Ik zou wel willen dat het serieuzer wordt, maar zij is er nog niet klaar voor. Ik wel, ik heb het nu geaccepteerd, maar zij is er nog maar kort geleden achter gekomen dat ze op vrouwen valt.” Orhan Bucakli (31) is half Turks, half Syrisch. Hij heeft halflang donker haar en
een stoere baard. Misschien ken je hem van de cover van L’HOMO. “Als ik een drankje had om hetero te worden, dan had ik het opgedronken. Het is gewoon lastig om gay te zijn. Het mag niet. Dat staat in onze Koran. Maar ik denk dat God mij zal vergeven. Ik kan mezelf echt niet veranderen. Ik heb van alles geprobeerd.” Tegenwoordig geeft hij voorlichting op MBO’s om de homovijandigheid te bestrijden.
“Dan laten we zien wat we meemaken, hoe we ons voelen.” Hij werkt ook als model en in de herfst verschijnt een boek over zijn leven en coming out. “Ik denk dat ik hier heel veel Turkse en Arabische gays mee kan helpen. Bang ben ik alleen voor God. Toch vind ik het wel zielig voor mijn ouders.” Een Turkse vriend, die op bezoek is en nog in de kast zit, slaat een arm op hem heen. Op zijn achttiende werd hij uitgehuwelijkt. “We kregen heel snel twee kinderen en toen had ik helemaal geen
tijd om na te denken en naar mannen te kijken. Toen ik zesentwintig was, kwam ik mijn eerste vriend tegen en vertrok ik naar Amsterdam. Mijn ouders zijn best moderne moslims. Maar er zijn gewoon twee dingen die echt niet mogen: seks voor het huwelijk en gay zijn. Niemand had het verwacht. Ook mijn vrouw niet. Ik heb haar gevraagd om het aan mijn familie te vertellen. Ik kon het niet uit mijn mond krijgen.” Sindsdien spreekt hij zijn ouders niet meer. “Als ze over een paar jaar weer contact met me zoeken, dan wil ik het niet meer. Ik ben nu vier jaar verder. Toen ik ze echt nodig had, waren ze er niet voor mij.” Het afgelopen jaar organiseerde hij feesten bij de Arabische gaybar Habibi Ana in Amsterdam. Opmerkelijk genoeg werkt zijn ex-vrouw nu af en toe op deze feesten in de garderobe. “Ze steunt me nu wel, maar toch denkt ze dat gay zijn een ziekte is.”
met eenzaamheid, jezelf niet accepteren.” “En lekkere seks,” vult de Turkse vriend aan met brede grijns, “vorige week hebben we het met zeven mannen geprobeerd.” Ze gieren het uit. “Maar dat was wel erg veel! En we vallen niet op elkaar hoor.” Orhan: “Ik val op oudere mannen. Beren. Groot en behaard. Ik moest altijd al de sterke man thuis zijn voor mijn vrouw en kinderen. Arabische gays zien er meestal vrouwelijker uit dan Turkse gays. Ze zitten allemaal in de kast en dan weten ze niet hoe ze zich moeten gedragen. Blijf jezelf man. Toen ik net van Uden naar Amsterdam was gekomen, nam mijn eerste vriend me mee naar zo’n leerbar en daar hadden ze seks in het openbaar. Ik schrok me kappot. Maar ik ben er nu aan gewend. Het is een en al vrije relaties.” Een oudere vrouw met kort blond haar komt binnen. Ze kust haar vrienden
Je hebt heel veel verschillende gayscenes in Amsterdam, vertelt Orhan. “Je hebt de Turken, de Arabieren, de Chinezen. Alleen de Nederlanders mixen. Soms walg ik van de gayscene hier. Toch kun je hier niet weg omdat het je familie is. Tachtig procent van de gays zit aan de drugs: xtc, ghb, ketamine, van alles. Ik denk dat het te maken heeft
21 N°6
innig op de mond en roept blij: “Ik ga over twee maanden trouwen!” “Dit is nu mijn familie,” zegt Orhan weemoedig. Het is net uit met zijn vriend, de Egyptische eigenaar van de Habibi Ana bar. “Hij heeft me er weer helemaal bovenop geholpen toen ik aan de coke was geraakt. Ik heb veel gehuild, mijn familie gemist. Maar we zitten in een andere levensfase. Hij is christen, maar daarom is het niet uitgegaan.” Lachend: “Ik heb natuurlijk wel eens geprobeerd hem te bekeren. Maar door hem ben ik juist geloviger geworden. Eerlijk gezegd heb ik ook iemand anders ontmoet, maar ik denk dat dat ook niks gaat worden. Ik wil nu eindelijk eens vrij zijn.” Ahmad (28) is accountant in Koeweit. Op zijn twaalfde kwam hij erachter dat hij homo is. “Ik heb het pas een paar jaar geleden geaccepteerd. Alleen mijn beste vrienden weten het. Mijn familie kan ik het niet vertellen, want ze zullen het nooit begrijpen. Het is voor mij heel erg een privézaak. Als ik te open ben, zal er veel geroddeld worden en kan het mijn carrière schaden. Sommige
vrienden reageerden verbaasd, maar ze hebben me geaccepteerd zoals ik ben. Ik hoop dat mensen me als persoon waarderen en verder kijken dan mijn seksuele identiteit.” Hij is opgevoed als moslim, maar is sinds zijn vijftiende atheïst. “Homoseksualiteit is niet toegestaan in de islam. Ik
denk dat iemand die moslim en homo is altijd met een intern conflict leeft. Ik vond heel veel dingen in de islam niet eerlijk en onlogisch. Ik geloof in wetenschap, gelijkheid tussen mannen en vrouwen en vrijheid van meningsuiting. Dat vind ik niet terug in de islam. Ook zie ik geen bewijs voor
“Mijn familie kan ik het niet vertellen, want ze zullen het nooit begrijpen.” 22 N°6
het bestaan van een schepper. Mijn familie is heel religieus. Ze weten wel dat ik niet gelovig ben, maar we praten er niet over.” Hij leunt achterover. “Mijn ouders pushen mij heel erg om te gaan trouwen. Als ze daarover beginnen, zeg ik altijd dat ik er nog niet klaar voor ben of dat ik mijn vrouw zelf wil vinden zonder hun bemoeienis. Soms geef ik ze valse hoop om ze een tijdje rustig te houden.” Homoseksualiteit is illegaal in Koeweit, net als in de meeste Arabische en moslimlanden, Irak en Jordanië uitgezonderd, en in Gaza is het alleen voor vrouwen toegestaan. In de Arabische wereld is Libanon het meest vrij op het gebied van homorechten. In Beiroet bestaan gaybars en organisaties die strijden voor LGBTrechten. Veel homoseksuelen in Koeweit zwichten voor de sociale druk en trouwen. Sommigen leiden een dubbelleven. Er zijn ook huwelijken tussen homo’s en lesbiennes die elkaar vrijlaten na het huwelijk. Sinds acht maanden heeft Ahmad “een liefhebbende en zorgzame” vriend. Als er geen bekenden bij zijn, kunnen ze elkaars hand wel vast houden. Zoenen in het openbaar is verboden, maar dat geldt ook voor heteroseksuelen. “Ik heb eerder vriendjes gehad
en zelfs een paar vriendinnen toen ik nog niet zeker wist of ik homo- of heteroseksueel was. In de toekomst zou ik graag met mijn vriend gaan samenwonen, maar dat is erg moeilijk hier. Maar bang om problemen te krijgen met de autoriteiten ben ik niet. De wetten bestaan vooral op papier en ik hoor nooit dat homo’s opgepakt worden. Er zijn een paar cafés en andere plaatsen waar homo’s elkaar ontmoeten, maar het meeste gaat via internet. Zowel atheïsme als homoseksualiteit zijn hier grote taboes, maar ik kan er toch wel iets gemakkelijker voor uitkomen dat ik niet gelovig ben dan dat ik homo ben. Maar het wordt tegenwoordig in ieder geval erkend dat homoseksualiteit bestaat. Twintig jaar geleden kon je er niet eens over praten.” In Nederland is homoseksualiteit sinds 1811 legaal, in navolging van Napoleontisch Frankrijk. In sommige Europese landen is dat pas sinds de jaren negentig van de vorige eeuw het geval. Ahmad bezocht Nederland vorig jaar: “Ik was verbaasd om te horen dat homostellen bij jullie niet alleen kunnen trouwen maar ook kinderen
mogen adopteren. Ik denk dat je kunt meten hoe vrij een land is aan de hand van de homorechten. Toch zou ik niet willen emigreren. Er zijn meer dingen in het leven, zoals familie, vrienden en werk. Ik leid een comfortabel en gelukkig leven.” De namen van twee van de vier geïnterviewden zijn op hun verzoek gefingeerd.
Steeds gewoner, nooit gewoon Het bewuste rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau bracht afgelopen zomer aardig wat teweeg. Enkele conclusies die hier in te lezen waren: • Onder Marokkaanse, Turkse, Chinese en (iets minder) Surinaamse Nederlanders wordt openlijke homoseksualiteit snel gezien als gebrek aan loyaliteit en respect tegenover de familie. • Hoewel seks tussen personen van hetzelfde geslacht in de herkomstlanden van migranten niet ongewoon is, moeten mensen zich niet als homoseksueel identificeren. Ook de homoen biseksuelen uit etnische minderheden kiezen liever voor discretie dan voor zichtbaarheid. Ze vinden de ‘witte’ homoscene vaak veel te expliciet en op erotiek en seks gericht. • Voor veel niet-westerse Nederlanders is homoseksualiteit iets van westerlingen en ongelovigen. Vaak wordt de afwijzing van homoseksualiteit gelegitimeerd vanuit de religie, maar daarachter gaan traditionele opvattingen schuil over huwelijk, familie en voortplanting en over mannelijkheid en vrouwelijkheid. • Onder migranten is homoseksualiteit bedreigender voor heteromannen dan voor heterovrouwen. Moeders, zussen en nichten staan vaak positiever tegenover homo’s en homo-emancipatie.
Meer informatie? Rapport Steeds gewoner, nooit gewoon. Acceptatie van homoseksualiteit in Nederland van het Sociaal Cultureel Planbureau • Respect2Love, onderdeel van het COC - www.respect2love.nl • Veilige Haven, onderdeel van Schorer - www.veilige-haven.nl • i2Rotterdam, onderdeel van stichting Rotterdam Verkeerd - www.i2rotterdam.nl • Stichting Secret Garden - www.stichtingsecretgarden.nl
23 N°6
