www.khk.be
Wat heb je nodig om rond te komen? Referentiebudgetten voor een menswaardig inkomen Bérénice Storms & Karel Van den Bosch Katholieke Hogeschool Kempen & Centrum voor Sociaal Beleid Herman Deleeck
Antwerpen, 17 februari 2011
PROBLEEMSTELLING www.khk.be
Vraagstelling: Hoeveel middelen heeft een gezin nodig om op een menswaardige manier te participeren in onze samenleving?
Doelstelling: Richtnormen ontwikkelen voor het toetsen van leefsituaties aan de menselijke waardigheid.
1
MAATSCHAPPELIJKE EN WETENSCHAPPELIJKE RELEVANTIE www.khk.be
¾
Behoeften aan een algemeen normensysteem voor: ¾ ¾ ¾ ¾ ¾
¾
OCMW’s Arbeidsrechtbanken Collectieve schuldenregeling Vredegerechten …
Nood aan wetenschappelijke norm om uitspraken te doen over: ¾ ¾
Omvang van de armoede Doeltreffendheid minimuminkomensbescherming
2
www.khk.be
Maatschappelijke participatie: bijhoren & bijdragen Sociale uitsluiting
Gezondheid:
Autonomie:
• Gezonde voeding
•Veilige kindertijd
• Geschikte kleding •Adequate huisvesting • Gezondheidszorg en persoonlijke verzorging •Rust •Ontspanning
www.khk.be
•Betekenisvolle relaties •Mobiliteit •Veiligheid
Inhoud korven (aard, kwaliteit, hoeveelheid en prijs)
¾ Drie criteria: ¾ Gezonde levensstijl mogelijk ¾ Autonome keuzes over invulling maatschappelijke rollen ¾ Aanvaard door lageinkomensgezinnen
3
www.khk.be
¾ Vuistregels: ¾ ¾ ¾ ¾
Normatieve budgetten Maximale transparantie Flexibel aanpasbaar Lange termijnbudgetten
www.khk.be
Inhoud korven
Vb. niet werkende gezinsleden op actieve leeftijd in goede gezondheid
4
GEZONDE VOEDING ¾ Criteria: ¾
¾
¾ ¾
Gezonde, evenwichtige en gevarieerde voeding (Hoge gezondheidsraad, Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie) voorkeur /middenweg: 5/2 ¾ Voorkeursproducten: goedkoopste ¾ middenwegproducten: zoveel mogelijk variatie, verantwoordbaar binnen een minimumbudget Aanvaardbaar (focusgroups) Inclusief eet-en bereidingsbenodigdheden
gezonde voeding
5
Gezonde voeding
Geschikte kleding www.khk.be
¾ Criteria: ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾
Bescherming bieden tegen alle weersomstandigheden Casual kleding, multifunctioneel Identiteit verschaffen Nieuwe kleding Ondergoed: Hoge kwaliteitseisen aan schoenen en regenkleding Lage, maar geen bodemprijzen Levensduur: kinderen (1 jaar), volwasssenen (2 jaar) Zeeman, Wibra, C&A, JBC, Brantano
¾ Inclusief: materiaal voor opbergen en onderhouden van kleding
6
Geschikte kleding
Geschikte kleding
7
www.khk.be
¾
¾
Persoonlijke verzorging en adequate gezondheidszorg Achterliggende principes persoonlijke verzorging: ¾ Handhaven gezondheid en bestrijden van infecties ¾ Zelfrespect ( sociale exclusie) Persoonlijke verzorging ¾ Handhygiëne ¾ Mondhygiëne ¾ Algemene hygiëne ¾ Cosmetica ¾ Voorbehoedsmiddelen
Persoonlijke verzorging en adequate gezondheidszorg
www.khk.be
¾
¾
Achterliggende principes gezondheidszorg: ¾ Budgetten voor “gezonde” personen ¾ Gebruik van medische zorgen wordt bepaald door: - Behoefte - Neiging tot gebruik - Mogelijkheid tot gebruik Æ Geen harde criteria: externe validering (Domus Medica) Gezondheidszorg: ¾ Arts, geneesmiddelen (infectieziekten, traumata, psychosociaal welzijn, preventie) ¾ Ziekenfondsbijdrage ¾ Hospitalisatieverzekering ¾ Zorgverzekering
¾
reële medische kosten!
8
9
Adequate huisvesting Criteria (geoperationaliseerd m.b.v data van de
Woonsurvey 2005 door K. Heylen (HIVA)) : Adequate huisvesting ¾ Kwaliteitsvolle woning:
¾ www.khk.be
Veiligheid en bescherming bieden Interne en externe bouwfysische kwaliteit Sanitair moet dagelijkse hygiëne toelaten ¾ Comfortniveau: badkamer (bad of douche), toilet ¾ Voldoende ruim ¾ Aantal slaapkamers: één voor ouders, één per twee kinderen van hetzelfde geslacht ¾ Woonomgeving ¾ Aanwezigheid van voorzieningen ¾ Woonzekerheid ¾ Een betaalbare prijs ¾ ¾ ¾
Adequate huisvesting Adequateillustratief huisvesting ¾ Huisvestingskosten:
www.khk.be
¾
¾ ¾
¾
Mediane huurprijs van kwaliteitsvolle woningen in Vlaanderen ¾ Private huisvestingsmarkt (sociale huisvestingsmarkt) Mediane verbruikerskosten in kwaliteitsvolle woningen Overige huisvestingskosten ¾ Onderhoud (poetsen, verven, behangen,…) ¾ Herstel
Hulpverlening: vertrekken van reële huisvestingskosten!
10
11
Veiligheid:veilig wonen ¾ Veiligheid ¾ ¾ ¾ ¾
Basisbankdienst Brandverzekering Familiale verzekering Preventie brandveiligheid
12
Rust en ontspanning ¾ Uitgangspunten: ¾ Gezondheid ¾ Recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing (art. 23 Belgische grondwet) ¾ Participatiedecreet ¾ Steunpunt vakantieparticipatie
¾ Rust en ontspanning: ¾ Bed en beddengoed ¾ Binnenlandse vakantie ¾ Deelname aan georganiseerde (verenigingsleven) en niet- georganiseerde vrijetijdsaanbod ¾ Tv, dvd, radio-cd
13
14
Veilige kindertijd ¾ Criteria : ¾ Opgroeien in liefde en veiligheid ¾ Nieuwe ervaringen opdoen ¾ Lof, erkenning en positieve feedback ¾ Graduele uitbreiding verantwoordelijkheden
¾ Concreet gemaakt o.b.v. ¾ Internationaal verdrag inzake de Rechten van het Kind ¾ Vlaams Jeugdbeleidsplan ¾ Deskundigen jeugdbeleid en –zorg (Delphi)
Veilige kindertijd ¾ Concrete uitgaven: ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾
Gezinsuitstap GSM tieners Verjaardagsfeestje voor klasgenootjes Bibliotheekabonnement Deelname aan georganiseerde (verenigingsleven) en niet- georganiseerde vrijetijdsaanbod Speelgoed Cultuurparticipatie Directe onderwijskosten Uit eten/afhaalmaaltijd Zakgeld
15
16
Onderhouden van relaties ¾ Mensen zijn sociale wezens: ¾ Fundamentele behoefte aan verbondenheid: identiteitsontwikkeling ¾ Wederkerige afhankelijkheid
¾ Onderhouden van relaties ¾ Vrienden- en familiebezoek ¾ GSM, computer, internetaansluiting en fototoestel ¾ Feesten ¾ Uit eten, afhaalmaaltijd ¾ Huisdieren ¾ Gezelligheid thuis ¾ Burgerverplichtingen
17
Mobiliteit ¾ Uitgangspunten: ¾ Mobiliteit noodzakelijk om verschillende maatschappelijke rollen adequaat te kunnen vervullen ¾ Decreet basismobiliteit: 90% woonzones een gegarandeerd aanbod openbaar vervoer
¾ Mobiliteit: ¾ Fiets ¾ Busabonnement ¾ Rail Pass
18
TOTAAL BUDGET 2008 2151 1905 1683 1554 1295
1874 1579
1403 1274 978
Budget 2011= budget 2008*1,023
19
TOTAAL BUDGET met sociale voordelen en sociale huisvesting 2008 1715 1482 1336
1052
1210 1457 1232
1076 950 704
Budget 2011= budget 2008*1,023
Kostprijs kind Eenoudergezin
Tweeoudergezin
20
Valorisatiemogelijkheden budgetstandaard
De budgetstandaard kan worden gebruikt voor: 1. Beoordelen van doeltreffendheid minimuminkomensbescherming 2. Financiële opvoeding en preventie 3. Meten van armoede 4. Aanmoedigen van politici voor verder het uitbouwen van een sociaal inclusieve samenleving
www.khk.be
1. Doeltreffendheid minimuminkomens Niet werkenden op actieve leeftijd Huurder prive sector
Huurder sociale sector
Eigenaar, zonder hypotheek
Leefloon
Werkloos
Invaliditeit
Eigenaar, met hypotheek
2500
www.khk.be
2000
1500
1000
500
0
2500
2000
1500
1000
500
0 koppel
koppel + kind (j, 2 jaar)
koppel + kind (m,4jaar)
koppel + kind (j, 8 jaar)
koppel + kind (m,15 jaar)
koppel + kinderen (2, 4 jaar)
koppel + kinderen (4, 8 jaar)
koppel + kinderen (8, 15 jaar)
21
1. Doeltreffendheid leefloon en aanvullende steun www.khk.be
-300
-244 -179 -106
De budgetstandaard naar huishoudelijke bestedingscategorieën all (vrouw)
Bank en verzekering Huur, verbruikerskosten Ziekenfondsbijdrage, zorgverzekering, hospitalisatieverzekering internet, kabeltv, vakbondsbijdrage, provinciebelasting TOTAAL vaste (maandelijkse) uitgaven (niet-discretionair inkomen) Voeding Klein onderhoud woning (poetsgerief, spaarlampen) Gezondheid en verzorging Kleding Herstel schoenen,schoensmeer, naaigerief en waspoeder Vervoer (trein, bus, onderhoud fiets) Ontspanning, onderhoud relaties, onderwijs, zakgeld Nazicht boiler, centrale verwarming, herstellingen aan woning Rest- en GFT afval TOTAAL Leefgeld (discretionair inkomen) Keukenuitrusting Rookmelders en zaklamp Bed en toebehoren Wasmachine, strijkijzer en -plank, droogrek, wasspelden, kleerkast Fiets Groot onderhoud woning (verven, behangen, vloerbekleding en gordijnen vervangen) computer, printer, fototoestel, tv+dvd+radiocd, GSM, zetel, kast, tafeltje TOTAAL Spaargeld duurzame consumptiegoederen (discretionair inkomen)
all (man)
all+ ki all+ ki 2 8
all+ ki 15
all+ ki 2,4
all+ ki 8,15
kop+ki kop+ki 2 8
kop
kop+ ki 15
kop+ 2,4
kop+ 8,15
15 510
15 510
16 656
16 656
16 656
16 656
18 715
15 556
16 657
16 657
16 657
16 657
18 716
16
16
20
20
20
23
23
27
30
30
30
33
33
42
42
43
43
43
43
43
43
43
43
44
44
44
584 150
584 166
736 202
736 261
736 298
739 263
800 405
641 285
747 328
747 391
747 430
750 397
811 540
2 32 34
2 24 29
2 49 77
2 51 87
2 58 99
3 67 121
3 79 151
2 54 63
3 71 106
3 73 116
3 81 127
3 89 149
3 100 180
6 25
6 25
10 25
10 27
9 48
14 27
13 50
8 50
12 50
12 52
12 72
16 52
16 75
61
61
85
139
197
115
269
102
129
183
241
157
311
13 2 327 12 4 2
13 2 329 12 4 2
13 2 465 13 4 9
13 2 593 16 4 4
13 2 726 16 4 4
13 4 626 14 4 11
13 4 987 17 4 6
13 2 579 16 4 4
13 4 716 17 4 10
13 4 848 17 4 6
13 4 984 17 4 6
13 13 4 4 880 1242 17 18 4 4 12 8
5 3
5 4
6 4
6 4
6 6
7 6
7 7
6 7
7 8
7 9
7 10
7 10
7 11
11
11
13
13
13
15
16
11
14
14
14
15
16
29
29
29
30
33
29
33
31
32
32
34
32
34
66
67
77
77
81
85
89
79
91
87
91
97
98
22
Noodzakelijk inkomen en uitgekeerd leefgeld in het kader van schuldbemiddeling Noodzakelijk inkomen (budgetstandaard)
all all all+ ki all+ ki all+ ki all+ ki all+ ki (vrouw) (man) 2 8 15 2,4 8,15
kop
kop+ kop+ kop+ kop+ kop+ ki 2 ki 8 ki 15 2,4 8,15
TOTAAL Leefgeld TOTAAL Spaargeld duurzame consumptiegoederen
327
329
465
593
726
626
987
579
716
848
984
66
67
77
77
81
85
89
79
91
87
91
TOTAAL DISCRETIONAIR INKOMEN
393
396
542
670
807
711
1076
658
807
935 1075
880 1242 97
98
977 1340
Cumulatief % dossiers naar toegekend maandelijks leefgeld (VCS, 2009) 0-100
0-200
0-300
0-400
0-500
0-750
0-1000
10
19
50
79
93
99
100
Eenoudergezin
4
6
19
37
64
89
100
Koppel Koppel met kinderen
3
6
14
27
58
90
96
7
13
33
52
70
87
96
Alleenstaand
2. Financiële educatie/preventie www.khk.be
23
3. Armoedemeting Budgetstandaard voor niet werkenden, in goede gezondheid, Vlaanderen 2010
Sociale huur Private rent Eiigenaar met afbetaling Eigenaar zonder afbetaling EU-SILC
www.khk.be
5. Aanmoedigen van politici om verder te werken aan een sociaal inclusieve samenleving
• De budgetstandaard geeft niet enkel het inkomen dat nodig is om menswaardig te leven, • politici kunnen hem gebruiken als inspiratiebron om verder te bouwen aan een sociaal inclusieve samenleving
24
4. Aanmoedigen van politici om te werken aan een sociaal inclusieve samenleving Indien auto nodig+ 292€ !
Geen maximumfactuur SO Maximumfactuur Basisonderwijs
Huisvestingskosten+ 50% !
leefkosten
Vaste kosten Noodzakelijk spaargeld
Besluit www.khk.be
¾ Bugetstandaard: richtnorm voor beoordelen van individuele leefsituaties in functie van de menselijke waardigheid ¾ Adequate armoedelijn? ¾Ja, menswaardig participeren niet mogelijk met gezinsinkomen < budgetstandaard ¾Neen, in realiteit hebben gezinnen vaak meer nodig (bij gebrek aan vereiste competenties, wegens ziekte, hogere huisvestingkosten, …)
25
Besluit www.khk.be
¾ Adequate hulpverlening: ¾ Menswaardig inkomen ¾ Minimuminkomens zijn vandaag de dag ontoereikend
¾ Aandacht voor individuele en maatschappelijke condities ¾ Individuele competenties: leren budgetteren ¾ Maatschappelijke condities: pleidooi voor rechtvaardiger,offensiever en dynamischer (lokaal) sociaal beleid
Voor wie meer wil lezen: www.khk.be
• Storms, Van den Bosch, 2009, Wat heeft een gezin minimaal nodig? Een budgetstandaard voor Vlaanderen, Leuven:Acco • www.menswaardiginkomen.be
• Ppt terug te vinden vanaf op: http://onderzoek.khk.be/domein_SociaalEcon omischBeleid/dienstverlening.asp
26
