Ik doe mijn werkstuk over:
Coeliakie Hoofdstukken: 1) Inleiding 2) Wat is coeliakie en wat is gluten? 3) Hoe ontdek je coeliakie? • bloedtesten • dunnedarmbiopsie 4) Hoe leef/overleef je coeliakie? Het coeliakie dieet 1
5) Nieuwe ontdekkingen • Sporten zonder gluten: Tef • Een nieuwe pil? 6) Weetjes
7) Glutenvrije recept 8) Bronnen
2
Inleiding Mijn werkstuk gaat over coeliakie/gluten intolerantie omdat ik coeliakie/gluten intolerantie heb en er al bijna mijn hele leven mee zit. Dus… vond ik het wel interessant om het daar over te doen, en uit te zoeken wat ik nou eigenlijk voor’n allergie heb. Nu gaan jullie eindelijk te weten komen wat gluten is. Veel plezier in het lezen van mijn werkstuk!!!!!!
Wat is coeliakie en wat is gluten? Coeliakie is een voedsel intolerantie ofterwel een allergie. Coeliakiepatienten kunnen niet tegen GLUTEN. Gluten zit in de granen : • • • • • •
Tarwe Rogge Gerst Haver Spelt Kamut
Granen bestaan groots uit koolhydraten en kleins uit eiwitten. Die eiwitten bestaan voor de meerendeel uit gluten. Gluten is opgebouwd uit glutamine en
3
gliadine. Voor gliadine ben ik (en alle coeliakie patienten) overgevoelig of allergisch. Als je coeliakie hebt beschadigt, eten waar gluten in zit, het slijmvlies van je dunnedarm. Daardoor kan de dunnedarm zijn werk niet goed doen. Een ‘’gezonde” dunnedarm heeft heel veel darmvlokken of villi. Villi vergroten het darm oppervlakte zodat er voedingsstoffen opgenomen kunnen worden. Als je coeliakie hebt vernietigt of beschadigt gluten de villi.
Hoe ontdek je Coeliakie? • Bloedtesten • Dunnedarmbiopsie Je ontdekt dat je coeliakie hebt door grote lichamelijke klachten te hebben. Kinderen met coeliakie lijden onder: • Weinig eetlust • Overgeven • Diarree • Bloedarmoede • Dunne armen en benen • Verminderde weerstand 4
• Spierslapte • Verstopping • Tandglazeur problemen
• Grote buik • Groei achterstand Volwassenen met coeliakie lijden van meer complexe problemen zoals huidziekte (dermatitis herpetiformis) en soms epilepsie en spieratrofie! Spieratrofie betekend dat je spieren gelijdelijk verminderen in kracht. Vaak komt het voor dat volwassenen met verschrikkelijk klachten zoals miskramen, depressies en botontkalking, coeliakie al jaren hebben maar het niet wisten!!! Voor de diagnose (diagnose betekend dat de dokter stelt vast welke ziekte of conditie je hebt!) moet je naar het ziekenhuis gaan om coeliakie vast te stellen. Daar tappen ze bloed (bloedtesten) om te kijken of er afwijkingen zijn die kan verwijzen naar coeliakie. Maar heel vaak zijn de afwijkingen (bijvoorbeeld bloedarmoede) symptomen van andere ziektes. Het is bijna onmogelijk een definitieve diagnose van coeliakie vast te stellen zonder een dunnedarmbiopsie te ondergaan. Een darmbiopsie vind plaats onder licht narcose. Een stuk van de dunne darmwand wordt weggenomen voor verdere onderzoek. Coeliakie patienten hebben
5
een zichtbare afwijking: zij hebben zeer dunne slijmvlies en bijna geen darmvlokken (villi). Er zijn meer coeliakiepatienten dan je denkt! 1 op de 200-300 mensen in de westerse wereld heeft last van een glutenallergie! Dus in Nederland zijn er ongeveer 60.000-70.000 coeliakiepatienten. Maar toch zijn er maar 10.000 mensen die 100% weten dat ze coeliakie hebben! Hoe kan dat? Dr. Frits Koning van het Nederlandse Coeliac Disease Consortium antwoord de vraag als volgt, “Het duurt vaak lang voordat de diagnose wordt gesteld. Iemand moet erg vaak met buikpijn klachten bij de huisarts komen, eer er een verwijzing voor verder onderzoek komt.”
Hoe leef/overleef je met coeliakie? Het Coeliakie dieet
6
De enige manier om gezond te blijven als je coeliakiepatient bent is om een strikt dieet te volgen. Een glutenvrije dieet!! Ook moet men veel vitaminen innemen omdat coeliakie patienten last van ijzertekort hebben. Het lijkt alsof het makkelijk is om een glutenvrij dieet te volgen maar dat is het niet! Waarom? “Eén kruimeltje paneermeel is voor veel mensen al voldoende om ziek te worden", aldus diëtiste Janet van Gemert van de Nederlandse Coeliakie Vereniging. Gluten zit niet alleen in gewoon brood maar natuurlijk ook in beschuit, gebak, koek, muesli, pasta, cake en taart. Een van de grootste boosdoeners is gemodificeerd tarwezetmeel, een bindmiddel gebruikt voor sauzen, beleg, roomijs, blikvoeding en soms zelfs in drinken!!!!! Om gezond te blijven moet een coeliakie patient altijd verpakkingen lezen voordat men een produkt kan kopen. Niet alles is een rijstwafel! Gelukkig is er tegenwoordig erg veel glutenvrije eten te kopen bij de natuurwinkel en op verschillende websites.
7
Produktenlijst (glutenvrij van natuur) Rijst Soya Mais Gierst Boekweit Tapioca Teff Sorghum Quinoa En nog andere exotische granen Bindmiddelen (glutenvrij) Maizena Aardappelzetmeel Cassave Kuzu Agar-agar Guarpitmeel Xanthaangom En nog wat meer exotische produkten
Nieuwe ontdekkingen Sporten voor toppers zonder gluten: Teff 8
Teff is een graansoort dat in Ethiopie voorkomt. OostAfrikaanse mensen eten teff in plaats van andere granen al 5500 jaar. Veel topsporters uit Ethiopie beweren dat teff de koning van alle graansoorten is: het bevat veel mineralen, Teff is heel licht in tegenstelling tot tarwe en is rijk aan vitamine C en eiwitten. Een artikel uit de NRC en een uit het AD van 6 april 2006, dus heel recentelijk, vertellen veel over de supergraan teff en super atleten (zie verwijzing onder bronnen).
Een nieuwe pil? Is coeliakie te genezen? Onderzoekers van een bekende Amerikaanse universiteit (Stanford) en de universiteit van Oslo schreven dat in een aantal jaren coeliakie te bestrijden is met een pil. Maar volgens Nederlandse experts (waaronder dr. Frits Koning) zou de pil niet helpen omdat de ziekte veel te complex is.
9
Weetjes Wist je dat…er in de Romeinse tijd al een beschrijving van een ziekte dat op coeliakie lijkt? Wist je dat… quinoa door de Aztec indianen was gebruikt? Wist je dat…2% van alle Finnen hebben coeliakie? Wist je dat…een Britse arts heeft coeliakie beschreven in 1888? Wist je dat…in 1950 een Nederlandse arts Willem Dicke een belangrijke studie (de eerste echte!) over een positief effect van de hongerwinter in de oorloog deed? Omdat er geen tarwebloem was, werden coeliakie kinderen beter. Wist je dat…de Super de Boer in Hilversum (het beste supermarkt van heel Nederland) heeft ook een enorme glutenvrije assortiment! Wist je dat…normaal gesproken kan coeliakiepatienten geen bier drinken omdat men mout (ontstaat door tarwe of 10
gerstekorrels te laten kiemen) gebruikt om bier te brouwen. Maar sinds 2004 is er een Ierse glutenvrije bier te koop bij de Natuurwinkel! Wist je dat…..glutaminezuur, een smaakversterker in hartige producten heeft GEEN gluten! Als je uiteten gaat, wat moet je opletten? Soms ga ik in de keuken om uit te leggen wat voor ziekte ik heb en om te vragen wat ik zou kunnen eten. Ik vraag meestal aan de obers of een gerecht glutenvrij is. Hoe is het leven met een niet-glutenvrije familie?? 2 broodroosters 2 broodmachines aparte keukengerei zoals broodplanken speciale aanrecht voor het voorbereiden van glutenvrij eten bijvoorbeeld voor mijn schoollunch) • aparte vakken in de koelkast • soms frustrerend als anderen bijvoorbeeld luxe gebak eten en ik dat niet kan eten • • • •
Glutenvrije recept 11
Dankzij veel leerzame websites kan ik veel recepten en ook dieëtadvies vragen! Misschien niet de allergezondste recept maar toch heel erg lekker!
CHOCOLADE BROWNIES (glutenvrij!) Ingrediënten 1000 gram Teff meel (of tapioca meel gemengd meet rijstmeel) 1000 gram boter of margarine 750 gram suiker 750 gram chocolade in stukjes 4 eieren 20 gram bakpoeder rozijnen en nootjes (walnoten zijn heel erg lekker) naar wens Recept Boter en chocolade smelten (het kan in de magnetron!) Gekloppte eieren toevoegen en goed mengen. Alle andere ingrediënten mengen en verwerken. Plaats je deeg in een grote bakpan dat ingevet is (olie of boter). Bakken op 150° voor 50 minuten. Laat de brownies even afkoelen en dan smullen! 12
Bronnen Gluten intolerantie, uitgeverij OWEL, 2001. De glutenvrije keuken: Tips en Recepten The Gluten-Free Gourmet Living Well Without Wheat, Bette Hagman, Harry Holt Company, 1990 Gluten-Free Cooking, The Australian Women’s Weekly The New England Journal of Medicine, “The Ethiopian Cereal Tef in Celiac Disease, 20 October 2005. “Wondergraan voor lopers”, Pim van Esschoten, AD, 14 maart 2006. “Supergraan geheim Ethiopische atleten, de Telegraaf, 6 april 2006. www.cyberpoli.nl www.coeliakieforum.nl www.schoolenallergie.nl 13
http://online.wsj.com/article “Belatedly, an Illness of the Intestines gets Notice in U.S.”, David Hamilton, December 9, 2005. “Gladde darmen: Nieuwe pil tegen glutenallergie kan niet werken”, Wim Kohler, NRC Handelsblad, 2 oktober 2005.
14
15
