iedereen heeft een talent! vrijwilligerscolleges in de praktijk
iedereen heeft een talent! vrijwilligerscolleges in de praktijk
Inhoudsopgave Voorwoord 7 Wat is een Vrijwilligerscollege?
8
De opbrengsten
8
L u c a s : ‘Scholing speelt belangrijke rol in emancipatie vrijwilliger’
10
M e a | R e i n a : ‘Lear fan elkoar’
12
Vrijwillligerscolleges aan het woord:
Hilly: ’Het draait om het verbinden van vrijwilligers’
14
Nancy: ‘De trainers komen naar ons toe’
14
Inge: ’Er is zoveel knowhow aanwezig bij mensen’
15
15
Jaap: ‘Weer een verbinding met de buitenwereld maken’
Er n e s t i n e : ‘Ik haal er enorm veel voldoening uit’
16
T o n n y : ‘Ik wil graag twee werelden bij elkaar brengen’
18
V i n c e n t: ‘Meer kruisbestuiving tussen bedrijfsleven en vrijwilligersorganisaties’
20
Al p h o n s : ‘Ik heb veel gehad aan de cursus grenzen bewaken’
22
R i c h a rd : ‘De zaal hing aan mijn lippen’
24
H e n dr i k j e : ‘Vrijwilligerswerk is voor mij net zo vanzelfsprekend als ademhalen’
26
I b r a h i m | D a n i ë l : ‘We willen allebei bij het Vrijwilligerscollege betrokken blijven’
28
Meer Vrijwilligerscolleges aan het woord
30
G e rr i t: ‘Vrijwilligerswerk is de smeerolie voor de maatschappij’
32
Colofon 34
44
5
Voorwoord Met trots presenteren we het inspiratieboek
als een ambassadeur in de lokale gemeente
‘Iedereen heeft een talent. Vrijwilligerscolleges in
vertegenwoordigen. Op zoek gaan naar talenten
de praktijk’. Bedoeld voor iedereen die interesse
en vragen, of als vaste vrijwilliger meehelpen in de
heeft om een eigen Vrijwilligerscollege op te zetten
organisatie van de trainingen en het vormgeven
of iets wil betekenen voor een Vrijwilligerscollege.
van het Vrijwilligerscollege. Het kan allemaal.
Als partner, bedrijf, gemeente, trainer, ambassadeur
In dit boek lees je de verhalen van mensen die
of in de organisatie zelf.
betrokken zijn bij één van de Vrijwilligerscolleges.
Een Vrijwilligerscollege is een innovatief concept
Bijvoorbeeld Richard, die zijn verleden als langdurig
voor scholing van vrijwilligers door vrijwilligers.
drugsverslaafde graag deelt met vrijwilligers die
Vanuit de gedachte Iedereen heeft een talent
zich inzetten voor (ex-) verslaafden, bijvoorbeeld
worden kennis en ervaring uit de lokale gemeen
als maatje. En de jonge Ibrahim uit Hoogezand-
schap ingezet om vrijwilligers beter toe te rusten
Sappemeer die niet aan het werk komt en zich
voor hun vrijwilligerswerk. Anno 2015 zijn er 25
meldt bij het Vrijwilligerscollege om te helpen bij
Vrijwilligerscolleges verspreid over Nederland
de trainingen. Gaandeweg ziet hij dat jongere
actief.
vrijwilligers wel wat hulp kunnen gebruiken met de Nederlandse taal. En daar profiteert Daniël van,
In dit inspiratieboek lees je wat een Vrijwilligers
voortijdig schoolverlater met een grote afstand tot
college inhoudt en wat de Vrijwilligerscolleges
de arbeidsmarkt. Een ander voorbeeld: Ernestine
van het eerste uur teweeg hebben gebracht.
uit Almere is zo iemand die wezenlijk bijdraagt aan
Verschillende coördinatoren vertellen over hun
het succesvol opzetten van een Vrijwilligerscollege.
lokale Vrijwilligerscollege. Ook vertelt Lucas Meijs,
Niet voor niets noemen we haar in dit boekje de
hoogleraar Strategic Philanthropy and Volunteering
‘oren en ogen van het Vrijwilligerscollege’. Als
aan de Rotterdam School of Management van de Erasmus Universiteit, waarom het Vrijwilligerscollege
talentscout knoopt ze alles en iedereen aan elkaar.
zo goed in deze tijd past. Een tijd waarin steeds
En zo zijn er nog talloze voorbeelden van vrijwillige
meer vrijwilligers de taken van betaalde krachten
inzet en diverse talenten, waarvan we er hier maar
over moeten nemen en daar niet zomaar voor
een paar hebben opgenomen. We hopen dat je
toegerust zijn. Aan het woord is ook wethouder
door de verhalen die verschillende mensen met ons
Overmans uit Uden, die bevestigt dat vooral
hebben gedeeld, geïnspireerd raakt om ook mee
vrijwilligers in de zorg extra kennis en kunde nodig
te gaan doen en jouw talent in te zetten voor een
hebben. Het Vrijwilligerscollege speelt daar een
Vrijwilligerscollege!
belangrijke rol in. Maar vooral vind je in dit boek voorbeelden die laten zien hoe je mee kunt doen in een Vrijwilligerscollege. Een Vrijwilligerscollege opzetten doe je namelijk niet alleen! Het heeft alleen kans van slagen wanneer de gemeente, bedrijven,
September 2015 P.S. Meer informatie over het opzetten van een
vrijwilligersorganisaties, burgers en collega’s het
Vrijwilligerscollege? Vraag ‘Leer van elkaar! Het
concept omarmen. Meedoen kan op verschillende
handboek voor het landelijk initiatief Vrijwilligers
manieren: je kunt je kennis en vaardigheden
colleges’ aan. De digitale versie van dit handboek
delen door een training of workshop te geven
is binnenkort te vinden via www.skanfonds.nl.
aan andere vrijwilligers. Of het Vrijwilligerscollege 66
Henriëtte Hulsebosch, directeur Skanfonds
7
Wat is een Vrijwilligers college?
De opbrengsten
Een Vrijwilligerscollege is een innovatief concept
Een onafhankelijk team van Movisie heeft de
• Het aanbod van scholing is flexibel, divers
Sommige mensen die een oriëntatietraining hebben
voor scholing, ontwikkeling en motivering van
afgelopen tijd de eerste tien Vrijwilligerscolleges
en (meer) frequent. Daar waar er vooraf
gevolgd worden over de streep getrokken om
vrijwilligers. Onder invloed van maatschappelijke
geëvalueerd: Almere, Stadskanaal, Dongeradeel
vaak sprake was van een beperkt standaard
vrijwilligerswerk te gaan doen. Meer kennis leidt
ontwikkelingen wordt steeds vaker een beroep
en Dantumadiel, Roosendaal, Veenendaal, Utrecht,
scholingsaanbod door betaalde beroepskrachten
ook tot meer zelfvertrouwen.
gedaan op vrijwilligers. En deze vrijwilligers moeten
Oss, Montferland, Hoogeveen en Leiden. De
van vrijwilligersorganisaties, is de frequentie van
steeds vaker taken overnemen van betaalde
vraag hierbij: wat zijn de resultaten van de nieuwe
scholing nu toegenomen. Beroepskrachten geven
• Het Vrijwilligerscollege is meer dan leren alleen.
beroepskrachten. Dat zien we bijvoorbeeld in
werkwijze? Wat hebben de Vrijwilligerscolleges
nog steeds trainingen en workshops, maar nu op
Er is ruimte voor onderlinge ontmoeting en uit
de zorg. Maar dat gaat niet vanzelf, want voor
opgeleverd en waar lagen de knelpunten?
vrijwillige basis. De nadruk ligt echter op lokale
wisseling waardoor nieuwe verbanden ontstaan.
talenten, vrijwilligers die vanuit hun kennis en
sommige taken zijn specifieke kennis, vaardigheden en begeleiding nodig. Scholing en begeleiding zijn
Na wat opstartperikelen hebben de tien pioniers
echter kostbaar, terwijl er steeds minder middelen
allen mooie resultaten behaald. Movisie schetst
zijn.
in het rapport de belemmerende factoren,
• In de Vrijwilligerscolleges wordt actief ingegaan
activeren en inzetten van kwetsbare doelgroepen.
Skanfonds vond hierop een antwoord: het
zoals bijvoorbeeld het moment waarop de
op behoeftes van vrijwilligers. Er wordt dus zo veel
Het Vrijwilligerscollege activeert mensen om zelf
Vrijwilligerscollege. Samen met de Vereniging
Vrijwilligerscolleges van start gingen. Dat was begin
mogelijk vraaggericht gewerkt. De behoeftes liggen
iets bij te dragen. Door voortdurend de vragen
Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk (NOV)
2013, een tijd van bezuinigingen en fusies. Verder
vooral op inhoud van het werk, zoals bijvoorbeeld
te stellen ‘Wat is jouw talent?’ of ‘Wat heb je zelf
en Movisie ontwikkelden we een nieuwe methodiek.
liepen de Vrijwilligerscolleges op de ontwikkelingen
cursussen voor het omgaan met mensen met een
te bieden?’, vindt er talentontwikkeling plaats en
Die methodiek is heel eenvoudig, want ervaring,
vooruit wat betreft de werkwijze – het idee ‘durf te
beperking.
gaan cursisten soms zelf ook een training geven.
deskundigheid, kennis en talent liggen voor het
vragen’ en het actief inzetten van vrijwilligers en
oprapen, binnen een gemeenschap zelf. Lokaal en
kennis delen. Anno 2015 wordt dit breed gedragen,
• Er wordt steeds meer samengewerkt met andere
uitwisseling van kennis voor en door vrijwilligers.
dichtbij. Je moet het alleen weten te ontdekken en
maar in de opstartfase kostte het tijd om het
partijen, zoals bedrijven en vrijwilligersorganisaties
In Roosendaal is er aandacht voor de groep
ontsluiten. Daar helpt het Vrijwilligerscollege bij.
concept te laten landen. Omdat de invulling van
die het nut van het Vrijwilligerscollege zien.
kwetsbare mensen die vanuit de Participatiewet
ervaring iets te bieden hebben.
• De laagdrempeligheid van het Vrijwilligerscollege lijkt een succesfactor te zijn in het bereiken,
Zo ontstaat een dynamisch en interactief systeem:
de Vrijwilligerscolleges lokaal verschilt, zijn niet alle
worden toegeleid naar vrijwilligerswerk en daar
In een Vrijwilligerscollege komen vraag en aanbod
onderstaande resultaten bij alle Vrijwilligerscolleges
• Trainingen vanuit vrijwilligersorganisaties worden
soms nog niet aan toe zijn. Daarmee speelt het
bij elkaar: laagdrempelig, vraaggericht, op maat,
even sterk naar voren gekomen. Een voorbeeld
nu opengesteld voor iedereen, dus ook voor vrij
Vrijwilligerscollege in op de participatiesamenleving
flexibel en goedkoop. Het uitgangspunt is heel
hiervan is het betrekken van nieuwe doelgroepen:
willigers, die niet aan een organisatie verbonden
waar iedereen moet meedoen. Ook de aansluiting
eenvoudig: iedereen heeft een talent, waarvan
sommige Vrijwilligerscolleges hebben daar al
zijn.
bij de sociale wijkteams van het Vrijwilligerscollege
anderen kunnen leren. Een Vrijwilligerscollege is
goede resultaten mee geboekt, bij anderen is dat
een omgeving, waar vrijwilligers van elkaar leren,
nog een aandachtspunt. Desondanks kent elke
• Er wordt een grotere groep vrijwilligers aan
bereiken en activeren van nieuwe en kwetsbare
waar je kennis en vaardigheden die je nodig hebt
pionier inmiddels een min of meer stabiele basis,
gesproken en de diversiteit in doelgroepen is
doelgroepen.
om je vrijwilligerswerk goed (of beter), met plezier
van waaruit gewerkt wordt en zijn er veel goede
toegenomen. Verschillende Vrijwilligerscolleges
en zelfvertrouwen te kunnen doen, ophaalt bij een
resultaten geboekt.
hebben bijvoorbeeld mensen met een beperking
• De Vrijwilligerscolleges betrekken bij de eigen
andere vrijwilliger, die deze kennis of ervaring juist
en/of enige afstand tot de arbeidsmarkt als vrij
organisatie steeds meer vrijwilligers. Dit past
in huis heeft. En waar je tegelijkertijd een ander wat
williger betrokken. In sommige gevallen zetten
helemaal in de tijdsgeest: beroepskrachten leren los
deze mensen hun ervaringsdeskundigheid ook in
te laten en dragen taken over aan vrijwilligers. De
als trainer.
pioniers zien de meerwaarde van het werken met
kunt leren vanuit jouw talent. Een talent waarvan je
Samengevat:
je misschien niet eens bewust was, dat je ontdekt, dat je verder kunt ontwikkelen en kunt inzetten voor
Dongeradeel en Dantumadiel zorgt voor het
vrijwilligers: zij zijn bijvoorbeeld gemotiveerd en
• Er worden grote aantallen vrijwilligers be
een ander. Zo ontstaat een lokale beweging, waarin
reikt via de cursussen en trainingen van de
• Het Vrijwilligerscollege draagt bij aan een betere
kennis met elkaar wordt gedeeld.
Vrijwilligerscolleges.
profilering van het vrijwilligerswerk: het zorgt voor
het Vrijwilligerscollege ook steeds meer gedragen
meer bekendheid en zichtbaarheid van de rol die
door vrijwilligers.
• De trainingen dragen bij aan deskundigheids
vrijwilligers vervullen binnen de samenleving.
bevordering van vrijwilligers. • De Vrijwilligerscolleges bieden ruimte voor aandacht voor en waardering van vrijwilligers. 88
9
enthousiast, en willen zich graag inzetten. Zo wordt
Lucas Meijs is hoogleraar Strategic Philanthropy and Volunteering aan de Rotterdam School of Management van de Erasmus Universiteit Hoe organiseer je vrijwilligerswerk en hoe maak
Meijs vindt de Vrijwilligerscolleges een spannend
je vrijwilligerswerk zinnig? Dit is een van de
concept. ‘Het Vrijwilligerscollege kan functioneren
belangrijke vraagstukken waar Lucas Meijs zich
als knooppunt, waar meerdere gemeenschappen
mee bezighoudt. Nederland telt minstens 4
en organisaties samenkomen. Die kunnen elkaar
miljoen vrijwilligers die zich gemiddeld 4 tot 5
dan vinden in de kennisagenda. Vanuit eigen
uur per week ergens voor inzetten. Vrijwilligers
ervaring kennis delen is leerzaam. Maar voordat
vind je door de hele samenleving, van de
vrijwilligers daarvoor van de bank komen, willen
voetbalvereniging tot buurthulp en de zorg. De
ze vaak wel een cursus om hun deskundigheid te
rol van de vrijwilliger is wel aan het veranderen,
vergroten: vrijwillige energie moet worden omgezet
in navolging van de huidige maatschappelijke
in vrijwilligerswerk. We moeten zien dat we de
ontwikkelingen. De bottom line is dat wij meer
handelingsverlegenheid en onzekerheid weghalen.
zelf moeten doen en gedurende langere tijd ons
Geef vrijwilligers een houvast; ik heb die bepaalde
zelfstandig moeten zien te redden. We zullen elkaar
cursus gevolgd en daarom mag ik nu dit werk doen.
dus meer moeten helpen binnen de kaders van de
Dat is heel belangrijk voor mensen die wel willen
zogenoemde participatiesamenleving.
helpen maar niet weten of ze het wel kunnen of durven.’
In die participatiesamenleving gaat een deel van
Vrijwilligerscolleges zouden vrijwilligers die een
de taken over van mensen die ervoor opgeleid zijn,
cursus volgen eigenlijk formeel ergens vrijwilliger
naar vrijwilligers. Daarmee wordt deskundigheid
in moeten maken, een titel geven of in ieder geval
van vrijwilligers in toenemende mate belangrijk. ‘De
een certificaat, meent Meijs. Dat alles als onderdeel
benodigde kennis en deskundigheid zijn nu niet bij
van de beweging om mensen van de bank af te
elke vrijwilliger expliciet aanwezig, maar er blijkt wel
krijgen. Het sluit tevens aan bij de maatschappelijke
behoefte te bestaan aan ontwikkeling en scholing’,
visie dat je geleerd moet hebben voor wat je doet:
zegt Meijs. ‘Kennis ontwikkelen en aanwezige
professionaliteit verwijst naar wat je kunt.
talenten naar boven halen bij vrijwilligers, vormt een wezenlijk onderdeel van het vrijwilligers
Anno 2015 is ‘vrijwilliger’ volgens Meijs een
werk. Het Vrijwilligerscollege sluit daar goed bij
geuzentitel geworden. Er wordt steeds meer van
aan.’
ze gevraagd, maar hun status en deskundigheid is onduidelijk. Vrijwilligers accepteren nu nog vaak
lucas ‘Scholing speelt belangrijke rol in emancipatie vrijwilliger’
Vrijwilligerswerk vindt volgens Meijs plaats binnen
te veel. Ze moeten zich harder gaan opstellen. Zo
door mensen zelf gevoelde gemeenschappen:
van: ik help alleen mensen uit bed tillen als ik kan
buurten, een kerkgemeenschap, een kaartclub,
leren hoe ik dat moet doen, zonder zelf mijn rug te
een voetbalvereniging. Vrijwilligers zijn onderdeel
veel te belasten. Hij benadrukt dat het belangrijk
van een emotionele gemeenschap, niet van een
en noodzakelijk is om vrijwilligers te emanciperen,
geografische gemeente. Meijs: ‘Dat maakt de stap
ze te leren ruimte te claimen en ze een ‘ik kan
om vrijwilliger te worden binnen een gemeenschap
dit wel’ gevoel te geven. Hierdoor komen ze
natuurlijker. Gemeenschappen tappen de echte
steviger in hun schoenen te staan en kunnen ze
bron van energie en verbondenheid af bij de
hun vrijwilligerswerk beter uitvoeren. ‘Scholing
vrijwilliger. Het spreekt meer aan, het is leuk en ligt
speelt een belangrijke rol in de emancipatie van
dichter bij hun eigen ervaringen. Vrijwilligers kunnen
vrijwilligers. Hier ligt een mooie taak voor de
in zo’n gemeenschap veilig van binnenuit leren. De
Vrijwilligerscolleges.’
Vrijwilligerscolleges passen hier goed in.’
10
11
‘Lear fan elkoar’ is het motto waarmee Mea Groenendaal, coördinator Vrijwilligers college Dongeradeel en Dantumadiel, samen met collega Reina Hes het Vrijwilligerscollege gestalte geeft.
m e a
‘Lear fan elkoar’
|
r e i n a
‘Kenmerkend voor de Vrijwilligerscolleges is het
Door kennis te delen kun je andere clubs bij
idee van leren van elkaar. Dat motto hebben
voorbeeld leren hoe ze een eigen financiële
wij hier in Noordoost Friesland als uitgangspunt
administratie op kunnen zetten.
genomen. In de participatiemaatschappij moet iedereen mee kunnen doen en voor al die mensen
We werken hier vooral vraaggestuurd. Het moet
moeten we er zijn. Daarbij gaan we in toenemende
kleinschalig zijn, anders komen ze niet. Je kunt
mate uit van de eigen kracht van burgers. Wij willen
beter bij mensen thuis een rolstoeltraining geven
hier in Dongeradeel en Dantumadiel de vrijwilligers
dan ze ergens naar toe halen voor een cursus. Het
in de verschillende wijken en dorpen meer met
zelfvertrouwen onder de mensen is niet hoog. In de
elkaar in contact brengen. De gemeente toont zich
praktijk betekent dit dat mensen het niet makkelijk
enthousiast, het past helemaal bij hun nieuwe visie
vinden om dingen te vragen, laat staan om aan te
op vrijwilligerswerk.
geven dat ze een talent hebben en een ander iets willen leren. Maar ze hebben wel het hart op de
Er ligt dan ook een mooie taak voor het
goede plek.
Vrijwilligerscollege, maar de grote vraag is hoe je het leren van elkaar in de praktijk kunt brengen in
Mijn ideale plaatje is dat onze website zo ingericht
deze gesloten Noord-Friese gemeenschap. Het
wordt dat alle clubs, organisaties en dorpen een
allerbelangrijkste is denk ik dat het Vrijwilligers
stukje beheren met hun eigen vrijwilligers vacatures
college zowel voor kennisdelers als cursisten heel
en trainingen. Dat verlaagt de drempel. Als mensen
laagdrempelig is. Dongeradeel en Dantumadiel zijn
anderen wat willen leren kunnen ze zich aanmelden
typische plattelandsgemeentes. De werkloosheid
in een voor hen vertrouwde omgeving. Dat geldt
ligt hoger dan het Nederlands gemiddelde. De
natuurlijk ook als ze zelf iets willen leren of ergens
naam Vrijwilligerscollege sloeg hier minder goed
hulp bij nodig hebben. Zo komen vraag en aanbod
aan, een college staat te ver van de mensen af.
op een mooie manier tot stand. Als dat loopt kun
Doe maar vooral gewoon, zeggen ze hier. Daarom
je tussen de verschillende verenigingen en dorpen
heb ik er voor gekozen het motto ‘Lear fan elkoar’,
kennis uit gaan wisselen. Dat alles onder de paraplu
hoogfries voor leer van elkaar, voorop te zetten.
‘Lear fan elkoar’.
Dat pakt de mensen hier veel meer heb ik gemerkt. We helpen organisaties in onze gemeente met vrijwilligers zoeken, waarbij er extra aandacht is voor kwetsbare vrijwilligers en mensen die een grote afstand tot de arbeidsmarkt hebben. Door hen bij vrijwilligerswerk te betrekken kun je ze weer activeren, uit hun isolement halen. Voor heen hadden de Mienskipwurkers (opbouwwerkers), onder wie mijn collega Reina, allerlei clubs en organisaties onder hun hoede. Het veranderde beleid in de gemeente staat dat nu niet meer toe. Alle clubjes zoals de bejaardensoos en de klaverjasvereniging moeten zichzelf zien te redden. Hier kunnen we goed ‘lear fan elkoar’ inzetten. 12
13
H i l ly G e l e i j ns e , coördinator Vrijwilligerscollege Leiden
In g e V e g t e r , coördinator Vrijwilligerscollege Hoogezand-Sappemeer
Het Vrijwilligerscollege Leiden was een van de eerste Vrijwilligerscolleges die goed op stoom kwamen. Dat
‘Wat is er mooier dan vrijwillig kennis te delen? Je geeft iemand daarbij het gevoel: hij doet dit niet voor
is voor een belangrijk deel te danken aan Hilly, de drijvende kracht erachter. Hilly heeft er bij de opbouw van
geld maar vindt het echt leuk om mij iets bij te brengen.’ Aan het woord is Inge, nu actief in Hoogezand-
het Vrijwilligerscollege bewust voor gekozen om jongeren bij het Vrijwilligerscollege te betrekken. Dat lukt
Sappemeer, en eerder ook nauw betrokken bij het opzetten en vormgeven van het Vrijwilligerscollege
goed. ‘Zolang ze maar niet het gevoel hebben dat ze ergens aan vast zitten, willen ze wel.’ Maar niet alleen
Hoogeveen. In Hoogeveen bestaat het Vrijwilligerscollege al wat langer; Hoogezand-Sappemeer ging
Hilly hoeft niet naar ze te zoeken, ze melden zich in groten getale zelf aan. ‘Het is een luxe, maar ik kan nu
is zoveel knowhow aanwezig bij mensen, vaak veel meer dan ze zelf beseffen.
niet eens iedereen meteen inzetten’, zegt Hilly. Zij kiest daarom in eerste instantie voor mensen die meerdere
Als wij die kennis boven water kunnen halen en zorgen dat die wordt doorgegeven is dat fantastisch. Het
trainingen willen geven voor langere tijd. Een aantal trainers heeft inmiddels ook een train-de trainer-
Vrijwilligerscollege kan goede randvoorwaarden scheppen zodat vrijwilligers hun talenten kunnen ontplooien
workshop gevolgd, zodat zij beter in staat zijn om hun kennis over te brengen. Dat is zeker belangrijk voor
en delen. Voor de maatschappij is het belangrijk dat we vrijwilligers sterk houden en ondersteunen.’
mensen die voor het eerst voor de klas staan.
Ze heeft al veel trainingen georganiseerd voor beide Vrijwilligerscolleges. Trainers vinden lukt goed,
De eerste workshops op het gebied van communicatie liepen meteen heel goed.
maar het werven van cursisten gebeurt met wisselend succes. ‘Je moet ook duidelijk zijn over de inhoud
jongeren zetten zich in Leiden in voor het Vrijwilligerscollege; trainers en cursisten zijn er van jong tot oud.
‘Van Social Media tot Strategische Communicatie, alle trainingen waren een groot succes. Maar Hilly ziet ook de vraag naar verdieping. ‘Zowel trainers als cursisten ontwikkelen zich en willen meer. Dat is
begin 2015 van start. ‘Het Vrijwilligerscollege is echt iets voor mij, ik vind het heel leuk om te doen. Er
van de training. Zo hadden we een cursus over grensoverschrijdend gedrag. Dat sloeg totaal niet aan. Mensen begrepen de titel helemaal verkeerd. Een leerpunt voor de toekomst: dat hadden we beter
waar is behoefte aan, wat willen mensen leren en weer doorgeven aan kennis.’
trainingen Fondsenwerving en Omgaan met dementie zaten weer wel helemaal vol. Maar we kunnen nog veel meer doen. Alle
Hilly ziet het doorgeven van kennis als onderdeel van de professionalisering van het vrijwilligerswerk.
vrijwilligers moeten zich aangesproken voelen, ook de jongeren en allochtonen. Dat is niet gemakkelijk,
mooi om te zien. Met ons ruime aanbod van trainers moeten we daarom ook oog houden voor de vraagkant:
‘Bovendien zorgt kennisdelen voor verbinding
tussen vrijwilligers, dat is enorm belangrijk.’
moeten omschrijven’, vertelt Inge. ‘De
maar bij Vrijwilligerscollege Hoogezand-Sappemeer hebben we nu een mooi initiatief van Ibrahim, een
Trainers van het Vrijwilligerscollege moeten goed begeleid worden, vindt Hilly. ‘Ik zie het als mijn taak
jonge vrijwilliger van Turkse komaf. Hij kan geen betaald werk vinden en is zelf hier naar toe gekomen om
iedereen goed te ondersteunen en ik wil tegelijkertijd de kwaliteit van de trainingen borgen. Dan slaagt het
vrijwilligerswerk te doen. Inmiddels heeft hij de eerste training voor jonge vrijwilligers georganiseerd. Door
Vrijwilligerscollege in haar opzet.’
zijn leeftijd, 23 jaar, staat hij dicht bij deze doelgroep.’
N a n c y P e p e r - K a s a n , coördinator Vrijwilligerscollege Almere
J a a p B o e r , coördinator Vrijwilligerscollege Stadskanaal
‘Vrijwillige trainers bieden zich hier zelf aan’, vertelt Nancy enthousiast. ‘Ze bellen hier
‘Het Vrijwilligerscollege in Stadskanaal is goed van de grond gekomen. Naast allerlei trainingen hebben
naar toe en leggen uit wat ze te bieden hebben en of dat misschien aansluit bij de behoeften van andere
we hier ook het wekelijkse vrijwilligerscollegecafé. Iedere dinsdagmiddag nodigen wij vrijwilligers uit die
vrijwilligers. Dat is hartstikke mooi.’
iets vertellen, bijvoorbeeld over het voeren van een boekhouding of hoe je omgaat met jongeren met
Dat is te danken aan de aandacht die Nancy vanaf het begin heeft gevraagd voor het Almeerse Vrijwilligers
gedragsproblemen. Het is een soort voorportaal en geeft ons de mogelijkheid om de interesses te peilen.
college. Zowel bij de wethouder, waar ze een goede relatie mee heeft, als bij de Almeerse burgers zélf. Door
Bij voldoende belangstelling organiseren we dan een training over dit onderwerp. Dat is ook onze missie,
herhaaldelijk en consequent te communiceren over het Vrijwilligerscollege, bijvoorbeeld in de lokale krant,
wij halen de vraag op en passen het aanbod van het Vrijwilligerscollege daarop aan.
kwam het al snel op het netvlies te staan.
In deze gemeente is extra aandacht voor kwetsbare mensen. Het Vrijwilligerscollege richt zich onder meer op
Aan Nancy de uitdaging om vraag en aanbod bij elkaar te brengen en dat lukt haar wonderwel goed. Vooral de cursussen Fondsenwerving en Crowdfunding zijn erg populair. ‘Die trainingen trekken veel mensen, de groepen zitten helemaal vol.’ Maar zegt Nancy eerlijk: ‘het is nooit helemaal goed in te schatten of een training aanslaat of niet. Zo heeft zich voor een cursus Schrijven van SEO teksten (teksten voor de website) nog niemand gemeld, terwijl uit de behoeftepeiling bleek dat er wel vraag naar is.’ De behoefte om kennis en talenten te delen tussen vrijwilligers bestaat al langer in Almere. Er is in de gemeente ook een Vrijwilligersacademie, waar beroepskrachten trainingen geven aan vrijwilligers. ‘We werken samen en hebben hierdoor al kennis van scholing van vrijwilligers. Ook
hebben we de behoeften van vrijwilligers in Almere op scholingsvlak goed in kaart gebracht. Het Vrijwilligerscollege hebben we hierdoor snel van de grond gekregen. En alle deskundigheidsbevordering, ook in de context van de Vrijwilligersacademie, wordt nu steeds meer door vrijwilligers verzorgd. Voor en door vrijwilligers, dat is de toekomst!’, besluit zij.
de zogenaamde Wet Werk en Bijstand trede 2 groep, die nog niet direct bemiddelbaar is naar arbeid. Wij
proberen vanuit het vrijwilligerswerk voor deze groep weer een verbinding met de buitenwereld te maken. Deze mensen hebben een grote afstand tot de arbeidsmarkt en kampen vaak met fysieke of sociale problemen. Uit onderzoek van de Hanzehogeschool blijkt dat veel vrijwilligersorganisaties positief staan tegenover het inzetten van kwetsbare vrijwilligers, maar dat de begeleiding vaak een knelpunt vormt, omdat die tijdrovend is. Wij hebben daarom de training ‘Ontdek je talent’ opgezet. Daar helpen we deze kwetsbare mensen hun eigen talenten te ontdekken en kijken we samen of ze die als vrijwilliger in kunnen zetten. Zo komen ze erachter wat ze leuk vinden en waar ze goed in zijn. In het begin was het best lastig de training vol te krijgen,
nu is er een wachtlijst.
De eerste successen zijn er. Zoals de man uit Onstwedde die zich dankzij de talententraining nu samen met een groepje heeft ontfermd over het zwerfvuil in zijn dorp en daar zelfs voorlichting over geeft op scholen. Of de man uit het asielzoekerscentrum die graag wat omhanden wil hebben. Hij is opgeleid in de autotechniek en helpt nu vrijwillig bij de technieklessen op een school voor speciaal onderwijs. Dat is mooi om te zien.´
14 12 14
15
Ernestine van der Griendt is als talentscout de oren en ogen van het Vrijwilligers college Almere
e r nesti n e
‘In mijn netwerk en mijn vrijwilligerswerk ben ik
elkaar en de cursisten waren enthousiast.
voortdurend op zoek naar talent. Zo kom ik als
Een andere training die ik bijwoonde was ‘De
‘Ik haal er enorm veel voldoening uit’
netwerkcoach voor mensen die in een isolement
Kracht van NLP’, een driedelige training over
zitten vaak ook weer mensen tegen die hun kennis
denkpatronen en hoe je daar beter mee om kunt
vrijwillig willen delen en zich in willen zetten voor
gaan. Een goed georganiseerd geheel, met veel
het Vrijwilligerscollege. Als talentscout zag ik
interactie, die ook goed werd ontvangen door de
ook meteen een link met kwaliteit. Die is ook
cursisten.
bij trainingen door vrijwilligers voor vrijwilligers heel belangrijk. Daar valt of staat het succes
Momenteel ben ik vanuit het Vrijwilligerscollege
van een training mee en dus ook dat van het
bezig om de samenwerking vorm te geven
Vrijwilligerscollege. Ik heb de coördinator Nancy,
met zorginstelling Kwintes, die zorg biedt aan
gevraagd of ik trainingen mocht gaan bijwonen als
mensen met een psychische kwetsbaarheid.
toehoorder. Gewoon kijken en luisteren. De trainers
Binnenkort gaan cliënten van Kwintes aan vrij
van de cursussen die ik tot nu heb bijgewoond
willigers een voorlichting geven. Zij laten als
zijn er heel blij mee. Ze willen graag feedback. Ze
ervaringsdeskundige zien hoe het is om een
hebben nog geen goed beeld over hoe ze het
psychische kwetsbaarheid te hebben en waar
nu doen, of dat wat ze vertellen overkomt en of
ze in het dagelijks leven mee te maken krijgen.
cursisten het begrijpen en er daadwerkelijk iets
Voor vrijwilligers is het goed om te weten wat wel
van leren.
en niet te doen als zij komen helpen. Dat is de
Ik kijk naar opbouw, inhoud en verzorging van de
kracht van het Vrijwilligerscollege.
cursussen, evalueer dat en doe schriftelijk verslag aan de trainers. Als ik kritiek heb, breng ik die
Ik beweeg me op verschillende terreinen van het
opbouwend. Soms is een training bijvoorbeeld te
vrijwilligerswerk, maar kijk ook naar betaalde banen.
lang, dan kun je de training beter opknippen. Of
Liever zou ik mij nog breder in willen zetten als
een pauze inlassen. Het gaat erom dat trainers er
vrijwilliger. Ik haal er enorm veel voldoening uit.’
van leren, dat het hen sterkt en meer vertrouwen geeft voor toekomstige trainingen. En natuurlijk dat de kwaliteit van de trainingen zélf verder verbetert. Zo kwam ik ook bij Dress for Succes terecht, een vrijwilligersorganisatie waar het Vrijwilligerscollege Almere mee samenwerkt. Zodra ik binnenstapte overviel mij het gevoel dat er daar iets moois gebeurde. Dress for Succes helpt mensen met een uitkering aan passende kleding om te solliciteren. Zo kunnen ze een goede eerste indruk maken bij een sollicitatiegesprek. De metamorfose die sommige werkzoekenden hier ondergaan is prachtig om te zien. Zelf heb ik hier vanuit het Vrijwilligerscollege een training Make-up en Kleuranalyse geobserveerd. De training zat goed in
16
17
T o nn y ‘Ik wil graag twee werelden bij elkaar brengen’
‘Jullie mogen mij alle kanten opduwen, links, rechts, achterste voren, stoepje af, stoepje op.’ Tonny Gerritsen is ervaringsdeskundige trainer bij Vrijwilligerscollege Montferland. ‘Vijftien jaar geleden kwam ik noodgedwongen in
gemeenschappelijke deler. De een heeft een keer
een rolstoel terecht. In mijn jeugd ben ik getroffen
bijna haar moeder uit een rolstoel laten vallen en
door kinderpolio en jarenlang heb ik mijn polsen
durft sindsdien haar hulpbehoevende buurvrouw
overbelast door met krukken te lopen. In 2000
niet meer rond te rijden in de rolstoel. Zij wil
werd ik voor de keuze gesteld: of nu vrijwillig in
graag haar zelfvertrouwen terug. Ook de andere
een rolstoel met volledig gebruik van mijn polsen
dames willen door praktijkervaring wat zekerder
of nog een paar jaar op krukken en daarna in
worden.
een rolstoel. Alleen dan volledig afhankelijk van anderen, omdat ik dan mijn armen ook niet meer
Esther heeft ervaring opgedaan toen haar vader
zou kunnen gebruiken. Hoewel niet makkelijk, was
plotseling in een rolstoel terecht kwam. Toch wil ze
de keuze toch vrij snel gemaakt. Met als gevolg dat
vandaag graag nog meer tips en trucs horen van
ik nu volledig onafhankelijk door het leven race. Dat
ons. Esther is vrijwilliger bij Burenhulp. Daar krijgt
ging overigens niet vanzelf. Toen ik in de rolstoel
ze regelmatig de vraag om mensen met dementie
terecht kwam, was ik een onbeschreven blad. Ik
ergens naar toe te brengen in de rolstoel. Ze wil
had er hooguit na een operatie eens in gezeten.
graag dat ook die mensen zich veilig voelen en
Voor mij stond voorop dat ik zelfstandig zou blijven.
dat ze goed zitten. Om vrijwilligers als Esther te
Na een intensieve rolstoeltraining lukte dat al
helpen heb ik mij uit eigen beweging aangemeld
aardig. Daarnaast heb ik ervaring opgedaan als
bij het Vrijwilligerscollege en gevraagd of ik als
testpiloot voor een rolstoelfabrikant. Dat heeft mijn
ervaringsdeskundige mee kon komen trainen. Ik wil
bedrevenheid in het rijden nog een flinke boost
graag twee werelden bij elkaar brengen. Ook is het
gegeven.
fijn om andere vrijwilligers van dienst te kunnen zijn. Ik zie ook nu weer dat de cursisten zich een stuk
Vandaag geef ik een praktijktraining Rolstoelrijden
zekerder voelen met mijn adviezen. Iedere training
samen met Anouska, docent ergotherapie aan
heeft voor mij zelf ook weer leermomenten door
de Hogeschool Arnhem Nijmegen. Voordat we
de vragen van cursisten. Zo leren we van elkaar.
zelf gaan oefenen vertelt Anouska eerst over de
Ik denk nu al na over vervolgtrainingen, waarbij
do’s en dont’s van het rolstoelrijden. Waar let je
ik aan sommige aspecten van het rolstoelrijden
op, wat moet je vooral wel en wat zeker niet doen.
meer aandacht wil besteden. Nu ik met vervroegd
Veiligheid staat daarbij voorop. Voor de persoon
pensioen ben, heb ik graag iets om handen. Ik ben
in de rolstoel, maar ook voor de begeleider. Het
niet iemand om stil te zitten.’
is belangrijk dat je als rolstoel-duwer goed weet hoe je fysiek je krachten het beste kunt gebruiken en verdelen. Anouska vertelt ook over de manier waarop je als begeleider het beste communiceert met degene in de rolstoel. Dat kan nog behoorlijk lastig zijn. Je moet zo weinig mogelijk van achteren praten. Dat hoort iemand niet. Beter is het om de rolstoel even stil te zetten. De cursisten, allemaal dames deze keer, hebben een hoop vragen voor mij. Ze zitten hier om verschillende redenen, maar onzekerheid is de 18
19
v i ncent
Vincent Kleine is mede-eigenaar van internetbureau VisualMedia en trainer bij Vrijwilligerscollege Hoogeveen. ‘Wij zijn met het Vrijwilligerscollege in contact
Maar uit de evaluatie, die het Vrijwilligerscollege
gekomen omdat we het vrijwilligersportaal hebben
na afloop heeft gehouden, bleek dat ik daar wel in
gerealiseerd (www.vrijwilligershoogeveen.nl).
geslaagd was. Zonder uitzondering was iedereen
Door dit goede contact werd een plaatselijke
positief, ze hadden er allemaal wel wat aan gehad.
voetbalclub naar ons doorverwezen. Leden van
Bovendien gaf een aantal mensen aan dat ze met
het jeugdteam hadden via social media blootfoto’s
hele andere ogen naar social media waren gaan
de wereld in gestuurd en daar was de club op
kijken. Tijdens de avond zelf heb ik ze in groepjes
zijn zachtst gezegd niet zo blij mee. De betrokken
van vijf à zes aan tafeltjes neergezet en een
clubvrijwilligers wilden graag weten hoe ze social
communicatieplan laten maken. Daarin moesten
media wel effectief in konden zetten en hoe ze
ze schrijven wat ze met social media wilden
misbruik in de toekomst konden voorkomen.
bereiken voor hun vereniging. Er kwamen hele leuke inspirerende plannen uit omdat er ervaringen
Daar wilde ik wel tijd voor vrijmaken. Ik vind het
werden uitgewisseld en er van buiten de eigen
heel belangrijk om vrijwillig wat terug te doen
vereniging naar gekeken werd.
voor de omgeving waarin je woont en werkt. Dat heb ik ook van huis uit meegekregen. Mijn ouders
Veel organisaties doen maar wat op het gebied
zijn actief in het verenigingsleven en de kerk. Je
van social media. Ze hebben geen doel, geen
hebt je eigen wereld waarin je dagelijks leeft, maar
stip op de horizon wat ze ermee willen bereiken.
ook de vrijwilligerswereld en die ziet er weer heel
Ook sturen ze zelf wel berichtjes uit, maar doen
anders uit. Goed om die twee te combineren en het
vaak niets met binnenkomende reacties. Daarom
liefst te integreren. Je leeft van je omgeving en je
heb ik vooral veel praktische tips gegeven, want
moet de omgeving laten leven, is mijn motto.
je kunt als vereniging met vrijwilligers echt je voordeel doen met social media. Zo kan het ertoe
De voetbalclub die bij het Vrijwilligerscollege
bijdragen dat je organisatie transparanter wordt en
aanklopte, is niet de enige vereniging die het
andere vrijwilligers en sponsoren je beter weten te
lastig vindt hoe social media effectief in te zetten.
vinden. Eind september ga ik een nieuwe groep
Bijvoorbeeld om nieuwe vrijwilligers aan te trekken,
inwijden in de succesfactoren van effectief gebruik
bestaande vrijwilligers op de hoogte te houden van
van social media en waarschijnlijk ook voor het
het reilen en zeilen van de club of voor sponsoring.
Vrijwilligerscollege Hoogezand eenzelfde training
Daarom heb ik een cursus ontwikkeld over de rol
geven.
die social media kan spelen binnen een vereniging. Wat ik jammer vind is dat er nog weinig
‘Meer kruisbestuiving tussen bedrijfsleven en vrijwilligersorganisaties’
Er waren dertig deelnemers aan de cursus, die
kruisbestuiving plaatsvindt tussen het bedrijfsleven
niet alleen meer wilden weten over social media,
en verenigingen. De aanwezige kennis bij
maar die kennis ook weer door wilden geven
het bedrijfsleven wordt te weinig benut door
binnen hun eigen vereniging. De groep was heel
organisaties die op vrijwilligers drijven. Dat komt
divers, van vrijwillige vertegenwoordigers van de
voor een belangrijk deel doordat de zichtbaarheid
Hersenstichting, Natuurmonumenten, de speel-
van veel van deze organisaties gering is. Het
o-theek tot een muziekfestival dat op vrijwilligers
bedrijfsleven weet ze niet te vinden, en kent
drijft. Daarnaast zaten er veel mensen van een
daardoor de behoeftes niet die er leven. Het is
sportvereniging in de zaal.
mooi dat het Vrijwilligerscollege hierin een bemiddelende rol speelt.’
Bij zo’n grote groep vond ik het van te voren nog wel lastig om het niveau te bepalen van de cursus. 20
21
a l ph o ns ´Ik heb veel gehad aan de cursus grenzen bewaken´
Alphons de Visscher is vervroegd met pensioen en zet zich als vrijwilliger in voor het taalmaatjes project in Helmond. Om dit goed te kunnen doen volgt hij cur sussen bij het Vrijwilligerscollege. Meer dan dertig jaar heb ik in de professionele
hebben we ook rollenspellen gedaan om te leren
geluidstechniek gezeten en heb voor dat werk veel
aangeven hoe dichtbij je mensen laat komen.
gereisd in Europa en het Midden-Oosten. Ik hield
Wederom was deze cursus heel zinvol. Ik ben een
mij als elektronicus bezig met het ontwerpen en
mensenmens en vind het moeilijk om afstand te
bouwen van omroepinstallaties voor vliegvelden,
houden. Langzaam leer ik dingen te signaleren
hotels en voetbalstadions. Een enorm leuke,
en door te geven aan andere gespecialiseerde
maar drukke baan. Zes jaar geleden ben ik helaas
vrijwilligers of professionals. Je kunt niet alles zelf
door omstandigheden mijn werk kwijtgeraakt en
oplossen.
ben ik op zoek gegaan naar een andere zinvolle tijdsbesteding. Zo ben ik via LEVgroep, een brede
De training Fondsenwerving heb ik bijgewoond
welzijnsinstelling in de regio Helmond, taalmaatje
omdat het team taalmaatjes best veel spullen
geworden. Ik heb iets met taal, ik haal elke dag
nodig heeft, zoals pennen, schriften en leesboeken.
de spelfouten uit de krant. Door mijn werk in het
Een echte eyeopener bij deze cursus was dat
buitenland spreek ik ook wel wat andere talen. Niet
fondsenwerving niet alleen om geld draait, maar
allemaal vloeiend, maar ik kan mij verstaanbaar
dat je ook fondsen in natura kunt werven. Dat
maken.
ben ik meteen in de praktijk gaan brengen bij de plaatselijke bibliotheek. Daarmee hebben we nu
Inmiddels coördineer ik het taalmaatjesproject en
een deal dat wij alle afgedankte boeken krijgen.
organiseer ik tweemaandelijkse bijeenkomsten waar
De cursus werd gegeven door een professional die
de taalmaatjes ervaringen kunnen uitwisselen. Om
goed in de materie zat en ons veel kon vertellen
mijn vrijwilligerswerk goed te kunnen doen ben ik
over de ins en outs van fondsenwerving. Eind
cursussen gaan volgen bij het Vrijwilligerscollege.
van dit jaar wil ik de training Vrijwilligers Werven gaan volgen. Er is hier in Helmond een chronisch
Na dertig jaar in het bedrijfsleven was de over
tekort aan vrijwilligers en daarom wil ik leren
gang naar het vrijwilligerswerk groot. Mijn zakelijke
hoe ik mensen enthousiast kan maken voor het
contacten waren niet te vergelijken met de con
taalmaatjesproject.
tacten die je als taalmaatje hebt bij de mensen thuis. Daarom heb ik eerst een introductiecursus
Het aanbod van trainingen bij het Vrijwilligers
voor vrijwilligerswerk gevolgd. Wat houdt vrij
college vind ik heel divers. Wel zou het mooi
willigerswerk in, waar loop je tegen aan en hoe is
zijn als sommige trainingen wat vaker per jaar
het vrijwilligerswerk in Helmond georganiseerd?
worden aangeboden. En misschien kan er een
Daar heb ik veel aan gehad. Als taalmaatje
cursus Leidinggeven aan vrijwilligers worden
merkte ik daarnaast al snel dat ik niet alleen
georganiseerd. Ik heb wel leiding gegeven in mijn
als leraar Nederlands werd beschouwd, maar
werk, maar dat is een hele andere tak van sport. Je
ook als vertrouwenspersoon. Binnen de kortste
kunt bij vrijwilligers niets afdwingen, ze doen alles
keren word je ingewijd in financiële perikelen,
belangeloos. Ook ben ik soms bang mensen te veel
scheidingsdrama’s of opvoedproblemen.
te belasten. Daar zou ik wel wat handvatten voor willen. Vrijwilligerswerk is heel mooi om te doen, het heeft mij verrijkt.’
Om beter mijn grenzen te leren bepalen heb ik vervolgens de cursus afstand en nabijheid gedaan, waarin centraal stond hoe je je eigen grenzen bepaalt en bewaakt. Naast een stukje theorie 22
23
Na twintig jaar heroïne en cocaïne gebruik is Richard Schaftenaar nu zes jaar clean. Hij geeft als ervaringsdeskundige voor het Vrijwilligerscollege Nijmegen voorlichting over drugsverslaving. ‘De eerste keer dat ik een heroïnetrip nam belandde
al gepland. Daar vertel ik mijn verhaal. Niet alleen
ik met een roze bril op een roze wolk onder een
over mijn leven als junk, maar ook over mijn
glazen stolp. Alle ellende en verdriet van thuis ketste
jeugd. Die was verschrikkelijk onveilig. Ik werd
af op het glas, het kwam niet binnen, ik voelde het
dagelijks door mijn vader geslagen en ook mentaal
niet meer. Voor het moment was die vlucht fijn, maar
mishandeld. Mijn moeder probeerde mij zo goed
zes weken later was ik lichamelijk verslaafd en dat zou
mogelijk te beschermen, maar ze was niet sterk
ik twintig jaar blijven.
genoeg. Toen zij kanker kreeg op mijn dertiende viel ook die buffer weg. Dat ik mijn toevlucht zocht
Natuurlijk heb ik spijt dat ik er ooit aan ben be
in de drugs was niet helemaal onbegrijpelijk.
gonnen. Je kunt er allerlei redenen voor aandragen, van een gewelddadige eenzame jeugd tot een
Ik zwierf door Nederland en verbleef in
genetisch bepaalde verslavingsgevoeligheid, maar
opvanghuizen of op straat. Ook zat ik in de
je doet het zelf en als je eenmaal voor de bijl gaat
gevangenis. Ik had een paar honderd euro per
ben je verloren. Daarom wil ik mijn verhaal graag
dag nodig voor mijn verslaving, dus pleegde ik
vertellen en mijn ervaringen doorgeven, zoals nu
veel winkeldiefstallen en reed altijd zwart. Je wordt
voor het Vrijwilligerscollege. Zodat mensen beter
heel inventief als junk. Alles is geoorloofd, zolang
begrijpen wat het betekent om verslaafd te zijn en dit
je maar aan geld komt voor je dagelijkse dosis.
inzicht kunnen gebruiken voor hun vrijwilligerswerk.
Na een paar vruchteloze afkickpogingen is het pas echt gelukt in een kliniek in Wolfheze. Ik bleek PTSS
Ik ben op de kop af zes jaar clean. Mijn leven
(Post Traumatisch Stress Syndroom) te hebben. De
staat weer op de rails met een fijn huisje en leuk
opluchting was zo groot. Het enige wat ik dacht
vrijwilligerswerk. Er bestaat nu zelfs interesse voor
was: eindelijk, eindelijk, eindelijk.
de schilderijen die ik maak van beroemde pop
ri char d ‘De zaal hing aan mijn lippen’
sterren. Maar afgezien van mijn twee papegaaien
De zaal hing aan mijn lippen tijdens de voorlichting.
ben ik wel alleen. Na twintig jaar stelen en bedriegen
Er waren ondermeer een vrijwillige jongerencoach
staan er weinig deuren meer voor je open. Ook zit
van een ROC, die veel met blowende leerlingen te
ik in de schuldsanering. Ik zal nooit meer de oude
maken heeft, en andere vrijwilligers die werken met
worden, ben vergeetachtig en raak snel de draad
(ex-)verslaafden. Er was ook een dame die al maatje
kwijt in gesprekken. Mijn arts maakte de volgende
is van een verslaafde. Ze stelde voor eens koffie
vergelijking: “Richard, je hebt twintig jaar lang met
te gaan drinken. Intussen hebben we een keer
een hamer op je eigen hoofd staan slaan, de effecten
samen een frietje gegeten, heel gezellig. Ook mijn
daarvan zijn blijvend.”
buurman was bij de voorlichting, een Amerikaanse hoogleraar. Na afloop zei hij: “Richard, je had de
Van origine ben ik kok en dat vak ben ik, eenmaal
touwtjes volledig in handen, ik kan nog wat van
clean, weer gaan uitoefenen als vrijwilliger bij
jou leren”. ‘Een prachtig compliment.’
een zorghotel en later bij een opvang voor demente bejaarden. Zo kwam ik ook in contact met het Vrijwilligerscollege, dat op zoek was naar ervaringsdeskundige trainers. Ik heb meteen gereageerd en al snel bleek dat ze wel ‘een oude ex-junk’ konden gebruiken. Er is nu één voorlichtingsavond geweest en de volgende staat 24
25
h e nd r i k j e
Hendrikje Talsma is vrijwilliger in hart en nieren en zet zich in als trainer en ambassa deur voor het Vrijwilligerscollege Dongeradeel en Dantumadiel ‘Toen ik met mijn man trouwde, hebben we het
Mijn man en ik zijn beide werkzaam bij streekomroep
er uitgebreid over gehad. Al snel waren we het er
RTV Noordoost Friesland. Hier zijn rond de honderd
over eens dat één van ons het geld binnen zou
vrijwilligers werkzaam, onder wie veel jongeren.
brengen en de ander zich nuttig zou maken voor
Daar brengen we lear fan elkoar al in de praktijk.
de maatschappij. Dat ben ik dus geworden, hoewel
Journalisten die hier begonnen zijn als vrijwilliger en
mijn man naast zijn betaalde baan ook nog veel
inmiddels een betaalde baan hebben, zetten zich
vrijwilligerswerk doet.
nog steeds in voor onze omroep en leren andere vrijwilligers het vak. We brengen lokaal en regionaal
Als er op mij een beroep wordt gedaan vind ik
nieuws en zenden uit in twaalf landen. Emigranten
dat vanzelfsprekend, het is voor mij hetzelfde als
in Nieuw-Zeeland zetten speciaal de wekker voor
ademhalen. Ik ben vrijwilliger voor de streekomroep,
de wekelijkse uitzending van onze kerkdienst. Dat is
het cultureel centrum hier in Veenwoude, het
mooi om te zien.
vrijwilligerssteunpunt en nu dus ook voor het Vrijwilligerscollege. ‘Lear fan elkoar’ is een heel
Zelf deel ik als vrijwilliger niet alleen mijn kennis
mooi project. Er is zo vreselijk veel kennis, maar
bij de omroep. Ik heb intussen ook al een training
er wordt nauwelijks iets mee gedaan. Hoeveel
gegeven voor het Vrijwilligerscollege over de
kennis zit er alleen al niet bij gepensioneerden? Het
manier waarop maatschappelijke organisaties om
vraagt wel een andere manier van denken en mensen
zouden moeten gaan met de media. Daar maken
moeten omschakelen. Het hebben van kennis is wat
ze niet genoeg gebruik van. Alleen adverteren in
anders dan het overbrengen van kennis. Maar ik
het dorpsblad is te beperkt, je moet persberichten
zie om mij heen dat eeuwige vrijheid snel verveelt
schrijven en zorgen dat je inhoudelijk aandacht krijgt
bij gepensioneerden die altijd met passie hebben
in de pers. Dat is geen vanzelfsprekendheid voor
gewerkt. Voor hen biedt het Vrijwilligerscollege een
vrijwilligers die zich inzetten voor de plaatselijke
mooi podium om aan de slag te gaan.
voetbalclub of het zangkoor. Maar ze willen het wel graag leren, want het kan hun vereniging of club
Het is daarbij ook belangrijk dat we elkaar als
verder brengen. Best een beetje spannend, maar ook
vrijwilliger de weg wijzen en elkaar laten zien hoe
leuk om te doen, ik haal er veel voldoening uit.’
inspirerend en leuk het delen van kennis met andere vrijwilligers kan zijn. Ik heb als spreekstalmeester meegewerkt aan de Beursvloer, een initiatief van het Vrijwilligerscollege. De Beursvloer is een plek waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en vraag en aanbod van kennis bij elkaar kunnen komen. Het gaat in deze streek, zo blijkt, tot nu toe om ruilen
‘Vrijwilligerswerk is voor mij net zo vanzelfsprekend als ademhalen’
met gesloten beurzen. Een lokaal bedrijf zaait het gras van de plaatselijke voetbalvereniging opnieuw in en krijgt als dank een reclamebord langs het voetbalveld. Ik zie het als een mooie uitdaging voor het Vrijwilligerscollege, om de vrijwilligers hier met elkaar te verbinden zodat ze ook hun kennis gaan delen.
26
27
i b r ah i m|daniël
Ibrahim Üzel (23) is trainer bij het Vrijwilligerscollege Hoogezand-Sappemeer. Daniël Snijder (25) is er cursist. I: ‘Ik heb een opleiding gevolgd tot vestigings
een nummer kunnen opnemen. Echt heel cool.’
manager groothandel, maar heb helaas nog geen werk gevonden in die richting. Bijna dagelijks schrijf
I: ‘Ik heb bijna alles georganiseerd voor de training.
ik sollicitatiebrieven, maar ik krijg steeds te horen dat
Daarnaast heb ik een flyer gemaakt en samenwerking
ik te onervaren ben. Daarom werk ik nu zolang in een
gezocht met Humanitas, die een vrijwillige docent
glasvezelfabriek in de nachtdienst. In de tussentijd
Nederlands heeft geleverd. Zelf was ik er ook alle
ontwikkel ik mij als vrijwilliger. Via mijn vrouw ben
zes de avonden bij en twee keer heb ik zelf de
ik in aanraking gekomen met vrijwilligerswerk en
training gegeven. Ik weet hoe ik de jongeren moet
heb ik mij aangemeld bij het Vrijwilligerscollege. Het
benaderen, ik spreek hun taal. Dat is belangrijk om
eerste gesprek dat ik hier had pakte zo goed uit dat
ze mee te krijgen voor zo’n cursus. Het niveau viel
ik meteen aan de slag kon. Ik mocht een workshop
wel tegen. Daarom zijn we in deze eerste cursus nog
Flyers schrijven gaan ontwikkelen.’
niet toegekomen aan het schrijven van teksten voor een flyer. Daar moet een vervolg voor komen.’
D: ‘Die cursus van Ibrahim heb ik gevolgd omdat ik graag beter wil leren schrijven. Ik heb geen enkele
D: ‘De cursus was goed voorbereid, het was tof en
school afgemaakt, ben overal van afgetrapt. Van thuis
we hadden een leuke groep. Ik heb veel geleerd,
heb ik ook nooit steun gekregen, ik zwierf altijd maar
maar vind het wel jammer dat de cursus niet langer
wat rond. Mijn agressieve buien kon ik moeilijk onder
duurde en we niet zijn toegekomen aan het oefenen
controle houden. Nu heb ik een Wajonguitkering.
met teksten. Maar ik moet toegeven dat ik zelf ook
Betaald werk lukt nog niet, maar vrijwilligerswerk
nog best wat moet leren van de Nederlandse taal. Ik
wel. Ik ben onder de hoede genomen door een paar
vind d’s en t’s heel moeilijk en dubbele letters in een
jongerenwerkers en doe nu zelf ook vrijwilligerswerk
woord. Dat gaat veel beter nu. Voorheen schreef ik
in het jongerencentrum. Ik heb nu zelfs plannen om
alles op zoals ik het hoorde.’
weer naar school te gaan, een soort leerwerkplaats waar mensen met een beperking opgeleid worden
I: ‘Deze groep jongeren lijkt alleen nog maar social
voor een baan die ze aankunnen en die goed bij hen
media taal te kennen. Ik ben nu in gesprek met
past.’
jongerenwerkers om er achter te komen waar nog meer behoefte aan is, bijvoorbeeld een training
I: ‘De directe aanleiding voor de training was
sollicitatiebrieven schrijven. Daar heb ik ervaring
een flyer van het jongerencentrum, waarin zoveel
genoeg mee.’
spelfouten stonden dat je heel goed moest lezen om te begrijpen wat er stond. De flyer was in heel
I&D: ‘We willen allebei bij het Vrijwilligerscollege
Hoogezand verspreid. Het was echt heel erg. Je
betrokken blijven, ook als we een baan vinden en
wordt op die manier niet serieus genomen.’
weer naar school gaan.’
D: ‘Dat klopt, het is geen goede reclame. Ik help als vrijwilliger en rapper mee met de organisatie van muziek events. In het jongerencentrum leer ik jongens en meiden die dat leuk vinden rappen. Om meer jongeren enthousiast te maken, zou ik graag
‘We willen allebei bij het Vrijwilligerscollege betrokken blijven’ 28
goede flyers willen leren schrijven. Wij hebben een eigen opnameruimte in het centrum, waar jongeren
29
M i e k e B i j l , coördinator Vrijwilligerscollege Utrecht
R u d y V e r a a r , business analyst bij APG en trainer bij Vrijwilligerscollege Almere
‘Tot voor kort werden bij ons alle trainingen en workshops door betaalde beroepskrachten gegeven. Nu
´Ik vind het leuk om mijn eigen kennis door te geven aan jonge mensen. Hoe eerder je jongeren iets bij
wordt alle scholing via het Vrijwilligerscollege georganiseerd, voor en door vrijwilligers. De omslag die we
kunt brengen, hoe meer ze er in de rest van hun leven aan hebben. Natuurlijk moeten ze ook dingen
hebben gemaakt had behoorlijk wat voeten in de aarde, maar het is gelukt.
ervaren, maar je hoeft niet overal zelf tegen aan te lopen. Ik heb voor het Vrijwilligerscollege Almere een
We hebben een grote
pool van trainers die actief zijn of willen zijn. Ik ben er trots op.’
training ‘Gestructureerd en planmatig taken uitvoeren’ gegeven. Het was een hele praktische training. Zo heb ik ze geleerd dat je prioriteiten moet stellen en dan naar een doel toewerken aan de hand van een aantal duidelijke punten. Maar er was ook een zachte component. Zo hebben we aandacht besteed aan wat sommigen tegenhoudt om iets te doen of te ondernemen. Het was een diverse groep van circa vijftien
N e z a h a t Akb a l , coördinator Vrijwilligerscollege Oss/Uden
personen. Ik vond het vooral mooi om te zien dat ik ze prikkelde met mijn verhaal en dat ze in beweging kwamen. In de toekomst wil ik nog meer trainingen gaan geven. Ik heb de smaak te pakken!´
‘In Uden organiseren we regelmatig workshopdagen voor vrijwilligers, waarin we workshops en trainingen aanbieden over verschillende thema’s. De thema’s baseren we zo veel mogelijk op de behoeftes van vrijwilligers. Voorbeelden van trainingen zijn gespreksvaardigheden, communicatievaardigheden en
M e a G r o e n e nd a a l , coördinator Vrijwilligerscollege Dongeradeel en Dantumadiel
intervisie. Wat we terug krijgen van de deelnemers is dat ze niet alleen de inhoud waarderen, maar ook het ontmoetingsaspect. Ze
noemen aandacht, waardering, ontmoeting en kennisdeling als positieve opbrengsten van de workshopdagen. Voor ons
‘Mensen zien vaak niet dat ze ook iets positiefs in te brengen hebben, en deze aanpak zorgt ervoor dat ze dat wel zien’
genereren deze dagen weer nieuwe vragen en nieuw aanbod. Het is bovendien een mooie manier om het Vrijwilligerscollege op de kaart te zetten.’
E l i z e N a v i s-R i g t e r , coördinator Vrijwilligerscollege Montferland C a r o l i n e M a a t , coördinator Vrijwilligerscollege Roosendaal
‘Het is belangrijk om te blijven communiceren dat iedereen wel ergens goed in is en talent heeft. Of dat nu ervaring, hobby of werk is. Daardoor voelen allerlei mensen zich aangetrokken tot het Vrijwilligerscollege.’
‘In Roosendaal was er voor de komst van het Vrijwilligerscollege helemaal geen scholingsaanbod. Sinds lange tijd kunnen vrijwilligers nu deelnemen aan trainingen of workshops. We merken dat daar veel enthousiasme voor is. We
zijn eigenlijk van niks tot een nieuwe werkwijze gekomen, waarin vrijwilligers van elkaar leren.
Het werven van scouts gaat bij ons vooral via persoonlijke benadering, het is belangrijk om een goed net werk te hebben. We hebben ook veel onzichtbare scouts die op de een of andere manier meedenken of doorverwijzen, maar niet het stempel scout hebben. Dat kan iedereen zijn. De rol van de scout is het ver
M a r i ë l l e V o g e l z a n g , coördinator Vrijwilligerscollege Hoogeveen
zamelen van vragen en talenten van vrijwilligers. In Roosendaal hebben we wijk- en coachvrijwilligers, die vrijwilligers uit kwetsbare groepen begeleiden. Sleutelfiguren, die dicht bij de mensen staan, en goed zicht
‘We bespeuren een verschuiving in de deelnemers van de trainingen; vroeger waren dit vooral geregistreerde
hebben op talenten en vragen. Zij zijn scouts pur sang.’
vrijwilligers, nu komen er veel meer vrijwilligers vanuit burgerinitiatieven en bewonersgroepen. En individuele vrijwilligers, die bijvoorbeeld een oproep in de krant hebben gezien. Ons
het Vrijwilligerscollege steeds groter en breder.’
30 30 28
31
bereik wordt dankzij
g er rit
Gerrit Overmans is wethouder Sociale Zaken in Uden met ondermeer de WMO, participatiewet en vrijwilligersbeleid in zijn portefeuille.
‘Vrijwilligerswerk is de smeerolie voor de maatschappij’
´Vrijwilligerswerk leeft in Uden. Dat merk ik ieder jaar
Zo’n thema-avond over de do’s en dont’s van het
weer bij de uitreiking van de vrijwilligerspenningen.
vrijwilligerswerk is heel nuttig. Veel mensen willen
In alle categorieën, onder andere sport, cultuur en
wel iets doen, maar beseffen niet altijd dat het
maatschappelijke participatie, zijn er veel vrijwilligers
weliswaar vrijwillig is maar niet vrijblijvend. Je
actief. Zij werken bij een van de 400 organisaties die
committeert je toch ergens aan, mensen rekenen op
onze gemeente van 40.000 inwoners telt. Er gebeurt
je. Vrijwilligers beginnen meestal enthousiast, maar
echt ontzettend veel. Het Vrijwilligerscollege vormt
haken snel weer af als de verwachtingen niet stroken
daar een mooie aanvulling op.
met de werkelijkheid en als ze niet enigszins worden begeleid. Dat hangt natuurlijk ook samen met de
Zelf heb ik ook altijd vrijwilligerswerk gedaan. Veel
aard van het vrijwilligerswerk. Sta jij als voetbalvader
op bestuurlijk vlak, maar bijvoorbeeld ook voor het
langs de lijn te coachen of help je bij de integratie
poppodium. Het geeft voldoening om iets terug te
van vluchtelingen? Belangrijk is ook dat erop
doen voor de maatschappij naast je betaalde baan.
gewezen wordt dat vrijwilligers er wat aan hebben,
En daarnaast is het gewoon erg leuk.
dat het hen zelf ook verder kan brengen. En dat je grenzen leert bewaken. Je kunt zomaar beginnen als
Het Vrijwilligerscollege maakt deel uit van Vivaan, de
voorleesmoeder en een gezin ingezogen worden met
overkoepelende organisatie die het vrijwilligersbeleid
allerhande problematiek.
van Uden en omliggende gemeentes uitvoert. Het is een mooi initiatief van het Vrijwilligerscollege om
Het is mooi dat het Vrijwilligerscollege in dit soort
vrijwilligers van elkaar te laten leren. En belangrijk
trainingen voorziet. Het Vrijwilligerscollege in Uden
ook nu wij naar een participatiemaatschappij toe
mag zich wat mij betreft nog wat sterker profileren,
gaan. Meer doen voor en met elkaar juich ik toe,
zodat alle Udenaren het kennen. Misschien zelfs een
maar ik ben bezorgd over de zelfredzaamheid van
eigen website bouwen, alles verloopt toch vooral
de kwetsbare medemens. Door decentralisatie en
digitaal tegenwoordig.
bezuinigingen zijn groepen mensen uit zicht geraakt en dreigen te verpieteren. Dat betekent meer werk
Bij de participatiemaatschappij en ook bij het leren
voor vrijwilligers in de zorg. Maar zijn die daar wel
van elkaar als vrijwilliger speelt de vraagverlegenheid
voor toegerust? De vrijwilligersinzet in de zorg
een rol. Veel mensen kampen ermee. Daar kan het
vergt meer aandacht voor kennis en kunde. Het
Vrijwilligerscollege ook een belangijke schakel in zijn.
Vrijwilligerscollege speelt een belangrijke rol in de
Wat helpt is het eens om te draaien. Bied een keertje
scholing van deze vrijwilligers.
aan om boodschappen te doen voor een buurvrouw en zeg dat ze een volgende keer gewoon zelf mag
Interessant was de thema-avond van het Vrijwilligers
bellen. Zo verlaag je de drempel voor mensen die
college over de betekenis van vrijwilligerswerk. Wat
het moeilijk vinden iets van een ander te vragen. We
houdt het in, waar liggen de grenzen, hoeveel kun
moeten wel naar elkaar om blijven kijken. Daar valt
en wil je doen als vrijwilliger? Ik heb op die avond
of staat het succes van de participatiemaatschappij
een inleiding gegeven over de participatiewet en wat
mee.´
die betekent voor de inwoners van de stad. Wat kun je nog vragen aan de burger? Waar leg je de grens? Moet je een vrijwilliger het werk laten doen waar iemand anders vier jaar voor heeft gestudeerd? Doe je daar goed aan? Dat zijn moeilijke afwegingen.
32
33
Colofon
Uitgave: Skanfonds Tekst: Annemieke Diekman, Janneke Hazelhoff Redactie: Kaja van Rhijn, Janneke Hazelhoff, Suzanna Vergouwe Fotografie: Erik Hijweege, Norbert Waalboer (portret Henriëtte Hulsebosch) Beeldbewerking: FISK-imaging Grafisch ontwerp:
Daniëlle de Boo
Druk:
Drukkerij de Bij
Dit boek kwam tot stand in nauwe samenwerking met medewerkers en vrijwilligers van verschillende Vrijwilligerscolleges.
© Skanfonds, september 2015 Skanfonds is een landelijk fonds dat zich sterk maakt voor mensen in kwetsbare situaties. Omdat wij geloven in een rechtvaardige wereld. Een wereld, waarin iedereen een kans verdient en mensen omzien naar elkaar. Daarom ondersteunen we al 57 jaar lokale intiatieven die kwetsbare mensen helpen. Dit doen we met geld, kennis, en door mensen bij elkaar te brengen. Vrijwilligers zijn de ruggengraat van de 500 initiatieven die we per jaar steunen en daarmee van ons werk.
34
