Ideeën voor energiezuinig wonen
Praktische tips voor een energiezuinig huishouden
Deze brochure wil u wegwijs maken hoe u op een eenvoudige manier energie kunt besparen in de woning. Energie besparen is niet alleen goed voor het milieu. U kunt er ook heel wat centen mee besparen. Energie besparen start met een goed concept van de woning, een doorgedreven isolatie en een verwarmingsinstallatie met een hoog rendement. Andere aandachtspunten zijn energiezuinig koken, koelen en vriezen, wassen, drogen, strijken, verlichten, warmwaterbereiding, sluipverbruik en de Vlaamse energiepremies.
Colofon: • Verantwoordelijke uitgever : Luc Peeters Wnd. administrateur-generaal • Samenstelling en redactie : Vlaams ministerie van Leefmilieu, Natuur en Energie Vlaams Energieagentschap • Lay-out : Vlaams Energieagentschap • Druk : Goekint Graphics • Depotnummer : D/2007/3241/013
Architecturaal ontwerp: compacte vormgeving en oriëntatie Een woning met veel ramen of kamers op het zuiden, profiteert optimaal van gratis zonnewarmte en lichtinval. Zo kunt u uw Energiezuinigheid start met de eerste
energierekening voor verlichting en ver
pennentrek van de architect. Het is dus
warming doen dalen met 5 à 20%. Een
belangrijk om van bij het ontwerp van de
voorwaarde is dat uw woning voldoende
woning rekening te houden met het latere
geïsoleerd is. Let wel op met te grote glas-
energiegebruik in de woning.
oppervlakten op het zuiden. Die kunnen
Kies een zo compact mogelijke vorm geving van de woning. Dat wil zeg
aanleiding geven tot oververhitting in de zomer.
gen dat de verliesoppervlakte van de buitenmuren zo beperkt mogelijk is. Compacte woningen benaderen zo veel mogelijk de kubusvorm. Een rijwoning heeft een veel kleiner verliesoppervlak dan een woning in open bebouwing. De kosten voor verwarming kunnen hier door met de helft verminderd worden.
Energieprestatieregelgeving in Vlaanderen Alle woningen waarvoor vanaf 1
2 denk aan de oriëntatie van de woning.
januari 2006 een aanvraag om te bou-
Haal de gratis zonnewarmte in de winter
wen of verbouwen wordt ingediend,
zoveel mogelijk binnen, maar vermijd
moeten een bepaald niveau van ther-
oververhitting in de zomer;
mische isolatie en energieprestatie
3 in een goed geïsoleerde en lucht
behalen.
dichte woning mag een minimale luchtverversing of ventilatie niet ont
In een notendop
breken;
1 een energiezuinige woning vereist
4 plaats een zuinige, goed afgeregelde
eerst en vooral een goede isolatie van
verwarmingsinstallatie die aangepast is
het dak, de vloeren, de muren en de
aan de grootte van de woning en kies
ramen. Ga na of de isolatie overal door
een zuinige energiebron: liever aardgas
loopt. Dat kan door met een potlood op
of stookolie dan elektriciteit;
de plannen de lijn van de isolatie te vol
5 overweeg om een zonneboiler te
gen. Die lijn mag niet onderbroken zijn;
plaatsen en laat de zon gratis uw sani taire water opwarmen.
Het K-peil is het isolatiepeil en het E-peil is het energieprestatiepeil van de woning. Hoe lager het K-peil en het E-peil, hoe beter. In nieuwbouwwoningen mag het K-peil maximaal K45 bedragen en het E-peil maximaal E100 bedragen. Uw voordelen Jaarlijks besparen door een lagere energiefactuur; Een gezonde woning met meer comfort voor u en uw medebewoners; Een energiezuinige woning met een waardeverhoging op de verkoop- en verhuurmarkt; Een beter leefmilieu als ieder zijn steentje bijdraagt om minder energie te verbruiken.
Op een mooie dag hebt ook u een energiezuinig huisje ...
T
I
P
S
• Dakisolatie en hoogrendementsbeglazing zijn in de meeste bestaande woningen makkelijk toepasbaar zonder dat een grondige renovatie noodzakelijk is.
• Isoleren is deskundigenwerk, maar u kunt het wel zelf uitvoeren. Laat u dus adviseren. • Goed geïsoleerde woningen vereisen bij voorkeur een
• In een goed geïsoleerde compacte woning kunt u
gecontroleerde ventilatie met bijvoorbeeld afsluitbare
tot bijna de helft besparen op verwarmingskosten.
roostertjes in de ramen. Om een ongezond binnen-
Bovendien hebt u dan ook een kleinere en dus goedko
milieu te voorkomen moeten woonvocht en afvalstoffen
pere verwarmingsinstallatie nodig.
uit de woning worden afgevoerd en verse lucht moet worden aangevoerd.
Verwarming: de belangrijkste energieverbruiker in de woning Ongeveer 70% van het energiegebruik
Oude installaties hebben vaak
in het huishouden gaat naar verwarming.
een laag rendement
Verwarming staat dus bovenaan het
Voor centraleverwarmingsinstallaties die
prioriteitenlijstje als het gaat om energie
meer dan 20 jaar oud zijn, wordt aanbe
besparing.
volen om de ketel te vervangen door een ketel met een hoog rendement, ook al is
Het rendement van zowel aardgas- als stookolieketels is de jongste tien
de oude nog niet defect. Zo kunt u onmid dellijk energie besparen.
jaar aanzienlijk verbeterd.
Energiezuinige toestellen kunt
De warmtepomp : een volwaardig alternatief
u herkennen aan het gebruikte
Een milieuvriendelijk alternatief voor de
label. Bij aardgas spreken we van een
klassieke verwarmingsinstallatie is de
hoogrendementsketel met een HR+-label.
warmtepomp. Een warmtepomp werkt
Een nog hoger rendement
ongeveer op dezelfde manier als een
heeft een condensatieketel
koelkast. Met behulp van een compressor
op aardgas (HR-top-label)
wordt warmte uit de grond of het water
waarbij de warmte van de
gehaald. Die warmte wordt vervolgens
rookgassen eveneens wordt
op een hogere temperatuur gebracht
benut. Een hoogrendements
en in de woning gepompt. Hooguit een
ketel op stookolie heeft een
derde van de warmte wordt geleverd door
Optimaz-label. Een
elektriciteit die nodig is voor de compres
condensatieketel op
sor. De rest van de warmte is gratis. Een
stookolie draagt een
warmtepomp heeft enkel zin in een goed
Optimaz-elite-label.U
geïsoleerde woning.
kiest dus best voor een condensatieketel.
T
I
P
S
• Kies een verwarmingsinstallatie die aangepast is aan de
• Plaats een buitenvoeler zodat de temperatuur van
behoefte van de woning. Een te zware installatie heeft
de ketel automatisch wordt aangepast aan de weers
geen zin, aangezien die zorgt voor rendementsverlies. De
omstandigheden.
ervaring leert dat de meeste verwarmingsinstallaties nog steeds te zwaar zijn. • Door middel van een kamerthermostaat met tijdinstelling en thermostatische kranen op elke radiator kunt u in iedere ruimte een aangepaste temperatuur verkrijgen (bijvoorbeeld een hogere temperatuur ’s ochtends in de badkamer).
• Zorg ervoor dat uw installatie het nodige onderhoud en de nodige controle krijgt. • Isoleer de verwarmingsleidingen in de niet verwarmde lokalen (kruipruimte, zolder, garage,…). • Zet ’s avonds de verwarming op nachtstand (bijv.15°C) een half uurtje voor u naar bed gaat. • Achter de radiatoren kunt u een reflecterende radiatorfolie
• Door uw oude ketel te vervangen door een condensa-
bevestigen. Die weerkaatst een groot deel van de warmte
tieketel bespaart u op jaarbasis al snel 300 tot 400 euro.
die anders in de muur zou verdwijnen.
links: condensatie ketel op stookolie rechts: condensatieketel op aardgas
Koken Kookfornuizen zijn er in alle mogelijke uit
De elektrische toestellen zijn de laatste
voeringen. In hoofdzaak zijn er twee sys
jaren sterk geëvolueerd. Naast de klas-
temen : fornuizen op aardgas en op elek
sieke elektrische kookplaten zijn er nu
triciteit. Vanuit het standpunt van rationeel
ook vitrokeramische kookplaten (met
energiegebruik verdient een fornuis dat
weerstand of met halogeen) en inductie
op gas werkt de voorkeur. Ook qua kost
platen. Kiest u toch voor een elektrisch
prijs is koken op aardgas ongeveer de
fornuis, neem er dan een met inductie
helft goedkoper dan koken op een klas-
platen. Ze zijn niet alleen het veiligst,
siek elektrisch fornuis.
maar ook het zuinigst en daardoor ook het goedkoopst in gebruik.
Hoog energieverbruik Klassiek elektrisch fornuis
T
Laag energieverbruik
Keramische platen
Keramische platen
met weerstanden
met halogeen
I
P
of aardgas
S
• Kook bij voorkeur op aardgas of met inductiekookplaten. • Zorg bij elektrisch koken voor kookpannen met een vlakke, onvervormbare bodem. • Met een snelkookpan kookt u sneller en bespaart u 40 tot 70% energie, terwijl de voedingswaren meer smaak en vitamines behouden.
Inductiekookplaten
• Kook zo veel mogelijk met een deksel. Koken zonder deksel verbruikt driemaal meer energie. • Kook met zo weinig mogelijk water. • De kookpot moet aangepast zijn aan de grootte van de kookplaat. • Omdat elektrische kookplaten nog een tijdje warm blijven, schakelt u ze het best even voor het einde van de bereidingstijd uit.
Slechte kookpan Open deksel + 350 %
Goede kookpan Open deksel + 280 %
Slechte kookpan + 50 %
Goede kookpan
Slechte
Goede
Oven en microgolfoven Voor een gewone oven bestaan zowel types op gas als op elektriciteit. Vanuit milieuoogpunt verdienen ovens op gas zeker de voorkeur. In elk geval kiest u best een oven waarin de lucht via een ventilator circuleert. Dat zorgt voor een betere verdeling van de warmte over de volledige oven en voor kortere opwar mingstijden.
T
I
P
S
• Gebruik bij voorkeur een gasoven. • Gebruik de oven voor het bereiden van grote hoeveelheden. • Schakel de oven enkele minuten voor het einde van de bereiding uit. • D e microgolfoven is circa de helft zuiniger dan de klassieke oven of het klassieke fornuis, behalve voor grote hoeveelheden.
Koelen en vriezen Koelkasten en diepvriezers verbruiken 24 uur per dag elektriciteit. Het is dus zeker belangrijk energiezuinige toestellen te kiezen. Om te helpen bij de keuze van een energiezuinige koelkast of diepvriezer, zijn deze apparaten in categorieën ingedeeld, van de meest zuinige (A-label) tot de meest gulzige. De zuinigste toestellen dragen een A+ of een A++- label.
T
I
P
S
• Kies voor een toestel met A-label. • Plaats de koelkast en de diepvriezer bij voorkeur op een koele plek en zet uw koelkast ver van het fornuis, de verwarming en niet in de zon. • Open de koelkast en de diepvriezer zo kort mogelijk en zet er geen warme gerechten in. • Kies een koelkast of diepvriezer op maat van uw behoeften. • Ontdooi uw diepvriezer regelmatig. Een rijmlaag van 2 mm is al verantwoordelijk voor een meerverbruik van ongeveer 10%. • Beschikt u over een afzonderlijke diepvriezer, dan kunt u kiezen voor een koelkast zonder vriesvak. Deze toestellen zijn veel zuiniger. • Een diepvrieskist is zuiniger dan een diepvrieskast.
10
Vaatwas of zelf afwassen? De vaatwasser is een fantastische uitvin
juiste temperatuur opwarmen. Sommige
ding. Over het algemeen verbruikt een
toestellen kunnen ook op de warmwater
vaatwasser minder warm water dan als
leiding aangesloten worden (hot fill). In
u zelf afwast. De meeste vaatwasma
dat geval kan de machine veel zuiniger
chines worden standaard alleen op de
werken. Belangrijk is dat de boiler dichtbij
koudwaterleiding aangesloten. Hierdoor
staat.
moeten ze het water volledig tot op de
T
I
P
S
• Zet de vaatwasser alleen aan als hij helemaal gevuld is. • Is de vaat niet al te vuil, gebruik dan een spaarprogramma. • Let op het energielabel bij aankoop.
Andere apparaten Het elektriciteitsverbruik van toestellen
sparen. Zo moet u een koffiezetapparaat
zoals het koffiezetapparaat, de kruimeldief,
regelmatig ontkalken om te voorkomen
de broodrooster,…is relatief laag.
dat er zich te veel kalk afzet
Laat echter het elektrische warm
op de verwarmingsweer
houdplaatje van de koffiezetma
standen. Dat vermindert het
chine niet nodeloos aanstaan,
rendement van het toestel.
maar houd de koffie warm in een thermosfles. Een goed onderhoud en beperkt gebruik zijn de belangrijkste manieren om energie te
11
Wassen, drogen, strijken Wassen. De meeste energie bij een was
Op jaarbasis verbruikt een wasdroger
machine gaat naar het verwarmen van
al snel 500 kWh. Het zuinigst blijft nog
het water. Een dubbele aansluiting op een
steeds de was op een rekje
koud- en warmwaterkraan (hot fill) is zui
drogen of aan een waslijn
niger.
in de tuin. Sinds kort zijn er
Drogen. De wasdroger doet in steeds
ook wasdrogers op aardgas
meer woningen zijn intrede, maar is een
verkrijgbaar. Die verbruiken
grote elektriciteitsverslinder. Hij verbruikt
minder energie.
meer energie dan een wasmachine.
T
I
P
S
Wassen
Drogen
• U laat beter één volle dan twee halfvolle machines draaien.
• D roog de was zoveel mogelijk op een rek of aan een
• Wassen op hoge temperatuur (60°-90°C) vraagt meer ener-
• Koop een wasmachine die met een hoog toerental kan droog
gie : doe dit alleen als het echt nodig is. • Bij aankoop van een nieuw toestel let u het best op het ener-
• Laat uw linnen eerst goed zwieren, bij voorkeur op 1200 toeren/minuut of meer, voor u het in de wasdroger stopt.
mogelijk
de
spaartoetsen
op
dan een condensatiewasdroger. • Stop niet meer wasgoed in de wasdroger dan in de gebruiksaanwijzing aangegeven is.
Zo bespaart u al snel 20 à 25% energie bij het drogen. zoveel
zwieren. De was moet dan minder lang in de wasdroger. • Een gewone wasdroger met luchtafvoer verbruikt minder
gielabel. Toestellen met een A-label zijn het zuinigst.
• Gebruik
waslijn.
uw
wasmachine. • Extra energiezuinig is een wasmachine waarvan het warm
• Stel de droogtijd zo juist mogelijk in. Strijken • Strijk met stoom, dat gaat sneller, vlotter en dus zuiniger.
water afkomstig is van een nabij geplaatst gasgestookt
• Zet uw toestel steeds uit als u even weg moet voor
warmwatertoestel. Dat noemen we hot fill. De verwachting
een rinkelende telefoon, iemand aan de voordeur,…
is dat de komende jaren steeds meer wasmachines worden
Wellicht blijft u langer weg dan gedacht.
gemaakt met een hot-fillsysteem.
• Gebruik een reflecterende strijkovertrek, want dat werkt energiebesparend.
12
Verlichten: kies voor spaarlampen Gloeilampen zijn spotgoedkoop in aan
Tl-buizen zijn de kampioen inzake
schaf en bieden een aangenaam licht.
energiezuinigheid. Ze gaan heel lang
Gloeilampen produceren echter slechts
mee, maar vereisen aangepaste arma
voor 10% licht en voor 90% warmte.
turen en nemen veel plaats in.
Waar mogelijk worden ze het best vervan
Spaarlampen zijn in feite compacte tl-buizen die passen in een normale
gen door energiezuinige verlichting. Halogeenlampen hebben een iets
lampvoet. Ze verbruiken 5 keer minder
beter rendement dan gewone gloeilam
energie dan een gloeilamp en gaan 10
pen en gaan meestal ook wat langer
keer langer mee. De laatste jaren zijn
mee. Toch zijn halogeenlampen zeker
spaarlampen veel goedkoper geworden in
geen aanrader op het vlak van energie
de aanschaf. Ze zijn nu ook in meerdere
zuinigheid.
vormen verkrijgbaar, o.a. in peervorm of
vormen voor kroonluchters. Een klein rekensommetje (na 10.000 branduren) Spaarlamp 11W Lampkosten Verbruik na 10.000uur Verbruikskosten Totale kosten
(kWh)
(aan 0,16 euro/kWh)
(euro)
Uw winst : geldbesparing : milieuwinst
Gloeilamp 60W
8,00 euro
5,00 euro
110 kWh
600 kWh
17,60 euro
96,00 euro
25,60 euro
101 euro
75,40 euro 372,4 kg CO2
Over de levensduur van een spaarlamp bespaart u 75,40 euro.
T
I
P
S
Bereken uw energiebesparing door de vervanging van gloeilampen door spaarlampen op www.energiesparen.be
13
Warm water Dat er warm water uit de kraan komt,
warm water. Een douche van een
vinden we zo vanzelfsprekend dat we wel
vijftal minuten slechts 50 liter. Met een
eens vergeten dat er energie voor nodig
spaardouchekop amper 30 liter. Een
is.
spaardouchekop is in de detailhandel ver
Bereiding van warm water met gas is
krijgbaar vanaf ongeveer 12,50 euro. De
verreweg de energievriendelijkste manier.
laatste jaren worden douches met een
Voor elektrisch verwarmen van water is
grote douchekop - de zogenaamde
bijna tweemaal zoveel energie nodig als
regendouches - steeds populairder.
wanneer dat met gas gebeurt.
Houd er rekening mee dat deze douches
Een bad verbruikt al snel 130 liter
meer water en meer energie verbruiken.
Bad Douche 13 emmers 5 emmers
Spaardouche 3 emmers
Gratis warm water met zonneboiler Met een zonneboiler kunt u op een een
De zonnecollector bevat een vloeistof
voudige, milieuvriendelijke manier een
die door het zonlicht wordt verwarmd.
groot deel van het warm water aanmaken
Die vloeistof geeft zijn warmte af aan
door gebruik te maken van zonnewarmte.
het koude leidingwater in de boiler. ’s
Opslagvat zonneboiler
14
Om de zonne-
Zomers verwarmt de zonneboiler vol-
straling op te
doende water op tot comforttemperatuur.
vangen, wordt
In de winter is naverwarming door de
op het dak van
gewone warmwaterinstallatie noodzake
de woning een
lijk. Een zonneboiler neemt op jaarbasis
zwarte plaat, de
ongeveer de helft van de warmwater
zonnecollector,
productie voor zijn rekening.
gemonteerd.
T
I
P
S
• Warm water bereiden met aardgas verbruikt bijna de helft minder energie dan met elektriciteit. • Douchen i.p.v. een bad nemen verbruikt minder dan de helft water en energie. • Een waterbesparende spaardouchekop verbruikt 40% minder water en energie dan een gewone douchekop, terwijl het comfort hetzelfde blijft. • Laat het warme water alleen maar stromen als het echt nodig is en vang het op in de afgesloten wastafel
• Doorstroomtoestellen of geisers zijn energiezuiniger dan een boiler: het water wordt dan alleen opgewarmd op het ogenblik dat de warmwaterkraan wordt opengedraaid. • De ideale temperatuur voor de afstelling van de boiler is 60 à 65°C. • Plaats warmwatertoestellen dicht bij een aftappunt.
Zo
vermijdt u warmteverlies in de warmwaterleidingen en krijgt u sneller warm water aan de kraan.
of spoelbak in plaats van het zo maar te laten wegvloeien.
Zonnecollector
15
Sluipverbruik of stand-by De sluipverbruikers zijn de kleine lampjes
plasma tv-toestellen
op de toestellen in uw woning die dag
zijn zuiniger gewor
en nacht energie verbruiken. De stand-
den. Ze verbruiken
byfunctie maakt het mogelijk dat u met
minder energie dan de klassieke toestel
één druk op de afstandbediening het
len met dezelfde schermgrootte.
toestel in werking kunt zetten. De bekend ste voorbeelden zijn televisie, video, hifi,
Video, dvd, hifi: Let bij aankoop van een
computer, printer, oplaadbare toestellen,
nieuw toestel steeds op het stand-byver
microgolfoven,… Sluipverbruik loopt in
mogen van deze apparaten.
veel woningen op tot 1/10 van het elek
Transformatoren: tal van elektrische toestel
triciteitsverbruik of 125 euro.
len, zoals halogeenlampen en deurbellen werken op een spanning van minder dan
De boosdoeners
230 volt. Om te functioneren hebben ze
Televisie: sommige tv-toestellen ver
een transformator nodig. Een transforma
bruiken in stand-by niet minder dan 20
tor die op het net is aangesloten verbruikt
watt. Op jaarbasis kost dit u al snel 20
altijd elektriciteit, ook als het toestel in
euro. Energiezuinige tv-toestellen hebben
kwestie niet werkt. Het sluipverbruik van
een stand-byvermogen van slechts 0,1
een energiegulzige transformator loopt op
watt. Dat komt neer op slechts 0,10 euro
tot 25 euro. Een energiezuinige transforma
per jaar. De modernste generatie lcd en
tor kost u slechts ca. 1,50 euro.
T
I
P
S
• Koop toestellen met een laag sluipverbruik. • Schakel toestellen zo veel mogelijk volledig uit als u ze niet gebruikt (tv, video, hifi).
16
• Toestellen zonder ingebouwde netschakelaar kunt u aansluiten op een stopcontact met schakelaar.
Premies voor energiebesparing In Vlaanderen kunnen er via 4 kanalen pre-
3) Premies van heel wat lokale besturen
mies voor energiebesparende investerin-
voor de installatie van een zonneboiler
gen gekregen worden.
of fotovoltaïsche zonnepanelen. Enkele gemeenten geven ook steun voor dakiso-
1) Fiscaal voordeel voor 8 energiebesparende
latie, superisolerende beglazing of de ver-
maatregelen:
vanging van uw oude cv-ketel. Meer infor-
- vervanging of onderhoud van stookketels;
matie vindt u bij uw gemeentebestuur.
- installatie van een zonneboiler; - installatie van fotovoltaïsche zonnepanelen;
4) Premie van de provincie Vlaams-Brabant
- plaatsing van een warmtepomp;
voor een zonneboiler of dakisolatie in
- plaatsing van hoogrendementsbeglazing
bestaande woningen. Premie van de pro-
of superisolerende beglazing; - plaatsing van dakisolatie;
vincie Limburg voor een zonneboiler of fotovoltaïsche zonnepanelen.
- plaatsing van thermostatische kranen op radiatoren of een kamerthermostaat met tijdsinschakeling; - uitvoering van een energie-audit in de woning. 2) Premies van de elektriciteitsnetbeheerder. Meer informatie over de lopende acties (installatie van een zonneboiler, dakisolatie, condensatieketel op aardgas,…) kunt u opvragen bij uw netbeheerder.
www.energiesparen.be De premies via de verschillende instanties zijn aan wijzigingen onder hevig. Voor een snel overzicht van alle energiepremies die voor u van toe passing zijn, surf naar www.energiesparen.be en vul uw postcode in of bel gratis naar 1700. 17
Nuttige adressen Vlaams Ministerie van Leefmilieu, Natuur en Energie Vlaams Energieagentschap Koning Albert II-laan 20 bus 17, 1000 Brussel, tel.: 1700 www.energiesparen.be, e-mail:
[email protected] (subsidies, informatie i.v.m. rationeel energiegebruik en gebruik van duurzame energiebronnen)
Organisatie voor Duurzame Energie (ODE)Vlaanderen Leuvensestraat 7/1, 3010 Kessel-Lo, tel.: 016-23 52 51 www.ode.be, e-mail:
[email protected] (informatie over zonneboiler, fotovoltaïsche zonnepanelen, warmtepomp, biomassa, waterkracht, windenergie,…)
Lokale elektriciteitsdistributienetbeheerder, aardgasnetbeheerder, stookolieverdeler, gemeente, provinciebestuur (informatie en premies in verband met rationeel energiegebruik)
Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) Boeretang 200, 2400 Mol, tel.: 014-33 59 38 www.emis.vito.be, e-mail:
[email protected] (Energie en Milieu Informatiesysteem)
Meer informatie over sommige onderwerpen in deze brochure zoals de zonneboiler, fotovoltaïsche zonnepanelen, zuinig omspringen met energie in het huishouden kunt u aanvragen via het gratis nummer 1700.
18
De meest rendabele maatregelen
Energiebesparing
Terugverdientijd
Vervangen van een oude verwarmingsketel door een condensatieketel
++++ 5 à 10 jaar
Isolatie van dak bij renovatie
++++
Aankoop energiezuinige toestellen
+++ 5 à 10 jaar
Vervangen van gloeilampen door spaarlampen
+++
Minder dan 1 jaar
Spaardouchekop en doorstroombegrenzer
+++
Minder dan 1 jaar
Vervangen van enkele beglazing door hoogrendementsbeglazing
+++ 5 tot 10 jaar
Minder dan 5 jaar
Installatie van zonneboiler ++ 10 à 20 jaar (afh. van subsidie) Sluipverbruikers uitschakelen
++
Onmiddellijk
Installatie van pv-panelen ++ 10 à 15 jaar (afh. van subsidie)
19
Vlaams Energieagentschap Koning Albert II-laan 20, bus 17 1000 Brussel E-mail :
[email protected] Website: www.energiesparen.be
Energie sparen: de winst is voor u en het milieu.
