Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
VENTILATIE IN WONINGEN
Ventilatie en renovatie
Informatie-avond 18 mei 2011
Paul Van den Bossche WTCB – Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Strategie voor energiezuinig wooncomfort
Luchtdicht bouwen
Gecontroleerd ventileren
Goed isoleren
3 elementen-concept: onlosmakelijk verbonden 2
Ventilatie en renovatie 20110518 pvdb
1
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Oude woning: i l ti isolatie
luchtdichtheid
ventilatie
Weinig comfort Hoge energiekosten Luchtkwaliteit???
Gerenoveerde woning:
Isolatie ↑↑ Luchtdichtheid ↑↑
ventilatie
Groot risico op vocht en lucht Q problemen
3
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Is er wel een probleem van luchtkwaliteit? Oude woning:
Niet geïsoleerd, luchtopen, open g verbrandingstoestellen Problemen: tocht, temperatuur, energie,...
Maar meestal wel al onevenwichtige maatregelen, voorbeelden:
Badkamer: raam en glas vervangen, globale kierdichting, maar geen afvoer
vochtproblemen
Stookplaats: • Oude ketel: verwarmt en ‘ventileert’ de ruimte, bruikbaar als droogplaats • Nieuwe ketel ruimte = koud en vochtig 4
Ventilatie en renovatie 20110518 pvdb
2
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
4 vereenvoudigde systemen (woningen) A: natuurlijke toevoer en afvoer
C: vrije toevoer + mechanische afvoer
B: mechanische toevoer + vrije afvoer
D: mechanische toevoer en afvoer
5
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Prestatieeisen renovatie Technisch ≈ nieuwbouw Wettelijk?
Geen bouwvergunning geen eisen • Maar energieprestatiecertificaat verkoop/verhuur? Wel bouwvergunning • Verbouwing: bij vervangen schrijnwerk toevoer voorzien in droge ruimten • Uitbreiding: voldoen aan de eisen per ruimte • Geen verplichting om deelsystemen te vervolledigen • Zie WTCB dossier 2/2010 – Christophe Delmotte
Ventilatie en renovatie 20110518 pvdb
3
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
7
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Zie doc VEA (www.energiesparen.be): “Ventilatiedocument Residentieel Verbouwing”
8
Ventilatie en renovatie 20110518 pvdb
4
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Analyse van het renovatieproject Kennis van:
Beschikbare onderdelen Beschikbare ruimten Comfort- en energiebesparingsobjectieven Globaal concept ontwerper
Impact architecturale keuzen -vb:
Ruimte voor luchtgroep en kanalen Planschikking verschillende ruimten
Eigenheden :
Bestaand systeem y voor een deel recupereren? p • Vermindering kost ? • Vermindering impact milieu • Maar effect op milieu en kost op lange termijn? Rekening houden met fysieke begrenzingen
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Analyse Globaal
Bevraging bewoners • Geuren G • Klachten Zichtbare problemen • Vochtschade
Ventilatie en renovatie 20110518 pvdb
5
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Analyse bestaande uitrusting Basisventilatie: meestal nauwelijks aanwezig
Globaal principe gevolgd? Algemene g staat aa – vervuiling u g - werking g Natuurlijke toevoer (RTO) – Geschikte producten – Capaciteit op basis van catalogus – Inschatting: debiet bij 2 Pa drukverschil ≈ 0.36 m³/h per cm². Voorbeeld:
» Een rooster met een vrije doorsnede van 3 x 20 cm » Een oppervlakte van 60 cm² » Een E b benaderend d dd debiet bi t van 60 x 0.36 0 36 = 21.6 21 6 m³/h bij 2 Pa – Dakvlakramen: meestal beperkte capaciteit
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Analyse
Luchttoevoer verbrandingstoestellen ≠ ventilatie Doorvoeropeningen deuren: • DO aanwezig? • … of makkelijk aan te brengen?
Ventilatie en renovatie 20110518 pvdb
6
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Analyse
Mechanische ventilatie • Vervuiling? – Kanalen – ToeToe en afvoerroosters • •
Lawaai? Debieten meten
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Meten van debieten: verschillende methodes Op het ventiel Vleugelradsonde 100mm + conus
Vleugelradsonde 16mm + conus Thermische sonde + conus Nuldrukcompensatie (type Flowfinder) o de )
In het kanaal Vleugelradsonde 16mm Thermische sonde
14
Ventilatie en renovatie 20110518 pvdb
7
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Analyse bestaande voorzieningen Intensieve ventilatie:
Dampkap Openslaande ramen • Kierstandmogelijkheden, kipstand, dakvlakramen
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Analyse Verbrandingstoestellen
Open of gesloten? P Permanente t toevoer t verbrandingslucht? b di l ht? Rookgasafvoer Risico op CO vergiftiging?
Luchtdichtheid van de gebouwschil
Ventilatie en renovatie 20110518 pvdb
8
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Toevoer verbrandingslucht
17
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Vastleggen concept: overwegingen Consistent concept
Einddoel op termijn= goed werkende installatie • Alles wat nu wordt gedaan moet passen in het toekomstbeeld • Vb: RTO in te vervangen schrijnwerk: indien toekomst = systeem A of C Maar hoe perfect moet die zijn? • Debieten conform de norm? • Mengen ∆ systemen? – Vb D met RTO? •
Extractieventilatie zonder conforme toevoer? – Vb C zonder RTO? 18
Ventilatie en renovatie 20110518 pvdb
9
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Vastleggen concept: overwegingen Planschikking (voor logische ‘flow’)
Mogelijkheden natuurlijke ventilatie • Bungalow? B l ? • 2-3 niveaus Groepering van (natte) ruimten Meerdere droge of meerdere natte ruimten na elkaar? Beperken kanaallengte mechanische systemen
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Vastleggen concept: overwegingen Centraal of decentraal Voordelen
Nadelen
Centraal
Kostprijs Centrale regeling Onderhoud op 1 plaats
Wegwerken kanalen? Compact kanaalnet? Moeilijke planning Technische ruimte vereist
Decentraal
Faseerbaar Beter inpasbaar in verbouwingen Individuele regeling Betere werking bij onvolledige systemen
p j indien compleet p Kostprijs Geen ‘hergebruik’ van lucht Ruimtegebruik in elke ruimte Doorboring gebouwschil in elke ruimte Akoestiek Condensaatopvang elk WTW toestel? 20
Ventilatie en renovatie 20110518 pvdb
10
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Vastleggen concept: overwegingen
Beschikbare ruimte voor kanalen
Verschil natuurlijk-mechanisch Oude schouwkanalen? Verloren ruimten? • Zolder? • Valse zoldering? Aan de buitenzijde? • Bij buitenisolatie In de vloerchape?
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Wegwerken kanalen Beschikbare ruimte voor kanalen
In chape: aandacht drukverliezen
Ventilatie en renovatie 20110518 pvdb
11
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Mogelijke herbestemming schouwkanalen?
? Schouw wijzigt van functie
Afbraak schouw in zolder: oplossing schouwproblemen Behoud in leefruimte: veel werk vermijden Eventuele afbraak in kelder
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Vastleggen concept: overwegingen Afhankelijkheid met andere gebouwelementen: 3-eenheid isolatie – luchtdichtheid – ventilatie • Vb: Vb vervangen raam in i badkamer b dk • Vb: oude ketel vervangen door gesloten in wasplaats
Invloed ventilatie op CV vermogen 24
Ventilatie en renovatie 20110518 pvdb
12
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Selectie van oplossingen Standaard systemen
A, C, D
Minder gebruikelijk
(in nieuwbouw, maar mogelijkheden in renovatie)
B: ook individueel D-decentraal: individuele units met WTW • Soms in combinatie met radiator Combi- units (PH)
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Natuurlijke ventilatie: A Overwegen indien Niet ver doorgedreven renovatie Ingrepen schrijnwerk voorzien (om RTO te plaatsen) Planschikking en gebouwhoogte gunstig Vertikaal afvoerkanaal beschikbaar
Decentraal haalbaar?
(Doorvoeropeningen aanwezig)
Ventilatie en renovatie 20110518 pvdb
13
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Voorbeeld gelijkvloers keuken 15.1 m² WC Eetplaats 17.5 m²
Salon 18.3 m²
eerste Berging 15.1 m²
Berging
Wasplaats 17.5 m²
Bureau 18.3 m²
01/2010
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Voorbeeld zolder
Slaapkamer 3 27.8 m²
Zolder 18.3 m²
tweede
Badkamers 15.1 m²
WC Slaapkamer 2 17.5 m²
Slaapkamer 1 18.3 m²
01/2010
Ventilatie en renovatie 20110518 pvdb
14
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Mechanische toevoer: B Overwegen indien Behoud van schrijnwerk Planschikking? Vertikaal afvoerkanaal beschikbaar
Decentraal haalbaar?
Toevoer mogelijk
Centraal: ruimte voor kanalen Decentraal: weinig ruimte nodig
(Doorvoeropeningen aanwezig)
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Mechanische afvoer: C Overwegen indien Ingrepen schrijnwerk voorzien (om RTO te plaatsen)
Tijdelijk zelfs zonder RTO?
Afvoer
Centraal: ruimte voor kanalen Decentraal: weinig ruimte nodig
(Doorvoeropeningen aanwezig)
Ventilatie en renovatie 20110518 pvdb
15
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Mechanische toe- en afvoer D Overwegen indien Behoud van schrijnwerk Planschikking in orde Ruimte voor toe- en afvoerkanalen beschikbaar
Decentraal minder problematisch
Bij ver doorgedreven energetische renovaties (LE ZLE) (Doorvoeropeningen aanwezig)
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Decentraal C of D: Weinig ruimte voor toe- of afvoerkanalen Indien slechts enkele ruimten worden gerenoveerd of bij fasering gerenoveerd, Beschikbare oplossingen:
WTW-D: Recuperatief of regeneratief In muur of onder vensterbank Eventueel met geïntegreerde verwarming Opgelet met goede luchtverdeling en geluid
Ventilatie en renovatie 20110518 pvdb
16
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Tijdsplanning Fasering afhankelijk van:
Budget Werk door bouwheer/vrouw Permanente bewoning
Aandachtspunten:
Niet faseerbare werken (vb iso. + ldh. + ventilatie) Correcte volgorde (financieel – technisch) • Eerst iso, , dan CV Wel faseerbaar: • Eventueel: decentrale verwarming, decentrale ventilatie • Zonthermisch, PV,… 33
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Besluiten: Ventilatie in renovatie Ventilatie: een noodzaak voor comfort en gezondheid
Een analyse toont de gevolgen!
Zelfde als nieuwbouw? Ja, maar …
Minder vrijheid in planschikking Ruimte voor kanalen? Globaal concept vastleggen: • Ook (vooral?) bij fasering • Relatie met andere ingrepen • Evenwicht in renovatie
Meer info: www.wtcb.be – www.energiesparen.be – www.ideg.info 34
Ventilatie en renovatie 20110518 pvdb
17