Energiezuinig bouwen en renoveren: nú doen!
Energiezuinig bouwen en renoveren
5000.411_DuurzaamBouwen_omslag.indd 1
1
04-03-2011 10:58:26
Inhoud Het is vijf voor twaalf .................................................................. 3 De factor mens ........................................................................... 5 Nieuwe regels, nieuwe uitdagingen .......................................... 7 Anders... ..................................................................................... 8 Anders in de utiliteit: (groen)daken met Hebel . ....................... 10 Wapenfeiten bij Xella .................................................................. 11 Anders wonen, werken, leren, recreëren en verzorgen ........... 13 Nog anders wonen: het Passiefhuis . ........................................ 14 Anders renoveren: slim isoleren wat er al staat . ..................... 15 Oplossingen van Xella ................................................................ 17 Overzicht toepassingsmogelijkheden ....................................... 18 Toepassing 1, geïsoleerde spouwmuur ..................................... 19 Toepassing 2, Ytong Multipor buitengevelisolatie . ................... 20 Toepassing 3, gevelbekleding met plaatmateriaal ................... 21 Toepassing 4, massief cellenbeton met pleisterwerk of baksteenstrips . ...................................................................... 22 Toepassing 5, geïsoleerd baksteenstripsysteem ...................... 23
2
Energiezuinig bouwen en renoveren
5000.411_DuurzaamBouwen_binnen.indd 2
04-03-2011 10:52:17
Het is vijf voor twaalf Xella Nederland BV wil een voorloper zijn als het gaat om energiezuinig bouwen. Dat geldt eens te meer nu de bouwsector voor grote uitdagingen staat: enerzijds de bouw van nagenoeg energieneutrale woningen en utilitaire gebouwen, anderzijds de taak de bestaande woning- en kantoorvoorraad energiezuiniger te maken. Het is noodzakelijk daar nú mee te beginnen.
Bewust omgaan met energie is
dier. Wanneer menselijk gedrag
manier waarop we aan die vraag
een must. Uit de laatste rapporta
en beleid niet veranderen, kunnen
voldoen. Nemen we in beschou
ges van het IPCC, het Intergovern
grote gebieden te maken krijgen
wing dat de bouwsector wereldwijd
mental Panel on Climate Change,
met zeespiegelstijging, periodes
direct verantwoordelijk is voor zo’n
blijkt onomstotelijk dat de invloed
van droogte en hitte of juist grote
40% van die uitstoot, dan is duide
van de mens op ons klimaat groot
hoeveelheden neerslag en zwaar
lijk dat zij een geweldige bijdrage
is. Klimaatveranderingen als
dere stormen.
kan leveren aan het terugdringen
gevolg van het broeikaseffect,
ervan. En snel ook: de noodzaak
een gevolg van de toename van
Rol bouwsector
om de negatieve milieueffecten
de CO2-uitstoot, drukken wereld
Verreweg het grootste deel van de
van bouwwerken te minimaliseren,
wijd een stempel op de leef
CO2-uitstoot is het gevolg van de
is groter dan ooit.
omstandigheden van mens en
wereldwijde energievraag en de
Energiezuinig bouwen en renoveren
5000.411_DuurzaamBouwen_binnen.indd 3
3
04-03-2011 10:52:22
Nieuwbouw: energieneutraal Een oplossing is de bouw van woningen waarin de vraag naar energie minimaal is. Optimale thermische isolatie, ventila tie, vochtregulatie en warmte accumulatie zijn randvoorwaar den. Nu de Europese Commissie een richtlijn heeft opgesteld die vereist dat in 2020 nog uitsluitend (vrijwel) energieneutrale woningen mogen worden gebouwd, is die uitdaging actueler en concreter dan ooit tevoren. Renovatie: energievraag omlaag Bovenop de vraag naar nieuw bouwwoningen wacht een gigan
Proces: minder energieverbruik
Nú beginnen
tische hoeveelheid bestaande
Hoewel de energievraag (voor met
De bouwwereld ziet zich gesteld
woningen op aanpassingen die de
name verwarming en koeling) het
voor de grootste uitdaging ooit.
energievraag drastisch omlaag
grootst is tijdens de gebruiksfase
We moeten op een drastisch
brengen. Door betere isolatie van
van een gebouw, is ook bij de
andere manier omgaan met
de gebouwschil, energiezuinigere
productie van bouwmaterialen,
wonen, werken, leren, recreëren
installaties en slimme oplossingen
tijdens het bouwproces en later
en verzorgen. Duurzaam bouwen
voor bijvoorbeeld de toevoer van
bij mogelijke sloop energie nodig.
geldt als basis voor een gezonde
ventilatielucht.
Er zit winst in een verlaging van
toekomst. Maar dan moeten we
de benodigde hoeveelheid energie
wél vandaag beginnen, want het
bij productie, minder logistieke
is vijf voor twaalf. Xella is er klaar
bewegingen en recycling van
voor met betaalbare, creatieve
materialen.
en slimme bouw- en renovatie oplossingen. Nu, in 2020 én daarna.
Advies en ondersteuning Xella hecht veel waarde aan advies en ondersteuning. Daarom be schikken we over gespecialiseerde Xella Adviseurs die architecten, projectontwikkelaars, aannemers en bewoners adviseren op het gebied van energiebesparing, minder belastende (bouw)materialen, slimme logistiek en grondstofbesparing. Van gebouwontwerp tot sloop of renovatie. Doe een beroep op deze bron van kennis en ervaring; neem contact op, want ook in úw project zit winst!
4
Energiezuinig bouwen en renoveren
5000.411_DuurzaamBouwen_binnen.indd 4
04-03-2011 10:52:27
De factor mens Het klimaat verandert wereldwijd: er zijn zichtbaar grotere variaties in temperatuur en vaker extreme weersomstandigheden met schade voor economie en samenleving. In het algemeen loopt de temperatuur op, waardoor ijskappen en gletsjers smelten en de zeespiegel stijgt. De invloed van de mens op deze veranderingen is onmiskenbaar.
We zijn de afgelopen tientallen ja
effecten: een stijgende zeespiegel,
op stormen. Deze effecten zullen
ren in de westerse wereld gewend
meer periodes van droogte of juist
niet overal ter wereld even groot
geraakt aan een bepaalde levens
extreme hoeveelheden neerslag
zijn; desondanks moeten we ook in
standaard en levenswijze. We
(met gevolgen voor de voedselpro
Nederland rekening houden met
wonen, werken, leren, recreëren
ductie), hitte en een grotere kans
veranderingen.
en verzorgen op een manier die wellicht recht doet aan die levens wijze, maar die tegelijk een sterk negatieve invloed heeft op onze planeet. Met name de uitstoot van
Broeikaseffect
verbrandingsgassen (voor energie
Broeikasgassen zijn noodzakelijk: de temperatuur op aarde,
opwekking met behulp van fossiele
cruciaal om te kunnen overleven, wordt voor een belangrijk
brandstoffen, in het verkeer) zorgt
deel bepaald door het broeikaseffect. De natuurlijke aanwezig
voor een teveel aan broeikasgas
heid van atmosferische gassen als waterdamp en kooldioxide,
sen in de atmosfeer (zie het kader),
CO2, zorgt ervoor dat de warmtestraling van de aarde aan het
waardoor het klimaat verandert.
oppervlak blijft, waardoor de ‘leeftemperatuur’ gemiddeld zo’n 14˚C bedraagt. Zonder broeikaswerking zou de temperatuur
IPCC
aan het aardoppervlak op -18˚C liggen. Een te hoge concentra
Het IPCC (Intergovernmental Panel
tie van broeikasgassen zorgt er echter voor dat de temperatuur
on Climate Change) doet onder
oploopt. Dat heeft verstrekkende klimatologische gevolgen.
zoek naar wereldwijde klimaat veranderingen. Uit rapporten van het panel blijkt de grote invloed van de mens op deze veranderin gen: ‘Het is zeer waarschijnlijk dat het grootste deel van de opwar ming van de laatste vijftig jaar kan worden toegeschreven aan menselijke activiteit’. Blijven we leven volgens de huidige gewoonten, dan ontkomen we vol gens het IPCC niet aan ingrijpende
Energiezuinig bouwen en renoveren
5000.411_DuurzaamBouwen_binnen.indd 5
5
04-03-2011 10:52:33
Klimaat in Nederland
� De sterkte van zware stormen
Kyoto en verder
Regelmatig worden verwachtings
boven Noordwest-Europa
Het is zaak de toename van de
modellen voor het Nederlandse
kan licht toenemen, maar de
hoeveelheid broeikasgassen
klimaat gepresenteerd op basis
hoeveelheid voor Nederland
in de atmosfeer een halt toe te
van wetenschappelijke veronder
gevaarlijke stormen blijft onge
roepen. In het in 1997 opgestelde
stellingen*. Op basis daarvan zijn
veer gelijk.
Kyoto-protocol legde een groot
algemene uitspraken mogelijk over
� De zeespiegel blijft stijgen; in
aantal industrielanden, waaron
toekomstige weersomstandig
combinatie met bodemdaling
heden en klimaatkenmerken.
aan de Nederlandse kust kan
wijde CO2-uitstoot te beperken.
het waterpeil tot 2050 tussen
De invloedssfeer van het protocol
15 en 35 centimeter hoger zijn
reikt tot 2012. Over de vorm van
dan nu.
een nieuw klimaatverdrag, als
� De verwachting is dat de opwar ming doorzet, waardoor zachte winters en warme zomers vaker
opvolger van het Kyoto-protocol,
voorkomen, al blijven natuurlij
Deze ontwikkelingen betekenen
ke schommelingen van invloed.
vooral extra druk op de Neder
� Winters worden gemiddeld nat
der Nederland, vast de wereld
wordt nog volop onderhandeld.
landse waterhuishouding: kust
ter en neerslaghoeveelheden
verdediging en rivierdijken moeten
worden extremer; naar ver
worden versterkt en buffers
wachting zorgt elke graad we
moeten worden aangelegd om de
reldwijde temperatuurstijging
effecten van droge en natte perio
voor 3 tot 7% meer neerslag in
des te ondervangen.
de winter.
� De hevigheid van regenbuien in de zomer neemt toe, maar het
6
aantal zomerse regendagen
* De beschreven verwachtingen zijn ontleend aan de publicatie ‘Klimaat in de 21e eeuw -
wordt juist minder.
vier scenario’s voor Nederland’, KNMI, 2006.
Energiezuinig bouwen en renoveren
5000.411_DuurzaamBouwen_binnen.indd 6
04-03-2011 10:52:38
Nieuwe regels, nieuwe uitdagingen De Europese Commissie heeft met nieuwe regelgeving voor de bouw van woningen een halt toegeroepen aan ongebreideld energieverbruik in woningen. Die stap is van belang: het is bekend dat de gebouwensector Europa’s grootste energieverspiller is.
De Europese Commissie heeft
en energieneutrale vormen van
EPC-grenswaarde van 0,6. Voor
besloten dat na 2020 alleen nog
bouwen en renoveren bevorderen.
2015 staat een verlaging naar 0,4
woningen mogen worden gebouwd
op de planning.
die nagenoeg energieneutraal zijn.
Nederlandse regelgeving:
Voor bestaande huizen geldt dat ze
EPC en Rc
In het nieuwe Bouwbesluit wordt
energiezuiniger moeten worden.
De Nederlandse overheid zette
NEN 7120 de nieuwe methode voor
In de Energy Performance of
eerder al in op energieneutrale
de berekening van energiepres
Buildings 2010/31, afgekort EPBD,
nieuwbouw in 2020. De EPBD is
taties van gebouwen. In die versie
zijn de minimale energieprestaties
dus een krachtige onderstreping
van het Bouwbesluit wordt boven
van bouwwerken vastgelegd. Goed
van dat beleid. Al sinds 1995 wordt
dien de Rc-waarde – de mate van
nieuws voor het klimaat en voor
in de Nederlandse bouwregelge
warmteweerstand van delen van
huizenbezitters: de uitstoot van
ving expliciet aandacht besteed
de gebouwschil – verhoogd naar
schadelijke hoeveelheden broei
aan de energieprestatie van ge
3,5 m2K/W. In de huidige bouw
kasgassen én de energierekening
bouwen. Om de energie-efficiëntie
praktijk zijn Rc-waarden van meer
dalen. Tegelijk is het EU-besluit
te kunnen meten en vergelijken,
dan 4,0 m2K/W al gebruikelijk; in
een alarmsignaal voor de bouw
is er de energieprestatiecoëf
passieve bouw (zie een volgend
wereld: haast is geboden bij de
ficiënt, EPC. Hoe energiezuiniger
hoofdstuk) worden Rc-waarden
overgang naar duurzame materia
het ontwerp, des te lager de EPC.
rond 10,0 m2K/W gerealiseerd.
len en bouwmethoden.
Sinds 1 januari 2011 geldt een
Doel van EPBD 2010/31 is ‘nearly zero-energy buildings’ in 2020. De Europese lidstaten verplichten zich in nationale wetgeving minimale eisen op te nemen om aan deze eis van de Europese Commissie te voldoen. Het Energy Efficiency Plan van begin 2011 kent een groot aantal maatregelen om in 2020 een besparing op de energie vraag van 20% te bereiken. Voor 2013 en 2015 worden tussentijdse doelstellingen vastgelegd voor bestaande bouw en nieuwbouw. Op afzienbare termijn moeten ook financiële prikkels energiezuinige
Energiezuinig bouwen en renoveren
5000.411_DuurzaamBouwen_binnen.indd 7
7
04-03-2011 10:52:45
Anders… De EPC-waarde tot 0,6 kan nog eenvoudig worden doorgevoerd met beperkte technische ingrepen zoals extra isolatie en (drie)dubbele beglazing. In de toekomst moet de EPC naar 0,4 of minder. Dat kan niet zomaar met dikkere wanden, compactere bouw of kleinere glasoppervlakken. Het moet anders, en de gebouwschil maakt het verschil.
Energiezuinige bouw betekent
De crux in de gebouwschil
Energiezuinig ontwerpen
weliswaar de vraag naar energie
De schil van een gebouw, met
Hoewel de gebouwschil dus het
beperken of zelfs opheffen, ook
name gevels en daken, speelt een
grootste effect heeft, is ook de in
eisen aan esthetica, stabiliteit,
grote rol in het verlagen van de
vloed van ramen en installaties van
geluidsisolatie, brandveiligheid en
energievraag. De buffer tussen
belang. Een van de uitgangspunten
(waar nodig) aardbevingsbesten
binnen en buiten houdt warmte
van energiezuinig of neutraal
digheid spelen een rol. Daarbij
in een woning en koude erbui
bouwen is zongeoriënteerd
komen de eisen tot milieuvriende
ten. De warmteweerstand van de
ontwerpen: veel glas in de zuidge
lijkheid van materialen en grond
gebouwschil is de belangrijkste
vels en minder in de rest van de
stoffen, het streven naar zo min
factor in de uiteindelijke EPC van
schil. In de winter levert dat meer
mogelijk logistieke bewegingen, de
een gebouw: hoe beter daken en
licht, warmte en energie op; in de
mogelijkheid tot recycling én het
gevels geïsoleerd zijn, des te lager
zomer is het raadzaam via screens
feit dat energieneutraal bouwen
de EPC.
en overstekken een teveel aan
ook betaalbaar moet zijn.
8
warmte buiten te houden.
Energiezuinig bouwen en renoveren
5000.411_DuurzaamBouwen_binnen.indd 8
04-03-2011 10:52:46
Geïsoleerde kozijnen en beglazing De hoeveelheid beglazing heeft gevolgen voor het mogelijke warmteverlies via de ramen. Het warmteverlies door 10 vierkante meter raamoppervlak met dubbel glas is gelijk aan het warmtever lies door 85 vierkante meter ge ïsoleerde spouwmuur (Rc-waarde
Milieubewust: Silka Klimaatwand
3,5 m2K/W). Een oplossing biedt
biedt allerhande mogelijkheden
extra geïsoleerde beglazing,
voor het duurzaam invullen van
bijvoorbeeld drievoudig HR++-glas
de resterende vraag. Verwar
in combinatie met geïsoleerde
mingsinstallaties op basis van
Silka brengt speciale blokken en
kozijnoplossingen.
lagetemperatuurverwarming
elementen op de markt waar
bijvoorbeeld, een warmtepomp of
mee een Silka Klimaatwand kan
Installatietechnische ingrepen
warmte-koudeopslag in de bodem.
worden gebouwd. De klimaat
De Europese lidstaten moeten
Tapwater kan worden verwarmd
wand heeft aan één zijde vooraf
volgens de nieuwe Europese
met behulp van een zonneboiler of
aangebrachte sleuven (diepte
wetgeving over een aantal jaren
warmteterugwinning uit verbruikt
30, breedte 20, hart-op-hart-
eisen stellen aan technische
water. Ventilatiesystemen voorzien
afstand 150 millimeter) waarin
gebouwsystemen (zoals ver
van warmteterugwinning zorgen
een polyethyleenleiding kan
warmings-, warm tapwater- en
dat opgewekte warmte niet ver
worden aangebracht. In deze
airconditioningsystemen). Een
loren gaat. Overigens zijn ook be
leiding circuleert warm of koud
intrinsiek lage energievraag
staande woningen met dergelijke
water. De stralingswarmte of
zoals die bij energiezuinig of
ingrepen een stuk energiezuiniger
-koelte die daardoor in de wand
-neutraal bouwen voorop staat,
te maken.
ontstaat, zorgt snel voor een behaaglijke temperatuur in elk jaargetijde. De Silka Klimaat wand kan worden aangesloten op een gewone HR cv-ketel. De temperatuur in de wand hoeft niet veel af te wijken van de ruimtetemperatuur: ook milieu bewuste lagetemperatuur verwarming met behulp van bijvoorbeeld zonne- of aard warmte is mogelijk. Een extra bijdrage van Silka aan energie bewustzijn!
Energiezuinig bouwen en renoveren
5000.411_DuurzaamBouwen_binnen.indd 9
9
04-03-2011 10:52:55
Anders in de utiliteit: (groen)daken met Hebel Behalve bij de bouw van woningen zijn ook in de utiliteitsbouw flink wat energiebesparende en andere duurzame maatregelen mogelijk. Xella biedt daarvoor doeltreffende oplossingen met de producten van Hebel cellenbeton. Het Hebel groendak is een sprekend voorbeeld van een milieubewuste keuze.
Ook in bedrijfsgebouwen speelt de opwarming van het klimaat. Het is voor ondernemers zaak zorg te dragen voor een aangenaam leefen werkklimaat zónder dat daar voor hoge extra kosten moeten worden gemaakt. Dat komt tegelijk de prestaties van de medewerkers ten goede. De crux (nog steeds) in de gebouwschil Een kantoor- of winkelpand vangt het grootste deel van de warmte van de zon via het dak – tot wel 80
Daarnaast is van belang dat de
Het groene dak
procent! De keuze voor construc
constructie en het materiaal be
Deze eigenschappen maken Hebel
tie en bouwmaterialen is dus van
stand zijn tegen mogelijke (toe
cellenbeton een efficiënte, duur
groot belang. Een bouwmateriaal
komstige) weerextremen. Hebel
zame oplossing voor elk utilitair
dat zélf bijdraagt aan aangename
cellenbeton combineert al deze
dak. En zeker voor het steeds va
klimatologische omstandigheden
gunstige eigenschappen, terwijl
ker toegepaste groene dak. Hebel
in een gebouw
het toch een relatief laag gewicht
dakplaten vormen een uitstekende
heeft dankzij de duizenden met
basis voor vegetatiedaken, bij
� is massief, dus isolerend; � accumuleert, dus is in staat
stilstaande lucht gevulde cellen in
voorbeeld mos-sedumdaken. De
warmte en koude (tijdelijk) op te
het materiaal. Sterker: een dak van
voordelen van dergelijke daken zijn
slaan;
Hebel dakplaten is het enige lichte
� vlakt pieken in temperatuur af (en zorgt dus net als Ytong cellenbeton voor een fase verschuiving; zie de figuur op pagina 17);
� heeft een groot diffusievermo gen, waardoor de vochtbalans op peil blijft.
massieve dak op de markt.
legio:
� ze vormen een buffer voor de tijdelijke opvang van regenwater;
� ze vangen fijnstof op; � ze verminderen de opwarming van hun omgeving;
� ze besparen energie (dankzij doeltreffende isolatie);
� ze bieden een ecologische beleving.
10
Energiezuinig bouwen en renoveren
5000.411_DuurzaamBouwen_binnen.indd 10
04-03-2011 10:52:58
Wapenfeiten bij Xella De bouwsector is wereldwijd verantwoordelijk voor 40% van de CO2-uitstoot. Een belangrijk deel van de uitstoot wordt veroorzaakt bij de productie en verwerking van bouwelementen. Zaak dus om ook daar het energie- en grondstofverbruik te verminderen. Xella loopt voorop en participeert in tal van initiatieven zoals MRPI, MJA en NIBE. We zullen niet ontkennen dat bij de productie van Silka kalkzand
Resultaat:
� De totale energie-efficiency in
om duurzaamheid, innovatie en internationaal ondernemen.
steen, Ytong cellenbeton en Hebel
de fabrieken van Xella is sinds
Xella-medewerkers zijn boven
dakplaten energie nodig is – dat is
2004 met ruim 8% verbeterd.
dien betrokken bij tal van samen
nu eenmaal niet te voorkomen. De
werkingsverbanden die we met
meeste energie gaat zitten in het
Samenwerking Agentschap NL
het agentschap zijn aangegaan.
autoclaveren van producten – het
De resultaten van de inspanningen
Het gaat om projecten die bijvoor
onder hoge druk door middel van
van Xella worden doorlopend in het
beeld het energie- en grondstof
stoom verharden van kalkzand
oog gehouden door Agentschap
gebruik in de productie beperken,
steen en cellenbeton. Ook het lo
NL (het vroegere SenterNovem),
om buitenwandoplossingen voor
gistieke proces en het bouwproces
onderdeel van het ministerie van
passiefgebouwen, isolatie
kosten energie.
Economische Zaken, Landbouw
systemen voor nieuwbouw en
en Innovatie, en aanspreek
renovatie, slanke wandoplossingen
punt voor bedrijven als het gaat
en groendaken.
MJA Energie-efficiëntie Xella werkt al sinds eind jaren negentig mee aan de meerjaren afspraak (MJA) Energie-efficiëntie. In dit convenant verplichten bedrij
8
ven zich om het energieverbruik tijdens de productie doorlopend te
7
verlagen. Dankzij steeds verder
6
gaande efficiëntie en ingrijpende
5
de Xella-fabrieken veroorzaken inmiddels fors afgenomen. Uit de voortgangsrapportage MJA, energie-efficiency kalkzandsteenen cellenbetonindustrie, blijkt dat deze industrieën indrukwekkende cijfers laten zien (8%) op het gebied
procenten
maatregelen is de CO2-uitstoot die
4 3 2 1 0
van energiebesparing tijdens pro
2004
ductie. Alle producten zijn recycle
baar, waarbij wordt gestreefd naar
2005
2006
2007
2008
jaar
Totale Energie Efficiency Verbetering (TEEV)
cradle to cradle-oplossingen.
Energiezuinig bouwen en renoveren
5000.411_DuurzaamBouwen_binnen.indd 11
11
04-03-2011 10:52:58
Energiezuinige wandoplossingen We hebben de afgelopen jaren geïnvesteerd in wandoplossingen met Silka, Ytong en Ytong Multipor die voldoen aan de strenger wordende eisen op het gebied van isolatie en warmteweerstand – van traditioneel tot passief. Resultaat:
� Een groeiend aantal direct praktisch toepasbare oplossin gen voor wandopbouw. Zie ook de vijf toepassingen elders in deze brochure. Kringloop Xella werkt aan het sluiten van de kringloop in productie en (her-) gebruik van producten. Silka kalk zandsteen, Ytong cellenbeton en Ytong Multipor minerale isolatie
Grondstofbewust
platen bestaan vrijwel geheel uit
productieproces Silka
natuurlijke grondstoffen. Boven
Op de productielocaties van Silka
is dankzij hergebruik in de
dien kunnen de materialen vrijwel
kalkzandsteen werkt Xella aan
productie sterk afgenomen.
volledig worden hergebruikt.
het hergebruik van (zaag)afval en
Resultaat:
� De hoeveelheid productie-afval
productie-uitval (producten die
Bouwoplossingen tot 2015
Recyclingprogramma Ytong
niet aan de strenge kwaliteitseisen
(en daarna)
blokken en cascopanelen
voldoen). Dit overtollige kalkzand
Bouw- en aannemingsbedrijven
steen gaat terug het productie
verzamelen op de bouwplaats
proces in. Daarnaast wordt waar
overtollig Ytong cellenbeton.
mogelijk granulaat van elders
Daartoe ontwikkelde Xella een
aangevoerd en verwerkt, al blijkt
oplossingen met Silka, Ytong en
afvalcontainer met comparti
vaak dat dit granulaat uit het oog
Ytong Multipor; doel Rc-waarde
menten voor cellenbeton, verpak
punt van energieverbruik nuttiger
kingsmateriaal en overig afval. Het
in andere industrieën kan worden
cellenbeton wordt vervolgens in de
ingezet.
fabrieken van Xella gebruikt bij de productie van nieuwe cellenbeton producten. Resultaten:
� Ytong cellenbeton bevat
� Ontwikkeling van de Silka klimaatw and (zie het kader elders in deze brochure).
� Ontwikkeling van nieuwe wand > 5,0 bij slankere wanddiktes.
� Ontwikkeling en promotie van massieve bouwtoepassingen in de Nederlandse bouwpraktijk.
� Nieuwe (varianten van) energie zuinige blokken van Ytong.
� Verdere ontsluiting van kennis over energiezuinige bouw oplossingen via kanalen als
gemiddeld 20% hergebruikt
bouwoplossingen.nu en
materiaal.
bouwwijzer.nu.
� De hoeveelheid afval op bouw plaatsen is sterk afgenomen.
12
Energiezuinig bouwen en renoveren
5000.411_DuurzaamBouwen_binnen.indd 12
04-03-2011 10:53:01
Anders wonen, werken, leren, recreëren en verzorgen Hoe we ook ijveren voor het verminderen van energie en grondstofgebruik en hoe veel aandacht we ook besteden aan recyclemogelijkheden voor onze producten, de meeste energie verbruikt een bouwwerk tijdens de gebruiksfase. Of het nu een woning is, een kantoor, een school, een winkelcentrum of een ziekenhuis.
Xella is voorbereid op de normen die vanaf 2020 gelden. Met inno vatieve bouwproducten en door dachte bouwmethoden die zich in de praktijk ruimschoots hebben bewezen en die zich in de toekomst steeds opnieuw zullen bewijzen. Op elk denkbaar gebied: wonen, werken, leren, recreëren, verzor gen – Xella heeft er een duurzame bouwoplossing voor met als belangrijkste uitgangspunten een beperking van de energievraag en het creëren van een aangenaam binnenklimaat: een aangename
Het Groene Bouwen
temperatuur, voldoende verse
Xella bracht in 2009 het magazine ‘2020 Het Groene Bouwen’ uit
(ventilatie)lucht en een goede
(ook online) als vooruitblik op de bouwpraktijk in 2020.
vochtbalans.
Zie www.hetgroenebouwen.nl. De ontwikkelingen sindsdien zijn ver werkt in een update die is te vinden op www.YouTube.nl/XellaNederland.
Bouwoplossingen.nu Hoe bouw je energiezuinig of energieneutraal zonder concessies te doen aan architectonische vrijheid, esthetica, eisen op het gebied van geluid wering, brandveiligheid en stabiliteit? Op bouwoplossingen.nu komt Xella met een keur aan bouwoplossingen die het pad effenen. Die laten zien dat creatief, slank en duurzaam bouwen heel goed hand in hand gaan. Met de producten van Silka kalkzandsteen, Ytong cellenbeton en Ytong Multipor minerale isolatieplaten is altijd een bouwoplossing voorhanden die aan specifieke wensen of eisen voldoet.
Energiezuinig bouwen en renoveren
5000.411_DuurzaamBouwen_binnen.indd 13
13
04-03-2011 10:53:10
Nog anders wonen: het Passiefhuis Een mogelijk concept voor het bereiken van een EPC van 0,4 of minder is het Passiefhuis, een in Duitsland ontwikkeld bouwconcept dat ook in N ederland steeds vaker wordt toegepast. De essentie van het Passiefhuis is het optimaal gebruiken van de passieve energie en warmte van de zon, apparatuur en personen in huis. Ook aan de basis van het Passief
Twee voorwaarden
huis-concept staat een zo klein
Voor het doorrekenen van het
mogelijke energievraag door opti
energieverbruik van een Passief
male isolatie en zongeoriënteerd
huis is een speciaal rekenpakket
ontwerpen. De basale gedachte:
ontwikkeld. Het resultaat van deze
‘houden wat je hebt en er zo veel
berekening moet aan twee voor
mogelijk gratis bij krijgen’. Er
waarden voldoen:
is geen actief verwarmings- of koelingssysteem; alle benodigde
ruimteverwarming en koeling is
warmte komt van de zon of is
maximaal 15 kWh per vierkante
restwarmte van huishoudelijke apparatuur, installaties en in een
Xella is ervan overtuigd dat het
� de totale energievraag voor meter gebruiksoppervlak;
� de totale primaire energiebe
ruimte aanwezige personen. De
hoefte voor apparatuur, warm
resterende energievraag komt
tapwater, ruimteverwarming en
indien mogelijk van duurzame
-koeling is maximaal 120 kWh
energiebronnen, zodat de woning
per vierkante meter gebruiks
in principe zelfs energie- en CO2-
oppervlak.
neutraal kan worden uitgevoerd. Ingrepen in het bouwproces
traditionele bouwen de komen de jaren de overhand houdt. Om
Zes basisprincipes
Voor de bouw van Passiefhuizen
te laten zien dat Passiefhuizen
De bedenkers van het Passiefhuis-
volgt daaruit:
ook op een min of meer ‘tradi
concept hebben de volgende zes
tionele manier’ kunnen worden
basisprincipes vastgelegd:
gebouwd, ontwikkelden we (met onder anderen SBR) een serie Passiefhuisdetails. Deze detaillering stelt de ontwerper in staat een Passiefhuis te ontwerpen waarbij de voordelen van een kalkzandsteen casco – zoals duurzaamheid, economi sche rentabiliteit en voldoende thermische massa – blijven bestaan.
� een hoog niveau van thermische isolatie;
� een grote mate van luchtdichtheid;
� het benutten van de warmte en energie van de zon;
� energieterugwinning uit
� een absoluut luchtdicht ontwerp;
� hoge isolatiewaarden (Rc gebouwschil tussen 6,5 en 10,0 m2K/W);
� koudebrugvrije constructies; � toepassing van geïsoleerde kozijnen met driedubbele beglazing.
ventilatie;
� het gebruik van energiezuinige huishoudapparaten;
� het gebruik van hernieuwbare energiebronnen.
14
Energiezuinig bouwen en renoveren
5000.411_DuurzaamBouwen_binnen.indd 14
04-03-2011 10:53:18
Anders renoveren: slim isoleren wat er al staat Energiezuinig nieuwbouwen is al een opgave. Daarnaast zijn er in Nederland miljoenen gebouwen die op de nominatie staan om te worden gerenoveerd. De gevels van deze bouwwerken zijn vaak minder goed geïsoleerd dan gezien de huidige en toekomstige regelgeving wenselijk is. Niet altijd zijn veranderingen aan deze gevels wenselijk. Ook dan zijn er slimme oplossingen (van Xella). Van de bestaande woning
alleen meer ‘markt’, het biedt ook
Binnenklimaat
voorraad in Nederland, in totaal
de kans bestaande woningen veel
Xella biedt met de minerale
zo’n 7 miljoen woningen, staat een
energiezuiniger of zelfs (vrijwel)
isolatieplaten van Ytong Multipor
aanzienlijk deel op de nominatie
energieneutraal te maken.
en met Ytong blokken doeltreffen
voor renovatie. De opgave waar
de isolatieoplossingen die boven
voor de bouwwereld de komende
Ongewenste situaties
dien een eind maken aan koude
jaren op het terrein van reno
Minder goed geïsoleerde gevels
bruggen. Met deze producten zijn
vatie staat, is veel groter dan de
(en daarmee lage Rc-waarden)
er renovatiemogelijkheden te over:
vraag naar nieuwbouwwoningen.
leiden in de winter tot onnodig
isolatie aan de binnen- of juist
Sterker: gaan we in het huidige
energieverbruik, in de zomer tot
buitenzijde van gevels, isolatie
tempo door met renoveren, dan
hoge binnentemperaturen en
van niet-geïsoleerde souterrains
kost het een slordige honderd jaar
behoefte aan koeling – kortom: tot
of parkeergarages, isolatie met
om de volledige woningvoorraad
ongewenste situaties in het kader
behulp van (geïsoleerde) voorzet
bij de tijd te brengen. Het is dus
van duurzaamheid en een optimaal
wanden. Het is maar net welke
noodzakelijk dat de bouwsector
binnenklimaat.
toepassing in een renovatieproject
zich de komende jaren veel meer
het beste past. Xella adviseert er
richt op renovatie – daarin zit niet
graag over.
Energiezuinig bouwen en renoveren
5000.411_DuurzaamBouwen_binnen.indd 15
15
04-03-2011 10:53:25
Ytong Multipor Ytong Multipor, de minerale isolatieplaat van Xella, isoleert niet alleen goed, maar is ook:
� damp-open, waardoor het materiaal ademt en vocht reguleert;
� steenachtig, dus robuust en stevig;
� vormvast, onbrandbaar en vezelvrij, dus gemakkelijk, gezond en veilig tijdens ver werking en in de gebruiksfase van een gebouw;
� ongevoelig voor schimmels; � door en door gehydrofobeerd,
Aan de binnenzijde van gevels
Ytong blokken
Isolatie aan de binnenzijde ligt voor de hand in gevallen waarbij het
Ytong blokken zijn bij uitstek
aanzicht van een gebouw niet mag
geschikt voor renovatie van grote
Voor binnen én buiten
veranderen, bijvoorbeeld van
ruimtes en wanneer bestaande
De Ytong Multipor platen kunnen
wege een bepaalde uitstraling of
wanden zo onregelmatig zijn dat
op vrijwel elke bestaande onder
monumentale status. In dat geval
uitvlakken onmogelijk is. Ytong
grond worden aangebracht, zowel
worden de Ytong Multipor minerale
blokken zorgen voor een nieuwe
aan de onderzijde van plafonds als
isolatieplaten aangebracht aan de
binnenspouw en een luchtspouw
aan de binnen- en buitenzijde van
binnenzijde. Kleine onregelma
(in de regel 20 mm) vóór de
gevels.
tigheden hoeven niet te worden
bestaande wand. Dat zorgt voor
uitgevlakt. Muren met grotere
(veel) hogere isolatiewaarden. De
Aan de onderzijde van plafonds
onregelmatigheden kunnen beter
precieze Rc-waarde van de com
Plafonds van bijvoorbeeld bergin
eerst worden voorzien van een
binatiewand is afhankelijk van de
gen en (parkeer)garages zijn vaak
pleisterlaag voor de isolatieplaten
dikte en de lambda-waarde van de
slecht of helemaal niet geïsoleerd.
er op worden gelijmd.
toegepaste Ytong blokken.
dus waterafstotend.
Vrijwel alle aanwezige warmte gaat verloren via de muren en
Aan de buitenzijde van gevels
plafonds en via koudebruggen ont
Isolatie met Ytong Multipor mine
staat ook in woningen en kantoren
rale isolatieplaten geeft gevels een
erbóven een koud en onbehaaglijk
heel nieuwe, duurzame uitstraling.
klimaat. Ytong Multipor isoleert, is
Toegepast op bestaande gevels
brandwerend en geeft een prettige
werken de platen bijvoorbeeld
uitstraling.
lelijk metselwerk of ouderwetse gevelbeplating weg, terwijl het isolerend vermogen sterk toe neemt. De platen kunnen worden afgewerkt met Ytong Multipor lijmmortel, wapeningsgaas en een geschikt buitenpleistersysteem.
16
Energiezuinig bouwen en renoveren
5000.411_DuurzaamBouwen_binnen.indd 16
04-03-2011 10:53:30
Oplossingen van Xella Wat u bouwt, moet duurzaam zijn en dus lang staan. Dat lukt met Silka, Ytong en Ytong Multipor. We bieden hier vijf mogelijke toepassingen voor wandopbouw in verschillende diktes. Ze bieden een zeer hoge Rc-waarde. Marktconforme adviezen waarmee u slank bouwt op basis van gangbare constructies van wanden en isolatiemateriaal.
elementen van Silka en de cellen beton blokken en cascopanelen van Ytong combineren gunstige f ysische eigenschappen met gemakkelijke verwerking. Z e beschikken over voor energie neutraal bouwen geschikte waarden als het gaat om warm tegeleiding, volumieke massa, warmtepenetratievermogen, warmte-accumulatie en afkoel gedrag.
Temperatuurschommelingen
De kalkzandsteen blokken en
Buiten
°C 30
0
Binnen
°C 30
20
20
10
10
6
12
18 24
0
6
12
18 24
Faseverschuiving
U kiest! De keuze voor een oplossing is aan u, afhankelijk van het bouwproject en de methode die voor u het pret tigst werkt. Uiteraard zijn vakman schap en aandacht voor zorgvuldi ge detaillering in alle gevallen van belang om de genoemde waarden te kunnen bereiken.
Rc-waardecalculator Xella biedt u de mogelijkheid de Rc-waarde van wandoplossin gen met de producten van Silka, Ytong en Ytong Multipor online te berekenen. Op www.xella.nl vindt u de Rc-waardecalculator. Een verwijzing staat op de homepage.
Energiezuinig bouwen en renoveren
5000.411_DuurzaamBouwen_binnen.indd 17
17
04-03-2011 10:53:36
Overzicht toepassingsmogelijkheden toepassing 1 Geïsoleerde spouwmuur
� �
Silka (100 mm) Ytong (150 mm) G4/600
toepassing 2 Ytong Multipor buitengevelisolatie
� � �
Silka (150 mm) Ytong (200 mm) G4/600 Ytong (200 mm) G2/400
toepassing 3 Gevelbekleding met plaatmateriaal
� � �
Silka (150 mm) Ytong (200 mm) G4/600 Ytong (200 mm) G2/400
toepassing 4 Massief cellenbeton met pleisterwerk of baksteenstrips
� �
Ytong energiezuinige blokken G1, 6/300 en G3/325 Ytong energiezuinige blokken G2/400
toepassing 5 Gevelbekledingsysteem met baksteenstrips
� � �
18
Silka (150 mm) Ytong (200 mm) G4/600 Ytong (240 mm) G2/400
Energiezuinig bouwen en renoveren
5000.411_DuurzaamBouwen_binnen.indd 18
04-03-2011 10:54:00
Geïsoleerde spouwmuur toepassing 1 Opbouw
� binnenspouwblad Silka of Ytong � spouwmuurisolatie minerale wol of hardschuim � luchtspouw � buitenspouwblad baksteen Binnenspouwblad silka
� �
handmatig: Silka lijmblokken,
minerale wol: bredere spouw
metselstenen of blokken
met traditioneel, zacht
mechanisch: Silka elementen
materiaal
Binnenspouwblad Ytong
� �
luchtspouw
spouwmuurisolatie
� �
� �
breedte 30 tot 40 millimeter aanbeveling SBR: ontwerp 40 mm voor effectief 30 mm
pur/pir: dunnere spouw met Buitenspouwblad
hard materiaal
�
handmatig: Ytong blokken
metselwerk met gevelsteen
mechanisch: Ytong cascopanelen
silka (100 mm)
Ytong (150 mm) G4/600
Rc-waarde
Dikte minerale
totale
Rc-waarde
Dikte minerale
wandconstructie
wol (λ = 0,033)
wanddikte
wand constructie wol (λ = 0,033)
wanddikte
m2K/w
mm
mm
m2K/w
mm
mm
totale
3,56
100
340
4,35
100
340
4,12
120
360
4,92
120
360
4,54
135
375
5,34
135
375
5,11
155
395
5,91
155
395
5,53
170
410
6,33
170
410
6,10
190
430
6,89
190
430
silka (100 mm) Rc-waarde
Ytong (150 mm) G4/600 Dikte hardschuim
totale
Rc-waarde
Dikte hardschuim
totale
wandconstructie* isolatie (λ = 0,023) wanddikte
wandconstructie* isolatie
m K/w
mm
mm
m K/w
mm
mm
3,54
70
310
4,34
70
360
2
2
wanddikte
4,14
85
325
4,94
85
375
4,54
95
335
5,34
95
385
5,15
110
350
5,94
110
400
5,55
120
360
6,34
120
410
6,15
135
375
6,95
135
425
6,55
145
385
7,35
145
435
7,15
160
400
7,95
160
450
7,55
170
410
8,35
170
460
8,15
185
425
8,95
185
475
8,55
195
435
9,35
195
485
* inclusief bijdrage van reflecterende werking van de coating van het isolatiemateriaal
5000.411_DuurzaamBouwen_binnen.indd 19
Energiezuinig bouwen en renoveren
19
04-03-2011 10:54:04
Ytong Multipor buitengevelisolatie toepassing 2 Opbouw
� � �
binnenspouwblad Silka of Ytong isolatie Ytong Multipor afwerking pleisterlaag
Ytong (200 mm) G4/600
Binnenspouwblad silka
� �
handmatig: Silka lijmblokken,
Rc-waarde
Dikte
totale
metselstenen of blokken
wandconstructie
Ytong Multipor
wanddikte
m2K/w
mm
mm
(λ = 0,045)
mechanisch: Silka elementen
Binnenspouwblad Ytong
� �
2,58
60
260
handmatig: Ytong blokken
3,02
80
280
mechanisch: Ytong casco
3,45
100
300
panelen
3,89
120
320
4,32
140
340
Isolatie Ytong Multipor minerale
4,76
160
360
isolatieplaat
�
5,20
180
380
dikte (60300 mm) afhankelijk
5,63
200
400
van te bereiken Rcwaarde
6,07
220
420
6,50
240
440
Afwerking pleisterlaag
� �
6,94
260
460
Ytong Multipor lijmmortel met
7,37
280
480
wapeningsgaas voor mortel
7,81
300
500
weefsellaag Ytong (200 mm) G2/400
afwerking met minerale pleister conform EN 9981
Rc-waarde
Dikte van
totale
wandconstructie
Ytong Multipor
wanddikte
silka (150 mm) Rc-waarde
(λ = 0,045) Dikte
wandconstructie Ytong Multipor
totale
m2K/w
mm
mm
wanddikte
3,32
60
260
3,75
80
280
mm
4,19
100
300
(λ = 0,045) m2K/w
mm
2,81
120
270
4,62
120
320
3,25
140
290
5,06
140
340
3,68
160
310
5,50
160
360
4,12
180
330
5,93
180
380
4,55
200
350
6,37
200
400
4,99
220
370
6,80
220
420
5,42
240
390
7,24
240
440
5,86
260
410
7,67
260
460
6,30
280
430
8,11
280
480
6,73
300
450
8,55
300
500
20
Energiezuinig bouwen en renoveren
5000.411_DuurzaamBouwen_binnen.indd 20
04-03-2011 10:54:09
Gevelbekleding met plaatmateriaal toepassing 3 Opbouw
� �
binnenspouwblad Silka of Ytong combigeveloplossing isolatie, regelwerk en afwerking
Binnenspouwblad silka
� �
handmatig: Silka lijmblokken, metselstenen of blokken
Combigeveloplossing
�
Afwerking: diverse mogelijk heden
mechanisch: Silka elementen
Binnenspouwblad Ytong
� �
handmatig: Ytong blokken mechanisch: Ytong casco panelen
silka 150 mm) Rc-waarde
Ytong (200 mm) G4/600 Dikte van het
totale
Rc-waarde
Dikte van het
totale
wandconstructie isolatiemateriaal wanddikte
wandconstructie isolatiemateriaal wanddikte
m2K/w
mm
mm
m2K/w
mm
mm
3,07
70
270
4,11
70
320
3,45
80
280
4,50
80
330
4,23
100
300
5,28
100
350
4,62
110
310
5,67
110
360
5,01
120
320
6,06
120
370
5,79
140
340
6,83
140
390
6,17
150
350
7,22
150
400
Ytong (200 mm) G2/400 Rc-waarde
Dikte van het
totale
wandconstructie isolatiemateriaal wanddikte m2K/w
mm
mm
4,83
70
320
5,22
80
330
5,99
100
350
6,38
110
360
6,77
120
370
7,55
140
390
7,94
150
400
Energiezuinig bouwen en renoveren
5000.411_DuurzaamBouwen_binnen.indd 21
21
04-03-2011 10:54:16
Massief cellenbeton met pleisterwerk of baksteenstrips toepassing 4 Opbouw
� � �
extra energiezuinige Ytong blokken afwerking pleisterlaag afwerking met baksteenstrips
Extra energiezuinige Ytong blokken
�
handmatig of mechanisch verwerken, afhankelijk van blokgewicht
Afwerking met baksteenstrips
� � �
Advies: flexibele steenstrips of baksteenstrips Volg aanwijzingen fabrikant Informatie: via Xella Adviseur
Afwerking met pleisterlaag
� �
Advies: buitenpleistersystemen Alsecco en Strikolith Andere pleistersystemen: let op eigenschappen; zie brochure ‘Energiezuinige blokken van
� �
Ytong’, pagina 13 Over volledige oppervlakte gaas toepassen Informatie: via Xella Adviseur
Ytong energiezuinige blokken G1, 6/300 en G2/325 Rc-waarde
totale wanddikte
wandconstructie
(dikte van blok)
2
m K/w
mm
3,00
240
3,75
300
4,56
365
6,00
480
6,25
500
Ytong energiezuinige blokken G2/400
22
Rc-waarde
totale wanddikte
wandconstructie
(dikte van blok)
2
m K/w
mm
2,40
240
3,00
300
3,65
365
4,80
480
5,00
500
Energiezuinig bouwen en renoveren
5000.411_DuurzaamBouwen_binnen.indd 22
04-03-2011 10:54:24
Gevelbekledingsysteem met baksteenstrips toepassing 5 Opbouw
� �
binnenspouwblad Silka of Ytong gevelbekledingsysteem met baksteenstrips
Binnenspouwblad silka
� �
handmatig: Silka lijmblokken, metselstenen of blokken mechanisch: Silka elementen
Binnenspouwblad Ytong
� �
handmatig: Ytong blokken mechanisch: Ytong casco panelen
Gevelbekledingsysteem
� �
Volg aanwijzingen fabrikant silka (150 mm)
Informatie: via Xella Adviseur
Rc-waarde
Dikte van het
wandconstructie
isolatiemateriaal wanddikte
totale
m2K/w
mm
mm
3,48
80
250
4,31
100
270
5,14
120
290
5,96
140
310
6,79
160
330
7,62
180
350
(λ = 0,023)
Ytong (200 mm) G4/600
Ytong (240 mm) G2/400
Rc-waarde
Dikte van het
wandconstructie
isolatiemateriaal wanddikte
totale
Rc-waarde
Dikte van het
wandconstructie
isolatiemateriaal wanddikte
m2K/w
mm
mm
m2K/w
mm
mm
2,87 3,7
40
260
3,97
40
300
60
280
4,79
60
320
4,53
80
300
5,62
80
340
5,36
100
320
6,45
100
360
6,18
120
340
7,28
120
380
7,01
140
360
8,11
140
400
7,84
160
380
8,94
160
420
8,67
180
400
9,76
180
440
(λ = 0,023)
totale
(λ = 0,023)
Energiezuinig bouwen en renoveren
5000.411_DuurzaamBouwen_binnen.indd 23
23
04-03-2011 10:54:28
5000.411/Procomm/0311/5.000
Postbus 23 4200 AA Gorinchem Telefoon (0183) 67 12 34 Telefax (0183) 67 13 68 E-mail
[email protected]
Internet www.xella.nl
2
Ytong en Silka zijn geregistreerde handelsmerken van de Xella Groep
Xella Nederland BV
Energiezuinig bouwen en renoveren
5000.411_DuurzaamBouwen_omslag.indd 2
04-03-2011 10:58:26
