ICT&health. Lucien Engelen 10 TIPS BLOGGEN OVER JE ZORGINSTELLING. Het probleem? Houding en gedrag! REshape Center for Innovation

ICT&health Lucien Engelen REshape Center for Innovation

“Het probleem? Houding en gedrag!”

E-Health in de praktijk:

Cardiologie Centra Nederland

Dr. Nick Guldemond over de zorg van de toekomst Vervangen chatbots de assistente?

10 TIPS

… BLOGGEN OVER JE ZORGINSTELLING Dr. Marlies Schijven:

En verder… boekentips, evenementenagenda, achtergronden en verhalen van zorgverleners en leveranciers

eHealth, mHealth, Smarthealth, ICT en Telecom voor de zorgsector

w w w nr . 0 .ic 1, t fe he br ua al ri th 20 15 .nl

Glass is niet dood

VANCIS UW ICT-PARTNER IN DE ZORG

18

INHOUD 18

38 36

Lucien Engelen, REshape Center for Innovation De zorg verandert. Bestaande en nieuwe spelers verleggen grenzen en creëren een nieuwe situatie. Maar gaan de zorgverleners snel genoeg mee? Of aarzelen ze en lopen ze achter de feiten aan? We spreken uitgebreid met Lucien Engelen over de uitdagingen en kansen voor de komende tijd.

36

48

E-Health in de praktijk: Cardiologie Centra Nederland Cardiologie Centra Nederland rekent af met de traditionele doorlooptijden: binnen 24 uur kunt u terecht en binnen twee uur na uw afspraak heeft u alle uitslagen. Hoe hebben ze dit voor elkaar gekregen? Wij spreken met Vera van der Zwan, sinds 2013 als cardioloog verbonden aan CCN.

48

Dr. Nick Guldemond over de zorg van de toekomst Dr. Nick Guldemond, Associate Professor Integrated Care & Technology, gaf een lezing waarin hij zijn visie op de toekomst van de zorg uiteenzette. U leest hier

24

een samenvatting van deze lezing. Bovendien geeft hij extra toelichting bij een aantal onderwerpen uit de lezing.

09

Boeken die je moet lezen Interessante tips voor uw boekenkast of e-reader.

31

Vervangen chatbots de assistente? We laten drie mensen uit het veld aan het woord over deze prikkelende stelling.

VANCIS VERBINDT ORGANISATIES MET SLIMME ICT-OPLOSSINGEN OM VEILIG TE WERKEN AAN EEN GEZONDERE SAMENLEVING

De zorg verandert. Zorgbudgetten staan onder druk en de kwaliteit van zorg moet omhoog. Veiligheid op het gebied van informatie-uitwisseling vraagt veel van u als zorginstelling. Vancis ondersteunt zorginstellingen onder andere met veilige zorgwerkplekken, dataopslag en back-up. Wij nemen de ICT deels uit handen, zodat

38

10 tips… bloggen over je zorginstelling Met deze tips wordt uw blog een succes!

u op een veilige manier kunt werken aan een gezondere samenleving. Wij werken samen met medische wetenschappers om de nieuwste technologie in onze oplossingen te verankeren. Wij streven naar een duurzame, kwalitatieve en innovatieve dienstverlening aan onze klantenkring. Vancis is uw slimme ICT-partner in de zorg.

www.vancis.nl

EN VERDER: 28

Duiden, inspireren en faciliteren

06 Nieuws

32

Agenda: Health Valley

10

Quantified self

33

Agenda: evenementenoverzicht

13

Cloudoplossingen in de zorg

34

Column: Online bruggen bouwen

16

Plattegrond Zorg & ICT

35

Dave Spijker over Trends en Veiligheid

21

Bereikbaarheid als visitekaartje

40

Creating matter that matters

24

Dr. Marlies Schijven: Glass is niet dood

42

Tips: de ene smartphone is de andere niet

26

Geen tijd te verliezen

45

Alles wat we maken, is van onze klanten

05

Voorwoord / colofon

ICT&Health!

| 03

Sluit u aan bij ICT&health

ICT&health

alles over ICT, Telecom, Domotica, mHealth, eHealth en Smarthealth

ICT&health is een uitgave van Icon Publishing

Tijdelijke introductiekorting

ICT&health verschijnt zesmaal per jaar en is een onderdeel van het online platform. Dit kunt u vinden op: www.icthealth.nl

Het lidmaatschap op ICT&health heeft op dit moment een tijdelijke actie en kost daarom nu slechts: € 98,- ex. btw.

Voorwoord

Vragen of suggesties via het contactformulier van: www.icthealth.nl

(actie geldig tot en met 31 maart 2015)

U krijgt hiermee een korting van € 70,-. Maak direct gebruik van dit introductieaanbod!

Alstublieft! Het eerste nummer van ICT&health. Hét vakblad dat u ‘van binnen uit’ informeert over toepassingen en ontwikkelingen op het snijvlak van ICT en gezondheidszorg.

Ga naar www.icthealth.nl/

Inzichten

introductieaanbod en word lid.

De ontwikkelingen in de gezondheidszorg gaan buitengewoon snel.

Abonnementen: € 168,- euro per jaar [email protected] Advertenties: [email protected] Algemeen: [email protected]

Soms zijn de ontwikkelingen bijna niet te volgen. Hoe houd je over(de actie is tijdelijk en kost

zicht, maak je de beste keuze en de juiste investeringsbeslissing?

daarna € 168,- per jaar)

ICT&health biedt inzichten!

Op de hoogte We laten allerlei experts, met ieder hun eigen mening aan het woord. Dat kunnen mensen van de ICT-kant zijn, of juist mensen uit het veld, zoals artsen. Met aansprekende cases maken we de mogelijkheden concreet. Of u nu bij een gemeente werkt, een zorginstelling

U krijgt…

Website

of leverancier bent van oplossingen, ICT&health verbindt en zorgt

•

Onbeperkt toegang tot de website - inclusief afgeschermd

U vindt op het online platform actuele informatie over trends, ont-

ervoor dat u op de hoogte bent!

forum en downloaden van White Papers, schrijf u in voor

wikkelingen, netwerkbijeenkomsten, vakcongressen en onderzoe-

congressen of draag onderwerpen aan.

ken. Bovendien kunt u er White Papers downloaden of aandragen. De

Online platform

6x per jaar het vakblad ICT&health in uw brievenbus – met

website biedt ook een forum waar u in een afschermde omgeving met

Bezoek ook onze website: icthealth.nl. Daar plaatsen we korte

de laatste ontwikkelingen en de visie vanuit de zorgsector en

branchecollega’s uw vragen en antwoorden kunt delen. Daarnaast

nieuwsberichten maar ook lange artikelen. Op het forum kunt u met

aanbieders.

vindt u er een overzicht van relevante trainingen.

•

•

mensen uit het vakgebied discussi-

Tweewekelijkse digitale nieuwsbrief – het actuele nieuws gemakkelijk in uw mailbox.

ëren en informatie uitwisselen.

Vakblad ICT&health is een vakblad gemaakt voor en door de zorgsector!

Uw feedback

U leest hierin alles over technologie in de zorgsector. Interviews,

Natuurlijk staan we open voor sug-

achtergronden,

actuele

gesties. Misschien wilt u een bijdra-

onderwerpen zoals: ICT, telecom, Domotica, mHealth, eHealth

ge leveren of heeft u een idee om

en Smarthealth. De artikelen komen tot stand in samenwerking

ons magazine beter te maken. Laat

met ontwikkelaars, ervaringsdeskundigen en

het dan weten via de mail: redac-

specialisten uit de zorgsector zelf.

[email protected].

opinies

van

trendsetters

–

over

Babette Bosman hoofdredacteur

Hoofdredactie Babette Bosman [email protected] Henkmichel Bosman [email protected] Redactie Ingeborg van der Molen Dr. Hans C. Ossebaard Suzanne Schaapman Met dank aan Daan Dohmen, Lucien Engelen, Dr. Nick Guldemond, Ingeborg van der Molen, Dr. Marlies Schijven, Dave Spijker, Dr. Vera van der Zwan Vormgeving F-Graphics Drukker Senefelder Misset

Alle rechten voorbehouden. Het magazine wordt met grote zorg samengesteld. Toch kan het gebeuren dat er onjuistheden in staan. Aan de inhoud van dit magazine kunt u geen rechten ontlenen. Niets uit deze uitgave mag u verveelvuldigen, opslaan in een geautomatiseerd gegevens bestand of openbaar maken op welke manier dan ook: elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of opnamen, enzovoort. Dat kan alleen als de uitgever, Icon Publishing, u daar van tevoren schriftelijk toestemming voor heeft gegeven

Copyright 2015

Meld u snel aan en zorg dat ook u op de hoogte bent en blijft!

www.icthealth.nl

www.iconpublishing.nl

ICT&health

| 05

Nieuws

EHBO app: Iedereen kan eerste hulp verlenen

VGZ gaat voor ‘Oud Goud’

Of snel hulp inschakelen, als dat beter is. Dit kan met de apps van het Rode Kruis. Veel mensen weten

Voor de vierde keer op rij roept

niet wat ze moeten

VGZ iedereen op om ideeën aan te

doen bij een ongeval.

dragen om de zorg te verbeteren.

Ze doen niets, of ze doen iets verkeerds.

Zowel particulieren als bedrijven

Met de EHBO app is deze kennis altijd bij de

kunnen meedoen. Dit jaar draait

hand. Wat moet je doen bij een ongeval, zo-

de wedstrijd VoorGoedeZorg om

als een brandwond of bewusteloosheid? Of

ouderenzorg. Hoe kunnen we ou-

hoe vind je de route naar de dichtstbijzijnde

derenzorg verbeteren, ouderen be-

AED-locatie, voor reanimatie, of naar een

trekken bij beslissingen over zorg

EHBO-post?

en gezondheid en zelf de regie laten houden over hun behandelplan?

De app is te vinden in de App store, in Google

De prijs: VGZ begeleidt de winnaar

Play en beschikbaar voor Windows Phone.

een jaar lang bij het uitwerken en implementeren van zijn of haar allerbeste idee.

Elke dag nieuwe inspiratie via TEDMED

Studenten creëren zorginnovaties tijdens de Slimmer Leven Challenge 2015

Meer informatie op

Foto: Tony Perez

www.vgz.nl/voorgoedezorg.

denten van de volgende instellingen: de Technische Universiteit Eindhoven, Fontys

Zes winnaars voor Mobiles for Good Challenge 2015

Hogeschool en het Summa College. Het belangrijkste doel? Zorg voor een hogere le-

Zo’n twee uur lang ademhalingsoefeningen doen, wie houdt dat vol? Sommige long-

De Slimmer Leven Challenge is een zorgcompetitie waarin studenten samenwerken

Inzenden kan tot 28 maart 2015.

om snel en soepel zorginnovaties te creëren en te implementeren. Het gaat om stu-

Bevlogen sprekers, baanbrekende

venskwaliteit voor ouderen die actief, gezond en maatschappelijk betrokken willen

innovaties en inspirerende ideeën:

blijven. De teams presenteren in april hun ideeën aan een groep bedrijven. Vanaf 31

TEDMED is de healthcare editie van

mei 2015 gaan de beste teams met de beste ideeën aan de slag in de finale.

de wereldberoemde TED-conferen-

Op de hoogte blijven? Volg de competitie op www.slimmerleven2020.nl.

ties. TEDMED brengt mensen en ideeën samen rondom gezondheids-

My life, my health, my data

patiënten zullen wel moeten. Wat als je die oefeningen een stukje leuker maakt om uit te voeren? Nu is Wind Tales ontwikkeld: een serious game, waarbij je in een fantasiewereld belandt en door te blazen in een spirometer avonturen beleeft. De behandelaar kan de oefeningen aanpassen, monitoren en verlengen. Zo worden de dagelijkse ademhalingsoefenin-

als doel het creëren van innovaties

Handscanner helpt reumapatienten

en het vinden van nieuwe manie-

Het Eindhovense bedrijf Hemics heeft een apparaat ontwikkeld dat van buitenaf de ziek-

Het Radboud UMC heeft patiëntgerichte

ren om de kwaliteit van leven en

teactiviteit kan meten bij patiënten die lijden aan reumatoïde artritis (RA). Met behulp van

zorg als speerpunt. Een belangrijk onder-

Wind Tales is één van de zes winnaars van de Mobiles for Good Challenge, een initia-

de gezondheid van mensen wereld-

deze handscan kan de behandelaar snel reageren op de ziekte. Zo kan eventueel de medicatie

deel hiervan is dat patiënten zelf zeggen-

tief van de Vodafone Foundation. Deze challenge daagt start-ups uit apps te ontwik-

wijd te verbeteren. Voor TEDMED

worden aangepast. Daarnaast kan de ziekte sneller tot rust gebracht worden.

schap hebben over medische zorg. Onder

kelen die sociale en maatschappelijke problemen helpen oplossen. Dit jaar richtten

het motto ‘my life, my health, my data’ is het

de sociale start-ups zich op: zorg (OWise, Traumagame, Wind Tales), welzijn (Heppee, Pezzep) en mantelzorg (Fragmento).

zorg, onderzoek en medicijnen. Met

2015 moeten we nog even geduld

gen draaglijker. Ook kunnen patiënten elkaar virtueel ontmoeten, iets dat face to face moeilijk is vanwege bacteriën…

hebben; die zal pas in het najaar

De scan werkt met behulp van optische technologie en het toepassen ervan duurt maar

Radboud UMC in samenwerking met Phi-

plaatsvinden. Maar inspiratie op-

drie minuten. De eerste vijf systemen worden geplaatst in het UMC Utrecht en in vier zie-

lips en Salesforce het initiatief Hereismyda-

doen tussen de sprekers van 2014

kenhuizen in de regio. Twee belangrijke voordelen: permanente schade aan de gewrichten

ta gestart. Daarmee beschikt de patiënt over

De winnaars ontvingen € 30.000 startkapitaal en intensieve coaching. Klaar om

en de community op www.tedmed.

kan worden voorkomen en er zijn minder bijwerkingen, dus is er meer comfort. Dit komt

zijn eigen patiëntendossier. Het systeem

hun app verder te ontwikkelen en op zoek te gaan naar nieuwe investeerders.

com kan elke dag.

doordat de scanner helpt bij het voorschrijven van betere, meer specifieke medicatie. Meer

is zo gemaakt dat de data gemakkelijk mee

Meer informatie op www.mobilesforgood.nl.

informatie op www.hemics.com en www.reumafonds.nl.

kan verhuizen met de patiënt.

06 |

ICT&health

ICT&health

| 07

Nieuws

Met de neus in de boeken

Philips ontwikkelt met Indica Labs digitale pathologiesystemen Ook

voor

een

betere

opsporing

In iedere uitgave van ICT&health lees je drie boektoppers. Altijd op het gebied van de gezondheidszorg, vaak met een link naar de ICT. Dit keer:

en

behandeling van kanker biedt ‘big data’ veel mogelijkheden. Er is dan ook een

Universiteit van Amsterdam krijgt eerste Nederlands MBA in Big Data

groeiende behoefte om pathologen te laten

Social media in zorg en welzijn

beschikken over kwantitatieve gegevens.

Maaike Gulden en Juliette van der Wurff

Digitale pathologie zorgt ervoor dat veel

(Uitgeverij Scriptum)

meer informatie uit weefsels opgeslagen en gedeeld kan worden, met de hele wereld.

Social Media bieden ook in de zorg en welzijn mogelijkheden om het anders te doen. Bijvoor-

“Digitale pathologie is in staat het ongekend

beeld door het werk slimmer te organiseren. Of om de communicatie te verbeteren. Dit boek

In de zorg is Big Data een heet onderwerp. Verzamelen en uitwisselen van data helpt

rijke potentieel van ‘datamining’ te ontsluiten,”

biedt u handige tips om goed om te gaan met Social Media.

bijvoorbeeld om diagnoses vast te stellen, epidemieën te voorspellen of voorkomen

aldus Perry van Rijsingen, General Manager

Het grote pluspunt van het boek is dat er maar liefst 50 praktijkvoorbeelden uit Nederland

en bij preventie en behandeling van ziektes. De hoeveelheid data die we met elkaar

bij Philips Digital Pathology Solutions. “Meer

in staan. Doe er uw voordeel mee!

verzamelen groeit elke minuut explosief. De mogelijkheden zijn eindeloos. Meer

informatie uit weefselmonsters zou kunnen

onderzoek en expertise is dan ook welkom. De Amsterdam Business School van de

leiden tot nieuwe inzichten in kankerzorg die

Universiteit van Amsterdam start de eerste MBA in Big Data & Business Analytics.

persoonsgerichte behandeling ondersteunen,

Deze is bestemd voor experts op het gebied van big data, leidinggevenden in data-in-

waardoor uiteindelijk patiënten kunnen

tensieve industrieën, consultants en ondernemers in Big Data en Business Analytics.

blijven leven.”

Lees meer op www.uva.nl.

Meer informatie op

Fit met Apps & Wearables - Hoe quantified self jouw leven leuker en completer maakt

www.newscenter.philips.com.

Gonny van der Zwaag (Fast Moving Targets, 2014)

Acht ton subsidie voor regionale ICT-projecten in de zorg

Pas als u iets kunt meten, kunt u het verbeteren. Dat geldt niet alleen in organisaties, maar ook in uw persoonlijke leven. Quantified self omvat allerlei methodes en tools om uw lichaamsfuncties te meten en dagelijkse activiteiten vast te leggen. Sport ik wel genoeg? Eet

Eind 2014 ontvingen vier ICT-projecten een subsidie van acht-

ik wel gezond? En wat kan ik doen om beter te slapen, productiever te zijn en mezelf fitter te

honderdduizend euro. De subsidie komt onder meer van het

voelen? Quantified self is bedoeld om uw gezondheid en welzijn te verbeteren en te zorgen

ministerie van Economische Zaken en Volksgezondheid, Wel-

dat u een leuker leven gaat leiden.

zijn en Sport. Het gaat om lokale of regionale projecten die de

Meer lezen over Quantified self? Lees het artikel van Hans C. Ossebaard op pagina 10:

zelfredzaamheid van ouderen verbeteren:

Quantified Self en self-tracking.

•

OZOverbindzorg 2.0 is een webbased communicatie- en coördinatieplatform voor samenwerking tussen cliënt, mantelzorger en zorgprofessionals. Een initiatief van onder meer de gemeentes Raalte, Olst-Wijhe, zorgorganisatie Carinova en Zorggroep Raalte.

•

In Friesland is ‘Leefstijlmonitoring in de zorg’ gestart voor

Zo werkt de zorg in Nederland Maaike de Vries en Jenny Kossen (De Argumentenfabriek, 2014)

ouderen. •

•

Pazio is een digitaal platform in de regio Utrecht, dat be-

Hoe werkt de zorg in Nederland? En hoe zit dat vanaf 1 januari 2015? Natuurlijk is er ook

staande eHealth diensten samenbrengt. Ze werken samen

aandacht voor de nieuwe taken van de gemeenten. Tenslotte is nu een deel van de oude

met instellingen vanuit de zorg, onderwijs en het sociale

AWBZ-zorg ondergebracht bij de gemeenten.

domein. Dankzij de subsidie kan Pazio uitbreiden.

‘Zó werkt de zorg in Nederland’ geeft antwoord aan de hand van visualisaties en korte tek-

Tenslotte gaat een deel van het overheidsgeld naar de ontwikkeling van ‘Obli’: een apparaat dat bij ouderen uitdroging

sten. Op eenvoudige en aantrekkelijke wijze laat dit boek zien hoe het zorgstelsel in elkaar

helpt voorkomen. Een geluidssignaal herinnert ouderen eraan om op tijd voldoende vocht in te nemen. Het apparaat geeft

zit, welke wetten op de zorg van toepassing zijn en hoe de zorg wordt bekostigd.

op afstand een seintje als die inname onvoldoende is. Betrokken bij dit project zijn onder andere de GGD West Brabant, Tranzo (Universiteit Tilburg) en de gemeente Breda.

08 |

ICT&health

ICT&health

| 09

Achtergrond

QUANTIFIED SELF EN SELF-TRACKING METEN IS WETEN Auteur: Dr. Hans C. Ossebaard

Foto: Hadrian / Shutterstock.com

In 2007 werd de term Quantified Self geïntroduceerd. Kevin Kelly, oprichter van het Amerikaanse

tracking een interessante, nieuwe dimensie

tijdschrift Wired, en journalist Gay Wolf richtten een beweging op om gebruikers en ontwikkelaars

toegevoegd. Met betaalbare consumenten-

van self-tracking dichter bij elkaar te brengen. Doel was om diegenen meer te laten samenwerken

zaken meten, we kunnen nog veel méér me-

technologie kunnen we niet alleen dezelfde

Gezondheid lijkt de meest dominante categorie binnen self-tracking

zelf gegevens te meten en bij te houden. Het animo zal stijgen wanneer de meerwaarde voor zorggebruikers duidelijker wordt: met meer inzicht in je gezondheidstoestand krijg

“who share an interest in self-knowledge through self-tracking.” Wat is dat self-tracking en wat

ten en dat ook nog makkelijk en snel met an-

je eigen regie over je zorg. Die gegevens wil

deren delen. Smart phones, tablets, laptops

eten en wat hun gewicht is, welke muziek

je als patiënt ook kunnen delen met zorgver-

levert het je op?

zijn geïntegreerd in ons persoonlijk leven

ze luisteren, wat hun hartslag of bloeddruk

leners, met je familie, of met mantelzorgers.

en online met allerlei andere apparatuur

is, hoe laat ze naar bed gaan, hoe vaak ze da-

verbonden: met je verlichting, je muziek,

ten en waar en met wie ze uitgaan. Gezond-

je thermostaat, je auto, de devices van je

heid lijkt de meest dominante categorie. Uit

Quantified Self en self-tracking in Nederland

Wat is self-tracking?

meting gaf zo’n opvallend verschil aan dat

inzichtelijk en handelbaar. In feite hebben

vrienden enzovoort. Als zodanig verzame-

de eHealth Monitor 2014 blijkt dat 8% van

Een en ander kreeg navolging in de wereld.

Rond 1880 struinde een kale, wat oudere

het geen toeval meer kon zijn. Ja, ook dat is

we altijd aan self-tracking gedaan. Maar de

len onze computers enorme hoeveelheden

de zorggebruikers het afgelopen jaar online

Ook in Nederland. Hier richtten enkele en-

heer met grote bakkebaarden, de straten van

wetenschappelijk onderzoek.

moderne wetenschap heeft er uitdrukkelijk

data over onszelf. Dat doen ze ongemerkt al

een psychologische zelf-test heeft gedaan.

thousiastelingen in 2010 Quantified Self

een hoeksteen van gemaakt.

op basis van hun fabrieksinstellingen. Met

Een kleine groep gebruikt daadwerkelijk in-

Nederland op. Sinds 2012 heeft de Hanze-

Inmiddels is de wetenschap gedemocrati-

iets meer moeite kunnen we ze natuurlijk

ternet/telefoon/tablet om zelf gegevens bij

hogeschool in Groningen een Quantified

seerd. Met weegschaal (lichaamsgewicht),

ook actief en bewust inzetten om informa-

te houden, bijvoorbeeld over doktersbezoe-

Self Institute ingesteld om “(…) datgene wat

thermometer (lichaamstemperatuur), zelf-test

tie te verzamelen en daarvan te leren. Een

ken of behandelingen (3%), over lichame-

binnen de QS-beweging gebeurt, te kop-

de steden in Groot-Brittannië af. Vorsend bekeek hij elke vrouwelijke voorbijganger. Ondertussen beoordeelde hij, zeer betamelijk, haar uiterlijk en registreerde zijn oordeel

Om je leven aan te passen, te verrijken, te verbeteren.

door in zijn broekzak met een naaldje gaatjes

Self-tracking is het doen van metingen aan

(intelligentiequotiënt),

(af-

goeiende groep mensen houdt op deze ma-

lijke activiteit via een stappenteller bijvoor-

pelen aan onderwijs, onderzoek en onder-

te prikken op een kruisvormig stuk papier.

jezelf, aan anderen of aan je sociale omge-

stand/snelheid) of barometer (luchtdruk) kun-

nier allerlei persoonlijke data bij, en deelt

beeld (12%), over gezondheidswaarden zoals

nemerschap.” In de zomer van 2014 vond

Maandenlang legde hij zijn observaties vast

ving. Dat wordt gedaan om kennis op te

nen ook niet-wetenschappers zichzelf en hun

die data met elkaar via Social Media.

gewicht of bloeddruk (11%) over de gezond-

in Amsterdam een Europese conferentie

op een schaal van ‘afstotelijk’ tot en met

doen over datgene wat je meet, en die te ge-

omgeving kwantificeren.

heid (9%), over voeding/dieet (8%). Rond de

plaats voor ‘self-trackers en tool-makers’,

‘aantrekkelijk’. Uiteindelijk maakte Sir Gal-

bruiken om eventueel je leven aan te passen,

ton een ‘beauty-map’ van het koninkrijk en

te verrijken, te verbeteren. Iets uitdrukken

ontdekte zo dat in Londen de meeste mooie dames zijn en in Aberdeen veel minder. Zijn

10 |

ICT&health

kilometerteller

Het doen van zelf-metingen met behulp van

18-29% doet niet aan dergelijke vormen van

voor ontwerpers, uitvinders, ondernemers,

technologie is gemeengoed aan het worden.

self-tracking maar zou dat wel willen.

wetenschappers, gezondheidsprofessionals,

in een getal of een hoeveelheid - kwantifi-

Self-tracking maakt deel uit van ons dagelijks leven

Steeds meer mensen houden elke dag bij

Dat is allemaal nog niet wereldschokkend

journalisten en iedereen die er meer van

ceren - maakt het meetbaar, vergelijkbaar,

Dankzij de digitale revolutie is aan self-

hoeveel ze fietsen of rennen, wat ze

veel, maar het wordt steeds makkelijker om

wilde weten. De sfeer rond de beweging

ICT&health

| 11

Interview

is fris en innovatief, een mengsel van jong,

een burgerbeweging kan bijdragen aan de

gangbare terreinen voor zelf-meting: fy-

creatief, tech, holistisch, ecologisch, alter-

emancipatie van patiënten. Niet iedereen

sieke activiteit, voedsel, slaap/ontspanning,

natief, idealistisch, die doet denken aan de

zal dat willen, afhankelijk van bijvoorbeeld

stress en sociale interactie. Deze big five zijn

Californische Bay Area in de jaren zeventig

leeftijd, opleiding of skills, maar velen zullen

van beslissend belang voor onze gezond-

waar eenzelfde amalgaam tot grootse ver-

blij zijn met deze verbetering. Maar dat is

heid. Wanneer hier iets niet goed gaat, is

nieuwingen leidde.

nog niet eenvoudig, zolang het zorgsysteem

dat een risicofactor voor het ontstaan van

niet echt op e-Patients is ingesteld. Want

ziekte. Denk aan de zorg om toenemende

zorgverzekeraars vergoeden vaak nog geen

zwaarlijvigheid, de gevolgen van stress en

monitoring tech en zorgverleners weten

burn-out, eenzaamheid.

2019: 75% van de chronisch zieken en kwetsbare ouderen kunnen zelf meten

vaak niet goed hoe met hen om te gaan. Op het niveau van het individuele gedrag en zelfzorg, ligt hier de relatie met P5-Medicine voor de hand. Deze veelbelovende be-

duidelijk een impuls. De Raad voor Volks-

Van quantified self naar quantified all

gezondheid en Zorg dringt aan op een

Voor patiënten, zorgconsumenten en man-

de modernste digitale, systeem-biologische

begrijpelijk, gebruiksvriendelijk en vei-

telzorgers is het wel duidelijk wat de nood-

en psychologische ontwikkelingen. Die vijf

lig Persoonlijk Gezondheidsdossier (PGD).

zaak of de meerwaarde hiervan zijn kan.

P’s staan voor predictive (voorspellend),

Hiervoor stuurde de raad in juli 2014 een

Maar waarom zouden mensen die niet ziek

personalized (op maat), preventive (preven-

advies aan de regering: ‘Patiënteninformatie

zijn eigenlijk gezondheidsgegevens bijhou-

tief), participatory (participatief) en psycho

– Informatievoorziening rondom de patiënt’.

den? Gewoon omdat het kan, omdat het

cognitive (pychologisch). Deze kenmerken

Wie dat wil, moet zijn eigen gegevens met

fun is en omdat het blijkbaar iets oplevert.

komen grotendeels samen in quantified

een PGD kunnen beheren en daar ook eigen

Wat levert dat op? Het heeft iets neuro-

self, waar de self-tracker met zijn gezond-

meetgegevens aan toe kunnen voegen. Het

tisch om alles te willen meten, om voort-

heid als een manager omgaat en gedrag

ministerie van Volksgezondheid, Welzijn

durend alles onder controle willen hebben.

kan bijstellen. In combinatie met draag-

en Sport wil dat 75% van de chronisch zie-

Wellicht voelt men er zich zekerder, rusti-

bare , draadloze sensortechnologie is het

ken en kwetsbare ouderen in 2019 zelfstan-

ger, veiliger bij. Er zit ook een soort sociale

niet moeilijk voor te stellen dat hiermee

dig metingen kunnen uitvoeren. En dat 40%

nieuwsgierigheid in. En het is leuk om met

in beginsel ons gezondheidssysteem ge-

van de Nederlanders en 80% van de chro-

tech je grenzen te bepalen, te verkennen,

herdefinieerd wordt. ‘De patiënt centraal’

nisch zieken direct toegang heeft tot medi-

te weten en dat te delen. Om je gedrag te

kan zo eindelijk werkelijkheid worden en

sche gegevens via mobiele apps of internet.

monitoren, je verplaatsingen door de we-

de toegankelijkheid, betaalbaarheid en

Patiëntenfederatie NPCF werkt momenteel,

reld te digitaliseren, biometrische data te

kwaliteit zijn daarmee gediend. Wanneer

samen met zorgverzekeraars en zorgaan-

verzamelen, psychologische zelf-testjes te

mensen tenslotte ook nog hun individueel

bieders, aan de voorbereiding van boven-

doen, medische zelf-diagnostiek te bedrij-

verzamelde, anonieme data gaan samen-

genoemd Persoonlijk Gezondheidsdossier.

ven, zelfs je DNA te laten sequensen en te

brengen ontstaat er zelfs een quantified all;

Dat is een digitaal dossier dat, zorgverleners

vergelijken met anderen.

een gegevensverzameling die van belang is

Vanuit de overheid krijgt self-tracking

kunnen raadplegen zodat al je persoonlijke gegevens beschikbaar zijn voor goede zorg. In zo’n PGD kunnen patiënten ook de eigen meetgegevens invoeren: over je conditie, inentingen, medicijngebruik, bloed-

nadering van de geneeskunde combineert

voor de nationale en internationale volks-

‘De patiënt centraal’ kan zo eindelijk werkelijkheid worden

gezondheid. Een mooi perspectief.

groep, enzovoorts. Dat lijkt nuttig voor alle

“De hoeveelheid data in ziekenhuizen groeit explosief. Elke dag. Van radiologieafdeling tot laboratorium, van de afdeling cardiologie tot oogheelkunde, overal wordt medische informatie verzameld. En dan hebben we het nog niet eens over de koppeling met het Elektronisch Patiënt Dossier. Hoe zorgen zorginstellingen ervoor dat deze informatie toegankelijk en veilig is opgeslagen? Kunnen ze dat zelf of betrekken ze hier een externe partij bij? Ziekenhuizen zijn terughoudend als het gaat om het uitbesteden van de opslag van (medische) patiëntgegevens. En dat begrijp ik wel. De privacy en het belang van de patiënt staan immers altijd voorop.” Philippe Van den Akker

“WERKEN VANUIT VERTROUWEN IN PLAATS VAN TECHNIEK” CLOUDOPLOSSINGEN IN DE ZORG

betrokkenen. Het duurt nog even voor de

Self-tracking kan op den duur een gunstig

voorwaarden voor een veilig en betrouw-

effect hebben op het voorkomen van ziekte

baar PGD zijn uitgewerkt, maar ook nu al

en dus de volksgezondheid ten goede ko-

kan de zorgconsument uit een vijftiental

men. We gaan met ons zorgstelsel tenslotte

(commerciële) PGD’s kiezen. De mogelijk-

ook geleidelijk aan van nazorg naar voor-

Philippe Van den Akker, directeur Client

vanzelfsprekend is goede beveiliging van

plicaties met (patiënten)data en de onderlig-

heid eigen meetgegevens toe te kunnen

zorg, van ziekte/zorg naar gedrag/gezond-

Services Vancis, heeft in een academisch

de patiëntgegevens essentieel. Dit vanwege

gende ICT-infrastructuur. Voor de beslissers

voegen aan zo’n dossier geeft de patiënt een

heid, van minder professionele zorg naar

ziekenhuis gewerkt en is daardoor ver-

de noodzakelijke privacy en de wet- en re-

in een zorginstelling is ICT vaak niet hun be-

belangrijkere rol in de besluitvorming rond

meer zelfmanagement. Zelf-meting sluit

trouwd met de systemen en de mentaliteit

gelgeving. Daarom zijn ziekenhuizen vaak

langrijkste expertise. Tegelijkertijd is reputa-

de eigen gezondheid en zorg. Quantified Self

naadloos aan op deze radicale verandering.

van zorgprofessionals. “Het belang van de

terughoudend bij het uitbesteden van hun

tieschade als gevolg van niet goed beveiligde

is een mooi voorbeeld hoe snel en effectief

Het Quantified Self Institute noemt vijf

patiënt komt altijd op de eerste plaats. Maar

zorgapplicaties. Zeker als het ook gaat om ap-

data een enorm risico voor bestuurders. Een

12 |

ICT&health

Meer weten? Ga naar www.icthealt.nl

ICT&health

| 13

Hét kennisplatform voor mensgerichte zorginnovatie ingewikkeld dilemma waar we zorginstellin-

interne applicaties, de programma’s waar

kenhuizen echt te kunnen ontzorgen, zijn

gen graag bij adviseren.”

artsen en verpleegkundigen mee werken.

betrouwbare toegangsprocedures, beheer-

Dan is er nog de trend naar bring your own

processen die helder en op orde zijn en instel-

Een mooie verkoopbrochure is onvoldoende

device. Van den Akker geeft een voorbeeld:

lingen willen graag weten waar hun data in

“Een medicus heeft graag vanaf zijn tablet

Nederland staan opgeslagen.”

Vancis levert onder andere private cloudop-

toegang tot de gegevens van een patiënt

lossingen en adviseert bijvoorbeeld academi-

in zijn rondgang door de zorginstelling.

sche ziekenhuizen over het externe beheer

Maar wanneer die tablet per ongeluk

van hun data. Voor veel ziekenhuizen is

ergens is blijven liggen, wil je niet dat de

dat een actueel probleem, omdat ze tegen de

willekeurige vinder toegang heeft tot alle

grenzen aanlopen van wat een ICT-afdeling

patiëntgegevens.”

intern kan behappen. “Het wordt steeds

“De patiënt staat centraal en juist ICT kan dit helpen faciliteren”

Domotica

eHealth

Van ICT-afdeling naar informatiearchitect

heid en beschikbaarheid van informatie te

Ook de data-uitwisseling neemt toe

garanderen. Omdat de hoeveelheid gegevens

Nu al wisselen ziekenhuizen behandelings-

bij ziekenhuizen een verschuiving van een

razendsnel en elke dag toeneemt. De vraag

gegevens uit met huisartsen, diagnostische

interne beheerafdeling naar de rol van infor-

naar koppelingen van informatie aan allerlei

centra, zorgverzekeraars en andere zorgin-

matiearchitect. Die vanuit een integrale in-

systemen en apparaten groeit. Daardoor heb

stellingen. En die uitwisseling zal alleen

frastructuur op basis van het strategisch plan

je steeds beter opgeleide experts nodig.” Om

maar toenemen, met steeds meer partijen.

kiest voor de positionering van de benodigde

ziekenhuizen te overtuigen hun data- en sys-

“Eigenlijk verwachten patiënten nu al dat

diensten. Zo iemand is verantwoordelijk

teembeheer uit te besteden is een mooie ver-

hun huisarts beschikt over dezelfde gege-

voor het beheer van en de toegang tot alle

koopbrochure niet voldoende. “Vertrouwen

vens als de specialist in het ziekenhuis. Bij-

data, zoals patiëntgegevens en onderzoeks-

winnen dankzij het delen van onze kennis

voorbeeld dat de radioloog je foto’s ‘gewoon

gegevens. “De gegevens en de softwaresys-

en ervaring, maar ook onzekerheid wegne-

even’ doorstuurt. Maar hier zijn zorgverle-

temen zelf draaien bij een gespecialiseerde

men, dat is ons dagelijks werk,” aldus Van

ners vaak nog lang niet aan toe. In die zin

partij, in eerste instantie in een ‘private’

den Akker, “want die onzekerheid is vaak

ervaren we soms een zekere patstelling.

cloud. Gezien alle ontwikkelingen kan dat op

groter dan de realiteit.”

Vertrouwen is het grootste obstakel voor

een gegeven moment niet anders meer.”

moeilijker om de veiligheid, betrouwbaar-

EPD/ECD

Voor de toekomst voorziet Van den Akker

het moderniseren en koppelen van ICT-sys-

“Vertrouwen is het grootste obstakel bij het moderniseren van ICT in de zorg”

temen. En uiteraard is er strenge wetgeving als het gaat om privacy.” De medische wereld en de wereld van ICT-

Vancis in de zorg

bedrijven zijn in sommige opzichten totaal

Vancis in de zorg

anders. Van den Akker: “Je moet je voorstel-

Vancis ondersteunt ziekenhuizen

De complexiteit neemt alleen maar toe

len dat medische apparatuur gemiddeld tien

onder andere met digitale werk-

jaar meegaat. In ICT zijn we gewend appara-

plekken. Oftewel ze leveren toe-

Wat zorgt er nu eigenlijk voor dat de

tuur in drie jaar af te schrijven. Dat krijg je

gang tot de benodigde software

complexiteit

in

niet zomaar verkocht. Daarom denkt Vancis

en gegevens vanaf elk apparaat

ziekenhuizen zo snel toeneemt? Allereerst

liever in oplossingen dan al te snel in aantal-

en vanaf elke plek. Daarnaast

is er die groeiende hoeveelheid data.

len servers en opslagcapaciteit. We adresse-

levert Vancis private cloudoplos-

Rechtstreeks afkomstig van allerlei primaire

ren juist die onzekerheden en wakkerliggers,

singen en managed services (net-

zorgprocessen, zoals het dagelijks werk van

door het bieden van bijvoorbeeld garanties

werkbeheer, backups, beveiliging

de radiologieafdeling of het laboratorium.

in beschikbaarheid. En de mogelijkheid snel

en applicatiebeheer). Meer infor-

Vervolgens gaat het om de koppeling van

en veilig de opslagruimte uit te breiden. An-

matie www.vancis.nl

deze data aan patiëntendossiers en aan

dere belangrijke randvoorwaarden om zie-

14 |

van

ICT&health

die

ICT-systemen

18 t/m 20 maart 2015 Jaarbeurs | Utrecht Vraag uw gratis toegangsbadge aan via www.zorg-en-ict.nl/toegang #zict15

Zorg & ICT

Bedrijf

hal + standnummer B015 10 B028 10 F010 11 D009 10 E057 11 C050 11 E020 11 A041 10 B027 11 B040 11 E048 10 A035 11 B015 10 F034 11 B011 10 D063 10 C045 11 C065 10 E004 11 F026 10 A046 10 TO1 11 B002 10 A040 11 A062 10 E026 10 C022 10 C004 11 G026 11 F035 11 B035 10 D014 10 A036 11 D052 10 A064 10 B034 11 C050 11 F016 11 B065 11 A012 11 B065 10 F043 11 B004 11 A030 10 C015 10 F020 10 C042 10 F001 11 B020 11 E064 11 D018 10 E027 10 B063 10 E014 10 D064 11 B017 10 A014 11 G052 10 C041 10 D050 11 C051 10 G068 10 C045 11 C029 10 001 11 C029 10 F040 10 C064 10 G060 10 E065 10 G056 10 C047 10 B001 10 E058 11 C055 10 B055 10 A016 10 B010 11 A044 10 B067 10 C010 11 G020 11 E034 11

A10 Networks Abecon Informatiesystemen Acropolis Distribution B.V. Adapcare B.V Aenova Software AFAS Software B.V. Alphatron Medical Systems B.V. Amyyon Ascom (Nederland) B.V. ASSA ABLOY Nederland B.V. Asterisque Avics Axians Ayton B.V. BIS Bedrijfs Informatie BNC Distribution Bpro-Care Branch Solutions B.V. Brother International Canon Nederland N.V. Capitar IT Group CarePoint Nederland B.V. Carestream Health Netherlands CareTech Careweb Cerner France SAS ChipSoft B.V. Claranet Benelux BV Cognicum B.V. Conclusion ICT Projects BV Constamed Cormel IT Services Croon Electrotechniek B.V. Curasoft Dalosy De Heer Medicom B.V. De Heer Software De ISM-methode Deal IT Delegate Benelux BV DNV GL - certificering & training Docwolves B.V. Domotica plein Effectenster bv ENOVATION EPD/ECD Arena Epic Den Bosch B.V. Ergotron Eurocom Group Finalist B.V. Forcare BV Formex-Medical B.V. G Data Software G2 Speech B.V. Games For Health Europe Gino B.V. Gira Giersiepen GmbH & Co. KG Health Informatics AMC helpLine B.V. Hirschmann Multimedia B.V. Hulskamp Audiovisueel Icttrainingen.nl IGCN Automatisering bv IGEL Technology Netherlands IHE Nederland Imprivata Impulse Info Systems B.V. Infent B.V. Inholland Innovation Studio BVBA inspearit Integral Knowledge Inter Visual Systems InterSystems Benelux Intus Involvit IPPZ iqmessenger I’tension bv KALCIO KPN B.V. logeQare b.v. LogicalXL BV

16 |

ICT&health

Bedrijf

hal + standnummer B012 10 B058 11 C052 11 E009 11 B056 10 D048 10 C054 10 G014 11 A018 10 B021 10 E020 10 B013 11 A017 10 E039 10 D064 11 E010 10 B010 10 D034 11 E053 10 D065 10 D061 11 002 11 E062 11 G062 10 E012 11 F026 10 E065 10 C050 11 A060 10 F045 11 A040 11 D010 11 B046 10 E061 11 A058 10 C057 11 E012 10 B049 11 C032 10 E047 10 G018 11 E049 11 TO3 11 F014 10 G012 11 E008 11 B004 11 A010 10 B015 11 E044 11 005 11 B003 10 B031 10 B053 11 F055 10 B015 11 B043 10 B030 10 B047 11 F042 11 C034 11 D058 11 D028 10 C067 10 B037 11 D004 11 B055 11 B014 11 004 11 E021 10 C027 10 C047 11 003 11 A032 10 A009 10 A004 10 B050 10 D040 10 A048 10 G016 11 C013 10 C050 11

Logis.P LoQit B.V. Lydis ManualMaster Maquet Netherlands B.V. Meddex Medicore Meru Networks Metrisquare BV Mint Solutions Holland BV mITE Systems MobileTrack BV Mobitrace Monaco BV Monpellier Venture Mortara Instrument B.V. NEC Enterprise Solutions Nedap Healthcare NederCare B.V. NetSourcing Nictiz NPCF Nederlandse Patienten NSNL - Network Solutions Office Specialist OGD ict-diensten Oldelft Benelux B.V. Open Line N.V. ORTEC B.V. Ortus Group BV Paralax B.V. Phoniro Systems Nederland B.V. PinkRoccade Healthcare BV PlanMotion B.V. PlanningIT BV Qaleido International BV QMATIC Holland B.V. Qpit Qquest quCare Solutions B.V. Regas B.V. Rotterdam Community Solutions Scholten Awater SDB Groep BV Sectra ImaXperts B.V. Slimstock SLTN Smart Homes Spectator Video Technology B.V. Spectralink SPIE ICS Stichting Digitalezorg.NL Stichting Philadelphia Zorg Synappz Medical Apps The Key Safe Company Thinclient Specialist Tiptel B.V. TOPdesk Topicus Zorg BV TOSHIBA TEC Europe RIS SA TTS Technology To Serve Tunstall B.V. Ultimo Software Solutions BV UNIT4 Gezondheidszorg B.V. Valori Testing & Acceptance Van Breda B.V. VCD IT Groep VCS Observation Verkerk Groep Vilans VIR e-Care Solutions B.V. VitalHealth Software Vodafone Healthcare vZVZ Watcherenterprises Webcamconsult Welch Allyn EME BV Wentzo Wireless Winvision XevIT Xirrus ZorgDomein Nederland B.V. Zorginitiatief

ICT&health

| 17

Coverstory

Missie De missie van RadboudUMC is to have a significant impact on healthcare. Engelen

Radboud REshape

zet care liever tussen haakjes: to have a sig-

“Wij willen met ons werk drie dingen bereiken. Ten eerste willen we de positie van

nificant impact on health(care). Omdat hij

de patiënt versterken. Patients as partners. Daarvoor hebben wij bijvoorbeeld 5 jaar ge-

gelooft in preventie: “Er gaat slechts 7 pro-

leden een Chief Listening Officer aangesteld. Die is gewoon in de hal, naast het bed en

cent van het geld in de zorg naar preventie,

bij de balies gaan luisteren naar patiënten. Daar hebben we dingen gehoord waar nog

terwijl je daarmee wellicht de helft van alle

niemand aan had gedacht! Vervolgens hebben we dit geïntegreerd in onze innovatie-

problemen kan voorkomen. Het probleem is

aanpak; éérst in gesprek met de doelgroep. Ten tweede willen we patiënten betere uitleg

dat er alleen gepraat wordt. Allerlei mensen

geven. In het Radboud hebben wij bijvoorbeeld nog honderden patiëntenfolders. Daar

zitten bij elkaar te praten om een 10 te kun-

moeten we vanaf, dan wel er moet iets bíj. Afhankelijk van de boodschap kunnen we

nen halen… Ondertussen gebeurt er niks

video, websites, serious gaming of andere media inzetten. Zo zorgen we ervoor dat pati-

praktisch. Ga gewoon wat doen! Haal liever

ënten écht begrijpen wat ze moeten begrijpen. Als derde willen wij verschillende werel-

eerst een 6. Dan gebeurt er tenminste iets

den bij elkaar brengen. Zodat we van elkaar kunnen leren en elkaar kunnen inspireren.

en blijken veel zogenaamde barrières niet aanwezig. Of eenvoudiger oplosbaar dan gedacht. En word je niet rechts ingehaald

ënt naar de dokter, die onderzoekt je en zegt

concurrent! Misschien dat andere regelge-

door de ontwikkelingen.”

dan wat je moet doen. Vervolgens doet niet

ving daar ook bij kan helpen. Wat er niet

iedereen dat. Patiënten veranderen en de rol

aan komt, hoef je tenslotte niet op te lossen.

Trojan Horse

van de arts dus ook. Een verzekeraar uit de

Van healthcare naar health.”

Het is een bekend thema: de vraag naar ge-

VS deed onderzoek naar e-health. Daaruit

zondheidszorg neemt steeds meer toe. We

bleek dat 70% van de patiënten openstaat

Het oude loslaten

worden ouder en hebben meer zorg nodig.

voor e-health. Vervolgens hebben ze dok-

“Wat helaas vaak gebeurt in Nederland, is

Tegelijkertijd is er straks een tekort aan per-

ters gevraagd: “Hoeveel procent van de

dat innovaties altijd alleen worden toege-

soneel en minder geld. “Toch willen we al-

patiënten staat open voor e-health?” Hun

voegd. Het oude wordt zelden losgelaten.

lemaal fatsoenlijke zorg krijgen. Daar kan

antwoord? 10%!”

Vervolgens vindt men innovatie duur. Dat

techniek helpen, maar ook patient-empower-

Lucien Engelen is directeur van het REshape Center for Innovation van het Nijmeegse Radboudumc. REshape is in het leven geroepen vanwege de vele uitdagingen waar de zorg nu

Zelf je bloeddruk meten

faxen stoppen, ligt de gezondheidszorg plat.

bedrijfsleven. Wij hebben de naam dat we

Sinds vorige week verspreidt het bedrijf

Zonder internet lukt het nog, maar zonder

vooral met techniek bezig zijn en dat houden

Scanadou de Scout. Daarmee meet je je

fax niet. Daar moet op bestuurlijk niveau

we zo. Eigenlijk is die techniek onze Trojan

bloeddruk, én je temperatuur, hartslag en

houding en gedrag veranderen. Iemand

Horse; een middel om binnen te komen en

zuurstofverzadiging. In plaats van een knel-

moet opstaan en zeggen: en nu is het klaar.

houding en gedrag ter discussie te stellen.”

lende band om je arm hou je het apparaatje

Dan pas gaan we de ‘winst’ van innovatie

10 seconden tegen je voorhoofd. “Ze stre-

realiseren.”

“Techniek is ons middel om binnen te komen om het over houding en gedrag te hebben.”

voor staat. In dit eerste nummer van ICT&health!-magazine laten we hem uitgebreid aan het woord; over problemen, kansen, ontwikkelingen en trends.

HET PROBLEEM?

HOUDING & GEDRAG! 18 |

ICT&health

leidt tot bizarre situaties. Als morgen alle

ment en een aanpak zoals gebruikelijk in het

ven nu naar een goedkeuring van de Amerikaanse Food and Drug Administration. Ze werken daar nauw mee samen, omdat Scout het eerste device is in zijn soort. Wat er nu kan gebeuren, is dat verzekeraars lie-

“Als morgen alle faxen stoppen ligt de gezondheidszorg plat.”

ver mensen zo’n apparaat geven, dan een

Anders omgaan met gezondheidszorg

bezoek aan een arts te vergoeden. Pas als

Kantelpunt

er zich zoiets voor doet, gaat ‘de zorg’ ren-

“2015, tipping point of Healthcare, is de titel

“Toen ik voor het eerst mensen benaderde,

nen. Te laat. Dát bedoel ik met houding en

van het boek waar ik nu mee bezig ben. Er

bleven de deuren dicht. Pas toen Google

gedrag. Je weet dat er ontwikkelingen zijn,

is een Uberisation van de zorg bezig. Wat

met Glass kwam, raakten mensen geïnte-

dus verander je houding en gedrag.”

we eerder zagen met muziek en reizen, ge-

resseerd en konden we in gesprek gaan.

beurt nu met Uber in de taxiwereld en ook

Inmiddels hebben we Social Media, zorg 2.0,

Ook verzekeraars

in de zorg. Het businessmodel verandert, tradi-

meters, sensoren – quantified self, zoals dat

“Het geldt ook voor verzekeraars zelf. Die

tionele modellen werken niet meer. Er rijden

heet. Toch lopen mensen nog steeds achter

zouden moeten investeren in preventie. Dat

wereldwijd meer Uber-taxis rond dan tradi-

de feiten aan. We moeten anders omgaan

is op de lange termijn ook financieel beter.

tionele! Een paar voorbeelden: wij werken

met gezondheidszorg. Dat geldt voor Raden

Alleen mogen we in Nederland jaarlijks

met een ‘pleister’ die negen vitale parameters

van Bestuur, artsen, verpleegkundigen, ma-

overstappen met onze zorgverzekering. Dat

meet. In de VS ga je voor bloedafname naar

nagers en óók voor patiënten, hun familie

maakt verzekeraars bang om in preventie

je drogist. Twee uur later heb je je bloedwaar-

en mantelzorgers. Traditioneel ga je als pati-

te investeren. Straks investeren ze voor een

den op 250 punten in je mailbox! Nu nog op 90

ICT&health

| 19

Californië, China, in Eindhoven en Twente en

De 4D’s

op allerlei zolderkamertjes zijn slimme men-

Engelen ziet een aantal andere trends in de

sen bezig. Wat ik verwacht, is dat monitoren

maatschappij, met invloed op de gezondheids-

gaat exploderen. Je hartslag wordt straks net

zorg. “Ik noem dat de 4 D’s: Democratisering,

als een selfie gedeeld op Facebook – of wat dan

De-lokalisering, Digitalisering en de D van

ook het Social Medium du jour is. Iedereen is

Dollars en Duiten. Democratisering is wat er

bezig met eigen Apps, de data is in de Cloud en

gebeurde met muziek doordat Apple met de

wordt gedeeld met je eigen community. Las-

iPod kwam. De-lokalisering zal ook steeds

Achter de feiten aan

tiger is het om al die data van verschillende

verder gaan, devices worden kleiner en goed-

“Traditionele bedrijven en producten

systemen met elkaar te laten praten en te in-

koper. Straks ga je voor 70% van je routine-

falen als ze ontwikkelingen negeren.

terpreteren. Ik zie een nieuwe verzuiling op

matige onderzoeken en behandelingen niet

Het bekende voorbeeld is Kodak.

komen, waar data in silo’s zit van leverancier

naar het ziekenhuis of de huisarts, maar naar

Dit bedrijf verzuimde hun business-

x of y. Je zou maar in een ‘Apple ziekenhuis’

de Albert Heijn. Dat maakt het waarschijnlijk

model aan te passen aan digitale

komen met je ‘Android device’. Dat is ook de

goedkoper én hopelijk heeft je arts dan meer

fotografie omdat ze fotorolletjes en

reden dat wij samen met Philips en Salesforce

tijd voor je als je hem écht nodig hebt. Nu zien

prints verkochten. Ik beschreef dat

gaan zorgen dat we data uit alle systemen

artsen vaak twintig patiënten per ochtend,

moment, waarop je de ontwikkelin-

kunnen verwerken. Dan maakt het niet uit of

het zou mooi zijn als dat er tien kunnen wor-

gen al ziet, eerder als de pre-gap. Je

het uit Google-, Apple- of Microsoftsystemen

den. Met misschien daarnaast wat chats met

ziet wat er gebeurt, maar je probeert

komt. In het verlengde daarvan zie ik groei in

patiënten. Digitalisering bedoel ik eigenlijk op

de veranderingen tegen te houden of

de sensorenbranche en miniaturisering.”

twee manieren: de technische digitalisering

het belang ervan te ontkennen. Vervolgens halen de ontwikkelingen je in. Daarna begin je aan een inhaalslag – de post-gap. Een inhaalslag die je meestal verliest. Omdat je te lang

Achtergrond

Wat heeft een huisartsenpost nodig als het om telefonische bereikbaarheid gaat? Vraag het de huisarts, de assistente of vraag het Gerard Olde Olthof, directeur van Vtel, en je krijgt drie uiteenlopende antwoorden. “Niet om onbescheiden te zijn, maar vanuit onze opgebouwde ervaring weten wij inmiddels vaak beter wat een huisartsenpraktijk of gezondheidscentrum nodig heeft dan de zorgverleners zelf,” aldus Olde Olthof. Bijna 60 huisartsenposten met meer dan 10 miljoen patiënten, vele huisartsenpraktijken en verzorgingsinstellingen werken dan ook met de bereikbaarheidsoplossingen van Vtel. Wetgeving, kostenverlaging, toenemende druk op bereikbaarheid, normeringen, Vtel weet wat er speelt. Daarom

en de digitalisering van het denken: iets is

“Je zou maar in een ‘Apple ziekenhuis’ komen met je ‘Android device’”

achter de feiten aan hebt gelopen.

maakten we bij hen een afspraak op het spreekuur.

waar of niet waar. En het is waar omdat het op internet staat. Uit onderzoek van Nictiz blijkt dat 66% van de patiënten eerst Dokter Google bezoekt. Vervolgens vinden patiënten een dokter slecht als wat hij zegt niet klopt met

Gerard Olde Olthof

BEREIKBAARHEID IS HET VISITEKAARTJE VOOR DE HUISARTS VAN NU

Helaas gaat het vaak ook zo in de

Korter op de Intensive Care

zorg. We zitten in de pre-gap, en de

“Met monitoring kunnen we wellicht ook

zorgsector is bezig met waarom iets

besparen. Een voorbeeld: Als je mensen een

100%?

niet kan of mag. Ondertussen gaan

IC- monitor geeft om hun pols, kunnen ze mis-

“Helaas roepen beleidsmakers om 100% vei-

de ontwikkelingen door.”

schien wel anderhalve dag eerder naar een

ligheid en wekken daarmee de indruk dat dit

‘Hoe kunnen wij betere service verlenen,

Zorgverleners denken vaak dat ze voldoende

sparen. Door snel doorverbinden mogelijk

normale afdeling. De Intensive Care houdt die

kan. Maar er is altijd wel een hacker slimmer

aan de wetgeving voldoen en tegelijkertijd de

inzicht hebben in hun bereikbaarheid. Maar

te maken of automatisch telefoontjes in de

patiënt dan nog in de gaten, alleen hoeft hij

dan het ‘slimste systeem’. Dat blokkeert in-

kosten beheersen?’ Dat zijn de hoofdvragen

uit de rapportages die Vtel maakt, komt vaak

wacht te zetten. En waar mogelijk de patiënt

locaties, straks in 8200 Wallgreens Amerika-

niet meer op de afdeling te zijn. En misschien

novatie. Je kunt niet zomaar iets proberen

van zorgverleners. Maar op de achtergrond

hele andere informatie dan ze verwachtten.

direct vanuit een keuzemenu met bijvoor-

breed. Zonder dat een laboratorium nodig is.

kan hij met zo’n pleister die negen vitale para-

– en dat is nodig voor innovatie. Natuurlijk

spelen volop andere relevante thema’s waar

Olde Olthof: “Ze worden veel vaker gebeld,

beeld de praktijkondersteuner of herhaalre-

Allemaal nieuwe ideeën die traditionele oplos-

meters meet, ook anderhalve dag eerder naar

moeten we zorgvuldig omgaan met data,

gezondheidscentra,

en

telefoontjes duren relatief langer, of de ene

ceptenlijn door te verbinden.

singen overbodig maken.”

huis. Dat zijn we aan het onderzoeken.”

maar we moeten naar een nieuwe balans

huisartsenposten rekening mee moeten hou-

collega neemt blijkbaar veel meer tijd voor

Als het over kosten gaat zijn er volop goedko-

toe tussen werkbaar en noodzakelijk. Wat

den wanneer zij een telefonieoplossing kiezen

gesprekken dan de ander. Bereikbaarheid

pe aanbieders, maar Olde Olthof waarschuwt

wat er via Google te vinden is.”

huisartspraktijken

100% markt

100% nauwkeurig hoeft niet

mij opvalt, is dat mensen die niet ziek zijn er

en inrichten. Olde Olthof noemt er een aantal:

verbeteren begint dus met goed inzicht in de

voor de nodige risico’s. Neem bijvoorbeeld

Iedereen krijgt in zijn leven te maken met

“Onlangs kwam in het nieuws dat stap-

anders in zitten dan mensen met een (chro-

“Spoedmeldingen moeten binnen 30 secon-

huidige situatie.”

‘gratis’ bellen via internet, vaak voip ge-

gezondheidszorg. Dat maakt dat je een markt

pentellers niet de juiste afstand aangeven.

nische) aandoening. Verder heb ik nog wel

den opgenomen worden. Alle gesprekken

hebt, die 100% van de mensen beslaat. Ge-

Mensen hebben misschien wel tien stappen

een aantal ethische vragen. Als we straks

dienen uiterst veilig te worden opgeslagen. En

zondheidszorg en wellness blijven de ko-

meer of minder gelopen. Ik vind dat niet

‘alles’ kunnen, gaan we dat dan ook nog wel

snelheid en betrouwbaarheid van de verbin-

mende jaren groeien. “Daarom zijn Apple,

spannend, het maakt niet uit bij veel me-

doen? Wanneer is het genoeg? Mógen we

ding zijn van levensbelang. Hoe garandeert

Google, Facebook en Microsoft nu met ge-

tingen. Het gaat erom dat je een trend ziet.

straks nog wel doodgaan en wie bepaalt dat

een aanbieder dit?

zondheid bezig - concurrentie uit een hele

Dat kun je grafisch weergeven: hoe doe je

dan? In dat spanningsveld is nog veel discus-

andere hoek. Dat brengt veranderingen in

het ten opzichte van vorige week. Rood is

sie nodig. Ook bij de beleidsmakers moet echt

een stroomversnelling. Stiekem ben ik daar

veel te weinig, oranje is ook niet genoeg en

iets veranderen in houding en gedrag. Want

Bereikbaarheid is meer dan de telefoon snel opnemen

Wat ook blijkt is dat het aannemen van meer

blij mee! Versnelling is noodzakelijk, omdat

als het groen is, doe je het goed. Meer heb

veel van dit soort ontwikkelingen komen

Bereikbaarheid wordt een steeds belangrijker

assistentes het probleem meestal niet oplost.

het huidige systeem onhoudbaar is.”

je niet nodig. Anders is het bij een bloed-

van buiten de zorg op ons af. Vaak met we-

visitekaartje voor huisartsenpraktijken. Im-

Want als de assistentes niet snel en efficiënt

Verschillende rollen

noemd. Het lijkt goedkoop maar de veiligheid

‘Gratis bellen? Dat is alsof je vanaf het balkon staat te roepen. Veel te makkelijk te hacken!’

en bescherming van de gesprekken voldoet absoluut niet aan de hoge eisen van de zorg. Olde Olthof: “Dat bellen vergelijken wij met roepen vanaf het balkon, terwijl de ontvanger beneden op straat staat. Dit soort gesprekken hacken is zo eenvoudig. Werken met gesloten netwerken is voor de zorgsector cruciaal.”

drukmeting bijvoorbeeld. Als je daarbij 5%

reldwijde impact. Dat raakt van techniek tot

mers klanttevredenheid wordt niet alleen in

kunnen doorverbinden, of veel tijd kwijt zijn

Huisartsen hebben veel verschillende rollen.

Trends

afwijkt- en dat weet je – dan kun je iemands

ethiek en van cultuur tot financiering. We

de spreekkamer bepaald, maar begint bij een

met het handmatig in de wacht zetten van

Ze hebben diensten op de huisartsenpost,

“Het is lastig om nu aan te geven waar ik veel

bloeddruk monitoren. Zolang je uiteindelijk

leven wellicht in een tijd die achteraf histo-

goede bereikbaarheid. Het is immers het eer-

telefoontjes, moeten patiënten toch vaak lang

een eigen praktijk en op een ander moment

van verwacht. Er wordt overal ontwikkeld. In

wel een concrete waarde meet.”

risch genoemd kan worden.”

ste waar patiënten mee in aanraking komen.

wachten. Een goed systeem kan veel tijd be-

nemen ze waar bij een collega. Hoe zijn ze

20 |

ICT&health

ICT&health

| 21

staan is nog veel beter.

vaak wordt de praktijk gebeld? Hoe lang staat

En vaak ook nog eens

iemand in de wacht, hoe lang duren de tele-

Verrassende aanpak in verpleeg- en verzorgingstehuizen (VVT’s)

voordeliger.”

foontjes gemiddeld? Het kan blijken dat de

VVT’s zijn vaak fusieorganisaties met samengevoegde afdelin-

veel langer in gesprek zijn met patiënten dan

gen, systemen, ICT en telefonie. Met allerlei verschillende con-

Skill-based routing

tracten en diverse leveranciers. Complex, contractueel inflexibel

Patiënten zo snel en

door een sterk vergrijsde populatie. Minder

en duur in onderhoud. Gerard Olde Olthof: “Bestuurders van

goed mogelijk helpen.

patiënten wil dus lang niet altijd zeggen dat er

VVT’s willen vanzelfsprekend kosten verlagen, beter bereikbaar

Dat is in het belang van

minder zorg wordt verleend. Dat is voor zorg-

zijn en klantvriendelijker worden, maar kunnen lastig het geheel

de patiënt maar ook van

verleners dus belangrijke informatie richting

overzien. Wij hebben hiervoor een unieke aanpak ontwikkeld

de zorgverlener. In ICT-

de verzekeraars.”

waarmee we de bestuurders direct en praktisch ondersteunen.

land gebruiken we hier-

We nemen gedurende een periode van 3 tot 5 jaar alle contracten

voor de term skill-based

Geen koppeling maar integratie

en het volledige beheer van de telefoniesystemen over. Stap voor

routing. Oftewel op basis

En de toekomst van telefonie in de zorgprak-

stap zorgen we voor overzicht en werken we toe naar de over-

van een bepaalde vraag

tijk? Die draait om integratie met het patiën-

gang naar één nieuw systeem. Op dat moment kan het bestuur

of behoefte direct door

tensysteem. Olde Olthof: “Na het koppelen

een RFP uitschrijven en kunnen andere partijen hun voorstel

kunnen schakelen naar

van ons telefonieplatform aan het huisarts-

indienen. Vanzelfsprekend doen wij dan ook mee. En dan is het

de juiste persoon. Dat

informatie-systeem (his) is wat ons betreft

natuurlijk een groot voordeel dat we al veel vertrouwen gewon-

kan de vaste huisarts

integratie aan de buurt. Dan kan de assistente

nen hebben en onze kennis en ervaring al gedurende een lan-

zijn die op dat moment

de patiënt direct verbinden met de apotheek,

gere periode hebben kunnen laten zien.”

op een andere locatie is.

diëtiste, specialist en dergelijke. En het biedt

Maar ook de praktijkon-

allerlei mogelijkheden om het patiëntendos-

dersteuner, die vanuit

sier te verrijken. Zoals het toevoegen van op-

een bepaalde expertise,

genomen telefoongesprekken.”

assistentes in de ene praktijk of zorginstelling elders. Dit kan komen door taalbarrières, of

zoals suikerziekte, een vaste groep patiënten begeleidt. Olde Olthof: “Dit wil je of direct van-

BEREIKBAARHEID IN DE ZORG

uit een keuzemenu of door de assistente met twee clicks kunnen regelen. Met name bij grotere gezondheidscentra, zoals de Stichting Amsterdam GezondheidsHet Vtel walldisplay geeft direct inzicht: hoe druk is het op de praktijk en welke arts is beschikbaar?

centra, is dit een belangrijke meerwaarde van

Vtel

onze oplossing.”

Vtel ontwikkelde in 10 jaar tijd

bereikbaar? Moet de assistente handmatig

een uniek telefonieplatform voor

doorschakelen naar een mobiele telefoon?

Patiënt-tevredenheid

eerstelijns zorg: Vcares. Inmiddels

Krijgt de patiënt een onbekende praktijk

Voor gezondheidscentra en huisartsenprak-

is dit gegroeid tot een flexibele en

aan de lijn? Olde Olthof: “Is een arts niet op

tijken is klanttevredenheid steeds vaker een

veilige cloudoplossing met geavan-

zijn eigen praktijk, maar heeft hij dienst op

belangrijke doelstelling. Bereikbaarheid is

ceerde gespreksopname- en ma-

de huisartsenpost? Dan wil hij wellicht toch

daar een groot onderdeel van. Daarnaast

nagementinformatiemodules. De

bereikbaar zijn voor sommige van zijn eigen

worden vanuit patiëntenorganisaties, verze-

nieuwe Vcares cloudoplossing ver-

patiënten. Als een arts waarneemt doet hij of

keraars en de Inspectie voor Volksgezondheid

eist geen fysieke telefoniecentrale

zij dat het liefst vanuit de eigen praktijk. Maar

steeds strengere eisen gesteld aan bereikbaar-

meer en is dus ook voor kleinere

dan wil je wel dat je assistente op de juiste ma-

heid. Dan heb je een systeem nodig met goede

huisartsenposten en groepspraktij-

nier de telefoon opneemt. En ziet: hé, dit tele-

rapportages. Meer inzicht in bereikbaarheid

ken binnen handbereik. Een kleine

foontje komt binnen voor de collega-praktijk.

zorgt vaak ook nog voor een hogere vergoe-

praktijk heeft immers dezelfde be-

Het inhuren van een dure waarnemer is een

ding van de zorgverzekeraars. Olde Olthof

hoeften als een grote organisatie,

optie, maar zorgen dat de praktijk van je col-

legt uit: “Een praktijk krijgt budget op basis

als het om patiëntgerichte zorg en

lega twee straten verderop jouw patiënten

van populatie. Maar dat zegt lang niet alles.

goede bereikbaarheid gaat.

virtueel vanuit jouw praktijk te woord kan

Daarom zijn rapportages zo belangrijk. Hoe

... gaat niet over extra lijnen Een goede bereikbaarheid begint met inzicht in uw specifieke situatie. Met slimme keuzes die aan alle eisen van de zorgmarkt voldoen. Wij kennen de zorgmarkt door en door. En maken het verschil door verder te denken, verder te kijken en verder te vragen. Dat is Vtel ten voeten uit. Zo krijgt u niet de oplossing die u vraagt, maar de oplossing die u echt nodig heeft. Vandaag én morgen. Benieuwd hoe wij u dichter bij uw patiënten en zorgcollega’s kunnen brengen? Bel 088- 4800 900 of stuur een terugbelverzoek naar [email protected]. Ruim 50 huisartsenposten met meer dan 10 miljoen patiënten, vele huisartsenpraktijken, gezondheidscentra en verzorgingsinstellingen gingen u voor. www.vtel.nl

22 |

ICT&health

Interview Het is 2013. Marlies Schijven besluit om met

nologie omarmen, maar het is gewoon net als

bruiken voor tele-mentoring, om snel infor-

hulp van Google Glass een operatie live naar

met pillen en behandelingen. Die schrijven

matie te raadplegen of om barcodes van me-

YouTube en naar een conferentie te strea-

wij ook niet voor als we niet zeker weten dat

dicijnen te scannen.”

men. Op een conferentie keken collega’s en

het ook werkt en passend is voor die patiënt.

artsen in opleiding mee. Daarnaast was de

Dat geldt ook voor techniek: wij gaan dat niet

stream ook live te volgen via YouTube. Een

gebruiken als we niet zien dat het werkt. On-

Kritische blik naar nieuwe ontwikkelingen

gedurfde stap, want er kan altijd iets mis-

gerechtvaardigd vertrouwen op innovaties

Schijven heeft de afgelopen jaren veel tech-

gaan. Maar het werd een succes en het liet de

kan de patiënt immers ook schaden.”

nologische ontwikkelingen gezien. Wat is

wereld in een klap zien wat er ook mogelijk is

komen? “In Amsterdam krijgen we nu een

Schijven heeft wel een oplossing voor het

Patiënten kunnen hun eigen informatie raad-

Sinds januari dit jaar is Marlies Schijven of-

bedrijfsleven: “Laat artsen mee-ontwikkelen.

plegen via ‘My Chart’. Wat mij nu zo verrast

ficieel hoogleraar. Het AMC benoemde haar

Of doe je voordeel met promotietrajecten.

heeft, is dat niemand goed heeft nagedacht

vanwege haar eerdere werk en enorme

Zoals we nu met AMA en het Glass at Work

hóe mensen kunnen inloggen. Er was van

ervaring. “Al bij mijn promotie deed ik on-

program doen. Glass is niet dood – integen-

origine gekozen voor inloggen met het Di-

derzoek naar de mogelijkheden van Virtual

deel! – Google investeert juist in het Glass

gID. Maar dat werkt helemaal niet op je iPad,

Reality en ik kan ook zelf programmeren en

at Work programma. We kijken nu hoe we

iPhone of Android device. Terwijl op dit mo-

coderen. Voor mij draait het hierom: passen

bijvoorbeeld apparatuur op afstand kunnen

ment het merendeel van de mensen niet de

de producten die ontwikkeld worden wel bij

bedienen. Vaak is die apparatuur zo complex,

PC gebruikt om het internet op te gaan. Dat

de vragen die we hebben? Er is een enorme

dat we niet eenvoudig aan derden kunnen

is voor mij echt een verrassing, dat daar niet

hoeveelheid producten en ontwikkelingen

uitleggen hoe het werkt of op welk knopje ie-

goed over nagedacht wordt. Je kunt immers

die maar de markt op gepushed worden.

mand soms snel moeten drukken tijdens een

net zo veilig, misschien wel veiliger, inloggen

Vaak worden er allerlei claims gedaan, zon-

operatie. Dat betekent dat je tijdens een ope-

met een goede 2-weg authentificatie net zo-

der onderbouwing. Dan is een kritisch geluid

ratie onnodig afgeleid wordt en heen en weer

als je bijvoorbeeld bankiert. Voor Wearables

extra belangrijk.”

moet lopen - en dat wil je niet. Voor dat soort

geldt hetzelfde; of je nu iets om je pols, op je

toepassingen is bluetooth WIFI integratie ide-

oog doet of inslikt, je moet er al vroeg goed

Patient Included…but what about the doctor?

aal, maar dan is belangrijk dat je weet of het

over gaan nadenken en er mensen bij betrek-

netwerk het trekt, dat je het stabiel en ook ste-

ken met verstand van zaken. Het gaat er ten-

“Wat je nu ziet, is dat er allerlei technologie

riel kan bedienen etc. Dus zal je veel moeten

slotte om dat de patiënt er écht iets aan heeft.

beschikbaar komt waarbij er heel veel ge-

testen. Het lijkt makkelijk, je kan tenslotte ook

Want pas dan heeft ook de dokter er iets aan

beurt vanuit de patiënt. Die kan bijvoorbeeld

draadloos een game aansturen, maar dit soort

en gaat hij of zij erachter staan.”

allerlei gegevens zelf meten en bijhouden.

toepassingen zijn natuurlijk veel kritischer.”

ongewenst filmen en privacy.

GLASS IS NIET DOOD

Marlies Schijven is de chirurg die als eerste live naar YouTube opereerde met Google Glass. Sinds janu-

nu het meest verrassende wat ze is tegenge-

Glass is niet dood, glass at work leeft!

met Google Glass – naast alle discussies over

ander Elektronisch Patiënten Dossier, EPIC.

Dezelfde drie collega’s

Patient Included. Maar is dat zinnig? Een patiënt heeft vaak maar tien minuten voor zijn

“Natuurlijk volg ik ook de ontwikkelingen

“Wat ik mis bij alle evenementen en congres-

gesprek met een arts. Dan is het jammer als

van andere bedrijven. Microsoft heeft bij-

sen rondom mobiele technologie, ehealth en

acht van die tien minuten moeten worden

voorbeeld net haar Hololens gepresenteerd.

innovaties in de zorg zijn dokters. Daarom

besteed aan data die geen werkelijke waarde

En er wordt veel ontwikkeld voor de be-

heb ik al eens een artikel geschreven met

heeft, of niets te maken heeft met de actuele

kende Virtual Reality-bril van Oculus Rift.

de titel ‘Dokters, bemoei je met technologie’.

klacht waarvoor die patiënt eigenlijk komt.

Die laatste is nu niet praktisch om mee te

Want ik zie altijd dezelfde drie collega’s in

Vervolgens raakt hij of zij gepikeerd dat jij als

opereren. Dat past niet. Waar het wel past is

de zaal. Organisatoren van evenementen

arts niets kan met al die data die zo zorgvul-

bijvoorbeeld bij de behandeling van mensen

moeten dus zorgen dat er iets te halen is voor

dig is, heeft verzameld.”

met angststoornissen. Die kun je gecontro-

dokters. Die willen ook netwerken met colle-

leerd in een bepaalde situatie brengen. Dat is

ga’s,maar die zijn er dus niet. Vraag je af: ‘Wat

ari is zij benoemd als hoogleraar; ze is nu Professor of Surgery, Chair of Simulation, Serious Gaming and Applied Mobile Healthcare. Wij spraken met haar over haar vakgebied. Of liever: vakgebieden.

“De industrie produceert van alles en brengt

de vraag die ik mij altijd stel: Waar past het?

is interessant voor dokters? Hoe ontzorgt het

dat op de markt. Wat je vervolgens ziet, is dat

Of past het helemaal niet?”

de dokter – in zijn werk, op de poli?’ Mensen

Want deze arts die naast haar hoogleraarschap nog gewoon wordt ingepland voor operaties, kan zelf

de return on investment veel lager is dan bij

programmeren en won al eens met een eigen App de Mobiles for Good-challenge van Vodafone.

nieuwe techniek, waarbij artsen en zorgver-

“Glass biedt veel waardevolle opties voor de

den. Dus als er heel veel data op je afkomt

zekeraars betrokken zijn. Als beroepsgroep

zorg. Dat zie je ook aan de partners van het

waarvan je eigenlijk niks begrijpt, of wat je

zitten wij ook echt niet te wachten op al die

Glass at Work programme. De meesten zijn

overvalt, dan is de meest natuurlijke reactie

producten. Het gaat erom dat het werkt. De

medische bedrijven. Er zijn zoveel concreet

immers om te doen alsof het niet bestaat. Tijd

minister wil graag dat we nieuwe zorgtech-

toepassingen te bedenken: je kunt het ge-

dus, om dat te veranderen.”

24 |

ICT&health

willen uiteindelijk er zelf ook beter van wor-

ICT&health

| 25

Cases

Je komt binnen op je werk, zet In Orbis Medisch Centrum volgt de arts de patiënt

Minder ergernissen en meer productiviteit bij Adelante

Het ziekenhuis Orbis Medisch Centrum in Sittard-

Adelante, een zorggroep in Limburg, helpt kinderen en volwas-

Geleen heeft ruim 400 bedden en er werken 2.000

senen die kampen met de gevolgen van een ziekte, aandoening of

hoofd. Maar net vandaag heb je

medewerkers. In de visie van het ziekenhuis staat

ongeval bij het herstel van functioneren en participatie.

dat andere programma nodig.

het zorgproces zo is ingericht dat de patiënt zich

Bij Adelante stond de ICT-afdeling voor een uitdaging die veel organisa-

Wat was je gebruikersnaam

zo min mogelijk door het ziekenhuis hoeft te ver-

ties bekend zal voorkomen. Stel je voor: je gebruikt een programma niet

plaatsen. In plaats daarvan verplaatsen de artsen

elke dag. En om in te loggen heb je een ingewikkeld wachtwoord gekre-

ook alweer, en je wachtwoord?

en zorgverleners zich naar de patiënt toe. Prettig

gen. Dan is het logisch dat je dat wachtwoord nogal eens vergeet. Wat

voor de patiënt, maar het heeft veel gevolgen voor

gebeurt er dan? Je belt met de helpdesk. En na de derde keer denk je:

de eisen aan de werkplekken in het ziekenhuis.

‘ik schrijf het gewoon op dit gele briefje en dat plak ik op mijn monitor.’

Neem mevrouw Van Hemert, die voor een buikope-

Ten eerste wilde Adelante de veiligheid van de cliëntinformatie

ratie in het Orbis Medisch Centrum is opgenomen.

beter borgen. Geen gele briefjes meer! Maar uiteraard wilde het

Er zijn specialisten uit verschillende disciplines bij

ICT-team medewerkers hierbij helpen en ervoor zorgen dat zij ef-

haar behandeling betrokken. Daarnaast is er 24 uur

ficiënt kunnen werken. Zonder steeds een beroep te hoeven doen

per dag zorg van verschillende verpleegkundigen.

op de helpdesk. Hun wensenpakket bestond dus uit één login voor

Iedereen die bij de behandeling van mevrouw Van

alle softwareapplicaties én de mogelijkheid om zelf het wachtwoord

Hemert betrokken is, moet kunnen beschikken

aan te passen. Natuurlijk wel een wachtwoord dat voldoet aan de

over de laatste informatie. Aan het bed, bij de over-

veiligheidseisen.

je pc aan en logt in. Van de programma’s die je veel gebruikt, weet je de passwords uit je

Na drie pogingen gaat het programma ‘op slot’. Dus maar weer de helpdesk bellen… En je liep al uit! Herkenbaar?

de patiënt centraal. In de praktijk betekent dit dat

dracht en als ze een paar weken later voor controle

GEEN TIJD TE VERLIEZEN! ÉÉN KEER INLOGGEN EN DE HELE DAG VEILIG AAN DE SLAG, KAN DAT EIGENLIJK WEL?

terugkomt ook in de spreekkamer op de poli.

“Op een drukbezet spreekuur is 50 seconden inlogtijd veel te veel! ”

Bijkomend voordeel: medewerkers zijn zich bewuster van het belang van goede beveiliging E-SSOM in combinatie met SSRPM, Self Service Reset Password Ma-

Patiëntgegevens moeten op alle werkplekken in

nagement zorgt inmiddels voor tevreden medewerkers. Zij hoeven

het ziekenhuis beschikbaar zijn. Een medewerker

nog maar één wachtwoord te onthouden en niet telkens opnieuw in te

die ergens ‘aanschuift’ moet, ongeacht de werkplek,

loggen. Dat levert direct

snel kunnen inloggen en direct aan de slag kunnen

meer productiviteit en

met zijn diagnose of behandelplan. En dat dus zon-

minder ergernis op.

der het intypen van meerdere gebruikersnamen en wachtwoorden voor verschillende applicaties en

Is een medewerker toch

omgevingen. Inloggen is gemakkelijk: de gebruiker

zijn wachtwoord ver-

haalt een pasje langs en lezer en tikt een pincode in.

geten? Dan kan hij of zij dit zelf opnieuw instel-

Tools4ever noemt de oplossing hiervoor E-SSOM,

len, met behulp van een

Enterprise Single Sign-On Manager. Voor de me-

aantal persoonlijke en

Het lijkt zo eenvoudig. ‘Gewoon’ één keer

Dit Nederlandse bedrijf, dat inmiddels over

kunnen inloggen op hun systemen. En dat

dewerker betekent dit snel in- en uitloggen en de

qua antwoorden lastig

inloggen op je werkplek. Direct bij alle

de hele wereld werkt, is marktleider op het

ze op elke plek de juiste rechten hebben (au-

inlogsessie meenemen van de ene werkplek naar

te achterhalen vragen.

programma’s en patiëntgegevens kunnen.

gebied van software en diensten voor iden-

torisatie). In de zorg worden hoge eisen ge-

de andere. Ideaal voor bijvoorbeeld een arts die ’s

Nog een derde voordeel

Maar ziekenhuizen en zorginstellingen

tificatie, toegang en beveiliging (Identity en

steld aan normeringen en audits. Wie heeft

morgens op de polikliniek werkt en ’s middags op

van de overgang naar dit

werken vaak met verschillende systemen

Access Management (IdM)). Denk aan User

controle over vertrouwelijke patiëntgege-

de verpleegafdeling. Het resultaat? Voorheen nam

inlogsysteem: medewer-

en omgevingen. En zorgverleners ver-

Provisioning, Role Based Access Control,

vens? Daarnaast is tijd een belangrijke fac-

inloggen op de systemen bijna een minuut in beslag.

kers zijn veel bewuster

plaatsen zich de hele dag tussen patiënten

Password Management, Workflow Manage-

tor: spreekuren, behandelingen, controles…

Nu nog maar tien seconden. Dat scheelt!

van het belang van een

en afdelingen. Daarom is deze eenmalige

ment, Fast User Switching, Single Sign On en

Zorgverleners willen geen kostbare tijd ver-

goede beveiliging van de

login lang niet overal de praktijk. Tools4e-

Follow me... In ‘gewoon Nederlands’: ervoor

liezen aan trage aanmeldprocessen. Hoe kan

patiëntinformatie.

ver heeft hiervoor volop oplossingen.

zorgen dat gebruikers overal waar dat moet,

dat beter? Twee voorbeelden uit de praktijk.

26 |

ICT&health

Meer informatie? www.tools4ever.nl ICT&health

| 27

Interview

DUIDEN, INSPIREREN EN FACILITEREN

applicatie. Die naast het administratieve

hun informatievoorziening. Hoe kunnen al

gang tot zijn of haar dossier. Belangrijkste

proces vooral gericht was op ondersteuning

deze instellingen en organisaties met elkaar

voordeel is dat het de communicatie met de

van de zorginhoudelijke en medische pro-

communiceren, informatie uitwisselen en

cliënt, zijn of haar familie, sociale netwerk en

cessen. Nu gaat het veel meer over zorgin-

elkaar verder brengen?”

zorgverleners ondersteunt.”

houdelijke vraagstukken die met het EPD/

Waar zie jij de meeste vooruitgang in de zorg op het moment?

realiseren van opbrengsten van het EPD of

“Ik vind de wijkverpleging een mooi voor-

ECD vorm? We kennen de markt qua le-

beeld.

indiceren

“Een andere interessante ontwikkeling vind

veranciers en oplossingen en kennen onze

zorg en verzekeraars kopen deze zorg in.

ik alle informatie die de patiënt of cliënt zelf

klanten goed. Daardoor kunnen we hen

Daarbij vormt de wijkverpleging meer en

verzamelt. Wat kunnen en willen zorginstel-

sneller en adequater helpen met het selec-

meer een verbinding tussen zorg en welzijn

lingen hiermee doen? Consumenten hebben

teren van oplossingen. Ziekenhuizen en zor-

in een buurt, wijk of dorp. Een gezamenlijke

steeds vaker zelf een bloeddrukmeter in huis

ginstellingen zijn tegenwoordig steeds meer

taal is van belang, om eenduidig te kun-

of een eigen app om allerlei lichaamsfuncties

in staat zelf een deel van het selectie- en

nen indiceren, registreren en afrekenen. Zo

te monitoren. Of neem de iPhone 6, die zit vol

verjaardag. Inmiddels adviseert het klanten bij strategische en tactische vraagstukken op het

implementatietraject uit te voeren. Dankzij

voorkom je diversiteit aan afspraken met

sensoren! Er komt een moment dat al die data

snijvlak van management en ICT. Zoals ICT-verandervraagstukken,

onze ervaring hebben wij vaker een coa-

verschillende verzekeraars in verschillende

beschikbaar komt en mogelijk gekoppeld kan

chende en begeleidende rol. En helpen we

wijken, buurten en dorpen. Op dit moment

worden aan het dossier van de zorgverlener.

bij het beantwoorden van de meer strategi-

is een grote groep zorginstellingen gestart

Hij of zij kan dit immers, naast zijn eigen

sche vragen die met ICT samenhangen.”

met de implementatie van Omaha als geza-

meetwaarden, gebruiken bij de diagnose en

menlijk systeem voor terminologie en clas-

de behandeling. Deze ontwikkeling hangt sa-

Wat zijn anno 2015 de belangrijkste vragen van jullie klanten?

sificatie. Daar zijn nieuwe systemen voor

men met de trend dat de patiënt steeds meer

nodig met nieuwe software. Zo bevatten

zelf de regie neemt. Zorginstellingen moeten

cliëntendossiers gestructureerde gegevens,

zich daarop voorbereiden.”

“Mijn collega’s en ik hebben elke dag te ma-

in plaats van de traditionele ‘verhalende

Ruim tien jaar geleden zette M&I/Partners

ken met de actuele ontwikkelingen in de

rapportage’. Om gegevens te kunnen ver-

haar eerste schreden op de zorgmarkt. Bij

zorg. Zoals de decentralisaties, wijzigingen

gelijken en best practices te delen is dit een

En wat wordt jullie rol als adviseur hierin?

het twintigjarig jubileum gaf het bedrijf een

in de AWBZ en de introductie van de Wlz.

enorme vooruitgang.”

“Het ‘zorghuis van de toekomst’ zal met die

openbare opdracht weg. De eer viel te beurt

In 2014 waren gemeenten vooral bezig met

aan het ziekenhuis Gelderse Vallei. M&I/

de basis-ICT-behoeften. Inkopen, factureren,

Partners mocht adviseren over het inrichten

M&I/PARTNERS OPEREERT AL 30 JAAR OP HET SNIJVLAK VAN MANAGEMENT EN ICT

M&I/Partners werd in 1985 opgericht als ICT-adviesbureau. In 2015 viert het kantoor zijn dertigste

implementatietrajecten, procesoptimalisatie en innovatie. Hoe kunnen organisaties zich met ICT voorbereiden op de toekomst? Klanten komen uit de publieke en de semipublieke sector.

maar ook met alle domotica die tot onze

van een digitale zorgketen voor het zieken-

controll kant. In de tweede helft van 2015

“Standaardisatie kan een risico zijn. Past

lemonitoring. Wij helpen onze klanten met

huis. Dankzij onder andere deze opdracht

verwachten we de vervolgvragen en de ech-

alle zorg wel in hokjes? Wanneer stan-

het duiden van deze ontwikkelingen. Samen

volgden er velen in de zorg, waarbij M&I/

te interessante, zorginhoudelijke vraagstuk-

daarden worden ingezet om zorgvragen

brengen we een toekomstvisie tot stand op

Partners onder andere adviseerde bij de se-

ken. Hoe kan ICT en technologie gemeenten

en zorgtrajecten te classificeren en daar-

het gebied van ICT. Hoe kunnen we actuele

lectie en implementatie van het EPD of ECD.

en zorginstellingen helpen bij het oplossen

mee vergelijkbaar te maken, kan het de

ontwikkelingen vertalen naar een meerja-

van vragen van patiënten en burgers?”

professional ondersteunen. En kunnen

renplan; welke langjarige investeringen in

we versneld leren en de zorgprocessen

ICT moeten we incalculeren?”

van de care markt. De afgelopen jaren stond zij middenin de ontwikkeling van het EPD

Het doel van ICT is het faciliteren van zorg

en het ECD. We vroegen Mirjam naar de

“Het hele sociale domein verandert. De zorg

ontwikkeling van haar werk in de afgelopen

wordt totaal anders vormgegeven. Met vrij-

jaren en hoe zij en haar collega’s hun klanten

willigers, wijkteams, allerlei nieuwe samen-

voorbereiden op de toekomst.

werkingsvormen. We zijn betrokken bij di-

beschikking komen, zoals beeldzorg en te-

verbeteren. Dankzij standaardisatie, zo’n gemeenschappelijke taal, kun je het ten-

“Ik zie een mooie parallel tussen de ontwik-

minste echt over de patiënt hebben zonder

keling van ons werk in de afgelopen jaren

misverstanden over definities.”

en dat van de Chief Information Officer in het ziekenhuis of zorginstelling. De CIO 1.0

Mirjam, hoe heeft het EPD en het ECD zich de afgelopen jaren ontwikkeld?

die hun krachten bundelen als het gaat om

Dan naar de toekomst, wat komt er op zorginstellingen af en hoe kunnen zij zich hierop voorbereiden?

zorgautomatisering. Zorginstellingen wer-

“Mobiel werken dringt steeds verder door.

organisatie, ‘business alignment’ zoals we dat

ken samen om zorg te verlenen aan dezelfde

Maar ook cliëntportalen hebben bij onze

noemen. En de CIO 3.0 faciliteert innovatie,

“Tien jaar geleden ging het vooral om de

patiënten. Gemeentes werken samen bij het

klanten in de care sector een hoge prioriteit.

is een inspirator en is de drijvende kracht

selectie en implementatie van een nieuwe

inkopen van zorg en bij het inrichten van

In een cliëntportaal heeft de cliënt zelf toe-

achter betere en slimmere zorg dankzij ICT.”

verse regionale samenwerkingsverbanden

ICT&health

eigen data van de patiënt aan de slag gaan,

indiceren, kortom, de administratieve en

sinds 2010 actief met het verder ontwikkelen

Mirjam Verheijen

Wijkverpleegkundigen

Maar zorgt standaardisering niet voor ‘verkilling’ van de zorg?

Mirjam Verheijen is als professional partner

28 |

“Dat is waar zorg om draait: echt contact.”

nen we optimaliseren? Hoe geven we het

ECD samenhangen. Welke processen kun-

zorgde voor de systemen, zodat de dienstverlening op orde was. De CIO 2.0 zorgde voor een verbetering van de processen en aansluiting met de ambitie en de plannen van de

ICT&health

| 29

Rondvraag

ICT in de zorg

EEN GEZONDE ZORG IS OOK ONZE ZORG

Stelling: BINNENKORT VERVANGEN CHATBOTS DE ASSISTENTE…

Wij overzien de impact van thema’s – zoals kostenbeheersing, kwaliteit van zorg, patiëntparticipatie, concentratie en spreiding van zorg en decentralisatie van AWBZ – op de werkprocessen bij onze opdrachtgevers. Wij verbinden bestuurlijke vragen van ziekenhuizen, zorginstellingen en gemeenten aan concrete oplossingen voor informatievoorziening en ICT. Denk aan de invoering van EPD-, ECD- en ERP-systemen, keuzes rond sourcing en samenwerking, resultaatgericht sturen van ICT, e-health en informatiebeveiliging. We doen dat in de rol van adviseur, implementatiemanager, projectleider of interim-manager. Meer informatie over M&I/Partners en de zorg vindt u op: www.mxi.nl.

Jeroen van der Heijden, commercieel directeur FocusCura

antwoord van een avatar, zeker als het om

Chatbots kunnen straks inderdaad voor een

men richting patiënt juist een steeds belang-

deel de assistente vervangen, en zelfs voor

rijkere rol in. Doordat zij veelvoorkomende

een deel de huisarts. En natuurlijk moet de

routinezaken van de arts kunnen overne-

zorg efficiënter, we weten allemaal dat dat

men, ze zijn daarmee ook het visitekaartje

ook hard nodig is de komende jaren gezien

van de praktijk. Daarom is en blijft telefo-

de vergrijzing en de kostenreductie in de

nie ook zo’n centrale rol spelen, veel meer

zorg. Maar waar het vooral om gaat, en wat

dan in andere branches waar bijvoorbeeld

steeds meer mensen nu ook echt ervaren,

e-mail en WhatsApp de boventoon voeren.

hun eigen gezondheid gaat. Assistentes ne-

is dat de zorg met behulp van moderne innovaties de kwaliteit van leven kan verbemakkelijker kan maken. Laten we die kans

Miriam Verheijen, professional partner M&I/Partners

pakken want het is hard nodig. Koude ICT

Chatbots kunnen een positieve bijdrage

kan zorgen voor warme zorg!

leveren aan het afhandelen van diverse

teren en het werk voor elke zorgverlener

standaardvragen. Hiermee ontstaat er meer ruimte voor het echte gesprek met

Gerard Olde Olthof, directeur Vtel

een assistente. Ik geloof de eerstkomende

Nee, op de korte termijn geloof ik dat niet.

tijd nog niet in een vervanging van de as-

De patiënt wil namelijk graag een persoon-

sistente! Daarmee doen we zijn of haar

lijke benadering en geen computergestuurd

werk echt te kort.

ICT&health

| 31

Events

Evenement

Daan Dohmen en Lucien Engelen

telt over zijn of haar onderwerp. Chris Doomernik: “Zo willen we onze

Chris Doomernik, directeur van Health Valley, vertelt: “We starten de

bezoekers op een prikkelende en positieve manier laten kennismaken

dag met een plenair programma en we sluiten ermee af. Persoonlijk

met de nieuwste trends en wetenschappelijke onderzoeken.” Rene

kijk ik erg uit naar het keynoteprogramma aan het begin van de dag.

Penning de Vries vult aan: “Het voordeel is ook dat iedere bezoeker

loopt als een rode draad door het evenement. Welke rol neemt de gezondheidszorg nu al in ten

Ook dit jaar hebben we weer mooie sprekers binnen weten te halen

zelf een keuze maakt voor een sessie die het beste aansluit bij zijn of

vanuit de universiteit, de zorg en het bedrijfsleven die hun visie geven

haar expertise of interesse.”

aanzien van innovaties? En hoe kan de gezondheidszorg nog meer een leidende rol aannemen?

op ons thema. In het slotprogramma laat Diederik Jekel de deelnemers

“Where health leads innovation”, dat is de slogan van het Health Valley Event dit jaar. Dit thema

een wervelende manier kennismaken met allerlei interessante projec-

Samen sta je sterker

ten en innovatieve ondernemers. En we laten sleutelfiguren binnen de

Rene Penning de Vries: “Onze visie is dat de zorgsector zich kan ver-

zorginnovatie kort aan het woord, zoals Daan Dohmen van Focus Cura

sterken door goed samen te werken. Als je een coalitie vormt, scheelt

en Lucien Engelen van Radboud REshape&Innovation Center.”

dat bijvoorbeeld enorm in de ontwikkelkosten. Zorg ervoor dat je je als zorginstellingen verenigt en leg je gemeenschappelijke vraag neer

UITGELICHT:

HEALTH VALLEY EVENT 18 MAART IN NIJMEGEN

Interactieve sessies om met elkaar in contact te komen

bij een ondernemer. Op die manier creëer je een grotere markt voor de

Tussen de plenaire programma’s volgen de bezoekers één van de vier

vation. Tijdens het Health Valley Event laten we mensen maximaal

trendsessies. Zo is er een trendsessie over hoe je medewerkers tijdens

met elkaar in contact komen. En dat zijn juist de mensen die elkaar in

opleidingen met open blik kunt leren kijken naar innovaties. Na de

het dagelijks leven niet zo gauw tegenkomen. De ontmoetingen die

lunch is de Health Experience georganiseerd. Bezoekers kiezen zelf

hier plaatsvinden leiden tot samenwerkingen en verdiepingen. Dat is

welke workshops, sessies of pecha kucha’s ze willen volgen. Een pe-

precies hetgene dat we willen bereiken.”

ondernemer en schaal je op naar een situatie where health leads inno-

cha kucha is een korte, creatieve presentatie: in minder dan tien minuten zie je twintig afbeeldingen terwijl de speecher to the point ver-

Meer weten over het Health Valley Event? Kijk op health-valley.nl

AGENDA EVENTS Wat ?

Wanneer?

Waar?

Waarover?

Week van Zorg en Welzijn

16-21 maart

Door heel Nederland Kijk op de site voor een locatie bij u in de buurt: weekvanzorgenwelzijn.nl

Duizenden zorg- en welzijnsorganisaties in het hele land openen deze week hun deuren voor het grote publiek.

Health Valley Event

18 maart 9.00-21.00u

Concertgebouw De Vereeniging, Keizer Karelplein 2D,Nijmegen

Dé ontmoetingsplaats voor iedereen die zich bezighoudt met innovaties in de gezondheidszorg. Lees meer over dit event in Uitgelicht.

Zorg & ICT

18-20 maart

Jaarbeurs Jaarbeursplein 6, Utrecht

Op de vakbeurs Zorg & ICT vinden zorgprofessionals de laatste ICT-toepassingen en -diensten ter optimalisering van de zorg. Op bladzijde 16 vindt u een plattegrond.

Een kwestie van vertrouwen II

31 maart, 15.30-17.30u

Vrije Universiteit, Auditorium hoofdgebouw, De Boelelaan 1105, Amsterdam

Deze middag vormt de tweede in een reeks van vier. Vandaag aandacht voor de zorg: Kan de arts genoeg persoonlijke aandacht geven of overvraagt de patiënt de zorg?

HIMSS15 Annual Conference & Exhibition

12-16 april

Chicago

Hier komen meer dan 38.000 mensen van over de hele wereld bijeen, die zich richten op IT binnen de zorgsector: IT professionals, specialisten, beslissers en leveranciers.

Luxemburg

Med-e-Tel is een evenement van de International Society for Telemedicine & eHealth (ISfTeH): dé internationale federatie van eHealth leveranciers en nationale genootschappen, die hun landen vertegenwoordigen in medische zorg op afstand.

Riga

Meer dan 2000 internationale afgevaardigden bezoeken zo’n 75 stands. Het evenement verwelkomt beslissers wereldwijd van publieke en private zorginstellingen, klinieken, ziekenhuizen en IT-managers en VIP-gasten.

Rene Penning de Vries (links) en Chris Doomerik (rechts) Med-e-Tel

Voor iedereen toegankelijk

ken. Juist omdat het programma inhoudelijk

bestuursvoorzitter Rene Penning de Vries, “en

De kracht van Health Valley ligt in het feit dat

sterk in elkaar steekt, zie je een grote diversiteit

we sluiten onze onderwerpen aan op onze

het evenement toegankelijk is voor een breed

bij de bezoekers: specialisten, ondernemers,

brede doelgroep. Van big data tot de thuiszorg,

publiek. Iedereen die zich met zorginnovaties

onderzoekers, overheden, zorginstellingen, en-

van financiële verantwoordelijkheid tot tech-

bezighoudt, kan hier uitstekend netwerken,

zovoort. “We brengen alle spelers in de zorg sa-

nologische innovatie. Het hele spectrum om de

kennis opdoen en de nieuwste trends oppik-

men in een inspirerende omgeving,” benadrukt

zorg te verbeteren komt aan bod.”

32 |

ICT&health

eHealth Week

22-24 april

11-13 mei

ICT&health

| 33

Column

Informatief

ONLINE BRUGGEN BOUWEN

“TECHNOLOGIE KAN DE ZORG EN HET WELZIJN VAN PATIËNTEN ENORM VERBETEREN” DAVE SPIJKER OVER TRENDS EN VEILIGHEID

De zorg is complex, de praktijk weerbarstig en

Tijd voor nieuwe waarden

Communicatie zonder ruis

ander apparaat, dan is iemand ‘binnen’. Dat

de implementatie van innovaties gaat traag.

Als (online) bruggenbouwer breng je mensen

“In alles, maar zeker ook in de zorg staat com-

kan een zorgverlener zijn op zijn of haar

Sommige dagen heb ik het gevoel dat het ver-

bij elkaar. Leiders doen dit door zelf het goede

municatie centraal. De juiste informatie op

werklocatie, maar het kan ook een cliënt zijn

schil zo groot is dat er een nieuwe taal nodig

voorbeeld te geven en professionals erbij te

het juiste moment en de juiste plaats. Zo goed

die veilig in zijn of haar huis is. Ook badges zijn

is om alles weer bij elkaar te brengen. Of een

betrekken. Aan de kant van de technische in-

mogelijk kunnen communiceren met collega’s

heel goed toepasbaar in de zorg. Deze kun je

nieuwe wet? Tja, de wet- en regelgeving loopt

novaties zijn er veel mensen met visie, maar

bijvoorbeeld aansluiten op een meldkamer of

het lukt slechts weinigen om online bruggen-

Dave Spijker is de oprichter

en cliënten. Samenwerken, ook op afstand. Of

inmiddels behoorlijk achter de feiten aan. De

het nu een groep specialisten is of een huisart-

registratiesysteem. Denk aan een noodknop

overheid tracht op geheel eigen wijze te inno-

bouwer te worden. Want hoe leg je uit dat een

directeur van XRC Services.

senteam dat vanaf verschillende locaties wil

die iemand altijd bij zich draagt of beveiligde

veren, zoals met de huidige plannen rondom

beveiligde versie van WhatsApp toch echt be-

kunnen overleggen. Dat moet mogelijk zijn.”

toegang, waar iemand een badge nodig heeft

de zorgverzekeringswet. Maar concrete oplos-

ter is voor de uitwisseling van gezondheidsin-

“Juist in de zorg is betrouwbaarheid van de

om binnen te komen.”

singen voor de aansluiting naar technologi-

formatie, dan de al bestaande WhatsApp?

sche ontwikkelingen biedt zij daarmee niet. Het is dus aan de markt.

Alleen lukt het niet. De belangrijkste redenen dat nieuwe privacykaders er nog niet

MedicalConnect is het onderdeel van XRC Services

verbinding en de kwaliteit van de communicatie enorm belangrijk. Het gaat immers om

Meer trends in de zorgpraktijk

mensenlevens. Of neem ouderenzorg. Onze

“Een nieuwe trend binnen de zorg is het

levert in de zorg. We spraken

ouderen blijven steeds langer thuis wonen.

contactloos registreren: nfc, oftewel near

Het is prettig om contact met zorgverleners te

field communication. Bij consumenten zie

met hem om te horen welke

kunnen hebben, bijvoorbeeld via eenvoudige

je nfc op steeds meer plekken als middel om

ontwikkelingen hij ziet.

apps op je tablet of via sensoren. Als het even

contactloos te betalen, zoals in parkeerga-

dat ICT-diensten en producten

Maar hoe gaat u, als traditionele middelgrote

zijn, liggen dan ook voor de hand: geld, het

ouderenzorginstelling, nu online bruggen

ontbreken van een maatschappelijke discus-

bouwen?

Misschien werkt uw organisatie

sie en een tekort aan kennis. Er is een basisset

al met beeldbellen of toezichthoudende do-

aan wetten en regels afgesproken, maar die

kan vanuit je stoel of bed. Hiervoor zijn be-

rages of bij evenementen. Misschien ken je

motica. Of misschien denkt u erover na. Maar

zijn in het licht van alle technologische ont-

trouwbare verbindingen en goede, gebruiks-

de streepjescodes op de deur die door thuis-

hoe zit het nu met de ‘gevreesde’ privacy en

wikkelingen niet meer voldoende. Tijd voor

vriendelijke apparatuur nodig.”

zorgorganisaties gebruikt worden. De ver-

e-healthproduct als de gehele

waar blijven al die gegevens?

nieuwe afspraken, die een waarborg vormen

implementatie glansrijk

voor alle partijen. Dat moet toch te doen

Maak de weg vrij voor Wi-Fi

de code. Hier vervangt nfc een groot deel

De kloof overbruggen

zijn. Tot die tijd? Aan de slag! Haal mensen

Spijker heeft een achtergrond in de retail. Hij

van de urenadministratie die de verzorgen-

doorloopt, zorgt dat de

Recent was ik op de eerste Nederlandse Legal

met visie en leiderschap binnen. Ga vervol-

ziet veel techniek uit de retail voorzichtig zijn

de voorheen handmatig moest worden.”

privacy gewaarborgd is,

Tech Meetup. Daar kwamen zowel technisch

gens hernieuwde waarden bepalen. Samen

intrede maken in de zorg. Bijvoorbeeld op

als juridisch onderlegde ondernemers bij el-

met de pioniers, online innovatie-experts,

het gebied van klantcommunicatie. “Neem

Ver van ons bed?

zorgt voor scholing en ook

kaar om nieuwe en ‘disruptive’ innovaties te

collega-instellingen, bouwers van e-health

iets ‘simpels’ als Wi-Fi. Je mail checken in

Spijker ziet nog veel meer toepassingen van

bespreken. Een echte eye-opener om beide

producten & diensten én de cliënt. Daarna

je favoriete koffiebar of terwijl je op de trein

ICT die de zorg kunnen verbeteren. “De zorg

nog waarde toevoegt aan

partijen aan één tafel te hebben. Door de fo-

zou het handig zijn als u die nieuwe waarden

staat te wachten, daar zijn we allemaal al aan

is complex omdat er veel wetten en regels zijn

cus op mogelijkheden en het leren van elkaars

deelt met anderen. Zodat we niet het wiel

gewend. Maar Wi-Fi heeft nog veel meer toe-

die innovaties in de weg staan. In andere bran-

taal probeerden de aanwezige ondernemers

honderden keren opnieuw uitvinden.

passingen. Sinds enige tijd zijn er winkelke-

ches worden nieuwe manieren van werken

zaken aan elkaar te knopen. Desnoods door

tens waar je bij binnenkomst inlogt en waar

dan al volop gebruikt, maar in de zorg moet

samen opnieuw de juiste weg te ontdekken.

je vervolgens op maat informatie en aanbie-

men voorzichtiger zijn. Artsen en patiënten

dingen krijgt. De winkelketen ontvangt weer

staan vaak wel open voor technologie die het

relevante data over jou als bezoeker, hoe vaak

leven makkelijker maakt, maar alleen al de

Kent u hem, de online bruggenbouwer? Dat is iemand die zowel het online

het primaire proces. Ik ken hem of haar niet. Wel ken ik veel pioniers, die nieuwe

zorgende scant bij aankomst en bij vertrek

wegen inslaan en laten zien

Dit is wat de zorg nodig heeft, mensen met lef, doeners die een visie hebben en die deze

Ingeborg van der Molen is oprichter van JUST-

je komt bijvoorbeeld. Dit kan ook erg handig

privacyregels zijn strikt. Ik zou het zelf heel

dat digitale middelen echt

visie willen delen met de wereld. Hoe gaan

hIS juridisch en informatie advies. Zij adviseert

zijn in ziekenhuizen of huisartsenpraktijken,

prettig vinden als mijn tandarts weet welke

verandering brengen.

zij de digitale kloof overbruggen? Zorgin-

vanuit JUSThIS instellingen in de langdurige

waar je informatie krijgt over de tijden van

medicatie ik gebruik, zodat hij bijvoorbeeld

stellingen hebben vaak niet de kennis en

zorg en startups die ehealth-toepassingen ont-

het spreekuur, aanwezigheid van de arts of

veilig pijnstillers kan voorschrijven. Maar

de middelen om deze online technieken te

wikkelen. Ingeborg heeft een achtergrond in

belangrijk nieuws voor patiënten.” Daarnaast

integratie van patiëntendossiers is nog een

omarmen. Daarnaast zien professionals geen

gezondheidswetenschappen en gezondheids-

zijn veiligheid en registratie handige toepas-

ver-van-ons-bedshow. In de ouderenzorg zie

meerwaarde in al die technieken (Ehealth

recht en heeft zich gespecialiseerd op het ge-

singen van Wi-Fi. Spijker vervolgt: “Wi-Fi

ik dat het invoeren van technologie en apps

monitor Nictiz, 2014).

bied van zorg- en ICT-vraagstukken.

kun je gebruiken om mensen te registreren,

vaak als een te grote investering gezien wordt.

als vervanging van een toegangspasje. Is ie-

Terwijl dit de zorg en het welzijn van de pati-

mand ingelogd, met zijn telefoon of met een

ënten wel enorm kan verbeteren.”

34 |

ICT&health

ICT&health

| 35

Case

Achtergrond

Cardiologie Centra Nederland is een succesverhaal. Hun versie: de beste zorg leveren zonder wachttijden. Binnen 24 uur na de verwijzing door je huisarts kun je terecht bij een van de locaties. En vervolgens vinden alle onderzoeken op één dag plaats, binnen 2 uur en krijg je direct alle uitslagen. Meestal kun je voor verdere zorg en controles naar je huisarts. Is er meer onderzoek of

EPD’s niet voldoende aansloten op onze

Altijd en overal online toegang tot het patiëntdossier

hebben omdat we gegevens kunnen delen.

visie en aanpak. We wilden niet volgens

behandeling nodig? Dan kun je terecht bij een van de

het systeem werken, maar juist dat het

“Cardioportal is webbased, oftewel alles

voor een goed ICT-systeem. We willen profes-

systeem voor ons zou werken. Het lijkt een

staat online. Dat heeft een aantal grote

sioneel werken en continu innoveren, maar

klein voorbeeld, maar een bijzonder pret-

voordelen. Als ik iets vastleg, dan doe ik dat

vooral toegankelijk en persoonlijk blijven.

tig kenmerk van Cardioportal zijn de vrij

voor al onze locaties. Vanuit iedere plek heb

Onze processen en systemen helpen daarbij.”

invulbare velden. Elke zorgverlener die

ik toegang tot alle dossiers en patiëntinfor-

werkt met een EPD zal dit herkennen: je

matie. Uiteraard is de veiligheid hiervan ge-

kunt soms vrije tekst invullen, maar daar

garandeerd. Een tweede voordeel is dat de

zit dan een maximaal aantal tekens aan,

patiënt zelf kan inloggen en toegang heeft

of je kunt niet in ieder scherm kwijt wat

tot zijn of haar eigen dossier. Dat zou iets

je zou willen. Soms kom je er aan het eind

heel normaals moeten zijn, maar in veel zie-

van al die clicks achter dat je in het eerste

kenhuizen is dat niet het geval. Bij ons krijgt

Elk ziekenhuis zijn eigen cardiologiestraat?

scherm iets anders had moeten doen… met

de patiënt ‘gewoon’ een set inloggegevens.

Cardiologie Centra Nederland is ambitieus.

veel ergernis en verloren tijd tot gevolg.

En wordt iemand acuut opgenomen dan

En is continu bezig met uitbreiding van

Cardioportal is vanaf het begin af door de

kunnen we het ziekenhuis op dat moment

de dienstverlening. “Mede dankzij onze

gebruikers ontwikkeld. Het zit dus logisch

direct toegang geven tot het dossier.”

investeringen in informatie- en communi-

ziekenhuizen waar CCN mee samenwerkt.

Dr. Vera van der Zwan

E-HEALTH IN DE PRAKTIJK “EEN KWESTIE VAN ANDERS ORGANISEREN”

in elkaar. We geven continue feedback op

Uiteraard veilig, want dat is een voorwaarde

Wij doen niets meer op papier

catietechnologie kunnen we inmiddels ook

het systeem en dit wordt door ons ICT-team

eerstelijnsdiagnostiek aanbieden. Bijvoor-

direct opgepakt. Cardioportal helpt mij en

Deze aanpak past bij mij

beeld een rust-ECG of een Holter (24-uurs)

mijn collega’s echt om sneller en beter te

“Voor mij persoonlijk is het heel prettig dat

ECG. Dit valt onder de huisartsenzorg,

werken. We doen niets meer op papier.”

ik efficiënt kan werken en de zorg voor de

maar wij kunnen vervolgens de rappor-

meeste patiënten direct kan afronden. Men-

tages inzien en deze digitaal beoordelen,

sen hoeven niet onnodig lang in het zorgcir-

zonder dat we de patiënt hoeven te zien.

cuit te blijven omdat ze nu eenmaal op een

Dat scheelt veel geld voor verzekeraars en

uitslag wachten of controles hebben. In onze

wederom is het prettig voor de patiënt dat

visie kan de huisarts of de praktijkondersteu-

hij snel en dichtbij huis geholpen kan wor-

ner veel van die controles doen. Waar wij

den. Wat mij betreft zijn we straks in heel

dan vervolgens eenvoudig ruggespraak mee

Nederland vertegenwoordigd!”

De patiënt centraal levert ons ook veel meer werkplezier op! Sneller werken helpt ons én de patiënt “Met meer snelheid kunnen we zoveel Deze vernieuwende aanpak werpt zijn

ontwikkeld. En die ontwikkeling gaat con-

bereiken. Allereerst willen we dat elke

vruchten af. CCN is een snelgroeiende

tinu door. We doen er alles mee. De agenda,

patiënt snel, dus binnen 24 uur na ver-

Cardiologie Centra Nederland in het nieuws

alle patiëntinformatie, observaties, meetge-

wijzing, bij ons terecht kan. We sturen

Onlangs nam CCN samen met twee andere investeerders ziekenhuis Sionsberg in

gevens van cardiologen, verpleegkundigen,

vervolgens ook zo snel mogelijk weer

Dokkum over, met als doelstelling hier een zelfstandig zorgcentrum te starten voor

de echolaborant, iedereen werkt ermee. We

terug naar de huisarts. Wat mogelijk is,

poliklinische zorg. Het centrum zal in de toekomst onder andere bestaan uit huisart-

versturen de brief naar de huisarts via ons

omdat we geen vervolgafspraken hoeven

senpraktijken, de 24-uurs huisartsenpost en de (spoed)apotheek. Daarnaast kom er

systeem. Kortom: Cardioportal vormt de ba-

te maken voor het bespreken van de uit-

een anderhalvelijnscentrum, een diagnostisch centrum en een CCN cardiologie poli-

sis van al onze handelingen”

slagen. Maar ook ons ICT-systeem helpt

kliniek met eventueel dagbehandeling ter ondersteuning van de 1ste lijn. Verder heeft

ons hierbij. Niets vervelender dan dat

Cardiologie Centra Nederland internationale ambities. Meer informatie op www.cardiologiecentra.nl

organisatie met inmiddels 13 vestigingen verspreid over heel Nederland. Het streven naar professionaliteit, snelheid en continue innovatie betekent dat er veel eisen

Wij ontwikkelen zelf ons eigen EPD - en gaan daar mee door.

gesteld worden aan het ICT-systeem. Vera van der Zwan, sinds 2013 als cardioloog

Cardioportal: ons eigen EPD

verbonden aan Cardiologie Centra Neder-

“Vanaf de start van de eerste cardiolo-

land, steekt dan ook enthousiast van wal

giestraat zijn we begonnen met Cardioportal.

“Waarom we niet kozen voor een bestaand

je tijdens een consult na elke click moet

als we hiernaar vragen.

Ons eigen EPD dat we volledig zelf hebben

systeem? We merkten dat de standaard

wachten op het volgende scherm....”

36 |

ICT&health

ICT&health

| 37

Tips

Veel zorginstellingen bloggen, bijvoorbeeld omdat ze hun patiënten willen informeren. Of om hun familie en vrienden te informeren. Vaak vinden ook directe en indirecte collega’s het interessant om deze blogs te lezen. Daarnaast zijn er ook

5. Schrijf kort en krachtig Mensen hebben het druk.

6. Laat iemand je tekst eerst lezen

Zorg daarom dat alles wat je schrijft er ook echt moet staan.

zorginstellingen die alleen op hun intranet interne blogs plaatsen.

Zelfs vakmensen ma-

Deze tien tips helpen om van je blog een succes te maken.

je ‘blind’ voor je eigen

ken fouten. Vaak ben fouten. Laat daarom iemand anders je blog lezen voor je het online

10 TIPS…

zet. Bovendien kan iemand anders met een frisse blik naar je blog kijken: leest het lekker weg? Snap ik alles wat

… VOOR BLOGGEN OVER JE ZORGINSTELLING

er staat?

7. Schrijf alvast vooruit Voorkom dat je in een drukke periode niks plaatst. Zorg dat je altijd een aantal

1. Denk aan je lezer tijdens het schrijven

tijdloze blogs klaar hebt.

Je schrijft omdat je wilt dat mensen

2. Doe het niet alleen

8. Categoriseer je blogs

doelgroepen; de ene lezer wil liever iets

Een groot gevaar bij het starten met

De meeste blogsoftware

weten over voedingsadviezen, terwijl de

bloggen, is dat je het niet volhoudt. Doe

ander de ontwikkelingen in de weten-

het daarom samen met anderen. Met el-

schap nauwgezet volgt.

kaar houd je het makkelijker vol.

het lezen. Maar wie is jouw doelgroep? Denk daarover na en pas je tekst daarop aan. Vaak heb je bij blogs verschillende

biedt je de functie om je

9. Gebruik foto’s (en filmpjes)

blogs in te delen in categorieën. Als je dat vanaf

Een goed gekozen afbeelding versterkt

het begin goed gebruikt,

de boodschap van je blog. Filmpjes wor-

zijn je blogs makkelijker

den ook veel bekeken, maar hebben als

doorzoekbaar.

nadeel dat het tempo al vastligt. Je kunt

4. Check je spelling 3. Laat verschillende groepen aan het woord

een tekst even scannen, maar met de meeste filmpjes lukt dat niet.

Mensen die spelfouten maken, worden minder serieus genomen. De spellingchecker haalt veel fouten

Iedereen die wat te vertellen heeft, kan

uit je tekst. Maar niet alle! Veelgemaakte fouten die

meebloggen –patiënten, artsen, verple-

je spellingchecker er niet uithaalt:

gers, schoonmakers, receptionisten, di-

-

Ik wordt

recteuren… Kan iemand zelf niet goed

-

Hij bekend

schrijven? Schrijf het blog dan op basis

- verassing

form je ook actief bent, deel je nieuwe blog direct. Daar-

van een gesprek.

- patiënten-raad

mee vergroot je je publiek én boor je nieuw publiek aan.

38 |

ICT&health

10. Deel je blogs via Social Media Facebook, Twitter, Instagram, LinkedIn… op welk plat-

ICT&health

| 39

Coverstory Achtergrond van een printer te financieren. Bos doet

voor de regeneratieve geneeskunde. Als aan-

onderzoek naar de mogelijkheden van het

vulling op bijvoorbeeld stamcel transplanta-

printen van menselijk weefsel, bijvoorbeeld

ties, die nu worden toegepast. Het lichaam

Kansen voor de farmaceutische industrie

voor plastische chirurgie ten behoeve van

aangetast weefsel laten aanmaken, met be-

Geprinte bioweefsels kunnen ook

migrerende stamcellen… Maar deze innovaties zijn al werkelijkheid. Internationaal onderzoek naar de

brandwondpatiënten. Bos nuanceerde de

hulp van geprinte materialen: dat is de slag

een grote dienst bewijzen aan de far-

krantenkoppen enigszins. De oplossing zit

die wetenschappers willen slaan.

maceutische industrie. Met het tes-

mogelijkheden van 3D-printen in de medische wereld boekt opzienbarende vooruitgang.

‘m namelijk niet zozeer in de printer, maar

ten van experimentele medicijnen

in het regenereren, oftewel aanmaken, van

op bioweefsel kunnen onderzoekers

menselijk weefsel in zo’n printer. Dat wordt

direct zien hoe cellen reageren op de

bioprinting genoemd. Het printen van le-

medicatie en wat de bijwerkingen

vende cellen is een uitdaging op zich waar al

zijn. Medicijnen testen in 3D-men-

jaren onderzoek naar wordt gedaan. Immers,

selijk weefsel kan ervoor zorgen dat

een bioprinter moet aan veel complexere

er veel minder geld en tijd gestoken

eisen voldoen dan een ‘gewone’ 3D-printer.

hoeft te worden in het testen op

Neem alleen al de temperatuur, deze moet

mensen en dieren.

Het klinkt als science fiction: bio-inkt met groeifactoren, kunststoffen die oplossen in het lichaam en

CREATING MATTER THAT MATTERS WETENSCHAP MAAKT SPRONGEN VOORUIT IN 3D-PRINTEN VAN LEVEND MATERIAAL

niet te hoog zijn omdat cellen dat niet overleven. Vervolgens is er nog een ‘drager’ nodig: materiaal waarin de cellen kunnen groeien.

Van petrischaaltje naar 3D-printer

Op dergelijk materiaal is strenge wet- en

Celbiologen zijn gewend om ‘plat’ te denken.

3D printen onder de knie?

regelgeving van toepassing. In de VS moet

Dat is logisch, als je bedenkt dat hun stan-

Afgelopen

het bijvoorbeeld altijd eerst worden goedge-

daardgereedschap al jaren een microscoop is.

wetenschappers van het Colum-

keurd door de strenge Food and Drugs Admi-

Wat je daar ook onder legt, je slaat het als het

bia University Medical Center een

nistration (FDA).

ware zo plat mogelijk om het goed te onder-

meniscus te vervangen met een ge-

Met een bioprinter is het inmiddels mogelijk

zoeken. Nu kunnen ook celbiologen de stap

personaliseerd 3D-implantaat. Met

om laagjes cellen op elkaar te printen. Uitein-

zetten naar driedimensionaal onderzoek van

daarin menselijke groeifactoren die

delijk kun je daar wellicht een orgaan mee

cellen. Zo kunnen ze beter onderzoeken hoe

het lichaam aanzetten tot het zelf

printen. Soms ziet dat er in het laboratorium

deze interacteren in weefsels en organen.

aanmaken van een nieuwe menis-

al perfect uit. Duitse wetenschappers kregen

Bovendien kan er nu worden geprobeerd om

cus. Deze methode werd eerst succesvol getest op schapen.

De opmars van 3D in de OK

om een operatie voor te bereiden. Een chi-

het voor elkaar om bloedvaten te maken

deze driedimensionale vormen te reproduce-

Inmiddels zijn we in staat om medische

rurg kan van tevoren de stukjes bot die hij

maar eenmaal in het lichaam bleken daar al-

ren. Voor het vakgebied zijn dat opwindende nieuwe mogelijkheden.

december

lukte

het

beeldgegevens om te zetten naar een be-

transplanteert elders uit het lichaam alvast

lerlei onvoorziene krachten een rol te spelen,

Terug naar het begin. Het concept van de

standsformaat dat geschikt is voor een 3D-

perfect op maat maken. Reconstructies wor-

waardoor de geprinte vaten scheurden.

3D-printer is inmiddels al enkele tientallen

printer. Denk bijvoorbeeld aan een MRI of

den mooier en de operatietijd kan worden

jaren oud. Een 3D-printer kan door het aan-

CT-scan. Dit biedt in de zorg allerlei moge-

verkort. Beter voor de patiënt dus!

brengen van hele dunne laagjes materiaal

lijkheden die al volop in de praktijk worden

een complexe en unieke vorm maken, op

toegepast. Artsen kunnen perfect model-

basis van een computermodel. Waar je in

len maken van bijvoorbeeld implantaten,

een ‘gewone’ 2D-printer met inkt op papier

maar ook van tumoren of van verminkte

print, werkt dat bij een 3D-printer anders.

of beschadigde lichaamsdelen. Zo kan een

Er is maar één materiaal waarmee je print

chirurg die een tumor moet verwijderen 3D-

– je print eigenlijk nergens ‘op’. Meestal wor-

modellen gebruiken om de operatie voor te

De ontwikkeling van protheses maakt dank-

is volgens Malda om ervoor te zorgen dat het

den als grondstof metaal, kunststoffen en

bereiden. Vooraf kan hij al precies zien wat

zij 3D-printen een enorme vlucht. Dankzij

geprinte kraakbeen goed werkt in het weef-

Het zet je aan het denken over de uitgekiende

op. elf schapen ondergingen een be-

keramische materialen gebruikt.

hij moet wegsnijden.

perfecte digitale modellen van een patiënt

sel waar het in getransplanteerd is. Er moet

technologie van ons menselijk lichaam. We

handeling. Waarvan een aantal met

kunnen protheses veel beter op maat ge-

een goede communicatie zijn tussen het

weten zoveel en tegelijkertijd zo weinig over

‘gewone’ implantaten en een aantal

Een 3D-model vervangt de ouderwetse gipsafdruk van de mond

Het werkt als volgt. Eerst wordt er een 3D-scan gemaakt van de goede

Op Harvard, waar anders, maakt materi-

knie. Met deze data wordt een soort

Driedimensionale implantaten met levende cellen

aalwetenschapper Jennifer Lewis en haar

‘drager’ geprint, van biologisch af-

team bijzondere progressie. Zij bleek in staat

breekbaar materiaal. Hier worden

In het UMC Utrecht zijn de 3D-printers on-

een omgeving te ‘printen’ waarin cellen zich

twee soorten eveneens geprint ei-

dergebracht bij de afdeling regeneratieve

thuis voelen en zich net zo gaan gedragen

wit ingespoten dat, mits op de juiste

geneeskunde. Hier werkt onder andere

als in het menselijk lichaam. Op deze manier

manier en de juiste plaats ingebracht

Jos Malda aan de ontwikkeling van kraak-

maken de onderzoekers gebruik van de eigen

in de drager, daadwerkelijk menis-

beenimplantaten uit de printer. De uitdaging

intelligentie van de cellen.

cusweefsel gaat aanmaken. Uiteindelijk lost de drager van de eiwitten

Een nier uit de printer?

Tandheelkunde is ook een van de gebieden

maakt worden. Plus, het materiaal dat uit

implantaat en het omliggende weefsel. De

het gedrag van cellen, de interactie tussen

met deze nieuwe, levende implanta-

De toepassingen van 3D-printen zijn legio!

waar 3D-printtechnologie wordt gebruikt.

een printer komt wordt steeds geavanceer-

onderzoekers werken hard aan de ontwik-

alle verschillende cellen en de unieke manier

ten. De nieuwe meniscus van deze

Van vliegtuigonderdelen tot custom made

Een 3D-model vervangt bij sommige kli-

der. Huidvriendelijker, zachter en geeft veel

keling van ‘bio-inkt’. Zo’n inkt bevat cellen

waarop deze in het lichaam georganiseerd

laatste groep leek verbazend veel op

accessoires en van meubels van gerecycled

nieken de ‘ouderwetse’ gipsafdruk van een

minder irritatie.

en groeifactoren, die ervoor zorgen dat de ge-

zijn. Albert Einstein zei het al: “The more

de eigen knie. Nu moet nog blijken of

plastic tot een zelfontworpen chocoladereep.

mond. Bij mond- en kaakchirurgie kunnen

printe cellen zich ontwikkelen tot het weef-

I learn, the more I realize how much I don’t

deze meniscus lang meegaat en hoe

En dat is nog maar het begin. In de zorg biedt

met behulp van 3D-visualisaties veel beter

Nieuwe oren uit de printer?

sel dat zij uiteindelijk moeten worden. Een

know.” We zullen vele wiskundige rekenmo-

het weefsel zich na verloop van tijd

3D-technologie een breed scala aan moge-

passende mallen worden ontworpen om in

Groot nieuws was vorig jaar het bericht dat

implantaat bootst zo de structuur van echt

dellen, vele triljarden cellen én de hulp van

gaat gedragen. Het duurt dus nog

lijkheden. Het ultieme doel? Transplantaties

een kaak te zetten. Bijvoorbeeld bij herstel-

het VUmc ‘nieuwe oren’ kon printen. De be-

bot na, dat na verloop van tijd bijvoorbeeld

de 3D-printer nodig hebben voor we daar al-

wel even voordat Dr. Frankenstein

uitvoeren met organen afkomstig ‘uit de

operaties en gebitsimplantaties. Onder meer

trokken onderzoeker, Ernst Jan Bos, haalde

een gat in een knie opvult.

les van af weten. Een petrischaaltje voldoet

zijn monster kan printen.

printer’. Maar zover is het nog lang niet…

het Radboudumc gebruikt 3D-visualisaties

geld op met crowdfunding, om de aanschaf

Bioprinten kan een grote impuls betekenen

hier al lang niet meer.

40 |

ICT&health

ICT&health

| 41

Tips

Het is een bekend beeld. In ziekenhuizen en zorginstellingen zie je artsen en verpleegkundigen

wordt gestolen. Waar blijven de ‘oude’ tele-

alle data uitgewisseld kan worden, maar

eerst terug naar je werkplek te lopen. Dit

rondlopen behangen met een veelheid aan apparaten. Een DECT-telefoon om mee te bellen, een pieper

foons, wellicht vol vertrouwelijke gegevens?

buiten het beveiligde netwerk niet. Er wordt

bespaart veel tijd en onnodig geloop.”

De ICT-afdeling ziet de updates met alle

ook geen informatie op de telefoon zelf be-

voor noodgevallen, een eigen smartphone, een tablet voor toegang tot de patiëntendossiers. Het goede

extra beheerslast van dien al aankomen…

waard. Toestellen kunnen makkelijk worden

Maar nog veel belangrijker: bij het gebruik

uitgewisseld, handig als er in diensten ge-

Eén multifunctioneel apparaat alle communicatie

van een ‘gewone’ smartphone vermindert

werkt wordt en de batterijen gaan een stuk

Terug naar het begin: artsen en verpleegkun-

langer mee dan bij consumententelefoons.”

digen met in elke zak een ander apparaatje.

nieuws? Dat hoeft niet meer. Marco van Briemen is Senior Partner Manager van Tiptel bv, distributeur van telecommunicatieapparatuur en een door de wol geverfd adviseur. Dankzij meer dan twintig jaar ervaring. We vroegen hem naar de do’s, don’ts en valkuilen als het om slimmere communica-

Een professionele handset geeft bij verminderde ontvangst prioriteit aan de spraakverbinding. Daar kun je dus levens mee redden.

tiemiddelen en -processen in de zorg gaat. Zijn

Wat is het alternatief? Van Briemen: “Een

Sterft de pieper uit? Het einde van traditioneel eenrichtingsverkeer…

uitstekende vervanger van al deze toestellen, zoals een DECT-telefoon, pieper, eigen smartphone en tablet, is bijvoorbeeld de PIVOT van Spectralink. Dit is een wifi smartphone maar dan toegerust voor zeer intensief gebruik in

Sterft de pieper uit?

een gesloten omgeving, zoals een ziekenhuis.

eerste advies? “Kies niet te snel voor smart-

bij een slechter wifi-signaal als eerste de ge-

Maar de pieper, daar kunnen we toch niet

De PIVOT is eenvoudig aan te sluiten op alle

phones, of ‘bring your own device’. Want daar

luidskwaliteit tijdens het bellen. Dat herkent

omheen? “Het grootste nadeel van de tradi-

systemen. Je kunt ermee bellen en je kunt

kleven behoorlijke risico’s aan.”

iedereen wel. Bijvoorbeeld wanneer je een

tionele pieper is dat dit eenrichtingsverkeer

eenvoudig bij alle dossiers en applicaties.”

tunnel inrijdt. Alleen al dat risico wil je in de

is. En dan ook nog eens de arts of verpleeg-

Een betrouwbare spraakverbinding is je eerste prioriteit

zorg niet lopen. Stel je voor dat de verpleeg-

kundige van zeer beperkte informatie voor-

Heb je nog meer tips?

kundige en de patiënt elkaar in een noodsi-

ziet. Na ontvangst van een melding moet de

“Het goed inrichten van werk- en alarmpro-

Daar haakten we direct op aan. Want is een

tuatie niet goed verstaan. Een simpel voor-

ontvanger eerst met een ander toestel bel-

cessen is in de zorg van levensbelang. Met

smartphone niet de ultieme communicatie-

beeld, maar met mogelijk grote gevolgen.

len om te checken wat er aan de hand is en

betere processen kun je adequater, sneller en

tool voor zorgverleners? Je kunt er immers

Professionele toestellen geven prioriteit aan

hoe dringend de hulpvraag is. Gelukkig zien

efficiënter werken. En daar kun je levens mee

mee bellen, via internet heb je toegang tot

de spraakverbinding.”

we hier ook volop innovaties. Waar ik heel

redden. Wees dus vooral heel kritisch in de

enthousiast over ben is de SmartBadge van

selectie van je adviseur en van je systemen.”

allerlei data, er zijn volop handige alarmapps

Atus. Een apparaat met naast de alarmfunc-

lerlei systemen… Toch? “Dat klopt allemaal,”

Informatie blijft binnen de ziekenhuisomgeving

zegt Van Briemen. “Echter ten eerste zijn het

Dat is goed om je te realiseren, maar is er een

dat een verzorgende het apparaatje hands-

En de nabije toekomst, hoe ziet die eruit?

fragiele apparaten. Zijn die bestand tegen de

alternatief? “Ik adviseer voor klanten in de

free kan aflezen is heel handig. De Smart-

“Alle communicatieplatformen zullen met

werkomstandigheden van verzorgenden, die

zorg nog altijd liever een DECT-toestel of, met

Badge geeft niet alleen een alarmsignaal af,

elkaar verbonden zijn. De workflow van de

onderweg zijn en altijd haast hebben? Het

nog meer nieuwe mogelijkheden, een voice-

maar informeert verpleegkundig personeel

verzorgenden, hun handelingen, registraties,

apparaat moet tegen een stootje kunnen.”

over-wifi toestel. Bedrijven als Spectralink

ook direct over wat er aan de hand is en bij

de oproepen van de patiënt. Integratie van

ontwikkelen systemen speciaal toegerust

welke patiënt zijn of haar hulp gewenst is.

smartphones met domotica thuis bij de cli-

“En neem de snelheid waarmee smartpho-

om aan een veeleisende omgeving, zoals een

Afhankelijk van geluidssignaal en kleur van

ënt… Ik kijk ernaar uit!”

nes vervangen worden en er nieuwe versies

ziekenhuis tegemoet te komen. Betrouwbare

de melding op je scherm herken je direct de

Meer informatie op www.tiptel.nl,

komen. Iemand verliest z’n telefoon, of deze

draadloze toestellen waarop in het gebouw

prioriteit van de melding. Je hoeft dus niet

www.spectralink.com en www.atusbv.com

en je kunt ‘m eenvoudig aansluiten op al-

tie nog veel meer features. Alleen al het feit

Marco van Briemen

DE ENE SMARTPHONE IS DE ANDERE NIET… DO’S EN DON’TS IN TELECOMMUNICATIE EN ALARMSYSTEMEN

42 |

ICT&health

Do’s

Don’ts

•

Let op dat het apparaat solide is.

•

Begin niet vanuit de technologie te denken.

•

Kies een device met een extra lange batterijduur –

•

Kies niet te snel voor smartphones of

of verwisselbare batterijen. •

Kies een device dat spraak altijd voorrang geeft. (QoS)

•

Richt je beheersprocessen goed in –

Bring Your Own Device. •

Een oplossing aanschaffen zonder rekening te houden met het noodzakelijke beheer.

denk aan diefstal of verlies.

•

Vasthouden aan de traditionele pieper.

•

Overweeg ook eens DECT, Voice over Wifi of PIVOT

•

Bewaar data niet alleen op het device zelf.

•

Denk vanuit de behoeften binnen de work- en alarmflow.

•

Onnodig met meerdere apparaten voor communicatie

•

Richt je werk- en alarmprocessen goed in.

en informatie op zak lopen.

ICT&health

| 43

tiptel Uw businesspartner in telecommunicatie

Gebruikservaring

Tiptel b.v. Camerastraat 2 1322 BC Almere Tel: +31 (0) 36 53 66 650 Fax: +31 (0) 36 53 67 881 E-Mail: [email protected] Web: www.tiptel.nl

Do you work smart? De combinatie waarmee u echt smart werkt.

Met de combinatie van de Atus Smartbadge en Spectralink PIVOT „de worksmart device“, biedt Tiptel als enige de oplossing waarmee u echt smart kunt werken. Met name in de zorg kan met deze combi op een efficiëntere manier gewerkt worden binnen de work- en alarmflows.

Workflow

Alarmflow

Meer info

Efficiënter

“ALLES WAT WE MAKEN IS VAN ONZE KLANTEN” Warme zorg dankzij slimme ICT, het kan dus wel!

We spreken Jeroen van der Heijden terwijl hij op weg is naar een klant. Logisch, als commercieel directeur van FocusCura, is Jeroen bijna altijd onderZie deze combinatie in actie tijdens Zorg en ICT in de jaarbeurs Utrecht (18 t/m 20 maart). Het Ecosysteem Tiptel, Atus, Spectralink en Communicativ vindt u in Hal 11 stand B015.

Bezoek ons op standnummer 11.B015. Registreer u hier gratis:

weg. Hij zit het liefst bij zijn klanten aan tafel. Om van hen te leren en zo hun innovaties steeds beter te maken.

ICT&health

| 45

Doel van zijn reis is vandaag een zorginstel-

de klant maken onze producten het echt mo-

bruik en tevredenheid van medewerkers.

gelijk om ouderen langer veilig thuis te laten

een slimme dispenser op het juiste moment

Medido bevordert zelfredzaamheid bij medicijngebruikers

zorg te krijgen. Een BeeldBelApp waarmee

Wacht even, gaat alles altijd zo makkelijk bij jullie?

medicijnen uitreikt. Door een geluidssignaal

Voor thuiszorgorganisaties is de Me-

je contact kunt leggen met je thuiszorgver-

(Lacht) “Dit positieve verhaal is uiteraard maar

hoort de patiënt dat hij

dido een uitkomst. Joke Sol, zorgana-

pleegkundige lijkt misschien afstandelijk.

de helft van het hele verhaal. We zijn heel

zijn medicijnen moet

list licht toe: “Met de Medido kunnen

Maar ouderen vinden het juist heel prettig

veel hobbels tegengekomen en lopen nog elke

innemen en krijgt hij

we cliënten op afstand helpen bij hun

om, naast het dagelijkse bezoek voor ver-

dag tegen muren en obstakels aan. Veel zorg-

de juiste aangereikt.

medicijngebruik.” De Medido geeft op

zorging of wassen en aankleden, ook via

verleners en instellingen beseffen nog niet

Bij de instelling zijn ze

vastgestelde tijden een signaal. De cli-

de beeldverbinding een vraag te kunnen

hoeveel e-health voor hen kan betekenen. Ze

enthousiast over Me-

ënt drukt op de knop en de medicatie

stellen. Over het eten, medicijnen of bij-

zijn terughoudend, ervaren die bedreiging.

dido. Op dit moment

wordt vrijgegeven. Er is een hulplijn

voorbeeld pijn. Of om met mantelzorgers in

Soms hebben ze slechte ervaringen met dure

oriënteert de instelling

voor alle vragen: of het nu gaat om

contact te blijven, die misschien niet elke dag

ICT-projecten en zijn ze bang voor ‘verkilling’

zich op beeldzorg. Met

het volume van de signaalknop of

langs kunnen komen. Zo voelen mensen zich

van hun zorg. Het is onze taak om samen met

een iPad en een een-

de zakjes die niet goed opengaan. En

minder eenzaam.”

hen verder te innoveren! Want dat onze zorg

voudig adresboek kan

als de cliënt op pad gaat, waardoor hij

een oudere dan simpel

eerder zijn medicatie wil innemen,

en veilig contact leg-

dan kan dat ook. Joke Sol: “Een be-

gen met een zorgverle-

langrijk voordeel is dat de patiënt zelf

ner of bijvoorbeeld fa-

de regie heeft, zelfredzaam is. Daar-

milie. Dat klinkt goed!

door kunnen we op andere momen-

ling in Heerhugowaard. Daar gebruiken ze Medido, het systeem dat met behulp van

ten juist meer zorg geven.”

wonen. En tegelijkertijd betere en warme

anders moet en kan, dat staat vast.”

Als je wilt innoveren in de zorg, heb je te maken met allerlei obstakels. Denk aan veiligheid, privacy of de kosten van techniek. Hoe ruimen jullie zulke obstakels uit de weg?

spreekkamer krijg ik lang niet altijd goed zicht op de situ-

We beginnen bij het begin. Jeroen, de missie van FocusCura is duidelijk: slimme ICT voor warme zorg. Dat willen we allemaal. Wat is jullie succesformule?

baar zijn. Je product snel kunnen aanpassen

echt enthousiast zijn over de technologie. Dat

atie en de schommelingen die een patiënt thuis ervaart.

“Ik denk dat onze aan-

aan de behoefte van de gebruiker. Klein begin-

lukt ons doordat we al onze ervaringen, ken-

Met de ThuismeetApp krijg ik een veel completer beeld.

pak afwijkt van die van

nen, maar uiteindelijk ook opschalen! Wat we

nis en data delen. We kunnen laten zien dat

Daarmee kan ik de patiënt helpen een beter leven te lei-

veel ICT-bedrijven. Wij

ontwikkelen moet natuurlijk altijd voldoen

het werkt. Bovendien delen al onze klanten

den. Ze kunnen zelfstandiger leven enik kan zorg dichtbij

werken niet vanuit de

aan alle veiligheidseisen, maar hoeft van ons

in de techniek en toepassingen die we met

geven. Wat ik zo mooi vind, is dat we op deze manier een

technologie, maar van-

niet in een keer perfect te zijn. Dat kan name-

hen allemaal ontwikkelen.”

netwerk bouwen van parkinsonpatiënten en kennis over

uit de vraag of behoefte

lijk niet, want een innovatie is nooit af, het gaat

Joop Bremers longen worden met een chip gemonitord

de hele wereld.”

van een zorginstelling,

altijd door. We gaan dus niet eerst een product

De longen van Joop Bremer, COPD-patiënt, functioneren

arts of cliënt. Wij zien

van begin tot eind ontwikkelen als we denken

Delen, nog zo’n term van nu, kun je daar iets meer over vertellen?

een grote kloof tussen

dat er een markt voor is. De kunst is om onze

Eigenlijk zijn onze diensten en innovaties

met behulp van een chip voortdurend signalen naar zijn

de vraag van de cliënt en zorgverlener ener-

innovaties continu af te stemmen op onze doel-

van al onze klanten samen. Op basis van

iPad stuurt. Die stuurt de informatie door naar zijn zorg-

zijds en de techniekleveranciers anderzijds.

groepen. Zij gaan het product gebruiken.Ver-

hun gebruikservaringen, uit inmiddels ruim

verlener. Wijken de waarden van zijn ademhaling, hart-

Alle technologie is er, maar die is niet gebruiks-

volgens kunnen we, dankzij hun ervaringen,

150 organisaties, verbeteren we continu.

slag of lichaamstemperatuur af? Dan gaat er direct een sig-

vriendelijk genoeg, soms lastig te beheren of

het product verder verbeteren en ter beschik-

Onze producten hebben zich in de praktijk

naal naar het zorgcentrum. “Je merkt niet dat je de pleister

bijvoorbeeld veel te uitgebreid. Door andersom

king stellen aan meer gebruikers.”

bewezen. Dat vinden aarzelende, onzekere

draagt,” vertelt Bremer. Hij praat eenvoudig vanuit huis

klanten heel fijn. Bovendien beschikken we

met zijn specialistisch verpleegkundige, die hem bijvoor-

over grote hoeveelheden gebruikersdata. Die

beeld kan adviseren wat voor medicatie hij extra kan ge-

gegevens geven veel inzicht in mogelijke kos-

bruiken. Bremer: “Het geeft me een gevoel van veiligheid.

lossen? Hoe bieden we dat zo gebruiksvrien-

De zorg vernieuwen, dat is een behoorlijke ambitie, hoe maak je dat waar?

tenbesparingen, maar ook in zaken als klant-

Is er wat aan de hand, dan is er meteen contact.”

delijk mogelijk aan? Ons doel is mensen langer

“Door steeds vast te houden aan de vraag van

tevredenheid, terugdringen van medicijnge-

Dokter Bloem begeleidt Parkinsonpatiënten met de Thuismeetapp Dokter Bas Bloem, neuroloog, is nauw betrokken bij de ontwikkeling van de ThuismeetApp. Bloem zet deze app in bij de begeleiding van Parkinsonpatiënten. Met de ThuismeetApp houden patiënten dagelijks allerlei waarden bij zoals gewicht, bloeddruk en medicatie. Bloem: “In de

“Vaak zijn investeringen in ICT voornamelijk gedreven vanuit de kosten. Zorginstellingen moeten bezuinigen en wij kunnen hun zelfstandig thuis te laten wonen met slimme

laten zien hoe ze efficiencyvoordeel kunnen

innovaties. Veilig en comfortabel.”

behalen. Maar veel zorgverleners zien al die ‘kille’ techniek ook als een bedreiging voor de

Is innoveren in de zorg niet enorm kostbaar en complex?

‘warme’ zorg die ze willen leveren. Daarom

“Innovatie betekent voor mij flexibel en wend-

naar ‘willen’. We willen dat onze gebruikers

te denken kunnen we die kloof overbruggen en echt innoveren. Wat heeft een gebruiker nodig, welk probleem willen we concreet op-

46 |

ICT&health

buigen wij nog veel liever dat ‘moeten’ om

nog maar voor 25%. Hij gebruikt een slimme pleister die

ICT&health

| 47

Achtergrond

kanker. In China is goed te zien dat dit ook

DE GEZONDHEIDSZORG VAN DE TOEKOMST

echt welvaartsziekten zijn: helaas is er ook

WAT IS TECHNISCH MOGELIJK? EN WAT IS MENSELIJK WENSELIJK?

men zijn georganiseerd op het behandelen

op dit gebied een ‘inhaalslag’ gaande: het aantal mensen met welvaartsziekten is de laatste tien jaar explosief gestegen.

Het huidige model is nu al bijna onbetaalbaar De meeste westerse gezondheidszorgsystevan problemen en niet op het voorkomen van daarvan. We wachten totdat er zich problemen voordoen en gaan die dan behandelen. Dat kost veel geld; het aandeel van de zorguitgaven in het bruto binnenlands product (bbp) steeg van 14,8% in 2011

figuur 1

tot 15,4% in 2012. Laat dat getal even op je inwerken… 15,4%! Nu al. Dat betekent dat de huidige organisatie van zorg onhoud-

de arbeidsparticipatie te bevorderen. De

baar is. Als er niets gebeurt, kan dat samen

tweede hoofddoelstelling is gericht op het

De gewenste verschuiving: een ander paradigma

met andere factoren - zoals klimaatveran-

gezonder houden en zelfstandiger laten le-

De Europese Commissie en veel lidstaten zet-

dering - leiden tot een aanhoudende eco-

ven van (toekomstige) senioren. De derde

ten in op een paradigmaverandering in het

wachten, zo rond 2050? De vergrijzing lijkt een probleem dat ons boven de pet

nomische crisis.

hoofddoelstelling is tenslotte gericht op het

zorgstelsel. De huidige professionele mono-

efficiënter maken van onze maatschappij.

disciplinaire en institutionele zorg transfor-

groeit. Dokter Guldemond zoomt in op de problematiek en op mogelijke oplos-

Europese maatregelen

Door hervorming van de nationale zorg-

meert naar een nieuw systeem met:

singen. Dat de gezondheidszorg aan het verschuiven is, is merkbaar. Maar

Er zijn drie hoofddoelstellingen in het Eu-

stelsels, inclusief de betrokkenheid van de

1.

ropese beleid te onderscheiden. Ten eerste

burger én het beter toepassen van de mo-

hoe kunnen we die veranderingen het beste aanpakken? En op welke manier

het verhogen van de pensioenleeftijd om

gelijkheden die technologie kan bieden.

Tijdens de tiende Jan Brouwer Conferentie sprak dokter Nick Guldemond over de gezondheidszorg van de toekomst. Wat staat ons wereldwijd te

Dr. Nick Guldemond Associate Professor Integrated Care & Technology

hoog-complexe zorg is geconcentreerd; 2.

gezondheidscentra bij de burger in de buurt waar een breed palet aan zorg-

levert ICT daar een toegevoegde waarde aan? In dit artikel lees je de hoofdlij-

diensten kan worden aangeboden;

Vier vragen aan dr. Nick Guldemond over de valkuilen van digitale dossiers

nen van zijn lezing.

relatief kleine organisaties waarin de

•

Begrijpt iedereen elkaars aantekeningen? Op dit moment bepalen de systemen voor een te groot deel de mogelijkheden

3.

een grote betrokkenheid van de burger en werkgever bij het verlenen van zorg in de lokale omgeving.

en beperkingen van registratie en uitwisseling van zorginformatie. Hier wordt

In dit nieuwe systeem gaat het om onder-

Vergrijzing: met minder mensen meer mensen verzorgen

Een wereldwijd probleem

lands boven 65 jaar een of meer chronische

aan gewerkt; met Registratie aan de bron zet de Nederlandse Federatie van

linge samenwerking tussen álle betrokke-

Niet alleen in Europa maar wereldwijd

ziekten. Nieuwe cijfers van 2014 laten zien

Universitair Medische Centra samen met Nictiz een toekomstvisie neer over

nen. Dat is inclusief de directe omgeving van

Iedereen weet het inmiddels: Nederland

staan veel landen voor dezelfde uitdagin-

dat Nederlanders, ondanks de toegenomen

hoe registratie van zorggegevens beter kan en moet. Centraal staat een goede

de patiënt zoals mantelzorgers. De samen-

vergrijst. Er zijn straks minder werkenden

gen als gevolg van de vergrijzing. In het Eu-

levensverwachting, eerder en vaker een

registratie aan de bron, op de ziekenhuisvloer, bij de patiënt.

vatting van deze paradigmaverandering is

ten opzichte van het aantal gepensioneer-

ropa van 2050 komt Nederland er met een

chronische aandoening krijgen. De stijging

Is dat niet heel veel werk, alles registreren?

weergegeven in figuur 1.

den. Dit komt omdat mensen langer leven

verhouding van 3:1 relatief gunstig af, maar

van de laatste jaren is zichtbaar binnen alle

Nu voelt registratie voor zorgverleners vaak als een bureaucratische handeling

dan ooit tevoren en tegelijkertijd minder

in landen als Italië en Spanje met regio’s

leeftijdsgroepen. In de afgelopen jaren is

in plaats van een nuttige handeling die de zorg aan de patiënt ten goede komt.

kinderen krijgen dan vroeger. In 2007 wa-

van ongeveer 1.5 werkenden op 1 oudere

het aantal mensen met één of meer chroni-

Ook dit is een van de zaken die Registratie aan de bron wil oppakken.

Informatie-uitwisseling is essentieel

ren er in Europa gemiddeld vier werkenden

zijn de gevolgen dramatisch. De voorspel-

sche ziekten met 17% gestegen. Daarnaast

Werk je niet allemaal door op foute aannames van de eerste arts?

Zorg is een informatie gedreven proces en in-

op één gepensioneerde. In 2050 zal dit twee

ling van deze “age dependency ratio” voor

is het aantal mensen met multi-morbiditeit

Dat risico bestaat inderdaad, maar tegelijkertijd komt iemand alleen terug als

formatie-uitwisseling is een essentieel aspect

werkenden op één gepensioneerde zijn.

China zijn door het één-kindbeleid sinds

met 26%, nog harder gestegen. Er is een

zijn probleem niet is opgelost. En dat betekent dat je verder moet onderzoeken

van een goed functionerend zorgsysteem.

Deze twee werkenden zullen voor kinde-

1979 nog veel ongunstiger.

positieve oorzaak voor deze ontwikkeling:

en soms opnieuw bepaalde onderzoeken moet doen.

Zowel voor een goede zorgverlening als de

Is het doorspitten van het dossier op mogelijk relevante informatie

onderlinge samenwerking is het noodzakelijk

ren en ouderen moeten zorgen, de publieke

ziekten die vroeger fataal waren, zijn nu

•

•

•

We leven langer, maar minder gezond

vaker chronisch, zoals bepaalde soorten

niet inefficiënt?

dat alle betrokkenen altijd en in elke situatie

derwijs, politie, brandweer - en bovendien

kanker. Maar de oorzaak voor de stijging

Als arts moet je natuurlijk communiceren met je patiënt. De informatie die je

over de juiste informatie kunnen beschikken.

de economie moeten laten groeien door be-

Volgens een rapport van het RIVM in 2005

ligt ook bij de welvaartsziekten, zoals di-

tijdens je anamnese krijgt, kun je gebruiken om gericht te zoeken.

Dit geldt voor de verschillende zorgprofessio-

drijvigheid en innovatie.

heeft ongeveer de helft van alle Neder-

abetes, hart- en vaatziekten, obesitas en

taken moeten uitvoeren – vuilnisdienst, on-

48 |

ICT&health

nals, maar ook voor de informele zorgers!

ICT&health

| 49

Sluit u aan bij ICT&health deze huisbezoeken afgelegd

instructie kan naar relevante personen, zoals

door speciaal opgeleide

vrienden, worden gestuurd om deze persoon

werklozen. Die kijken

te ondersteunen. Of die persoon daadwer-

naar brandveiligheid,

kelijk is gaan sporten, kan ook weer worden

inbraakpreventie

gemeten.

alles over ICT, Telecom, Domotica, mHealth, eHealth en Smarthealth

en ze doen een gezondheidscheck. Zij

Kleinschalige implementaties

verzamelen efficiënt de

Veel landen en regio’s ervaren problemen

informatie die nodig is voor

met de implementatie en opschaling. Goede

het programma.

ontwikkelingen blijven veelal onbenut. De oplossing? Ontwikkel de oplossingen

Elektronisch patiëntendossier

figuur 2

Kom in beweging

voor knelpunten op lokaal niveau - in de

Sensoren in mobiele tele-

gemeenschap: Community based co-

foons kunnen de dagelijkse

creation. Zorg dat alle partijen betrokken

bewegingen en activiteiten

zijn. Dus ook de patiënt of consument (zie

Helaas hebben we geen elektronisch

van iemand registreren. Vervolgens kan

figuur 2). In Nederland zijn verschillende

patiëntendossier. Er zijn gelukkig wel

deze informatie worden gecombineerd met

proeftuinen actief, zoals Leidsche Rijn,

initiatieven op dit gebied: zo hebben we in

andere data over bijvoorbeeld de locatie, tijd

Amsterdam-Noord, Utrecht Overvecht,

Utrecht een patiëntenportaal ontwikkeld: Pazio. Dit systeem haalt informatie uit verschillende bronnen en presenteert die aan de patiënt. Maar dat geldt dan weer

Tips van dr. Nick Guldemond: Wat kunnen we nu al doen?

alleen voor patiënten van het UMC en niet

•

De medische beroepsgroep: weet in de basis goed wat er allemaal zou kunnen.

voor patiënten van het Antonius. Ook de

Maar over alle ontwikkelingen en hoe die samenhangen is relatief weinig ken-

grote bedrijven zoals Microsoft (Health

nis. Daardoor is ook niet altijd duidelijk wat nodig is om de doelen te bereiken.

Vault), Apple en Google zijn hiermee bezig.

Dat kan een aandachtspunt zijn. Daarnaast helpt het als zorgverleners nu al met hun patiënten bespreken wat er mogelijk is – bijvoorbeeld met een medisch dos-

Een visie ontwikkelen Helaas is de discussie rondom het medisch

sier - en wat het belang daarvan is. Dat zou de boodschap versterken. •

ICT-managers: moeten zorgen dat ze het beleid en de visie van de eigen orga-

dossier gekaapt door juristen en technici: wie

nisatie scherp hebben of krijgen. En wat zijn de spelregels op (inter)nationaal

heeft het recht om welke informatie te zien

niveau? Hiervoor is ondersteuning nodig vanuit het ministerie, Nictiz en NEN.

en hoe houden we het veilig? Maar de discus-

Dat betekent: niet te snel te grote investeringen doen die later door overheids-

U krijgt…

Vakblad

sie gaat niet over de vraag: wat wíllen we met

ingrijpen achterhaald worden. Kijk voor concrete stappen vooral lokaal naar

•

Onbeperkt toegang tot de website - inclusief afgeschermd

ICT&health is een vakblad gemaakt voor en door de zorgsector!

de informatie? We moeten een antwoord

processen. Begin met één bepaald zorgpad zoals valpreventie en zoek de winst

forum en downloaden van alle White Papers, schrijf je in voor

U leest hierin alles over technologie in de zorgsector. Interviews,

in de combinatie van een goed proces met ondersteuning door techniek.

congressen of draag onderwerpen aan.

achtergronden, opinies van trendsetters – over actuele onderwerpen

vinden op deze vragen: Hoe willen we de samenleving inrichten? Wat willen we be-

•

Gemeenten: hebben nu veel zorgtaken toebedeeld gekregen. Het is goed dat er

zoals: ICT, telecom, Domotica, mHealth, eHealth en Smarthealth. De 6x per jaar het vakblad ICT&health in uw brievenbus – met

artikelen komen tot stand in samenwerking met ontwikkelaars ,

om met verschillende partijen om tafel te zitten om alles optimaal te orga-

de laatste ontwikkelingen en de visie vanuit de zorgsector en

ervaringsdeskundigen en specialisten uit de zorgsector zelf.

nen we misschien ter discussie stellen? Dus,

niseren en van elkaar te leren – bijvoorbeeld met een voor alle stakeholders

aanbieders.

welke functionaliteit heeft een informatie-

relevante casus.

reiken? Welke vrijheden zijn essentieel voor

ook eens anderen met een frisse blik naar kijken. Tegelijkertijd is het belangrijk

ons welbevinden en welke vrijheden kun-

systeem nodig om de zorg voor de oudere

•

Leveranciers en ontwikkelaars: zoek niet naar de heilige graal van de totaal-

buurvrouw te organiseren? Dat is het niveau

oplossing voor alles. Help de partijen om concrete problemen op te lossen.

waarop we dit onderwerp moeten bekijken.

Succes verzekerd!

•

•

Tweewekelijkse digitale nieuwsbrief – het actuele nieuws

Tijdelijke introductiekorting

gemakkelijk in uw mailbox. Het lidmaatschap op ICT&health heeft op dit moment een

We moeten dus eerst een visie ontwikkelen!

Website

tijdelijke actie en kost daarom nu slechts: € 98,- ex. btw

U vindt op het online platform actuele informatie over trends, ontwik-

(actie geldig tot aan met 30 maart 2015).

Een voorbeeld: valpreventie

van de dag of agendagegevens (zogenoemde

Vitaal Vechtdal en regio Maastricht-

kelingen, netwerkbijeenkomsten, vakcongressen, en onderzoeken.

U krijgt hiermee op dit moment een korting van € 70,-!

Vallen is een probleem voor ouderen waar je

meta-data). Deze gegevens samen zeggen

Heuvelland. De uitdaging is om de kennis

Bovendien kunt u er alle White Papers downloaden of aandragen. De

Maak direct gebruik van dit introductieaanbod!

relatief makkelijk wat tegen kan doen. Met

iets over de activiteiten van deze persoon.

die in deze proeftuinen wordt opgedaan

website biedt ook een forum waar u in een afschermde omgeving met

Ga naar www.icthealth.nl/introductieaanbod en wordt lid.

pro-actieve huis-aan-huisbezoeken kunnen

We kunnen deze vergelijken met dezelfde

goed uit te wisselen. The gain of knowledge

branchecollega’s uw vragen en antwoorden kunt delen. Daarnaast

(de actie is tijdelijk en kost daarna € 168,- per jaar)

fragiele ouderen worden geïdentificeerd. En

informatie van andere personen of aan de

is in it’s application…

vindt u er een overzicht van relevante trainingen.

met bewezen preventieve maatregelen kan

hand van normatieve criteria om overeen-

het risico op vallen worden verkleind, zoals:

komsten en afwijkingen te bepalen. Op basis

De volledige lezing plaatsten we 1 maart

een beweegprogramma, voedingsadviezen

daarvan kunnen we iemand een bericht stu-

2015 op www.icthealth.nl onder

en sociale activiteiten. In Enschede worden

ren om vanavond te gaan sporten. Dezelfde

Nieuwsberichten.

Meld je snel aan en zorg dat ook jij op de hoogte bent en blijft! 50 |

ICT&health

www.icthealth.nl