6-11-2013
Bewegen en (probleem)gedrag
Introductie • Erik Scherder – Hoogleraar Klinische Neuropsychologie VU Amsterdam
• Ivo Meijer – Teamleider woon- en dagcentrum De Dijk te Amsterdam, onderdeel van Stichting Ons Tweede Thuis
Bussum, 4 november 2013
Opbouw • • • • • •
Ervaringen De praktijk Activiteiten Programmamatig bewegen, ‘24-uur rond’ Spanningsafbouw door beweging Resultaten
Bewegen en (probleem)gedrag • Probleemgedrag komt vaak voort uit overvraging / stress • Eigen ervaringen?
Eerste ervaring • Appartementencomplex in Hoofddorp – Normaal begaafde vrouw met borderlineproblematiek – Voetballen tijdens het buitenmoment • Resultaat die dagen veel minder tot geen automutilatie
De Praktijk op De Dijk • Woon- en dagcentrum in Amsterdam, geopend februari 2011 • 28 woonplekken, volwassenen met lvb en gedragsproblematiek verdeeld over 4 groepen – Autisme – Jong volwassenen, vooral opnames uit crisissituaties thuis. – Besloten groep met vooral psychiatrische problematiek (verslavingen, persoonlijkheidsstoornissen) – Middenniveaugroep (IQ 35-49)
• Dagbesteding voor de bewoners en mensen van buitenaf – – – – – –
Schoolse vaardigheden Dienstverlening (boodschappen doen, koffie rondbrengen,etc) Terreinonderhoud, houtbewerking en klussen Kunstproject Dramagroepen En veel sport en spel
1
6-11-2013
Video De naam van De Dijk was voorheen Guldenhof Guldenhof was het oude sportterrein van de Nederlandsche Bank, waardoor sport in het bestemmingsplan is opgenomen.
“Sporten word ik rustig van” • Hoe gaat het nu met Edwin – Januari verhuisd naar een woon- trainingscentrum voor mensen met autisme van OTT • Eigen appartement
– Werkt twee dagen in de supermarkt en twee dagen in het bejaardentehuis – Een dag arbeidstraining in een ATC voor mensen met autisme – Sport bij een voetbalvereniging in het G-voetbalteam
Bewegingsactiviteiten op De Dijk • Hoe ziet het eruit:
2
6-11-2013
Overige beweginsactiviteiten op De Dijk • Wandelen • • • • • • • • • • • • •
Fietsen Hardlopen Mountainbiken Koffierondje Speeltuin Onderhoud aan het terrein Klusjes Dienstverlening kamer schoonmaak Sportzaal in de herfst / winter Roeivereniging Zwemmen Vissen
Waardoor werkt bewegen? • Nuttig bezig zijn • Fysiek, minder energie voor bijvoorbeeld agressie • Doelmatig bezig zijn in kleine reële stappen, geen irreële grote doelen – – – –
Toewerken naar voetbaltoernooi 5 kilometer loop 60 kilometer fietsen Fitnessprestaties bijhouden
• Het netwerk wordt erdoor gemobiliseerd, maar soms verrassend genoeg ook onverwachtse buitenstaanders. • Succeservaringen
Programmeren 24 uur door • • • •
Opnemen in dagprogramma’s Voorbeelden van programma’s Persoonsgericht (het moet haalbaar zijn) Het gaat ‘altijd’ door! – Weer of geen weer, houdt wel rekening met alternatieven. Zomer- winterprogramma!
Zomerprogramma Sport en Spel
Maandag ochtend Fietsen (snel): B. I. W.
Dinsdag ochtend: Mountainbike: H. S. B. B. 9:30-10:30 B. + H. Drama
Maandag middag Zwemmen: B. B. B. S. D. B. J.
Dinsdag middag Mountainbike H. S. B. B. -------------------------T. (fietsen met vrijwilliger)
Woensdag ochtend Fietsen (langzaam): A. J. N. S. (duo) C. (tandem) A. -------------------------------T. (zelfstandig fitness) H. (fietsen/wandelen met vrijwilliger)
Donderdag ochtend Zwemmen: N. D. K. E. A. C.
Vrijdag ochtend Hardlopen + Basketbal/Voetbal: B. S. D. A. B. E. L. Vanaf 11.00 I. ---------------------------------------T.( Fitness met vrijwilliger)
Woensdag middag Fitness B-groep: 13.00-13.45 A. E. C. B. K.
Donderdag middag Basketbal/voetbal: S. (SV 14.00-14.30u) I. J. D. B. B.
Vrijdag middag Fitness 13.00-13.45 en Voetbal 13.45-14.30: I (13.30-13.45 hut) S. (13.45 DV) L. B. D. B. (13.45u voetbal) B. (13.45u voetbal) H. (13.45u voetbal) M. (13.45u voetbal) S. (13.45u voetbal)
13.45-14.30 D. N. C. B.
• Zoek dragend personeel!
.
24 uur rond
Winterprogramma Sport en Spel
Dag Maandag
Tijd 19.00-20.00
Dinsdag
20.15-21.30 18.30-19.00
Bewoner B, S, J, B,
Activiteit - Wandelen/fietsen/fitness
N
- Creatief - 1 op 1 sportmoment; wandelen/tafeltennis etc.
19.00-20.00
M
- Wandelen/fietsen/fitness
19.30-20.30
S, E, B, (M.)
- Spelsporten
19.00-20.00
J, J, E, D
- Wandelen/fietsen/Fitness
J, J, B, S, W,B
Maandag ochtend Fietsen (snel): B. I. W. L.
Dinsdag ochtend: Mountainbiken: H. B. B. H. tot 10.30 Drama.
Bij heel slecht weer of sneeuw/ijs: Wandelen (met paraplu) of Fitness
Maandag middag Zwemmen: B. B. B. S. D. B. J.
Bij heel slecht weer of sneeuw/ijs: Wandelen (met paraplu) of Fitness
Dinsdag middag Zaaltje Ouderkerk: I. B. B. B. B.
Woensdag ochtend Fietsen (langzaam): A. J. N. S. (duo) C. (tandem) A. -------------------------------T. (Fietsen met vrijwilliger)
Donderdag ochtend Zwemmen: N. D. K. E. A. C ----------------------------------------Henk (Fietsen met vrijwilliger)
Bij heel s lecht weer of sneeuw/ijs: Wandelen (met paraplu) of Fitness
Vrijdag ochtend Hardlopen + Basketbal/Voetbal: B. S. D. B. E. (mee op fiets) L. (mee op fiets) I. (vanaf 11.00u) ---------------------------------------T. ( Fitness, eerste uur zelfstandig, daarna met vrijwilliger)
Woensdag
M, E, D, S, D, E 20.15-21.30 19.00-20.00
M, B, E
- Creatief - Wandelen/fietsen/fitness
Vrijdag
19.00-20.00
J, J, S, M, W
- Wandelen/fietsen/fitness
Zaterdag
20.15-21.30 11.00-13.00
Donderda g
Bij heel slecht weer of sneeuw/ijs: Spelletjes in de fitnessruimte
Woensdag middag Fitness B-groep: 13.00-13.45 A. E. C. B. K.
Donderdag middag Zaaltje Ouderkerk: I. J. D. B. B. D.
13.45-14.30 D. N. C.
---------------------------------------M. (Zelfstandig Fitnessen)
Vrijdag middag Fitness 13.00-13.45 en Voetbal 13.45-14.30: I. (13.30-13.45 hut) S. (13.45 DV) L. B. D. I. --------------------------------------B. (13.45u voetbal) B. (13.45u voetbal) H. (13.45u voetbal) M. (13.45u voetbal) S. (13.45u voetbal)
Zondag
Iedereen die zin heeft (optioneel) Aanwezige bewoners
- Spelletjes/tafelactiviteit - Zie activiteiten lijst weekend
19.30-22.00
Aanwezige bewoners
- TV avond (of dvd kijken) iedereen betrekken bij groepsproces.
11.00-13.00
Aanwezige bewoners
- Zie activiteitenlijst weekend
19.30-22.00
Aanwezige bewoners
- Tafelactiviteit (optioneel)
3
6-11-2013
Uitgewerkte activiteiten
Persoonlijk
Uitvoerbaar voor alle begeleiders! Tijd
TENNIS • Het voetbalveld kan worden gebruikt als plek om te tennissen.
Programma
15.00 - 16.00
op dinsdag vissen met S en een begeleider. N. hoeft niet mee als hij dat niet wilt. Anders heeft hij gewoon rustmoment. N. wordt door dagbesteding naar zijn kamer gebracht voor een rustmoment. N. gaat hierin naar bed. Probeert ook te slapen. rookmoment met aansluitend drinkmoment (N. mag een blikje cola) op de groep MET FRUIT. N. gaat niet van de groep af(dus ook niet naar zijn slaapkamer). Na het drinkmoment mag N. t.v kijken of 1 op 1 een spelletje doen met een begeleider. Op vrijdag koken rookmoment. Erna mag N. kiezen tussen tafelvoetballen, darten of 15 minuten onder begeleiding met zijn bestuurbare auto voor op de parkeerplaats.
15.00 - 16.00
• •
Verbreek het record Het doel is om zo vaak mogelijk over te spelen
16.00 - 17.00
•
benodigdheden: 1 tennis veld 2 tennisrackets, 1 tennisbal
17.00 - 17.30
17.30 - 18.00
eten op slaapkamer
18.00 - 18.30
Na het eten rookmoment beneden bij de ingang. Begeleiding gaat mee. Op woensdag na het rookmoment kamer schoon maken met hmw. om de week bellen naar zus om 18.30 uur en de andere week 19.30 uur naar broer op dinsdag sportmoment van 18.30 - 19.00 uur (na het sportmoment geen gamemoment meer) op donderdag belmoment naar ouders van 18.45 - 19.00 uur. N. hoeft niet te bellen als hij dat niet wilt (ziet zijn ouders ook op woensdag) ds/ playstation moment. De begeleiding haalt om 19.15 uur het playstation spelletje of de ds op
spelregels • Elke speler stelt zich aan een kant van het veld op. • Elke keer dat een speler de bal speelt is 1 punt. • De begeleider telt de punten en noemt deze hardop bij elk tiende punt. • De bal mag steeds 1 keer stuiteren
18:30 - 19.15
Tijd
Personeel
Programma
15.00-16.00
16.15 - 16.45
16.45 - 17.15
17.30 - 18.30
Op donderdag en vrijdag gaat B. in haar rustmoment douchen. Dit i.v.m. sportmoment op dagbesteding. Om de week op dinsdag ook. Op zaterdag en zondag heeft ze de keuze of wandelen met de groep of op de Wiifit. B. komt de begeleiding halen om op het Wii-fit programma te laten zien of ze dit heeft gedaan. Als ze het niet heeft gedaan moet ze het alsnog doen. Drinkmoment in de huiskamer. De begeleiding beslist per dag of B. zelfstandig mag wandelen of met het dieetclubje. Op maandag koken en inruimen. Op donderdag tafel dekken. Gezamenlijk eten. (Begeleiding schept 2x op, 150 gr. rijst, aardappel of pasta, 100 gr. vlees, min. 200 gr. groente en bij gemengde gerechten 400 gr.). Op vrijdag en zaterdag een toetje na de maaltijd.
• Niet alleen pedagogisch maar ook vaktechisch ALO, CIOS (Maak afspraken met PZ) • Ook activiteitenbegeleiders in de avonduren: – Soosactiviteiten – Disco – Sport en spelactiviteiten
• Huishoudelijk medewerkers die in de avond met de bewoners kamers schoonmaken – Nuttig – Beweging – En kwaliteit!
Spanningsafbouw • Afspraken maken, niet naar time-out of kamer maar: – Wandelen – Fietsen – Voetballen – Schommelen – Rust opzoeken in de buitenlucht (bijvoorbeeld ‘De hut’) • Signaleringsplannen – Voorbeelden – Denk breed! Doe alsof de afzonderingsruimte niet bestaat!
Signaleringsplannen • Start al bij de intake van welke activiteiten wordt u zoon / dochter / cliënt rustig als hij gespannen is • Overleg met de bewoner / cliënt • Een vluchter gaat vechten als hij of zij belemmerd wordt in zijn vlucht.
4
6-11-2013
Voorbeeld signaleringsplan Fase 2. Lichte onrust Communicatie
Welk gedrag, communicatie zie je bij de cliënt? B. is niet mededeelzaam. B. meldt bepalend dat je ‘moet’ komen en dat je ‘moet’ luisteren. B. reageert op medecliënten en zoekt deze op. B. praat negatief over haar afspraken en haar programma. Ze peilt hiermee jouw reactie of je betrouwbaar bent of niet.
Lichaamshouding/mimi ek
Hoe reageer je, wat is je bejegening?
Eigen signaleringsplan
Begeleider communiceert rustig, duidelijk en neutraal.
Wees jezelf bewust van je taalgebruik. B. snapt geen beeldspraak.
Begeleider herhaalt de boodschap een paar keer i.v.m. verwerkingstijd die B. nodig heeft.
Communiceer in korte en duidelijke zinnen.
Begeleider communiceert met korte duidelijke zinnen.
B. praat in negatieve vorm en is hierin vasthoudend.
Begeleider leidt B. af door te communiceren over haar interesses.
B. is drammerig en draagt bevelen op.
Begeleider spreekt B. aan op normen en waarden bij onbeleefd gedrag/taalgebruik.
B. draait haar hoofd van de begeleider af, ze negeert dingen die de begeleider zegt. B. zit op het puntje van haar stoel. De ogen van B. gaan steeds heen en weer; B. houdt alles om zich heen in de gaten.
B. heeft enige tijd nodig om nieuwe informatie te verwerken, geef haar die tijd. Pas jouw tempo aan aan het tempo van B.
Begeleider reageert neutraal op negatief gedrag van B..
Begeleider zorgt dat de omgeving zo prikkelarm mogelijk is voor B.. Begeleider observeert de lichaamshouding en de mimiek van B. goed.
Straal een zelfvertrouwde houding uit. Wees jezelf bewust van je eigen positie, sta/zit altijd dichter bij de deur dan B..
B. staat stevig met 2 benen op de grond.
Gevolgen voor dagprogramma
B. zelfstandig in een prikkelarme omgeving een activiteit uit laten voeren.
Begeleider stimuleert B. tot een activiteit.
Vaste programma van B. blijven hanteren.
Begeleiding biedt actief wandelen aan.
Resultaat • In de periode tussen februari 2011 en oktober 2013 is het gebruik van de afzonderingsruimte met 70% gedaald – Kanttekening hierbij is dat bewoners gewend geraakt zijn, maar ook nieuwe bewoners worden minder afgezonderd in vergelijking met de startgroep. • Van de drie afzonderingsruimtes is er 1 inmiddels in gebruik als dramatherapieruimte • Voor de tweede ligt er een offerte om hem in 2014 om te vormen tot comfortroom. • De derde blijft voorlopig nog in gebruik als afzonderingsruimte. • Bewoners zijn beter in staat hun eigen agressie te reguleren Minder agressieincidenten.
Voorbeelden uit de praktijk • Joris – Schizoïde – LVB – Verslaafd aan softdrugs – Wandelen bleek zijn medicijn
• Vincent – ZEVG – SEO-niveau 0,5 jaar – 37 interventies per twee minuten – Gehele dag op kamer / terrein • Nu zwemmen, wandelen, kinderboerderij – Meerdere escalaties per dag Soms maanden geen escalaties
Vragen?
5
