Hygiënische Voedingsrichtlijn Hematologie
U heeft het advies gekregen om de hygiënische voedingsrichtlijn te volgen. Deze brochure informeert u welke voedingsmiddelen afgeraden worden om voedingsinfectie te voorkomen. Daarnaast geeft de brochure u informatie over hygiënisch bereiden en bewaren van voeding. Heeft u na het lezen nog vragen dan kunt u de website van het voedingscentrum of uw diëtist raadplegen. Tijdens de ziekenhuisopname wordt in de centrale patiëntenkeuken volgens de onderstaande richtlijn gekookt. In de afdelingskeuken wordt volgens deze richtlijn gehandeld. Bij bepaalde behandelingen of inname van medicijnen kan het nodig zijn de hygiënische richtlijn thuis te gebruiken.
Waarom een hygiënische voedingsrichtlijn?
Hematologische aandoeningen worden met hooggedoseerde chemotherapie en/ of bestraling behandeld. Hierdoor daalt het aantal witte bloedlichamen (de dip). Hierbij kan ernstige slijmvliesschade (mucositis) ontstaan waardoor de darmwand meer bacteriën doorlaat. Omgekeerde afstoting (GVHD) van het maagdarmkanaal kan na allogene stamceltransplantatie optreden. De inname van afweer onderdrukkende medicatie kan nodig zijn. Door bovengenoemde factoren is de afweer verminderd en is het risico op een voedselinfectie verhoogd.
Welke voedingsmiddelen worden afgeraden bij een verminderde afweer? Ontraden voedingsmiddelen Rauw vlees /
Zoals biefstuk, rosbief, filet americain,
vleeswaren
fricandeau, tartaar, ossenworst
Rauwe vis
Zoals rauwe tonijn, sushi. Voorverpakte
Toegestane uitzonderingen
Haring dagvers.
gerookte vis; zoals gerookte zalm, makreel en paling. Rauwe schelpdieren zoals oester. Rauwe melk Rauwe eieren
Zachte rauwmelkse kaas (au lait cru) en
Boerenkaas en schimmelkaas
rauwe melk.
van gepasteuriseerde melk.
Rauwe/zacht gekookte eieren.
Eieren waarvan de dooier gestold zijn.
Probiotica
Zoals Yakult, Vifit, Actimel, Activia.
1
Hoe gaat u hygienisch met voedsel om?
•
Handen: - Was voor de bereiding en het eten van de maaltijd de handen. Verschoon dagelijks de thee-, hand- en vaatdoeken. Keukengerei: - Gebruik schoon keukengerei (planken, pollepels) van kunststof, glas of metaal. Kruisbesmetting: - Voorkom kruisbesmetting: zorg dat bacteriën niet van rauwe op bereide producten worden overgebracht. Houd vuile en rauwe producten apart van schone en bereide producten. Ontdooien: - Ontdooi bevroren vlees in de koelkast of in magnetron. - Spoel het dooivocht weg met heet water. - Veeg gemorst dooivocht weg met keukenpapier. Verhitten: - Verhit vlees, vis, kip en ei door en door. Verhit van te voren bereide gerechten door en door en maximaal 1 keer. Groente / fruit: - Groente en fruit dienen vers en onbeschadigd te zijn. - Was deze goed onder stromend water. - Was voorverpakte groenten nogmaals. - Dompel kiemgroenten (taugé, tuinkers en alfalfa) voor gebruik onder in kokend water. Peper: - Strooi niet zelf met peper. - Vermijd vooral het inademen van deeltjes (schimmelsporen). Pinda’s / noten: - Pel niet zelf pindas. - Kraak niet zelf noten. - Vermijd vooral het inademen van deeltjes (schimmelsporen).
•
• •
• •
• •
2
Hoe lang kunt u voedingsmiddelen bewaren?
Over het algemeen geldt, hoe korter voeding bewaard wordt hoe veiliger. Let op de houdbaarheidsdatum en bewaarinstructies op de verpakking. Indien op de verpakking een kortere bewaartermijn wordt aangegeven dan in onderstaande tabel dan dient de termijn op de verpakking te worden aangehouden. Bewaartijden van geopende verpakkingen of producten zonder houdbaarheidsdatum
In de koelkast (max 7°C)
In de diepvries (max -18°C)
Gesneden en gewassen groenten (ook ongeopend)
1 dag
3 maanden
Bladgroenten (sla, andijvie, spinazie)
2 dagen
(eerst blancheren) -
Aardbeien, bessen, bramen,frambozen, kersen
1-2 dagen
8 maanden
Appels, peren
2-4 weken
-
Geopende melkproducten
3 dagen
-
Geopende vruchtensappen
3 dagen
-
Rauw vlees (rund, varken, kip)
2 dagen
4 maanden
Rauw bewerkt vlees (gehakt, hamburger, slavink)
1 dag
2 maanden
Vleeswaren (alleen toegestane soorten)
4 dagen
1 maand
Rauwe vis, rauwe garnalen
1 dag
3 maanden
Rauwe mosselen
1 dag
-
Gebakken vis, gekookte garnalen, gekookte mosselen
1 dag
3 maanden
Zoute haring
1 dag
-
Gerookte vis (niet voorverpakt)
2 dagen
3 maanden
Stuk kaas, smeerkaas
7 dagen
2 maanden
Plakken kaas, geraspte kaas, zachte kaas
3 dagen
-
Brood
2 weken
Salades zoals huzarensalade, eiersalade
1 dag
-
Bereide soep
2 dagen
3 maanden
Vlees, vis, groenten uit blik of glazen pot
2 dagen
3 maanden
Gebak met slagroom
1 dag
1 maand
Gebak zonder slagroom
3 dagen
3 maanden
© Voedingscentrum
3
Hoe kunt u voedsel hygiënisch bewaren?
• • • • • •
Bewaar bederfelijke producten in de koelkast. Dek voedsel af, ook in de koelkast. Laat melkproducten niet langer dan 2 uur buiten de koelkast laten staan. Gooi deze daarna weg. Koel een gerecht dat niet direct gegeten wordt snel af, bijvoorbeeld in een bak met koud water. Bewaar een van te voren bereid gerecht maximaal 2 dagen afgedekt in de koelkast. Gebruik geen producten die langer dan een uur warm gehouden worden.
Uit eten
Vraag bij eten wat door anderen bereid is (snackbar, restaurant, broodjeszaak of familie/vrienden) of de voeding voldoet aan deze hygiënische voedingsrichtlijn. Afhaalrestaurants houden de voeding doorgaans langer dan een uur warm en zijn dus niet geschikt.
Voor meer informatie
De website van Het Voedingscentrum (www.voedingscentrum.nl) geeft veel informatie over voedselveiligheid.
Vragen?
Mocht u nog vragen hebben over de voeding kunt u contact opnemen met de diëtist. Naam diëtist:
Telefoon secretariaat afdeling Diëtetiek: 024 - 361 91 90, bereikbaar maandag tot en met vrijdag van 8.00 - 17.30 uur.
4
Deze richtlijn is ontwikkeld door het Landelijk Overleg Diëtisten Hematologie en Stamceltransplantatie (LODHS). Alle voorgaande hygiënische richtlijnen zijn hierbij komen te vervallen.
03-2012-7159
Radboud universitair medisch centrum
