16 APRIL 2009
C.07.0604.F/1
Hof van Cassatie van België
Arrest
Nr. C.07.0604.F HOPITAL DE BRAINE-L’ALLEUD – WATERLOO, vzw, Mr. Bruno Maes, advocaat bij het Hof van Cassatie, tegen 1. C. G. en 2. P. J.
I.
RECHTSPLEGING VOOR HET HOF
Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest, op 8 maart 2007 gewezen door het Hof van Beroep te Brussel. Raadsheer Sylviane Velu heeft verslag uitgebracht. Advocaat-generaal Thierry Werquin heeft geconcludeerd.
16 APRIL 2009 II.
C.07.0604.F/2
CASSATIEMIDDELEN
De eiseres voert een middel aan. Geschonden wettelijke bepalingen - de artikelen 1146, 1147, 1153, inzonderheid derde lid, en 1155 van het Burgerlijk Wetboek, die laatste twee bepalingen zoals ze werden gewijzigd bij de wet van 1 mei 1913 op het krediet der kleinhandelaars en ambachtslieden en op de interesten wegens vertraagde betaling. Aangevochten beslissingen Het arrest veroordeelt de eiseres tot betaling aan de verweerders van 138.916,31 euro vermeerderd met de moratoire interest “te rekenen van 16 mei 1987 tot algehele betaling”, zulks om de onderstaande redenen: “Uit de briefwisseling tussen de partijen kan niet opgemaakt worden dat [het als eiser optredende ziekenhuis] erkend heeft de gevorderde bedragen verschuldigd te zijn [aan de verweerders], ook al kende het hun het recht op indexering toe, zodat de vordering verjaard is voor de bedragen van voor 10 juni 1988, daar de brief van 30 juni 1987 geen verjaringstuitende daad oplevert. De rente werd betaald op de eerste van de maand zodat de indexeringen bijgevolg verschuldigd zijn vanaf 1 juli 1988, dus gedurende zes maanden in 1988. In het totaal is dus 5.603.870 BEF of 138.916,31 euro verschuldigd. De interest is verschuldigd op een geldschuldvordering, zodat de interest van moratoire aard is, met ingang van de ingebrekestelling van 16 mei 1987. Die brief bevat de duidelijke en ondubbelzinnige uiting van de wil van de [verweerders] dat de hoofdverbintenis wordt uitgevoerd. Zij vorderen daarin met terugwerkende kracht een hoger bedrag en nalatigheidsinterest en kondigen het optreden aan, zoniet van een vakbond, dan wel van deskundigen, juristen of andere arbiters”. Grieven 1. Artikel 1153 van het Burgerlijk Wetboek luidt als volgt: “Inzake verbintenissen die alleen betrekking hebben op het betalen van een bepaalde geldsom, bestaat de schadevergoeding wegens vertraging in de uitvoering nooit in iets anders dan in de wettelijke interest, behoudens de bij de wet gestelde uitzonderingen. Die schadevergoeding is verschuldigd zonder dat de schuldeiser enig verlies hoeft te bewijzen. Zij is verschuldigd te rekenen van de dag der aanmaning tot betaling, behalve ingeval de wet ze van rechtswege doet lopen”. Artikel 1155 van het Burgerlijk Wetboek, en meer bepaald het eerste lid, luidt als volgt : “Vervallen inkomsten (…), zoals pachtgelden, huurgelden, termijnen van altijddurende
16 APRIL 2009
C.07.0604.F/3
renten of van lijfrenten, brengen interest op van de dag der aanmaning of der overeenkomst”. 2. Hoewel geen enkele wetsbepaling verbiedt dat de aanmaning tot betaling geschiedt vóór de opeisbaarheid van de schuld waarvan het bestaan niet wordt betwist (zie Cass., 25 februari 1993, A.C., 1993, nr. 115; Cass., 19 juni 1989, A.C., 1988-89, nr. 8463), heeft het hof van beroep in casu op grond van de overweging dat “de indexeringen (…) verschuldigd zijn vanaf 1 juli 1988”, niet wettig het bestaan in aanmerking kunnen nemen van een ingebrekestelling van 16 mei 1987, in de zin onder meer van artikel 1153 van het Burgerlijk Wetboek, waar het vaststelt dat de tegenpartijen “vorderen dat hun oorspronkelijke vordering (namelijk de indexering van de rente) wordt toegewezen, terwijl [het ziekenhuis] tot de slotsom komt dat ze moet worden afgewezen”. Zodoende immers heeft het hof [van beroep] vastgesteld dat het bestaan van de indexeringschuld door de eiseres werd betwist. Het kon bijgevolg niet wettig het bestaan van de ingebrekestelling van 16 mei 1987 in aanmerking nemen en de moratoire interest doen ingaan “ te rekenen (van die datum) tot algehele betaling” aangezien een dergelijke ingebrekestelling dagtekent van vóór de opeisbaarheid van de schuld, met andere woorden van vóór 1 juli 1988. 3. Aangezien de wettelijke interest trouwens, en hoe dan ook, slechts verschuldigd is vanaf de vervaldag van de hoofdsom, heeft het hof van beroep, op grond van de vaststelling dat “de indexeringen dus verschuldigd zijn vanaf 1 juli 1988”, de moratoire interest niet kunnen doen ingaan “met ingang van (…) 16 mei 1987” zonder de in het middel aangewezen bepalingen volgens welk de aanmaning slechts uitwerking heeft vanaf het ogenblik waarop de schuld opeisbaar wordt, te schenden. Uit deze overwegingen volgt dat het arrest, zodoende, de in het middel aangewezen bepalingen schendt.
III.
BESLISSING VAN HET HOF
Beoordeling Krachtens artikel 1153, derde lid, van het Burgerlijk Wetboek, onderstelt het recht op moratoire interest een aanmaning tot betaling, behalve in het geval, dat zich in deze zaak niet voordoet, waarin de wet die interest van rechtswege doet lopen. Geen enkele wetsbepaling verbiedt dat de aanmaning tot betaling geschiedt voordat de schuld opeisbaar wordt. In dat geval sorteert de aanmaning effect zodra de schuld, mits die bestaat op het ogenblik dat zij geschiedt, opeisbaar wordt. De omstandigheid dat de schuld wordt betwist, doet geen afbreuk aan die regel.
16 APRIL 2009
C.07.0604.F/4
In zoverre het middel van het tegenovergestelde uitgaat, faalt het naar recht. Voor het overige stelt het arrest vast dat de vordering van de verweerders strekte tot betaling van de bedragen die de indexering uitmaken, die was vastgelegd in artikel 3 van een overeenkomst van 26 november 1980, van de rente die door de eiseres ten gunste van de verweerders was bedongen. Nadat het arrest die vordering, in beginsel, gegrond, maar verjaard heeft verklaard voor de bedragen van voor 10 juni 1988, oordeelt het dat “de rente werd betaald op de eerste van de maand zodat de indexeringen bijgevolg verschuldigd zijn vanaf 1 juli 1988”. Door te beslissen dat de moratoire interest, op het als die indexering verschuldigde bedrag, begint te lopen van 16 mei 1987, de datum van de ingebrekestelling, schendt het arrest voornoemd artikel 1153, derde lid. In zoverre is het middel gegrond. Dictum Het Hof, Vernietigt het bestreden arrest in zoverre het 16 mei 1987 vaststelt als beginpunt van de door de verweerders verschuldigde moratoire interest en uitspraak doet over de kosten. Verwerpt het cassatieberoep voor het overige. Beveelt dat van dit arrest melding zal worden gemaakt op de kant van het gedeeltelijk vernietigde arrest. Veroordeelt de eiser in de helft van de kosten, houdt de overige kosten aan en laat de beslissing daaromtrent aan de feitenrechter over. Verwijst de aldus beperkte zaak naar het Hof van Beroep te Bergen. Aldus geoordeeld door het Hof van Cassatie, eerste kamer, te Brussel, door voorzitter Christian Storck, afdelingsvoorzitter Paul Mathieu, de raadsheren Didier Batselé, Albert Fettweis en Sylviane Velu, en in openbare terechtzitting van 16 april 2009 uitgesproken door voorzitter Christian Storck, in aanwezigheid
16 APRIL 2009
C.07.0604.F/5
van advocaat-generaal Thierry Werquin, met bijstand van griffier Marie-Jeanne Massart. Vertaling opgemaakt onder toezicht van raadsheer Geert Jocqué en overgeschreven met assistentie van griffier Philippe Van Geem. De griffier,
De raadsheer,
