Hoezo, te oud om te ondernemen?

breekt voor de andere een levensfase aan waarin uitgestelde plannen of onvervulde dromen eindelijk worden verwezenlijkt. Maar tussen dromen en daden staan soms wetten, praktische bezwaren of persoonlijke twijfels.

Ben ik niet te oud om nog een zaak te starten? Zou ik nog durven investeren op mijn leeftijd?  Kan ik starten vanuit brugpensioen? Seniorstarters hebben zo hun eigen specifieke twijfels bij het starten van een eigen zaak. Deze pocket wil 50-plussers inspireren en motiveren om hun eigen kansen als ondernemer te onderzoeken. Tips en advies van experts, nuttige informatie over starten vanuit werkloosheid of brugpensioen en vijf boeiende getuigenissen van 50-plussers die starten met een eigen zaak.

Hilde verhuurt een vrouwvriendelijke toiletwagen “’t Krochtje”. Een uniek concept waarbij Hilde vrouwen leert zelfverzekerd boven een urinoir staan. Wilfried herstelt elektromechanische apparatuur. Als een echte MacGyver gaat hij op zoek tot hij de oplossing vindt. Magda opent binnenkort een “Carrefour Express”. Het wordt een buurtwinkel met een bedrijfsfilosofie en een bankje voor de deur. André verkoopt lichaamsverzorgingsproducten. Zijn merk “DB Healthcare“ is het enige 100% Belgische merk op onze markt. Ingrid opent het “Slakkenhof”, de eerste slakkenboerderij in Vlaanderen. Een portie wijngaardslakken bestellen, kan zelfs online. Deze pocket is een publicatie in het kader van START 50+. Dit project richt zich tot deze 50-plussers die rondlopen met het idee om op oudere leeftijd een nieuwe carrière als

S TA R T 50+ Hoezo, te oud om te ondernemen? Starten met een eigen zaak voor 50-plussers

Terwijl de éne 50-plusser al uitkijkt naar het pensioen om te genieten van de rust,

Hoezo, te oud om te ondernemen?

ondernemer uit te bouwen.

Starters initiatieven Vlaanderen ISBN 978-94-91463-12-9

www.uitgeverijminerva.be

9

789491 463129

Starten met een eigen zaak voor 50-plussers

Hoezo, te oud om te ondernemen? Starten met een eigen zaak voor 50-plussers

Start 50+ Hoezo, te oud om te ondernemen? Starten met een eigen zaak voor 50-plussers

Met medewerking van:

Met steun van:

Redactie: Katrien M.L. Van Hoe in opdracht van Neos vzw Grafische vormgeving: Karl Meysmans Omslagontwerp: www.frisco-ontwerpbureau.be © 2012, Uitgeverij Minerva nv Ravensteingalerij 28, 1000 Brussel www.uitgeverijminerva.be D/2012/12.823/33 ISBN 978-94-91463-12-9 NUR 800 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke goedkeuring van de uitgever.

Inhoudsopgave

Hoezo, te oud om te ondernemen?

Leeswijzer

4

Voorwoord

5

GETUIGENISSEN 100% Belgisch. 100% Ondernemer. 100% André.

interview met André De bruyn, 50+ 8

Een buurtwinkel met een bedrijfsfilosofie en een bankje voor de deur

interview met Magda Laenen, 50+ 12

Een unieke toiletwagen: glas-in-lood ramen, een vrouwenurinoir en een plastuit-juf!

interview met Hilde Hurts, 50+ 16

Medewerker technische dienst én MacGyver in bijberoep

interview met Wilfried De Koker, 50+ 20

Slakkenkweek startte in de kelder

interview met Ingrid Van der Auwera, 50+ 24

EXPERTS 50-plussers zijn geknipt voor bedrijfsovername!

interview met Walther De Reuse, ondernemer en adviseur 30

Zal ik het wel kunnen?

interview met Marianne van der Wielen, loopbaancoach voor ondernemers 35

Neem de tijd om je te omringen met de juiste mensen

interview met Jolien Roelandt, onderzoekster Universiteit Gent 42

Informatie Starten vanuit brugpensioen Starten vanuit de werkloosheid

47 51

Project 50+

59

Slotwoord door André Duval

62

Lees deze pocket diagonaal m.b.v. onderstaande sleutelwoorden!

“Supporters” Onderwerpen: een ondersteunende én stimulerende omgeving voor ondernemers. “Netwerken” Onderwerpen: relaties leggen, jezelf profileren en gebruik maken van je contacten. “Markt” Onderwerpen: een goed zicht hebben op markt en kansen zien. “Tijd” Onderwerpen: zelfmanagement, effectief je bedrijfsvoering organiseren, tijdsbewust je werk plannen. “Investeren” Onderwerpen: omgaan met financiële risico’s, aandeelhouders, investeren en lenen. “Doorzetten” Onderwerpen: doorzettingsvermogen, zelfstandigheid en besluitvaardigheid. “Creatief” Onderwerpen: inventiviteit, creativiteit, improviseren, experimenteren en pionieren. “Bijberoep” We markeren ook deze passages in het bijzonder. 50-plussers met een uitkering kunnen (onder bepaalde voorwaarden) ook starten in bijberoep met hun zaak.

4

Voorwoord

Hoezo, te oud om te ondernemen?

Neos wil ouderen de kans geven om hun talenten, kennis of kunde te blijven inzetten. Van huis uit heeft onze vereniging een sterke affiniteit met de wereld van de ondernemers. In onze clubs zit de “ondernemersmentaliteit” als het ware in het DNA. We voelen ons dan ook geroepen om anderen op weg te helpen als ondernemer. 50-plussers beschikken over dé cruciale ingrediënten om een succesvolle onderneming op te richten: ervaring en vakkennis, de financiële middelen en een gezonde dosis realiteitszin. Toch zijn ze aanzienlijk ondervertegenwoordigd onder de startende zelfstandigen. Met het project “START 50+” wil Neos daar verandering in te brengen. Dit doen we samen met de Startersservice van UNIZO, de loopbaanbegeleiders van Zenitor en sociaal verzekeringsfonds Zenito en de 50+ - doelgroepwerking van Integraal vzw. Door de handen in elkaar te slaan, willen wij meer 50-plussers warm maken om hun mogelijkheden als ondernemer te verkennen. Ook met deze pocket willen we 50-plussers inspireren en motiveren om hun eigen kansen als ondernemer te onderzoeken. Deze pocket vervolledigt de UNIZO Startersgids, uitgegeven door Uitgeverij Minerva. Seniorstarters hebben zo hun eigen specifieke twijfels bij het starten van eigen zaak. In deze pocket vindt u dan ook tips en informatie gericht op oudere kandidaat-ondernemers. We hebben ook een aantal sleutelwoorden gemarkeerd. Op die manier kan u ook diagonaal de pocket doornemen.

5

We willen iedereen bedanken die zijn of haar steentje heeft bijgedragen bij het tot stand komen van deze pocket. Ik denk daarbij aan de experts die zo gul waren hun inzichten met ons en met u te delen. In het bijzonder wil ik de 50-plussers bedanken die zich door ons lieten interviewen. Zij laten ons meegenieten van hun avontuur als startende ondernemer. Zonder hun getuigenissen was deze uitgave niet mogelijk geweest. Hartelijk dank! Veel leesplezier, Eric Bradt, Nationaal secretaris Neos vzw [email protected] Tweekerkenstraat 29 1000 Brussel Tel. 02/238 04 91 Fax 02/238 04 95

6

GETUIGENISSEN Zij doen het! André De bruyn Magda Laenen Hilde Hurts Wilfried De Koker Ingrid Van der Auwera

7

100% Belgisch. 100% Ondernemer. 100% André.

André verkoopt sinds kort op zelfstandige basis lichaamsverzor­ gingsproducten aan professionals. Na meer dan 26 jaar in de farma­ industrie te hebben gewerkt, trok hij zijn stoute schoenen aan en ontwikkelde een eigen productlijn. Tot op vandaag is Andrés productgamma het enige 100% Belgische assortiment aan lichaamsverzorgingsproducten op onze Belgische markt.

8

De kans zien en grijpen

MARKT

Al snel na het behalen van zijn diploma als scheikundige rolde André in een baan als “medisch informator”. In het begin van zijn carrière ging hij bij dokters langs om producten aan hen te presenteren, maar langzaamaan groeide hij door in verschillende functies op het vlak van sales management. Toen hij voor de keuze kwam te staan om op 56-jarige leeftijd te stoppen met werken, verkoos hij toch om een nieuwe uitdaging aan te gaan. “Op dat moment besliste ik om een marketingplan uit te werken voor mezelf. Ik was overtuigd van de kansen die er in lagen. Ik heb toen met de productieafdeling de prijszetting en de afname van het aantal producten besproken. Dat was de eerste stap in mijn ondernemerschap.”

Op de baan met een iPad

TIJD

“Ik was eigenlijk niet vertrouwd met wat er allemaal komt kijken bij een eigen zaak. Als salesmanager heb je veel minder ‘echte’ zorgen. Je hebt verkoop, marketing en budgetmeetings, … Eigenlijk ben je bijna 100% met het verkoopsproces bij de klant bezig. Het raderwerk van logistiek dat op gang komt na de verkoop: leveren, stockbeheer, facturatie, … daar had ik nog niet eerder mee te maken gehad. Eigenlijk heb ik nu een erg gevarieerde dag. De minder plezante aspecten, zoals de administratie, horen er ook bij. Als je alleen maar bezig ben met verkoop, dan loopt het verkeerd, want je moet bv. betalingen opvolgen. Ik heb infosessies gevolgd via UNIZO: over het ondernemersplan, btw, export, etc. Kortom: allerlei aspecten waar je als werknemer niet bij stil staat. Er komt heel wat bij kijken, maar het houdt je wel vitaal. Je blijft bij met nieuwe ontwikkelingen en je volgt de maatschappij en het bedrijfsleven. Ik werk nu met een showboek op een iPad. Ik ga naar netwerkavonden, ik leg nieuwe contacten en kom te weten hoe anderen het aanpakken. Voor mij is dat het aangename aan het nuttige koppelen.”

9

Niet alle kleintjes worden groot “De eerste drie maanden heb ik prospectie gedaan zonder producten en dan 3 maanden geprobeerd feeling te krijgen met de markt. Ik startte met een heel beperkt gamma van negen producten. Je producten voorstellen, staaltjes afgeven, opnieuw langsgaan... Daar kruipt veel tijd in. Je begint echt weer van nul in de markt. Slecht 10% van de klanten kende ik van vroeger. Mensen volgen je niet blindelings in een nieuw verhaal en aankoopcentrales veranderen ook voortdurend. Het duurt een tijd voor je voldoende klanten hebt. Er is dan ook een periode van onzekerheid. Je moet echt geduld hebben met het opbouwen van een klantenbestand. Je kunt altijd nieuwe klanten zoeken, maar je moet vooral bestaande klanten soigneren. Sommige nieuwe, kleine klanten blijven klein. Het kan lang duren tot je terug een grote klant te pakken hebt…

“Belgen zijn niet chauvinistisch genoeg. 100% Belgische producten is hier geen verkoopargument. In Nederland was ik nu al beroemd!”

Investeren met beleid “Producten ontwikkelen met het labo, produceren, verpakking, etiketten … Je hebt vanalles nodig om te kunnen starten. Het is een serieuze investering die ik samen met een stille vennoot draag. We streven ernaar om na 3 jaar break-even te draaien en te investeren in nieuwe producten en dan nog eens 3 jaar om de investering terug te verdienen. In de praktijk verloopt dat niet zo, want je moet je markt aftasten … Zo merkte ik al snel dat ik beter mijn aandacht kon vestigen op rusthuizen in plaats van op ziekenhuizen. De besluitvorming ver-

10

INVESTEREN

loopt daar veel sneller. Na verloop van tijd ben ik ook vaker gaan meedoen met E-tenders, hierbij worden offertes elektronisch verzameld. Dit zijn nieuwigheden waar ik vroeger niet mee te maken had. Stap voor stap breiden we het assortiment uit. We doen dit op vraag van de klant, de klant test namelijk het product uit. Eigenlijk doen we altijd eerst ervaring op bij de klant vooraleer we het gaan produceren. We gaan voorzichtig om met het investeren in nieuwe producten en besteden veel aandacht aan goed stockbeheer. Dat is echt belangrijk, want al het geld dat in een stock zit, kan je niet gebruiken voor productontwikkeling. Vanaf een bepaalde leeftijd wil je toch niet te ver springen, want ooit wil je je investering nog terug verdienen. Vandaar ook dat we niet zelf een laboratorium hebben gebouwd, maar samenwerken met een bestaand labo.” Dat Andrés groeistrategie werkt, blijkt uit het assortiment van 100 producten dat DB Healthcare ondertussen rijk is.

Bruine Benen in Brazilië Stella Artois, Leonidas, Tintin,… André droomt ervan ooit in het rijtje van bekende Belgische merken te worden opgenomen. “België is een klein land. Er zijn hier veel spelers op de markt. Belgen zijn ook niet chauvinistisch genoeg. 100% Belgische producten van DB Healthcare: hier gemaakt en verkocht, is geen verkoopargument voor de Belgen. In Nederland was ik nu al beroemd! Als ik wil groeien in België, zou dat betekenen dat ik nog meer de baan op moet. De vrijheid die ik nu heb, is me te kostbaar. Ik hoef niet meer op de limiet te gaan werken en het onderste uit de kan te halen. Op dat vlak zou exporteren wel in mijn straatje passen. Het verkoopsproces gebeurt dan door een afnemer. We spreken nu met een mogelijke partner in Brazilië. Maar het is een ingewikkeld, administratief proces. Maar je weet nooit hoe het verder loopt.” Belgische zonnecrème, voer voor stand-up comedy.

11

Een buurtwinkel met een bedrijfsfilosofie en een bankje voor de deur

Magda start als franchisenemer met een eigen Carrefour EXPRESS. Na het sluiten van de laatste buurtwinkel in Astene, misten vele bewoners een ontmoetingsplek. Magda besloot de sprong naar een eigen buurtwinkel te wagen. Haar dorp opnieuw een kloppend hart geven is één van haar ambities. Ze zal haar huidige baan in schoe­ nenwinkel Torfs inruilen voor het ondernemerschap, maar de Torfsbedrijfsfilosofie neemt ze mee!

12

Het kloppend hart van ons dorp “Toen de laatste buurtwinkel zijn deuren sloot, begonnen klanten in het benzinestation van mijn man Joel, ons te vragen om dagelijkse producten in het benzinestation te verkopen. De mensen in het dorp missen een buurtwinkel. Het was niet alleen erg handig, maar ook een ontmoetingsplaats. Toen er sprake was van een nieuw flatgebouw in het centrum met een handelsruimte op het gelijkvloers, groeide het idee bij ons om daar een buurtwinkel te starten. De bewoners zijn blij met onze plannen.” Magda gelooft sterk in de kracht van positief ingesteld zijn en van samenwerking. Ook voor haar toekomstige bedrijfscultuur vindt ze dit belangrijk.

Misschien met de tranen in mijn ogen

Ik wil deze bedrijfsfilosofie ook in mijn eigen zaak toepassen. Ik ben zelf opgevoed met de notie van respect voor mensen, dieren en de natuur. Mijn vader was een zakenman. Onlangs vond ik brieven terug die hij schreef aan mijn moeder. Ik kon lezen dat ook hij begaan was met het geluk van zijn medewerkers en met de zorg voor de natuur. Zo kocht hij Amerikaanse eiken, maar plantte voor elke gekapte boom een nieuwe.”

supporters

“Ik heb de afgelopen 5 jaar bij schoenenzaak Torfs gewerkt. Zij hebben mij – zonder dat ze dit wisten – eigenlijk op weg geholpen om zo’n stap in mijn leven te zetten. Ik kreeg de kans om opleidingen te volgen op het gebied van persoonlijke ontwikkeling: rust vinden, kracht uitstralen en stevig in je schoenen staan. Wouter Torfs heeft mij de juiste ‘spirit’ doorgegeven. Ik ben daar enorm dankbaar voor.

Magda vertelt me dat het haar bedoeling is om op termijn mensen aan te werven. Voor de opstart zal ze hulp krijgen van haar gezinsleden. Samen met haar dochter gaan ze er de eerste 6 maanden

13

keihard voor knokken. “Ik weet dat ik misschien in die eerste 6 maanden met tranen in de ogen zal staan, het zal zwaar worden. Maar ik wil in het begin niet teveel personeel aanwerven tot alles goed draait. En wie weet op termijn, als het haar bevalt, neemt mijn dochter het van mij over. Ik ben blij dat ik op haar kan rekenen om te starten, want in mijn eentje zo’n groot project starten op je 55ste, dat is echt overweldigend. Alleen al de voorbereiding is een project op zich. Gelukkig staan ook de begeleiders van Carrefour mij bij met raad.” Het starten van de buurtwinkel heeft veel voeten in de aarde. Magda begint ook letterlijk met een nieuwe winkel. Momenteel is een bouwfirma nog druk in de weer met de ruwbouw van het pand. Er zijn al heel wat spannende momenten geweest in de voorbereiding van de opstart. Magda twijfelt er niet aan dat er nog heel wat meer zullen volgen.

“Je moet absoluut dynamisch en optimistisch zijn, maar niet euforisch, want je zult hindernissen moeten nemen.”

DOORZETTEN

Geloven in jezelf

14

“Er zijn al verschillende momenten geweest dat ik dacht: het komt nooit goed”, bekent Magda. “Je moet absoluut dynamisch en optimistisch zijn, maar niet euforisch, want je zult hindernissen moeten nemen. Zo had ik geen attest van bedrijfsbeheer. De boekhouder gaf aan dat dit een probleem was. Ik heb toen op mijn strepen gestaan en doorgevraagd naar alternatieve oplossingen. Ik was ervan overtuigd dat ik voldoende ervaring had. Ik was namelijk jarenlang als meewerkende echtgenote actief geweest in het benzinestation van mijn man. Uiteindelijk bleken drie andere documenten samen – een verklaring van mijn man, een afschrift

Ik merkte dit ook bij mijn bezoek aan de bank. Ik kreeg te horen dat ik te oud was. Gelukkig heb ik mijn hoofd niet laten hangen en uiteindelijk vond ik wel een bank in de buurt die mijn plan professioneel bekeek. Af en toe schiet ik wel eens in paniek: Waar ben ik aan begonnen? Dan plaats ik alles weer in perspectief: Waarom doe ik dit, wat kan ik allemaal al, …

SUPPORTERS

uit ons trouwboekje en een attest van het sociaal verzekeringsfonds – voldoende te zijn. Zo zie je maar, je moet vanuit je eigen overtuiging doorzetten.

Ik grijp vaak terug naar mijn lijstje met levenswijsheden, want andere mensen kunnen je aan het twijfelen brengen.” Hoewel de meeste mensen erg opgetogen zijn met de komst van een nieuwe winkel, vinden ze het toch erg gewaagd om hiermee op latere leeftijd te starten.

Op een bankje “Mensen waarschuwen je vaak voor de impact die zo’n onderneming heeft op je levensstijl. Ze beginnen over je leeftijd, dat je geen vakantie meer zal hebben en dat je geen aperitiefjes op zondagvoormiddag meer zal drinken. Alsof je als ondernemer niet kan genieten van het leven. Ik zie dat anders. Ik hoef de Mont Ventoux niet te beklimmen, nog verre reizen te maken of elke dag op een terrasje te zitten. Ik wil iets betekenen voor het dorp. Ik ga genieten van de buurtwinkel en de ontmoetingen met de mensen. Ik heb ervoor gezorgd dat ik in de flat boven de buurtwinkel kan gaan wonen als ik oud ben. Ik word er gelukkig van als ik denk dat ik dan later gewoon naar beneden kan gaan, op een bankje kan gaan zitten en een praatje maak met de mensen. En dat allemaal voor mijn eigen winkel.” Magda heeft een duidelijk beeld voor ogen van haar toekomst als ondernemer. Ze staat te popelen om de eerste klanten de winkel te zien binnenkomen.

15

Een unieke toiletwagen: glas-in-lood ramen, een vrouwenurinoir en een plastuit-juf!

Hilde start met het uitbaten en verhuren van een gezellige, vrouw­ vriendelijke toiletwagen. Na de verkoop van haar café “’t Krochtje” was Hilde toe aan een nieuwe uitdaging. Een bezoek aan haar toilet­ wagen wordt een unieke ervaring, want Hilde is een onderneemster met een missie: vrouwen bewust maken van de nieuwste snufjes in het kleinste kamertje. Na de nieuwe man, komt de nieuwe vrouw: eentje die zonder blikken of blozen een plastuit uit haar tas tovert en zelfverzekerd boven het urinoir gaat staan!

16

Het begon op de Gentse Feesten

MARKT

Gedurende 24 jaar baatte Hilde het café “’t Krochtje” uit, ook bekend als café “De Combi” uit de serie Flikken. Als cafébazin kwam ze in contact met de ‘plasactie’ in Gent. De plasactie komt onder andere op voor een gelijkwaardige juridische behandeling van plassende vrouwen. Vrouwen kunnen momenteel bij wildplassen niet alleen beboet worden voor het overtreden van de plaatselijke reglementen, maar ook nog voor openbare zedenschennis. Bij mannen is dit meestal niet het geval. Naast lobbywerk, hebben de activisten ook zeer concrete acties. Zo plaatsten ze bewegwijzering die vrouwen hielp om de dichtstbijzijnde toiletten te vinden. Als café-uitbaatster werkte Hilde mee aan dit project en stelde haar toilet ter beschikking. “Tijdens de Gentse feesten verkocht ik ook plastuiten en samen met de mensen van de ‘plasactie’ hadden wij het plan opgevat om op een rustig moment “plastuitcursus” te geven in de toiletwagen die op de Vlasmarkt stond. De eigenaar stond daar jammer genoeg niet voor open. Toen begon het te borrelen. Het idee van een eigen toiletwagen waar ook plastuiten te koop waren, was geboren,” zo vertelt Hilde.

´t Krochtje: een gezellige, unieke toiletwagen!

CREATIEF

“In standaardtoiletwagens is er een gebrek aan bergruimte, er ontbreekt een laag kraantje voor de emmer en vooral ze zijn zo ontzettend ongezellig. Ik wou het anders. Ik dacht er aan om de oorspronkelijke glasramen uit café “’t Krochtje” te installeren en de toiletwagen “’t Krochtje” te dopen. Toen ontstond het idee om een marktwagen te verbouwen tot toiletwagen, maar om met zo’n marktwagen de baan op te komen heb je een rijbewijs C nodig. Dat zag ik ook niet zitten. Toen vatte ik het plan op om een aanhangwagen aan te schaffen en er een toiletwagen op te laten bouwen.

17

NETWERKEN

Via-via kwam ik bij een botenbouwer terecht. Als je 30 jaar in de horeca werkt, ken je heel veel mensen. Hij zag dat zitten. Ondertussen heeft hij al een maquette gebouwd. We zijn volop bezig met het idee uit te werken. Maar het wordt alvast een niet-traditionele wc-wagen. Zo heb ik mij laten inspireren door een toilet dat ik in Cambodja tegenkwam. Zij gebruiken daarbij een waterslang in plaats van een toiletborstel. Dat soort ideeën proberen we te integreren in het concept van de unieke toiletwagen. Ik zal er ook voor zorgen dat ik condooms, tampons en luiers in de wagen heb. En natuurlijk de plastuiten!

“Het zou mij wel gelukkig maken als ik andere toiletwagenverhuurders kan inspireren om hun wagens ook vrouwvriendelijker te maken.”

Nieuwe plastrends voor vrouwen “Ik ben zelf een fervent gebruiker van de plastuit. Ik wil dan ook in mijn toiletwagen de plastuit promoten. Ik ga uitleg geven over hoe je het aanpakt: je bekken kantelen en goed aandrukken! Het is echt eenvoudig, ook voor wie een kort rokje aan heeft. Je kunt gewoon je plastuit in een plastieken tasje bijhouden. Het is hygiënisch en vooral snel. De wachtrijen bij vrouwentoiletten worden er een stuk korter van. Vaak merk je dat vrouwen hun schroom moeten overwinnen. Het is een klik in het hoofd. Het is mijn missie om vrouwen te laten wennen aan rechtop plassen en misschien wordt het op termijn wel een nieuwe trend! Daarnaast ga ik ook een ‘damesurinoir’ installeren in mijn toiletwagen. Het is een speciaal ontwerp, eigenlijk nog een prototype, waarbij vrouwen rechtopstaand kunnen plassen. Ik wil ook dit graag

18

promoten en wie weet komt dit ontwerp dan ooit in productie. Het wordt echt een vooruitstrevende, vrouwvriendelijke toiletwagen.” Hildes enthousiasme is groot en vol vertrouwen kijkt ze al uit naar de opening van haar toiletwagen.

Tevreden klanten zijn mijn grootste voldoening

De ambitie om te groeien en meerdere wagens te beheren, spreekt mij niet aan. Het contact met de klanten, daar is het mij om te doen. Als zij tevreden zijn, geeft dat mij enorme voldoening. Het zou mij wel gelukkig maken als ik andere toiletwagenverhuurders kan inspireren om hun wagens ook vrouwvriendelijker te maken.”

BIJBEROEP

Ik heb jarenlang mijn eigen horecazaak gehad. Ik ben altijd tussen de mensen bezig geweest. Ook nu ben ik aan de slag in de horeca en straks ook als sfeerbeheerder tijdens de Gentse Feesten. Mijn bedoeling is dan ook te starten met mijn toiletwagen in bijberoep. Ook na mijn pensioen wil ik verder gaan met mijn toiletwagen. Je blijft onder de mensen komen en het is een welgekomen aanvulling op het pensioen.

INVESTEREN

“Eigenlijk was ik meteen overtuigd van het idee. Ik ga dat doen. Twijfels heb ik tot nu toe nog niet gehad, want de reacties zijn zo positief. De kostprijs voor het bouwen van de toiletwagen, daar heb ik wel bij moeten stilstaan, maar het is dan ook een investering in mijn toekomst. Ik ga de toiletwagen namelijk ook verhuren voor privé-feestjes, evenementen en festivals. Dit zal het rendement van mijn investering verhogen, maar in eerste instantie wil ik zelf de toiletwagen uitbaten.

19

Medewerker technische dienst én MacGyver in bijberoep

Wilfried De Koker repareert elektromechanische machines, groot en klein. Naast zijn job als elektricien bij een zorginstelling, startte hij in bijberoep een herstelservice. Hij is gebeten om een elektro-probleem op te lossen. Als het van Wilfried zelf afhangt, blijft hij dit ook doen voor de komende 50 jaar. Hij geniet van de waardering die hij van de klanten krijgt en van de vrijheid om zijn eigen aanpak te kiezen.

20

Saldo zero

INVESTEREN

De stap zetten naar zelfstandige in bijberoep is bij Wilfried vlot verlopen. “Voor vele starters zijn de grootste uitdagingen een beginkapitaal bijeenkrijgen en orders binnenhalen. Voor mij was dit niet zo. Ik heb niets hoeven lenen bij de bank. Ik ben begonnen met een minimale uitrusting en het gereedschap dat ik thuis gebruikte. Stap voor stap ben ik het oude klusmateriaal gaan vervangen door meer professionele apparatuur. Ik heb bij de start een rekening geopend met daarop letterlijk het saldo van 0 euro. Ik heb ook niks geïnvesteerd in promotie of reclame. Ik had al een netwerk opgebouwd gedurende mijn vorige jobs van mensen en bedrijven waarmee ik samenwerkte. Dankzij de mond-tot-mond reclame groeide mijn klantenbestand vanzelf. Ik heb niet de ambitie om rijk te worden of een echt bedrijf te gaan uitbouwen. Ik wil gewoon als zelfstandige blijven werken en neem dan ook geen grote projecten aan.

TIJD

Dat zorgt er tegelijk ook voor dat je weinig financiële risico’s loopt. Ik spaar ook geld uit door zelf mijn boekhouding te doen.” Voor Wilfried bleekt de grootste uitdaging te zitten in het puzzelen met de agenda. “Klanten eisen je altijd op. Je moet je agenda goed in de gaten houden. Ik heb geleerd eerst eens langs te gaan om te kijken wat ze willen en hoe de situatie is, vooraleer meteen toe te happen. Je moet tijd inplannen om je facturen op te maken en je administratie bij te houden. Nu slaag ik erin om het werk te doseren.” Het werk doseren betekent bij Wilfried geenszins dat hij er niet volop voorgaat, daar zorgt de MacGyver-passie voor.

De MacGyver-passie Wilfried had ervaring in verschillende branches: auto-industrie, bodemsanering en grootkeukens. Hij kiest ervoor om ook in zijn herstellingsopdrachten zich niet al te veel te specialiseren. “Ik hou

21

TIJD

van afwisseling. Bovendien, elektriciteit is elektriciteit. Je komt in contact met machines die je niet kent, maar dat maakt niet uit. Dat is het MacGyver-gehalte van de job.” Net als de vindingrijke televisieheld verzint Wilfried technische oplossingen. “Als er ergens een machine ‘in panne’ valt, roepen ze mij op als een soort van dokter. Je moet je op zo’n moment uit de slag slaan en eenmaal de machine gerepareerd is, ben je weer weg. Ik ga altijd door tot ik het probleem vind en begrijp. Ik heb daar het geduld en de tijd voor omdat ik het zelf ook wil weten. Soms betekent dit doorzoeken tot middernacht. Dat is echt mijn passie. Het zat er al van jongs af in. Het zijn veelal herstellingen die vele anderen niet zouden doen omdat ze niet rendabel genoeg zijn voor grote firma’s. Zelfs als het probleem is opgelost, maar ik ken de oorzaak nog niet, dan ga ik dat verder onderzoeken! Ik denk dat ik dit vak zal blijven doen zolang ik daartoe fysiek in staat ben. Mensen verschillen daarin. Sommigen mogen er niet aan denken om na hun pensioen te blijven werken. Uiteindelijk komt het in het leven erop aan om je elke dag goed te voelen. Voor mij gebeurt dit als ik aan machines kan sleutelen.” Naast de liefde voor het vak speelde de gedrevenheid om meer verantwoordelijkheid op te nemen mee in zijn beslissing om nog als zelfstandige te starten.

“Ook al val ik morgen dood, dat is toch geen reden om vandaag niet met iets nieuws te beginnen!”

22

De pluim komt op mijn hoed

SUPPORTERS

Hoewel Wilfried uit een echt ondernemersnest stamt en ook broers en zussen het ondernemersbloed hadden overgeërfd, bleef het bij hem lange tijd sudderen vooraleer hij echt de stap zette. “Alles heeft zijn tijd. Als je op oudere leeftijd start, heb je een rugzak vol met bagage. Je kan een situatie goed inschatten. Niet onbelangrijk, want je moet doordacht te werk gaan. Ik had op een gegeven moment echt de behoefte om ook zelf, op basis van mijn inschatting, de aanpak van het werk te bepalen. Ik wil graag die verantwoordelijkheid. Als je het niet goed doet, heb je de kans om jezelf te verantwoorden. Als je het goed doet, zijn de pluimen ook voor jou. De financiële pluimen, maar ook de waardering van mensen. Ik ben erg blij dat ik de stap heb gezet. Ik zou zeggen tegen andere 50-plussers: Laat je niet afschrikken!” Wilfried kreeg wel eens te horen dat hij toch wel al oud was om nog als zelfstandige te starten. Hij kreeg de goede raad om van het leven te gaan genieten en niet te hard meer te werken, maar Wilfried houdt er zo zijn eigen filosofie op na: “Ik ben van plan om 100 jaar te worden, en ook al val ik morgen dood, dat is toch geen reden om vandaag niet met iets nieuws te beginnen!”

23

Slakkenkweek startte in de kelder

Ingrid kweekt slakken en wil binnenkort op zelfstandige basis haar slakken aan de man brengen. Ze mikt op restaurants, maar ook op online verkoop aan particulieren. Na een carrière als bioloog in het wetenschappelijk onderzoek, ruilt Ingrid het laboratorium voor een leven dichter bij moeder natuur. De witte stofjas uit en de regenlaarzen aan! Uit haar marktonder­ zoek bleek dat haar slakkenboerderij een unicum in Vlaanderen is.

24

50.000 slakjes in de kelder

MARKT

“Uit mijn marktonderzoek bleek dat een paar slakkenboeren in Wallonië professioneel bezig zijn. Daarnaast was er nog een slakkenboer in de Voerstreek en ook net over de grens met Nederland zijn er een paar. Ik kwam er achter dat 70% à 80% van de slakken uit de import kwam. Na een bezoek aan de kweker in de Voerstreek heb ik 1500 slakken gekocht. Terwijl de slakken lagen te slapen in de kelder ben ik mijn plannen verder gaan uitdenken. Na verloop van tijd stond er een kweek van 50.000 slakjes in onze kelder. Ik was meer dan 10 uur per dag bezig met het schoonhouden van de bakjes. Gelukkig konden ze na 5 weken naar buiten. Daar zorgen de regenwormen voor het verwerken van de uitwerpselen.” In de tuin staat een tunneltent zoals we die kennen van tuinbouwbedrijven. Ingrid weet te vertellen dat ze zich voor het opzetten van de kweektent en de kweekbakken hebben laten inspireren door de “tips & tricks” van de kwekers uit Namen en Voeren, maar daar wel een eigen draai aan hebben gegeven. Ook bij het maken van de kweekbakken kwam heel wat inventiviteit kijken.

Knutselen met een curryworstbakje

Ik ben beginnen knutselen met isomobakken die eigenlijk bestemd waren voor het afvalpark. Ik heb er een curryworstbakje op gemonteerd om de slakken te laten drinken. Met silicone lijmde ik er plexiglazen op voor voldoende lichtinval. We hebben de kweekbakken naast onze stookketel geplaatst, want die had veel warmteverlies.

CREATIEF

“Ik had mij verdiept in de cursus van Prof. Degryse over het kweken van slakken, maar hier in huis konden wij geen laboratorium bouwen. Dan moet je echt creatief denken. Hoe zorg je ervoor dat het voldoende warm en vochtig is voor de slakken?

25

Samen met een plaatselijke veevoederfabrikant heb ik een mengsel samengesteld waarmee ik de slakken ben gaan voeden.” Ondertussen heeft Ingrid het kweekproces met vallen en opstaan op punt weten te zetten. Hierbij kon ze haar ervaring als onderzoekster ten volle benutten.

De eerste investeringen

INVESTEREN

Ingrid stond 15 jaar aan het hoofd van het labo van het fertiliteitscentrum in Gasthuisberg. Ook in de jaren daarop was ze volop aan de slag in het wetenschappelijk onderzoek rond medicatie voor de ziekte van Alzheimer en de kweek van transgene muizen. Over het optimaliseren van het kweekproces van de slakken maakte ze zich dan ook geen zorgen.

26

Het verwerken en verkopen van slakken is een ander paar mouwen. “Ik ben begonnen met restaurants te benaderen in de buurt. Op die manier kwam ik erachter dat het voor restauranthouders belangrijk is om de slakken gesteriliseerd in glazen bokalen te leveren. Voor particulieren ligt dat anders. Particulieren kopen veeleer slakken die al bereid en verpakt zijn met lookboter erbij. Met een sterilisator kunnen slakken worden gesteriliseerd en langer worden bewaard. Het grote voordeel van het investeren in een sterilisator is dat we een jaar lang de tijd hebben om ze aan de man te brengen. Dat was een van de grootste zorgen die ik had: Hoe komen we aan een klantenbestand om in een paar maanden tijd alles verkocht te krijgen? Op korte termijn gaan we ons dus een sterilisator en verpakkingsmachine aanschaffen. Ik wil stap voor stap verder investeren om er een echt bedrijf van te maken.

Mijn echtgenoot is mijn technisch medewerker De ambitie van Ingrid is om de kweek op te drijven tot 200.000 slakken. “Binnenkort heb ik een website. Ik ontdekte dat het in Nederland niet ongewoon is om bestellingen per post op te sturen. Er komt ook een geïmproviseerd winkeltje in onze kelder. We verbruiken eigenlijk wel veel water voor het kweken en verwerken van slakken. Onze kelder ligt onder rioleringsniveau. Dit betekent dat we water moeten pompen. Dat is eigenlijk niet ideaal.

SUPPORTERS

Ik droom ervan een gebouw te kunnen plaatsen waarin we zowel een verkoopsruimte, een educatieve ruimte als een industriële keuken kunnen onderbrengen. Voorlopig kan ik, op de sluitingsdagen, de industriële keuken gebruiken van een restaurant in de buurt. Wanneer alles op wieltjes loopt en ik de nodige verkoopervaring achter de rug heb, wil ik graag eens grotere afnemers benaderen. Het is niet mijn intentie om mensen te gaan aanwerven, maar ik zal mettertijd ondervinden of het allemaal hanteerbaar is mijn eentje. Ondertussen heb ik mijn echtgenoot al aangesteld als technisch medewerker”, vertelt Ingrid er lachend bij.

“Ik kwam er achter dat 70%-80% van de slakken uit de import kwam. Na een bezoek aan de kweker in de Voerstreek heb ik 1500 slakken gekocht. Terwijl de slakken lagen te slapen in mijn kelder, ben ik mijn plannen verder gaan uitdenken.”

27

Een bioloog met botten Aanvankelijk bekeek haar echtgenoot de “slakkenplannen” van op een veilige afstand, maar naderhand raakte hij steeds meer betrokken bij het hele slakkengebeuren. “Mijn echtgenoot heeft voor elektriciteit en water in de tunneltent gezorgd. Toen ik wat gezondheidsproblemen had, heeft hij mij geholpen bij de kweek. Hij heeft mij altijd mijn gang laten gaan. Ik vind het heerlijk om nu zelf ook de koers te kunnen bepalen. Ik ben een erg gedreven persoon en ben altijd een carrièrevrouw geweest. Ik heb nooit een “nine to five”- job gehad. Mijn man was de spilfiguur van ons gezinsleven. Ik heb altijd met veel voldoening gewerkt in de fertiliteitskliniek. Je bent daar bezig met leven en dood. Die verantwoordelijkheid die je voelt, is erg bijzonder. Bezig zijn met nieuw leven is dan ook duidelijk mijn ding. Na de fertiliteitskliniek kweekte ik muizen voor Alzheimeronderzoek en nu kweek ik slakken. Als je het zo bekijkt is er niet veel veranderd, alleen ben ik nu een ‘echte’ bioloog geworden, een bioloog met regenlaarzen aan!

28

EXPERTS Zij weten het! Walther De Reuse

ondernemer, managementadviseur en gastspreker m.b.t. ondernemerscompetenties voor het project START 50+

Marianne van der Wielen

loopbaancoach voor ondernemers en vrije beroepers

Jolien Roelandt

onderzoekster bij de Vakgroep Management, Innovatie en Ondernemerschap (UGent)

29

50-plussers zijn geknipt voor bedrijfsovername!

Walther De Reuse stond aan de top van het Vlaamse bedrijfsleven en adviseert starters, junioren en senioren. Voor seniorstarters in het bijzonder ziet hij zowel specifieke kansen, als drempels bij het ontplooien van hun ondernemerschap. Multimedia en de digitale telecommunicatie is ook in Vlaanderen een ‘booming business’. Met een eigen revolutionair product op de proppen komen in die branche is echter niet meer weggelegd voor de meeste 50-plussers. De kansen voor 50-plussers die echt de ambitie hebben om een onderneming te laten floreren, liggen elders. Hun ervaringsrijk profiel is bijvoorbeeld erg gunstig bij bedrijfs­ overdrachten. Vanuit zijn eigen kijk op het ondersteunen van kandidaat-ondernemers ontwikkelde Walther De Reuse een bedrij­ vencentrum waar start-ups maximaal worden gefaciliteerd.

30

Van intrapreneur naar entrepreneur

MARKT

Vanuit zijn eigen jarenlange ervaring als CEO bij Picanol, een grote speler op de markt van hoogtechnologische weefmachines, weet Walther dat het belangrijk is om een ‘goede leerschool’ te hebben. “Als starter moet je toch al een beetje van verschillende markten thuis zijn: je moet zowel een markt kunnen bepalen, een product ontwikkelen, financiering vinden en personeel rekruteren. Wie eerst ervaring opdoet in een ander bedrijf, kan zichzelf leren kennen. Je leert enorm veel als je jezelf opstelt als ‘intrapreneur’ binnen het bedrijf waar je werkt. Ik bedoel hiermee dat je ‘je eigen gebied’ gaat ontwikkelen. Vaak zie je dat bedrijven in bepaalde activiteiten niet verder investeren omdat het niet hun “corebusiness” is. Dit is vaak een goed moment om spin-off bedrijfjes te creëren. Dit zijn meestal erg stevige starters. Ze kennen de markt, ze kennen het aanbod en in het beste geval hebben ze ook ergens “een gat in de markt” gezien. Met zo’n starters een businessplan maken gaat altijd vlot. Dat zijn starters die vanuit een interesse of roeping beginnen, meestal ergens rond de leeftijd van 40. Ik kan me ook voorstellen dat sommigen, misschien wel 50-plussers, eveneens uit frustratie beginnen omdat ze merken dat ze binnen het bedrijf niet de ruimte krijgen om “hun gebied” verder te ontwikkelen. Een goed zicht op de markt is dus belangrijk, maar voor een echt start-up is natuurlijk meer nodig. Je moet je op de een of andere manier weten te onderscheiden!”

Relativiteit van creativiteit Op elk lijstje met ondernemerschapscompetenties is ‘creativiteit’ terug te vinden. Volgens Walther moeten we dit in het juiste perspectief zien: “Er worden niet dagdagelijks zeer innovatieve

31

CREATIEF

producten gelanceerd waarbij iemand denkt: “Eureka!”. Dat soort van creativiteit vind je vandaag bijvoorbeeld wel in de wereld van de “app’s”. De generatie van de 50-plusser wordt op dit punt echt wel uitgedaagd. Ik merk dat dit soort van fundamentele creativiteit toch ook wel leeftijdsgebonden is. Dan moet je toch wel te rade gaan bij jongere generaties. Eigenlijk is, in het kader van starten na je 50ste, het concept “unique selling proposition” beter op zijn plaats. Je bent de eerste op de markt met een bepaalde technologie, je bent de enige verdeler in een bepaalde regio, je levert een andere verpakking, … Of je bestudeert de patenten van de concurrentie en zoekt een creatieve manier om deze te omzeilen. Maar voor een bakker zit creativiteit hem bv. in het bakken en verkopen van een speciaal brood. “Creativiteit” hoeft m.a.w. niet per se revolutionair of hoogtechnologisch te zijn.”

“De kracht van senior-starters zit dan ook veeleer in een doorleefde visie en strategie dan in een innovatief product.”

50-plusser geknipt voor bedrijfsovername “Een bedrijf dat groeit en met personeel gaat werken, vraagt een degelijke visie en strategie. Vaak zijn ervaren 50-plussers zeer geschikt om een onderneming over te nemen. Eigenlijk laat onze maatschappij daar veel kansen liggen. Er zijn nu eenmaal ondernemers die helemaal niet binnen de competentiemodellen passen die we m.b.t. “ondernemers” hanteren. Ze kunnen extreem eigenzinnig zijn, allesbehalve people-managers, laat staan teamgericht! Het zijn vaak deze uitzonderlijke ondernemers die

32

bedrijven uit de grond stampen vanuit een eigen strategische visie. De andere kant van de medaille is dat zij vaak te eigenwijs zijn om tijdig aan successie te denken of er niet in slagen wat opgebouwd is, te gelde te maken. Elk jaar gaan zo bedrijven en know-how verloren.” Niet elke senior-starter heeft de ambitie om een heus “bedrijf” over te nemen of op te starten. Volgens Walther zijn het toch vooral dat soort van ondernemers die de overheid zou moeten ondersteunen. Zelf ziet hij het model van het bedrijvencentrum Bizz-Init als een goed voorbeeld van hoe je starters kan ondersteunen.

Bedrijvencentrum ondersteunt seniorstarters

INVESTEREN

Voor seniorstarters die meer voor ogen hebben dan het oprichten van een management- of adviesvennootschap zou de overheid kunnen tussenkomen voor het gebruik van de faciliteiten van een bedrijvencentrum. Dit zou ongetwijfeld starters over de drempel heen helpen. Ze kunnen zich dan volledig concentreren op hun markt en product en betalen niet meteen dure rekeningen voor outsourcing.” Walther is sterk overtuigd van de meerwaarde die een goed uitgebouwd, up-to-date bedrijvencentrum voor starters

TIJD

Bizz-Init richt zich op jonge bedrijven die een ‘low-cost’ oplossing wensen voor hun bedrijfsvoering: onthaal, kantoren, ICT, boekhouding, … Om jonge bedrijven optimaal te ondersteunen beschikt Bizz-Init ook over een netwerk van specialisten. “In het netwerk van specialisten kunnen starters een eerste adviesgesprek krijgen. Of hun probleem nu softwarematig of juridisch is, ze kunnen zich in elk geval al gratis oriënteren. Door het uit handen nemen van administratieve taken is dat een serieuze ‘verlichting’ voor deze starters, die vaak opzien tegen het gedoe van administratie en formaliteiten.

33

kan bieden. Ook voorbij de pensioengrens blijft hij actief als eigenaar van Bizz-Init. Hij beleeft nog elke dag plezier aan het adviseren van jonge bedrijven en kan op die manier iets terugdoen voor de maatschappij.

Walther De Reuse is niet alleen zelf ondernemer, maar heeft ook een ruime ervaring in het overdragen van zijn kennis aan anderen. Doorheen zijn carrière verbindt hij steevast de theorie met de praktijk. Hij is dan ook een graag geziene spreker voor startende ondernemers. Voor start 50+ zal hij de infosessies rondom ondernemerscompetenties voor zijn rekening nemen.

34

Zal ik het wel kunnen?

Past het ondernemerschap bij mij? Word ik straks wel gelukkig met mijn eigen zaak? Ben ik het juiste type voor mijn droomzaak? Welke ondernemersvaardigheden heb ik al en op welk vlak kan ik mezelf nog verder ontwikkelen? Vele kandidaat-starters, jong en oud, wil­ len graag een antwoord vinden op deze vragen. Marianne van der Wielen werkt als loopbaancoach bij Zenitor. Zij begeleidt kandidaatstarters bij hun persoonlijke zoektocht. Een dergelijk zelfonderzoek opent vaak de ogen van kandidaat-starters. Ze behoeden zichzelf voor een ondoordachte carrièrekeuze of gaan net sterker in hun droomzaak geloven.

35

Minder met hun hoofd in de wolken “Ik coach mensen van alle leeftijden. 50-plussers zijn, niet altijd, maar toch vaak, al een stuk realistischer dan pakweg de meeste twintigers. Soms zijn mensen hun baan zo beu dat ze wegdromen. Ze willen bijvoorbeeld een thee- of een koffiehuisje beginnen. Of ze willen van hun hobby hun beroep maken. Ik neem hun droom niet weg, maar werk hun idee samen met hen verder uit. Dan gaan we dieper in op wat er allemaal bij komt kijken in de praktijk. Ik adviseer hen om eens met mensen te praten die zo’n zaak hebben. Door hun ideeën concreet uit te werken, wordt vaak duidelijk dat er keihard gewerkt zal moeten worden om er iets van te maken. Mensen die opgegroeid zijn in een ondernemersfamilie zijn zich daarvan bewust, maar ook 50-plussers hebben daar vaak al een nuchtere kijk op. Soms willen ook zij weg uit hun job, maar meestal ligt de motivatie toch anders.”

Iets van jezelf op poten zetten “De motivatie van 50-plussers kan erg verschillen. Sommigen hebben een stevige ervaring opgebouwd doorheen de jaren en willen zich heroriënteren. Ze stellen zich de vraag: Hoe ga ik mijn kennis en ervaring op een andere manier inzetten? Of soms zijn de arbeidsomstandigheden te zwaar om er mee door te gaan tot het pensioen. Denk maar bijvoorbeeld aan nachtarbeid. Of misschien wordt de fysieke belasting elk jaar groter. Als men financieel al een stevige basis heeft opgebouwd, ligt de motivatie vaak bij de uitdaging van een eigen zaak. Het is een kwestie van betekenis geven aan hun leven. Ze willen iets verwezenlijken. Vaak heeft men een heel actief leven gehad en de behoefte om stil te vallen is er niet. Wat je dan wel ziet bij vijftigers is dat het tempo niet meer zo hoog hoeft te zijn. 50-plussers starten dan ook gemakkelijk in bijberoep. Tegen de tijd dat het pensioen eraan komt, hebben ze dan iets om mee verder te gaan.

36

Anderen weten dat ze een laag pensioen zullen hebben, een bijberoep is dan ook een manier om dit aan te vullen.” De kandidaat-starters die bij Marianne langskomen hebben soms een heel concreet businessplan voor ogen, maar bij anderen is hun ondernemersidee helemaal nog niet zo afgelijnd. Voor de coach maakt dit niet zoveel uit. Zij gaan vooral het gesprek aan over de “mens”kant van het ondernemerschap.

“Men hoeft er het grote geld niet meer mee te gaan verdienen en mensen willen dan ook iets neerzetten van zichzelf.”

Zal ik het wel kunnen? “Zal ik het wel kunnen? Heb ik er wel aanleg voor? Dat is wat de meeste mensen willen weten”, zo weet Marianne uit ervaring. Ondanks hun nuchterheid en levenservaring worstelen ook 50-plussers met deze vragen. “Iets neerzetten van jezelf, is je echt kwetsbaar opstellen. We zijn gevoelig voor de beoordeling van anderen. Mensen willen niet mislukken.” In de trajectbegeleiding brengen de deelnemers hun karaktereigenschappen, drijfveren en persoonlijke waarden in kaart. In het traject krijgen de deelnemers de gelegenheid om hun ondernemersidee verder te stofferen en erachter te komen of hun idee wel bij hen past. “Meestal hebben mensen iets in gedachten wat vrij goed bij hen als mens past, maar soms zijn er aspecten aan hun idee die bij mij vragen oproepen. Dan gaan we dat samen verder onderzoeken. Bij de opstart van sommige zaken komt heel veel “hard selling” te pas. Als je dan een zachtaardig type bent, kan dit lastig worden. Of

37

misschien vind je het belangrijk veel tijd met je kinderen door te brengen of hecht je veel waarde aan financiële zekerheid. Het is belangrijk om dat soort zaken goed in beeld te brengen om te weten of hun idee wel goed bij hen past.”

DOORZETTEN

Ook 50-plussers hebben blinde vlekken “Tijdens de coaching gaan we dieper in op de manier waarop mensen beslissingen nemen in hun leven. Hoe ga je met risico’s om zoals bv. een huis kopen of veranderen van baan. Velen spreken van berekende risico’s, maar op een gegeven moment moet er toch een stuk lef in zitten. Je moet ook beslissingen kunnen nemen waarvan je nooit 100% zeker bent. Dat heeft echt met persoonlijkheid te maken. Ik vind het de kunst om mensen dat zelf te laten inzien. Het uitwerken van hun ideeën in concrete acties helpt daarbij. Ik maak dan de link met hun persoonlijkheidsprofiel en stel vragen. Eenmaal mensen beseffen waar hun “blinde vlek” zit, kunnen ze daaraan werken. Zo had ik iemand over de vloer die zeer assertief overkwam, eigenlijk op het agressieve af. We hebben volgende situatie doorgesproken: Wat als een van de leverancier niet op tijd levert. Hoe ga jij ermee om? Vanuit een heel concrete situatie, kon zij inzien dat haar houding haar niet zou helpen. Ze besefte dat ze aan goede verstandhoudingen zou moeten werken. Eenmaal men zich bewust wordt van z’n sterktes en z’n zwaktes, kan iemand zijn of haar minder sterke kanten verder gaan ontwikkelen. Dit geldt net zo goed voor 50-plussers. Meestal focus ik toch vooral op datgene waar je echt goed in bent. En daarop volop inzetten, dat is een stuk plezanter!”

38

De verborgen tijd van de zelfstandige “Naast je persoonlijkheid brengen we ook het ondernemersprofiel in kaart. Als ondernemer moet je kunnen netwerken, met risico’s omgaan, jezelf aansturen, hoofdzaak en bijzaak kunnen onderscheiden, gestructureerd een opdracht aanpakken…Vaak komen mensen langs die erg goed zijn in hun vak, maar eigenlijk gewoon zijn van binnen een bepaald kader te werken.

TIJD

Men ziet niet dat “de baas” de klanten binnenhaalt of wat de administratie doet na een werkdag. Eigenlijk heb je als ondernemer altijd twee beroepen: je vak en zelfstandige zijn. De ‘verborgen tijd van de zelfstandige’ wordt vaak onderschat door starters. Opnieuw hebben starters die zijn opgegroeid in een ondernemersgezin, een voorsprong. Er zijn ook starters met een echt ondernemersprofiel, maar zonder echt een “vak” of een “product”. Door vragen te stellen zien deelnemers vaak zelf in dat ze misschien iemand moeten zoeken die hen aanvult of helpt op bepaalde vlakken.”

NETWERKEN

In het begeleidingstraject botsen de coaches niet alleen op een vertekend beeld van het ondernemerschap of het eigen ondernemersprofiel. Soms lopen kandidaat-starters ook vast op hun eigen overtuigingen. Een klassiek voorbeeld blijkt de mythe rondom “netwerking” te zijn.

Stretchen, meer is het vaak niet Marianne weet me te vertellen dat vele kandidaat-starters zich laten beperken in hun mogelijkheden door hun eigen persoonlijke overtuigingen over “netwerken”. “Vaak leg ik uit dat promotiemateriaal allemaal ondersteunend is. Je moet ook proactief jezelf als het ware kunnen verkopen bij ontmoetingen, op de één of andere manier. Dat is een absolute must voor elke ondernemer, maar vaak hebben mensen over de manier waarop ze dat kunnen doen een eenzijdig beeld. Hoog van de toren blazen ofwel een tafelspringer

39

zijn is slechts één manier om jezelf te verkopen. Die overtuiging breken we dan open. Hoe leg je contacten? Wat zou je kunnen en willen doen om daarin te groeien, beter te worden…? En dan gaan we experimenteren. Met kleine veranderingen in de eigen aanpak. Even uit de eigen vertrouwde “comfortzone”. Tijdens coaching geef ik deelnemers eventueel suggesties over hoe ze zichzelf kunnen “stretchen”, met name net hun eigen grens een klein beetje verleggen.” Marianne merkt dat ze als coach ook op dat vlak het verschil kan maken. Het zijn kleine gedragsveranderingen voor buitenstaanders, maar voor de starters zelf soms erg spannend. Wie zich gesteund voelt, blijkt toch gemakkelijker te “stretchen”. Het vinden van steun in je omgeving is een ander thema dat vaak aan bod komt tijdens de trajectbegeleiding.

“We gaan op zoek naar een manier van jezelf verkopen die past bij de starter. Bescheidenheid is vaak een drempel, maar er ontstaat rust als men inziet dat iedereen op zijn eigen manier kan netwerken.”

Nooit te oud voor goede raad “Uiteraard is de mening van je gezinsleden wel belangrijk. Als je partner niet enthousiast is, moet je goed beseffen wat dat betekent. Er zullen vaak moeilijke momenten zijn en wat gebeurt er dan? Maar laat je door de mening of goede raad van anderen niet afschrikken. Als je met een ondernemersidee speelt, is het goed om er met mensen over te praten! Houd er dan wel rekening mee dat anderen er misschien wel andere waarden op nahouden of zelf nooit zelfstandige zijn geweest.”

40

Bij een begeleidingstraject ben je in elk geval gebaat: of het opent je ogen en je kunt jezelf behoeden voor een ondoordachte keuze of je krijgt net het zelfvertrouwen dat je op het goede spoor zit. Elke begeleidingstraject is persoonlijk. De coaches geven goede raad op maat van de kandidaat-starters. Wie kan daar nu te oud voor zijn?

DOORZETTEN

Uit ervaring weet Marianne te vertellen: “Mensen raden het soms sterk af je eigen zaak te beginnen. Ze willen je behoeden voor financiële katers, etc. Dat zijn meestal mensen die erg gehecht zijn aan financiële zekerheid. Of het zijn mensen die hun tijd niet zouden opofferen om iets van henzelf te realiseren, voor hen is dat niet belangrijk. Zij zullen de waarde hiervan niet aanvoelen.” Wie start mag er van op aan dat niet iedereen in de directe omgeving even enthousiast zal reageren. Wie op zo’n moment goed weet wie hij of zij als ondernemer is, kan makkelijk met negatieve reacties omgaan.

Zenitor biedt coaching, training en advies specifiek gericht op ondernemers en vrije beroepen. In het kader van het START 50+- project, geniet elke kandidaat-starter 6 uur gratis coaching van een persoonlijke Zenitor-coach. Meer informatie via www.zenitor.be

41

© UGent, foto Hilde Christiaens

Neem de tijd om je te omringen met de juiste mensen

Jolien Roelandt werkte mee aan een onderzoek over de verschillende initiatieven die het ondernemerschap in Vlaanderen stimuleren. Vanuit de Vakgroep Management, Innovatie en Ondernemerschap (UGent) onderzocht men hoe kandidaat-ondernemers het best omka­ derd kunnen worden. Wij lichtten enkele belangrijke inzichten uit hun onderzoek over startersinitiatieven en vertaalden deze in advies voor startende 50-plussers: omring je met supporters, zie het als een leerproces en kom uit je cocon en netwerk!

42

Omring je met supporters!

DOORZETTEN

Het is dan ook vooral belangrijk voor deze starters die niet zijn opgegroeid in een ondernemersklimaat om “supporters” te vinden. Startersinitiatieven zijn van vitaal belang voor zij die niet kunnen terugvallen op ondernemers in hun nabije familie of kenniskring, legt Jolien uit. “Door in contact te staan met andere starters ervaar je dat je twijfels en onzekerheden er gewoon bijhoren. Elke starter heeft ze. Op het moment dat er een vertrouwensband ontstaat tussen starters, merk je dat ze elkaar enorm kunnen steunen. Ze kunnen met elkaar reflecteren over hun idee en elkaar mentaal steunen op het moment dat ze het even niet meer zien zitten. Je gesteund weten is blijkbaar enorm cruciaal bij ondernemen. Ook een coach die je persoonlijk begeleidt doorheen het traject, kan deze rol vervullen.”

SUPPORTERS

Hoe je omgeving reageert op je ondernemerschapsambitie is een belangrijke factor in het al dan niet ontplooien van je ondernemers­talent. Sommigen krijgen het ondernemerschap met de paplepel mee. Zij kunnen met hun twijfels of vragen altijd terecht bij ervaringsdeskundigen binnen de eigen familie. In zo’n geval vormt de familie een veilige omgeving waarin je een klankbord vindt en een duwtje in de rug wanneer dat nodig blijkt.

Een leerproces dat zelfvertrouwen geeft Dankzij de steun van de Vlaamse overheid voorzien verschillende startersinitiatieven je van een specifieke trajectbegeleiding door een coach. “Wanneer mensen echt aan de slag gaan met hun idee en een trajectbegeleiding doorlopen, geven ze nadien aan dat ze zich een stuk zekerder voelen. Niet alleen op het vlak van ondernemen, maar ook als mens. Ze zitten beter in hun vel. Het zelfvertrouwen is opgekrikt en men heeft nieuwe contacten gelegd.” Dit stelde Jolien vast in het onderzoek. Deelnemers maken in zo’n traject hun idee concreet en gaan het stofferen. Dat geeft altijd

43

nieuwe inzichten. Jolien verklaart het feelgood-effect van een trajectbegeleiding als volgt: “Het is echt een proces van onderzoeken en nadenken. Bijna niemand start met het oorspronkelijke idee, maar het idee evolueert tot iets leefbaars. In een trajectbegeleiding pakken ze het stap voor stap aan. Deze aanpak zorgt voor overzicht. Vaak geeft dit ook een soort van rust. Het al dan niet starten daarna met een eigen zaak is niet het eindpunt. Eigenlijk is een trajectbegeleiding starten het begin van een leerproces waarbij je sowieso een beter zicht krijgt op je toekomst. Los van het feit of er op het einde van de rit de stap wordt gezet naar het ondernemerschap.”

NETWERKEN

De juiste mensen vinden! “Het is belangrijk de tijd te nemen om bij de juiste mensen terecht te komen en om ideeën uit te proberen”, stelde de onderzoekster vast. “Op dit punt biedt bijvoorbeeld de activiteiten-coöperatie natuurlijk echt een veilige leeromgeving. Je hoeft nog geen ondernemersnummer aan te vragen, je kunt namelijk factureren vanuit de activiteiten-coöperatie. Ze volgen je op gedurende 18 maanden en kijken over je schouder mee hoe het gaat met de zaak. Het is een veilige manier om je idee uit te testen. Vaak zie je ook dat 50-plussers hiervoor kiezen. Je loopt eigenlijk geen risico.” Wie echt met zware investeringen zit, komt niet in aanmerking voor activiteiten-coöperaties en zal zelf een investeerder moeten zoeken. Dit laatste blijkt nogal eens het punt te zijn waarop het schoentje gaat knellen. Het vinden van een geschikte zakenpartner, vennoot of investeerder is vaak een kwestie van netwerken. Niet zo evident voor de bescheiden Vlaming, of die nu jong of wat minder jong is.

44

Werk aan je elevator pitch “Netwerken is zeer belangrijk. Zeker ook voor 50-plussers! Vanuit hun werkervaring en expertise zien ze een tekort of een behoefte in de markt. Om op te starten, hebben ze echter financiering en vaak een netwerk nodig. Hoe meer contacten je hebt, hoe makkelijker het is om in contact te komen met de juiste mensen”, licht Jolien toe. Uit het onderzoek blijkt dit toch vaak een aandachtspunt. Ook de vaardigheid om je eigen producten of dienstverlening te verkopen, valt mensen nogal eens zwaar. Als starter kan je werken aan je netwerkvaardigheden en de manier waarop je kort en krachtig je zaak of product voorstelt. De elevator pitch, zoals men dit in het zakenleven noemt, moet goed zitten. Ook dit kan aan bod komen bij een startersinitiatief. Daarnaast bieden startersinitiatieven je vaak de kans om kennis te maken met een netwerk van interessante mensen.

Een startersintiatief, zoals START 50+, biedt een aantal belangrijke voordelen: Je vindt er de nodige mentale steun bij een coach en andere kandidaat-starters, je krijgt nieuwe inzichten in je toekomst als ondernemer en krijgt de kans om je netwerk uit te breiden.

45

50+ en starten met een eigen zaak?

Goed om weten! buitenkant rug 19,5mm

Alle deelnemers van het project START 50+ krijgen er een exemplaar mee naar huis. In aanvulling op de Startersgids komen op de volgende pagina’s volgende onderwerpen in detail aanbod:

Je start je eigen onderneming. Klanten zijn enthousiast over je aanpak. Je gedrevenheid heeft succes. Zo trek je weer nieuwe klanten aan. Al gauw heb je meer mensen nodig. Je bedrijf raakt in een stroomversnelling. En op een mooie dag komt die magische grens van 1 miljoen in zicht. Hoe zorg je nu dat je financiële administratie op orde blijft? Welkom bij Exact. Bij ons vind je software op maat van de KMO! Eenvoudig in gebruik. Online, met lage maandelijkse abonnementskosten. Zonder grote investeringen. Zonder zorgen om updates, back-ups of beveiliging. Werk efficiënt samen met uw accountant of boekhouder in uw online administratie. Ook mobiel, met de Exact Online app.

De Startersgids 2012

Jouw eerste miljoen omzet.

coverwissel NEOS

editie

Met tools en n modelformuliere

2012

op cd-rom

De Startersgids De basis voor elke startende en jonge ondernemer

De software van Exact groeit met je bedrijf mee. En geeft je de vrijheid om succesvol te ondernemen. Exact wat je nodig hebt.

Ook willen groeien met Exact? www.exactonline.be

ISBN 978-94-91463-00-6

Software for your business

aanbevolen door

9 789491 463006

Start-210x297_NL.indd 1 SG_00_cover a-b-c-d_def.indd 10-12

8/03/2012 10:21:47

– Aanvulling 1: Starten vanuit brugpensioen, in hoofd-of bijberoep (p. 47); – Aanvulling 2: Starten vanuit werkloosheid, in hoofd-of bijberoep (p. 51). De Startersgids is te koop voor € 65,- bij de UNIZO-startservice via www.startservice.be of bij de Startlijn op het nummer 078 35 35 65. Bij de opstart van je zaak komt er heel wat administratie kijken. Zenito neemt je deze rompslomp uit handen zodat jij je kan richten op je zaak. Een checklist met alle startvoorwaarden vind je alvast op hun website: www.zenito.be

46

21/03/12 10:13

Starten vanuit brugpensioen, in hoofd- of bijberoep Aanvulling op de Startersgids van UNIZO.

Starten vanuit brugpensioen? Vanaf 1 januari 2012 verandert het “brugpensioen” van naam. Voortaan spreken we van "Stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag". Voor wie wil starten vanuit “werkloosheid met bedrijfstoeslag” gelden, net zoals bij andere uitkeringsgerechtigden, een aantal voorwaarden. Deze voorwaarden verschillen naargelang de situatie. Start de bruggepensioneerde in hoofdberoep of in bijberoep is daarbij een belangrijk uitgangspunt. Ook de aard van de activiteiten speelt een rol. Wie zijn artistieke activiteiten wil gaan commercialiseren in hoofd- of bijberoep, neem het best contact op met zijn uitbetalingsinstelling. De uitoefening van artistieke activiteiten is namelijk onderworpen aan bijzondere regels die niet in deze brochure zijn opgenomen.

Starten vanuit brugpensioen in hoofdberoep Brugpensioen = werkloosheidsuitkering + aanvullende vergoeding brugpensioen De vergoeding in het kader van brugpensioen bestaat uit 2 delen. Het ene deel wordt gevormd door een werkloosheidsuitkering en het andere deel door een aanvullende vergoeding brugpensioen. Het statuut van de bruggepensioneerde wordt in grote mate gelijkgesteld met dat van de werkloze. Bepaalde verplichtingen die

47

eigen zijn aan het statuut van de werkloze zijn ook van toepassing op de bruggepensioneerde. In principe is de uitoefening van een beroepsactiviteit niet verenigbaar met het statuut van een bruggepensioneerde.

Behoud van de aanvullende vergoeding brugpensioen Bij werkhervatting zou de bruggepensioneerde de vergoeding van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening in principe dus verliezen. CAO nr. 17 voorziet evenwel in de verdere uitbetaling van de aanvullende vergoeding. Deze aanvullende vergoeding is dus perfect cumuleerbaar met inkomen uit een tewerkstelling als zelfstandige, op voorwaarde dat deze zelfstandige activiteit plaatsvindt bij een andere opdrachtgever dan de werkgever die de bruggepensioneerde werknemer ontslaan heeft.

De hoogte van de aanvullende vergoeding brugpensioen De werkloosheidsuitkering die aan de bruggepensioneerde toegekend wordt, bedraagt 60% van de laatste bruto bezoldiging. Het loon is begrensd tot een bedrag van € 78,4354 per dag of € 2.039,32 per maand. Dit betekent dat de RVA geen rekening houdt met het loon dat deze bedragen overschrijdt. De collectieve arbeidsovereenkomst nr. 17 voorziet dat het bedrag van de aanvullende vergoeding brugpensioen gelijk is aan de helft van het verschil tussen het netto referteloon en de werkloosheidsuitkering. Het netto referteloon is gelijk aan het brutoloon van de refertemaand (in principe de laatste maand van tewerkstelling) verminderd met de persoonlijke socialezekerheidsbijdrage en de bedrijfsvoorheffing. Het bekomen resultaat wordt afgerond tot de hogere euro. Het brutoloon wordt begrensd. U kunt het huidige begrensde bedrag op de site van de Nationale arbeidsraad terugvinden: http://www.cnt-nar.be >> CAO bedragen >> -CAO 17. Sectorale collectieve arbeidsovereenkomsten of collectieve arbeidsovereenkomsten op bedrijfsniveau kunnen voorzien in hogere aanvullende vergoedingen.

48

Over het algemeen ontvangt de bruggepensioneerde iedere maand het bedrag van de aanvullende vergoeding tot aan de pensioengerechtigde leeftijd (65 jaar). U moet de debiteur van uw aanvullende vergoeding verwittigen wanneer u het werk hervat als zelfstandige in hoofdberoep. U moet hem of haar eveneens verwittigen wanneer deze beroepsactiviteiten een einde nemen.

Wat als ik stop als zelfstandige? U mag uw “werkloosheid met bedrijfstoeslag” onderbreken (ook wel opschorten genaamd) om u als zelfstandige in hoofdberoep te vestigen. U hebt opnieuw recht op werkloosheidsuitkeringen en op uw statuut van werkloze met bedrijfstoeslag, ongeacht de duur van de onderbreking.

Starten vanuit brugpensioen in bijberoep Als u met brugpensioen bent, mag u als zelfstandige in bijberoep starten tijdens het brugpensioen of beter gezegd de “werkloosheid met bedrijfstoeslag”. Er gelden echter – net als voor 50-plussers met een werkloosheidsuitkering – wel beperkingen op het vlak van inkomen, van arbeidsuren, beroepskeuze... De voornaamste beperkingen op een rijtje:

Tijdstip van de activiteiten Wanneer u de activiteit uitoefent tussen 7 uur en 18 uur, verliest u voor die dag uw uitkering. Wanneer u de activiteit op zaterdag of zondag uitoefent (ongeacht het uur), verliest u een uitkering voor elke zaterdag waarop u werkt en een uitkering ter compensatie van de activiteit op zondag.

Aard van de activiteiten Sommige activiteiten mogen niet of in beperkte mate worden uitgeoefend tijdens het stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag:

49

–– activiteiten die enkel na 18 uur worden uitgeoefend (bv.: nachtwaker); –– activiteiten in de horecasector (hotels, restaurants, drankgelegenheden) of in de vermakelijkheidsondernemingen: –– activiteiten behorende tot de beroepen van leurder of reiziger (verkoop aan huis of op markten) of van verzekeringsagent of -makelaar. Deze activiteiten mogen toch uitgeoefend worden indien zij van gering belang zijn. Het is altijd aangewezen contact op te nemen met uw uitbetalingsinstelling of het werkloosheidsbureau te raadplegen om uit te maken of de activiteit al dan niet van gering belang is.

De hoogte van de aanvullende vergoeding brugpensioen U mag de inkomsten van uw activiteit cumuleren met uw werkloosheid met bedrijfstoeslag, maar in beperkte mate. Het dagbedrag van uw werkloosheidsuitkering zal verminderd worden met het gedeelte van het inkomen uit uw activiteit boven € 13,17 per dag. Als u de totale jaarlijkse inkomsten uit uw activiteit (de inkomsten uit de activiteit van de zaterdag en de zondag of van een andere dag tussen 7 en 18 uur inbegrepen), deelt door 312, krijgt u het dagbedrag van de inkomsten uit deze activiteit. Als zelfstandige hebben we het hier over het jaarlijkse netto belastbaar inkomen (= bruto - lasten). Bijvoorbeeld, indien het dagelijkse netto-inkomen van uw bijberoep € 16,88 bedraagt, zal het dagbedrag van uw werkloosheidsuitkering met € 3,71 verminderd worden (€ 16,88 euro - € 13,17 = € 3,71). Je moet altijd toestemming vragen aan de RVA. Het recht op uitkeringen kan u echter worden ontzegd door de directeur van het werkloosheidsbureau, zelfs voor de dagen waarop u geen activiteit verricht, indien uw activiteit niet of niet langer het karakter heeft van een bijberoep doordat het aantal arbeidsuren dat u daaraan besteedt, of het bedrag van de inkomsten, te hoog is. Bron: Mag u werken als werkloze met bedrijfstoeslag? (http://www.rva.be)

50

Starten vanuit brugpensioen en werkhervattingstoelage? Werklozen met bedrijfstoeslag die zich als zelfstandige vestigen, hebben geen recht op de werkhervattingstoeslag, zelfs wanneer ze dit stelsel hebben geweigerd of afstand deden van de bedrijfstoeslag.

Meer informatie De informatie voor dit artikel is afkomstig van http://www.rva.be en de brochure “Wegwijs in de overstap van werkzoekende zelfstandige” van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg. De meest recente brochure kan u terugvinden op www.werk.belgie.be

Starten vanuit de werkloosheid, in hoofd- of bijberoep Aanvulling op de Startersgids van UNIZO.

Starten vanuit werkloosheid Je wordt niet zomaar van de ene dag op de andere zelfstandige. Er valt veel voor te bereiden voor men echt aan de slag gaat... en alvorens men de eerste inkomsten ziet. Als startende ondernemer kan je daarom terugvallen op een aantal regelingen: 1. Een werkloosheidsuitkering tijdens een voorbereidingsperiode van max. 6 maanden; 2. Een werkloosheidsuitkering tijdens het volgen van een opleiding; 3. Een werkhervattingstoelage als steuntje in de rug voor 50-plussers;

51

4. De starterslening voor uitkeringsgerechtigden; 5. Een werkloosheidsuitkering tijdens een voorbereidingsperiode met een activiteitencoöperatie; 6. Een werkloosheidsuitkering tijdens het uitoefenen van een zelfstandige activiteit in bijberoep.

Je opstart voorbereiden met behoud van je uitkering Om gedurende de voorbereidingsperiode over een toereikend inkomen te beschikken, kan de vergoede werkloze, mits toelating, zijn uitkeringen blijven ontvangen, gedurende maximum zes maanden. Al wie een vergoede werkloze is en zich als zelfstandige wil vestigen, kan de toelating vragen om de volgende voorbereidende activiteiten uit te voeren: –– studies betreffende de haalbaarheid van het vooropgestelde project zoals het maken van marktstudies,…; –– het inrichten van lokalen en de installatie van materiaal zoals het huren of het kopen van een handelszaak of van kantoren, het aanschaffen van productiegoederen,…; –– het leggen van de nodige contacten voor de inwerkingtreding van het project zoals het zoeken van vennoten, leveranciers en geldschieters of het aanwerven van personeel (die men echter nog niet mag tewerkstellen); –– het vervullen van administratieve formaliteiten zoals het ondernemen van de nodige stappen met betrekking tot het handelsregister, de BTW en de sociale zekerheid. Deze toelating wordt maar éénmaal verleend. Vanaf het ogenblik dat de werkloze effectief zijn zelfstandige activiteit uitoefent, verliest hij het recht op uitkeringen. Als de werkzoekende na verloop van de voorbereiding (maximum 6 maand) beslist zich niet als zelfstandige te vestigen, blijft zijn recht op werkloosheidsuitkeringen behouden.

52

Op de schoolbanken met behoud van je uitkering Wie een uitkering ontvangt, is verplicht zich te houden aan een aantal voorwaarden zoals bv. beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt. Bij de RVA kan je een vrijstelling aanvragen voor deze verplichtingen om jezelf bij te scholen met het oog op het starten van een eigen zaak. Zo kan je met behoud van je uitkering een opleiding volgen georganiseerd door een erkend centrum voor opleiding van de middenstand (Syntra, IFAPME, Espace formation PME). De cursussen waarvoor vrijstelling kan worden gevraagd zijn dagcursussen die tijdens de week doorgaan. De vrijstelling wordt toegekend voor de duur van de opleiding, met inbegrip van de vakantieperiodes, maar is beperkt tot één jaar. Ze kan worden verlengd wanneer de werkloze één jaar van de opleiding heeft gevolgd en geslaagd is. De werkloze kan die vrijstelling slechts eenmaal krijgen. Om in aanmerking te komen voor deze vrijstelling moet de werkloze: –– ofwel sinds tenminste twee jaar zijn studies of leertijd hebben beëindigd en tenminste 312 dagen uitkering hebben genoten in de loop van de twee jaar voorafgaand aan het begin van zijn opleiding; –– ofwel tenminste 624 dagen uitkering hebben genoten in de loop van de vier jaar voorafgaand aan het begin van de opleiding.

50-plusser ontvangt werkhervattingstoelage als steuntje in de rug Het betreft een vergoeding die door RVA wordt toegekend als aanvulling op het inkomen aan een werkloze van 50 jaar of ouder die het werk hervat als zelfstandige in hoofdberoep. De werkhervattingstoeslag van onbepaalde duur bedraagt €186,51 per maand en wordt toegekend gedurende de hele periode van zelfstandige activiteit, tot aan het rustpensioen. Deze werkhervattingstoeslag

53

kan tijdelijk (indien minder dan 20 jaar beroepsverleden) of voor onbepaalde duur (indien 20 jaar beroepsverleden of meer) worden toegekend. Aan deze werkhervattingstoelage zijn een aantal voorwaarden verbonden: –– de uitkeringsgerechtigde moet volledig werkloze zijn (geen brugpensioen); –– in de eerste 6 maanden geen activiteiten verrichten voor zijn vroegere werkgever; –– nog niet de pensioengerechtigde leeftijd bereikt hebben en nog geen recht hebben op een volledig rustpensioen.

De starterlening van het Participatiefonds Een eigen zaak zonder geld starten kan zeer lastig worden en voor werklozen is het vaak niet gemakkelijk om krediet te krijgen. Daarom stelt het Participatiefonds een Startlening voor aan de niet-werkende werkzoekenden die een zelfstandige activiteit willen opstarten. Het Participatiefonds draagt eveneens bij tot de begeleiding van de werkzoekende aan wie een startlening werd toegekend. Eens het krediet van het Participatiefonds is toegekend, kan de begunstigde een begeleiding volgen tijdens de eerste 18 maanden van de zelfstandige activiteit. Om een Startlening te verkrijgen moet je voldoen aan volgende voorwaarden: –– een niet werkende werkzoekende zijn sinds ten minste 3 maanden; –– een uitkeringsgerechtigde volledig werkloze zijn of wachtuitkeringen of het leefloon genieten; –– je moet zelfstandige in hoofdberoep willen worden door –– ofwel alleen te werken; –– ofwel vennoot te worden van andere partners om samen een onderneming op te richten of over te nemen; –– ofwel een werkende vennoot van een bestaande vennootschap te worden.

54

Het Participatiefonds oordeelt over de bekwaamheid van de kandidaat en over de haalbaarheid van het project: de leefbaarheid van de onderneming en de terugbetalingscapaciteit. De aanvrager van de starterslening brengt zelf één vierde van het bedrag van de gevraagde lening in.

Samenwerken met een activiteitencoöperatie Een activiteitencoöperatie is een vennootschap met sociaal oogmerk en heeft als doel kandidaat-ondernemers te adviseren, begeleiden, coachen en ondersteunen bij de uitoefening van hun activiteiten ter voorbereiding van een zelfstandige activiteit in hoofdberoep. Tijdens de duur van de overeenkomst met de activiteitencoöperatie – maximum 18 maanden – kan de vergoede werkloze een vrijstelling bekomen van een aantal verplichtingen als werkloze. Wanneer men zich niet vestigt als zelfstandige op het einde van de vrijstelling kan men verder recht blijven houden op werkloosheidsuitkeringen. De vergoede werkloze moet een overeenkomst sluiten met een erkende activiteitencoöperatie en al gedurende een bepaalde periode een vergoede werkloze zijn. Wie ouder is dan 50 jaar moet gedurende minstens 78 dagen werkloosheids- of wachtuitkeringen genoten hebben in de loop van de maand van de ondertekening van de overeenkomst met de activiteitencoöperatie en de 9 maanden daaraan voorafgaand. De voordelen toegekend tijdens de overeenkomst mogen niet meer bedragen dan € 2 per arbeidsuur gepresteerd in het kader van deze overeenkomst. Indien men de 6 maanden voorafgaand aan de vestiging als zelfstandige in hoofdberoep verbonden was door een overeenkomst met een activiteitencoöperatie als kandidaat-ondernemer behorende tot de doelgroep, kan eventueel een acco-werkhervattingstoeslag toegekend worden. Die uitkering wordt toegekend door de RVA, en is bedoeld als aanvulling op de inkomsten als zelfstandige tijdens de startperiode van de zelfstandige activiteit. Indien de

55

werkloze 50 jaar of ouder was op het ogenblik dat hij zich vestigt als zelfstandige, dan ontvangt hij niet de acco-werkhervattingstoeslag, maar wel de gewone werkhervattingstoeslag.

Starten in bijberoep met behoud van je uitkering Je kunt van je zelfstandige activiteit je hoofdberoep maken, of je bijberoep. Je bent zelfstandige in bijberoep als je naast je zelfstandige activiteit: –– of minstens halftijds werkt; –– of recht op een rust- of invaliditeitspensioen opbouwt via loopbaanonderbreking of tijdskrediet of opzegvergoeding; –– of een werkloosheidsuitkering, een ziekte- of invaliditeitsuitkering of brugpensioen ontvangt. De grondregel is dat een uitkeringsgerechtigde die een zelfstandige activiteit wenst uit te oefenen steeds contact moet opnemen met zijn uitbetalingsinstelling (syndicaat of HVW). Ook wie zijn artistieke activiteiten wil gaan commercialiseren in hoofd- of bijberoep, neem best contact op met zijn uitbetalingsinstelling. De uitoefening van artistieke activiteiten is onderworpen aan bijzondere regels. Om te starten in bijberoep moet je net dezelfde stappen doorlopen als voor een hoofdberoep. Het belangrijkste verschil is dat je als zelfstandige in bijberoep blijft genieten van de sociale voordelen uit het andere sociale stelsel waaraan je onderworpen bent door je hoofdactiviteit of je speciale statuut. Uiteraard ben je gebonden aan een aantal voorwaarden om van deze sociale voordelen te blijven genieten. In tegenstelling tot andere uitkeringsgerechtigde werklozen kunnen 50-plussers nog in bijberoep zelfstandige worden. Wie een uitkering ontvangt, is verplicht zich te houden aan een aantal voorwaarden zoals bv. beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt. Bij de RVA kan je een vrijstelling genaamd “oudere werkloze” aanvragen. Wie deze vrijstelling krijgt, mag aan de slag in bijberoep.

56

Het is dus enkel mogelijk een bijberoep te beginnen gedurende de werkloosheid voor de werkloze van 50 jaar die de vrijstelling “oudere werkloze” geniet. Het recht op uitkeringen kan u echter worden ontzegd door de directeur van het werkloosheidsbureau, zelfs voor de dagen waarop u geen activiteit verricht, indien uw activiteit niet of niet langer het karakter heeft van een bijberoep doordat het aantal arbeidsuren dat u daaraan besteedt, of het bedrag van de inkomsten, te hoog is. In elk geval geldt voor de werkloze van 50 jaar of meer die nog als zelfstandige in bijberoep wil starten een aantal voorwaarden: –– je moet het bijberoep aangeven; –– je mag de activiteit niet verrichten tussen 7 en 18 uur tijdens de week (van maandag tot vrijdag). Op zaterdag en zondag kunt u echter deze activiteit wel verrichten tussen 7 en 18 uur. In dit geval verliest u een uitkering per gewerkte zaterdag of zondag (zelfs indien u werkt na 18 u en/of vóór 7u). Er zijn ook een aantal activiteiten vastgelegd die niet bijkomstig verricht worden gedurende de werkloosheid: –– de activiteit in een beroep dat alleen na 18 uur wordt uitgeoefend (bijvoorbeeld nachtwaker); –– de activiteiten die verboden zijn krachtens de wet van 6 april 1960 betreffende de uitvoering van bouwwerken. Voor meer informatie, gelieve uw uitbetalingsinstelling te raadplegen); –– een beroep van de horecasector (hotels, restaurants en drankgelegenheden) of van de vermaakondernemingen, van leurder, reiziger (verkoop van goederen aan huis of op markten); –– de activiteiten van verzekeringsagent of -makelaar. Tenzij deze activiteiten van gering belang zijn. Het toepassen van de wetgeving op het vlak van starten als zelfstandige in bijberoep met behoud van een uitkering is niet altijd eenvoudig. Wie zelfstandige in bijberoep wil worden tijdens het

57

ontvangen van een uitkering, kan best contact opnemen met zijn uitbetalingsinstelling (syndicaat of HVW) om zijn of haar individuele situatie te bespreken.

Mag je jouw bestaand bijberoep als zelfstandige blijven uitoefenen met behoud van je uitkering? In principe mag je geen zelfstandige activiteit uitoefenen tijdens je werkloosheid. Wél mag je een bijberoep dat je reeds had toen je nog niet werkloos was, verderzetten na de werkloosheid, weliswaar onder strikte voorwaarden: je moet een aangifte doen, je moet de activiteit al minstens 3 maanden uitoefenen voor je werkloos was, je mag je activiteit enkel binnen bepaalde uren uitoefenen, je inkomsten moeten beperkt blijven en je zelfstandige activiteit moet een bijkomstig karakter hebben. In principe kan je niet in een vennootschap aan de slag en mag je de activiteiten niet dagdagelijks op weekdagen tijdens de kantooruren uitoefenen. Wie zelfstandige in bijberoep wil blijven tijdens het ontvangen van een uitkering, kan best contact opnemen met zijn uitbetalingsinstelling (syndicaat of HVW) om zijn of haar individuele situatie te bespreken.

Meer informatie De informatie voor dit artikel is afkomstig van http://www.rva. be en de brochure “Wegwijs in de overstap van werkzoekende zelfstandige” van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg. Voor de meeste recente brochure kan je terugvinden op www.werk.belgie.be

58

START 50+, startersinitiatief gericht op 50-plussers

Deze pocket verscheen in het kader van het project START 50+. Het project START 50+ biedt een reeks van infosessies aan op maat van 50-plussers. De 50-plussers die deelnemen aan dit project ontvangen deze pocket samen met De Startersgids. Naast de infosessies kunnen zij een individueel coachingstraject starten. Tijdens het coachingstraject verwerven ze inzicht in hun kwaliteiten en valkuilen op weg naar het ondernemerschap. Zij krijgen beter zicht op de stappen die nodig zijn om uiteindelijk hun dromen te realiseren. Sommige dromers komen met beide voeten terug op de grond en sommige twijfelaars worden durvers. Meer projectinformatie: www.starten50plus.be Dit initiatief kwam tot stand met de steun van het Agentschap Ondernemen, Neos vzw, UNIZO Startersservice, Zenito sociaal verzekeringsfonds en Integraal vzw en Zenitor. Deze publicatie kon tot stand komen dankzij de steun van:

59

Neos is een vereniging voor senioren met goesting. Neos bedient de meerwaardezoeker op z’n wenken met de beste gidsen, de nieuwste musea, de origineelste reizen en de fijnste feesten. In deze bonte mix van activiteiten vormt kwaliteit steeds de rode draad. Maar er is meer. Neos vzw zet zijn schouders onder projecten die heel concreet ouderen de kans geven om hun expertise en professionele ervaring te blijven inzetten. Momenteel lopen de campagnes “Energieconsulenten” (senioren aanzetten om energiebesparende maatregelen te treffen) en “Start 50+” (50-plussers motiveren om te ondernemen). – www.neosvzw.be – tel. 02/238 04 91

Zenitor biedt coaching, training en advies specifiek voor ondernemers en vrije beroepers. www.zenitor.be – tel. 02/238 07 50

Alle startinformatie voor je eigen zaak. Persoonlijk advies, infosessies, een Startsimulator voor jouw zaak en een site boordevol informatie. UNIZO Startersservice garandeert je een geslaagde start. UNIZO staat voor Unie van Zelfstandige Ondernemers. UNIZO telt 85.000 leden en is daarmee de grootste ondernemersorganisatie van Vlaanderen en België – www.unizo.be/uwzaakstarten – tel. 078 35 39 39 – e-mail [email protected].

60

Betere zekerheid voor ondernemers, daar werkt Zenito aan. Elke dag. Ontdek hoe u met Zenito de start van uw zaak perfect voorbereidt. Hoe wij uw bedrijf helpen lanceren, hoe wij zorg dragen voor uw (sociale) zekerheid, van voor de start tot na uw pensioen. Bij Zenito Ondernemingsloket kan je terecht voor alle opstartformaliteiten. Zenito Sociaal Verzekeringsfonds biedt u doorheen uw loopbaan een persoonlijke begeleiding voor uw sociale zekerheid. En Zenito Aanvullend Pensioen staat u met raad en daad bij in de opbouw van een aanvullende sociale bescherming. Meer info: www.zenito.be – Tel. 02/238 04 11 Integraal vzw, de 50+ ondernemerswerking van UNIZO en Zenito Sociaal Verzekeringsfonds is jouw adviseur bij pensioenvoorbereiding, toekomst- & eindeloopbaanplanning en bedrijfsoverdracht. Je kunt er terecht voor tal van praktische infosessies, seminaries, ondernemersconferenties, informatie- en adviesmarkten, netwerkmomenten, publicaties en nuttige tools. www.integraalvzw.be

61

De sluimerende ondernemersmentaliteit bij 50+ aanwakkeren?

Wat is daarvoor nodig? Wat is daarbij belangrijk? De inzichten en de inspiratie die mijn eigen parcours met zich meebrengt, deel ik graag met u. Anderhalf jaar geleden nam ik afscheid van Duval Guillaume, het reclamebedrijf dat ik samen met mijn partner Guillaume Van der Stighelen in 1996 uit de grond had gestampt. We verkochten Duval Guillaume in 2006 op het hoogtepunt van onze roem en economisch succes, maar moesten nog wel 5 jaar hard doorgaan om de waarde van ons bedrijf uitbetaald te krijgen. Ondertussen begint het bij mij al weer te jeuken. De energie en de ideeën, die blijven komen. Dit geeft mij het gevoel minstens 10 jaar jonger te zijn dan wat mijn paspoort zou verraden. Bovendien moedigt de bedrijfswereld mij aan om met hen te blijven meedenken in deze snel veranderende wereld.

62

De financiële crisis sloeg een gat in de marketingbudgetten van de meeste bedrijven en de digitale revolutie via sociale netwerken en mobiele applicaties nam de wind uit de zeilen van de reclame­ agentschappen. Nog nooit was het vak van de marketing en reclame zo boeiend en de vernieuwing in de markt zo fundamenteel. We zullen een nieuwe marketingindustrie moeten bouwen waarbij we via technologie de brug tussen merken en mensen maken. Zo’n compleet nieuwe marketingomgeving, dat prikkelt mij! Ondertussen broed ik dan ook op een plan om een nieuw mar­ keting­collectief te bouwen waarin elke ondernemer zijn autonomie bewaart, maar toch deel uitmaakt van een groter geheel. Dit collectief van digitale en creatieve bedrijven vormt een nieuw soort reclameagentschap waar grote bedrijven een beroep op kunnen doen en waar de deelnemers anders nooit toegang tot hadden. Terwijl ik zelf volop aan het overwegen ben om opnieuw te ondernemen, besef ik maar al te goed dat dit op latere leeftijd niet voor iedereen is weggelegd. Zelf stel ik vast dat voor wie wil ondernemen op latere leeftijd, mentale fitheid en ondernemingsdrang twee sleutelingrediënten zijn. Vandaag is onze wereld permanent in beweging en de technologische omwentelingen volgen elkaar op als een bad met de kraan open en de stop uitgetrokken. Vaak worden we daar moe van en laten we de rol schieten. Het gaat ons te snel. We hebben het gevoel er geen vat meer op te hebben. Voor wie wel leergierig genoeg is om te kunnen omgaan met nieuwe technologie en ook de energie heeft om dit te koppelen aan ervaring, is er nog een wereld aan mogelijkheden. Zelf bleek ik excellent te zijn in het bouwen van een “ideeënfabriek” en het verkopen van ideeën. Ook in mijn toekomstig ondernemersidee wil ik mijn grootste talent op die manier inzetten. Voor mij is ondernemen dan ook een vorm van zelfexpressie. Hoe graag ik ook fiets, golf of reis, iets bouwen waarin je het beste van jezelf kan geven, geeft nog altijd de grootste voldoening. Eerlijk

63

gezegd, ik kan me ook niet voorstellen dat ik niet meer actief zou zijn. Actief ouder worden is een belangrijke bron van levensvreugde die ik iedereen toewens. Mijn ervaring in de reclamewereld leerde mij: iedereen heeft ideeën. De behoefte aan goede inzichten en ideeën is er altijd. Investeren in projecten waarbij 50-plussers in het bijzonder worden aangemoedigd om met hun ondernemersidee naar buiten te komen, is dan ook geen overbodige luxe. Is de tijd rijp voor mijn idee? Misschien is dat de vraag die we ons als 50-plusser kunnen stellen. Misschien begint het dan ook bij u te borrelen.

André Duval Mede-oprichter van het reclamebureau Duval Guillaume

Deze publicatie kwam tot stand met de hulp van: André R. Duval, Walther De Reuse, Magda Laenen, Hilde Hurts, André De bruyn, Ingrid Van der Auwera, Wilfried De Koker, Marianne van der Wielen en Jolien Roelandt . Ronny Lannoo, Ilse Feryn, Nadia De Peuter, Freya Verwaeren, FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg. Dank u! Katrien Van Hoe, namens Neos vzw

64

breekt voor de andere een levensfase aan waarin uitgestelde plannen of onvervulde dromen eindelijk worden verwezenlijkt. Maar tussen dromen en daden staan soms wetten, praktische bezwaren of persoonlijke twijfels.

Ben ik niet te oud om nog een zaak te starten? Zou ik nog durven investeren op mijn leeftijd?  Kan ik starten vanuit brugpensioen? Seniorstarters hebben zo hun eigen specifieke twijfels bij het starten van een eigen zaak. Deze pocket wil 50-plussers inspireren en motiveren om hun eigen kansen als ondernemer te onderzoeken. Tips en advies van experts, nuttige informatie over starten vanuit werkloosheid of brugpensioen en vijf boeiende getuigenissen van 50-plussers die starten met een eigen zaak.

Hilde verhuurt een vrouwvriendelijke toiletwagen “’t Krochtje”. Een uniek concept waarbij Hilde vrouwen leert zelfverzekerd boven een urinoir staan. Wilfried herstelt elektromechanische apparatuur. Als een echte MacGyver gaat hij op zoek tot hij de oplossing vindt. Magda opent binnenkort een “Carrefour Express”. Het wordt een buurtwinkel met een bedrijfsfilosofie en een bankje voor de deur. André verkoopt lichaamsverzorgingsproducten. Zijn merk “DB Healthcare“ is het enige 100% Belgische merk op onze markt. Ingrid opent het “Slakkenhof”, de eerste slakkenboerderij in Vlaanderen. Een portie wijngaardslakken bestellen, kan zelfs online. Deze pocket is een publicatie in het kader van START 50+. Dit project richt zich tot deze 50-plussers die rondlopen met het idee om op oudere leeftijd een nieuwe carrière als

S TA R T 50+ Hoezo, te oud om te ondernemen? Starten met een eigen zaak voor 50-plussers

Terwijl de éne 50-plusser al uitkijkt naar het pensioen om te genieten van de rust,

Hoezo, te oud om te ondernemen?

ondernemer uit te bouwen.

Starters initiatieven Vlaanderen ISBN 978-94-91463-12-9

www.uitgeverijminerva.be

9

789491 463129

Starten met een eigen zaak voor 50-plussers