Hoe word ik (g)een rat
Inleiding...........................................................................................................................................2 Hoe word ik een rat, theorie.........................................................................................................3 Krachtenveldanalyse.....................................................................................................................5 Opdracht; krachtenveldanalyse...................................................................................................6 Feedback.........................................................................................................................................7 Ontwikkelplannen ..........................................................................................................................8
Inleiding De verschillende commissies en het LGB stellen zich aan elkaar en aan de nieuwe leden voor. De commissie ethiek is, ondanks afwezigheid van verschillende leden, een goedbezette commissie. Het LGB en de commissies kwaliteit en onderwijs kunnen nog wat versterking gebruiken. Voor de cie. onderwijs geldt dat zij met name uit de GGZ en de Gehandicaptenzorg op zoek zijn naar versterking, vooral uit het werkveld. Op dit moment is het merendeel van de mensen afkomstig uit de onderwijswereld. Ook vanuit het kleinschalig wonen kan de commissie nog versterking gebruiken. De cie. Kwaliteit kan uit alle sectoren nog leden gebruiken. Voor het LGB zijn hierover geen uitspraken gedaan. De aanwezigen vullen een test in die een indicatie geeft in hoeverre je een rat bent. Vervolgens gaat iedereen op volgorde van 'rattigheid' staan. Het blijkt dat de grootste groep van de kaderleden in de middencategorie, de juniorrat, valt. Watten-rat (stomme rat): Je staat onschuldig in de wereld. Erg charmant. Maar toch komt er ook voor jou een moment om je naïviteit en onschuld te verliezen. Want je werk wordt complexer. Verzet je niet tegen het slechte van de wereld, bekijk het en doe er wat mee. Junior-rat (sluwe rat): Het begint wat te worden. Je hebt inmiddels al wat rattigheid in je repertoire zitten. Volmaakt is het nog niet. Je zult nog behoorlijk wat blunders moeten maken om het vak van rat te leren. Probeer je eens te verplaatsen in je directeur of manager. Daar zul je profijt van hebben. Slimme rat (gore rat): Hé, je bent al een slimme rat! Je weet te verliezen, te winnen. Je hebt het spel om de macht door. Je bent of een natuurtalent of iemand die toch al wat butsen heeft opgedaan. Denk je wel aan de nadelen van rattigheid, zoals machtswellust en dus zelf op die heerlijke stoel van de directeur willen zitten, vervreemding van je collega's en achterban, verlies van integriteit? Anders word je ook nog gevaarlijk of gek.
2
Hoe word ik een rat, theorie Theorie van Joep Schrijvers: Iedere organisatie kent een formele hiërarchie. Op basis van deze hiërarchie heeft iedereen een positie, met een bepaalde macht. Daarnaast bestaat ook altijd een informele hiërarchie. Deze kan heel anders zijn dan de formele hiërarchie. Soms zijn deze (grotendeels) in overeenstemming met de formele structuur, maar soms loopt dit er ook dwars doorheen. De sleutelfiguren zijn de mensen die de besluiten nemen. Binnen CNV Verzorging en Verzorging is Marga een sleutelfiguur. Daniëlle heeft informeel een sleutelpositie. Daarnaast heeft het Bestuur een sleutelrol, in de zin dat zij besluiten kunnen nemen tot bijvoorbeeld het opheffen van de beroepsinhoudelijke belangenbehartiging vanuit de vakbond. Wel is het zo dat een dergelijk besluit nog door de AV moet, wat maakt dat ook de AV een sleutelpositie heeft. Inhoudelijk heeft het LGB een sleutelpositie. Formeel heeft het LGB de "macht" om de commissies de koers te laten wijzigen. Mensen die beslissingen nemen zijn beïnvloedbaar. Het is belangrijk te weten hoe je deze mensen kunt beïnvloeden. Mensen praten met anderen over wat er speelt, buiten de officiële structuren om. Deze mensen hebben veel invloed op de kant die je met besluiten op gaat. Dit zijn de hofhoudingen van de sleutelfiguren. Dat kunnen vertrouwelingen van sleutelfiguren zijn, maar ook poortwachters (zoals secretariaten). Als je goed contact hebt met een poortwachter, kun je bijvoorbeeld afspraken in een agenda (laten) plannen. Tot slot behoren tot deze mensen ook de goeroes. Dat zijn de mensen die visie hebben en dit ook goed uit kunnen dragen. Daar wordt naar geluisterd. Goeroes zijn mensen met een verhaal. Op het gebied van ethiek is bijvoorbeeld Marianne zo'n goeroe, op het gebied van onderwijs zijn Anneke en Wim voorbeelden. Naast goeroes heb je ook opinieleiders. Die behoren tot de groep overige spelers. Dit zijn niet zozeer mensen die zelf zaken bedenken en in gang zetten, maar mensen op wie anderen wachten om besluiten te nemen. Mensen die dus 'geroemd' worden om hun besluiten en daarmee gevolgd. Andere overige spelers zijn de kliekjes. Mensen die elkaar kennen en beïnvloeden. Kliekjes kunnen veranderingen maken en breken. Dus zijn ze belangrijk om te kennen en rekening mee te houden.
3
Hoe kom je te weten waar de verschillende spelers mee bezig zijn? In ieder geval zorgen dat je goed op de hoogte bent. Door stukken te bestuderen, door mensen uit te horen, door te zoeken naar mensen met wie je coalities kunt vormen, bondgenoten. Gelijke belangen zoeken. Ook is het belangrijk om ondersteunend personeel te kennen en gebruiken. Voor CNV Verzorging en Verpleging zijn Marga, Daniëlle en Gina belangrijke contactpersonen. Daarbij is Gina een poortwachter. Zij heeft toegang tot agenda’s en kan afspraken tot stand brengen. Naast de informatieknooppunten als koffie-automaten en de kantine, heb je tegenwoordig ook de digitale informatieknooppunten. Zoals twitter, linkedIn, etc. Het is bij deze vorm van informatieknooppunten wel belangrijk goed na te denken welke informatie je hierop deelt. Dit wordt namelijk openbaar en de informatie reist soms sneller dan je zelf door hebt (of wenst). Op grotere studiedagen en congressen kan het interessant zijn om te kijken wie wie opzoekt in pauzes. Dit om in kaart te brengen hoe je je spel kunt spelen.
4
Krachtenveldanalyse Van al deze informatie kun je een krachtenveldanalyse maken, een schematisch overzicht van het onderwerp en alle krachten eromheen die (positieve of negatieve) invloed hierop uitoefenen. Dit kan per onderwerp verschillend zijn. Je kunt dit doen rondom een club (LGB of commissie) of rondom een thema (beroepstrots). Vervolgens kun je met deze krachtenveldanalyses aan het werk. Je hebt dan altijd bronnen van macht en invloed. Bronnen van macht zijn: • het monopolie (bijv. een beroepsregister met een keurmerk): CNV Verzorging en Verpleging heeft een monopolie op het gebied van zorgethiek. Als andere partijen willen praten met mensen die op dit gebied invloed hebben, is de kans groot dat ze zich tot ons richten. • formele structuren: het kennen van de formele structuur maakt dat je invloed kunt uitoefenen. • het faciliteren van processen: kennen van processen om daar invloed op uit te kunnen oefenen. Bijvoorbeeld de macht van de ICT. ICT kan digitale processen faciliteren. Binnen CNV Verzorging en Verpleging heeft Yfke hierin een belangrijke positie als contentbeheerder van zorgethiek. • de netwerken: sommige mensen kunnen goed netwerken. Zij bezoeken bijeenkomsten en doen daar contacten op. Marianne is een goed voorbeeld van zo iemand binnen onze club. • het lijfelijke: bijvoorbeeld het aantal leden dat wij vertegenwoordigen. Dat zijn ruim 12.000 leden, dat geeft macht. • de 'vrijwillige onderwerping': het kan soms werken om je zwakte uit te drukken om zo macht te verwerven. "ik kan het niet allemaal in mijn eentje". Op dat moment kan het zijn dat mensen je gaan ondersteunen. • de betovering: mooie verhalen vertellen, emoties gebruiken. Dus zielig doen, boos zijn, etc. En deze emotie groter maken dan ie werkelijk is. Als je wilt gaan ratten, is het verstandig je te laten leiden door duidelijke uitgangspunten en steeds voor ogen te hebben wat je wilt bereiken. Werk daarbij planmatig en zorg dat je tijd, energie, vaardigheden en ruilmiddelen hebt. Zorg voor een goede beheersing van je emoties en zet deze doelbewust in. Wees ook pragmatisch.
5
Bij het verzamelen van contacten/visitekaartjes is het belangrijk te weten wat je wilt bereiken. Gaat het om kwantiteit (ik ben belangrijk, ik heb veel contacten) of om kwaliteit (welke mensen heb ik in mijn omgeving nodig). Om te zorgen dat je positie hebt, kan het werken jezelf groter te maken. Doen alsof je ergens meer van af weet dan dat werkelijk het geval is. Of door je woordkeuze. Bijvoorbeeld kernachtig praten. Dat kan kracht en zekerheid uitstralen. Een ander goed machtsmiddel is de wet. Deze uit de kast halen als je er zelf beter van wordt. Dus slim inzetten van kennis van wetgeving (en soms ook bewust achterwege laten). Als je wilt ratten, zorg er dan in ieder geval voor dat je jezelf blijft en dat je je niet volledig aan de ander aanpast. Overdrijf ook niet en probeer geen negatieve houding t.a.v. het gedrag van anderen aan te nemen. Ook timing is belangrijk. Beterweten en egocentrisme werken averechts bij ratten. Er volgt een discussie over wanneer je rat bent en hoe dit afhangt van de context. Sommige clubs vereisen meer strategie en dan is het handig iemand af te vaardigen die beter kan 'ratten'. Terwijl er ook clubs zijn waar je je wel heel open op kunt stellen, waar dit zelfs een pré kan zijn. Je kunt jezelf ontwikkelen en 'rattengedrag' eigen maken. Maar je neemt daarin wel je eigen persoon mee. De één is van nature opener dan de ander. Door ervaringen kun je je wel ontwikkelen hierin, maar je blijft je eigen persoonlijkheid meenemen. Wie denkt dat ie klein en onbelangrijk is, heeft nog nooit een nacht met een muskiet in een kamer doorgebracht.
Opdracht; krachtenveldanalyse De commissies en het LGB gaan in hun eigen club een krachtenveldanalyse maken rondom een onderwerp. De krachtenvelden zijn voor de commissies zelf om mee verder te gaan. Wel wordt teruggekoppeld wat het maken van het krachtenveld aan nieuw inzicht heeft opgeleverd. De commissie ethiek heeft zich gebogen over het symposium in de week van de reflectie. Dit is al in gang gezet. Met de krachtenveldanalyse is in kaart gebracht wat al loopt en wat nog open ligt/aandacht behoeft. Dat zijn geldstroom en het vinden van locatie. Rondom zo'n geldstroom zou je een aparte krachtenveldanalyse kunnen maken. Het is ook een leuke methode om te brainstormen over een nieuw onderwerp.
6
Het LGB heeft gekeken naar het project beroepstrots. Het is een project dat al een jaar in de steigers staat en nu overgenomen is door Lies om te trekken. Voor haar is het heel nieuw, waardoor het project nog in de brainstormfase zit. Het LGB is bezig geweest alle krachtenvelden in een brainstorm in kaart te brengen. De commissie kwaliteit heeft zich gebogen over het EPD en de veiligheid van medewerkers hierin. Ze proberen in kaart te krijgen wie betrokken zijn en hoe ze alle professionals op de hoogte kunnen stellen van hun kwetsbaarheid in deze. Hilde kwam door deze sessie op het idee een vraag te stellen die door iemand van CNV Publieke Zaak (Daniëlle) beantwoord kan worden ten bate van een vakblad (rubriek vraag en antwoord).
De commissie onderwijs heeft zich gebogen over het thema 'werven van nieuwe leden'. Op de site stond een verhaaltje, maar dat bereikt mensen niet doordat de naam onderwijs mensen op het verkeerde been zet. Een naamsverandering is één van de mogelijke zetten. Daarnaast zijn veel mede- en tegenstanders in kaart gebracht.
Feedback Feedbackraket: een manier om op een nette manier feedback te geven. De ik-boodschap gaat over concreet gedrag. De tweede stap gaat over het effect dat dat op de boodschapper heeft. Stap 3 is tot slot een vraag, bijvoorbeeld 'klopt het?', 'zou je willen reageren'. Feedback geef je aan mensen die je de moeite waard vindt om de communicatie mee in stand te houden. Feedback is bedoeld om situaties waarin over jouw grenzen wordt heengegaan door een ander, bespreekbaar te maken. Een andere vorm van feedback geven bestaat uit de feedback van een observator bij een rollenspel. Dit is feedback in de vorm van tops en tips.
7
De aanwezigen gaan in groepjes van 3 uiteen om te oefenen met feedback geven. In de praktijk blijkt het soms lastig het bij jezelf te houden. De ik-boodschap als jij verkopen. Het effect daarvan is dat je boosheid en gevoel van aangevallen worden oproept in plaats van een goede inhoudelijke discussie. Het is belangrijk in fase 2 goed te rade gaan wat het effect op jou is. "Ik heb het gevoel dat jij ongeïnteresseerd bent" is niet een effect van het gedrag van een ander. Wel "ik word er onzeker van omdat het op mij ongeïnteresseerd overkomt". Vervolgens wordt gekeken of er binnen het kaderwerk situaties bestaan waarin mensen elkaar feedback willen geven. Deze situaties worden in de eigen commissie/LGB besproken.
Ontwikkelplannen In voorgaande trainingen hebben de kaderleden een eigen ontwikkelplan gemaakt. Dat ontwikkelplan wordt er nu weer bijgepakt. Iedereen wordt gevraagd of ze tevreden zijn met de evt. stappen die zij hierin gemaakt hebben of niet. De nieuwe kaderleden krijgen een formulier waar ze een ontwikkelplan op kunnen maken. Met rode en groene kaarten geeft iedereen aan of ie wel of niet tevreden is over de voortgang van het eigen ontwikkelplan en licht dit toe.
8
