Hoe formuleer ik meetbare doelstellingen en indicatoren?

Hoe formuleer ik meetbare doelstellingen en indicatoren? H. Moerenhout dienst Integrale KwaliteitsZorg provinciebestuur Oost-Vlaanderen in opdracht van OBAC 11 en 31/01/2013

Vormingsdagen integratieambtenaren

1

Agenda • Theoretisch kader – BBC besluit – Decreet planlastvermindering

• Doelstellingen in de praktijk – Beleidsdoelstellingen – Actieplannen – Indicatoren – Acties 11 en 31/01/2013


2

Wetgeving (Kader)wetgeving:  Gemeente, OCMW en provinciedecreet  Besluit van de Vlaamse Regering van 25-06-10 (BVR-BBC)  Ministerieel Besluit van 01-10-10 (MB-BBC) Wetgeving nog niet stabiel ! Invloed van internationale regels ! Startdatum BBC: 1 januari 2014 11 en 31/01/2013


3

Basisprincipe

11 en 31/01/2013


4

Beleidscyclus De beleidscyclus is een continu en systematisch proces waarbij:

• strategische keuzes worden gemaakt over de toekomst  opstellen van beleidsdoelstellingen en actieplannen (beleidsplanning)

• werkwijze en middelen vastgelegd om deze toekomst te realiseren

PLANNEN Beleids planning

DOEN

Beleids uitvoering

 uitvoeren van de doelstellingen door middel van acties (beleidsuitvoering)

• wordt vastgelegd hoe de realisatie wordt gemeten

 opvolgen in welke mate de doelstellingen al dan niet gerealiseerd zijn (beleidsevaluatie) door middel van indicatoren

• wordt vastgelegd hoe er bijgestuurd moet worden  acties formuleren om bij te sturen (beleidsbijsturing)

11 en 31/01/2013

Beleids Bijsturing

AANPASSEN


Beleids Evaluatie

CONTROLEREN

5

Beleids- en Beheerscyclus DOEN

PLAN • Beleidsplanning • MJP • Budget

Beleids Planning Beleids uitvoering

Beleids Bijsturing

• Beleidsuitvoering – en monitoring • Boekhouding • Budgethouderschap

Beleids Evaluatie

AANPASSEN • Beleidsbijsturing • Aanpassing MJP • Budgetwijziging

11 en 31/01/2013

CONTROLE • Beleidsevaluatie • Jaarrekening • Organisatiebeheersing en audit


6

Basisprincipe vertaald

11 en 31/01/2013


7

Concept BBC Strategie

Financieel evenwicht ?

Beleidsdoelstellingen

Verantwoordelijken Input

(Middelen)

Algemene financiering 11 en 31/01/2013

Activiteiten

(Actieplannen)

Financiële vertaling

Output

(Resultaat)

Effecten

Omgeving

8

Beleids- en beheerscyclus invullen Hoog planningsniveau

Missie Strategische planning Beleidsdoelstellingen zijn de uitdrukking van de belangrijkste beleidsaccenten op lange termijn

Visie

Strategische nota Meerjarenplan 20014 - 2019


Actieplannen maken concreet op welke wijze en voor welke doelgroepen op kortere termijn het bestuur een wezenlijke bijdrage wenst te realiseren

Actieplannen Operationele doelstellingen Operationele planning

Indicatoren Acties

Act. N.

…

Act. 5

Act. 4

Act. 3

Act. 2

Act. 1

Beleidsnota Bij budget 2014

Acties specificeren hoe de uitvoering zal gebeuren en de indicatoren meten de resultaten

Laag planningsniveau

11 en 31/01/2013


9

Beleidsrapporten Budget

Financiële cyclus

Beleidscyclus

Financiële nota

PERMANENTE MONITORING EN RAPPORTERING

Meerjarenplan

Financiële nota

Beleidsnota

Strategische nota

Meerjaarlijks

Jaarlijks

Bestuursbalans 11 en 31/01/2013


10

Planlastvermindering • Doelstelling Planlasten op de besturen verminderen door: • de sectorale plannen te verwerken in het strategisch meerjarenplan • de sectorale rapporten aan de subsidiërende entiteiten te halen uit de boekhouding van de lokale besturen en provincies

11 en 31/01/2013


11

Vlaamse Beleidsprioriteiten en deelrapportagecodes

1. Sociale cohesie LIBVBP01 2. Taalbeleid LIBVBP02 3. Toegankelijkheid gemeentelijke diensten en voorzieningen LIBVBP03 4. Toegankelijkheid niet-gemeentelijke organisaties & voorzieningen LIBVBP04 5. Beleidsparticipatie doelgroep LIBVBP05

11 en 31/01/2013


12

Proces voor toekenning – De Vlaamse regering maakt de Vlaamse beleidsprioriteiten kenbaar aan de besturen evenals de hoogte van het subsidiebedrag – De besturen maken hun strategische meerjarenplanning op en nemen daarin *beleidsdoelstellingen en actieplannen op om mee te werken aan de realisatie van de Vlaamse beleidsprioriteiten – De besturen bezorgen ABB de digitale *rapportering van hun meerjarenplan * dmv deelrapportagecodes 11 en 31/01/2013


13

Proces voor toekenning – De Vlaamse sectorale administraties (SA) halen de benodigde *informatie uit de datawarehouse van ABB – De SA evalueren de geplande beleidsdoelstellingen en actieplannen – De SA berichten uiterlijk op 30 april de besturen over de aanvaarding van hun subsidie-aanvraag – Dit proces kan om de 3 jaar hernomen worden * dmv deelrapportagecodes 11 en 31/01/2013


14

Evaluatie toegekende subsidie – De besturen maken hun jaarrekening op – Uiterlijk op 31 juli bezorgen de besturen ABB de digitale rapportering van hun jaarrekening – Vlaamse sectorale administraties (SA) halen de benodigde *informatie uit de datawarehouse van ABB – De SA evalueren de gerealiseerde beleidsdoelstellingen en actieplannen * dmv deelrapportagecodes 11 en 31/01/2013


15

MJP

Budget

Jaarrekening

Datawarehouse

Sectoraal plan 1 Gemeente X

11 en 31/01/2013

Deelrapportagecodes

Sectoraal plan 2 OCMW Y

MARAP

Deelrapportagecodes

Uitvoering SP 1 Gemeente X


Uitvoering SP 2 OCMW Y

VLAAMSE OVERHEID

Registratiesysteem (Boekhouding)

GEMEENTE

Datawarehouse

16

Principe van verwijzingen en deelrapportagecodes

11 en 31/01/2013


17

Functionele indeling • Belang van de indeling in beleidsvelden •

•

Is verplicht in financiële rapporten omwille van de rapportageverplichting van de Vlaamse overheid aan de EU Bepaalt de indeling van de beleidsrapporten

• Gevolg voor beheer van subsidies: • • •

Aanvraag: onderdeel van strategische planning Opvolging ontvangsten en uitgaven Rapportage

11 en 31/01/2013


18

Functionele indeling Beleidsdomeinen

Beleidsveld: Beleidsvelden

Beleidsitems

11 en 31/01/2013

• “een verzameling van producten, activiteiten en middelen die zowel vanuit politiek als maatschappelijk oogpunt een herkenbaar en samenhangend geheel vormen” • gestandaardiseerd, vastgelegd in het ministerieel besluit


19

Functionele indeling en Integratie • Beleidsvelden Integratie 0902 0622

Integratie van personen met vreemde afkomst Woonwagenterreinen

!! Deze kunnen elk maar in één beleidsdomein opgenomen worden !!

11 en 31/01/2013


20


Beleidsvelden

Beleidsitems

11 en 31/01/2013

Beleidsdomein: • een verzameling van beleidsvelden die een herkenbaar en samenhangend geheel vormen • vrij te bepalen door het bestuur • beleidsdomeinen bepalen de functionele indeling in de beleidsrapporten • onder meer belangrijk voor de toekenning van autorisatie (kredieten)


21


Beleidsvelden

Beleidsitem: Beleidsitems

11 en 31/01/2013

• een onderverdeling van een beleidsveld • vrij te bepalen door het bestuur


22


Relaties:

Beleidsvelden

N beleidsvelden => 1 beleidsdomein

Beleidsitems

N beleidsitems => 1 beleidsveld

11 en 31/01/2013


23

Praktijk

11 en 31/01/2013


24

Planmatig beleid en strategisch management • Van input- naar outputsturing: Niet: hoeveel middelen gaan we gebruiken om…? Maar:

1. Welke resultaten of effecten (output) willen we behalen? 2. Welke middelen (input) kunnen we daarvoor inzetten? 11 en 31/01/2013


25

Planmatig beleid en strategisch management • Planmatig (of outputgestuurd) beleid gebeurt door een strategische planning waar men stuurt op hoofdlijnen • Een goede strategische planning bestaat uit SMART geformuleerde doelstellingen en actieplannen

11 en 31/01/2013


26

Planmatig beleid en strategisch management • Doelstellingen

WAT

– Prioritaire beleidsdoelstellingen (WELK effect?) sturing op hoofdlijnen externe communicatie en zichtbaarheid beperking in aantal is een noodzaak – Beleidsdoelstellingen

• Actieplannen • Acties 11 en 31/01/2013

WAT/HOE HOE


27

Planmatig beleid en strategisch management De bestuursactiviteiten worden dus weergegeven in: • Prioritaire beleidsdoelstellingen • Overige beleidsdoelstellingen Overig beleid • Niet in doelstellingen opgenomen verrichtingen

11 en 31/01/2013


28

Planmatig beleid en strategisch management • Prioritaire beleidsdoelstellingen – Beleidsbepaling is het recht van de raad – Selectie PBDS door de raad – Expliciete rapportering in de beleidsrapporten

11 en 31/01/2013


29

Planmatig beleid en strategisch management • Overig beleid – Geen expliciete rapportering in de beleidsrapporten – Enkel de financiële weerslag

• Overzicht van alle beleidsdoelstellingen moet beschikbaar zijn voor raadsleden, personeel, burgers,… 11 en 31/01/2013


30

Planmatig beleid en strategisch management Beleidsdoelstelling bestaat uit:

(1)

• Een specifieke omschrijving van het vooropgestelde resultaat of eventueel effect dat de raad wil bereiken voor het extern of intern te voeren beleid. In de mate van het mogelijke en het nuttige wordt dat resultaat of effect meetbaar gemaakt

11 en 31/01/2013


31


(2)

• Een of meer actieplannen die ondernomen zullen worden voor de realisatie van de beleidsdoelstelling. In elk actieplan wordt de realisatietermijn aangegeven

11 en 31/01/2013


32


(3)

• De raming van de ontvangsten en uitgaven per jaar waarop de beleidsdoelstelling betrekking geeft

11 en 31/01/2013


33

Planmatig beleid en strategisch management In de planningsfase

Per beleidsdoelstelling: 3 vragen • Wat willen we bereiken? Vooropgesteld resultaat ( of effect)

• Wat gaan we daarvoor doen? Actieplannen (incl. realisatietermijn)

• Wat zijn de financiële gevolgen? Realistische raming van de uitgaven en ontvangsten per jaar 11 en 31/01/2013


34

Doelstellingen-niveaus

11 en 31/01/2013


35

Doelstellingen in de beleidsdocumenten

11 en 31/01/2013


36

Voorbeeld beleidsdoelstellingen tot op actieniveau met deelrapportage-systematiek

link beleidsvelden met beleidsdoelstellingen_Integratie.xlsx

11 en 31/01/2013


37

Hoe formuleer ik meetbare doelstellingen en indicatoren?

11 en 31/01/2013


38

Beleidsdoelstellingen •

Definitie – Beleids- of strategische doelstellingen verduidelijken wat het bestuur cruciaal vindt om op (middel)lange termijn te realiseren zowel in haar relatie tot de externe, maatschappelijke omgeving als tot interne factoren; – Beleidsdoelstellingen zijn een uitdrukking van de belangrijkste beleidsaccenten voor een planperiode van de volledige legislatuur. Ze vinden hun grondslag in het beleidsprogramma en worden onderbouwd door een SWOT-analyse. – Beleidsdoelstellingen worden algemeen geformuleerd in functie van de rapporterings- en sturingsbehoeften van het bestuur

•

Kenmerken: – Leggen de klemtoon op de bestaansredenen en prioriteiten van het bestuur: • Welke opdracht hebben we te vervullen? • Wat zijn onze prioriteiten? • Welke impact of effect wenst het bestuur te hebben op de omgeving? – De prioritaire beleidsdoelstellingen zijn in hoofdzaak een instrument voor het prioritiseren van beleid en zijn bijgevolg beperkt in aantal – Zijn een essentiële component voor het sturen, opvolgen en bijsturen van het bestuur – Op basis van de missie/visie, omgevingsanalyse, interne analyse of analoog 11 en 31/01/2013


39

SMART Bdoel-bouwer • • • • •

Specifiek: duidelijkheid, wat gaat men aanpakken? (Meetbaar: op weg naar het doel heeft men navigatie nodig) Actief: hoe aanpakken met de focus op maximaal effect Realistisch: hou de uitdaging onder controle (en gebruik indicatoren) (Tijd: voor meer duidelijkheid)

11 en 31/01/2013

Onderwerp actief werkwoord geeft de richting aan (voor xy % of met qr eenheden) door acties met middelen (M&M) voor doelgroep(en) (te starten op “start” met evaluatie iedere frequentie meting en tegen einddatum)


40

SMART formuleren BDen • Concreet, volledig, nauwkeurig aangegeven richting • Doelgroep bepalen • In lijn met de visie, missie, SWOT-analyse van het bestuur

Specifiek

• Beleidsdoelstellingen zijn onrechtstreeks meetbaar via de realisatie van actieplannen of met een effectindicator • In de beleidsdoelstelling wordt een richting aangegeven (vb. verminderen, verbeteren, in stand houden,..)

Meetbaar

• Beleidsdoelstellingen moeten goedgekeurd zijn op zowel ambtelijk als politiek niveau • De beleidsdoelstellingen worden bij voorkeur gedragen binnen alle geledingen

Aanvaard

• Een beleidsdoelstelling is tegelijk voldoende uitdagend als realistisch • Er is een evenwicht tussen de uitdaging en de capaciteit waarbij de risico’s verbonden aan een doelstelling beheersbaar zijn • Het bestuur moet effectief impact hebben en bevoegd zijn voor het vooropgestelde doel

Realistisch

Tijdsgebonden

• Beleidsdoelstellingen richten zich naar een volledige legislatuur • In de regel vanaf het begin van de legislatuur en tot het einde van de legislatuur tenzij uitdrukkelijk anders vermeld

11 en 31/01/2013


41

Valkuilen en tips bij BDen Valkuilen • • • • •

• • • •

Tips

Vage BDen zijn moeilijk te vertalen Impact (bevoegdheid) bestuur niet duidelijk Overlapping beoogde effecten Tegenstrijdige BDen Gevolgen BDen op andere diensten niet gekend Geen administratieve consensus Geen politiek draagvlak Verwarring met APl en acties Te veel Bden

• • • • • •

•

11 en 31/01/2013

Maak de BDen zo duidelijk mogelijk, dit is beter voor de APl Organiseer structureel overleg voor de doelstellingen met raakvlakken met andere entiteiten Organiseer intern structureel overleg over inhoud en impact Organiseer overleg met het politiek niveau Probeer het aantal BDen te beperken: stel prioriteiten Voorzie voldoende opleiding en informatie: communiceer Voorzie een vormelijke kwaliteitscontrole


42

Actieplannen •

Definitie – Een actieplan maakt concreet op welke wijze en voor welke doelgroep(en) het bestuur op korte termijn een wezenlijke bijdrage wil leveren in de realisatie van een beleidsdoelstelling

•

Kenmerken – De resultaten van het actieplan moet bijdragen tot het effect die de gekoppelde beleidsdoelstelling nastreeft – Het actieplan drukt uit op welke manier (middelen, doelgroep, doelgebied, termijn) gewerkt wordt naar het effect van de BD toe: het antwoord op de WAT vraag – De link met de beleidsdoelstelling moet duidelijk en aanwijsbaar zijn – Korte tot middellange termijn – Iedere actieplan moet meetbaar zijn waardoor rapportering mogelijk wordt – Een actieplan wordt SMART-geformuleerd

11 en 31/01/2013


43

SMART Actieplan-bouwer • • • • •

Specifiek: duidelijkheid, wat gaat men aanpakken? Meetbaar: op weg naar het doel heeft men navigatie nodig Actie: hoe aanpakken met de focus op maximaal effect Realistisch: hou de uitdaging onder controle en gebruik indicatoren Tijd: voor meer duidelijkheid in functie van de indicatoren

11 en 31/01/2013

Onderwerp actief werkwoord

voor xy % of met qr eenheden door acties met middelen (M&M) voor doelgroep(en) te starten op startdatum met evaluatie iedere frequentie meting en tegen einddatum


44

SMART formuleren Actieplan • Concreet, volledig, nauwkeurig geformuleerd doel • De doelgroep en het resultaat of de prestaties zijn ondubbelzinnig • Actieplannen zijn gekoppeld en geformuleerd in lijn met 1 bepaalde beleidsdoelstelling

Specifiek

Meetbaar

• In de actieplannen wordt een expliciet meetbaar resultaat aangegeven • Er is bij voorkeur een valide en betrouwbaar meetinstrument beschikbaar waardoor actieplannen kunnen opgevolgd en geëvalueerd worden tegenover een vooropgestelde streefwaarde

Aanvaard

• Actieplannen worden gedragen zowel op politiek als ambtelijk niveau • Om een krachtig sturingsinstrument te zijn, moeten actieplannen gedragen worden binnen de organisatie

• Een actieplan is tegelijk voldoende uitdagend als realistisch. Er is een evenwicht tussen de uitdaging en de capaciteit waarbij de risico’s verbonden aan de activiteiten beheersbaar zijn • Het bestuur heeft voldoende impact op het beoogde resultaat en is er bevoegd voor

Realistisch

Tijdsgebonden

• De realisatie van een actieplan is gericht op korte termijn, met name het budgetjaar • Het actieplan is afgebakend in de tijd

11 en 31/01/2013


45

Valkuilen en tips bij APlen Valkuilen • • • • • • • •

Tips

Moeilijk meetbaar: geen info beschikbaar Onduidelijk door vakjargon Geen koppeling met BD Teveel actieplannen; lijkt meer op een jaarplanning Gevolgen actieplannen op interne organisatie niet gekend Geen administratieve consensus Geen politiek draagvlak Verwarring met acties

• • • • • • •

11 en 31/01/2013

Maak het actieplan SMART Formuleer de kritische succesfactor om het effect van de BD te bereiken Beperk de actieplannen in aantal en kies voor haalbare scenario’s Organiseer intern structureel overleg over inhoud en impact Organiseer overleg met het politiek niveau Voorzie voldoende opleiding en informatie: communiceer Voorzie een vormelijke kwaliteitscontrole


46

Verschillen beleidsdoelstellingen en actieplannen Actieplannen


• Gericht op lange termijn: legislatuur

• Gericht op korte termijn: budgetjaar

• Rechtstreeks meetbaar via

• Meetbaar d.m.v. indicatoren tov

effectindicator of onrechtstreeks via de

streefwaarden van de specifieke

realisatie van actieplannen;

resultaten;

• Gericht op een organisatieonderdeel of

• Concreet gericht op de beleidsdoelstelling

beleidsdomein • Beleidsdoelstellingen worden opgesteld voor de duur van de legislatuur

• Beleidsdoelstellingen streven effecten na

• Actieplannen worden gepland voor elk jaar maar zijn jaarlijks aanpasbaar • Actieplannen drukken na te streven

resultaten/ prestaties uit • WELK effect na te streven? 11 en 31/01/2013

• WAT uit te voeren? HOE zijn eerder acties Vormingsdagen integratieambtenaren

47

Indicatoren • Indicatoren = gegevens die informatie verschaffen over een bepaald aspect en/of onderdeel van de beleids(uit)voering in een organisatie • Indicatoren = elementen voor het systematisch verzamelen van gegevens in functie van – sturing op output – het besluitvormingsproces

11 en 31/01/2013


48

Indicatoren bepalen • Indicatoren kunnen handelen over verschillende aspecten van het organisatieproces achter het beleidsinstrument (de actie)

49

Indicatoren bepalen • Indicatoren kunnen ook geformuleerd worden op andere niveaus dan procesniveau

50

Indicatoren bepalen

51

Voeren van sensibilis atiebeleid

Milieubarometer opgemaakt

Werkingskost/opbrengst containerpark

milieuklachten

Deelname aan milieuraad

Fractie restafval

Indicatoren •

Definitie – Een indicator is een grootheid (variabele) die kwantitatieve en meetbare informatie uitdrukt m.b.t. het behalen van doelstellingen – Een indicator geeft objectieve en consistente informatie – De streefwaarde (norm) is het gewenste resultaat dat men nastreeft. De indicator is een uitdrukking van de feitelijke situatie, het werkelijk bereikte resultaat tov de streefwaarde

•

Kenmerken – Meerdere types zijn mogelijk, zoals input-, activiteit/proces-, output- of effectindicator – De link met de doelstelling of het actieplan moet duidelijk en aanwijsbaar zijn – Belangrijke elementen zijn betrouwbaarheid, validiteit en causaliteit – Indicatoren worden SMART-geformuleerd – Zijn een middel, geen doel op zich: te gebruiken om te sturen 11 en 31/01/2013


53

SMART formuleren van indicatoren Specifiek

• Indicatoren zijn concreet, volledig, nauwkeurig geformuleerd • Indicatoren zijn gekoppeld aan 1 bepaald actieplan/acties

Meetbaar

• De indicator wordt gemeten aan de hand van een nauwkeurige formule, beslissingsschema • De gegevens zijn beschikbaar of kunnen beschikbaar gesteld worden tegen een redelijke inspanning

Aanvaard

• Indicatoren worden gedragen zowel op politiek als ambtelijk niveau • Indicatoren dienen om bij te sturen en niet om te evalueren

Realistisch

• De streefwaarden zijn tegelijk voldoende uitdagend als realistisch. Er is een evenwicht tussen de uitdaging en de capaciteit waarbij de risico’s verbonden aan het actieplan beheersbaar zijn.

Tijdsgebonden

• De indicatoren worden gemeten op korte termijn, met name het budgetjaar met indien mogelijk een opsplitsing per kwartaal

11 en 31/01/2013


54

Acties •

Definitie: – Een actie is een vertaling van de wijze waarop het actieplan concreet wordt uitgevoerd – WAT moet er precies gebeuren – HOE de vooropgestelde resultaten/prestaties realiseren? – Is een handeling een activiteit – Wordt uitgevoerd op een bepaald moment (project) of met een bepaalde frequentie (proces)

•

Kenmerken: – Altijd gekoppeld aan een actieplan – SMART-geformuleerd

11 en 31/01/2013


55

Conclusie BD 0

Strategische planning

BD 1

Sturen op lange termijn

Ind

Ind

AP 0.1.

AP 1.1.

AP 1.2.

Operationele planning Ind

Ind

Actie

Actie

Ind

11 en 31/01/2013

Actie

Ind

Ind

Actie

Actie

Actie

Ind


56

Samengevat Beleidsdoelstelling

S

M

A

R

T

Actieplan

Indicator

• per beleidsdomein of organisatiebreed

• per beleidsdoelstelling

• per actieplan, eventueel ook voor beleidsdoelstellingen

• algemeen geformuleerd: minimum van toepassing op het volledige beleidsdomein

• concreet geformuleerd: slechts van toepassing op 1 onderwerp/dienst

• geformuleerd a.d.h.v. een nauwkeurige definitie en formule

• geformuleerd in effecten

• geformuleerd in resultaten

• concrete, kwantificeerbare gegevens; feiten en cijfers

• de BD geeft een duidelijke richting aan

• het actieplan geeft een duidelijke prestatie aan

• de indicator geeft aan in welke mate de doelstelling gerealiseerd wordt

• gekoppeld aan de beleidsverklaring en zowel politiek goedgekeurd als administratief aanvaard

• gekoppeld aan de beleidsdoelstelling en zowel politiek goedgekeurd als administratief aanvaard

• gekoppeld aan het actieplan en /of de beleidsdoelstelling en aanvaard binnen de uitvoerende organisatie

• haalbaar geformuleerd, binnen het bevoegdheidsdomein van het bestuur

• haalbaar geformuleerd, binnen het bevoegdheidsdomein van het bestuur en de kantlijnen van de beleidsdoelstelling

• haalbaar geformuleerd, binnen het bevoegdheidsdomein van het bestuur en een reële weergave van het resultaat

• de BD is geformuleerd op lange termijn (+- zes jaar)

• het actieplan is geformuleerd voor de korte/middellange termijn

• de indicator is geformuleerd op de kortste termijn

11 en 31/01/2013


57

Vragen

http://binnenland.vlaanderen.be/bbc 11 en 31/01/2013


58

Hoe formuleer ik meetbare doelstellingen en indicatoren?

Recommend Documents